Stranica:Vjekoslav Klaić Povjest Hrvata.djvu/329

qui de bonis regni et utilitatibus gratulamur, ipsorum peticionem iustam, eo, quod premissa Jura veris et legitimis racionibus fundabantur, admisimus debito cum effectu. Primum siquidem .... Pristaldum, suum consanguineum, uel cognatum, aut seruientem, uel suum parodiialem sacerdotem, pro testimonio recipere nuUus possit. Ad hec, si citacio fiat in presenciam nostram, quindena diei citacionis, si vero in presenciam nostronim Judicum, citacio debet pro termino . . . gnari et actor in primo citacionis edicto in litteris Judicis suam exprimet accionem, ne locus fraudibus reserveur; et si conventus in pnmo non comparuerit termino, quadraginta denariorum Judicio subiacebit, pro ceterorum vero obmissionibus terminorum consveta iudicia regni solventur. Item, citatus in causa possessionis, furti, violencie, homicidii, aut infideiitatis, si personaliter, uel per bominem suum comparuerit, responsio peremptoria, sine Judicii grauamine, usque ad septiinum terminum debeat prorcgari, et in recepcione cuiuslibet termini, quindecim dierum inducie observentur, uel pro septem edictis, que legitime recipi possent, vnus terminus peremptorius assignetur; et si quis in prettissis casibus in septimo termino non comparuerit, JiKlex in octavo termino publice faciet proclamari : quod reusjuri parere debeat; quare in pri- prioribus terminis non comparuerit, ostensurus iustam et legitimara racionera; qui si eciam tunc se absentauerit, actor mittetur causa rei servande in possessionem contumacis, pro modo debiti, uel maleficii, in litteris iudicis declarati. Preterea, si quis pristaldo contradixerit, uel maculam obiecerit falsitatis, si ipsum legitime convincere non poterit, soluet pro iudicio marcam vnam. Item, si quis pristaldum verberaverit, uel hominem capituli, datum pro testimonio, convictus taraen legitime, pene decern marcarum subiacebit Si quis autem in figura iudicii Uteris capituli uicium opposuerit falsitatis, et non convicerit regni legitimis documentis, decem marcarum penara soluet. Ceterura, cum quis in causa pecuniaria condempnatus, iudici, uel adversario suo, usque ad secundum terminu r satisfacere non curauerit, in tercio termino vnus de judicibus, per Regnuro constitutis, ibit cum homine Comitatus Zagrabiensis, uel Crisiensis, adhibito testi- monio capituli Zagrabiensis, uel Chasmensis, et de bonis, seu rebus contumacis, juxta condig- nam estimacionem iustum exiget Judicatum. In peculio autem petito magne quantitads, Judices, inspecta qualitate personarum, secundum suam discrecionem moderabuntur terminos, pro solu- cionibus taciendis. Item, si qjis alteri crimen obiecerit lese maiestatis, uel dixerit, quod falsam incudi faciat monetara, si convincere non poterit, penam pati debeat talionis. Statutum fuit eciam, si quis contra alterum in Judicio proposuerit, quod in Regno ducat uitam publice vio- lentam, et non conuicerit, secundum Juris processum soluet dimidii homicidii Judicium, pensas scilicet sexaginta ; si vero actor proposuerit contra reum, quod ipse rerum t uarum fur exsti- terit, sine latro, et legitime non convicerit, Judicia duo solvet. Si quis autem in iudicio consti- tutus, aduersarium suum in presencia iudicis vituperauerit, Judicium lingue soluet, scilicet vi- ginti quinque pensas. In minoribus autem causis conuictus, solo Judicio aggrauatur. Item, si cui obiectum fuerit in Judicio, quod super domum alterius manu venerit uiolenta, et non con- vicerit Justicia mediante, Judicium duplex soluet. Adiectura fuit eciam premissis, quod in quo- libet genere actoris, adiudicato ad duellum, sine sacramentum, si partes composicionem fecerint, Judex ultra formam composicionis habite, plus petere non valebit. Item, in omni causa, siue actor reo deferat, siue reus actori referat sacramentum, Judex inter ipsos duellum non possit iudicare, sed per sacramentum causa debeat terminari, nisi partes examen duelli assumpserint spontanea voluntate. Exstitit eciam ordinatum, quod causa homicidii, uel furti, si quis per sacramentum adiudicatum se purgabit, soluet purgacionis denarios quadraginta, et eciam in causis vinearum, ac molendinorum, si adiudicatum fuerit sacramentum, idem debet Judicium observari. Item in causa pecuniaria reus convictus nuUatenus debet captivari, nisi pecunia, vel possessione carere inventus fuerit raanifeste In accione eciam furti, siue violencie, vel cuiuslibet maleficii, homo possesionatus, sine caucione fideiussoria iudicei:ur. Item, alter pro alterius de- licto, sicut pater pro filio emancipato, vel e converse, aut frater pro fratre, divisionis titulo separato, non debeat condempnari, nisi fuerint conscii, uel participes criminis perpetrati; sed quisque in bonis propriis et porcionibus, iuxta suum meritum aggravetur. Item, porcio heredi- taria, sine herede decedentis, generacioni sue debeat remanere. Nee pretermittimus, quod si terra alicuius reambulatur, Judex, ad fructus, uel vtilitates eius non debebit mittere manus suas, donee causa inter partes fuerit fine debito terminata. Item, cum hostilis incursus, uel exerdtus ucnerit super regnum, aut dominus rex processerit in expedicionem personaliter, tunc nobiles regni de Sclavonia, singuli et vniversi, ire in exercitum tenebuntur. Ita tamen, quod iidem cum baronibus, quibus voluerint, exercituandi habebunt liberam facultatem. Item, super de- bitores Zulusinarum, uel procuracionum, aut descensuum, exhibita satis fa ccione, banus descensum facere non debet, nisi iusta causa regni et legitima imminente, et nobiles ac jobagiones castro- rum, de descensibus bani, debent usque octauas sancti Martini raodis omnibus expediri. Item, si quis in soluendo marturinas, collectam septem denariorum, Judicia exercitualia, uel aliam