Codex diplomaticus Regni Croatiae, Dalmatiae et Slavoniae

Codex diplomaticus Regni Croatiae, Dalmatiae et Slavoniae
autor: nepoznat

>

prijevod: Kukuljević Sakcinski

CODEX DlPLOMATICUS REGNI CROATIAE, SLAVONIAE ET DALMATIAE

DIPLOMATIČKI SBORNIK KRALJEVINE HRVATSKE S DALMACIJOM I SLAVONIJOM.

IZDAJE

IVAN KUKULJEVlC SAKCINSKI

DIO I.

U ZAGREBU.

STAMPARIJA DRAGUTINA ALBRE.CHTA.

1874.

^A

M0NUMENTAHI8TGRICA

SLAVORUM MERIDIONAUDM.

->-^

POVJESTNI SPOMENICI

JU^^NIH SLAVENAH.

IZDAJE

IVAN KUKULJEVI<5 SAKCINSKI

KNJIGA n.

DIPLOMATICKI ZBOMIK

KRALJEVINE HRVATSKE S DALMACIJOM I SLAVONIJOM.

8d god. 503.— 1102.

(CODEX DIPLOMATICUS REGNI CROATIAE DALMATIAE ET SLAVONIAE).

AB ANNO 503. USQDE AD ANNUM 1102.

I I <i » I ^

U ZAeREB€ 1874.

TISKOM DRAGUTINA ALBBECHTA.

CODEX DIPLOMATICUS

B.EGNI CROATIAE, DALMATIAE ET SLAVONIAE.

^♦4-

DIPLOMATlCKI ZBORNIK

KRALJEVINE HRVATSKE S DALMACIJOM I SLAVONlJOM.

IVAN

IZDAJE

Kl KULJEVI^, SAKCINSKL

DIO I.

I

OD GOOiNE 503-1102

(TEoSkOM DBU2tVA ZA JUGOSLAVBMSRU POVJEST. I STAUINB).

^

b

i

^ *» » ♦ » ^ * I

U ZAGREBU 1874.

TISKOM DKAGUTINA ALBRECHTA.

i^

^' ISwi

SLuS 105.^620

CLV 1/^

Harrard Colles^c Library

Kiimt Collot tion

Gilt vi J. \lii)<\n]])li ( «jolidffo

and Archil/.il.l Cury CoolU^-o

tiib. -.'G, IJVJ.

\

>v

Predgovor.

I

ma tomu vise od dvadeset i sest godinah, sto je 13. clankom hrvatskoga sabora godine 1847. zapao mene castni nalog, da za moci razjasniti tamnu proslost naroda hrvatskoga, sabiram izprave i listine protezuce se ua povjest kraljevine Hrvatske, Dalmacije i Slavonije. ^

Od onoga vremena sve do danas ulagao sam sav svoj trud, da odgo- vorim sto savrsenije visepomenutoj zadaci. U ovu svrhu razgledah i proucili sve skoro znamenitije pismohrane hrvatske, navratih se dvaputa u Dal- maciju, tri do cetiri puta u Mletke, proputovah sve znanienitije gradove ta- Ijanske, i navratih se vise puta u stajerski Gradac, Bec i Buda-Pestu, trazeci posvuda nase povjestne spomenike.

Prilikom ovih mojih knjizevnih iztrazivanjah, sabrao sam stranom u originalu, stranom pako prepisao sto iz maticah, sto iz starih prepisah. zbor- nikah i riedkih tiskanih dielah, vise tisucah listinah, priredivsi ih za diplo- maticki zbornik.

Najvecu pomnju obratio sam ipak svakom zgodom na listine starije od XIII. vieka, bud sto su veoma riedke, ili sto je povjest naroda hrvat- skoga, za vrieme samostalne narodne vladavine, i za vrieme prvoga stoleca nasega saveza s Ugarskom, najmanje razjasnjena.

Na koliko mi trud moj podje za rukom, neka svjedoci ova prva knjiga zbornika, u kojoj. su sabrane izprave i listine pocamsi od g. 503 do g. 1102, kao one godine, kad je kraljevina hrvatska stupila u savez s kra- Ijevinom Ugarskom.

Gradju za ovu prvu knjigu izvadih iz devetnaest arkivah i knjiznicah * po imenu u Zadru: iz gubernijalnoga, i kaludjericah sv Marije arkiva, U Splietu: iz biskupskoga i kaptolskoga arkiva. .U Dubrovniku: iz okruznoga arkiva i knjiznicah oo. sv. Franje i J. A. Kaznacica. U Rabu: iz gradskog i kaptolskog arkiva i knjiznice popa Gurata. U Mletcih: iz arkiva republ. mletacke i knjiznice sv. Marka. U llimu: iz vatikanskoga arkiva i knjiznicah vatikanske, barberinske, i kors nianske U Becu: iz c. kr. dvorskog arkiva. UZagrebu: iz zemaljskoga arkiva i moje vlastite zbirke. Od tiskanih dielah upotriebio sam ponajvise Mansia: Collectio con-

VI

ciliorum; Farlatia: IUyricum sacrum; Lucia: De Croatia et Dalmatia Hist. Kleinmayera Juvavia i t. d.

Od svih ovih vrelah dadoSe mi pogledom na izvorne listiue naj- obilniju gradju gubernijalni, te zatiem kaludjericah sv. Marije arkivi u Zadru. U ovih arkivih prepisao sam sve izvornike ili matice sa starinskimi prepisi listinah do XIII. vieka, jur godine 1854. i 1856 desivsi se tada u Dalmaciji. Ali stranom nepouzdajuci se posve u tadasnje moje prepise, stranom sluteci, da bi se u njih jos kojesta naci moglo, sto je u tadasnjih veoma losih po- litickih okolnostih meni izbjeglo, zamolio sam druztvo za jugoslavensku povjest i starine, cijim troskom ovo djelo izlazi, da posalju kojega vjestaka u Dal- maciju, da ovaj jos jedanput razvidi arkive zadarske i splietske, te da sve izprave i listine prepise, koje sizu do XIII. vieka. Izbor druztva pao je na zasluznoga povjestnika Ivana Tkalcica, koj poznatom svojom revnoscu, za vrieme od mjesec danah. prepisa iz nova ne samo po meni jur prepisane listine, vec mu sreca posluzi, da je u gubernijalnom arkivu nasao i znameniti stari zbornik listinah benediktinskoga samostana sv. Ivana u Belgradu, iz kojega su, zali- boze veoma oskudno^ i pogriesno, priobcili njeke izprave Lucic i Farlati. Zbornik ovaj, poznat podimenom Polichorion, pisan je u XIV. vieku na velikoj cetvrtini sa 71 stranah, a ima sljedeci naslov:

„Incipit libellus Policorion, qui topicus vocatur, est enim de diversis locis et multarum villarum territoriis, ortographice conpositus, monasterii s. Johannis apostoli et evangeliste, nunc a multis annis, citra a quibus non constat memoria, ad presens in contrarium deuoluti et translati, legitimis documentis et instrumentis et scripturis autenticis visis et habitis, diligenter perscrutatis et inv6ntis, ad iurisditionem conventus et monasterii sanctorum Cosme et Damiani pertinentium. "

Istomu gospodinu Tkalcicu podje za rukom i u arkivu samostana ka- ludjericah sv. Marije u Zadiu naci stari zbornik listinah ovoga samostana, pisan na kozi, koj meni poznat nebijase, posto mi prilikom tamosnjega iz- trazivanja samo dva novija losa prepisa istoga zbornika na porabu dadoSe. Ovaj stari zbornik, pisan je, kako g. Tkalcic misli, prije godine 1 107. jer su kasnije listine sve do g. 1167. drugom rukom pisane i po Ivanu tadaSnjem obcinskom tajniku i poddjakonu crkve sv. Stosije podpisane. Sav zbornik ima samo 36 listovah, ali je od velike vaznosti radi svqje starine, i radi pravilnosti prepisah. Jedan izmedju novijih prepisah recenoga zbornika, iz kojega g. 1854 ja prepisivah, ima sljedecu biljezku: ^Omnia hucusque scripta ex quodam libello in carta membrana, antiquo caractere scripto, ego Do- minicus Bersich exemplavi, anno 1755." Iz cesa se vidi, da je Bersic ovaj zbornik prepisao iz visespomenutoga staroga zbornika XI. i XIL vieka.

vn

Od rukbpisnih zbornikali po meni rabljenifa^valja da jo§ tri napomenem.

• . . . ' .

Dva od ovijeh cuvaju se u vatikanskom arkivu u Rimu, treci je u kaptolskom arkivu u Splietu. Prvo i najvaznije mjeSto od ovieh pripada zborniku vatikan- skomu: Regestum autographum Joannis Papae VIII." koj se smatra za najstariji vatikanski rukopis papinskih regestah. Pisan je na pergameni, pismeni manjimi (minusculis) lombardskimi, pocetkom XI. vieka, u velikom foliju, te ima listovah 122, a Ivanovih pisamah svega skupa na broju 316. Iz ovoga rukopisa prepisao sam sve poslanice, koje se ticu povjesti hrvatske, bugarske i veliko- raoravske, ali sam uvrstio u ovu knjigu samo one, koje stoje h savezu s povjescu hrvatskom. Kako ce se svaki citatelj iz sravnjivanja mojega 8 dojakosnjimi razlicitimi izdanji osvjedociti moci, ima skoro u svakoj pod brojevi LXXII. LXXIII. LXXIV. LXXVI. LXXVII. LXXVIIL LXXIX. LXXX. LXXXI. LXXXII i CCXLII. priobcenoj poslanici Ivanovoj, ponjeSto riecih i stavkah po meni priobcenih drfigcije, nego u prvasnjih izdanjih, pocamSi od Rajnalda, Bzovija i Mansija, sve do Farlata i Boozeka obielodanjenih. Ja sam se strogo drzao u svemji nacina pisanja viserecenoga regesta, samo sam izmienio rukopisni q sa ae, po duhu rimskih pisamah IX. stoljeca, drzeci se kronologije opredieljene po ucenom Jaffeu u njegovih papinskih regestah : ^Regesta Pontificum" g. 1851. u Berlinu izdanih.

Drugi zbomik, cuvan takodjer u vatikanskom arkivu, pod naslovom: „Gregorii VII. Bullarum" sadrzaje regesta pape Grgura VII. Pisan je na per- gameni malimi lombardskimi pismeni u XI. vieku, na malenom foliju, s listovi 259. Ima svega skupa 359 Grgurovih poslanicah, od kojih spadaju nahrvatsku povjest samo tri, priobdene u toj knjizi pod brojevi CLXXXI. CXCVI. i CCIV,

Treci sbornik sacuvan je slucajno u arkivu kaptola splietskog. Sa- drzaje regesta samostana sv. Petra gumajskoga, ili bolje selskoga iznad Solina grada. Velevazan taj zbornik pisan je na pergameni u velikoj osmini koncem XII. vieka, te ima samo 29 stranah. Od ovoga zbornika nalazi se i kasnijih prepigah iz XVIL i XVIII. stoljeca, a tiskom ga priobci, ali veoma pogriesno, mnogozasluini Dr. Franjo Carrara, u svom djelu „Archivio capitolare di Spalato. ^

Rekoh gore, da je ovaj zbornik slucajno sacuvan u Splietu, posto 811 svi ostali rukopisni spomenici kaptola splietskoga, zaliboze izvan nase do- movine preneseni jur prije mnogo godinah u Bec, te se cuvaju sada u c. k. dvorskom arkivu; docim su izvornici svih starih listinah bivse nadbiskupije splietske, i biv6ih splietskih i solinskih mnogobrojnih samostanah, bez ikakova traga propali, te se jedino noviji prepisi kojekuda razprseni naiaze. Od vele- znamenitoga samostana solinskoga, sagradjena od hrvatskih kraljevah i po- svecena sv. Stjepanu prvomuceniku, neimamo dapaoe ni prepise izvornikah^

vra

ved jedino taljanske prevode* od kojih njeke Farlati opet na lafinski prevede, i tako dvakrat pretvorene i preobrazene tiskom priobci Od ovih taljanskih prevodah sacuvan je jedan noviji prepis u mletackoj knjiznici sv. Marka, pod naslovom: ^Scritture del monastero di s. Stefano di Spalato.^ Nu nezna se pravo, da li su ovi prevodi nacinjeni iz latinskih ili hrvatskih izvornikah, bududi da nije vjerojatno, da su redovnici rimske crkve, navlastito Bonedik- tini, ako su bili i glagola§i, jur u staro doba bolje razumjeli taljanski nego li latinski, pa da su radi toga prevo^ili za svoju porabu latinske izvornike na taljanski. Da su ih pako prevodili na taljanski za svjetske Ijude i za javnu porabu, jos je manje vjerojatno, jer latinski jezik, kako iz svih skoro starih izpravah i listinah znamo, l)ijase u Dalmaciji od ucenih i zvanicnih Ijudih vazda dobro poznat. Moguce je dakle, da su splietski Benediktini svoje stare izprave, pisane mozebit izvorno hrvatski, preveli tekar onda na taljanski jezik, kad je mleta6ka^ vlada pocela posiljati svoje v^ce i manje cinovnike u Dalmaciju, koji prem ako i bijahu vjeiti latinskomu i^ taljanskomu jeziku, nisu razumjeli hrvatski. Ovo mnienje mogla bi potvrditi listina kralja Stjepana II. pod br. CGXXI. u taljanskom i latinskom prevodu priobcena, koje duh i nacin pisanja odgovara sasvim hrvatskim i srbskim^ izpravam kasnijega vremena.

Uvjeren sam podpunoma, da i mnoge druge izprave, priobcene' u toj knjizi, bijahu jur u najstarije doba prevedene iz hrvatskoga jezika, jer od njekih izpravah XI. vieka, imamo od jedne te iste listine vise suvremenih latinskih prepisah, koje ni u pojedinih riecih, ni u citavom tekstu nesugla- suju, kao n. pr. listine pod br. CLIX. CLX. i CLXVII. iz cesa dalo bi se zakljuciti, da su takove izprave od razlicitih Ijudih prevedene na jezik la- tinski, i to pogledom na pismo, u isto doba, kad je pisan izvomik. U njekih listinah kaze pisac narocito, da je pisao na puckom, dakle hrvatskom jeziku. v

Sravni listinu CXLTX, u kojoj kaze Stjepan biskup zadarski : Ego Stephanus ' etc. curis prepeditus nonnullis, cyrographum hoc rustico sermone con- scripsi. Za listine priobcene pod br. CVl. i CVII. nagadjao je jur Farlati, da bijahu izvorno pisane hrvatski ili staroslovjenski, jer tezko da su u ono doba pribjegli u Hrvatsku bugarski velmoze, i malo razumjeli latinski, kamo li da su izdavali izprave na tom jeziku.

Najmucniji bijase posao njekim listinam opredieliti tocno vriQme i godinu. U tom smieru pociniH su velike pogrieske jur Lucic i Farlati, za- vedivSi mnoge koji su sliedili njihovo mnienje. Za Trpimirovu li«tinu (br. LIX). o kojoj pocese u novije doba njeki inostrani i domaci pisci tvrditi, da pada u g. 852. dokazao sam, kako mislim dosta jasno, u XI. knjizi arkiva, da u recenu godinu padati nemoze, jer nesudara sa povjesdu i zivotom osobah, koje se u njoj spominju,. s toga sam ju po starom obicaju uvrstio iz nova

IX

. pod g. 837. Listinu pod br. LXI. etavio sam, kako se kasnije os^edocih, pogidesno u g. 860, kad je jos Kocelov otac Pribina zivio, te za kojega knezovanja nije po svoj ,prilici Kocel kao knez darove pravio; listina bi 86 imala dakle uvrstiti u g. 862 — 868. Isto tako mogla bi se pomaknuti listina br. LXII. od g. 860. za deset do dvadeset godinah napred. Za odlomak listine br. CXXXIV. od koje Koleti u Illyricum sacrum samo po6etak pri- obci i u g. 1058. uvrsti, neznam da li pripada ovoj godini, i time XI. vieku, ako se u Vjoj doista spominje Radoslav kao kralj.. Pod ovim imenom do- lazi vise zupanah i knezovah zetskih, od kojih navadja Ijetopisac duk- Ijanski jednoga, kao sina Dobroslavova, (Stjepana Vqjslava) oko g. 1034 — 1044. Taj isli knez Radoslav bijage brat Mihalja i stric Bodina, kraljevah juzne Dalmacije, te se medju sinovi ovoga kneza Radoslava spominje i Branislav, koj u listini dolazi, Za drugoga kneza Radoslava govori isti dukljanski Ijetopisac, da je bio sin Gradinje, i da je zivio za vrieme cara Emanuela (1143—1180) Ali godina 1058. odgovara svakako vremenu vladikovanja Vitala nadbiskupa dubrova6kog.

Kad se mozebit s vremenom pronadju ili izgubljeni izvornici, ili bolji prepisi, ili pako drugi povjestni do sad nepoznati podatci, mocr de se osim gorespomenutih jos kojqjgodj u toj knjizi uvrSdenih listinah tocnije opredieliti godina, koje je izdana.

Mozebit da ce tkogod prigovoriti i tomu, §to sam u ovu knjigu zbor- nika uvrstio izprave i listine iz sestoga vieka, protezuce se ponajvi§e na crkvenu povjest Dalmacije i Panonije, po§to neimamo jasnih dokazah, da li BU Hrvati jur u sestom vieku zasjeli rec6ne zemlje. Nu mene je natjeralo na to, da se obazrem i na izprave sestoga vieka prije svega taj razlog: jer je za svakog povjestnika neobhodno nuzdno, da se upozna barem s najblizira vremenom one dobe, o kojoj hoce da zapodme svoja iztrazivanja. S druge strane prinukalo me, da se obazrem na sav sesti viek, taj u6in, sto * se jur koncem sestoga vieka u istih izpravah i papinskih poslanicah ^ominju Slovjeni, koji su jur tada iz Panonije i Istre navaljivali u Dalmaciju. Znamo napokon iz drugih suvremenih povjestnih vrelah, da su i na pocetku i u sriedini sestoga vieka Slovjeni jur na dolnjem Dunavu i na Savi posve naseljeni bili, prodirajuci od tuda dublje na balkanski o.tok i u istu Dalmaciju. Smatrao ssm dakle za du^nost, priobcivajuci izprave i listine iz dobe samostalno hr- vatske vladavine, obazrieti se svakako i na sesti viek.

Valja jofi da reknem koju o pravopisu. Posto su u toj knjizi sabrane listine od sest vjekovah, to je naravno, da ima u njih i razlicitog nacina pisanja, u kojem su se pojedini narodi znatno lucili, NajviSe mienjalo se u staro doba u latinskom pisanju pisme ae sa. e — u se^ v — < sa c, ali je ipak

^

u prvih vjekovih krscanstva nadvladjivala u pismu poraba pisma ae miesto kasnijeg e, kako i u miesto v. Buduci pako da strogo ustanovljenih pravilah, kojim pravopisom da se listine sriednjega vieka izdavati imadu, do sada jos uvjek neima, te se i sami Niemci, kao najveci sitnicari, kojim^se, (nasi pisci kao idolom klanjaju), pokraj sve svoje ucenosti i pedanterije, glede otijeh pravilahi do sada sjediniti nemogose ; to sam se drzao pravila, da sve ino- strane izprave i listine priobcim onako, kako sam ih nasao u tiskanih knjigahi ili u izvornicih i prepisih; sve p^ko domace listine, osim novijih Farlatovih prevodah, priobcio sam onim pravopisom, kako sam ih nasao u izvornicih i starih prepisih, uredivsi po njihovom kalupu i one, koje sam iz tiskanih knjigah i novijih prepisah crpio. Samp glede u-a i v-a upotriebio sam u svih listinah jednako pisanje, te sam na pocetku rieci pisao vazda v miesto u, u sriedini pako uvjek u po nacinu pisanja svega sriednjega vieka. Isto tako rabio sam velika pismena samo iza piknje i kod osobnih imenah, ostavivsi u svem ostalom tekstu^ po pravcu sriednjega vieka, malena pismena, Samo se po sebi razumieva, da sam imena vlastita, osobna i miestna, sasvim onako pri- obcio, kako sam ih nasao napisana.

Prem da nadpisi ni malo ne spadaju u zbornik listinah, to sam ipak za nadopuniti malen broj izvornih povjestnih spomenikah iz vremena samostalnih vladarah hrvatskih, priobcio na kraju ove knjige i njeke do sad malo poznate nadpise od g. 680 do 1101. nebi li se i njimi razjasnila sto- god tamna povjest nase prastare dobe. Nadpise poJ brojevi II. i XI. nisam pokusao razriesiti, jer su samo u odlomcih sacuvani, te davaju povod koje- kakovim konjekturam, nu ipak mog^o bi se za broj II. poprimiti citanje i riesenje g. Dr. Rackoga koj taj nadpis ovako protumaci:

(Tempore ducis) Braiiimiri, annoram Christi sacra de yirgine carne ut sumpsit/ eeu? (sci- licet?) DCCCLXXX et VIII. Vlque indictione.

Velikom pomnjom nastojao sam napokon izraditi imenik historicki, mjestopisni. juridicki i ostalih vaznijih predmetah, o kojih je govor u izpravah i listinah, U tom imeniku uvrstio sam azbucnim i kronologickim redom sve u listinah spomenute hrvatske kraljeve, knezove, banove, zupe i zupane, drzavne i gradske dostojanstvenike, pape, patriarke, nadbiskupe, biskupe, crkve, monastire, opate i opatice, gradske predstojnike, tekuce tad pjeneze, nalazece se tad rukopise i t. d uvjeren buduci, da ce taj imenik ne samo olahkotiti svakomu porabu samoga zbornika, nego da ce dobro doci i svakomu onomu, koj ce se baviti pisanjem monografijah onoga davnoga vremena slave i sa- mostalnog zivota naroda hrvatskoga.

U Zagrebu dne 15. prosinca 1813.

1« K* S*

r-

Sadrzaj.

Strana

I. G. 503. U Solinu. KviriD, otmeniji solinski gradjan, nadaraje u svojoj oporuci tro-

gireku crkvu sv. Lovre, koju je iz nova sagraditi dao . * 1

II. j, 504. Kralj Teodorik povjerava Koloseju upravu predobljene Panonije .... 2

III. „ 504. Kralj Teodorik nala^e Sriem^anom, da poBluaaju svoga novoga poglavara Ko-

loseja, i podieljuje im savjet kako da se imaju vladati 2

IV. 9 526. Atalarik kralj istocnih Gotah predHJe iz nova knezu Osvinu upravu Dalma-

cije i Slavonije, t. j. Panonije savske • . 2

V. y, 535, Car Justinijan-Upravda priobduje A Katelijanu nadbiskupu gjustendilskomu

(Justinianae primae). kako je njegovoj crkveuoj oblasti, oeim njekih drugih pokrajinah ilirskih, pod^inio i 6ti*anku dolnje Panonije 3

VI. „ 541. 18. o^ujka. U Carigradu. Car Justinijan stavlja dolnju Panoniju pod vlast

nadbiskupije gjustendiUke 4

VII. „ 549. Vigilio papa, naIo2i Sebastijanu djakonu, svomu poslaniku u Dalmaciju, neka

se ne vrada prije dok svoj poaao ne svrSi, kori ga Sto nije sluSao njegove zapovjedi i propisane naredbe . . * 4

VIII. „ 590. Grgur papa nala^e Sebastijanu biskupu risBnskomu da ga izviesti o mialih

protjeranoga carigradskoga patrfarke Anastazija - • 5

IX. „ 590. mjeseca studena ili prosiuca. Grgur I. papa nala2e Natalu, biakupu solin-

ekomu, da Honoratn naddjakonsku £ast povrati 5

X. „591. mjeseca velja^e. U Rimu. Grgur I. papa zahvaljuje Natalu biskupu solin-

skomu na destitki, prilikom kad je zasjeo stolicu papinsku 6

XI. „ 591. 16. o^ujka. U Rimu. Grgur I. papa nala2e Malku biskupu davnanskomu, da

iznese pred sud razpru medju Ivanom savjetnikom Gjorgje prefekta Italije i Stjepanom biskupom skadarskim 6

XII. Q 591. mjeseca lipnja u Rimu. Grgur I. papa preporu^a biskupom ilirskim njeke sa

svojih stolicah pi*otjerane biskupe 6

XIII. „ 592. mjeseca oiujka.' Grgur I. papa kori Natala biskupa solinskoga radi njegova

razuzdana iivota, i nalaie mu, da naddjakona 'Honorata opet u Sast postavi 7

XIV. ^ 592. mjeseca o^ujka. Grgur I. papa Javlja biskupom dalmatinskim, kakove je za-

povjedi podielio biskupu solinskomu Natalu, poradi svrgnuta naddjakona .so- linskog Honorata S^

XV. „ 592. mjeseca o^ujka. Grgur I. papa nala^e poddjakonu Antoninu, da Ide u SoliD

i da nagovori biskupa Natula da uaddjakonu Honoratu ^ast povrati, u pro- tivnom pako slu^aju istoga Natala izob£i, ujedno 2eli, da biskupa Malka u Rim poSalje 9

XVI. „ 592. mjeseca o^ujka. Grgar I. papa ^estita Jobinu prefektu ilirskomu, Sto je sretno

izlie^io posljedice nasrtaja barbarskoga, moli ga ujeduO neka ne podupira Natala biskupa solinskoga 10

XVII. „ 592. mjeseca srpuja. Grgur I. papa pi§e Ivanu biskupu ravenskomu, da se radige

Sto je Natal biskup solinski svoje opacine izpravio, zajedno ga moli, neka opomene biskupa Malka da dodje u Rim 10

XVIII. „ 592. mjeseca kolovoza. Grgur I. papa odgovara Natalu biskupu sofinskomu glede

goi<Senjah, koja je ovaj kao nevina branio, i obedaje mu, da 6e razpru, Sto

XII

XIX.

XX.

XXX, XXXI.

XXXII.

XXXIU.

XXXIV.

JXXV.

XXXVI.

XXXVII.

G. 592.

592.

XXII.

n

593.

xxin.

D

593

XXIV.

n

593.

x>:v.

n

594.

XXVI.

n

594

XXVII.

1»

594.

XXVIII.

1t

595.

XXIX.

n

595.

» 595.

„ 596.

» 596.

„ 597.

- 597.

598.

. Strana jn ima 8 naddjakonom Honoratom, rieSiti onda, kad njegovi pofllanici u

Bim stignn 11

mjeseca listopada. Grgur I. papa nala^e Natalu biskupu solinskomUy neka se putem svedenidkog zbora zauzme za Florentija biskupa dubrovadkog,

koga 8 dasti protjeraSe ^ 13

mjeseca listopada. Grgur I. papa nala2e Antoninu poddjakona, da se za- uzme za Florentija biskupa dubrovadkog. kojega preko (sine) svecenidkog

suda 8 da»ti protjeraSe 13

mjeseea travnja. U Rimu. Grgur I. papa riesava Honorata naddjakona

solinskoga od svih pogrieSakah, radi kojih bijaSe obtu^en - 14

mjeseca srpnja. Grgur I. papa odobrava izbor naddjakona Honorata za

bisknpa Bolinskog 15

mjeseca iistopada. Grgur I. papa zabranjnje biskupom dalmatinskim, bez

njegova znanja posvetiti Makaima za biskupa sotinskoga '15

mjeiieca sie^nja. U Rimu. Grgor I. papa izobduje Maksima i one koji ga posveri§e biskupom solinskim, dok se nedoka^e, da je doista istiQ-

skom dozvolom carakom posvedon . . .' 16

mjeseca kolovoza. Grgur I. papa odgovara Marcellu skolastiku, da ne- mo^ nslidati ojegovu molbu, podneSenu radi Maksima biskupa solin&kog 17 mjeseca prosinca. U Rimu. Grgur I. papa piSe Sabinijanu djakonu u

Carigrad radi Maksima biskupa solinskoga 17

mjeseca sie^nja. U Rimu. Grgur papa pi$e Konstantini supruzi cesara

Mavricija, o nepokornosti biskupa solinskoga Makaima 18

mjeaeca veljade. U Rimu. Grgnr I. papa nudi protjeranomu iz biskupije risauske (polag njekib sriemske) Sebastijauu biskupu, kojugod izpraznjenu biskupiju sicilijansku, odobravajuci, Sto nije htio primiti biskupiju ponu-

djenu sebi od Anastazija patriarka Antiokenskog 19

U Rimu. Grgur I. papa pozivlje Maksima biskupa solinskoga u Rim pred

crkveni sud 20

mjeseca siecnja. U Rimu. Grgur I. papa zapovieda opetovano Maksimu biskupu 8oUnskomu, da dodje u Rim i da ne proganja Pavlina biskopa

i Honorata naddjakona 20

mjeseca o2ujka. U Rimu. Grgur I. papa potide svedenstvo i vlastelinstvo solinsko proti izabranomu bidkupu Maksimu, dudedi se da osim biskupa Pavlina i uaddjakouH Honorata nitko proti njemu ustao nije .... 22 mjeseca srpnja. U Rimu. Grgur I. papa nagovara svedenstvo, vlastelin- stvo i puk zadarski, da se nedruie s izobdenim Maksimom biskupom

solinskim , 22

mjeseca travnja. U Rimu. Grgur I. papa nalaiSe Sabinijanu biskupu za- darskomu, dn ne obdi s izobdenim od crkve Maksimom biskupom solin-

skim, i da dodje zajedno s biskupi dalmatinskimi u Rim 23

mjeseca prosinca. U Rimu. Grgur I. papa prima u milost Sabinijana bi- skupa zadarskoga, koj poradi drui^enja s Maksimom morade zatvoren u monastiru pokoru diniti; zajedno mu ualaSe, da ga izviesti o stanju FIo- rentija bitfkupa dubrovackoga, kojega bijase prognao pokojni Natal bi-

skup eoliiiski 24

mjeseca lipnja. U Rirau. Grgur I. papa nagovara Sebastijaua biskupa zadarkkoga, neka strpljivo podnosi progone biskupa solinskoga Maksima,

iz crkve izobcena 25

oko mjeseca lipnja. (Jaffe m. listopada). U Rimu. Grgur I. papa pise Mariuianu biskupu ravenskomu, o njekom Ivanu dolavSem iz Panonije, kojega naciniSe biskupom u Novom gradu ; nala^e mu njedno da povede iztragu proti Maksimu biskupu solinskomu, te ako bude potrebno, da i biskupa milanskoga kao sudca na iztragu pozove 26

xin

xxxvni. G.

XXXIX. „

XL.

XLI.

XT.n,

» 698.

XTJII.

, 698.

XTJV.

. 599.

XT-V.

» 699.

XLVl.

, 600.

XLVII.

, 602.

XLVIU.

XLIX.

LI.

, 748.

LU.

, 80tf.

T,m.

, 805.

uv.

, 809.

LV. LVI.

Strana

598. (Jaffe m, listopada). U Bimu. Grgur I. papa kori Marcellina podkon-

zula dalmatinskoga, Sto podupira Maksima biskupa solinskoga ... 27

598. oko n^eseca 6rpnja-(Jaffe m. listopada). U Rimu. Grgur L papa na- la2e Konstanciju biskupu milanskomu, da zajedno s biskupom ravenskim iztra2uje proti Maksimu biskupu solinskomu 28

598. (Jaffe 599). mjeseca srpnja. U Bimu. Grgnr L papa daje Marijanu bis- kupu ravenskomu slobodnu ruku, glede odsude Maksima biskupa solin- skoga 28

598. (Jaffe 599). mjeseca srpnja. U Rimu. Grgur L papa nala2e Kastoriju biljeSniku, neka biskupu solinskomu Maksimu, ako se pokaje za svoju nepokdmost, i svoju nevinost doka2e, preda utjeiiteljno papinsko pismo a zajedno da istoga Maksima sa biskupom Savinijanom i naddjakonom

Honoratom izmiri . 29

(Jaffe 599). mjeseca srpnja. U Rimn. Grgur L papa prima u milost

Maksima biskupa solinskoga i dozvo^uje mu nositi pUid 29

mjeseca Ustopada. Grgur I. papa jav^a Kaliniku eksarku ravenskomu kako se radovao aad vieSdu, da su Slovjeni pobiedjeni, i da je otok

Kapri u Istri sjedinio se, s crkvom rimskom 30

26. kolovoza. Bilje2ka o pokori i o proglaSeojn Bevinosti Maksima bis-

kupa solinskoga 80

mjeseca kolovoza.- Grgur I. papa razla2e Maksimu biskupu solinskomn vriednost plalda biskupova, preporu^a mn tgedno biskapa Savinijana i

naddjakona Honorata da ih ueproganja 30

mjeseca srpnja. Grgur I. papa 2ali u svom pismu pi^anom Maksimu biskupu Bolinskomu, da Slovjeni navaljuju kroz Istru u Italiju ... 81 mjeseca o2ujka. U Rimu. Grgur I. papa, priobciguiSi Konstancijn bikupu skadarskomu svoje pismo, pisano gjustendilskomu biskupu, nala2e mu neka po mogudnosti, u smislu pisma, kazni Pavla biskupa dukljanskoga, pak ako bi nagazio na kakove zaprieke, tekar onda neka p/iobdi isto pismo redenomu biskupu gjustendilskomu 32

602. U Bimu. Grgur L papa nagovara biskupa gjustendilskoga, da Pavla bi- skupa dukljanskoga, protjerana sa svoje stolice, podto je njeke stvari, kako se tvrdilo, na silu odnio, u monastir makar doSivotno zatvori . 33

602. mjes^ca studenoga. U Bimu. Grgur I. papa piSe Maksimu biskupu so- linskomu, da u budude nede obzir uzeti na njegove poslanike ako ne- donesu zigedno pismo podpisano od njega i njegova svedenstva ... 34

729. Grgur II. papa spominje u svojoj •poslanici pisanoj caru Leonu, kako su Longobardi i Sarmati, (pod kojimi se imadu razumievati ju2ni SlO'

vjeni) zauzeli grad Bavenu i obliioja mieata 34

dne 16. svibnja. U Bimu. Zakarija papa podieljuje biskupu dubrova^komu

Andriji biskupski plaSc 35

U Bicanih kod Kopra. Pop Ico, i knezovi Kadolao i Ajo ure<^uju u ime Karla velikoga Istru, i nagadj^ju razpre, Sto ib je imao puk istran-

ski s Ivanom knezom istarskim i s biskupi 36

U Cahenu. Car Karlo veliki izdaje zakon za trgovce, koji pntuju u

slovjenske i obarske zem\je 40

18. sie^nja. U Kotoru. Bilje2ka kako je njeki Andrejac sa svojom su- prugom Marijom kupio moi^i sv. Trifnna od njekih Mletdanah za 300 rimskih solidah, i kako sagradi crkvu na ^ast istoga svetca, koju darova svomu sinu, zajedno s njekimi slobodi^'aci 40

811. 14. lipnja. U Akvisgrani. Car Karlo veliki uredjuje rieku Dravu gra-

nicom medju crkvom ogIigB^o°^ ^ solnogradskom 40

815. Ludovik, frana^ki kralj, potvrdjujudi Istr\janom staro njihovo pravo, da mogu birati sve svoje castnike tako duhovne kao i svietske, priznige

XIV

LVII.

LVIII. LIX.

LX.

LXVI.

Lxvn.

LXXIII. LXXIV.

G. 817.

. 824

. 837.

. 840.

LXI.

»

860.

LXII.

»

860.

t;xitt.

n

861.

LXIV.

n

861.

XLV.

n

866.

869.

871.

LXVIII.

« 873.

TiXTX.

r, Oko

TiXX.

n

T,XXI.

, 876.

LXXII.

. 878.

879. 879.

LXXV.

879.

Strana ujedno sye one aaredbe, koje nacinise poslanici njegora otca, Izo, Ea-

dolao i Ajo 42

mjeseca Hpnja. U Cahenu. Ludovik car frana^ki dieli svoje carstvo medju STOJe sinove Lotara, Pipina i Ludovika, kojemu posliednjemu pri-

pada slovjeuska zemlja, le2eda na iztokn od Bavarske 43

-826. Eugenio 11. papa stavlja pod vlast laureacenskog nadbiskupa Yrulfa, Hunniju, t. j. Avariju, Moravsku, Panoniju i Meziju ... 44 4. o^ujka. U Bijacu kod Soiina. Trpimir veliki i^upan hrvatski, daruje nadbiskupiji splietskoj crkvu sv. Jurja u Putalu sa samostanom, kojega

je tamo sagraditi dao 45

22. velja^e. U Paviji. Lotar car ^ini ugovor mira na vrieme od pet go- dinah medju Mletcani i talijanskimi susjednimi gradovi, koji se obveza§e da de pomagati Mlet^ane na moru proti njihovim slovjenskim (hrvat-

skim) neprijateljem 47

(popravi: oko 862 — 868). Kocel knez blatski daruje samoBtann sv. Eme-

rama sela Stromogin, Reginivartersdorf i Rosdorf 48

Gundbat djakon daruje njeka sela uz Saiu i Velikn samostanu sv. Eme-

rama 48

20. velja^e. U Reznu. Ludovik II. kralj njemacki potvrdjuje darovanje onih selahj koje darova Pribina knez blatski crkvi i samostanu dolnjo

altajskomu : . 49

20. studena. U Matahovi. Ludovik II. kralj njema^ki, podjeljuje crkvi solnogradskoj mnoga slovjenska i njemadka mjesta u Panoniji ... 49 mj. kolovoza. Nikola I. papa odgovara Mihalju kralju bugarskomu na njeka po njemu stavljena pitanja, koja se proteiSu na tadaSnje nazore i

obi^aje ostalih Slovjenah . . 51

U Rimu. Hadrijan II. papa poSilja sv. Metoda, kao po njem posvecena ' biskupa u Panoniju, u dr^ave Svetopluka i Kocela, dozvoljujudi liturgija

slovjensku . * ^52

Ludovik II. car predbacuje u svom pismu, pi anom gr6komu caru Va- silju, njeka nasilja Sto ih po^ini pomorska vojeka gr^ka jadmnskim slo-

vjenom (Hrvatom i Srbom) iza obsjednuca grada Bara 53

Ivan VIII. papa odgovara knezu blatskomu Kocelu na pitanje : ito da

cini s onimi koji se bez zakonitoga razloga razpituju sa svojimi 2enami 56

g 873. Ivan VIII. papa nagovtfra velikog ^upana hrvatskog Domogoja

neka strogo postupa proti morskim gusarom 56

Oko g. 874. Ulomak pisma pape Ivana VIII. Pavlu biskupu Jakin- skomn i posUniku u Panonijn, glede crkve ilirske u obde, a panonske

na p^se ...•..«• 56

Ivan VIII. papa nagovara kneza Mutimira neka se vrati pod vlast bis*

kupa panonskoga (Metoda) 57

16. travnja. U Rimu. Ivan VIII. papa nagovara Mihalja kralja bngar- skoga^ da ne sliedi nauk vjere gr£ke, nego da se sjedini s crkvora rim- skom, ujedno mu javlja da je Sergija Slovjena svrgo sa stolice biskupije

belgradske 57

2. svibnja. U Rimu. Ivan Vlll. papa pi§e Sedeslavu velikomu 2upanu hrvatskomu, neka dostojno primi njegove poslaoike za Bugarsku . . 59 7, lipnja. U Rimu. Ivan VIII. papa hvali Branimira, velikoga 2upana hrvatskoga, Sto se je k rimskoj vjeri povratio, 2eli mu da S njom sve buntovnike i neprijatelje nadvlada, i moli ga ujedno, da dopusti svede- niku svomu Ivanu odnieti papinsko pismo kralju bugarskomu ... 59 7. lipnja. U Rimn. Ivan VIII. papa javlja Teodoziju biskupu ninskomu kako ga radostno prima natrag u naru6je crkve rimske, savjetujuci mu zajedno, da od njegaposvecenje biskupsko primi 60

XV

LXXVI. G. 879.

LXXVII. LXXVIIL

LXXIX. LXXX.

LXXXI.

n

879.

889.

879.

880.

LXXXn. „ 881.

LXXXIU.

LXXXIV.

LXXXV.

LXXXVI.

890.

891.

LXXXVIL n 892.

LXXXVIII. . 899.

LXXXIX. XC.

n

919.

XCI.

XCII.

XCIII. XCIV.

ff

928.

849.

Strana 7. lipnja. U Rimu. Ivan VIII papa javlja narodu hrvatskomu veliko svoje veselje, Sto se je povratio k crkvi rimskoj, i nagova^a ga, da joj

vjeran ostane 61

10. lipnja u Rimn. Ivan Vltl. papa nagovara biskupe i stanovnike gra-

dovah u Dalmaciji neka se povrate k crkvi rimskoj 62

14. lipnja. U Rimu. Ivan VIII. papa javlja Svatopluku, kako je cuo, da njegoY nadbiskup Metodio vjeru krScansku neu6i po nauku rimskom

i da ga je zato preda se pozvao u Rim 63

14. lipuja. U Rimu. Ivan VIII. zabranjuje upotriebljivanje jszika slo- vjenskuga u crkvi, i poziva sv. Metoda u Rim ....... . 63

mj. lipuja. U Rimu. Ivan VIII. javlja Svatoplnku kralju moravskomu da Metpda iz Rima natrag na biskupsku stolicu poSilja, i da je dozvoljeno slovjenskim jezikom sluiSiti se u crkvi pri slu^bi boJSjoj ..... 64

mj. studena. Ivan VIII. nagovara Branimira velikog inpana i sav narod hrvatski, da ostane vjeran rimskoj crkvi, zajedoo nalai^e da poialje u

Rim svoje poslanike 65

23. o2ujka. U Rimu Ivan VIII papa piSe Metodu nadbiskupu panon- skih Slovjenah, kako se veseli tomu, Sto kriepko brani vjeru rimsku, i

tieSi ga radi progonah, koje podnositi mora 66

Oko g. 884. Kundbat djakon zamienjnje svoj posjed kod Plesa uz rieku Solu i Veliku leSedi, sa zemljama Ambricija biskupa, IeiSe<$ima uz rieku Rabu, koje zemlje darora pokojni knez Rocel samostanu sv. Emerama 67

20. studena. U Matahovi. Arnulfo kralj njcma5ki daruje crkvi solno-

gradskoj njeka panonska mjesta uz Mur^, Dravu i Eabu 68

Oko god. 890. Stjepan VI. papa, zabranjuje u svojoj poslanici, pisanoj kralju Svatopluku, liturgiju slovjensku uvedenu p6 sv. Metodu ... 71 9. oSujka u Reznu. Arnulfo kralj njemacki daruje solnogradskomu bis- kupu Diotmaru njeka slovjenska mjesta, kojimi je njegda vladao knez

Kocel . . 71

28. rujna. U Bija^u kod Solina. Mu^imir veliki ^upan hrvatski potvr- djuje nadbiskupiji spljetskoj Trpimirovo darovanje crkve sv. Jurja u

Putalu 72

Teotmar solnogradski nadbiskup s ostalimi ju^no-njemackimi biskupi iz- vieScuje papu Ivana IX. o crkvenom stanju citave Panonije. Braui se

proti oavadi Slovjenah, a osvadjuje ove poradi podupiranja Magjarah , '74 dlj. prosinca. U Zadru. Andrija priur zadaraki ^ini oporuku ... 75 Oko g. 925. Ivan X. papa nagovara kralja hrvatskoga Tomislava, i Mi- halja kneza humskoga, kao i sve njihove podIo2nike, neka davaju podu- cavati svoju dietcu u latioskom jeziku, a na mjesto slovjenske da uvcdu

latinsku liturgiju, i da djetcu poSiljaju u nauke 76

Oko g. 925. Ivan X. papa nagovara biskupe dalmatinske i hrvatske neka zagrle vedom Ijubavju vjeru rimsku, izkorienirsi neprijatelje nje-

zine, ujedno zabranjuje liturgiju slovjensku . , . , 77

Oko g. 925 — 927. U Splietu. Zakoni i naredbe crkyenih saborah dr- ^anib n Splietu za vrieme hrvatskoga kralja Tomislava, zahumskoga kneza Mihalja, i papinskih poslanikah Ivana, Leona i Madalberta, u pri-

sucu svih biskupah hrvatskih i dalmatinskih 78

Leo VI. papa nala2e biskupom hrvatskim, pod6injenim nadbiskupiji spliet- skoj, da neprekora^uju medje svojih biskupijah 82

21. velja^e. U Trstu. Grad Trst odkupljuje se izpod oblasti biskupa i kaptola trSdanskoga za 517'/^ markah, koje morade platiti biskup u ime duga 2idu Danielu Dayidu iz Gorice, koj ove novce posudi u vrieme nasrtavanja susiednlh narodah iz Karantanije i sloyjensko-hrvatskoga Krasa 83

XVI

xcv.

XCVI.

xcvn.

civ.

cv. cvi.

CVII. CVIII.

cix. cx.

CXI. CXII. CXIII. CXIV.

cxv.

CXVI. CXVII.

G. 949. , 954.

' 954.

xcvin.

, 960.

xcd:.

» 961.

c.

•

. 966.

CI.

, 969,

cu.

„ 973,

cni.

» 9li.

986.

994.

„ 1000.

» 1018.

y, 1018.

n 1018.

. 1020.

1023.

Strana ^upaaije i granice kraljevlne hrvatake a X. vieku ...*... 86 31. koloYOza'. U Bezna. Otio I. kralj njemadki daraje popa Diprechta dyie oranice a selu Suride) le^ede a 2apaniji Hrvatah a fitajerakoj . . 87 Agapito n. papa doznadnje granice biskapije solnogradske i laoreacenske stavljtgadi pod vlast posljednje iztocEna Panoniju, pokrajina avarsku i

moravska sa ostalimi Slovjeni . T - 87

mj. lipnja. U Rialta kod Mletakah. MletSani izdavaju zakon proti izva- ianju robovah iz Istre i Dalmac\je ............ 89

13. yelja^e. U Beznu. Otto I. kralj njema^ki daroje popa Diprecbta Djeko iuianje medja SvieUim brdom i selom BaldiSdem, le^e^m u 2upa-

niji Hrvatah u Stajerskoj 89

20. sie^nja. U Oglaju. Bodoaldo patriarka oglajski spominje razorenje

Bovinja n Istri po Slovjenih (Hrvatih) 90

15. srpnja u Zadra. Agata kdi Dobrova, ostavlja oporakom njeka imauja

samostanu sv. KrSevana u Zadra 90

mj. siedoja. Benedikto VI. papa stavlja ditava Panonija pod vlast bis-

kupa soinogradskog 91

5. listopada. U Bimu. fienedikto ,VU. papa stavlja pod vlast nadbisku- pije laureacenske (pasovske) Avaryu, Moravska, Meziju, dolnju Panoniju

i sasjedne im Slovjene 92

19. prosioca. U Zadru. Majo priar zadarski i prokonzal Dalmacge, sa avimi gra^jani zadarskimi, poprav^ajudi iz nova crkva sv. KrSevana, da- rnje istoj crkvi i samostana benediktinskoma iz nova sva pripadajuda

joj pokretna i nepokretna imanja 94

Oko g. 990. U Zadra. Majo priur sa vlasteli zadarskimi aztupljuje sa-

mostann sv. Krsevana svoj dio ribarije 95

9. veljade. Bugarski carevid Pincio, nedak cara Siimana, kao bjegunac kod hrvatskoga kralja Dr^islava, sa svojom bracom i sestrom, sa svojimi nedaci i sinom Plesom, dine ugovor poradi zidanja crkve sv. Mihalja kod

grada Solina 96

1. kolovoza. Carevid bugarski Pincio, sa svojom bradom i siuom si Ple-

som, daruje njeke zemlje crkvi sv. Mihalja u Splietu 97

mj. srpnja. Na Babu^ Bab obvezuje se Otonu du2da mletackomn i nje- govim nasliednikom placati svake godine deset libar svile u ime danka mj. srpnja. U gradu Krku. Krk obvezuje se Otonu du2du mlotadkomu a ime danka davati svake godine trideset lisidjih ko2ak ..... 99 mj. kolovoza. U grada Krku. Elrdki stanovnici od Cha Fiesole obvezuja sc Otonu du^du mletackomu a ime danka davati svake godine petdeset

kunskih koi^ah 100

mj. kolovoza. Na Osora. Osorani obve^ujn se Ottona duSdu mletackomu

u ime danka davati svake godine detrdesat kunskih ko2ah . . . lOl

Pavao nadbisknp splietski daraje oporakom svomu otcu Prestanciju, priora

spljetskom, crkva sv. Marije u Blatu s mnogimi zemljisti 102

Okog. 1020 Prestancio priur splietski daraju crkva sv. Marije a Blatu^

svomu sinu Srmu 102

n^. kolovoza. U Dubrovniku. Nadbbkap i knez dubrovadki sa .svimi vlasteli podi^u samostan sv. Benedikta na otoku Lokrumu . . . 103

27. rujna. U Bimu. Benedikto VIII. papa podieljige nadbiskupu dabro-

vaSkomu Vitalu nadbiskupski plaSd 104

Oko g. 1025. dne 7. srpiya. Ljutovit protospatar i stratik srbske i za- humske zemlje, daruje samostanu sv. Benedikta u Lokrumu, crkvu sv.

Pankraca u Babinom polju na otoku M^etu 105

Oko g. 1026. Petar djakon splietski daruje dozvolom svoje 2ene i majke samostanu sv. Stjepana kod Splieta srebrni kalei i vise zemljah 105

CXVIU. G. 1029.

CXIX.

cxx.

CXXI.

CXXII. CXXII. CXXIV.

cxxv.

CXXVI.

CXXVII.

CXXVIII.

CXXIX.

cxxx.

, 1033. 1034.

»

I)

1035.

„ 1036. „ 1036. . 1040.

1044.

cxxxi.

%

„ 1056.

CXXXII.

„ 1056.

CXXXIII.

. 1057.

CXXXIV.

n

CXXXV.

„ 1059.

CXXXVI.

n 1059.

CXXXVII.

n

XVH

Strana U Oborovcu. Jelenica sestra Godenura bana, daruje samostanu sv. KrSe- vana u Zadru, crkvu istoga Bvetca, po sebi u Oborovcu sagradjenu, uz

ostalo pokretno i nepokretno imanje 106

5. srpnja. U Zadru. Traao opat monastira sv. KrSevana, daje njeku kudu

u zamienu za drugu kudu sinovah Konstantinovih 107

Savina, ^eua Gimajeva daruje osmi dio svoje kude samostanu bv. Krie-

vana u Zadru 107

mj. etudeoa ili prosinca. Njeki svedenik piSe Azeku biskupu od Vorma- cije, kako je koru^ki vojvoda Adalberon pao u sumnju, da de pomocju Mirmidonah (Vindonah-Slovenacah ili Bugarah) udariti na njemackoga

kraya 108

Oko g, 1035 — 1040. dne 7. srpnja. Hranko 2upan zahumski potvr- djuje darovanje crkve sv. Pankraca u Babinompolju samostanu lokrum-

skomu 109

Oko g. 1035—1060. Gavrilo biskup humski sa i^upanom Miroslavom i banom Batomirom, potvrc^ige darovanje crkve sv. Pankraca samostanu

sv. Benedikta na Lokrumu . . , 109

13. velja^. U Zadru. Zadrani daruju samostanu sv. KrSevana njeku

baSdu • 110

U Zadru. Sergj Petrov daje polovicu svoje kude sa seliscem, samostanu

sv. Krievana u Zadru n zaroienu za kucu Malicevu na luci zadarskoj |10

U Spljetu. Nikifor priur spljetski nazna6uje zemlje sto ih je kupio za

samostan kaludjericah sv. Benedikta u Spljeto 111

Oko g. 1042. Stjepan ban hrvatski, Aa svojom suprugom Marijom po- die^uje benediktinekoj crkvi sv. KrSevana u Zadru mnoge darove . 111

19. velja^e. U Dubrovniku. Petar Slaba priur dubrova^ki dosudjuje ono imanje, koje po oporuci Dominika pripade samostanu sv. Benedikta lo-

krumskoga, istomu samoBtanu kao njegovo vlastnictvo 112

1. rujna. U Zadru. Njeka Danseta daruje oporukom samostanu sv. Kr-

Sevana svoj vrt 114

Oko g. 1044« Sveti Petar Damjan spominje u svojih dvih pismih, pi- Bauih papi Nikoli 11. osorskoga biskupa bla^enoga Petra Gaudeocija, putujudega u Italiju iz svoga stolnoga mjesta Osora, le^ecega u kralje- vini hrvatskoj, i pripoviedajucega o osornosti njekoga vlaatelina hrvat-

skoga prema svedenstvu 114

U Zadru. Samostanu sv. Krievana u Zadru dopituje sud ustanovljenu

dacu od ribarije 115

U Zadru. Ribari zadarski obvezuju se davati samostanu sv. KrSevana

jeduu stranu svoga ribolovja 116

Rado nadvomik ugarski daruje biskupiji pecuvskoj uz ina miesta u da- nsfinjem Sriemu, takodjer od njekog neprijatelja s nova osvojeni monastir sv. Dimitrije na Savi, koje darovanje potvrdjnje kralj ugarski Andrija I. Oko g. 1068. Radoftlav kralj (?) zahuraski sa svojom suprugom Juliom 116 i sinom BraDislavom predaje samostao u Baleni (Babinom polju ?) ka-

ludjerom sv. Benedikta na Lokrumu 11 H

mj. veljace. Kresimir IV. kralj brvatski, utomeljujuci samostan sv. Ivana ev. u Belgradu podieljuje mu obsirna prava i daruje uz otok ^TJe

mnoga ina miesta 1 I^

mj. veljaSe. U Belgrado. Kresimir IV. kralj hrvatski daruje sHmoslanu sv. Ivana u Belgradu otok ^irje s njekim selom u Rogovu, podieyujuc mu

zajedno temeljna prava 1-^0

Oko g. 1059. Popis zemaljah »v. Ivana ev. u Belgradu, nabavljenih za vrieme opata Andrije 120

6;

XVIII

CXXXVIII. Q. 1060.

CXXXIX.

CXL.

CXLVIII.

CXLIX.

CL

CLI.

CLII.

CLllI.

CLIV.

CLV.

CLVI.

CLVII.

CLVIII.

CLIX.

1061.

CXLI.

n

CXLII.

W

1064.

CXLIII.

»

1065.

CXLIV.

n

1066.

CXLV.

V

1066.

CXLVI

9

1066.

CXLVII.

n

1062'

1067.

n 1068.

1068.

106^9.

j)

»

1069.

1070.

Strana U Rabn. Drago bisknp, Majo priur i sav puk rabski, podieljuju dozvola opatu Fulkona, da ino2e sagraditi na otoku Raba samostan sv. Benedikt«i, darujaci mu dvie crkve sv. Petra i CipriJHna i njeka osobit^ prava . 121 Oko g. 1060. Srmo sin PreitancijeV) priar grada Splieta, daruje samo- stanu sv. Stjepana kod Spljeta crkvu sv. Marije a Blatu sa svimi

pristojaliSdi 122

Aleksandro II. papa priobcaje kralju hrvatskoma i svim biskupom nje- gove kraljeviue, potvrdu svoga predSastnika pape Nikole II. glede onih zaklju^akah, ito ih na£ini crkveni sbor spljetski a prisutnosti pa-

pinskog poslanika biskupa Majnarda 123

Oko g. 1061. Aleksandro II. papa pise kralju hrvatskomu i bisku-

pom dalmatinskim o zabrani ^enitbe svecenikah 123

U Trogiru. Gradjani trogirski dozvoljuja na molbu svoga biskupa Ivana, da se a Trogiru sagradi samostHu kalndjericah sv. Dujma 124

U Zadru. Teuzo, poslanik papinski, dosudjaje samostanu sv. Rr§evana

u ZadrUy kapelu sv. Ivana na otoku Tilagu 124

Cika Dujmova, udova ubitoga Andrijo, i nedikinja priura M^'a, od- va2i se zajedno sa starijom kcerju Damnanom postati kaludjericom . 125 U Tokinji. Kresimir IV. kralj hrvatski daruje novosagradjeooma sa- mostanu sv. Marije u Zadru kraljevsko imanje Tokinju . . . 125

25. prosinca. U Sibeniku. Kresimir IV. kralj hrvatski uzimlje pod svoju zaStitii novosagradjeni samostan kaludjericah svete Marije u Zadru 1 26 -1067. 18. o2ajka. U Rima. Aleksandro II. pnpa, podieljuje Petru nadbiskupu dukljanskomu i barskoma, nadbiskupski plasd, i stavlja pod njegovn vlast njekeju^no-dalmatinske biskupije zajedno sa srbskom

i bosanskom 126

Petar, opat sv. KrSevana u Zadru, popisuje sva zemljista pripa'Iaju6a istomu samostanu, priobcujuci i darovnicu kralja hrvatskoga Kresimira I V. 1 28 Oko g. 1067. U Zadru. Stjepan I. biskup zadarski, opi^uje kako je selo Postimana pripalo samostanu sv. Kr§evani u Zadru . . . 129

Petar Semivitov sa sinovj Kirinovimi, daruje tamostanu zadarskih ka- ludjericah sv. Marije crkvu sv. Petra i P«(vla u Obrovcu, sa svojimi

zemljiSti i pristojiiliSci 130

Petar opat samostana sv. KrSevana u Zadru, predaje Maju sinu Barbe na njeko vrieme zemlju u polju Lukoranu, Sto ju bijaSe samostanu

dcirovao Dabro, sin Nikiforov 131

U Ninu. Kresimir IV. kralj hrvatnki daruje samostanu sv. Krgevana

u Zadru otok Mauni 131

mj. listopada. Kresimir IV. kralj hrvatski, podieljuje samostanu sv. Tome u Belgrada njeke slobode, i kraljevsko zemljiste Rasokaticu 132

Kresimir IV. kralj hrvatski daruje samostanu sv. Stjepana kod Spljeta

njeki mlin, koj dar potvrdi nedak mu Stjepan 133

Petar imt-novani bisknp krcki pola2e zakletvu, kojom se obvezuje da

de biti poslnsan nadbiskupu spljetskomu '. . 134

mj. prosinca. U Spljetu. Lovro nadbiskup spljetski utemeljuje samostHU kaludjericah sv. Benedikta u Spljetu, i nazna^uje prava tako ovoga

samostana, kao i crkve sv. Marije 134

Oko g. 1069. Kresimir IV. kralj brvatski daruje samostanu sv. Tome

u Belgradu njeke zemlje u Sidragi . . . * .135

16. svibnja. Kresimir IV. kralj hrvatski potvrdjuje listinu, kojom Rabljani osnovase samoetan benediktinaki sv. Petra na Rabn . . . 136 U Ninu. Radovan, uuuk Vlkida, daruje samostanu >v. KrSevana u Zadru posjed svoga djeda u Suhovaru, prizivaju<5i se na sad kralja Kresimira . . . . . - 136

CLX.

G.

1070.

CLXI.

1070.

CLXII.

1070.

CLXIII.

n

CLXIV,

n

CLXV.

n

1071.

CLXVI.

«

1071.

CLXVII.

CLXVIII.

CLXIX. CLXX.

CLXXI.

1072.

cr,xxn.

n

1072.

CLXXIII.

n

1072.

CLXXIV.

n

CLXXV.

n

•

CLXXVL

n

CLXXVII.

n

1073.

CLXXVIII.

n

CLXXIX.

m

CLXXX.

n

1070-

CLXXXL

n

1074.

XIX

Strana U Ninii. Badovan dnruje sve zemlje i vinograde svoga djeda Vuka

eamoBtanu av. KrSevana u Zadru •....137

U Zadru. Hrvatin i brat mu Ljutostrah, daruju svoje zemljiSte u Se-

kiranih Bamostanu bv. KrSevana u Zadru .' 138

U Belgradu. Ivan djed, sa svojom suprugom Dobrilom, daruje samo- Btanu 8v. Krdevana u Zadro svoj posjed u Cepriljaoih i na Brdih . 138 Oko g. 1070. Dabro opat BamoBtaoa benediktinakoga sv. Stjepana u

Solinu, daruje Bav avoj imetak istomu aamoBtanu 139

Oko g. 1070. Ivan djakon prodaje bvoju zemlju u Obrovcu aamostanu

av. Krsevana u Zadru 139

8. arpnja. U Belgradu. Kresimir IV. kralj hrvataki nredjuje ^upe bis-

kupije rabske • -. . .^ 140

Obdina pa2ka predaje «amostanu benediktinskomu sv. Mibovila u selu SanaikovUy avoj aamostan bv. Petra (d^ Nimbis) sa susjednimi skoljici, i sa znatnimi dohodci, oaim dohodka priatine, koj pripada rabskomu

knezu , 140

U Ninu, i oko g. 1105. Brada Sovinja, Denimir, Petar, Gromilo i Slavic, daruju za duSn Bvojih roditeljah i starijih, aamostanu sv. KrSe-

vana u Zadru Bvoj posjed u Obrovcu 141

U Zadru. Petar 2upan sidraiki, sa svojim b^atom Slavicom, daruje sav poBJed svoga otca Semivita, u mjestu Obrovcu, samostanu sv.

KrSevana u Zadru ^ . . . • 143

Oko g. 1072. Crkveni sbor zadarski potvrdjaje samostanu kaludje- ricah bv. Marije u Zadru darovanje otoka 2elve (Silvc) . . . 143

KresiiDir kralj hrvatski, daruje zadarskorou samostanu kaluHjericah sv, Marije njeko zemljifite u Brdah, sto so prije driali kmetovi Benak i

Beneda ... * 144

Kresimir IV. kralj krvatski potvrdjuje samostann kalurijericah zador- skih na dan posvecenja bv. Marije, avoje prvaSnje darovanje kraljevskog

imanja Tokinje 144

Audrija biskup zadarski, priur Drago, i sva obcina zadarska, daruju

aamostanu kaludjericah sv. Marije otok 2elvu (Silvu) 144

DraguS priur sa svimi gradjani zadarskimi, ^ini zHkon, da samostanu

8v. Marije u Zadru nitko nlSta na silu oteti nesmije 145

Oko g. 1072. Cika opatica sv. Marije u Zadru, biljej^i kupljene za

svoj samostao stvari i zemlje . . 145

Oko g. 1072 — 1073. Kresimir IV. kralj hrvatski poSilja Vujla Draga u Belgraduy da razvidi tuibu Feliksa opata sv. Kuzme i Damjana po-

radi crkvc sv. Ifana ' 146

Oko g. 1072 — 1073. Biljeika o kupljenih zemljah za BamoBtan ka-

ludjcricah sv. Marije u Zadru 146

U Ninu. Vekenega daruje u ime zaduibine samostanu zadarskih ka-

ludjericah bv. Marije Bav svoj nepokretan imetak 146

Oko g. 1073. Samosfanu sv. KrSevana dopitnju zadrani pravo ri-

barenja 147

Oko g. 1073. Aprico Sokolaristic, daruje aamostanu sv. Ivana ev. u Belgradu svoju zomlju u Jelcanih, Sto ju dobi na dar od hrvatskoga

kriilja Kresimira IV 147

— 1074. Ruflin Morstid daruje samostanu sv. Petra kod Solina svoje zemljc u Tr«teniku, koje darovanje potvrdi Slavic kralj hrvatski . . 148 20. o2ujka u Rimu. Grgur papa VII. nalaie dubrov^anom, da svoga biskupa Vitala, kog bjeie zatvorili, iz zatvora izpuste, i da ga natrag postave na biskupsku stolicu za koju ved drugoga izabrali bjehu« Ujedno poSilja u Dubrovnik Giralda kao svoga poslanika . . . . 148

XX

CLXXXII,

I

CLXXXIII. CLXXXIV.

G.

n 1075.

« 1075.

CLXXXV. CLXXXVI.

« 1076. r, 1076.

CLXXXVII.

n. 1076.

CLXXXVIII.

„ 1076.

CLXXXIX. .

n

CXC.

r, 1076.

CXCI.

n

CXCII.

n

CXCIII.

„ 1075-

CXCIV.

„ 10V3-

CXCV.

, 1077.

CXCVI.

„ 1078.

CXCVII.

CXCVIII CXCIX.

cc.

CCI.

CCII.

CCIII.

» 1078.

n 1078. n 1078.

„ 1078.

» 1078.

Strana Oko g. 1075. Prodan Draganegov i njegovi rodjaci, darujn samostanu 8v. Petra kod Solina njeke zemlje i vinograde 149

8. velja5e. Njeki gradovi dalmatinski obvezuju se du^du mleta^komu, da nede u Dalmaciju voditi bud Normane, bud drnge neprijatelje ino-

strance 149

mjeseca studena. Gerardo poslanik papinski umiruje na crkvenom sboru splietskom^ razprn medju biskupom zadarskim i opatom sv. Lr- Sevana, radi kapele sv. Ivana, kojn darova Gorblna samoBtanu sv.

Krsevana 150

21. Bvibnja. U Rimu. Grgur papa podieljuje Grguru nadbiskupu du-

brova^komu nadbiskupski plalc 151

mj. listopada. U Solinu. Dimitar Svenimir kralj hrvatski, obve^uje se prilikom krunisanja i zasjedanja na kraljevsko prestolje, pred papin- skim poslanikom Gebizonom, viernoscu prema stolici rimskoj, obeda-

judi crkveni danak od 200 bizantinah i darujudi samostan sv. Gr-

gura u Vrani za stan papab i buducih papiubkih poslanikah . . . 152

9. Hstopada. Svenimir kralj hrvatski potvrdjuje na saboru solinskom darovanje crkve sv. Jurja u Putalu, ucinjeno nadbiskupiji spljetskoj

po Trpimiru i Mu^imiru 153

U Belgradu. Gradjani belgradski obve2uju se davati deaetinu samo-

Btanu 8V. Ivana ev 154

Oko g. 1076. U Eraljevskom dvorcu kod Solina. Svenimir kralj hr> vatski daruje samostanu kaludjericah sv. Benedikta u Spljetu zemljiSte

LaSane (Lu^ane?) kod Pustice 154

Prestancio biskup belgradski, daruje ssmoBtanu sv. Ivana ev. crkvu

8V. Kozme i Damjaua kod Belgrada 155

Oko g. 1076. Madija ili Marija opatica kahidjericab Bpljetskih sv. Benedikta, popisuje zemlje pripadajnde svomu samostanu . . . 156

Oko g. 1076. Lampridio rodjak opata Petra, daruje samostanu sv.

Ivana ev. u Belgradu trecinu svoga imetka 156

-1076. Bilje2ke o zemljiStu Mirani, koju nabavi i parbom izvojeva sa belgradski samostan sv. Ivana ev. opat istoga samostana Petar . 156

-1077. Popis raz1i6itih darovah udinjenih samostanu sv. Ivana ev. u

Belgradu zh vrieroe Petra opata istoga samostana 157

Njeki Kerniz, daruje samostanu sv. Ivana ev, u Belgradu, svoju crkvn

sv. Mihalja i njeko zemljiSte u Miranu • ... 160

9 siecnja. U Rimu. Grgur VII. papa pi§e Mihalju kralju zahumskomu, da glede razpre medju crkvom dubrova6kom i spljetskom niSta do- Buditi nemo2e, dok nedoe^u u Rim pouzdaniji poslanici nego li bijaSe

njeki Petar ... ••.... 161

12. o2ujka. Svenimir kralj hrvatski podieljuje Bradanom slobodu tr-

govine 161

Svenimir kralj hrvatski dari\je crkvi spljetskoj 2upu cetinsku . . . 162 16. travnja. Svenimir kralj hrvatski daruje nadbiskupiji spljetskoj mnoga miesta i dozvoljuje podIo2nikom njezinim, da oko njih pasu marvu 162 Stjepan vojvoda Hrvatah, necak kralja Kresimira, ostavivSi po na- putku svecenikah sve ^asti svietske, otiSav u samostan svetoga Stje-

pana, daruje istomu samostanu dvoja sela 164

U Eninu. Svenimir kralj hrvatski, potvrdjuje samostanu kaludjericah sv. Marije u Zadru kra^ja Kresimira darovanje zemljiSta Tokinje . 165 Oko g. 1078. Pribina GuSid, daruje Karncnjane, a Dubrava svak Ni- kiforov, prodaje zemlju Narak samostanu sv. Ivana ev. n Belgradu . 165 Oko g. 1078. Popis medjah zemljiSta Petricani, pripadajucega samo- stanu kaludjericah sv. Marije u Zadru 166

CCIV.

G. 1079.

ccv.

CCVL

»

CCVII.

n

CCVIII.

w

CCIX.

m

ccx.

■ n

CCXI.

n 1083.

CCXII.

, 1083.

CCXIII.

„ 1086.

CCXIV.

. 1086.

ccxv.

„ 1086.

CCXVI.

n 1086,

CCXVII.

« 1087.

ccxvm.

•

CCXIX.

« 1088.

ccxx.

CCXXI

n 1089.

CCXXII.

m

CCXXIII.

. 1091

CCXXIV.

, 1091

ccxxv.

„ 1096.

CCXXVI.

, 1096.

CCXXVII.

, 1097.

OCXXVIII.

, 1097.

Strana 4. listopada. U Rimu. Grgnr VII. papa sapovieda Vefelmu^ pleme- Ditoma viteza, koji bijaSe podigo bona proti kralju Svenimiray neka nevojige proti njemu, ako neiSe da ga stigne ma£ oavete bv. Petra • 166 Oko g. 1080. Brana udova, sa svojimi ainovi^ daje njeke semlje kod Sekirice i pod Silbicom samostanu sv. Petra kod Solina . . . . 166 Oko g. 1080. Ivan Slovinac kalodjer, damje samostanu sv. Ivana a

Belgradu njeki posjed u Gorici 167

Oko g. 1080- Popis razH^itih darovah a^Jnjenih samostanu sv. Ivana '

ev. u Belgradu, za vrieme Maja opata istog samostana 168

Oko g. 1070—1080, Popis aemaljah kala^jericah s. Beoedikttt u Splieta 169

Oko g. 1074 - 1080. Petar Cmi, sin Gumaja, sa svojom sapmgom

Aooro, kdeiju Mojslave, daruje samostano sv. Petra kod Solina mnoga

sela i zemlJiStn, zajedno se popisuju i darovi od inieh darovnikah . 170

Oko g. 1080. Njeki Petrid, naznaSuJe rasne po sebi kopljene semljei

koje kao kaludjer darova samostanu sv. Petra gomsjskoga . 176

Svenimir kralj havatski, damje Gizilbertu opato spljetskog samostana

»sv. Sljepana, zemlja Badono 177

Svenimir kray hrvatski darige Lovri nadbiskapu spyetskomo zem^ja

Konostinu a Smini 177

Petar Crai Gumajev, so svojom ienom Anom, dariga samostana sv.

Petra po njima sagradjeoom, svo> posjed a Bili^u 178

Lovro nadbiskup spljetki danje crkvu sv. Mihalja opata i redovni*

kom samostana sv. S^epana 178

PetJEir Crai Gumajev sa svojom i(enom Anom, danyo samostana sv.

Petra svoj posjed o Poljo 179

U Spljeto. Miraca opatica kaludjericah sv. Benedikta o Spljeta popisQ^e

njeke zemlje kopljene za svnj^ samostan 180

8. listopada. U Rnina Svenimir kn\j hrvataki potvrdjoje samostana kalodjericah sv. Marije o Zadro one slobode, koje ma podieli Kre->

simir kra^ • 180

Oko g. 1088. Graba opatica sv. Benedikta o Spljeto i i^eki Ferrarios

daraju samoatano sv. Benedikta njeke zemlje . 180

LovTO nadbiskup spljetski, a prisotnosti kralja hrvatskoga Stjepana II. rieiava njeko parba medjo Vekom Madyevom i Cikom opaticom

samostans sv. Marije 181

Oko g. 1089. 8. rajna. Kod grada Sibeoika. S^an II. kralj hr- vatski potvrdjoje kaltfdjericam samostana sv. Benedikta o Sp\jetu

Svenimirovo darovanje Lo2ana (Lazana) kod Postice 181

Stjepan II. kralj hrvataki daioje samostano sv. Sljepaoa m. njeka

zemlju Radona svano 183

Oko g. 1090. PopSs dragocienostih samostanske orkve kalodjericah

sv. Marije o Zadra 184

Drago priur zadarski, dosudjoje* o dobit Veki kalodjerici samostana

sv. Marije o Zadra, njekn imanja 184

Lovro nadbiskop spljetski potvrdjuje prvaiigo odsodo sadarskoga priora

Draga 185

Dragoi prior zadarski, predaje samoatano sv. KrSevana sve oue do- hodke o gradu LJobrikato, koje prije dobivahu priori zadarski 186

Majo ojvat sv. KrSevana preozimlje samostanska aemlJiSta na otoka

Pustimanu 187

mj. srpnja. Lovro heretik, darajo svomo posinko Boleslavo Bodino crkvo sv. Martina o fiometo, a reSeni Boleslav kalodjerom sv. Bene-

dikta u Lokrumu 187

U Spljetu. Spljedani obveiiga se mleta^komo do2du Vitalo Mikaelo,

XXH

j . . Strana

'; podati u pomod jednu ili dvie galije^ kad mleta^ko ratuo brodovlje

^tign^ pred Spljet .,.*...« 187

COXXIX. G. 1100. Bodiu^kralj Juzae Dalmacije, daruje samostanu sv. Benedikta u Lo-

krumu eelosv. Martina u oumeta, sa avimi pristojaliici .... 188 COXXX. „ Okq g. 1100. Bilje^ka nepoznatog pisca o nacinu biranja hrvatskih

' kraljevah, kad ja kralj bez odvjetka umro 188

COXX^I. „ Oko g. 1100. Bilje2ka nepoznatog pisca o hrvatskih banovih za

vrieme nezavisuih vladarah hrvatskih 189

CCXXXII. j, Oko g. 1100. Popis rukopisah sau^ostttna sv. Petra gumajskoga . . 189

CCXXXIII, „ Oko g. 1100. Granice kraljevine brvatske, pobiljeiene od Tome nad-

djakona spljetskogaj pisca 13. vieka 189

Dodatak.

CCXXXiy. '.„ . Oko g. 507. T^odorik kralj Gotah, nala^e Januaru biskupu solin-

skomu da izplati ojekomu Ivanu dag za knpljeue od njegu posude pfiaslinske . . . . , ... • . . . . . . . . . . . 193

CCXXXV. .„ . Oko g. 508. Teodorik kralj Gotah, podajaci knezu Simunu cast pred-

stojnikah da^ah trgovine u Dalmaciji, nalaie ma, da u istoj pokra- jini revno iztraiuje rude . zeljezne . . . . 193

CCXXXVI. n < Oko g. 508. Teodorik kralj Gotah, nala^e knezu Osunu, da podupira

kneza Simuha u p^biranju da<fe, i u iztra^ivanja 2eljeznih rudah . 194

CCXX^VIf. i, ' ■ • Oko g. 5J — 520. Teodorik kralj Gotah, nalase Epifaniju viedniku

konzuIarBkomu u Dalmaciji, da za kraljevska komoru osvoji imutak ^ ■ njeke. Iv^ane, udove Andrijine, koja osliepi, neDa^iniv o^oru&e . . . 194

CCXXXVIII. « Oko konca g. 52(>. Atalarik krafj Gotah. nagovara talfanske i dal-

ntatinske timljane, da mu badu vierni, kao i njegovom djedu Teo- doriku 194

CCXXXIX. rt 530. U Solinu. Zaklju^ci prvoga crkvenoga zbora solinskoga . . . . 195

CCXL. ' n 532. dne 9. avibnja. U Solinu. Zakljudci drugoga crkvenoga zbora solin-

skoga 1^7

CCXI.' ' ^ > 731^741. Grgur III. papa pide naddjakonu solinskomu^ u poslu duvanja

crkvenih dragocienostih 199

CCXLII. „ 880. unj. prosinca. Ivan III. papa piSe Mibalju kralju bugarskomu, da por

ealje svoje poslanike u Rtm, koje bijase obecao poslati zajedno s Teo- • dosijem biskupom ninskim 1^9

CCXLIII. „ Oko g 86(>--867. Nikola I. papa pide izabranomu biskupu i sve-

ceDstvu ninskoma, da se bisknpija bez dozvole papine utemeljiti ne- . . smije 199

CCXLIV. „ 978. 1. Ht*topada. U Pasovi. Kralj Otto II. potvrdjuje crkvi solnogradskoj

sav nje posjed, zajeduo s njekimi predjeli na Muri i Dravi . . . 200

CCXLV. „. 979. 7. listopada. U Moguncu. Kralj Otto II. potvrdjuje crkvi solnogradskoj

na. pro§DJu nadbiskupa Friderika, sav njen posjed, zajedno s njekimi

predjeli na Muri i *Dravi 202

CCXLVI. • „ 982, 18, svibnja. Izpred Tai^nta. Kralj Otto II. potvrdjuje crkvi solno-

gradskoj darovnicu kralja Arnulfa, kojom ovaj istoj crkvi darova gi*ad Optnj i njeka sela na Muri i Dravi 205

CCXLVII. „ 1051. Henriko III. car njemacki potvrdjuje crkvi solnogradskoj darovanje

svojih predSastnikab, kojimi ovi darova§e istoj crkvi njeka mjesta uz Muru i Dravu 206*

fcCXLVIII. •„ 1097.- roj^ svitnja. U Trogiru. Trogirani cine savezni ugovor s Mletcani . 209

IzTaniedui dodatak.

G. 819. -dne 4. srpnja. U Panoniji. Njeki Megiuhart, vojnik njema(^ki, ^ini oporaku, pola-

iecff h rat proti Ljudevitu velikomu iupanu posavskomu .....•.., 20*9

XXIII

Strana

G. 821. dne 16. srpnja. U Akvisgrani. Njeki Fulkvin iz 2upe Engensgau, sela Meineburg, predaje svoje stvari carskomu pismohranitelju Teuthnrdu, spremajucfi se u rat proti Hrvatom (Sclavos) Ljudevitovim 210

G. 1083. Vaina bilje^ka izpod listine Svenimlrove 210

G. 1111. Koloman kralj ugarski i hrvatski potvrdjuje darovnicu Kresimira kralja od g. 1071.

kojom ovaj uredi biskupiju rabsku 210

G. 1116. Ordelafo Faledro d\iid m1eta6ki potvrdjuje samostanu sv. Ivana u Belgradu daro-

vanje Kresimira kralja hrvatskoga odg 1059. 210

G. 1158. Gejza II. kralj ugarski i hrvatski potvrdjuje na korist crkve spljeiske darovanje sela Srenine, uz ostala miesta, koja' darova oko g. 880 — 890. Branimir veliki iu- pan hrvatski re^enoj crkvi 211

G. 1166. Stjepan II. kralj ugarski i hrvatski potvrdjuje samostanu sv. Ivana u Belgradu da-

rovnicd hrvatskih kraljevah Kresimira i Svenimira , 211

G. 1166. Ivan opat sv. Krsevana u Zadru, sa svojom brac^om, spominje one zemlje i u njih

granicp, koje istomu samostanu darova nji^gda Kozma ^upan lu^ki (oko 1070) . 211

G. 1167. Lampredio nadbiskup i Dominik Mauroceu knez zadarski, sviedoce na korist samo- staoa sv. Marije u Zadru istiuito darovanjo njekih zpmaljah u Obrovcu, koje u6ini Petnr Semivitov, sa sinovi Krne (Crine) g. 1068 211

G. 1169. 19. veljace. Aleksandro III. papa spominje darovnicu vojvode (kralja) Dimitrije

(Svenimira) kojom ovaj darova samostan sv. Juija u Vrani, papinskoj stolici g. 1076 212

6. 1176. Ivan sakrista sptietski i odvjetnik samostana sv. Petra od Gumaja, zajcdno s opa- tom Robertom i ^upanom TalmMzom, potvrdjuju da je zemljiste Stlpita darovano recenomu samostanu, po Rosenu zupanu morskomu, i njega sinu Petru Sloviujanu i ovoga stricu Slavicu. Oko g. 1070-1080). 212

G 1182. Dedomir Sramlenov, pridtav DioniSa bana, uvadja u posjed Brda kod Slivnika sa- mostan sv Krsevaua u Zadru, kojemu ga darova Dra^iuik ded, d-jzvolom Kresi- mira kralja oko g. 1072 212

G. 1187. Petrucija Negoroir kaludjer 'zadar-jki, svjedoei, kako je Svenimir kralj hrvatski, njeko

selo kod Kavke, darovao svomn te^sarskomu mestru, pradjedu Sestaka . . , . 213

G. 1188. Grubeia knez spljetski, cini nagodbu medju Vulcinom Vitovim sjedne, i samostanom kaludjericah sv. Benedikta s drugc strane. poradi mjesta Lagopersine kod Dilatc izpod zmijah (Zmijevca, subter Vipera), koje istomu samostanu darova Svenimir kralj hrvatski 213

G. 1188. Bela III. kralj ugarski i hrvataki potvrdjuje samostanu sv. Ivana u njegdaSnjcm Belgradu, sva ona prava i darove, koje mu podieliSe hrvatski kraljevi Kresimir i Svenimir 213

G. 1190 Zadrani daruju iza slavne pobjede nad Mletc^ani, iz nova samostanu sv. Krsevana

otok Mauni, sfo mu ga bijase darovao hrvataki kralj Kresimir . , . . . 214

G. 1197. Damjan knez zadarski, sa sudci i vlasteli obcine zadarske, dosudjuje samostanu sv. Kuzme i Damjana zemljista u Jaseuici i DrasSanih, koje darova i^tomu s^imostanu Kresimir kralj hrvatski , •.214

Gr, 1199. 10. svibnja. Zadarski sud dopitnje Toli op?itici i svemu sainostanu sv. Marije u

Zadru, mjesto Brcia, koje istoaiu samostanu darova Kresimir kralj hrvatski g. 1072 215

G. 1200. Bernardo nadbiskup spljetski, dopituje putem suda samostanu kaludjericab sv. Be- nedikta u Spljetu, selo Lugopersina u kotaru dilatskom, sto ga d^rova istomu sa-

mostaou pokojni kralj hrvHtski Svenimir - 215

G. 1 334. Viece mleticko, prilikom ri^^eenja razmirlce medju Sibenicani i Zadrani glede nje*

kib otokah, spominje listinu Kresimira kraija od g. 1059 216

G 1359 Ludovik ngarski i hrvatski kralj potvrdjuje plemicem Upa^kim, darovanje njeke zemlje, koju kralj hrvatski Svenimir darova svomu zetu Vunicu, pN;micu lapackomu, kad mu dade za ^enu svoju hromu kcer, posto receni plemici dokaz^se di su pravi . bastinici Vunicevi 216

I. 508. V Sollnu.

Kvirin/ otmen\ii solinski gradjan, nadaruje u svojoj oporud trogirsku crkvu sv. Lovre, koju je

ie nova aagraditi dao.

IC. xc.

In nomine Domini. Anno Ab Incarnat. Dni. nri. DIII.

Ego quidem Quirinus dei gratia, nuta eius, unus de principibus "Salonae, et prestantior ceteris, nec non et ditissimus in cunctis facuitatibus meis, prae omnibus iubeo fieri hoc testamentum pro redemptione animae meae, meorumque antecessorum, siue suc- cesBorum, de ecclesia beati Laurentii martiris, quae olim prae vetustate maxima pars de ea ceciderat, in locO; qui dicitur Tragurium, quam ego reedifico de propriis bonis meis, quia me baereditarium noueram tenere cunctorum, qui antea domum dei construxerant ; qua propter omnibus sit notum praesentibus et futuris, de rebus, quae in praedicta ecclesia offero, quicquid in auro, in argento, siue in sericis ornamentis, seu in terris, in pascuis, ^ in agris^ vel in vineisy tam in insulis, quam etiam in firma terra. In primis de auro cruces tres, de argento unam, caiices de argento tres, cum singulis patenis^ coronas de auro quatuor, cum singulis crucibus, coronas de argento.

J. LuciuB. Memorie istoriche di Tragurio. Venetia 1674. str. 8.

II. 504.

Eralj Teodorik povjerava Koloseju upravu predohljene Panonije.

Colosseo, viro illustri, comiti, Theodoricus rex. luuat probatis ordinanda mandare ; siquidem et de tabulis iudicum gaudet eligentis, et eorum secura substancia est, quae commititur approbatis. Nam, ut optamus esse, qui placeat, ita curamus, ut qui placuerit, enitescat. Proinde prosperis initfatus auspiciis ad sirmienseni Pannoniam, quondam scdem Qothorum, proficiscere, illustris cinguli dignitate praecinctus, commissamque tibi proiiin- ciam armis protege, iure coippone, ut antiquos defensores recipere laeta possit; quae s^ nostris parenttbus feliciter paruisse, cognoscit. Nosti, qua te nobis conuersationis sinceri- tate commendes. Sola tibi placendi via est, si, quae gerimus, imiteris. Aequitati faue, innocentiam animi virtute defende, ut inter nationum consuetudinem peruersam, Gotho- rum possis demonstrare iustitiam; qui sic semper fuerunt in laudis medio constituti, nt et Romanorum prudentiam caperent, et virtutem gentium possiderent. Remoue consuetu- dines abominantes, inolitas ; verbis ibi potius, non armis tractetur ; non sit conuicium negotium perdere; cum pro re abiurator aliena furtum, non animam, reddat; ne plus intentio ciuilis rapiat, quam bella consumant. Scuta in liostes erigant, non in parentes. Et

1

ne quem forte ad mortem videatur praecipitare paupertas, redde pro talibus gloriosum plane damnum. Lecturus a nobis uberimum fructum, si ciuile ibi potueris plantare pro- positum, et nostris vere iudiciis dignum. Si dispendium iudex subeat, ut vitam periturus accipiat. Quapropter consuetudo nostra fcris m|ntibus inseratur, donec truculentus animus viuere consuescat.

Cassiodori Epistolae Variaram. Lib. III epist 23. Editib Veneia 1722.

III. 604.

KrcHj Teodorik nalaie Sriemdanom da posltiiaju svoga novoga poglavara Kolosea, i podjeljuje

im savjet kako da se imaju vladati.

Institutum suum prouidentia nostra non deserit, cum subiectis semper intenta, profutura disponit; ut ad maiorem devotionem concitentur, qui sui curam nos habuisse, cognoscunt. Hinc est, quod CoIosseO; viro illustri, nomine, viribusque praepotenti, guber- nationem vestram, defensionemque commissimuS; ut qui suae hactenus multa dedit ex- perimenta virtutis, augeatur potius in futuris. Atque ideo parentiam vestram, saepius adprobatam; nunc quoque eodem praesente monstrate; quatenus in.his, quae pro regni nostri vtilitate rationabiliter agenda praeceperit, deuotione probabili compleantur : quia fidem constantia probat, et ille integritatem propriae asserit mentis, qui iugibus persistit officiis. lUud praeterea vos credimus^ admonendos, ut non in vos, sed in hostem saeuiatis. Res parua non vos ducat ad extrema discrimina. Acquiescite iustitiae^ qua mundus laetatur. Cur ad monomachiam recurritis? qui venalem iudicem non habetis. Deponite ferrum, qui non habetis inimicum. Pessime contra parentes errigitis brachium, pro quibus constat gloriose moriendum. Quid opus est homini lingua, sicy lit causam manus agat armata? Aut unde pax esse creditur, si sub ciuilitate pugneturF Imitamini certe Gothos nostros qui foris praelia, intus norunt exercere modestiam. Sic vos volumus viuere, quemad- modum parentes nostros, domino praestantC; cernitis floruisse.

Cassiodoras Epist. Lib. III. 24

IV. 526.

AtcUarik kralj igtodnih Gotah predaje ie nova kyiezu Osvinu upravu Dalmacije i Slavonije t j.

Panonije savske.

Osuin viro illustri, comiti, Athalaricus rex. Propositi nostri est, honestos labores palma remunerationis ornaro; ut vicissitudine, qua prouecti gaudent, desides mordeantur, sibique imputare possint; quod clementissimis temporibus iudicii nostri praemia non me- ^entur; atque ideo illustrem magnitudinem tuam, deo iuuante, ad Dalmatiarum atque Suauiae provincias iterum credidimus destinandam, ut quidquid pro utilitatibus nostris esse cognosces, aequabili ordinatione disponas, populumque nobis deuotum per tuam iustitiam facias esse gratissimum : quia dominorum laudibus applicatur, eum se probabiliter tractat electus. Non exempIiEi aliena perquiras, memor esto quae feceris, et non indiges admoneri. Quid est enim quod de tua quisquam debeat actione dubitare, quando ipsius provinciis adhuc propria bona redolere cognoscis. Quodammodo lam debitum est illi velle praestare, apud quem scis te fuisse landabilem. Obedientibus enim iuste jndulgetur animus; et quos soimus memores bonorum, indubitanter eis denuo praebemus affectum.

Aetas quidem tua proueota e.st,. sed actus quoque maturior. Qaid eaim nuuc surripere valeat, in quo nec iuventus reprebensibiiis fuit. Sed haec in domni aui nostri regno fecisti, nunc talia demonstra, ut temporibus postris i^eseruare videaris quidquid probitatis addideris.

Gassiodoras £p. Variaram. Lib. IX. Epist. VIII.

V. 535.

Car Justinijan Upravda pri6b6uje A. Katelijanu nadbiskupu gjustendilskomu kako ^e njegovoj crkvenoj vlasti, osim njekih drugih pokrc^inah ilirskihy poddinio i stranku dolnje Panonije.

- Imperator Justinianus; A. Cat^Iliano, viro boatiasimo, archi-epiBoopo primae Justinianae.

Multis et variis modis nostram patriam augere cupientes^ in qua primo deus praestitit nobis ad hunc mundum^ quem ipse condidit, venire^ et circa sacerdotalem cen- Buram eam volumus maximis incrementis ampliare, ut primae ^ustinianae, patriae nostraC; pro tempore sacrosanctus antisteS; non solum metropoKtanus^' sed etiam archi-episcopus fiat, et ceterae provinciae sub eius sint auctoritate^ jd est: tam mediterranea Dacia, quam Dacia ripensis, nec non Mysia secunda^ Dardania et Praeualitana prouincia, et secunda Mesopotamia, et pars secundae etiam Pannoniae, quae in Bacensi est civitate. Cum enim in.antiquis temporibus Sirmi praefectura fuerit constituta, ibique omne iiierit lllyrici &8tigium, tam in ciailibus, quam in episcopalibus causiS; postea autem Attilanis temporibus eiusdem locis deuastatis, Apennius praefectus praetorio de Firmitana (Sirmitana) ciuitate in Thesalonicam profugus venerat; tunc ipsam praefecturam et sacer- dotalis honor secutus est; et Thessalonicensis episcopus, non sua auctoritate; sed sub umbra praefecturae meruit aliquam praerogatiuam. Cum igitur in praesenti, deo auctore, ita nostra respublica aucta est, ut utraque ripa Danubii iam nostris ciuitatibus frequen- tetuTy et tam Wiminacium, quam Recidua et Literata^ quae trans Danubium sunt, nostrae iterum ditioni subiectae sint; necessarium duximus ipsam gloriosissimam praefecturam, quae in Pannonia erat, in nostra felicissima patria collocare; cum nihil quidem magni distat a Daoia mediterranea^ secunda Pannonia. Et quia homines semper bellicis sudoribus inhaerentes, non erat utile reipublicae ad primam Macedoniam post tot spatia, tantasque etiam diJBTicuItates venire; ideo necesarium nobis visum est, ipsam praefecturam ad su- periores partes trahere, ut iuxta eam provinciae constitutac/ felicius sentiant illius me- dicinam. Et ideo tua beatitudo, et omnes praefatae primae Justinianae saqrosancti anti- stitesy archiepiscopi; habeant praerogatiuam et omnem licentiam, suam auctoritatem iis impertiriy et eos ordinare^ et in omnibus suprascriptis provinciis primam habere digni- tatem, summum sacerdotium, summum fastigium a tua sede creentur; et solum archi- ^episcopum habeant, nulla communione ad eum thessalonicensi episcopo seruanda ; sed

.tu ipsC; et omnes primae Justinianae antistites, siue eius iudices et disceptatores, qui4- quid oriatur inter eos discrimen; ipsi hoc dirimant; et finem eis imponant, et eos ordinent; et nec ad alium quemdam eatur, sed suum agnoscant archi-episcopum omnes praedictae provinciae^ et eius sentiant creationem, et vel per se, vel per suam auctoritatem , vel

/clericos mittendoSy habeat omnem potestatem, omnemque sacerdotalein eensuram, et pircationis licentiam. Sed et in Aquis, quae est prpviuQiae Daciae ripensis , ordinari yolumus a ti;a ^anctitate episcopum, ut non in posterum sub Meridii^no^ Thracii^e po^tea

oppidi episcopOy sit constitnta, sed Meridianas quidem maneat in Meridiano, nalla com- manione cam Aqais seraanda. AqaenBis aatem episcopas babeat praefatam ciuitatem, et omnia eias castella et territoria, et ecclesias, at possit Bonosiacoram scelas ex ea ciai- tatCi terraqae repellere, et in orthodozam fidem transformare. Ut igitar sciat beatitado taa nostri nominis dispositionem, ideo praesentem legem ad taam venerabileoi sedem transmisimas, ot in perpetaum tale beneficium habeat patriae nostrae ecclesia in dei omni— potentis gloriam, et nostri nominis sempitemam recordationem. Qaando aatem tuae recordationis gubematorem de hac luce decedere contigerity pro tempore archiepisco- pum eius a venerabili suo concilio metropolitanorum ordinar^ sancimus, quemadmodum decet archiepiscopum omnibus honoratum ecclesiis prouehiy nuUa penitus thessalonicensi episcopo nec ad boc communione semanda. Beatitudo igitur tua, quae nostra sancit aeter- nitasi modis omnibus ad effectum deducere non differat Datum XX. Bellisario V. C. Consule.

NoTellae Constitationes Jastiniani Imp. Francofarti ad M. 1587 NoveUa XI. p. 46.

YI. 541. 18. o2iiJka. U CarigradiL

Car JusHnHan siavlifa dolt^ Pananyupod vtasi nadbiskupije fffustmdiiske.

Imperator Justinianus AugustnS; Petro gloriosissimo praefecto sacrorum prae* toriorum.

De regulis ecclesiasticis, et priuilegiis, aliisque capitiilis ad sacrosanctas ecclesias et reliquas venerabiles domos pertinentibus, praesentem proferimus legem:

Cap. I. De quatuor sanctis conciliis etc. — Cap. II. De ordine sedendi pa- triarcharum etc. — > — Cap. III. De archiepiscopo primae Justinianae. Per tempus autem beatissimum primae Justinianae, nostrae patriae, archiepiscopum , habere semper sub sua iurisdictione episcopos provinciarum Daciae mediterraneae et Daciae ripensiS| et Prevalis et DardaniaCi et Mysiae superioris, atque Pannoniae, et ab eo hos ordinari; ipsum vero a proprio ordinari concilio, et in subiectis sibi provinciis locum obtinere eum sedis apostolicae Romaei secundnm ea, quae definita sunt a sanctissimo papa Yigilio. eto.

Quae igitur per praesentem legem in perpetuum vallituram nostra sanxit tran- quillitaS; tua celsitudo edictis solenniter in hac regia urbe propositiS| ad omAJum studeat peruenire notitiam. Nos enim prouidebimus quatenus sine collatorum dispendio fiat etiam in prouinciis manifesta. Dat XV. kal. Apr. Constan. D. N. Justin. P. P. A. Basil. C. Cons.

Jnstiniani Imp. Const. Novellae. CXXXI.

m 549.

VigUio papa naloHo Sebastiianu djakonu^ svomu posiamku u Dahnaeiiu, neka se ne vraca prije dok svaj posao ne svrHt kori ga Sto nHe sluiao njegove Mpovjedi i propisane naredbe*

Vigilius episcopusi Rustico et Sebastiano. (Dnigo izofltarijeno).

Postea Tero ut a nobis ad Dalmatiarum patrimonium mittererisi summis preeibua postulasti. Quod nos securi| quia talem feceras cautionemi animo libenti concessimua* Qui dum in Salonitanam urbem pro ordinatione patrimonii aduenissesi quantum ad noa

postea est plurimorum relatione perductum, illicitis te et a sede apostolica prohibitis ordinationibus miscuisti, et quos Honorius, tunc praedictae ciuitatis episcopus^ contra con-' suetudinem romanae vel suae ecclesiae^ sedis apostolicae constituta sacris ordinibuB applicauerat, non solum prohibere penitus voluisti, sed nec nobis ex hac caussay vel scripto referre, vel quando Thessalonieae nobis occurrer^s, memor conscientiae tuae, ne verbo quidem suggerere voluisti; et cum illis, ^amquam cum legitimo et rationabili ordine factis, cupiditatis spiritu acquieuisti procedere, et eorum socius es communionis venaiitate repertus. Iterum Thessalonica Dalmatias patrimonii regendi caussa remissus es, e qua prouincia frequenti te aiictoritate monuimus^ ut non ante discederes, nisi omnes sec^ndum pollicitationem tuam tam de Dalmatiarum patrimonio, quam de Praeualitano colligeres pensiones.

Sed tu omnia praetermittens, ad Constantinopolit&nam urbem pro solo faciendo Bcandalo venire festinasti, quantum et sequens exitus declarauit. etc.

Manei. Concilioram Colectio T. IX. str. 355.

Vni. 590. mjeseca veljai^e.

Grgur L papa nalah Sehastijanu bishupu risanskomu, da ga ieviesH o mislih proi^ermoga

carigradskoga patriarke AnMtaz^a,

GregoriuB, Sebastiano episcopo Rhiziniensi.

Quamuis nulla merui beatitudinis vestrae scripta suscipere, tamen ego etiam obli« uiscentem me non obliuiscor, negligentem pulso^ torpentem amoris stimulis inquieto, ut qui ex semetipso non vult impendere, vel pulsatus sciat reddere quod debet. Praeterea indico suggestionem me apud piissimos dominos summis precibus plenam fecissey ut virum beatissimum domnum Anastasium patriarcham, concesso usu pallii, ad beati Petri apostolorura principis l'mina mecum celebraturum solemnia missarum transmittere debuis- sent; quatenus si ei ad sedem suam minime reuerti liceret, saltem mecum in honore suo viueret. Sed quae causa contigerit^ ut eadem scripta retinerem, praesentium lator vobis innotescet. Eiusdem tamen domni Anastasii animum cognoscite et quidqnid ei de hac re placuerit; vestris mihi epistolis indicate.

Mansi. Collectio Concilior. T. IX. str. 1050.

IX. 590. mjeseca stndena ili prosinca

Grgur L papa naHaie Natalu biskupu solinskofnUi da Honoratu naddjakonsku cast povrati.

Ad Natalem episcopum salonitanum.

Gesta quae nobis ia concilii vestr: confecta secretario direxistis, in quibus archi- diaconus Honoratus addicitur, plena esse cognouimus semine iurgiorum, cum uno eodem- que tempore, una persona, nolens ad sacerdotii ordinem prouehitur, quae tamquam im- raerita a diaconatus officio remouetur. Et sicut iustum est, ut nemo crescere compellatur inuitus^ ita censendum puto simHiter, ne quisquam insons ab ordinis sui ministerio dei- ciatur iniuste. Verumtamen quia inimica deo discordia tuas partes accusat, locum et administrationem suam Honorato archidiacono restituas commonemua^ atque concordes

diuinis rainisteriis competeatia exhibere seraitia. Audientiae et questioni nostrae^ si adhac inter vos caussa nutritur scaudali, praedictus archidiaconus occurrat admonitus^ atque di- lectio tua pro partibus suis dirigat personam instructam, quibus praesentibus^ solatiante domino, nobis deposito studio personarum; quae competunt fauori iustitiae, decernere ▼aleamas. •

Mansi. CoUectio Concil. T. IX. str. 1039.

X. 591. mjeseca velja^e. U Kima.

Qrgur I. papa zahvaHjuQe Natalu bisJcupu solinskomu na destitki sto je zasjeo stolicu papinsku.

Gregorius^ Natali cpiscopo salonitano

Scripta reuerentiae vestraC; quae processioni nostrae gratias referebant, offerente Stephano diacono, quem direxistis, accepimus, et nimirura valde credenda sunt gratia et btudio caritatis impensa^ dum pontificatus nostri congaudere ordinem ratio commonebat. Idcirco nos salutationis vestrae caussa reddidit laetiores, conscientiam nostram indicamus ipsius honoris onera me aegro animo suscepisse. Sed quia diuinis iudiciis non poteram resultare, necessario mentem meam parti laetiori reuocaui. Pro qua re reuerentiam vestram epistolario sermone deposcimus^ ut tam nos^ quam christianus grex, curae nostrae commissuB, orationis vestrae solatiis perfruamur, quatenus ea valeamus presidii firmitate procellas temporum superare. Mense Februario^ indictione nona.

Mansi. CoUectio CoDcil. T. IX. str. 1040.

XI. 591. 16. o2aJka. U Rimu.

Crrgur 1. papa nalaie Mdlku biskupu duvnanskomu^ da iznese pred sud razpru mecfju Ivanom savjetnikom Gjorgje prefekta Itdlije i Stjepanom biskupom skadarskim.

Qregorius, Malcho episcopo dalmatiensi.

Joannes vir eloquentissimus, consiliarius viri excellentissimi domini Georgii prae- fecti per Italiam, insinuauit nobis contra Stephanum episcopum Scodrensis ciuitatis, quorumdani se negotiorum habere controuersias, et petiit inter eum et se iudicium debere consistere. Propterea fraternitatem tuam praesenti praeceptione curauimus admonendam, ut praedictum episcopum ad eligendum compellas venire iudicium, et guidquid inter praedictum Joannem virum magniiicum et saepefatum episcopum, electorum fuerit sen- tentia diffinitum, ad effectum perducere non omittas; ut et actor de consecuta iustitia gratias referat, et pulsatus, cum ad cognitionem deducitur, nihii contra se de illata in- iustitia conqueratur.

Mansi. Collect. Conc. IX. str. 1057.

XII. 591. mjeseca lipnja. U Rimu.

Crrgur 1, papa, preporuda hiskupom ilirskim njeke sa svojih stolicah protjerane biskupe.

Gregorius, universis episcopis per Illyricum.

Jobinus excellentissimus vir, filius noster, praepositus per Illyricum, scriptis sttis nobis indicasse dignoscitur, ad se sacris apicibus destinatis iussum fuisse, episcopos,

quoB A propriis locis hoBtilitatis fiiror e:itpulerat, ad eos epiBCopos, qui nunc usque in locis propriis degunt, pro Bustentatione et dispendiis praesentis vitae esse iungendos. Et licet ad hoc fratemitatem vestram iussio principalis admoneat, habemus tamen maius his mandatum aeterni principis, quo ad haec terribilius peragendacompellimur: ut non dico fratres et coepiscopoB noBtros, sed ipsos etiam quos nobis contrarios patimur, cum oppor- tunitas postulat, in eonferendis subsidiis necessitatam carnalium diligamus. Oportet ergo voB ad hanc rem, et caelesti primitus principl obedientes existere; e t imperialibus etiam ius- sionibus consentire : quatenus fratres coepiscoposque nostros, quos et captiuitatis diuersarum- que necessitatam angustiae comprimunt; debeatis conBulaadoB, conuicturosque vobiscum in ecclesiasticis Bustentationibus libenter suscipere, non quidem, ut per communionem episco* palis throni dignitas diuidatur, sed ut ab ecciesia, iuxtapo8Bibilitatem,.8ufiicientia debeant alimenta percipere. Sic enim et proximum in deo et deum in proximo diligere com- probamur. Nullam quippe eis nos in vestris ecclesiis auctoritatem tribuimus, sed tamen eoB vestris solatiis contineri summopere hortamur. Mense JuniO; indictione nona.

Gaesar BaroniuB. AnnaleB Ecclesiastici T. I. a. 591. CXII. Ign. Comes Battyan. Legum Ecclesiasicarum T. I. p. 7. et. codice Eccleaiae Thetsalonicensis. Mansi CoUectio Conc. IX. str. 1065

XIII. 593 mjeseca o^ujkaN.

Grgur 1. papa kori Natala biakupa soUnskoga radi njegova razuedana iwota i nalase mu da

naddjakona Honorata opet u 6ast postavi

GregoriuSy Natali episcopo salonitano.

Multis ab urbe tua venientibuB, frater carisBime, didici pastorali cura derelicta Bolis te conniuiis occupatum. Quae audita non crederem, nisi haec actionum tuarum ex'- perimentis approbarem. Nam quia nequaquam lectioni studeas, nequaquam exhortationi inuigileS; Bed ipsum quoque usum ecclesiastici ordinis ignores, hoc est in testimonium, quod eis sub quibus es positUB, reuerentiara seruare nescis. Cum enim sancte memoriae deceBBoris mei fneris Bcriptis prohibitus, ne contra Honoratum arcbidiaconum tuum do- lorem tam tbngae ingratitndinis in corde retineres; cumque a me saepe correctus fueris, et haec tibi summopere fuerint interdicta ; etmandata dei negligens^ sed et scripta nostra contemnensy prefatum Honoratum archidiaconum tuum quasi ad fortiorem honorem pro- uehens, conatus es callida arte degradare. Unde actum est, ut eo de archidiaconatus loco Bummoto, alinm accerseres, qui tuis moribus obtemperare potuisaet, cura praefatns vir pro nulla tibi re, ut arbitror, diBpIicuit, niBi quod yasa saora et velaraina tuis te parentibus dare prohibebat. Quam caussam Bubtili voluimus et nunc ego, et tunc sanctae memoriae deoessor meus indagatione discutere; sed tu tuorum tibi actuum conscius personam ad iudicium instrnctam transmittere distulisti. Proinde fraternitas tua vel post frequentatam totiens admonitionem a culpae Buae errore resipiscat et praefatum Honoratum in suum mox,-ut mea scripta susceperit, locum suscipiat. Quod si forte facere distuleris, usum tibi pallii, qui ab hac sede conceBsus est, noueris esse sublatum. Si vero etiam amisso pallio in eadem pertinacia adhuc perBtiteris, dominici corporis ac sanguinis te scias per- ticipatione esse priuatum. Post quae iam necesse est ut caussas tuas subtilius indaganteSy an in episcopatu ipso persistere debeas summa cura atque inquisitiooe debeamus tractare. Eum vero, qui contra iustitiae regulam in archidiaconatura alterius se prouehi conBensit, ab eiusdem archidiaconatus honore deponimus. Qui, si ulterius in loco eodem ministrare

8

praesumpserit) se participatione communionis sacrae nouerit esse priuatum. Tu igitur, frater carissime, nequaquam nos amplius prouoces, ne duros valde in asperitate sentias^ quos erga to positos in caritate contemnis. Bestituto igitur loco suo Honorato archidiacono instructam personam sub festinatione transmitte, qui mihi hoc debere ex ratione fieri suis possit allegationibus demonstrare. Eumdem namque archidiaconum ad nos venire decre- uimuS; ut quidquid iustum; quidquid omnipotenti deo placitum fuerit, cognitis assertionibus partium decernamus, Nos enim nullum pro personali amore defendimus, sed auctore deo normam iustitiae, postposita cuiusiibet personae acceptione, custodimus.

Manfli Collectio. Concil. T. IX. etr. 1090.

XIV. 592, mjeseca o^njka.

Grgur L javlja hiskupom dalmatinsJcim kakove je gapopjedi podjelio Uskupu solinskomu Natdlu

poradi svrgnuta nadcfjakona solinskog Honorata.

GregoriuB| universis episcopis per Dalmatiam constitutis.

Fraternitatem vestram licet desideremus scriptis discurrentibus frequenter visitare, tamen praeterea, cum res exigit, utraque cupimus negotii unius occasione persoluere, ut et fraternos de visitatione releuemus animos, et quae superveniunt, ne mentem possint ignorata confundere, subtilius explicemus. Frater itaque noster Natalis, salonitanae civi- tatis episcopus, cum Honoratum, archidiaconum sedis suae, ad ordinem presbyteratus veiiet provehere, ac deinceps ille ad sublimiorem gradum crescere declinaret, a sanctae me- moriae deces=;ore meo missa supplicatione poposcerat, ne ad huncordinem inuitus accederet. Hoc enim fieri sibi non prouehendi gratia, sed causa ingratitudinis perhihebat. Pro qua re tunc iam sanctae memoriae decessor noster scripta Natali fratri coepiscopoque nostro direxerat, interdicens ne praedictum Honoratum archidiaconum invitum proueberet, neue dolorem conceptae ingratitudinis in corde suo retineret. Cumque et a nobis saepe cor- reptus fuerit, et haec eidem summopere fuerint interdicta, non solum mandata dei negligensy sed et scripta nostra contemnens, praefatum archidiaconum, ut dicitur, contra morem quasi ad fortiorem honorem prouehenSi conatus est callide degradare. Unde a<itum est; ut eo de archidiaconatus loco submoto, alium adscisceret, qui in loco depositi archi- diaconi ministraret. Quem scilicet Honoratum arbitramur antistiti suo propterea displicere potuisBi^y quod eum vasa sacra suis dare parentibus prohibebat. Quam caussam et tunc sanctae memoriae decessor meus, et nunc ego subtili voluimus indagatione discutere ; sed is ipse sibi conscius, personam ad iudicium postposuit destinare, ne actuum eius dis- cussa potuisset veritas apparere. Nos itaque tot iam scriptis admonitum et hactenus per- tinaciter obstinatum scriptis literum directis per praesentium latorem curauimus admo- nendum, quatenus Honoratum archidiaconum coniungente statim praesentium latore in priore loco susciperet. Qui iam obdurato adhuc corde contumaciter ad eum reuocare gradum si forte postponeret, usu eum pallii, qui ab hac sede concessus est pro contu- macia tot vicibus admissa privari praecipimus. Si vero etiam amisso pallio adhuc in eadem pertinacia perseveraverit, a dominici quoque corporis ac sanguinis eum partici- patione submoueri. Aequum enim est^ ut asp^ ros de iustitia seutiat, quos erga se positos in caritate contempsit. Nos itaque ne nunc quidem a iustitiae, quam praefatus antistes despe- xit, semita deuiamus ; sed restituto in locum suum eo, cuius nobis culpa minime patuit

9

praecipimas Natalem episcopum iostractam ad nos debere dirigere personam, quae reotam eias esse intentionem suis possit nobis allegationibus demonstrare. Nam et eumdem archi- diaconum yenire fecimas ut quidquid iustum, quidquid omnipotenti deo placitum fuerit, cognitis assertionibus partium decernamus. NuUum namque pro personali amore defen- dimus, sed auctorQ deo normam iustitiae, postposita cuiuslibet acceptione personae custodimus.

Mansi. Collectio. Concil. T. IX. str. 1091.

XY. 593. injeseca o^ujka.

Qrgur L papa ndlaie poddjakonu Antoninu da ide u Bolin, i da nagovori biskupa Natdla da naddjahonu Honoratu dast povrati, u protivnom p^ko sludqju istoga Nataia igobdi^ u jedno

ieli, da hishupa MaXka u Bim poSalje.

GregoriuSy Antonino subdiacono.

Honoratus archidiaconus ecclesiae salonitanae, a sanctae memoriae decessore meo missa supplicatione poposcerat, ut ab antistite suo inuitus provehi ad fortioris gradus ordinem contra morem nullatenus cogeretur. Hoc enim fieri sibi non prouehendi gratia, sed caussa ingratitudinis perhibebat. Pro qua re tunc iam sanctae memoriae decessor noster scriptis suis Natali fratri, coepiscopoque nostro, interdixerat, ne praedictum Hono- ratum archidiaconum inuitum proueheret, neue dolorem conceptae ingratitudinis diutius in corde retineret. Cumque et a nobis haec eidem summopere fuerintinterdicta, non solum mandata dei negligens, sed et scripta nostra contemnens praefatum archidiaconum quasi ad fortiorem honorem prouehens, conatus est arte callida degradare. Unde actum est, ut eo de arehidiaconatus loco summoto^ alium adscisceret, qui eius obtemperare moribus potnisset. Quem Honoratum archidiaconum arbitramur antistiti suo aliunde displicere non potuisse, nisi quod eum vasa sacra suia dare parentibus prohibebat. Quam caussam subtili Yoluimus et tunc sanctae memoriae decessor meus et nunc ego indagatione discutere, sed 18 ipse^suorum sibi actuum conscius personam ad iudicium postposuit destinare. Proinde experientiam tuam praesentis praecepti auctoritate duximus fulciendam, quatenus con- ueniens in Salonam, Natalem fratrem, coepiscopumque nostrum, saltem tot scriptis admo- nitum studeat adhortari/ut supra memoratum archidiaconum in suo statim loco suscipiat. Quod si facere hoc contnmaciter, ut consueuit, forte distulerit, usum ei pallii, qui ab hac sede concessus est, ex auctoritate sedis apostolicae contradicito. Quem si etiam amisso pallio adhuc in eadem pertinacia perseuerare perspexeris, dominici quoque corporis ac sanguinis eundem antistitem pnrticipatione priuabis. Eum vero, qui contra iustitiae regulam in archidiaconatum alterius se provehi consensit, ab eiusdem archidiaconatus honore deponi praecipimus. Quem si ulterius in loco eodem ministrare praesumpserit, communionis sacrae participatione priuamus. Aequum enim est, ut asperos- de iustitia sentiat, quos erga 86 positos in caritate contemnit. Kestituto ergo loco suo Honorato archidiacono, instructam personam supradictus antistes te compellente dirigat, quae intentionem eius esse vel fuisse iustam suis mihi allegationibus possit demonstrare. Sed et eumdem archidiaconum ad no8 venire praecipimus, ut quidquid iustum, qnidquid omnipotenti deo placitum fuerit, cognitis assertionibuB partium decernamns. Nos enim nullum pro personali amore de- fendimus^ sed auctore deo normam iustitiaC; postposita cuiuslibet acceptione personae, seruamus. Malchum vero fratrem, coepiscopumque nostrum; curabis fideiussori committere,

10

ut ad nos quantocyus veniat, quatenus omni mora ac dilatione postposita; actionum suarum expositis ratiociniiB, ad propria cum securitate valeat remeare.

Maosi Coll. CoDC. T. IX. 8tr. 1092.

XTL 592. mjeseca oSuJka.

Orgur 1. papa destita Johinu prefektu ilirshomu Sto je sretno izliedio posliedice nasrtaja bar-

barskoga, moli ga VQedno neha nepodupira Natala bisTcupa solinskoga,

' Gregorius^ Jobino episcopo (praefecto) IllyricL

Licet ad reddenda paternae dliritatis ofiGcia, hostilitate itineribus occupatis, raritas portitorum impediat; quoties tamen occasio inciderit, excellentiam vestram non desistimus scriptis discurrentibus visitare; qu^enus lios quorum aspectum praesentium videre non possumus, eos aliquatenus scriptis valeamus alternantibus intueri. Gaudemus itaque quod eminentiae vestrae regimine afflictae dominus voluit provinciae consulere, ut quam ex una parte flagello barbaricae vastationis ulcerat, bane ex alia per eminentiam vestram, quasi per superductam salutem, curet. Largitam ergo vobis dignitatem ex solo munere donantis attendite, et ex ipsa concessi regiminis administratione conditorem vestrum erga vos placabilem fncite, quatenus cum ipse quod largitus est meritis bonorum operum ad suam viderit gloriam revocari et in hac vos vita clariores efficiat et praemia vobis regni caelestis concedat. Praesentium igitur latorem, quem illuc pro ipsa exigui patrimonii administratione direximus, vestrae excelentiae commendamus. Nos enim caritatis vestrae connexi vinculo, dominum petimus, quo sic actus vestros in hac vita dirigat, ut ipsorum merito ad aeterna vos regna perducat- Natali autem fratri et coepiscopo nostro in nullo gloria vestra opem contra iustitiam ferat,- quia tanto necesse est, ut canonicae ultionis vindictam sentiat, quanto et ipsam regulam canonicam ignorat

Mansi. CoUectio Concil. T. IX. str. 1093.

XVIL 692. mjeseca srpnja.

Qrgur L papa pise Ivanu biskupu ravenskomu da se radt^e ito je Natdl biskup solinski svoje opaHne ippravio, zajedno ga moli neka opomene biskupa Malka da dod^e u Rim,

GregoriuS; Joanni episcopo Ravennae. (Ostalo izostavljeno.)

De fratre autem et coepiscopo nostro Natali valde contristabar, quod de illo quaedam superba cognoveram, sed quia mores suos ipse correxit; meam tristitiam simul me ipsum vincendo consolatus est. Pro qua re fratrem et coepiscopum nostrum Malchum admoue, ut prius quam ad nos veniat, rationes suas ponat, et tunc demuni alibi, si necesse est, proficiscatur. Et si eius actus bonos cognoscimus, ei fortasse, ubinecesse est, ut hoc ipsum patrimonium quod tenuit, restituamus.

MaDsi. Collectio. Concil. T. IX. str. 1102.

11

XYUL 592. mjeseca kolovoza.

Grgur L papa odgovara Natalu biskupu solinskomu glede goUenja koja je ovaj kao nwina branio, i obeiqje mu da 6e razpru Sto ju ima s naddjakonom Honoratom rieSiti onda kad

njegovi poslaniei u Him stignu,

GregoriuSy Natali episcopo salonitaiio.

Quasi oblita praecedentinm Bcriptorum seAe, sola vestrae beatitudini quae ad dul- cedinem pertinerent loqui decreueram, sed dum vestra epistola ad priora scripta ratiocinando reuocat, iterum forsitan quaedam, quae minus libeant, narrare compeilor. In conuiuiotum etenim defensionem vestra fraternitas Abrahae conuiuiura memorat; in quo teste sacro eloquiO; tres angelos suscepisse perhibetur. Sed hoc exemplo neque nos beatitudinem veBtram de conuiuio reprehendimus, si hanc suscipere angelos in hospitalitate cognoscimus. Rursam narrat Isaac satiatum benedictionem filio dedisse. Quae utraque veteris testamenti, quia ita sunt gesta per historiam, ut tamen signarent aliquid per allegoriam, utinam va- leamus sic res gestas legendo percurrere, ut possimus etiam gerendas prouidendo sentire. IUe quippe in tribus angelis unum salutans, trinitatis subsistentias unius snbstantiae esse declarauit. Iste vero satiatus benedixit filium, quia qui diuinis epulis repletur, illius sensus in prophetiae virtutem tenditur. Diuinae autem epulae sacri eloquii verba sunt. Si igitnr assidue legitis^ si exemplum ab ext6rioribus trahentes ii^terna penetratis, quasi de agri venatione «atiati mentis ventrem repIetiS; ut anteposito filio, suscepti videlicet popuio, possitis ventura nuntiare. Sed lam in hoc saeculo caligat qui de deo aliquid pro- phetat: quia profecto dignuni est ut hic iam per concupiscentiam minus videat, cuius sensus per allegonam intus coruscat. Haec ergo ad vosmetipsos trahite^ et si vos tales cognoBcitis, nihil est quod de vestra aestimatione dubitetis. Gaudere quoque beatitudinem vestram inuenio^ si voracis nomen cum rerum auctore sustineat. Quod ego breuiter expono quia si de vobis falsum dicitur, nomen hoc veraciter cum rerum auctore sustinetis. Si vero de vobis verum est, hoc de illo falsum fuisse quis dubitet? absoluere vos non valet par nomen, quorum dispar est caussa. Nam cum eo crucem etiam periturus latro suscepit, sed quem reatus proprius tenuit^ par crucifixio non absoluit. Ego autem quantis valeo precibus depoBCO, ut sanctissimam fraternitatem vestram auctori nostro non solum nomen, sed etiam oauBsa coniungat. Conuiuia autem communia^ quae ex intentiono impendendae caritatia fiunt, recte sanctitas vestra in sttis epistoliB laudat. Sed tamen Bciendum est, quia tunc ex caritate veradter prodeunt^ cum in eis nulla absentium vita mordetitr, nuUus ex irrisfone reprehenditur, et non inanes in eis saecularium negotiorum fabulae, sed verba sacrae lectionis audiuntur, cum non plus quam necesse est seruitur corpori, sed Bola eius infifmitAB reficitur; ut ad UBum exercendae virtutis habeatur. Haec itaque si vos in veetris conuiuiiB agitis, abstinentium fateor magistri eBtis. Quod ergo Pauli apostoli testimonium ad me poBuistis, in quo ait : Qui non manducat^ manducantem non iudicet, omnino existimo incongruum fuisse: quia neque ego non comedo, neque ad hoc a Paulo dictum est, ut membra ChriBti, quae in eius corpore, id oBt^ in ecclesia inuicem sibi cariliitis compage connexa sunt, nullam de se uUo modo curam gerant. Ued si neque ego ad te, neque tu aliquid pertineres ad me^ iure tacere compellerer, ut eum non reprehenderem, qui emendari' non poBset. Haec ergo sententia solummodo propter eos dicta est^ qui illos iudicare student, quorum sibi cura commissa non est. At postquam nos auctore deo unum sumuB, si ea

12

quae nobis corrigenda snnt tacemas; valde delinqaimas. Ecce fraternitas toa aegre tulit se de conuiuiis a me esse reprehensam, cum ego, qui etsi hanc non vita, tamen loco trans- gredior, ab omoibus corripi, ab omnibus emendari paratus sim. Et hunc solum mihi amicum estimo, per cuius linguam ante apparitionem districti iudicis meae maculas mentis tergo. Illud autem frater dulcissime. quod tribulationibus pressum te legere posse abnegaSy minus ad excusationem idoneum puto, cum Paulus dicat: Quaecumqae scripta sant^ ad nostram doctrinam scripta sunt, ut per patientiam et consolationem scripturarom spem habeamus. Si igitur ad consolationem nostram sacra scriptura praeparata est; tanto magis eam debemus legere, quanto ma^s nos conspicimus sub trlbulationum fasce lassari. Si vero in ea solummodo sententia est fidendum; quam in epistola Testra posuistisi qaa dominus dicit: Cum tradent vos, nolite cogitare quomodo, aut quid loqaamini| dabitar enim vobis in illa hora, quid loquamini. Non enim vos estis qui loquimini sed spiritus patris vestri, qui loquitur in nobis. Sacra ergo ad nos eloquia frustra raandata sunt, qui repleti spirittt verbis exterioribus non egemus. Sed aliud est frater carissime, quod angustiati perse- cutionis tempore absque dubitatione confidere, aliud quod in tranquillitate ecclesiae agere debemus. Oportet enim nos per spiritum hunc modo legendo percipere quae possumus, si contigerit caussa in nobis esse, etiara patiendo demonstrare. Valde vero in epistola vestra gauisus sum^ quod vos exhortationi stadium dare fatemini. In hoc etenim scio quia curani vestri ordinis solerter agitis, si ad auctorem vestrum et alios trahere curatis. Quod autem in eodem loco dicitis vos mei similes non esse, post obortam laetitiam me illico oontristastisy quia laudes meas per irrisionem dici existimo; quas per veritatem minime recognosco. Ago autem omnipotenti deo gratias, quia per vos quidem haeretici ad sanctam ecclesiam reuo* caatur. Sed curare vobis necesse est, ut ipsi quoque, qui intra sanctae ecclesiae gremium continentur ita viuant^ quatenus eius aduersarii prauis moribus non existant. Nam si non divino desiderio, sed terrenis cupiditatibus voluptatibusque deseruiunt, intra eius graemiom filii alieni nutriuntur. Quod autem vos fatemini ecclesiasticos ordines ignorare non posse ego quoque hoc de vobis per omnia scio, atque idcirco valde contristor, quia cum rerum ordinem scitis, in me, quod peius est, sciendo deliquistis. Postquam enim ad beatitudinbm vestram et decedsoris mei, et mea in caussa Honorati archidiaconi scripta directa suni tunc contenpta utriusque sontentia praefatus Honoratus proprio gradu prioatos est Qocd si quilibet ex quatuor patriarchis fecisset, sine grauissimo scandalo tanta contomacia transire nuUo medo potuisset. Tamen postquam fraternitas vestra ad soum ordinem rediiti nec ego meae, nec decessoris mei iniuriae memor sum, Quod vero dicitis noBtris tem- poribus debere seruarii quae a meis quoque praedecessoribuB tradita atqoe coBtodita Bvinif absit hoca me, ot statuta maiorum consacerdotibus meifl in qoalibet eccleflia infringam; qoia mihi inioriam facio; si fratrom meorum iura perturbo. Sed eom responBales veBtri adoenerint^ quae inter vos et praefatum Honoratum archidiaconum sint gesta cognoscam et ex ipao meo examine perpendetisy quia si pars vestra per iostitiam fiilta eBt| nihil adversi a me perferetis, sicut nec ante pertulistis. Sin vero saepefato Honorato archi* diacono in assertione sua iustitia sujBTragatur, ex eius absolutione monstrabo, quia personas etiam quas noui in iudicio non agnosco. De excommunicationis vero articulo, quae tamen interposita conditione gradus, secundo vel tercio, iam ot ita dicam, ex neceBsitate bo- bioDcta est, beatitodo vestra immerito quaeritor, com PaoioB apostoloB dicat: In prompta habentes ulcisci omnem inobedientiam Sed ista iam transeanti ad nostro redeamos. Si enim recte agit, ego domno Natali non possom coniunctoB non essei cuioB me affectoi valde esse debitorem nooi.

Mansi. Collectio Concil. T. IX. str. 1106.

13

XIX. 592. mjeseca li6topada«

Orgur 1. papa nalaie Naialu biskupu soUnskomUf neka se putem sveienidkog shara eaugme ea

Ifhrentiia biakupa duhrovaSkogy koga s (asti pro0era$e.

GregoriuB, Natali episcopo salonitano.

Cun^ cuncta negotia indagandae solicitudine veritatis indigeant, tum quae ad deiectionem sacerdotalium graduum pertinent, districtiuB sunt trutinanda; in quibus non tam de humanis constitutis, quam de diuinae quodamtuodo benedictionis refragatione tractatur. Quae res quoque nos in Florentiiy epidauritanae ciuitatia episcopi; persona ad exhortationem vestrae fraternitatis admonuit. Nuntiatum siquidem nobis est, a quibusdam fuisse enm in caussis criminaiibus accusatum; et nullis canonicis probationibus exquisitig, nec Bacerdotalis concilii praeueniente iudicio eum ab honoris ofScio, non iurci sed aucto- ritate depositum. Quia ergo non potest quemquam episcopatus gradu, nisi iustis ex caussis, concors sacerdotum summouere sententia, hortamur fraternitatem vestrara; ut praefatum yirum ex eodem, in quo detrusus est, eiici faciatis exilio, caussamque eius episcopali disceptatione perquiri. Et si his in quibus accusatur, canonica fuerit probatione conuictusy canonica procul dubio est ultione plectendus. Quod si alias, quam de eo aestimatum est synodali fueril inquisitione comperttim, necesse est, ut crimioatoreB iusti districtionem iuris exhorreanty et incriminato innocentiae suae seruentur iliibata suffragia. Executionem Tero antefati negotii AntoniDO, subdiacono nostro, ex nostra praeceptione mandauimuSy qnatenus eius instantia et quae sunt legibus canonibusque placita decernantur| et decreta; iuuante domino, mancipeutur effectui.

Mansi. Collectio CoDcil. T. IX. Btr. 1119.

XX. 592. mjeseea listopada.

Ghrgur L papa ndlaie Antoninu podc^dkonu da se zaueme ea Florent\ja biskupa dubrovaikog,

kojega preko evedeniikog suda s dasti proljeraSe.

Ghregorius, Antonino subdiacono.

Peruenit ad nos Florentium, epidauritanae ciuitatis episcopum, praereptis prius rebas eius, pro quibusdam non approbatis criminibus sine sacerdotali concilio fiiisse dam- natam. Et quia non debet is poenam sustinere canonicam, in cuius damnatione non est canonica prolata sententia, praecipimus experientiae tuae, ut Natali^ fratri et coepiscopo Doatroy debeas imminere; quatenns smpradictum yirum de eodem eiici faciat, quo nunc dicitur detrusus exilio. Conuocatoque episcoporum concilio, si haec in quibus accusatus est canonice fuerint approbata, praefati Natalis, fratris et coepiscopi nostri, volumus in eum proprium robur obtinere sententiam. Sin autem generali fuerit iudicio absolutus, nec eum deinceps cuiuslibet praeiudicio subiacere permittas, et praefatae res districta tuae solici- tudinis restituantur instantia. Necesse est ^rgo, ut quanto grauioia talium negotiorum perpendis pondera^ tanto ea maturiori vigilantiorique studeas execntione complere.

Biansi. Collectio Conci]. T. IX. str. 1119.

14

XXL 593. mjeseca o2iiJka.

Grgur-L papa ncUaSe poddjahminu Antoninu, ako se obistir\juje smrt Natala biskupa solin' skoga, neka naredi novi izhor, te novoizabranoga na posvedet^e u Rim poSaJQe.

Gregorius, Antonino subdiacono rectori patrimonii in Dalmatia.

Natalem salonitanae ecclesiae fratrem et coepiscopum nostrnm obiise/ discurrens in partibus istis fama vulgauit. Quod si verum est, experientia tua omni iustitia omnique solicitudine clerum et populum eius ciuitatis admonere festinet; quatenus uno consensu ordinandum sibi debeant eligere sacerdotem, factoque in personam, quae fuerit electa^ decreto, ad nos transmittere studebis, ut cum nostro consensu, sicut priscis fuit temporibus, ordinetur. IUud quidem prae omnibus tibi curre sit, ut in hac electionC; nec datio quibus- cumque modis interueniat praemiorum^ nec quarumlibet personarum patrocinia conualescant Nam si quorumdam patrocinio fuerit quisquam electus, voluntatibus eorum cum fuerit ordinatus^ obedire reuerentia exigente compellitur^ sicque fit ut et res jllius minuantur ecclesiae^ et ordo ecclesiasticus non seruetur. Talem ergo te admonente peraonam debent sibi eligere, que nullius incongruae voluntati deseruiat, sed vita ac moribus decorata, tantip ordine digna valeat inueniri. De rebus vero uel ornamento eiusdem ecclesiae fideliter i;erum inventarium facito te presente conscribi. Et ne do rebus ipsis possit aliquid de- perire, Respectum diaconum atque Stephanum primicerium notariorum, ut ipsarum rerum omnino gerant custodiam admoneto, interminans eis de propria eos satisfacturos esse substantia; si quidquam exinde eorum negligentia fuerit imminutum. Malchum autem fratrem et coepiscopum nostrum contestari te uolumus, ut se penitus in hac caussa non misceat. Nam si per eum aliquid contra voluntatem nostram factum vel tentatum potu- eriraus addiscere, non modicam ad se culpam et periculum pertiaere cognoscat. Sed et hoc eum admonere cui^atO; ut ad ponendas explendasque rationes patrimbnii nostri quod gessit, debeat esse solicitus, pro quibus etiam faciendis, ex Siciliae partibns ad nos post- posita excusatione venire festinet. In rebus igitur salonitanae ecclesiae nuUo modo se miscere praesumat, ne amplius ei aut obnoxiuS; aut possit esse culpabilis. Nam multa habere de rebus praedictae ecclesiae fertur, eumque opinio pene auctorem extitisse in ven- ditione rerum eius, vel aliis illicitis asseuerat. Quod si ita esse, sicut dicitur, manifeata veritate patuerit, certus sit inultum hoc nuUatenus remanere. Expensa vero, quae necessaria fuerit pcr oeconomum, qui tempore mortis praedicti episcopi inuentus est, erogetur, qua- tenus rationes suas, futuro episcopo ipse, ut nouit, exponat. Cuncta quidem quae tibi at^-enda mandauimus, cum consilio magnifici atque eloquentissimi Marcelli, filii nostri, te agere profecto necesse est, quatenus ita omnia quae huius praecepti pagina continet, solicite strenueque possis implere, ut nulla te neglectus culpa respiciat.

Mansi Collectio Concil. T. IX. str. 1125. '

XXII- 69B. mjeseca travnja. U Rlmu.

Qrgur L papa rieiava Eonorata nadcfjakona solinskoga od svih pregrieSakdh radi hojih maSe

ohtuien.

Gregorius, Honorato archidiacono salonitano.

Dudum quidem decessoris nostri nostraque praeceptio ad dilectionem tuam cu- currerat, in qua et de obiectis tibi calumniose capitulis fueras absolutus, et in tui gradus

16

ordiae gioe aliqua te instituimus altereatione restitui. Sed quta ruraus ante non multum temporis apatium; ad romanam ciuitatem veniens, de aliquibus illic actis incongrue, et de sacrorumes conquestus alienatione vasorum; atque dum pro hac re, quae tuis obiectionibus respondere potuissent, sustineremus in hac ciuitate personas, Natalis episcopus tuus de hac luce migranity necessarium iudicauimus easdem praeceptiones, tam decessoris nostri; quam nostrasi quas dudum, ut dictum est, pro tua absolutione transmisimus, praesentibus deincepB apicibus confirmare. Quamobrem a cunctis tibi obiectis capitulis te plenius absoluentes in tui te ordinis gradu sine aliqua volumus altercatione permanere^ ut nihil tibi penitns mota a praefato viro questio qualibet oceasione praeiudicet. De eis autem capitulis, de quibus conquestus es, Antonino subdiacono et rectori illius patrimonii sanctae^ cui deo auctore praesidemus, ecclesiae, instanter iniunximus, ut si quidem in his ecclesiasticas inuenerit immixtas esse personas, cum summa causas ipsas districtione atque auctoritate diffiniat Sin autem cum talibus res agitur, in quas ecclesiastice vigor non possit iurisdictionis extendi, de singulis quibusque capitulis probationes inter publica gesta depossitas ad nos absque uUa dilatione transmitat^ ut instructi subtiliter sciamus quid de his debeamuS; Christo auxiliante; disponere.

Mansi Collectio Concil. T. IX. str. 1131.

XXIII. 593. mjeseea srpnja

Grgur L papa odohrava izhor naddjakona Honorata za hiskupa solinskog.

GregoriuB; clero ecclesiae salonitanae.

Dilectionis vestrae scripta relegentes, electionem vos in Honoratum archidiaconum vestrum fecisse didicimus, et omnino nobis gratum fuisse cognoscitC; quod olim expertum virnm et grauem moribus^ ad episcopatus ordinem elegistis. Cuius etiam et nos personam quia dudura est nobis bene cognita, comprobamus, cumque vobis iuxta desiderium vestrum et nos ordinari uoluimus sacerdotem. Pro qua re hortamur uos in eius electione sine aliqua ambiguitate persistere. Nec quedam uos res ab eius debet persona deflectere; quia sicut ista laudabilis nunc probatur electiO; ita, si quod absit; dilectionem vestram ab oo quisquam deniare seduxerit, et animae vestrae grauamen et opinioni maculam infidelitatis imponet. Eos vero qui ab lectionis vestrae unitate inconsiderate discordant, ut vobiscum sentire possint, ab Antonino subdiacono nostro fecimus adqioneri. Cui etiam de persona Malchi fratris et coepiscopi nostri, quid oporteat fieri iampridem iniunximus. Sed quoniam et ipsi scripsimus, credimus eum ab inquietudine vestra sine mora quiescere. Qui si fortasse^obedire quocumque modo neglexerit, contumacia eius modis omnibus canonicaQ nltionis districtione mulctabitur.

Mansi Collectio. Concil. T. IX. str. 1139.

XXiy« 59^. mjeseca listopada.

Grgur 1. papa zabrat^i^e biskupom dcUmatinskim bez njegova znanja posvetUi Maksima biskupa

solinskoga.

Oregorius, universis episcopis per Dalmatiam.

Oportuerat quidem fraternitatem vestram diuini respectu iudicii, clausis carna* libas oculis, nihil quod ad deum pertinet a reota mentis intentione omittere, nec cuiuslibet

16

hominis (Acutm rectitadini iastitiae praeponere. Sed postqaam mores vestri ita Bont saecii- lariboa tradacti negotiis, at obliaiscentes omnem sacerdotalis in vo bis bonoris tramitem, cunctamqae Baperoi metus intuitum, non qaid deo, sed quid vobis placeat studeatis explere, necesse habuimas haec ad yos districtiora specialiter scripta transm ittere, quibus ex beati Petri principis apoBtoIorum auctoritate praecipimus, ut nulli penitus extra consensum per- misaionemque noBtram, quaotum ad episcopatuB ordinationem pertinet, in Salonitana ciui- tate manuB praeBumatiB imponerc; nec quemquam in ciuitate ipsa, aliter quam diximus ordinare. Quod bi contra haec quidpiam vel sponte vestra, vel a quolibet coacti prae- BuropseritiBi vel tentaueritis agere, decernimuB vos a dominici corporis et sanguiniB parti- cipatione priuatoB; quatenus ex eadem ipsa attrectatione vestra, vel voluntate transgre- diendae praeceptionis noBtraC; a caelestibuB myBteriis alieni sitisy nec is quem ordinaueritis habeatur episcopus. Nos namque nullum cuius vita reprehendi potest, ordinari temere volumus. Quod si Honoratus diaconus indignus ostenditur, de vita moribasque eius qai electus fuerit nobis renuntiari volumus, ut quidquid in bac re agendum est^ cum con- Bensu nostro salubriter permittamus impleri. Confidimus enim in omnipotentem dominum quia^ quantum ad intentionem nostram pertinet, nunquam, quod no stram grauare posset animam, numquam sinerous fieri quod vestram grauare possit ecclesiam. Sin vero in qualibet persona ita voluntarius omnium consensus accesserit, ut auctore deo digna sit, et non sit qui ab eius ordinatione dissentiat, hanc a vobis in eadem salonitana ecclesia ex presentis epistolae nostrae concessa licentia volumus consecrari ; excepta dumtaxat persona Maximi; de qua ad nos multa mala perlata sunt , quae si ab appetitu maioris ordinis non cessaty restat^ ut arb tror, quatenus subtiliter discussa, ipso quoque, in quo est| officio careat.

Maosi Collectio Condl. T. IX. str. 1166.

XXT. 594. mjeseca sie^nja. U Bima.

Orgur 1, papa igobdt^e Maksima i one koji ga posveii^e biskupom solinskim, dok se nedo-

kaiey da je doista istinskom doevolom carskom posveden, .

Gregoriusy Maximo praesumptori in Salona.

Licet cetera cuiuspiam talia viae sunt merita, ut nihil sit quod ex his sacerdo- talibus valeat ordinationibus obuiare, tamen solius nefas ambitus seuerissima canonum districtione damnatur. Cognouirous itaque quod vel surrepta, vel simulata piissimorum principum iussionO; dum vita dignus non fueris te ad sacerdotii ordinem cunctis venera- bilem prorupisse. Quod nos ideo sine ulla haesitatione credidimuS; quia vitam aetatemque tuam non habemus incognitam : ac de>nde, quia serenissimi domini imperatoris animum non ignoramuSy quod se in caussis sacerdotalibus miscere non soleat, ne Dostris in Aliquo peccatis grauetur. Additur inauditum nefas, quod post interdictionero quoque nostram, que sub excomrounicatione tua, ordinantiuroque te facta est, caesis presbyteris, diaconibus, ceteroque clero roanu militari ad medium diceris deductus. Q uam rem nos consecrationem dicere nullo modo possumus, quae ab excommunicatis est hominibus celebrata. Quia igitur sine ullius exempli forroa violasti talero tantaroque sacerdotii dignitatem, praecipimus ut usquedum domioicis vel responsalis nostri cognouerimus apicibus, quod non surreptitia, Bed vera fueris iussione ordinatus, nullatenus tu ordinatoresque tui attrectare quidquam

17

praesumatis sacerdotalis o£Rcii, neqae usqne ad rescripium nostrum, ad cultum sacri altaris accedere. Quod si contra haec agere praesumpseritis, anathema vobis sit a deo, et a beato Petro apostolorum principe, ut contemplftcione iudicii vestri, ceteris quoque catho* licis clericis ultionis vestrae praebeatur exemplum.

Manai. Collectio. Concil. T. IX. str. 1170.

XXYL 594. mjeseca koloYOza.

Grgur 7. papa odgovara Marcelu skolastikUy da nemo^e usliSati njegovu molbu podneSenu radi

Maksima biskupa solinskoga.

Gregorius, Marcello scholastico.

Gloriae vestrae caritas sic in nostro corde semper inuigilat, ut nihil sibi corpo- ralis defenda^ absentia. Nam quamuis a carnalibus oculis longe est, mentis tamen a^pec- tibus nunquam deest. Frequenter enim nos voluntas ad scribendum desideranter impellit, sed occupatio non permittit Dum ergo nobilitatis vestrae peritia non ignoret^ quantis sit locus noster occupationibus inuolutus, quod a scribendi interdum cessamus officio, non voluntatis sed necessitatis esse consideret. Gloria autem vestra, quod tardius sua nos requirit epistoia^ qua possit excusatione defendere non videmus. In hoc igitur sola me debui tacitumitate defendcre, sed feruor caritatis linguam meam non pertulit habere silentium. Salutantes itaque cum omni affectu atque dulcedine, indicamus nos grauiter contristatos, quod illa a nobis voluistis expetere, in quibus dum voluntatem vestram per- ficere quia obsistit ratio, non valemus, contristare vos, quod nolumus^ videmur. Nam hoc nos sine correctione relinquere ecclesiastica non siuit aliquo modo disciplina; nec vos pro talibus decet potere, ne non rectitudini sed indisciplinationi, quod absit, videamini consentire. Caussa vero eiusdem Maximi, pro quo nobis scribitis, quem si missarum so- lennia celebrare praesumpserit, iam sacri corporis communione priuauimus, matura quando oportuerit, deliberatione, sicut deo nostro placuerit, iudicabitur atque disponetur. Oramus autem omnipotentem dominum, ut et hic vos sua protectione custodiat, et ad aetei*nae vi- tae praemia perducat. Mense Augusto, indictione duodecima.

Mansi. Collectio Concil. T. IX. str. 1183.

XXVII. 694. mjeseca prosinca. U Blmu.

Grgur 2. papa pi§e Sabinijanu djakonu u Carigrad radi Maksima biskupa soUnskoga.

Gregorius, Sabiniano diacono.

De caussa Maximi preuaricatoris quid actum sit, cognouisti. Sed postquam sere- nissimus domnus imperator iussiones transmisit ut ordinari minime debuisset, tunc ad altiorem superbiam erupit. Nam homines gloriosi viri patricii Romani ab eo praemia acceperunt; eumque ita ordinari fecerunt, ut Aotonium subdiaconura et rectorem patri- monii^ nisi fugisset, occiderent. Ego autem epistolas transmisi, postquam eum ordinatum contra rationem cognoui, et contra consuetudinem, ut missarum solennia celebrare non praesumeret; nisi prius a serenissimis dominis cognoscerem^ quid de eius persona iussis-

2

18

sent. Quae scripta mea publice relecta vel in ciuitate posita, publice Bcindi fecit, atque in conteptum sedis apostolicae apertius exiliit Quod ego qualiter patiar, scis qui ante paratior sum mori, quam bcuti Petri apostoli ecclesiam meis diebus degenerare Mores etiam meos bene cognitos habes, quia diu porto, sed si semel deliberauero non portare contra omnia pericula laetus vado. Unde necesse est cum dei auxilio periculo succurcre, ne cogatur excedendo peccare. Vide quae dico et pensa ex quanto dolore sunt. Peruenit vero ad me, quia transmisit nescio quem clericum; qui diceret, quia Malchus episcopus in custodia pro solidis occisus sit. De qua re unum est quod breuiter suggeras sere- .nissimis dominis nostris; quia si ego seruus eorum in morte Longobardorum me miscere voluissem, hodie Longobardorum gens nec regem, nec duces^ nec comites haberet, atque in summa confusione esset deuisa. Sed quia deum timeo in mortem cuiuslibet hominis me miscere formido, Malchus autem episcopus neque in custodia fuit, neque in aliqua afflictione, sed die qua caussam dixit; et addictus est nesciente me, a Bonifacio notario in domum eius ductus est, cui et prandium factum est, ibique prandit et honoratus est ab eo, et nocte subito mortuus est; quod iam dilectionem tuam arbitror cognouisse. Exhila- ratum autem nostrum pro illa re dirigere uolui. (etc.)

Mansi Collectio Concil. T. X. str. 83,

XXVIIT. 595. mjeseca siej^nja. U Rlmii.

Qrgur L papa piie Konsiantini supruzi cesara Mavricija o nepokomosti hiskupa soUiiskoga

Maksima.

Gregorius, Constantinae Augustae. (Ostalo izostavljeno.)

Viginti autem iam et septem annos ducimus, quod in hac urbe intcr Longo- bardorum gladios uiuimus. Quibus quam nmlta hac ob ecclesia quotidianis diebus ero- gantur, ut inter eos viuere possimus, suggerenda non sunt. Sed breuiter indico, quia sicut in Rauenae partibus dominorum pictas apud primum exercitum Italiae sacellarium habet, qui caussis superuenientibus quotidianas expensas faciat, ita et in hac urbe in caussis ta- libus eorum sacellarius ego sum. £t tamen haec ecclesia quae uno eodcTuque tempore, clericis, monasteriis, pauperibus^ populo, atque insuper Longobardis tam multa indesinenter expendit, ecce adhuc ex oranium ecclesiarum premitur afflictione, quae de hac unius hominis (Joannis Episcopi) superbia multum gemunt, etsi nihil dicere presumunt. 8aIo- nitanae uero ciuitatis episcopus, me ac personali meo nesciente, ordinatus est, et facta res est quae sub nullis .anterioribus principibus euenit. Quod ego audiens, ad eundem praeuaricatorem, qui inordinate ordinatus est, protinus misi, ut omnino missarum so- lennia oelebrare nullo modo praesumeret, nisi prius a serenissimis dominis cognoscerem si hoc fieri ipsi iussissent, quod ei sub excommunicationis interpositione mandaui. Et contempto me atque despecto, in audaciam quorumdam saecularium hominum, quibus, denudata sua ecclesia praemia multa praebere dicitur, nuncusque missas facere praesumit atque ad me venire secundum iussionera dominorum noluit. Ego autem praeceptioni pietatis eorum obediens, eidem Maximo qui me nesciente ordinatus est, hoc quod in ordinatione sua me, vel responsalem meum praetermittere praesumpsit, ita ex corde laxavi, ac si me auctore fuisset ordinatus. Alia vero peruersa illius, scilicet mala corporalia, quae cognoui; vel quia cum pecuniis est electus, vel quia excommunicatus missas facere praesumpsit, propter deum irrcquisita praeterire non possum. Sed opto et dominum

19

deprecor, quatenas nihil in eo de his quae dicta sunt, valeat inueniri, et sine periculo animae meae^ cau88a ipsius terminetur. Prius tamen quam haec cognoscantur, serenissimus dominus discurrente iussione praecepit, ut eum venientem cum honore suscipiam. Et ▼alde graue est^ ut vir de quo tanta et talia nuntiantur, cum ante requjri et discuti de- beat, honoretur. Et si episcoporum caussae mihi commissorum apud piisimos dominos aliorum patrociniis disponuntur, infelix ego in ecclesia ista quid facio? Sed ut episcopi mei me despiciant^ et contra me refugium ad saeculares iudices habeant, omnipotenti deo gratias ago, peccatis meis deputo. Hoc tamen breuiter suggero, quia aliquantulum expecto, et si ad me diu venire distulerit, in eo exercere districtioncm canonicam nullo xDodo cessabo. In omnipotenti autem domino confido, qnia longam piissimis dominis vitam tribuet, et de nobis sub manu vestra, non secundum peccata nostra, sed secundum gratiae 8uae dona disponet. Haec ergo tranquilissimae dominae suggero, quia integerrima sere- nitatis eius conscientia quanto moueatur zelo rectitudinis atque iustitiae non ignoro.

Mansi. Collectiones Concil. T. IX. str. 1211. Caesar Baronius Annales. £ccle8. T. VIII. A. 594. C.

. 695. mjeseca veljaSe. U Rimu.

(xrgur I. papa nudi proljeranomu iz biskupije risamke (polag njekih srkmske) Sebastijanu biskupUy kqju god ifiprazi\jenu biskupiju sicUjansku, odobravc^udi §to nije htio primiti biskupiju

ponudjenu sebi od Anastazija Patriarke Antiokenskog,

Gregorius^ Sebastiano episcopo Rhiziniensi (vel Sirmiensi).

Dulcissima atque suaviasiraa fraternitatis tuae scripta suscepi; quae mihi, quamuis numquam desit a corde, sanctitatem tamen vestram quasi corporaliter praesentem fecerunt Sed omnipotentem dominum rogo, ut sua vos dextcra protegat, nobisque et hic tranquillam vitam et quando ei placuerit, praemia aeterna concedat. Sed peto, si illo me amore di- ligitis, quo praesentem seu)per amastis^ ut pro me enixius exoretis; quatenus omni- potens deus a peccatorum meorum nexibus me citius soluat, et corruptionis huius pondere exutum^ suo conspectui liberum existere faciat. Quamuis enim inaestimabilis sit caeledtis patriae dulcedo, quae trahat, multi tamen in hac yita dolores sunt,, qui ad amorem caelestium quotidie impellant. Qui mihi in hoc ipso solum vehementer placent, quia placere in hoc mundo aliquid non permittunt. Quae enim, frater sanctissime, de amici vestri domni Romani persona in hac terra patimur, loqui minime valemus. Bre- viter tamen dicO; quia eius in nos malitla gladios Longobardorum vicit, ita ut benigniores videantur hostes, qui nos interimunt; quam reipublicae iudices, qui nos malitia sua, rapinis atque falaciis in cogitatione consumunt. Et uno tempore curam episcoporum atque cle- ricorum, monasteriorum quoque et populi gerere contra hostium insidias sollicitum vigi- lare, contra ducum fallacias atque malitias suspectum seroper existere, cuius laboris, cuius doloris sit, vestra fraternitas tanto verius penset^ quanto me, qui haec patior, purius amat. Praeterea debitum sallutationis alloquium soluens, indico quod ad me, Bonifacio defensore referente, peruenerit, quia vir sanctissimus frater noster domnus Anastasius pa- triarcha in una suarum ciuitatum regendam vobis ecclesiam comraittere voluit, et con- sentire noluistis. Quem sensum ac sapientiam vestram valde ego libenter araplexus sum, laudaui vehementer, et vos felices, me infelicem esse deputari, qui hoc tali tempore regimen

20

ecclesiae suscipere consensi. Si tamen aninius vester fortasse fratribus condescendendo, et misericordiae operibus intentus, ad hoc unquam consentire decreuerit, peto ut amori meo alium minime praepunatis. Sunt enim in Sicilia insula ecclesiae vacantes episcopis, et si uobis placet auctore deo ecclesiam regere, iuxta beati Petri apostoli limina, cum eius adiutorio melius potestis. Sin vero non placet, feliciter iusta, ut ista in vobis intentio permaneat, et pro nobis infelicibus exorate. Omnipotens autem dcus in quocumque vos esse loco voluerit, sua protectione custodiat et ad caelestia vos dpna perducat.

Mansi. Collectio. Concil. T. IX. str. 1212.

XXX. 595. U Rimu.

Grgiir 1. papa pozivlje Maksima hishupa solinskoga u Rim pred crkveni sud.

Gregorius,. Maximo praesumptori ecclesiae salonitanae.

Quotiens contra ecclesiasticara quid gestnm dicitur disciplinam, ne nos ante deum culpa ex dissimulatione redarguat, irrequisitum hoc relinquere noti audemus. Peruenit itaque ad nos, quod per simoniacam haeresim fueris ordinatus. Sed et alia de ' te malta bic dicta sunt, de quibus unum quam maxime fuit, propter quod necesse habuimus te Bummopere per scripta nostra prohibere, ne missarum solennia celebrare debuisses, doneo quid esset verius, potuissemus addiscere. Ne ergo, fili, ecclesiae diu videantur non habere pastorem, et ne per haec quae dicuntur, si indiscussa remanserint, huiusmodi se vitium tendat in plurimos, hortamur ut ad nos venire omni postposita excusatione festines, quatenun seruata iustitia, haec et cognoscere et finire secundum canonica instituta Christo reuelante possimus. Ita autea> fac, ut ad veniendurn arapiius iam raoras non ingerasy ne ipsa te magis absentia obnoxium his quae dicuntur assignet, et nos in te haec res non solura propter dicta crimina, quae purgare subterfugis, sed etiam propter inobedientiae culpam durius, scilicet ut in contumacem, cogat ex concllio ferre iudicium.

Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 3.

XXXI. 596. mjesecii siecnja. U Rimu.

Qrgur 1, papa eapovieda opetovano Maksimu biskupu solinskomu, da dodje u Rim i da ne

proganja l-^avlina biskupa i Ilonorata naddjakona,

Gregoriua, Maximo in Salona, qui episcopatum arripuit.

Dura scriptis nostris, quaesitis quibusdam excusationibus, differs obedientiam ex- hibere, dum pro veritatis satisfactione toties a nobis admonitus venire postponis, iis quae mdversura te dicta sunt fidera ex hoc raagia accomodas, et vel si quae alia deesse vide- bantur, quae grauent aut noceant, id agis ut sola dilatio faciat, et accuset te esse culpa- bilera. Humiliare tandem et obedientiae te subraitte, atque ad nos sine excusatione aliqua venire festina, ut requisita et cognita veritate, secundura dei tiraorem, quidquid aequum canonicumque fuerit decernatur. Certus enim esto, quia iuatitiam tibi, ct canonum statuta

21

seruabimus, atque caussae tuae renelante domino veritatis auctore, amicum iustitiae finem imponemus. Nam quod postulas ut illuc personam dirigere debeamus, qua praesente de hia quae dicuntur possit esse probatio; esset utrumque excusabiie, si unquara ratio ei qui accusatur necessitatem probationis imponeret; at postquam non tibi, sed accusantibua hoc onus incumbit, ad nos, sicut praefati sumus, dilatione cessante, venire non desinas ; et aut sine mora adderit accusator, qui ea quae de simoniaca haeresi uel aliis dicta sunt, congruenti probatione suffulciat, aut certe in fais quae ad salubritatem negotii ipsius per- tinent, interueniente beato Petro apostolorum principe dispensatio iusta proueniat, qua- tenus nuUa nos ante deum dissimulatione, pro eo quod haec ad nostram conscientiam peruenere, reatus culpa possit confundere. Quod vero indicas serenissimos dominos, ut illic debeat esse cognitio, praecepisse; nos quidem nullas eorum alias de hac re^ nisi v^t ad nos venire debeas, iussiones accepimus. Sed etsi forsitan pro reipublicae suae utilitate, quae diuina sibi largitate concessa est, multa cogitantibus, et in diuersis solicitudioibus occupatis suggestum est, et eorum iussio per obreptionem elicita, postquam et nobis et omnibus notum est piissimos dominos disciplinam diligere, ordines seruare, canones vene- rari, et se in caussis sacerdotalibus non miscere, instanter exequimur, quod et illorum iuuat animam atque rempublicam; et ad quod nos terribilis tremendique iudicis respectus impellit. Quiesco ergo a cunctis excusationibus, et huc adesse non differas, ut veritatis indagatione roborati, caussae tuae tandem terminum imponamus. Quod autem valde te perti- mescere ac omnino trepidare cognouimus, ne hoc fortasse in te ulciscamur, quod sine nostro consensu ad sacerdotalem ordinem cognosceris inordinate prorupisse, intolerabilis quidem culpa est^ sed hanc secundum iussiones sereuissimi domini imperatoris, si ne- quaquam amplius in contumaciae tuae errore perstiteris, laxamus ; atque de hac re contra te minine mouemur. Sed et alia quae nobis dicta sunt irrequisita praeterire non patimur Quia vero dudum scripta tibi transmisimus, ut quoadusque voluntatem eiusdem sere- nissimi domini cognosceremus, missarum solennia nullo modo celebrare auderes; sed tu elata mente egisti callide ne eadem scripta susciperes, quae tamen eorum esset sententia, quoquo modo cognouisti, sed seruare noluisti; ideoque ea quae tibi prius scripta trans- misimus confirmamuS; ut missarum solennia ceiebrare non audeas, donec omnia quae contra te dicta sunt, subtiliter inquisita fuerint ac discussa. Quod si peruerso forsitan ausu celebrare praesumpseris, ab interdictae pridem eommunionis interminatione liberum te non esse cognoscas. Nam etiamsi; alii excessus desint, pro hac solummodo culpa su- perbiae dominici te corporis ac sapguinis communione priuamus. Pro qua re obedientiam quam decet exhibens, ad nos summopere, sicut diximus^ venire festina, ita ut triginta dierum spatium habeas, quatenus iter tuum praepares, et omni excusatiooe postposita huc adesse non differas. Si qua autem a iudicibus, vel manu militari, vel a populo ad contra- dicendum itineri tuo occasio fuerit exorta, qua calliditate agatur, agnoscimus. Ipse ergo iam videas, quam vel hic hominibus, vel in futuro iudicio omnipotenti deo de tua reddas obligatione rationem, qui districtam in te ex tuo contemptp prouocasti sententiam. Prae- terea peruenit ad me, quia Paulinus frater et coepiscopus meus^ et Honoratus ecclesiae Balonitanae archidiaconus^ pro eo quod praesumptioni tuae noluerunt praebere consensum, graues a te molestias patiantur, ita ut datis fideiussoribus sint constrictiy quatenus eia ciuitatem vel domos suas egredi omnino non liceat. Quod si ita est, vel sero iam ad aensus salutis rediens, scriptis praesentibus acceptis, ab utrorumquo te suspende molestia, at eis libera sit licentia vel ad me veniendi; si voluerint, vel quomodoiibet alibi pro suis utilitatibua proficisci.

Mansi Coll. Conc. T. X. str. 17.

22

XXXn. 5%. mjeseca o2iijka. U BimiL

Grgur 1. papa poiUe sveeenstto t vlastdinstvo soUnsko proti ieabranomu di^teptc Maksimttj iudeci se, da osim biskupa Pavlina i naddjakana niiko proti njemu ustao nije,

GregoriuSy dilectissimis filiis, clero, et nobilibus Salonae consistentibas.

Penienit ad me qaosdam peraersae mentis homineSy at dilectionis Testrae aiiimos valnerarent, vobis insinaare conatos, qaia ego contra Maximam qaodam odio mooear, et non magis qaae canonica, sed ea qoae farons sant exeqai concopiscam. Sed absit hoc, absit a sacerdotali animo. ut in qoalibet caossa prioato zelo mooeator. £go aotem et Tcstrae diiectioni prooidens, et meae animae omnipotentis dei iadiciom pertimesceos, eiosdem 3Iaximi caussam, sobtiliter exqairi desidero ; si nullis criminibos pressos, qoae sacro ordini contradicanty si non per simoniacam haeresim, id est, praemia qoibosdam se eli- gentibos praebendo, ad sacerdotale pertingere officiom cooator. Tonc enim liber pro vobis apod dominum interce&sor erit, si non obligatus de sois ad locom intercessionis venerit Cuios tatnen iam coipa superbae in aperto monstratur, qnod euocatos ot ad nos venire debeat, dioersis excosationibus renititur, refugity metuit Unde ergo trepidat^ si eom de his qoibos inclamatus est conscientia non accusat? Ecce enim iam dio dilectio vestra sine pastore est, et sicut vobis omnipotens deus innotescat, vehementer destitutioni vestrae, et meduliitus ex toto corde compatior. Audio enim quae in grege domini dilaniationes fiunt. Sed cnm pastor deest, quis contra lupos inuigilat Ideoque praedictom Haximom, ot huc ad nos veniat, urgeo, quatenos si hunc innocentem inoenire possimos, coofir- memos. Sio vero ea quae de eo dicta sunt vera patuerint, non iam tamdio dilectio vestra per intcrpositionem personae eios destitota sit. De me enim certom tenete^ quia odio, nec priuati studii zelo contra eum itioueory sed quidquid canonicum instomqoe faerit^ aoctore deo decerno. Miratus aatem valde sam, quiain tanto salonitanae ecclesiae clero vel populo vix duo ex sacris ordioibus inuenti sunt, frater scilicet et coepiscopos noster Paulinus et dilectissimus filius meus Honoratus archidiaconus eiusdem ecclesiae, qui communicare Maximo sacerdotium rapienti minime consentirent, et se christianos esse cognoscerent. Debuistis enim, filii carissimi^ pensare ordines vestros, et quem sedes apostolica repellebat. repulsum cognoscere, ut prius, si posset, ab illatis criminibus mundaretur; et tunc ei vestra dilectio communicaret, ne particeps obligationis eius existeret. Hos tamen erga caritatem vestram visceribus pietatis adstringimur, et quia quosdam vestrum violenter pressos ad consentiendum ei, et ad comraunicandum cognouimus; omnipotentem dominum deprecamur, ut vos ab omni reatu peccatorum, atque ab omnibus vinculis alienae obliga- tionis absoluaty vobisque et in praesenti vita suae protectionis gratiam tribuat, et nos de vobis in aeterna patria gaudere concedat. Mense Martio, indictione decimaquarta.

ManBi CoUectio. CoDcil. T. X. str. 18.

■

XXXIIL 596« mjeseea srpnja. U BimiL

Gtrgur L papa nagovara sve6enstvo, vlastelinstvo i puk sadarski, da se nedruse s isobdenim

Maksimom biskupom solinskim.

Gregorius, presbjteris, diaconibns et clero, nobilibus ac populo, Jaderae consistentibus, et

militibus qui Maximo praeuaricatori communicauerant.

Peruenit ad me quosdam vestrom, ignorantia vel necessitate deceptos, his qoi ab apostolica sede, culpa, sicut nostis, exigente, communione priuati sont, commaoicasse,

23

qnoBclam vero se salubri discretione, protegente domino, Buspendisse; et quantum de constantibua gaudeo, tantum de deuiantibus ingeraiBCo; quoniam sacrae communionis mjBteria^ quae ad abaolutionem nobis diuina pietate concessa Bunt, in detriraentum magis Buae animae perceperunt. Et quia sicut vobis omnipotenB deus innotescat veheroenter, cari- tati veBtrae medullitus et extoto corde compatior, paterno affectu obtestoratque Buadeo, ut ab illicita communione se quisque suspendat, et quos apostolica Bedes in comraiinioniB Buae consortium non recipit^ omnino refugiat, ne inde reus ante conBpectum aeterni iudicis unde poterat saluari consistat. Comperi autem quod quidam peruersae mentis horaines illic insinuare conati sunt, quia ego contra Maxiraum quodam odio mouear, et non ea quae canonica, sed ea potius quae furoris sunt exequi concupiscHm. Sod absit hoc^ absit a sa- cerdotali animo, ut in qualibet caussa priuato zelo moueatur. Ego vero populo in illis partibus consistenti, ac meae animae prouidens, et omnipotentis dei iudicium pertiraescens, cauBsas eiuBdem Maximi exquiri volo, et cum omni sinceritate reuelante domino quod est canonicum definire. Cui quoniara frequenter scripsimus, ut non prius sacra missarum * Bolennia celebraret, quam cauBsam eius potuissemus agnoscere, alioquin esset communione priuatus, et ex hoc iam superbiae ipsius culpa in aperto monstratur, quod saepiuB, sicut dixi, admonitus ut ad nos veniret, diuersis . excusationibus renititur, refngit, metuit. Unde ergo trepidat, si eum de his quae dicta sunt conscientia non accusat? Haec ergo cognoBcenteSy post^uam vobis nullam de ignorantia excusationeov assumere potestis ; rogo bortor et moneo, ut prohibita^ vos communignis consortio per omnia suspendatis, nec cuiquam sacerdoti, suprascripto Maximo comraunicanti; contra animam suam quisquam vestrum communicare praesumat. Quia tamQu audio, sicut praefatus sum, quosdam vestros ignorantia lapsos, quosdam etiam ad comraunicandum violenter esse oppressos, omnipo- tentem dominum deprecor; ut et eos, qui huic prauitati minime consenserunt, perpetua gratiae suae protectione custodiat, et optata eis largitate respondeat. Et illos quos aut studium aut ignorantia, aut alia quaelibet caussa traxit in culpam, ab> omni reatu pecca- toram, atque ab omnibus vincuIiB alienae obligationis absoluat^ oranibusque in praesenti vita protectionis suae gratiam tribuaty et nos de vobis in aetema patria gaudere concedat. Ut igitur haec vobis intercessio apud deum saiuatorem nostrum proiiciat, adhortationibus DOBtriB pro animae vestrae saiute obedientiam exhibete, et ab illis sacram communionem percipite, quoB se ab antedicti Maximi comraunione abstinuisse vel abstinere cognoscitis.

Mansi. CoUect. Conc. X. str. 32.

«

XXXIV. 597. mJeBeca travnja. U Rimu.

Chrgur 1. papa nalaSe Sabinijanu biskupu zadarsJcomu da ne ob6i s izobcenim od crkve Maksimom biskupom soUnskimf i da dodje zajedno s biskupi dalmatinskimi u Rim.

Gregorius, Sabiniano episcopo Jadertino.

Si dispensationis ecclesiasticae regulam et antiquae consuetudinis ordinem solicita staduisses consideratione pensare, nec tibi aliqua illicitae praesumptionis culpa subreperet, nec alii occasione tui peccati discrimen incurrerent. Itaque cognouisse te non est am- biguum, qiiia dum ad nos quaedam de Maxirao peruenissent, quae sacerdotii prouectum non leuiter impedirent, nostrura in eius persona non fuisse consensura, nec prius eum nos vohiiSBe ad hoc quod nitebatur accedere, quam digna de his quae dicta erant satis- factio proueniret. Quod cum seruare, et tu' oranino debuisses, actum roagis est ut ante- dictuB MaximuB caecae mentis suae auiditate opiscopatum arripiens, ad suam te incaute

24

▼olantatem contra nostram vetitam inclinaret Sed ne vel tnnc irreqaisita quae ad nos perlata faerant permanerenty nostris at buc veniret epistolis est accersitas. Qaem etiam prauo studio differentem, carae nobis fuit sub interdictione commonionis iteratis epistolia admonere, ut ad nos pro sui purilicatione venire excusatione postpoaita properaret. Sed elegit excommanicatioui saccumberey qaam obedientiam exhibere. Unde contigit ut per- uersae ipsius mentis prauitas in suam alios secum, quod dici nefiis est, perditionem conuolueret. Nunc autem quia ab eius te neqaitia ^cognouimus dissentire, deniqae at nec ei coiJimunices, nec nomiuis ipsius facias inter sacra missarum solennia mentionem, ut animae tuae vel sero te ab eo discordasse proficiat, scriptis te praeaentibas adhortamur, quatenus ad nos mora submota venire non differas, sed et alios tecam, quos tamen po- tuerisy episcopos ceterosque religiosos festines addacerCy ut caussa sabtilius examinata, et nostra^ si res exegerit, congrue decenterque debeat absolutio prouenire, et hi qoi in peccato eiusdem temeritate coUapsi sunt, ad uiam salutis, auxiliante beato Petro aposto- ^ loram principe, dispositione deo placita reuocentur. Sciat autem quisquis ad nos episcopua vel religiosus venerit, nullum se praeiudicium vel iniastitiam sustinere, sed ita ibterim cognita veritate quae redemptori nostro placueriot ordinari^ quatenas ex ipsa nostra dis- pensatione domino soffragante cunctis appareat, non nos proprio odio contra aliqaem, sed dei zelo et ecclesiastici ordinis libramine commooeri.

Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 59.

XXXy« 597. mJeBeca prosinca. U BimiL

Grgur I, papa prima u mUosi Sabinijana biskupa zadarskoga, koj poradi druzenja s Maksimom

morade zatvoren u monastiru pokoru diniti ; zajedno mu nalaze da ga izviesti o stanju Florencija

biskupa dubrovackoga, kojega bija§e prognao pokojni Natal biskup solinski.

Gregorias, Sabiniano episcopo Jadertino.

Sicut perseueranti culpae, debetur iure oindicta, ita resipiscentibas est venia con-

4

cedenda. Kam ut res illa contra se merito iracondiam excitare^ si haec in sua prorsaa dilectione solet concordiam propagare. Et ideo qaia fraternitatem tuam a consortio et communione Maximi, ubi te prius neglectus impulerat, in tantum postea grauitas sacer- dotii ad animum redocta suspendit, ut eius sola nullatenus patereris esse scgregatione contentusy nisi et in monasterii te claustra recipiens dudum commissa defleres ; eapropter in nostra te gratia ad communionem receptum esse non dubites, nam quantum nos prius culpa tuae caritatis offenderat, tantum poenitentia mitigauit. Hortor igitur, dilectissime fratcr, ut gregi dominico pastoralem solicitudinem instanter impendas; lucrumque de comissis ouibus facere diligenter inuigiles^ ut tantum tibi copiosae retributio mercedis exuberet, quantum in aduentum aeterni iudicis multiplices laboris fructus obtuleris. Stude itaque in culpa lapsos erigere, stude errantibus regrediendi viam ostenderCy stude communione pri- uatos ad communionis salubriter gratiam reuocare. Sit ceteris caritatis vestrae reaerslo ereptionis officium, sit salutis exemplum ; quatenus dum errantes gressus ouium ad septa summi pastoris solicitudinis vestrae cura direxerit, nec ipsae luporum dentibus relinquantur expositae; et te in aeterna vita, quod summopere petendum est, dignae compensatio retri- butionis excipiat. De caussa vero quam nobis scripsistis, ut debeamus, ne in urbe regia contra vos surripiatur, esse soliciti, animos vestros res ista non turbet. Nam responaali

25

noBtro omnino studiose mandauimuB, ut solicitum cautumque se debeat exhibere. Et con- fidimus de dei nostri potentia, quia id agitur^ ut vos nullius contra rationem aut turbare quoquomodo aut premere possit aduersitas. Praeterea habitatores Epidauriensis ciuitatis Florentium, quem suum esse dicunt episcopum; sibi a nobis restituendum studiosissime poposcerunty asserentes frustra eum ad solam tantummodo voluntatem Natalis quondam episcopi detrusum exilio. Et ideo quid de eius caussa fraternitas vestra cognouit, nobis sais subtiliter epistolis innotescat. Si autem necdum cognouit, requirat^ nobisque renuntiet| ut quidquid de eo statuendum sit certi deliberare audiutore domino yaleamus*

Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 93.

XXXYI. 598. mjeseca lipnja. U Bimtt.

Crrgur 1, papa nagovara 8abin\jana biskupa zadarskogay neka sirpljivo podnosi progone biskupa

soUnskoga Maksima iz crkve isobdena.

Oregorius, Sabiniano episcopo Jadertino.

Satis, frater carissime, de sinceritate tua laetificor^ quod eam solliciti discretione iudiciiy et ubi obediendum est obedire, et ubi resistendum cst resistere, studio sacerdotali, cognosco. Cum quanta namque te deuotionis alacritate submiseris his^ quae ob culpam praeteriti excessus indiximus, litterarum tuarum, quas per latorem praesentium direxisti, pagina seruauit. Nec enim poterat aliter a dilecto fratre suscipi, quam a diligente man- datum est. Unde iu omnipotentis dei miseratione confido, quia ita eius te gratia protegit, ut per hoc etiam ab aliis absolutus, salubriter paruisse te gaudeas. De hoc verp quod te contristari caritas tua Maxirai praeuaricatoris et exoommunicati aemulatione signauit, ^ turbari non debet^ sed decety ut ad modicum tumentes inaniter fluctus patienter tolerando sustineas, et undarum spumas perseverantiae virtute substernas. Nouit enim patientia leuigare quod graue est, et constantia superare quod saevit. Animos ergo tuos aduer- sitas non deiciat, sed accendat., Audaciprem te in omnibus vigor sacerdotalis ostenda^'. Nam vera documenta veritatis sunt, promptiorem in duris, et fortiorem se quemquam in contrariis exhibere. Ut igitur rectitudinis robur a bono deliberationis suae nulia valeat impulsione conuelli, mentia gressus in eius petrae soliditatem^ sicut coepistis, dirigite, in qua redemptorem nostrum per totum mundum fundasse nostis ecclesiam, quatenus recta sinceri cordis vestigia in deuio itinere non offendant. Ea vero quae nobis scripsistis, vel praesentium lator coram positus explicauit, nos non credatis negligenter omittere, sed de his omnino sollicite cogitamus. Dilectissimo autem filio nostro Anatolio diacono iam et prius et nunc iterum omnia subtiliter indicauimus, hortantes ut quidquid ad utiiitatem ac quietem caritatis vestrae, vel filiorum vestrorum pertinet, creatoris nostri auxilio aaffragante, augere stricte ac studiose festinet. Et ideo fratcrnitatem vestram nec moeror afficiaty nec inimititia cuiuslibet affligat, nam diuinitatis gratia opitulante, in proximo adesse confidimus, ut et praefati praeuaricatoris et excommunicati praesumptio districtius repri- m^tar, et vestra quies^ sicut desideratis, adueniat. Excellentissimo quoque filio nostro exarcboi qui nobis eum studet commendare, de prauitate ipsius scribere nequaquam omisimus. Presbyterum vero, de quo nos fraternitas tua latoris praesentium relatiope con- . suluit; nuUa ratione in sacro ordine post lapsum aut permanere aut reuocari posse cog- noscas. Circa quem tamen mitius agendum est^ propterea quod commissum facinus facil

I

26

dicitur professione confesBUS. Praeterea pariter hic portitor quaedam ecclesiae vestrae privilegia a nostris concessa praedecessoribus intimauit. De quibus scriptis caritatis vestrae nos sabtilius volumus informari^ vel si qua ex eis scripta in ecclesiae vestrae scrinio reiacent, eorum huc exemplaria transmitti necesse est, ut quidquid ad honoris vestri reuerentiam^ vel genium praefatae ecclesiae pertinet, libenti animo parare possimus. Glorioso autem communi filio domno Marcello, si hac venire voluerit, instantius suadete, quia omnino eum videre desidero. iSi vero illic stare elegerit, ita vos ei in caritate, qua conuenity exhibete^ ut affectui ipsius quem circa vos habet, respondere, sicut condecet valeatis. Omnipotens deus gratiae suae dono vos et custodia protegat, et cor vestrum in ea, quae ei sunt placita, semper accendat. Mense Junio. Iddictione prima.

Mansi. Collectio Conci]. T. X. str. 102. Farlati Illyricaaf Sacrum T. V. p. 28.

XXXYII. 598. oko mjeseca lipnja. U Biniu.

Grgur h papa piSe MarinHanu biskupu ravenskom o njekom Ivanu doSaviem ie Panon^e hqjega

naHniSe biskupom u Novom gradu^ nalaie mu ujedno da povede ietragu proti Mc^ssimu biskupu

solinskomu, te ako bude potrebno da i biskupa mUanskoga kao sudca na iztragu poeove.

Gregorius, Mariniano episcopo Ravennae.

Latores ad nos praesentium viri clarissimi vicedominus atqne defensor venerunt, assercntes, quod in castello quod Nouas dicitur^ episcopus quidam, Joannes nomine, de Panoniis ueniens, fuerit constitutus, cui castello eorum insula, quae Capritana dicitur, erat quasi per dioecesim coniuncta. Adiungunt autem quod eodem episcopo violenter ab Istrico episcopo expulsOy alius illic fuerit ordinatus. De quo tamen hoc placuisse referunt, ut non in praedicto castro sed in sua insula habitare debuisset. Qui cum illic cum eis degeret, in errore se schismatis detinere noluit, atque cum omni plebe sua excellentissimo. filio nostro Calinicho exarcho petitionem dedit, ut cathoiicae ecclesiae cum omnibus qui cuai ipso erant, sicut praedixtmus, uniri debuisset^ Qui ut aiunt, a schismaticis persuaausi post semetipsum rediit^ et nunc omnis ille populus qui in praedicta insula consistit, sacerdotis protectione priuatus esti quia dum sanctae ecclesiae uniri desiderat, illum iam recipere non potest, qui ad schismaticorum errorem reuersus est, et petunt sibi ordinari alium debere. Sed nos, quia cuncta necesse est districte ac subtiliter perscrutari, hoc ordinandum esse praeuidimus, ut fraternitas tua ad episcopum mittat, eumque reuerti ad ecclesiae catholicae unitatem et ad propriam plebem admoneat Qui si iam monitus redirc contempserity grex dei decipi non debet in errore pastoris. J2t idcirco sanctitas tua illic episcopum ordinet^ eandemque insulam in sua dioecesi habeat, quousque ad fidem catho- licam Istrici episcopi reuertantnr, ut et unicuique ecclesiae suae dioeceseos iura Beruentur, et destituto a pastore populo non desit protectio et cura regiminis. In his tamen omnibus fraternitatem tuam decet solicite vigilare^ ut plebs eadem quae ad ecclesiam venit studi* osius admoneatur, quatenns constanter in sua reuersione fixa sit, ne vagis cogitationibus in erroris iterum foueam relabatur. Excellentissimum vero Exarchum petere studeat^ ut haec ipsa suis suggestionibus piissimis imperatorum auribus innotescat, quia quamuis iussio quae ad eum delata est, subrepta esse videatur, non tamen in ea iussione ei prae- ceptum est, ut volentes ad ecclesiam redire non permittat, sed ut inuitos hoc interim tempore minime compellat. Huius ergo caussae ordinationem in suam curam praedictus

27

filins noster suscipiat, quatenus suis reBponsis agat, ut quidquid ordinauerat dubium non fiat. Quod tamen et nos communi filio Anatolio scripsimus, ut haec piisimis principibus Bubtiliter innotescat. Excellentissimi filii mei domni Callinici exarchi assidue et impor- tune pro persona Maximi scripta susccpi. Cuius impbrtunitate victus, nihil habui quod ampliuB facere debuissem, nisi eiusdem Maximi caussam tuae fraternitati committerem. Si igitur ad fraternitatem vestram venerit idem Maximus, deducatur et Honoratus eius ecclesiae archidiaconus, ut cognoscat sanctitas tua si recte ordinatus est, si in simoniacam haereaim lapsuB non est, si ei de criminibuB corporalibns nihil obuiauit, si se non cog- nooit excommunicatum quando missas facere praesumpsit, et quidquid sub timore dei tibi yisum fuerit decerne, ut nos dispositioni tuae consensum deo auotore praebeamuB. Si autem tuaoQ fraternitatem suspectam praedictus filius noster habuerit, etiam reuerendisBimuB vir frater noster Constantius medioIanensiB episcopus Rauennam veniat, tecum resideat, et de eadem caussa pariter decernite, et quod utrisque vobis placuerit, mihi placiiurum esBe certe tenete. Sicut enim obBtinati esBe humilibuB non debemus, ita diatricti existere su- perbiB debemus. Vestra ergo {raternitas sicut in Bcripturae sacrae paginis didicit, quidquid ittstum perpendcrit, in eius negotio dec-rnat.

Mansi. Collectio Ooncil. T. X. str. 118.

XXXTIIL 698. U Rimu.

Qrgur 1. papa kari McurceUina podkqnsfula dcUmcttinskoga §to podupira Maksima biskupa

solinskoga.

GregoriuB, Marcellino procon%uIi Dalniatiae.

Epistolam magnitudinis vestrae Buscepimus, in qua vob nostram incurrisse in- gratitudinem indicastiB, atque ob hoc per directam Batisfactionem habere nostram velle noB gratiam. £t quidem tanta ad nos de vestra magnitudine peruenerunt, quanta a fideli viro minime committi debuerant. Yos enim tanti mali de caussa Maxioii omnes astruunt auctores existere, per quos spoliatio illius ecclesiae, vel tantarura animarum perditio, atque inauditae praesumptionis audacia sumpsit initium. Et quidem quod nostram vos velle gratiam babere petitiS; conuenit ut redemptori nostro pro his talibus Batisfacere tota intentione mentis ut dignum esty cum lacryrois debeatis; quia si illi satisfactum non fuerit, quid nostra relaxatio vel gratia poterit certe conferre? Dum adbuc tamen in praesumptorum ruinis vel errant um defensionibuB inesse vos cernimus, qualis vel deo vel hominibus vestra sit satis&ctio non videmuB. Tunc enim deo et hominibus se satisfacere magnitudo vestra patenter euidenterque cognoscat, et deuia ad rectitudinem; et praesumptiua ad h^militatiB normam reducat Quod si factum fuerit, per hoc. vob et dei percepturos et hominum gratiam cognoBcatis.

•Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 112.

?6

XXXIX. 598. oko mjeseca srpnja. U Bimu.

Grgur L papa nalaze Konstanciju biskupu milanskomu da zaje^no 8 biskupom ravenskim ie-

traeuje proti Maksimu biskupu solinskomu,

GregoriuB, Constantio episcopo mediolanensi

Maximus salonitanae ecclesiae praeuaricator^ postquam per potestates maiores saeculi obtinere nihil valuit, ad minores sese contulit, nobisque tam nimietate precum, quam attestatione banorum operura praeualere contendit. Ex qua re inhumanum credidi^ 81 is qui se multum timere me dicit, in aliquo me temperatiorem minime inuenire potuisset. Et ideo decreui, ut reuerendissimus frater et coepisoopus noster Marinianus eius caussam debeat in Rauennati urbe cognoscere. Si autem persona eius suspeota forsitao habetur, volumus ut vestra quoque fraternitas, si ei laboriosum non est, ad eamdem ciuitatem fatigare se debeat, et cum praedicto fratre in eodem iudicio pariter sedere. Quidquid autem vestrae utrarumque sanctitati placuerit, scitote mihi modis omnibus placiturum. Yestrum ergo iudicium meum deputo, et quae utrique vos relaxanda esse censetis^ me relaxare certum tenete, hpc tamen solicite pensantes, ne aut cum peccato remissi, aut cum iniuria sanctae ecclesiae esse videamur austeri. Huius autem caussae executionem Castorio cbartulario iniunximtis, ut ipse nobis debeat cuncta quae acta fuerint subtiliter renuntiare.

Mansi. Collectio. Concil. T. X. str. 158.

XL. 59S. m^jeseca srpnja. U Rlmu.

Crrgur L papa dqje Marinijanu bishupu ravenskomu slobodnu ruku glede odsude Maksima

biskupa soUnskog.

GregoriuB, Mariniano episcopo Ravennae.

Quae de caussa Maximi sunt agenda, ex epistolis quas ad vos ante transmisimus agnouistis. Sed quia qualis hac de re fraternitatis vestrae voluntas sit, ac magis petiiio, praesentium latore Castorio chartulario nostro renuntiante cognouimus, ideoque si idem Maximus coram vobis et praedicto chartulario nostro de simoniaca haeresi praestito se sacramento purgauerit, atque de aliis ante corpus sancti ApoUinariS; sicut scripsimus, tantummodo requisitus liberum se esse responderit, caussam ipsius fraternitatis vestrae, de eo quod excommunicatus missarum solennia agere praesumpsit, iudicio committimusy qua debeat poenitentia talis culpa purgari. Et ideo quidquid vobis secundum deum placet, securi disponite, nec aiiquid de nobis dubium habeatis- Nam quidquid a vobis hac de caussa fuerit ordinatum^ nos et grate suscipimus, et libenter admittimus. Hortamur tamen ut debeatis esse soliciti, et ita quac fienda prospicitis temperetis, quatenus et illi, si ita videbitur, benigne praestetis, et vigoris ecclesiastici genium ut oportet, congrua dispen- satione seruetis. Supra acriptum vero portitorem in praesenti quid vobiscum ei sit agen- dum, instruxifnus. A quo cuncta subtiiiter addiscentes^ sic vos in omnibus exhibete^ ut in vestra solicitudine nostram fuisse praesentiam sentiamus.

Mansi. Collectio Concilior T. X. str. 165.

29

XLI. 598. mjeseca srpDja. U Rimn.

Grgur J. papa fuUaie Kastoriju bVjeiniku, neka biskupu solinskomu Maksimu, ako se pokaje ga svoju nepokornost i svoju nevinost dokaze, preda uijesiteljno papinsko pismo, a zajedno da % istoga Maksima sa biskupom Sdvinijanom i naddjakonom Honoratom izmiri.

' Gregorius, Castorio notario.

Qnanto credi tibi a nobis et neccesarias vides caussas iniungi, tanto te strenuutn debes et solicitum exhibere. Proinde si Maximus salonitanus praestito sacramento firma- aerit se simoniaca haeresi non teneri,. atque de aliis ante corpus ApoIIinaris tantummodo requisitus, innoxium se esse responderit, et de inobedientia sua poenitentiam, sicut de- putauimus egerit; volumus ut ad consolandum illum epistolam, quam ad eum scripsimus/ ubi ei et gratiam nostram et communionem nos reddidisse signauimus, expcrientia tua dare debeat. Quia sicut in contumacia persistentibus seueros nos esse conuenit, sic iterum humiliatis et poenitentibus negare locum veniae non debemus. Praeterea de fratre hostro Sauiniano episcopo iadertino, atque Honorato archidiaccmo salonitano, vel aliis qui se ad sedem apostolicam contulerunt, curo eodem Maximo omnino studiose agendum est, ut illos in ea qua decet caritate suscipiat, et dolorem contra eos nullo roodo in corde reti- neat, sed pura cum eis gratia et sinccra dilectione viuat.

Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 165.

XLIL 59S. mjeseca srpnja« U Riinu.

Grgur /. papa prima u milost Maksima biskupa solinskoga i dozvoljuje mu nositi plaS6.

Gregorius, Maximo episcopo salonitano.

Quamuis culpabilibus ordinationis tuae primordiis graue malum per inobedientiae culpam addideris, nos tamen sedis apostolicae auctoritatem co quo decuit moderamine temperantes, nunquam contra te usque adhuc, quod caussa poscebat, exarsimus. Sed ut longins se ingratitudo nostra quam tu tibi excitasti produceret, credita nos solicitudo yehementer angebat, ne quaedam illicita, quae de te audieramus, negligenter omittere videremnr. Quae- si bene consideres; ipse per te satisfacere differendo firmabas; atque ex hoc, adversum te zelum uostrum acrius incitabas. At ubi tandem salubri consilio u«u8, iugo te obedientiae humiliter submjsisti; et tua dilectio poenitentiam agens, digna se, ut deputauimuB, satisfactione purgauit, redditam tibi gratiam fraternae caritatis intellige, atque in nostro te receptum consortio gratulare, quia sicut perseuerantibus in culpa di- strictos; ita resipiscentibus nos benignos esse decet ad veniam. Postquam ergo fraternitas tua apostolicae sedis communionem se reparasse cognoscit, personam ad nos transmittat, quae pallium tibi defferendum ex more percipiat. Nam quemadmodum illicita perpetrari non patiinur, sic quae sunt consuetudinis non negamus. Licet autem et ad haec concedenda dispensatio nos loci nostri vocauerit; multum tamen a nobis petitio dulcissimi atque excellentissiroi filii nostri domini Gallinici exarchi, ut temperantius erga te ageremuS; exegit. Guius carissimam voluntatem nec pertulimus nec potuimus contristare.

MaQsi. CoUectio Conciliorum T. X. str. 166.

30

XLIII. 598. mjeseca listopada.

Qrgur 1, papa javlja Kaliniku eksarku ravenskomu kako se radovao nad vjestju da su Slovjmi pobiedQenij i da je otok Kapri u Istri sjedinio se s crkvom rimskom.

Gregorius, Gallinico exarcho Italiae.

Inter haec qaod mihi de Sclauis victorias nuntiastis, magna rae laetitia relevatum esse cognoscite, quod latores praesencium de Capritana insula, unitati sanctae ecclesiae coniungi festinantes, ad. beatum Petrum apostolorum principem ab excellentia vestra transmissi sunt. In hoc enim contra faostes vestros amplius praeualetis ; si eos quos dei esse hostes agnoscitis sub iugo veri domini reuocatis. etc. Quae autem de insulae Capri- tanae ordinatione decreuerim, per reuerendissimuip fratrem et coepiscopum nostrum Mari- nianum vestra excellentia agnoscet.

Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 117.

XLIY. 599. 36. kolOYOza.

BUjeeka o pokori i o proglaienju nevinosti Maksima biskupa solinskoga,

Leuatus est Maximus praesumptor in Dalmatia contra votum domni papae Gre- gorii a militibus per indictionem XI. (593) et in contumacia vel praesumptione fuit annis VII. (VI) post haec, post castigationem et flagella beatissimi atque apostolici papae Gregorii egressus Dalmatias venit in civitatem Kavennatem ad beatissimum Marinianum archiepiscopum, et iactauit se tensus intra ciuitatem in media silice, clamans et dicens : Peccaui deo et beatissimo papae Gregorio. Et acta poenitentia per tres horas^ cucurrit exarchus Gallinicius, Castorius chartularius ecclesiae romanae, cum archiepiscopo Ma- rinianOy et eleuatus caepit ampliorem poenitentiam coram eis agere. Tunc duxit eum ad sanctum corpus beati AppoIIinaris, et iurauit de omnibus quae aduersus eum dicta de mulieribus vel ex schismate simoniaco fuerant; mixtum se non esse. Tunc reuertens Ca- storiua chartularius, adduxit secum diaconum eiusdem Maximi, nomine Stephanum, re- latorem omniura quae a Maxfmo satisfacta essent. Tunc motus ad misericordiara beatissimas papa Gregorius^ direxit pallium ad confirmationem eiusdem episcopi^ id est VIL kalendas Septembris, indictione secunda.

Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 82.

XLV. 599*

Crrgur 1. papa razlaie Maksimu biskupu soUnskomu vriednost plaUa biskupova, preporuSa mu

ujedno biskupa Savinijana i nad^jakona Honorata da ih neproganja,

GregorinS; Maximo episcopo Salonitano.

Susceptis fratris et coepiscopi nostri Marlniani epistolis, sed et Castorio nostro remeante, fraternitatem vestram plenissime de his quibus dubietas fuerat satisfecisse, cognouimus, raagnasque omnipotenti deo gratias agimuS; quia de meo corde medallitus

31

omnis rancor sinistrae suspicionis eualsus est. Pro qua re Stephanum communem filium diaconum vestrum cum summa volui celeritate laxare. Sed hunc apud me vel paucis diebus immorari, dolores crebri mearum aegritudinum compulerunt. At postquam melio- rari vel modicum coepi, eum protinus cum gaudio retransm ttere curaui. Itaque pallium ad sacra missarum solennia utendum ex more transmisimus , cuius nos volumus per omnia genium vendicare. Huius enim indumenti honor; hnmilitas atque iustitia est. Tota ergo mente fraternitas vestra se exhibere festinet in prosperis humilem, et in aduersis si quando eueniunt, cum iustitia erectam ; amicaro bonis, et peruersis contrariam. NuUius unquam faciem pro veritate loquentis premenS; misericordiae operibus iuxta virtutem substantiae insistens, et tamen insistere etiam ultra virtutem cupiens, infirmis coropatiens, bene valentibus congaudens, aliena damna propria deputans, de alienis gaudiis tamquam de propriis exultans; in corrigeudis autem vitiis saeuienS; in fouendis virtutibus adiutorum animos demulcens, in ira iudicium sine ira tenenS; in tranquillitate autem seueritatis suae censuram non deferens. Haec est^ frater carissime, pallii accepti ratio, quam si solicite seruauerisy quod foris accepisse ostenderis, intus habes. Praeterea fratrem et coepiscopum nostrum Sabinianum fraternitati vestrae in omnibus commendo, et si qu&e caussae sinty interim postponantur. Caritas inter vos fixa permaneat^ ut sic de exterioribus, si quando contentio vertitur, examen veniat, quatenus mentem oaritas non relinquat. Communem quoque filium Honoratum archidiaconum comroendamus. De quo si ita est, sicut Casto- rium chartularium nostrum didicimus, quia per eum iam tres antea archidiaconi seruare consuetudinem ecclesiasticam, quinquennio expleto exeundo conpulsi sunt, tuae quidem volumus ut caritatem sanctitatis inueniat. Nam flagitari iudicium non debet de caussa quam ipse iudicauit. Sin vero ita non est, omni mentis tumore depresso, omnique odio postpositOy debet in caritate recipi el nullatenus a loco in quo inuentus est amoueri. Massianum quoque clericum, qui ad nos confugerat, communi filio Stephano diacono fiducialiter dedimus, certi^ quia quem nos vestrae fraternitati transmittimuS; vos in eo non odium sed gratiam potestatis ostenderc debeatis. Omnipotens deus sua vos protectione custodiat, detque nobis ita agere^ ut post huius temporalitatis fluctum ad aeterna valeami^s simul gaudia peruenire.

Manai. Collectio Concil. T. X. str. 205.

XLVI. 600. mjeseca srpnja.

Grgur 1. papa iali u svom pismu pisanom Maksimu hisJcupu solinskomu, da Slorjeni nava^t^u

krois Istru u Italiju.

GregoriuS; Maximo episcopo salonitano.

Ad Romanam veniens urbem communia filius, presbyter Veteranus, ita me po- dagrae doloribus debilem reperit, ut fraternitatis tuae epistolis per me respondere nuila-, tenus valuissem. Et quidem de Sciauorum gente, quae vobis valde imminet affligor vehementer et conturbor. AfSigor in his^ qaae iam in vobis patior; conturbor^ quia per Istriae aditum iam Italiam intrare coeperunt. De Juliano autem Scribone quid dicam nescio, quando ubique video, quia nobis peccata nostra respondeant, ut et foris a genti- bus et intus a peruersis iudicibus conturbemur. Sed nolite de talibus omnino. con- tristari; quia post nos vixf^rint, deteriora tempora videbunt; ita^ ut in comparatione

32

801 temporis felices nos aestiment dies habaisse. Inquantura yero praevalet fraternitas taa^ opponere se pro pauperibus et oppressis debet. Quae etiamsi prodeese rainirae valuerit; ipea omnipot -ntis deo mentis deuotio sufficit quam dedit. Scriptum est enim : Erip^ eos qui ducuntur ad mortem^ et qui pertrahuntur ad interitum liberare ne cesses." Quod si dixeris, vires non suppetunt; qui inspector est cordis ipse intelligit. In omni ergo quod agis ins- pectorem cordis appete habere placatum. Quidquid vero est unde illi placeas, facere non omittas. Nam humani terrores et gratiae fumo sunt similea, qui leui aura raptus euanescit. Hoc certissime acito quia placere deo et prauis hominibus nullus potest. In tanto ergo se aestimet fraternitas tua omnipotenti deo placuisse, quanto peruersis hominibus displicuisse cognoueris. Ipsa tamen defensio pauperum moderata et grauis sit, ne si quid nimis rigide agitis, ex iu- uentute vbs arbitrantur homines superbire Sed talis necesse est ut inueniatur pro opressis vestra defensio, quatenus et humiles protectionem sentiant, et oppressores non facile inueoiant quod ex maleuola mente reprehendant. Attende ergo quod ad Ezechilem dicitur : „FiIii hominis increduli et subuersores sunt tecum, et cum scorpionibus habitas.^ Et beatus Job ait: ^Frater fui draconum et socius struthionum". Et Paulus dicit: In medio nationis prauae et peruersae, inter quos lucetis sicut luminaria in mundo^. Tanto ergo debemus cautius ambulare^ quanto nos scimus inter dei inimicos viuere. De Frontianistis autem fraternitas tua sit omnin<^ solicita, et sicut coepit, studeat, quatenus ad sinum sanctae ecclesiae reuocentur. Si qui vero ad me venire voluerint, et rationem recipere, prius iusiurandum praebeant, quia non permittunt suis quo in eorum^errore» etiam ratione recepta; persistant. Et postmodum eis tua sanctitas promittat, quia a me nullam violentiam pationtur; sed rationem reddo. Si veritatem cognouerint, suscipiam : si non cognouerint, illaesos dimittam. .Si qui vero contra vos ex eis ad nos venire voluerint, minime eos fraternitas tua retineat: quia venientes aut rationem recipient, aut scito quia aliter pro- fecto terram illam ulterius non videbunt.

Mansi. CoIIectio Concil. T. X. str. 231. Baronius. Annales Eccl. T. yill. str. 175.

XLTO. 602. U Rimu.

Grgur I. papa priob6uju6i Konstanciju biskupu shadarskomu svoje pismo pisano gjustendUskomu biskupUf nalaie mu, neka po mogudnosti on u smislu pisma kazni Pavla biskupa duk^anskoga, pa dko bi nagazio na kakove zaprieke, tekar onda neka priobdi isto pismo recenomu biskupu

gjustefidilskomu,

Gregorius, Constantio episcopo Scodritano.

Quac dilectissimus nobis lator praesentium Neemesion, qui se dicit Docleatinae ciuitatis esse antistitem, de facinore Pauli Docleatini, ut ipse asserit, quondam episcopi questus ait, fraternitati tuae fuerint subtilius indicanda^ nisi scire te omnia testaretur : ,quippe quem et compassura sibi et voluisse subuenire perhibety sed minime potuisse.. Et quia visa tanti caussa flagitii negligi vel transire non debet impunita, ne eius imitatione scelesta ab aliis^ quod absit, sumatur aud^cia, fraternitas tua exemplaria scriptorum his Bubdita, quae ad reuerendissimum fratrem nostrum Joannem primae Justinianae ciuitatis episcopum seruantem vices nostras direximus, diligentius relegat. Et si secundum eorum seriera explere se cuncta posse cognoscit, ea quae illi mandauimus, ipse omnia ex^ noBtra auctoritate exequatur et faciat. Si vero hoo tibi quibusdam forte aduersantibua obstacalis

33

vides 6886 difBcil6; stadendum est, nt eadem scripta nostra ad antedictum fratrem nostrum sine excusatione perueniant. Cui etiam et te conuenit imminere, ut ea quae ei a nobis mandata sunt, districtius exequi, et nulla debeant occasione lentari, sed ita quae nequiter acta sunt, emendatione congrua corrigantur, quatenus una res et ultio competens delin- qnentis, et formido sit aliis in eodem ordine constitutis.

Mansi CoUcctio. Concil. T. X. str. 330.

XLVIIL 603. U Rlmu.

Grgur 1, papa nagovara Ivana biskupa gjustendUakoga da Favla biskupa duJdjanskoga, pro- . tjerana sa svoje stolke, po$to jc njeke crkvene stvari, kako se tvrdilo, na silu odnio, u mo-

nastir makar do svrhe iivota mtvori,

Gregorius, Joanni episcopo primae Justinianae.

Quando mala quae poenitentiae fletu purganda sunt augentur excessibus, ita maior deliquentibus est adhibenda correptio, ut et ipsi facinus suum saltem poena vin-. dicante cognoscant, et alios ab illicitis ecclesiae ultionis timor inhibeat. Dilectissimus itaque lator praesentium NeemesioD ad nos veniens indicavit sicut et gestorum exemplaria quae huc detulit continebant, Paulum Docleatinae ciuitatis episcopum inter alia mala in corporale crimen lapsum^ a Buis fuisse clericis accusatum, atque habita cognitione, ita, qnod sine dolore dicere non possumus, claruisse, atque insuper, postquam conuictus est etiam eum libellum; in quo ea de quibus accusatus fuerat vera esse confessus est, obtu- lisse. Qua de re sententia illum episcopali depositum, et eius loco se cum fraternitatis yestrae consensu esse episcopum ordinatum. Sed nunc eumdem Paulum cum auxilio quorumdam saecularium iudicum venientem episcopium more praedonis ingressum, abla- tisque violenter rebus ecclesiae ab eo se proiectum, ac ad summam iniuriam ac necem pene perductum. Et quoniam tantae nequitiae prauitas nec dissimulanda nec leuiter atten- denda est, fraternitas vestra haec omnia diligenter curet addiscere^ et si ita se^ ut edbcti sumuB, veritas habet; praedictum Paulum districta faciat executione compelli, ut quae- cumque abstulit, omni mora vel excusatibne cessante restltuat. Si vero nihil ecclesiae, sed suum proprium 86 dixerit abstulisse, quamuis grave et iniquum fuerit ut non a vobis vel a metropolitano eius hoc peteret, sed temerario ausu manu praesumeret agere; verum- tamen si quid proprium tulit, sub fraternitatis vestrae debet examinatione conatare si verum est. Sed et illud diligenter quaerendum est, si quid malc de rebus dilapidauit ecclesiae, ut ex eo quod nunc abstulit, hoc refoi^are ac satisfacere modis omnibus com- peliatur. Si autem diferre tentauerit, quousque omne quod dilapidauit, vel de substantia talit, ecclesiae restituat^ in monasterium mittendus est, ut saitem coactus reddat quod male auferre non timuit. Qui si forte, quod non credimuS; post depositionem suam in- verecunde ac mente perversa aliquid de episcopatu loqui, atque rursns ad hoc qualibet aspirare prae&umptione tentauerit, fraternitatis vestrae se contra improbitatem ipsius omnino vigor accendaty atque dominici corporis ac sanguinis communione priualum in monasterium eum usque ad diem obitus sur ad agendam curet poenitentiam retrudendum^ quatenus perpetrati sceleris maculas dignis discat fletibus emundare, quas magis in interitu animae suae nequiter augere desiderat. Snprascriptus autem dilectissimus frater noster Neemesion

3

34

in loco suo et episcopatus officio procul dubio reformetur, et ne denuo hac de re in- quietudinem ac molestiani patiatur, solicitos vos esse uecesse est, quia hoc non solum ^d huius monitionem, verum etiam ad aliorum constat emendationem proficere, ut pra- uorum hominum praesumptio nihil de caetero contra sacrorum canonum statuta, vel ec- clesiasticam disciplinam ullo modo audeat attentare.

Mansi. Collectio. Concil. T. X. str. 329.

XLIX. 602. mjeseca studenoga. U Rimu.

Grgur I. papa piSe Maksimu biskupu solinskomu, da se u hudude nece oheir ueeti na njegove poslanike ako ne donesu zajedno pismo podpisano od njega i njegova sredenstva,

Gregorius, Maximo episcopo salonitano.

Alia quidem scripta ad fraternitatem tuam antea feceramus, sed tempore quo homines tuos, quos ad nos misisti, rclaxare voluimus, scripsisse te quibusdam nostris comperimus, quod Veteranura presbjterum atque Optatum defensorem tunc minime in caussa transmiseris et Thomas ecclesiae tuae defensor sibi verbo a te dictum perhi- buit. Ex qua re iam nec praescntium portitoribus iudicauimus esse credendum, ne de ipsis quoque post haec similiter diceres. Qu!a ergo haec res nos valde fecit ambigere, et cautos csse debere praemonuit, si caussani vultis dicere, instructam de caetero perso- naui cum mandato legaliter faoto tuis ac presbjterorum seu diaconorum in testimonium subscriptionibus roborato, gestisque ex more indito transmittite, ut quidquid cum ea actum fuerit, possit iure subsistere. Nara nos non solum tibi, sed etiam omnibus quod iustum legitimumque fuerit parati suraus deo iuvante per omnia custodirey tantum ut tu, quod lege praecipitur, facere non omittas.

Mansi. Collectio Concih T. X. str. 350.

L. Oko god. 729.

Orgur II. ptipa spominje u svojoj poslanici pisanoj caru LeonUy kako su Longohardi i Sar- matij (pod kojimi se imadu razumjevati juzni Slovjeni), zameli grad Ravenu i ohUBnja mjesta.

Ad Leonem la^urum imperatorem (Ostalo izostavljeno).

Tum tu mali aemulator raissis' satellitibus, muIiercB nescio quot illic occidiati, astantibus utilibus viris Roraanis, et ex Francia, ex Vandalis, ex Mauritania^ ex Q-otthia, et lit generatira dicam, ex toto interiori occidente. Cum autem aduenissent, et in suis regionibus singuli iuuenilia tua pueriliaqne facta narrasssnt; tunc proiecta laurata tua conculcarunt, et faciera tunra conciderunt, ac delectu habito Longobardi et Sarmatae, caeterique qui ad s^^ptemtrionom habitant^ raiseram Decapolim incursionibus infestarunt ipsamque metropolira Rauennam occuparunt, et eiectis magistratibus tuis, proprios con* stituere magistratus, et vicinas nobis sedes regias, ipsaraque Romam sic tractare studue* runt, cum tu nos defendere minime possis. etc.

Mansi. Collectio Concil. T. XII. str. 971. Sravni : Muratori Script. I. 2. str. 569.

35

LI. 743. dne 16. syllbi^a. U Rimu.

Zaikarija papa podie^jt^e hiskupu dubrovadkomu Andriji biskupski plaS6.

ZachariaB episcopus seruus seruorum dei.

Dilecto in Christo iilio Andree archiepiscopo sancte Epitauritane ecclesie. Consti- tuimus te omnibus diebus vite tue esse pastorem te et successores tuos super istam prouin- ciam. Inprimis Zachulmie regno, et regno Seruulie, Tribunieque regno. Ciuitati namque Catarinensi, seu Kose, atque Buduanensi, Auarorom^ Liciniatensi, atque Scodrinensi, necnon Drinastinensi, atque Polatensi cum ecclesiis atque parochiis eorum. Si pastores ouium sole geluque pro gregis sui custodia, die ac nocte contenti sunt, ut ne qua ex eis aut errando pert-at, aut ferinis laniata morsibue, rapiatur, oculis semper vigilantibus. Quanto sudore quantaque cura debemus esse peruigiles nos qui pastores animarum dicimur, adtcndamus et subiectum officium exibere erga custodiam dominicarum ouium non cessemus. Ne in die diuini examinis, pro desidia nostra ante summum pastorem negligentie nos reatus excru- ciety unde modo honoris reuerentie, subliiuiores inter ceteros videamur. Palleum autem ex more ad missarum sollemnia celebranda diebus vite tue tantum niodo tibi concedimus more predecessorum tuorum. Consecrationem vero tuorum successorum nobis nostrisque successoribus in perpetuum reseruantes. Quod palleum pon aliter utendum tibi concedimus, nisi Bolummodo in die sancte resurectionis Jesu Christi domini nostri, siue ascensionis et pentecostes^ seu in nataliciis sanctorum apostolorura et beati Joannis baptiste, neo non et in assumptione beate Marie, simulque in domini nostri Jesu Christi natiuitate, et in die ordinationis tue, verum etiam in suffraganeornm tuorum ordinatione. Sicuti a beato Oregorio predecessore nostro huius alme sedis prfsule sancitum est. In secretario induere tua fraternitas debet, et sic ad missarum soliemnia proficisci, et nihil tibi am- plius liceat ausu temerarie presumptionis arrogare, quam decessores praedecessoresque tuoB usos esse incognitum non habes. Ne dum in exteriori habitu inordinate aliquid arripiatur, ordinate etiam que licere poterant ammitantur. Hortamur itnque ut morum tuorum orna- menta huic conueniaut. Quoniam huius indumenti honor, modesta actium viuacitate seruanda sunt, quatenus auctore deo recte utrobique possis esse conspicuus. Itaque* via tua filiis tuis sit regula, in ipsa si qua rcctitudo illis iniecta est dirigant. In ea quid imi- tentur aspiciant, in ipsa semper considerando proficiant, ut tuum videatur post deum esse bene quod vixerint. Cor ergo neque prospera que temporaliter blandiuntur extollant, neque adversa deiciant, sed quidquid.illud fuerit virtute patientie deuincatur. NuIIum apud te locum odio, nullum fauor indiscretus inueniat, districtnm te mali cognoscant. Insontem apud te culpauilem (sio) suggestio mala non faciat. Nocentem gratia non excuset. Re- misBum te deliquentibus non ostendas, ne quod ultum non fucrit perpetrari permittas. Sit in te et boni pastoris dulcedo^ sit et iudicis seuera districtio. Unum scilicet quod inno- center viuentem foiieat^aliud quod inquietos arguendos a prauitate compescat. Sed quoniam nonnunquam prepositorum zelus dum districtus malorum vult vindex existere, transit in crudelitatem correctio, iram in iudicio refrena, et censura discipline sic utere, ut culpam ferias et a dilectione personarum quas corrigis non recedad. Misericordem te prout virtus patitur in omnibus exibe. Oppressis defensio tua iuste subueniat, opprimentibus mo- destiue ratio contradicat. NuIIius faciem contra iustitiam accipias, nullum querentem iu- . stitiam despicias. Custodia in te equitatis excellat, ut nec diuitem potentia sua aliquid apud nos cxtra viam suadeat rationis audere, nec pauperes 6ua faciat humilitas desperare.

36

Quate g us deo miserante talis possis existere, qualem sacra lectio precipit, dicens: Oportet episcopum irreprehensibilem esse. Sed bis omnibus uti salubriter poteris, si magistram karitatem habueris, quam qui sectatus fuerit, a recto tramite non recedit. Ecce frater karissime^ inter multa alia ista sunt sacerdotii, ista sunt palii^ quae si studiose Beruaueris, quod foris accepisse ostenderis intus habebis. Fidem autem in tuis epistolis breuiter as- scripsisti, literario explanare debuerat. Redemptori tamen gratias agimus quod etiam in ipsa breuitate esse cognouimus rectam. Sancta trinitas fratern itatem vestram sue pro- tectionis circumdet, atque in timoris sui via nos dirigat, ut po st vite huius amaritu- dinem, ad eternam simul dulcedinem peruenire mereamur. Script um per manum Theodori diaconi; sacri palatii scriniarii. ' «

BENE VALETE.

Data XVII. kalendas Junii per manus Theopilacti archidiaconi sancte apostolice sedis. Anno Zacharie beatissimi pape, II. indictione XI.

Listina ova pisana ua pergameni 26 pal. dugackoj i 6^/^ pal. sirokoj, ^uva se u c. kr. pridvornom arkivu u Be^u. Ragusa. Rub. Rom. Nr. 163. Istu listinu smtitraSe mnogi za la^ljivu, jer 11 ono doba nebijaSe jos diibrovacka crkva podignuta na ^aet nadbiskupije, ali o tom neima u listini ni govora, nego se po najstarijem obicaju, podjeljuje samo plaSd biskupski.

LII. S04. U RiSanih liod Kopra.

Pop Ico i knezovi Kadolao i Ajo uredjuju u ime Karla velikoga Istru i nagadjaju raspre, §to ih je imao puk istranski s Ivanom knezom istarskim i s hiskupi,

In nomine patris, et filii, et spiritus sancti. Amen. Cum nos per iussionem piissimi, atque excellentissimi domini Caroli magni Imperatoris, et Pipini regis, filii eius^ in Istria nos serui eorum directi fuissemus, idest Izzo presbyter, atque Cadolao, et Aio comites pro causis sanctarum dei ecclesiarum dominorum uostrorum, seu et de vio- lentia po[^uIi pauperum, orphanorum, et viduarum, primis omnium venientibus nobis in territorio Caprense, loco qui dicitur Riziano, ibique adunatis venerabili viro Fortunato patriarcha, atque Theodoro, Leone, Stauratio, StephanO| Laurentio episcopis, et reliquis primatibus, vel populo 'provincie istriensium. Tunc elegimus de s^ngulis ciuitatibus, seu castellis homines capitancos numero centum septuaginta et duos; fecimus eos iurare ad sancta quatuor Christi euangelia, et piguora sanctorum^ ut ^mnia quicquid sciueriut, de quo nos eos interrogauerimus, dicant veritatem Imprfmis de rebus sanctarum dei ec- clesiarum, deinde de iustitia dominorum nostrorum, s(u vero de violentia, vel consue tudine populi terre ipsius orfanorum, et viduarum, quod absque ullius hominis timore nobis dicerent veritatem. Et ipsi detulerunt nobis breues per singulas ciuitates, vel ca- stella quod tempore Constantini, seu Basilii magistri militum tecerunt; continentes, quod a parte ecclesiarum. non haberent adiutorium^ nec suas consuetudines. Fortunatus patri- archa dedit responsum dicens : * Ego nescio si super me aliquid dicere vultis^ veruntamen vos scitis omnes consuetudines quas a vestris partibus sancta ecclesia mea ab antiquo tempore usque nunc dedit. Vos mihi eas perdouastis, propter quod ego ubicumque pptui in vestrum fui adiutorio, et nunc esse volo, et vos scitis, quod miittas dationes, vel missos in seruitium domini Imperatoris propter vos direxi; nunc autem qualiter vobis placet, ita

37

fiat. Omnis popnlas unanimiter dixerltt, qaod antea tunc et nunc per plura tempora pro nostro largido ita sit, quia multa bona parte babuimus; et habere credimus, excepto quod missi dominorum nostrorum venerint, antlqua consuetudine vestra familia faciat. Tune Fortunatus. patriarcha dixit: Rogo vos, filii, nobis dicite veritatem, qualem consuetudinem sancta eccIesiaiQea metropolitana in territorium iatriense inter vos habuit? Primus omnium primas pollensis dixit: quando patriarcha in nostram ciuitatem veniebat, et si opportunum erat propter missos dominorum nostrorum, aut aliquo placito cum magistro militum gre- corum habere, exiebat episcopus ciuitatis nostre cum sacerdotibus, et clero vestiti pla- netas cum cruce, cereo, stados, et petaso psailendo; sicuti somn o pontifici^ et iudices una cutu populo veniebant cura signa, et cum magno eum recipiebant honore. Ingrediente autem ipso pontifice in domum sancte ecclcsie nostre accipiebant statim ipse epis- copus claues de sua dorao, et ponebat eas ad pedes patriarche^ ipse autem patriarcha dabat eas suo maiori; et ipse iudicabat, et disponebat usque in die tertia, quarta autem die ambulabat in suum restorio. Deinde interrogauimus iudices dc aliis ciuitates, siue castella, si veritas fuisset ita omnes dixerunt; sic est veritas, et sic adimplere cupimus. Nos vero amplius super patriarcha dicere non possumus. Peculia autem vestra domnica ubicumque nostra- pabulant, ibique et vestra pascant, absque omni datione, volumus ut in antea Ita permanaat. Nam vero super episcopos multa habemns quod dicere. I. Capitulo. Ad missos imperii^ siue in qn^cumque datione, aut collecta medietatem dabat ecciesia, et medietatem populns. 11. Capitulo. Quando missi imperii veniebant in episcopio, habe- bant collocationem, et dum interim reuerti deberent ad suam dominationem, ibique habebant mansionem III. Capitulo. Quecumque chartule emphiteoseos, aut libellario iure^ vel ad dolosas commutationes nunquam ab antiquum tempus corrupte fuerunt, ita et nuuc fiat. IV. Capitulo. De herbatico, vel glandatico nunquapi aliquis vim tulit inter vicora, nisi secundum consuetudinem parentum nostrorum. V. Capitulo. De Vineas nun- quam in tertio ordine tulerunt^ sicut nunc faciunt, nisi tantum quarto. VI. Capitulo. Fa- milia ecclesie nunquam scandala committere aduersus liberum bominem; aut cedere cum iustibus, et in nemo sederi ausi fuerunt, nunc autem cum fustibus nos cedunt, et cum gladiis sequuntur nos, nos vero propter tiraorcm domini nostri non sumus ausi resistere ne peiora accrescant. VII. Capitulo. Quis terras ecclesie femorabat usque ad tertiam reprehensionero; nuraqnam eos foras eiciebat. VIII. Capitulo. Maria vero publica, ubi omnis populus coramuniter piscabat, modo ausi non sumus piscare^ quia cum fustibus nos cedunty et retia nostraconcidunt. IX. Capitulo. Unde nos interrogastis de iustitiis dominorum nostrorum, quas Greci ad suas tenucrunt roanus usque- ab illo die, quo ad manus dominorum nostrorum peruenimus, ut scimus dicimus veritatem : De ciuitate po- lensi solidi mancosi sexaginta et scx ; de Ruuingio solidi mancosi 40. de Parentio man- cosos 66. Numerus tergestinus mancosos sexaginta, de Albona mancosos 30; de Pin- quente mancosos 20, de Pedena mancosos 20, de Montona mancosos 30. Cancellarius ciuitatis Noue mancosos 12, qui faciunt in simul. mancosos 344. Isti solidi terapore grecorum in Palatio eos portabat. Postquam Joannes deuenit in ducatu, ad suum opus istos solidos habuit, et non dixit quod lustitia palatii fuisset. Item habet casale Orcionis cnm oliuetis raultis ; item portionem de casale Petriolo, cum vineis, terris, olivetis et omnes portiones Joannis Cancianico cum nouis vineis, oliuetis et casa cum sorculis suis. £t possessio magoo de Arbe, eum terris, vineis, oliuetis et casa sua. Item posses- sionem Stephani magistri militum; item casam Zerotinam cum omni possessione sua, et possessionem Mauritii Ypati, seu Basiiii magistri m'ilitum instar, et de Theodoro

38

Ypato. Item poBsessionem, quam tcnet in Priatello cum terris, vineis, et oliuetis, et plura alia loca. In Noua ciuitate habet fisco publico, ubi conimanet^ intus et foras ciuitati ampliuB quam duos centum colonos, per bonum tempus reddunt oleo amplius quam centum modia, yino magis quam ampboras duocentum , aluonas seu castaneas suf- ficienter^ piscationes vero habet, unde illi vcniunt per aanum amplius quam quinquaginta solidi mancosi absque sua mensa ad sacietatem. Omnia ista dux ad suam tenet manum, exceptis illis 344 solidis sicut supra scriptum est, quod in palatio debent ambulare. De forcia; unde nos interrogastis, quas Joannes dux nobis fecit, quod scimus, dicimus veri- tatem. I. Capitulo. Tulit nostras siluas, unde nostri parentes herbatico, et glandatico tollebant; item tulit nobis casale inferiore, unde parentes nostri, ut supra diximus, simi- liter tollebant. Modo contradicit nobis Joannos. Insuper Sclauos super terras nostras posuit, ipsi arant nostras terras, et noetras runcoras, segnant nostras pradas, pascunt nostra pascua, et de ipsas nostras terras r^ddunt pensionem Joanni. Insuper non remanent nobis boueS; neque cabalii, si aliquid dicimus, interimere nos dicunt. Abstulit nostros casinos quos nostris parentes secundum antiquam cosuetudinem ordinabant. II. Capitulo Ab an- tiquo tempore dum fuimus sub potestate Grecorum imperii habuerunt parentes nostri consuetudinem habendi actus, tribunati domesticos, seu uicarios, nec non locoseruatos, et per ipsos honores ambulabat &<i communionem, et sedebant in conseasu, unusquisque pro 8U0 honore, et qui vdlebat meliorem honorem habere, de tribuno ambuiabat ad im- perium, quod ordinabat illum Ypato. Tunc ille, qui imperialis erat hypatus, in omni loco secundum illum magistrum militum procedebat. Modo autem dux noster Joannes constituit nobis centarchos^ diuisit populum. inter filios, et filias vel generum suum, et cum ipsos pauperes edificant sibi palatio. Tribunatos nobis abstulit, liberos homines non nos habere permittit, sed tamen cum.nostros suos facit nos in hostcs ambuhire, libertos nostros abstulit* Aduenas homines ponimus casas, vel Ortora nostra, nec in ipsos potestatem habemus. Gre corum tempore omnis tribunus habebat sciphatos quinque, et amplius, et ipsos nobis abstulit. Fodere numquam dedimus, in curte numquam laborauimus, vineas numquam laborauimus calcarias numquam fecimus, casas numquam edificauimus, t^^gorias numquam fecimus, canes nunquam pauimus^ collectas numquam fccimus, sicut nunc facimus ; pro unoquoque boue unum modium damus, collectas de ouibus nunquam fecimus, quomodo nunc facimus, uno- quoque anno' damus pecora, et agnos. Ambulamus nauigio in Venetiasy Ravennam, DaU matiam, et per fiuminn, quod nunquam fecimus. Non solum Joanni hoc facimus, sed etiam ad filios, et filias, seu generum suum. Quando ille venerit in districtum domini Imperatoris ambulare aut suos dirigere homines, tollet nostros caballos, et nostros filios cum forcia secum ducit, et facit eos sibi trahere farcinas procul fere triginta ( t am lius millia, tollit omnia eis quitquit habent, solum a ipsa persona ad pede remeare facit in propria. Nostros autem caballos aut in Francia eos dimittit, aut per suos homines ilios donat. Dicit in populo : colligemus exenia ad dominum imperaturem sicut tempore Gre- corum facicbamus, et veniat missua de pupulo una mecum, et ofFerat ipsos exenio ad dominum imperatorem Nos vero cum magno gaudio collegimus, quandoque venit ad ambulare, dicit, non vobis oportet venire, ego ero pro vobis intercessor ad dominum im- peratorem ; ille autem cum nostris donis vadit ad dominum imperatorem, piacitat sibi, vel filiis suis honorem, et nos sumus in grandi oppressione, et dolore. Tempore grecorum colligebamus semel in anno, si necesse erat, propter missos imperiales. De centum capita ouium, que habebat, unum ; modo autem qui ultimum nos' habet, unum exinde tollit, et nescimus intueri^ per annum sui auctores exinde prendunt ista omnia. Ad suum opus

39

habet dax nostor Joannes, qud nunquam habuit magister militum grecorum; sed semper ille tribunus dispensabat ad missos imperiales, et ad legatarios euntes, et redeuntes. £t ipsas collectas facimus, et omni anno volendo, nolendo, quotidie collectas facimus : per tres vQ.ro annos illas decimas, quas ad sanctaS' ecclesias dare debuimus, ad paganos Sclauos eas dedimus, quando eos super ecclesiarum; et populorum terras nos transmisit in sua peccata, et nostra perditiono. Omnes istas angariaS; et superpostas, que- predicte sunt, violenter Tacimus, quod parcntes nostri numquam fecerunt, unde omnes deue- nimus in paupertatem, et inrident nostros parentes, et quisvis nostri Venetias et Dalmatias, et Greci sub cuius antea fuimus potestate. Si nobis succurit dominus Carolus imperator, possumus euadere: sin autem (non) melius est nobis mori, quam vivere. Tunc Joannes dux dixit: Istas siluas, et pascua, que vos dicitis; ego credidi, quod ex parte domini imperatoris in publico esse deberent: nunc autem si vos iurati hoc dicitis, ego vobis (non) contradicam. De cdllectis ouium in antea non faciam, nisi ut antea vestra fuit consuetudo; similiter et de exenio domini Imperatoris. De opore, vei nauigatione, seu pluribus angariis, si vobis durum videtur, non amplius fiat. Libertos vestros reddam vobis seciindum legem parentum vestrorum , liberos homines habere vos permittam, ut vestrara habeant commendationem, sicut in omnem potestatem domini nostri fa- ciunt. Aduenas homines, qui in vestro resyderint, in vestra sint potestate.- De Sclaurs autem, unde dicitis, accedamus supcr ipsas terras, ubi resederint, et videamus, ubi sine vestra damnietate valeant residcre, resideant: ubi vero vobis aliquam daronietatem fa- ciunt, sive de agris, sive de siluis, vel roncora, aut ubicumque, nos eos eiiciamus foraa. Si vobis placfit, ut eos mittamus in talia deserta loca, ubi sine vestro damno valeant commanere; faciunt utilitatem in publico sicut ct ceteros populos. Tunc prouidimus nos missi domni. Imperatoris, ut Joannes dux dedisset vadia, ut per omnia prelata super- posta glandatico, herbatico, operas et collectiones de Sclauis, et de angariat, vel nauiga- tiones emendandum, et ipsas vadias recuperet (acceptant) Damianus, Honoratus et 6re- gorius : sed et ipse populus ipsas concessit calumnias. In tali vero tenore, ut amplius talia non perpetrasset. Et si anjplius istas oppressiones, ille aut sui heredes, vel auctores fecorint, nostra statuta componant. De aliis vero causis stetit inter Fortunatum venera- bilem patriarcham, seu suprascriptos episcopos, siue Joannem ducem, vel reliquos pri- mates, et populum, ut qiiidquid iurati concordarent, et dicerent secundum suum sacra- mentum, et ipsas breues, omi.ia adimplerent, et quod adimplere noluerint, de illorum parte componat coactus in sacro pallatio auro marcosos (sic) lib. nouem.

Hec diiudicamus et conuenientia facta est in presentia missi domini Imperatoris. Izone presbytero, Cadolao, et Aione, et propriis manibus subscripserunt in nostra pre- sentia. Fortunatus misericordia Del {jatriarcha in hac repromissionis chartula a me facta manu mea subscripsi.

f Joannes dux in hac repromissionis chartula mm. ss. f Stauratius episcopus in hac rep. char. mm. ss. t TheodoruB episcopus „ „

f Stefanus episcopus „ „

f Leo episcopuB „ „

f Laurentius episcopus „ „

f Petrus peccator, diaconus sancte Agleiensis raetropolitane ecclesie hanc repromissionem ex iussione domini mei Fortunati sanctissimi patriarche, seu Joannia

40

gloriosi ducis, vel suprascriptorum episcoporum, et primatum populi Istrie prouincie scripsi; et post roborationem testium chkrtulam roboraui.

Iz c. kr. dvorskoga tajnoga arkiva u Be^u. Liber Pactoram i Codex Trevisanus n Mlefcih knji2. S. Marka sa prispodobijanjem dvajah prepisah.

1

LIII. 805. U Cahenu.

Car Karlo veliki iedaje eakon za trgovce hoji putt^u u slovjensJce i obarske eemlje.

Capitulare Aquisgranense Anni 805. Comrauniter aeclesiae et populi.

(Ostalo izostavljeno.)

7. De negotiatoribus qui partibus Sclauorum et Auarorum pergunt, quosque procedere cum suis negotiis debeant, id est, partibus Saxoniae usque ad Bardaenowic, ubi praeuideat Hredi, et ad Schezla, ubi Madalgaudus praeuideat, et ad Magadoburg praeuideat Aito. Et ad Erpesfurt, praeuideat Madalgaudus. Et ad Halazstat praeuideat item Madalgaudus. Et ad Foracfaeim, ad Breemberga et ad Regenisburg praeuideat Audulfus, et ad Lauriacum Warnarius. Et ut arma et brunias non ducant ad venundandum. Quod si inuenti fuerint portantes, ut omnis substantia eorum auferatur ;ib eis, dimidia quidem pars partibus palatii, aiia vero medietas inter missum et inuentorem diuidatur.

Pertz. Monumenta Germaniae Historica. Legum. TumuB I. str. 133. Mansi. Collectionei Concil. T. XIV. str. 297. 301.

LIV. 809. 13. sleCnja. U Kotoru.

Biljezka kako jn njeki A ndrejac sa svojom suprugom Marijom kupio mo6i sv, Trifuna od njekih mletcanah za 300 rimskih solidah, i kako sagradi crkvu na dast istoga svetca, koju darova

svmnu sinu, eajedno s njekimi slobodnjnci.

Instrumentum corporis nostri gloriosi Confalonis sancti Tryphonis anno a Christi incar-

natione octigentesimo nono die decima tertia Januarii.

Ego Andreatius et cum coniuge mea Maria et cum filio meo Petro et cum filia mea Maria aedificauimus ecclesiam sanctae Mariae in fumariae et filia mea Maria tulit virum, et alia noluit virum et dixit ad patrem suum Fac mihi in clausuram in sancta Maria ad partem dexteram; et fecit ei pater sicuti placuit filiae suae et iudex qui sede- bat in Ducle, audiuit quod esset pulcra, voluit eain tollere per forzam et deinde audi- entes amici eius dixerunt ei et patri eius domno Andreatio^ et domnus Andreatius dixit filiae suae: Filia, audiui haec, quia iudex in illa nocte habet te toUere; illa res- pondit. Pater mi, melius est mihi mori quam hoc scelus perpetrare; et illa nocte pater eius excludit illani; et in illa nocte venit iudex cum gente multa, et quaerebat filiam domni Andreatii, et non inuenit eam. Et post annorum curriculum venerunt Ve- netici; et addnxerunt corpus sancti Tryphonfs, et quando audiuit domnus AndreatiuB quod habeant ipsi Venetici corpus sancti Tryphonis, abiit ad ipsam nauim, et dixit ad Veneticos : Rogo vos^ amici carissimi; vendite mihi corpus sanoti Tryphonis; et dixeruut

41

Venetici: Si tu promittiB seniire ei cum tota mente et amore, vendimus tibi, et si non, non dabimus tibi eum; et deinde promittit se vouere ecclesiam in etua nomine^ et ven- diderunt enm domno Andreatio, et comparauit illum per dncentura solidos romanoa et unam coronam gemmatam, per centum solidos ; fiunt simul trecenti solidi ; et quando eum exposuerunt de naui, yenerunt clerici secundum ordinem, qui pertinet ad sacrum corpus, quando autem portauerunt per viam fori corpus sancti Trypfaonis, et stetit et venit nauclerius, qui eum adduzerat, et dixit: Oh sancte Tryphon, tanto tempore te adduxi et modo hic passum perge ; et extorsit eius os usque ad aures, et hoc feeit primum miraculum et clerici orauerunt ad sanctum Tryphonem et fecit misericordiam super ipsum nauclerum, et portauerunt eum paulo, et fixit se; et domnus Andreatius cum coniuge sua Maria fecit in illum locum ecclesiam in nomine eius, et permanet usque in hodier- num diem ad laudem et honorem sancti Tryphonis, et haec fiiit subiecta domnii Andreatii quam habuit; et dedit eam filiis suis, ad unum filium dedit centum solidos; et hi. sunt liberti eius: Marinus et Premarch: et sunt comprati in una scaranza de sancto Tryphone, et alia generatione de zaratinis, nomine Oranci; et sunt liberti, et non dicatis eos liberti sed fratres.

Parlati Illyr. Sacr. T. VI. etr. 425.

LY. 811 14. lipnja. U AkviHgrani.

Car Karlo veUki naredjnje rieku Dravu granicam medju crkvam oglajskom i solnogradakam.

In nomine patris, et filii et spiritus sancti. Earolus serenissimus Augustus, a deo coronatuS; magnusi pacificuS; imperator. Romanorum gubernans imperium, qui et per misericordiam dei rex Francorum, et Longobardorum. Notum sit omnium fidelium

■

nostrorum magnitudiniy presentium scilicet et futurorum, qualiter viri venerabiles, Vrsus sancte Aquilegiensis ecclesie patriarcha; et Arno luuauensis ecclesie archiepiscopus, ad nostram venientes praesentiam, non minimam inter se contentionem habuerunt de Elarantana prouincia, quod ad utriusque illorum dyocesim pertinere deberet. Nam Vrsus patriarcha antiquam se auctoritatem habere asserebat, et quod tempore^ ante quam Italia a Longobardis fuisset inuasa^ per synodalia gesta, que tunc temporis ab antecessoribus snis Aquileglensis ecclesie rectoribus agebantur ostendi posse "predicte Karantane prouincie ciuitates ad Aquilegiam esse subiectas. Arno vero archiepiscopus asserebat : se auctoritatem habere pontificum sancte romane ecclesie , Zachario; Stephani atque Pauli; quorum preceptis et confirmationibus predicta prouincia tempore anteoessorum Buorum ad luuauensis ecclesie dyocesim fuisset adiuncta. Nos autem audita, atque dis- cosBa eorum contescione; ut in unara eos charitatem, et concordiam reuocaremus, et ut in futurum, tam inter ipsos, quam et successores eorum omnis controuersia atque disceptatio fuisset penitus ablata, predictam prouinciam Earantanara ita inter eos diuidere iussimuBy nt Drauus fluuius, qui per raediam illara prouinciam cnrrit, termiuus ambarum dyooeseon esset; ct a ripa australi ad aquilegiensis ecclesie rectorem, ab aquilonali vero ripa, ad iuuauensis ecclesie pr<i8ulem pars ipsins prouincie pertineret Ecclesie vero, que in utraque ripa faissent constructe, ubicuraque possessiones suas iuste sibi collatas habere noscerentur, absque contradictione, et contentione ambarum parcium haberent; quia com* pertum habemus, quod quedam ecclesie in una ripa fluminis predicti sunt constructe. Hac igitur definitione a nobis promulgata, precipimus atque iubemus; ut tam presente^

^ I

42

viri venerabiles, Maxentius videlicet, qui in locum nuper viri venerabilis Vrsi patriarche subrogatus est, et Arnonem virum venerabilem Juuauensis eccleBJe archiepiscopura decernere (de cctero) in futurura nulla controuersia, aut queetio moueatur, sed contenti sint et ex utraque parte nostro iudicio, quod inter eos secundum rectitudinis normam propter charitatem, et pacem, que inter tales viros decet, conseruandam, iudicauimus. Neque enira lustior nobis super huiusmodi disceptatione sententia proferenda videbatur, quam ut diuisio inter eos illius prouincie fieret, cuius arabo se auctoritatem habere asserebant, quia nos earumdem auctoritatem neutrum falsani, neutrum infirmam facere voluimusy quia una antiquitate, altera sancte roinane ecclesie sublimitate precellebat. Hanc nostre auctoritatis iussionem, ut maiorem per tempora vigorem sortiretur, firmiorque ab iis, qui post nos futuri sunt, hominibus haberetur, more nostro eam subscribere^ et de bulla nostra iussimus sigillare. Datum XVIII. kal. Junii anno XF. Christo propitio Imperii Dostri et XLII. regni nostri in jf^rancia, atque XXXVII. in Italia. Indictione IV. Actum Aquisgrani palacii, in Dei nomine feliciter. Amen.

«

Ankershofe. Handbuch der Geschicbte des Herzogthums RarDthen. B. II. Anhang. Re- gesten und Urkunden str. 9. . .

L>1. 815.

Ludovik franafiki Jcra^j, potvrdjujuci Istrijanom staro njihovo pravo^ da mogu birati sve svojc dastnike tako duhovne kao i svietske, priznaje ujedno sve one iiaredbe^ koje na6ini§e poslanici

njegova otca IzOj Kadolao i Ajo.

In nomine Dei ct saluatoris nostri Jesu Christi.

Lodowicus diuina ordinante clementia Imperator Augustus. Fortunato venerabili patriarchae, idemque omnibua episcopis, abbatibus, tribunis, seu reliquis fidelibus nostris Histriae prouinciae commorantibus, a maiore usque ad minorem. Sicuti enim a primordio urbis concessimus, ita et denuo per sacram auctoritatem nostram confirmare decreuimus, vestris iustis petitionibus annuentes, videlicet ut unicuique secundum ordinem et honorem dignitatis, et legem antiquam, ut si aliquis vestrum ex hac luce discesserit . . . ., inter vos rectorem et gubernatorem, atque patriarcham, episcopos, abbates, seu tribunoa, et reliquos ordines licentiam habeatis eligendi^ ea scilicet ratione, ut unanimes, et concordes esse debeatis, pacem ad inuicem, et lustitiara consentientes et conseruantes, et qui posteriores fuerint, minores sub omni custodia babeant, nulla tributa iliicita supponere praesumant sed omnes generaliter in Dei voluntate fid^Iiter nobis et iHiis nostris deseruire studeatis Patriarcha, episcopi; abbates et reliqui sacerdotes, canonice viuentes non praesumant .... et si (quod absit) diabolo suadente inter vos rixas, et contentiones aut oppressiones paupe- rum faciatis, et mandatum nostrum transgressi fueritis, aut fidelitatem nobis repromissam suis in tempore non conseruaretis, sciatis pro certo vestram esse culpam, et si non emendaueritis, legalem et capitalem super vos manere sententiam. Et quicuraque iudi- catum, quod legati domini et genitoris nostri : Izo presbyter, et Cadolas^ atque Aio co- mites per ius^ionera eiusdem domini et genitoris nostri ihter vos constituerant, et primates' populi vestri centum et septuaginta duo per sacraraentum confirmauerunt, ut si aliqua coatumacia violauerit; nouerit se poena^ quae in ipso iudicatu conscripta est, mulctandum,

43

id est nouem libros auri ad palatium nostrum debeat soluere, et ut haec auctoritas nostris

futurisque teraporibus, deo protegente, firmiter habejitur, et per futura terapora melius

conseruetur, raore nostro scribere, et de bulla nostra iussimus sigiliari.

Vergottin Bart. Breue Saggio d^istoria antica e moderna della eitt4 di Parenzo nell' Istrii^. In Yenezia 1796. pag. 14.

LVII. 817. mjeseca lipnja. U Caheim.

Ludovik car franadki dieli svoje carstvo medju svoje sinove Lotara, iHpina i Ludovika, kojemu posliednjemu pripade slovjenska tsemlja, lezeda na iztoku od Bavarske,

In nomine domini dei et saluatoris nostri Jesu Christi. Ludouicus, diuina ordi- naute prouidentia imperator Augustus. Cum nos in Dei nomine anno incarnationis

domini octingentessimo septimo decimo, indictione decima, annoque imperii nostri quarto

roense Julio. Aquisgrani palatio nostro more eolito sacrum conuentum et geoeralitatem populi nostri propter ecclesiasticas, vel totius imperii nostrl utilitates pertractandas, con- gregassemus, et in his studeremus, subito diuina inspiratione actum est, ut nos fideles Dostri commonerent. quatenus manente nostra incolomitate, et pace undique a Deo con- cessa, de statu totius regni et de filiorum nostrorum caussa, more parentum nostrorum tractaremus. Sed quamuis haec admonitio douote ^c fideliter fieret, aequaquam nobis, neo his qui sanum sapiunt, visum fuit, ut amore filiorum aut gratia, unitas imperii a Deo , nobis conseruati diuisione humana scinderetur, ne forte hac occasione scandalum in sancta ecclesia oriretur, et offensam illiud, in cuius potestale omnium lura regnorum consistunt incurreremus. Idcirco necessarium duximus, ut ieiuniis et orationibus et elemosinarum iargitionibus, apud illum obtineremus, quod nostra infirmitas non praesumebat. Qulbus rite per triduum celebr^iti?, nutu omnipotentis Dei, ut credimus, actum cst, ut et nostra et totius populi nostri in dilecti primogeniti nostH Hlutharii electione vota concurrerent. Itaque taliter diuina dispensation ; manifestatum, placuit et nobis et omni populo nostro, more solemni imperiali diademate coronatum, nobis et consoftem et successorem imperii, si dominus ita voluerit, communi voto constitui. Ceteros vcro fratrcs eius, Pippinum vi- deiicet et Hludouicum, aequiuocum nostrum, communi consilio placuit regiis insigniri nominibus, et loca inferius denominata constituere, in quibus post decesduui nostrum, sub seniore fratre, regali potestate potiantur iuxta inferius adnotata capitula, quibus quam inter eos constituimus, cot)ditio continetur. Quae capitula propter utilitatem imperii, et perpetuam inter eos pacem conseruandam, et totius ecclesiae tutamen, cum omnibus fi- delibus nostris considcrare placuit, et considerata conscribere, et conscripta propriis ma- nibus firmare, ut Deo opem ferente, sicut ab omnibus communi voto actum est, ita communi deuotione a cunctis inuiolabilitcr conserueutur adillorum- et totius populi Chri- stiani perpetuam pacem ; salua in omnibus nostra imperiali potestate super filios et populuna nostrum, cum omni subiectione quae patri a filiis, et itnperatori ac regi a suis populis exhib tur. (Ostalo izostavljeno).

Capitulum II.

IttMu Hludouicus volumus ut habeat Baioariam et Carentanos, et Beheimos et Auaros, atque Sclauos qui ab orientali parto Buioariae sunt, et insuper duas villas do- minicaics ad suum seruitium in pago Nortgaoe, Luttraof, et Ingoldesstat

Pertz. Monumenta Germaniae biBtorica. Legum. Tomus I. str. 198. Mansi. CoHectio Concil. T. X. str. 118.

44

LVIIL 824—826.

Eugenio II. papa stavJja pod vlast laureacenskog nadbiskupa Trulfa Hunniju, t, j, Avariju^

Moravsku, Panoniju i Meeiju.

EugeniuB episcopus, seruus seruorum dei, Rathfredo sanctae Fauianensis ecclesiae, et M ethodio ecclesiae Specnli Juliensis, quae et Soriguturensis nancupatur,, atque Alewino, sanctae Nitrauiensis ecclesiae, parique modo Annoni, sanctae Vetuarensis ecelesiae epis- copisy simul etiam TuttundO; nec non Moimaro ducihus, et bptimatibus, exercitibusque plebis Hunniae, quae et Auaria dicitur, et Morauiae. Dcsiderio salutis animarum vestrarum, filii in Christo charissimi, cum audiuimus charissimam conuersationem vestram et sanctae fidei, bonorumque operum vestrorum processum, summo gaudio, atque laetitia fuimns exhilarati, quia diuina in yobis operante clementia, ut apostolus ait, ubi abundauit de- lictam, ibi superabundat gratia, utque quomodo sancta dei ecclesia nostris temporibus quotidianum in electione vestra suscipit incrementum. Cuius optabilis rumoris index fuit reuerendissimus Yrolphus, sanctae Laureacensis ecclesiae archiepiscopus, et sanctissimus frater nostery vester autem spiritualis pater, qui per auam sanctam praedicationem adop- tiuoB deo VOB genuit filios. Ib itaque ad apostolorum limina orationia caussa veniehB, nouam ecclesiam nostriB benedictionibus informandam subnixe commendauit, quia domino auxiliante, catholice gubernandam ' BUBcepit. In quibus etiam quondam Romanorum qao-^ que; Gepidarumque aetate^ ut lectione certum est, in septem episcopofam parochiaa antecesBores sui iure metropolitano obtinuerit dioecesin. Qua ex iustitia et lege praefatus deo digniflsimus archiepiscopus debito obligatur, ut illi terrae prius Christiculae, atque Buorum antiquitus antecessorum creditae prouidentiae, quam nunc vos dei omnipotentis occulto raediante iudicio, velut haereditariam possidetis, ipse^ euangelicus agricola dia negata coelestiB spargat demina yitae, atque in lucrandis domino Christo animabud rediniuam de vobis nutriat segetera. Quem nos doctissimum diuini oraculi ministrum Baluti vestrae cognoscentes per omnia necesBarium fide, et exemplo probatum , merito erga illum apoBtolicam Beruantes sententiam, qua dicitnr : Quomodo credent sine prae- dicante, aut quomodo praedicabunt,, nisi mittantur? ab sancta romana ecclcsia, matre vobiscum rectorem transmissimus, atque in praefatis reglonibus Hunniae quae et Auaria appelatur, sed et Morauiae, prouinciarum quoque Pannoniae siue Mesiae, apostolicam vi- cem noBtram, et dioecesin, atque iuB eccleBiasticum exercendi, et usum, ac potestatem antecesBorum Buorum, videlicet sarictae LauriacenBis ecclesiae archiepiscoporum, sibi BUCceBBoribuBque suis canonica auctoritate committimn:s , atque huius constitutioniB nofitrae decretum subscriptioniB priuilegio roboramus. Pallium praeterea iuxta consue- tudinem antiquam sanctitatt Buae dedimus; quod ita sibi concessimus, sicut praedecea- BorcB nostri Buis praedecesBoribuB concessere, priuilegiorum suorum scilicet integritate Beruata. Cuius dilectioni, quamuis hoc debito permitteremus, propter vestras autem pe- titiones Buper hac r^ flagitantibus, ad honorem suum nostram apostolicam vicem, atqae auctoritatem insuper accumulauimus, quod nunquam suis permissum est prioribus. Qua- tenuB et vos, confratres, et coepiscopi, deinceps ei reuerentiam ampliorem exhibere Bciatis et in sana doctrina coelestis eruditionis ad aedificationem vestram, ut filii sapientes obe- diatis, atque vos, laici, primates, et vulguS; saluberrimis praeceptis Buis, non velut homini sed tanquam deo humiliter obtemperetis, et in fide catholica, quam per dominum Jesam

^ Qansiz. in vestris partibK«,

45

consecuti estis, fortea permaneatiB. Karo totius doli artifex diabolus, cuius dominio et populis in babtismate abrcnunciastis, iacturam et damnum vestrae salutaris surreptionis moleste patitur, ac per varias occasiones zizaniam perfidiae seminando, velut multa iniuria ' bacchatur^ et ut vestrum aliquis terga vertat sanctae professioni incessanter molitur. Quapropter saepe dicti archiepiscopi, videlicet pastores vestri a deo destinati in- BtitutionibuB benignas aures praebetC; qui vos, et versutiam Sattanae cauere, atque eius aeternos cruciatus euadere instruet^ ac ipse in die iudicii de bonis operibus vestris sae- culorum domino perpetua remunerandos gloria praesentabit. Ad perfectam autem, et necessariam eruditionis vestrae salutem^ ut comperimus^ non sufficiant pauciy qui modo constituti sunt vobis, episcopi, quia plures sunt adhuc gentilitatis errorei^ ibidem detentiy ad quos propter inopiam praeconum diuini verbi| nondum peruenit notitia Christi. Idcirco enim ut accrescat turba fidelium, studeat solertia vestra pro mercede, ac remissione pec* catorum vestrorum adminiculum atque- iuuamen praebere reuereudissimo Yrolpho archi* episcopOy quatenus dudum illic constitutorum episcoporum numerus impleatur^ qui con* grue constituti, et vobis posterisque vestris poterunt esse proficui, si ad restauratiunem ecclesiarum propter nomen domini de possessionibus vestris, quas redditus dotesque earum fama diuulgante, quondam fuisse noueritis, aeternam sufficientiam vobis comparantes, eisdem eccleeiis ipsi conferatis, idoneis viris ad hoc ministerium electis, maxime in illia locis, si opportunitas et utilitas commendauerit^ ordinentur antistites, ubi indicia ecdesia* rum, et aedificiorum sedes pontificales olim fuisse demonstrant; si autem illius arbitrio deliberatione, qui, vel ubi disponantur episcopi concedimus, cui vicem nostram apud vos ecclesiastici regiminis per omnia commissinius.

Bullariam diplomatum et priuilegioram ss. rom. Pontificum. Augustae Taurinorum. 1857 T. I. 8tr. 272. ~ Hansiz. Germaniae Sacrae Tom. I. str. 149.

LIX. 837. 4. of^ujka. U Bljada kod Solina.

Trpimir veliki Supan hrvatski daruje nadhiskujpiji spljetskoj crkvu sv, Jurja u Putalu sa

samostanom, kojega je tamo sagraditi dqo,

In Nomine patris et filii et spiritus sancti. Regnante in Italia piissimo Lothario Francorum rege, per indictionem XV. sub die IV nonis martii. Dum mundi ab origine cuncta per tempora facta mansisscy dellabisseque -succendentibus alia alternis ' semet oculis perspicimus, mentis et manus fidei palpamus, nihil corporeis membris videre, audire aliud valemus, nisi ea, que presentantur et scripturarum auditio^obtutibus pandit. Unde ego licet peccator Tirpimirus, dux Croatorum, iuuatus munere diuino, incertua de die nouissimo, et hora, qua nesciat homo, solicitus nimis anime mee, commune con- eilium meis cum omnibus zuppaais construxi monasterium , ibique cateruas fratrum adhibui y quorum sedulis votis , et frequens oratio nos' immunes redderet deo pec- catis, in hanc adiecit mens nostra, eiusdem monasterii ecclesie aliquid in utensilibus pre- parare. Cum autem non sufficeret in argento ipsa vasa perficiendum, accomodauit nobis Petrus salonitane ecclesie archiepiscopus, et dilectus compater XI libras argenteas; bac

Hansix. inaidia.

^ Lncius i Farl. altissimL

46

de re ei duximus hilari animo dare quiduis, et non denegamus charitati vestre, quibus ipse respondit: volo domine et compater ut primum, quidquid proprio emi pretio, vel quod donatum est in immobiiibus et raobilibus in sancta matre ecclesia, id est in Lasani et Tugari * cura servis et anciUis Stepus, Sagoleo, Chortino presentia claritatis vestre per paginulam priuilegiiem sancte salonitane ecclesiae dicte mancipata in eternum per- maneant, ac deinde, ut in fatam matrem ecclesiam, que est metropolis usque ripam Danubii, et pene per totum regnum Chroatorum ^ et pro remedio anime vestre, parentum vel fidelium vestrorum, et per commodatum argentum detis ecclesie beati Georgii, in loco qui dicitur Putalio, omnia que obtinet possessionum, seruos quidem et ancillas, quae Mislauo duce ipsam eeclesie cum dedicata videtur, et ab ipso supradicto duce donis di- tatam, simili raodo et priuilegii censura, hec quidem donatio a vobis firmiter enixe de- poscimus taliter^ et suggestioni placiti data ad scnsum spopondimus, et iure mansuris rebus priuilegium fieri, presentem nostram deliberationem , precepimus, videlicet ita duntaxat ut empta pretio infra terrainis nostris, in locis memoratis, sempiterna donatione possideat dicta iara sancta ecclesia a nemine infestante. Tandem vero prefKtam ecclesiam de regali territorio ab orientali et occidentali parte, a rupe montis, usque ad mare, ab utroque latere terminos cum lapideis, et ferro signatos, infra quos terminos nullius adiacet territorium, nos diiigenter condonamus, et hoc in augraento sancte salonitane ecclesie, pro- ferentes firraamus, et ut singulis annis de oionibus nascentibus "* terre ex curte nostra, que Clusan dicitur, decime inferantur in memoratain ecclesiam, quas deciraas antecessor- noster Mislauus^ dare cepit; si quis vero de superscriptis, quidquid deo inspirante, amore sanctorum inflamraati deuoto pectore obtuliraus, concessimus, et imposterum inconuulsa firmata manere ^ censuimus, in cenobium sanctorum martyrum Domnii et Anastasii, Cosme et Damiani; et si quis diripere, yei subtrahere, aut-per vim opponere tentauerit, iram domini Saluatoris, et sanctorum omnium raaledictionera, quidera CCC patrum et octodenus vinculo insolubili anathemate Maranatha denodetur, diuidetur et evellatur diuino iudicio a cognatione et patria, uxore et filiis, qui separare donationem nostram temerarie a sancta roatre ecclesia iam factam presumpserit, fouetur itaque hic litigantibus cum eo vicariis sanctis religiosorum subsistentium, Principum gratia tara nefandura ^ faciens quisquis ille defunctorum obliuipni dans, et lumen animarum eorura octinguens et in nouissimo die magni examinis, cum diabolo, et eius tetris angeiis, et Juda Iscariote, Christi proditore in gchenna barathri Qiuneretur ^ ubi ignis nunquam extinguitur, et vermes impiorum non moriuntur.

Actum in loco qui dicitur Byaci, tempore nuper fato, et testium notitia, pre- sentia, communi voto, et voluntate coi:roboratum.

Signum manu, meque ipso Tirpimiro Duce, huius rei concessore et auctore.

Signum manu Comicino Zuppano testis. „ „ Pretilia „ „

„ „ Nemustlo „ „

^ Luc. i Farlati : Turgari.

^ Farlati Croatie.

^ Luc. i Farlati talibus.

Luc. i Farlati omni oascentia.

Luc. i Farlati Mislauo.'

Luc. i Farlati valere.

^ Lnc. i Farlati nefandi. ® Farlati numeretur.

47

Signum manu Zarsata Zuppano testis

„ » Ludovico „ „

„ y, Ozanulo cum fratre.

„ „ Negutia Camerario testis.

„ „ Zullo teBtis.

„ „ Potecano testis.

„ , Zutimnslo testis.

„ „ Damay te&tis.

„ „ Dominico presbjtero capellano testis.

„ „ Cipriano presbytero capellano testis.

Ego Martinus presbyter capellanus preceptione doraini raei Ducis memorati, ro- gatus scripsi, et manu propria opus compleui, signum raanu feci.

Hec sunt noraina seruorum de Masaro, pertinentes eos, in sancta matre ecclesia beati Domnii, scitote numerum eorum, sunt in prirais: Carento, Postellio, Nassezai, Do- maciai, Ylena, Trubula * istis cum suis feminis.

Ceteri vero septera, quorum noraina sunt: Liutamiro, Strehemilo, Nedamuslo, Tesina, Luteciai Ceustilo.

Iz rukopisa „Donatioiiea Principum Ecclesiae Spalatensis'* koj se nalazi a pismohrani uadbiskupije epljet^jke izvadjtna iz prepisa potvrdjena po javnih biljeinicih 1333. — Lucius de Regno DaUm. et Croat. Historia. Francofurti 16G6. p. 61. Vind. 1758 p. 60. Farlati : Illyrioum Sacrum T. III p. 51.

LX. 840. 22. veljaCe. U Pavljl.

Lotar car dini ugovor mira na vrieme od pet godinah medju Mletcani i tal^anskimi susjednimi gradovi, koji se obvezaSe, da 6e pomagati Mletdane na moru proti njihovim slovjenskm {hr-

vatskim) neprijateljem.

In nomine domini nostri Jesu Cbristi dei aeterni. Anno incnrnationis domini octogen-

tessimo quatragesimo.

Lotbarius diuina ordinante prouidentia Iraperator augustus, anno imperii eius vi- gesimo sexto, octauo kal. Marcii, Papiae ciuitatis palatio, hoc pactum sug^erente ac Bupplicante Pro gloriosissimo Duce Veneticorum, inter Veneticos et vicinos eorum consti- tuit. ac describere iussit, ut ex utraque parte de obseruandis his constitutionibus sacra^ menta dentur. Et postea per obseruationem harum constitutionum pax firma inter illos perseueret Vicini vero Veneticorum sunt ad quos huius pacti ratio pertinet: Histrienscp^ Foroiulienses, Cenetenses, Taruisanenses , Vicentenses, Montessilicenses , Glaualenses, Comaclenses, Raunenses, Cesentenses, Ariminenses, Pisaurenses, Fanenses, Senogaliense», Anchonenses, Humanenses, Firmenses, et Puienses, (Pisenses)quibu8 locis vel presenti tera- pore constituti sunt, vel in futuro constituti fuerint, maiores, atque minores, quos constituit ipse Imperator, et cum Petro duce Veneticorum, et cum ipso populo Veneticorum ete. et cunctae generalitati ad ducatum Venetiae pertinentibus, hoc pactum obseruare deberent

' Luc. i FarlatL Trubasa.

48

per annos constitutos numerum quinque, ut nulla malitiay nec lesio inter partes perneniat. (Dalje izostavljeno).

Et iioc statuimus^ ut .quodcuraque mandatum domini Imperatoris Lotharii cla- rissimi augusti, vel missorum eius vobis nuntiatum fuerit inter utrasque partes ad vestram solatium nauali exercitum contra nos (sic) geperationes Sclauorum; inimicos scilicet vestros, in quo potuerimus solatium prestare debeamuS| absque ulla occasione ; spondemus quoque ut nuUum inimicorum, qui contra vos, vestrasque partes sunt, vel fuerint, nos, qui modo sumus^ vel qui fuerint, adiutorium ad vestram lesionem faciendam prebere de- beamuB, sub quolibet ingenio infra hoc spatio pacti.

Romanin. Storia di Venezia. T. I. str. 356.

LXI. 860.

Eocel kne0 blatski daruje satnostanu sv. Emerama sela Stromogin, Reginivartersdorf i Bosdorf.

In nomine domini nostri Jesu Christi. Notum igitur fieri volumus cunctis chris- tianis fidelibus, et infidelibus, praesentibus scilicet et absentibus nec non et futuris, quod ego Chozil hurailimus comes de hereditate mea tradidi ad sanctum Emmerammum in proprietatem ad Stromogin, quantum G-untpoldus habuit in proprietatem et beneficium, in villa nuncupante Reginiuuartersdorf et in Bosdorf, cum terra, aratura, vineis, atque pratis, pascuis; aquis, aquarumque decursibus, molendinis et in omnibus marchis. In nomine domini amen. Hi sunt testes : Ratpot comes, Gundram comes, Gundpold comes, Huogo, Hunolf, Engildeo^ Gundpold, Puoso, Cotahelm.

Anamodi. Tradit S. Emmeram. Lib. L Cap. 87, str. 238.

LXII. 860.

Crundbat djakon daruje njeka sela uz Salu i Veliku samostanu sv, Emerama.

NonnuIIorum nouerit industria iidelium, quod Gundpato venerabilis diaconus traditionem, qua capitulo XXUI conscripta est, secundo firmauit, addens quoque ct caetera loca. In praesentia igitur Arnulfi ducis praedictus Gundbato unacum aduocata suo Starchando tradidit ad sanctum Emmeramum talera proprietatem, qualem habuit ad Quartinaha, et ad Sala et ad Vueligam in manum videlicet Hittonis abbatis atque Ekkirici missorum praefati sancti ac venerabilis Episcopi Ambrichonis. Isti autem sunt testes : Gundram comcs, et filius eius Megingoz. Sigihart. Droant. Willihelm. Hoholt^ Lantperht. Rihger. Drudolt. Sigiperht. Eparachar. Vuitger. Otachar. Einhart. Pe ro Framrich. ELaren- tanus. Glaz. Mirei. Easiz. Necliucbim. etc.

Anamodi. Tradit. S. £mmeram. Lib. L Cap. 60. str. 257.

49

LXIII. 861. 20. veljai^e. U Reznu.

Jjudovik 11. hralj njemacJci potvrdjuje darovanje onih selah, kqje darova Pribina knez blatski

erkvi i samostanu dolnjo-altajskom.

In somine sanctae et indiuidaae trinitatis. Hludouicus, diuina fauente gratia rex^ Si enim ea, qaae fideles regni noatri pro eorum oportunitatibus nos deprecati fuerint; implere studuerimus, non solum regium morem decenter implemus, verum etiam eos procul dubio fideliores^ ac deuotiores in nostro eiFicimus seruitio, et ad aeternam vitam feliciter obtinendam, profuturum liquido credimus Quapropter comperiat omnium fidelium nostrorum praesentinm scilicet et futurorum solertia, qualiter Briuuinus, fidelis dux noster, veniens in procerum nostrorum praesentiam^ postulauit serenitatem nostram^ ut de rebus proprietatis suae, quas ei in proprietatem concessimus, liceret ei partem aliquam in me- moriam eius dare ad sanctum Mauricium, et ad monasterium nostrum Altaha, cui tempore illo Otgarius abbas praeesse videbatur et rector. Cuius petitioni libenti animo assensum praebentes, decreuimus ita fieri. Dedit itaque Briuuinus, fidelis dux noster, cum consensu et licentia nostra, ad praefatum monasterium sancti Mauricii martyris Chriati, de sua pro- prietate, in suo ducatu, quidquid habult ad Salapiugin infra terminos istos: in orientem ultra Salam fiuuiolum usque ad Slougenzin marcham^ et Stresmaren, et sic sursum per Salam usque Wualtungesbah, et sic inde usque in Hrabagiskeit, et ad Chirihstetin. Postea vero praedictus fidelis abbas noster Otgarius deprecatus est celsitudinem nostrara, ut easdem res per nostrae auctoritatis praeceptum confirmassemus. Cuius petitioni ob honorem dei et sancti Mauritii militis Christi, et bonum illius seruitium, libenti animo assensum prae- buimus; et hoc ei nostrae auctoritatis praeceptum fieri iussimus, per quod decernimus et iubemus, ut sicut praedicti tcrmini in praedictis locis diffiniti sunt, ita deinceps, ad iam dictum monasterium per hoc nostrae auctoritatis praeceptum ipsae res nullo inquie- tante, sed deo auxiliante, perpetuis temporibus consistant in proprium. Et ut haec auc- toritas largitionis nostrae firmior habeatur, et per futura tempora a fidelibus nostris verius credatur, et diligentius obseruetur, manu propria nostra subter eam firmauimus et anuli nostri impressione roborare iussimus.

Signum Hludouici serenissimi regis. Hebarhardus notarius ad vicem Vuitgarii recognoui.

Kegnante Indictione VIII.

Data X. kal. marcias. Anno Christo propitio XXVIII. regni domini Hludoulci serenissimi regis in orientali Francia.

Actum Reganesburc ciuitate regia in dei nomine feliciter. Amen.

Monumenta Boica T. XI. str. 119. Kopp. u Palaeografiji I. 432. smatra ovu listinu za podmetnutu.

LXIV. 861. 20. studena. V Matehovi.

Ludovik 11. kralj njemacki, podieljtije crkvi solnogradskoj mnoga slovjenska i njemacka miesta

u Fanoniji.

In nomine sanctae et indiuiduae trinitatis. HludouicuS; diuina fauente gratia rex. Oportet igitur nos, qui diuino sumus munere quodammodo prae ceteris mortalibus Bublimati, eius in omnibus parere praeceptis, cuius clementia praelati sumus, atque cuius

4

60

praecellimus munere; loca utique sibi dicata per petltiones fidelium nostrorum, nostro releuari iuuamine, atque regali munimine ; quoniam hoc nobis et ad mortalem vitam tem- poraliter transigendam, et ad aeternam feliciter obtinendam, profuturum liquido credi- mus Quapropter comperiat omnium fidelium nostrorum praesentium scilicet et futurorum solertia^ qualiter quidam venerabilis archiepiscopus noster Adaluuinus, veniens in procerum nostrorum praesentiam, postulauit serenitatem nostram, ut ob mercedis nostrae augmcn- tum^ quasdam res proprietatis nostrae ad sanctam ecclesiam iuuauensem^ quae est con- structa in honore sancti Petri, principalis apostolorum; et sancti Rotberti, ubi etiam cor- pore requiescit, et ipse praedictus venerabilis episcopus praeest, in proprium iure per- petuo permanendum concedissemus. Cuius petitioni ob amorem domini nostri Jhesu Christi, seu ob remedium animarum antecessorum nostrorum^ ac beatae memoriae domni ac geni- toris nostri^ nostraeque etiam mercedis augmentum^ libenti animo assensum prebentes, de- creuimus ita fieri. Tradimus itaque ad praedictam casam dei : Sabariam ciuitatem et Peinihhaa, sicut Odolricus comes noster et missus, de ipsis rebus eas circuiuit^ ceterique nostri fideles, et praedictum venerabilem archiepiscopum de ipsis rebus vestiuit, ita deinceps iure perpetuO volumus^ ut ad praedictam casam dei permaneant. Insuper etiam tradimus ibi istas curtes in proprium, quae antea ibi in beneficium fuerunt ex alicuius datO; siue ex parte nostra^ siue ex alterius cuiuslibet parte ibi antea beneficiatae fuissent, quarum haec sunt nomina: ad Magalicham^ ad Uuachauua, ad Liupinamy ad Holunburci, ad Trigisimam, ad Penninuuanc, ad ecclesiam Anzonia, ad Uuitanesperc, ad ecclesiam EUodis, ad ecclesiam Minigonis presbyteri, ad Kundpoldesdorf, ad Rapam, ad siccam Sabariam. Item ad Peinicahu, ad Salapiugin, et ecclesiam ad Chuartinahu, ecclesiam ad Kensi, ecclesiam ad Ternperch, ecclesiam Gundoldi, ecclesiam ad Sabnizam, ad Nezilin- pach. Item ad Rapam, ad Tudleipin, ad Sulpam, ad Labantam, et Kurcizam beneficium Engibaldi, ad Carantanam ecclesiam sanctae Mariae, ad Trahoue, ad Gurniz, ad Trebi- nam, ad Astaruuizam, ad Friesah, ad Crazulpam, ad Pelisam, ad Chumbenzam, ad Un- drinam, ad Liestinicham, ad Pruccam, ad Morizam, ad Strazinolun duo loca, ad Lumi- nicham iuxta Rapam. Ea videlicet ratione, ut ab hodierna die, et deinceps praedictae res ad praedictam casam sancti Petri et sancti Rotberti^ ubi etiam ipse corpore requiescit, iure perpetuo permaneant, absque alicuius contradictione ; nec ullus successor noster, aut dux vel comes, siue vicarius, seu qualibet alia iudiciaria potestas, de praedictis rebus, quas praenominauimus, potestatem habeat inde quippiam abstrahere, sed per hoc ndstrae auc- toritatis praeceptum, sicut praediximus, ad praedictum locum sancti Petri et sancti Rot- berti, ubi etiam corpore requiescit, in Salczburc ciuitate, absque alicuius molestia vel in- quietudine sint. Et ut haec auctoritas largitionis et confirmationis nostrae firmior habeatur et per futura tempora a fidelibus nostris verius credatur, et diligentius obseruetur, manu propria nostra subter eam firmauimus, et anuli nostri inpressione assignare iussimus.

Signum dbmini Hludouici, serenissimi regis. Hebarhardus notarius ad vicem Gri- maldi archicapellani recognoui et subscripsi.

Data XII. kal. decembris, anno Christo propitio XXVIHI regni domini Hludo- uici serenissimi regis in orientali Francia regnante. Indictione VIIII. Actum Mathahoua villa regia. In dei nomine feliciter. Amen. Pedat voscena pritisnjena.

Iz vana: hludouici Imp. precepta de ecclcsiis in orientalibus partibus. Izvorna listina u c. kr. dvorskom arkivu u Bc6u.

51

LXY. 866. mjeseca kolovoza.

Nikola I. papa odgovara MihtAju kralju bugarskomu na njeka po tyemu stavljena pitatija, koja

se proteSu na tadainje nagore i obidc^je i ostalih juinih Shvjenah.

(Ulomak).

Igitur refferentes qiialiter diuina cleraentia christianam religioncro perceperitis, qualiterque populum vestrum baptizari omnem feceritis, qualiter autem illi postquam baptizati fuere, insurexerint uuanimiter cum magna f«:roricitate contra vos, dicentes : non bonam vOs eis Icgem tradidisse^ volentes etiam vos occidere et regem alium constituere. Et qualiter vos, diuina cooperante potehtia, aduersus eos praeparati, a maximo usque ad modicum superaueritis, et manibus vestris detentos habueritis^ qualitarque omnes primates eorum atque maiores cum omni prole sua, gladiis fuerint perempti, mediocres vero, seu minores nihil mali pertulerint. De his nosse desideratis: qui vila priuati sunt, utrum ex illis peccatum habeatis etc Praeterea indicastis, quod qnidam graecus mentiens^ fateretur 86 presbyterum esse, cum nun esset, ac per hoc plurimos in vestra patria baptizaret. Cum ergo vos inspiratione dei cognouissetis, quod non esset presbyter; iudicaueritis, ut amitteret aures et nares, et acerrimis verberibus caederetur, et ex vestra patria pelleretur^ etc. Graecos dicere perhibctis, quod in illorum patria chrisma et oriatur et ab illis per totum mundum trlbuatur, et ideo nosse desideratis si verum sit. 3ed iam credimus quod vestra solertia, quod verum non sit, animadvertat etc. Postremo deprecamini nos suppli- citer, ut votis quemadmodura caeteris gentibus, veram et perfectam christianitatem non habentcm maculam, aut rugam largiamur, asserentes, quod in patriam vestram multi ex diuersis locis christiani aduenerint, qui prout voluntas eorum existit;' multa et varia lo- quuDtur, id est Graeci et Armeni et ex caQteris locis. — Requisistis, si liceat in vobis patriarcham ordinari. Sed de hoc nihil definitiue respondere possumus; priusquam legati Dostri, quos vobiscum mittimus reuersi fuerint, ut nobis, quae inter vos multitudo sit, et unanimitas christianorum renuntient. Nam interim episcopum habetote, et (si) cum incre- mento diuinae gratiae, christianitas ibi fuerit dilatata, et e^iscopi per singulas ecclesias ordioati, tunc eligendus est inter vos unus, qui si non patriarcha, certe archiepiscopus appellandus sit, ad quem omnes concurrant. etc. etc. Verum tamen in his omnibus aderit niisericordia dei missis nostris, et futuro episcopo vestro, qui vos instruant, et quid agere debeatis abundanter erudiant. — Cum autem episcopura, deo concedente, ad prae- sulatus nostri ministerium habueritis, ille vos docebit omnia quae ad officium suum per- tinent, et si quae suut, quae non capiet, ab apostolicae sedis auctoritate suscipiet. Porro — refertis, quod soliti fueritis quando ad praelium progrediebamini, dies et horas obser- uare, et incantantiones et ioca et carmina et nonnulla auguria exercere, et instrui desi- deratis, quid nunc vobis agendum sit? De quo nos necessario non vos instrueremus, nisi super hoc nos diuinitus instructos contueremur Super diuinum enim fundamentum nos aedificare t[uidquam non possumus. Igitur cum ad praelium proficisci disponitis, quod ipsi commemorastis, agere in dei nomine non omittite ; id est, ad ecclesias ire, orationes peragere, peccantibus indulgere, raissarum solemniis interesse, oblationes offerre, Qonfes- sionem delictorum sacerdotibus facere, reconciliationem et communionem percipere, car- <3eres aperire, vincula dissoluere, seruos et praecipue contractos et debiles atque captiuos libertate donare, ac indigentibus elemosynas erogare. etc.

Caesar Barouius. Anoales Eccles. T. X. A. 866. c. 4 — 7. Manai. XV. str. 401.

52

LXVI. 869. U Rlmu.

HddHjan IL papa poHfja sv. Metoda, kao po njem posvedena hiskupa, u Panmiju, u driave

Bmtopluka i Kocela, doemlit^udi Uturgiju slovjensku,

^flNbAl^tHNl enHCKOni H |»Afi1k BOKVn R^L pOCTUCilABOY H K0I|6AI0. CaABA n BUMHH^l» EOrOY, n HA SCUIIH Unpi;, B^L YCAOBtq^KICli BAarOBOA6HI€. IAkO 40 BACl ^OY^KOBHAA cnyniAX^OM^, ■&

HdSRe asAasAA^ciOMik ck sRCAANieMii n mo/ihtboio, Bauiero p/iAH cnaceHlci, kjiko ecTi Bii^ABHrAi rocnoAi»

CepAM^ BAUIKI, HCKATH CrO. H nOKA3A.\1» BAMl, UKO HCTOKMO B«pON>, HO H BAArUMH ^%AU AOCTOHT^ C2I0Y»HTH BOrOV. B-KpA EO BCI^l \Wk MepiBA CCTh, H (OTnaAaWTl TH, HSRe CA MHATl B^rA I^NAlOipe,

n A^AU CA ero coTMeTAioTik* hctokmo bo oy cero CBATHTeiikCKAro ctoaa npocncTe oYVHTeAA, no h

Oy BAArOBtpHArO l|AplA MhjCAHAA. AA nOCAA BAMIk BAASKeHHArO ^HAOCOO^A KoHkCTAHhTHHA H Cl BpATOMl, AOHlA^SRe MU HeA0Cnt;K(i>M1i. OHH SKC, OYBtAtBlue AUOCTOAhCKArO CTOAA AOCTOAI|IA BAMA CTpANU, KpOMt KAHOHA UeChTBOpHCTe HHYhrOSRC, HO Kl HAMl UpVNAOCTe H CBATAFO KAHMeUTA MOI|IH HCCOYipe. MH SRC TperOYBOV pAAOCTIk npYHMUie, OVMUCAHJCCOMIk HaUHTABUie nOCAATH MeO-OAlfA CBAI|lhHie H C^ OVVeHHKU, CUHA SRC HAUierO HA CTpAHHU BAUIA, MOySRA SRC ChBepUieUA pASOVMOMl H npABOB«pHA, A^ BU HAOVYHTl, lAKOSRe CCTC HpOCHAH, CRAI^AA KHUrU Bl A^UKl BAUIh, UO BCCMOV IfepKOBHOMOIf YHHOV HCnOAHh H CE CBATOW MhUieN). peKUie CE CAOVSRBOHI, H KpCllieHTeMl». CIKOSRe eCTh ^HAOCO^^E KOH- CTAHhTHHh HAYAAl BOSRieN) BAArOAtTIN), H 7J\ CBATArO KAHMeHTA MOAHTBU : TAKOSRC AI|I6 HHIi KTO Bll^MOSReTl AOCTOHHO H HpABOBtpHO CKAI^ATH, CBATO H BAArOCAOKeHHO BOrOMl H HAMH H BCCW KA- TOAHKleN) H AHOCTOACKOH) l|epKOBhN> BOVAH, A^ BUCTC OVAOBh ^AUOBHAH ROSKTA HABUKAH. CCH SRC

eAHHi ;KpAHHTe obuyah, aa ha muih nphBoe ytovti ahoctoaii i CBArreATe puMCKu, tayc cAOBeuhCKH,

AA CA HCnOAHHTl CAOBO KHHSRHOe: lAKO B^ECXBAAATI^ rOCUOAA BCH A^^UIfH, H A|^OYrOHI|H : BCH B^E^IL- rAArOAN>T1k A:^UKU PAI^AHYHU BCAHYTiA BOSRTa, lAKOSRe AACTh HM1» AOV^^ CBATUH (OTBtllieBATH. Ai|ie SRe KTO OTl CEBpAHHH^Cl BAM1» OVYHTeAh H CAUHIAqiH^Kl CAOVXH H (OTl HCTHHHU CdTBpAqiAWIIIHX^E NA BAAAH, HAYUeTlk Af^l^^HOVBl HHAKO pA^hBpAqiATH BU, rA^A KHUrU Al^UKA BAHierO, A^ BOVA^V^ ttTAOY VeHli, HO TOKMO Blb COVA*!» A^HU qepKBH, AOHAeSRC CA HCnpABHTIi. TH BO COVTl BOAiqH, A HC OBqA ASKC AOCTOHTl (OTIi HAOA^E HX1» 3HATH H ;(pAHHTH CA HXh. BU SRC YAAA Bli^^AWBAeHHAIA, nOCAOVHIAHTe

ovychTa boxTa h uecdTpHHeTe ka3arTa qepKOKHAro, a^' ca ospAqieTe hcthhTh noKAOHHHqu bosrTh,

lOTqOV HAUieMOV- neBeCHOMOV, CE BCIsMH CBATHMH. AMHHh.

Hadrianus, episcopus et seruus dei Rostislauo et Kocelo. Qloria in excelsis deo, et in terra pax hoininibus bonae voluntatis. Audiuimus de vobis.8pirituaIia, quae sitie- bamus cum desiderio et precibus vestrae salutis gratia, quoniara expergefecit dorainus corda vestra, ut quaeretis eum, et monstrauit vobis, non solura fide, verum etiam bonis operibus oportere deo seruire; fides enim sine operibus mortua est, et faluntur ii, qui putant deum se cognoscere, operibus autem ab eo desciscunt. Non solum enim apud hanc episcopalenf sedem petiistis praeceptorem (dbctorem), verum etiam. a pio imperatore Michaele, misitque vobis beatum philosophum Constantlnum una cum fratre, cum nobis occasio deesset. Illi vero cognitis apostolicae sedis iuribus in vestras partes contra canonem nil fecerunt; sed ad nos venerunt, sancti ClQmentis reliquias ferentes. Nos autem triplici gaudio repleti, statuirous re considerata Methodium filium nostrum, postquam eum cum discipulis ordinauimus, mittere in partes vestras, virum perfectum ingenio et ortho- doxum, ut vos edoceat, quemadmodum rogastis, interpretans libros in linguam vestramy secundum omnia ecclesiae praecepta plene, una cum sancta missa, id est cum liturgia et baptismo, sicut Constantinus philosophus coepit diuina gratia et per sancti Cle- ^ientis preces. Item si quis alius potuerit digne et orthodoxe interpretari, sanctum et benedictum a deo et nobis et omni catholica et apostolica ecclesia sit^ ut facile

53

/

praecepta diuina discatis, Hano unum seruate moreoiy ut in missa primuoi legant apo- stolum et euangelium lingua romanai dein slouenica, ut expleatur verbum scripturae: Laudate dominum omnes gentes; atque alio loco : Omnes loquentur variis linguis magnalia deiy prottt spiritus sanctus dabat loqui illis. Si quis vero ex doctoribus vobis destinatis, et ex dlscipulis (eorud!)) aures suas a veritate auertentibuS; ausus fuerit aliter persuadere vobisy vituperans libros linguae vestrae; sit excommunicatus, sed tantum in iudioium de- tur ecclesiae, donec se oorrexerit; isti enim sunt lupi et non oues , quos oportet a fruc- tibus eorum cogooscere, et cauere ab illis. Vos autem filii carissimi ! audite praecepta dei, neue repudiate institutionem ecclesiae, ut inueniamini veri adoratores dei patris nostri cQeleatis atque omnium sanctorum. Amen.

PoSto je ova papinska poBlanica Bamo n 6taro8lo?jenskom prevodu, u tako zvanoj panon- bI^oj legendi by. Cirila i Methoda, sa^nvana, prlob5QJem ja a jedno a Blovjenskom i a latinskom jeziktt, po pr^voda MikloSi^vom, npotriebiv iapravke Erbenove i Dr. Ra£koga.

Lxm 871.

Ludovik 11, cckT pred^uje u svom pismUf pisanom ffrdkomu caru Vasmu, njeka msifja Sto ih podifU pomorska vcjska grdka jc^dr-anskim Slapjenom, (Hrvatom i Srbom) i0a obsijednuda

grada Bara,

In nomine domiDi nostri Jeau Christi dei aet^rni. Lodoguicus diuina ordinante prouidentia, imperator augustus Romanorumy dilectissimo spiritualique tratri nostro Ba- silio gloriosissimo ac piisimo atque imperatori nouae Romae. Probabile quidem et lau- dabile constat, aliquem fratrum monitiS; quasi quibusdam flatibus ad ignem charitatis accendi; probabilius autem est, sicut ipse eius ultroneae voluntatis ad hoc motibua inflammari; sed probabilissimum est, quandocumque viam quemquam virtutis arripere, et magis magisque miris successibus in sublime proiicere. Nam ille semper miles a duce magis diligitur, qui post veniens, hostium vires fortiter premit quam his, qui maturius quidem accessit, sed forte aut nichil aut certe modicum gessit. Secundum quam regulam- dininitus sublimatum imperiupa nostrum, ax die qua caepit erga fraternitatem tuam dilec- tionia radicem in corde suo plantare, multiplices fructus exhibere non destitit, nou minus quae yeatra ac quae nostra sunt| procurans et vindicans. Quamuis quae circa missos nostroB in causa familiaritatis et benignitatis te gloriaris egisse^ nos prius erga Johannem ^iMnosisaimum patricium gessisse patescat ; quem reuera non sicut amicum, vel quemad- modum fratris, id est imperii tui homimm, sed quasi consanguineunf nostrum, et tanquam e^(cellentiae tuae sobolem tractauimns et dileximus^ nec hunc penes nos positum aut tar- djtas unquam temporis, aut intima locorum a penetralibus nostri^ fecere extorrem etc (Dalje izostavljeno).

Set nec hoc ainmiratione caretj quod asseri^; principem Arabum protosymbolum dici, cum in volunainibus nostris nihil tale repperiatur, et vestri codices modo architoUi modo regemi vel alio quolibet vocabulo nuncupent. Verum nos omnibus.Iitteris acripturas sacras praeferimns, quae per Dauid non protosymbulos set reges Arabum et Saba pro- ficere confitentur. Chaganum vero non praelatum Avarum, non Gazarorup, aut North- manporam nuncupari reperimus, neque principem Vulgarum, set regem vel dominum

54

Yulgarum, quae omnia idcirco dicimus, ut quam aliter se habeant qnae Bcripsisti, legens in graecis voluminibus ipse cognoscas. Quos qimirum suis cognominibus acquiescera per- bibes, nec tamen propria ipsorum cognomina recolis, verum idcirco ab his; ab omnibus .SaauAEO); vocabulum adimis ut hoc soli tibi non tam proprie, quam violenter inflectas* etc. (dalje izostavljeno).

Hiis igitur super hoc ita praelibatis, obstupescimus in his, quae serenitas tua pro- sequitury dicens, suis; id est Graecis, Barim ex parte sua debellantibus, et elidere de- certantibus, nostros vel solum intuitos, vel prandiis dissolutos nichil auxilii praestitisse, hac ideo ciuitatem ipsam capi minime potuisse, cum nostri siue intuendo tantum^ siue prandendo, «iue aliud quid agendo, Barim tamen licet perpauci, et finemtenus impugnasso; et ope diuina cepisse noscantur. Vestri autem sicut bruchi prae multitudine apparentes^ sicut locustae primum impetum danteS; eo ipso quo conatum suum in prima^ fronte mon- strauerunt, pusillanimitate superati, protinus infirmati sunt; et more locustarum repente quidem salierunt, set confestim fatigati, quasi a nisibus volandi deciderint, ac per hoc neque intuendo, neque prandendo, neque bellando; quibuslibet insignibus triumphi mon- Btratis, motu subitaneo et clandestino recesserint, et inefificaccs ; nonnulli et contra Christianos solummodo captiuatis, ad propria repedauerint. Ergo frater, noli de caetero Francos ridere, quia etiam inter mortis vicina student, et prandia et omnia charitatis indicia proximis haberC; et tamen a proposito non lacessere, quoniam secundhm Aposto- lum, sciunt et habundare.et penuriam pati, et saturari et esurirei et omnia posBunt in illo; qui illos confortat. '

De paucitate vero, quid miraris, si pauci fuerunt^ et tamen multa lucra detulerint? Praeterea, qua de re pauci fuerint nostri, pridem dilectioni tuae patefecimua. Set quo- niam nos super hoc pulsasti denuo^ nostrum summe responsum. Cum enim diu demorante stolo fraternitatis tuae^ illius iam minime prestolaremur aduentum, et in anno ipso de obsedione Baris nihil omnino fieri putaremus. Omnes ad sua redire permiseramus, hiis so- lummodo retentis^ quos ad prohibitionem recipiendorum alimentorum sufficere credebamus. Et hoc est; quod stolus insperatus apparens, nonnisi paucos nostros inuenerit. Verum tamen isti pauci et adhuc pauciores quibuadam horum diuerso languore grauatis, effecti; antequam Baris caperetur, tres ammiradas, qui totam Calabriam depopulabantur, et numerosam multitudinem Saracenorum pros trauerunt, et magnam vestratibus salutem, diuino brachio contulerunt. Qua re non solum Calabritanorum Hismaelitum ingens ex- tunc facta est diminutio, set et Barensium potentatus omnimodo dissolutio, hac per id ad capiendum facilis adinuentionem. Cuius facti trophaea vestros credimus tuoimperio retulisse^ et opera dei, quae taceri non debent, mirabiliter enarrasse.

Caeterum fraternitatis tuae dilectionem rogamus, nullam Nicetae patricio molestiam irrogare, pro eo quoa nostrum tam insolenter offenderit animum, nam licet adeo pro- teruus et contumax erga nostrum fuerit imperium, ut fidelium quoque nostrorum numerosa multitudo in eum seueriore raente commoueretur, nisi a nobis causa tui honoris pariter et ariioris praeventa compesceretur, tamen malum pro malo retribuere non tulimus, nec debemus Et idcirco deposcimus, si quid minarum super ipsum potestatis tuae fortassis imminet, celeri benignitatis tuae manu pro nostro remoueatur amore. etc.

Et Nicet» quidem patricius, Hadriano loci seruatore, cum classibus destinato accepta quasi pro huiusmodi re occasione, multas praedas ab ipsis Sclauenis abstulit, et quibusdam castris diruptis, eorum homines captiuos adduxit, nec tamen quae praefati venerabiles apocrisarii perdiderunt, hactenus restituta sunt, Sane spintalera tuam nolu-

55

mu8 ignorare fraternitatem, super castra noslra dirrupta et tot populis Sclaueoiae nostrae in captiuitate, sine qualibet parcitate subtractis, Bupra quam dici possit anitnum nostrum commotum. Nqn enim congrue gestum est, ut iisdem Sclauenis nostris, cum nauibus Buis apud Barim in procinctu communis utilitatis' consistentibus, et nich'i aduersi sibi aliunde imminere putantibus, taro impie domi sua quaeque diriperentur; sibique contin- gerenty quae si praenoscerenty nequaquam prorsus incurrerent. Qua de re desiderabilem dilectionem tuam hortamur et ammonemus, quod raox id corrigere iubeat, et ipsos cap- tiuos ad propria cum suis reduci praecipiat/ si charitatis vinculum numquam inter nos fore cupiat dissoluendum. NuUus enim mortalium bactenus imperium nostrum talia com- misisse recolit, ac per hoc nisi correctio iussioue tua praeueniat, iustae seueritatis nostrae proxima ultio procul dubio subsequetur; nec poterit remanere penitus impunitum, quod in contemptum nostrum tanta temeritate constat fuisse patratum.

Nichiloroinus etiam innotescimus, obstupuisse nos talia de missis nostris audientes^ qualia tua nobis dulcedine litterae intimarunt, adeo quippe illos inordinate significans ambulasse, ut semper euaginato gladio deportato, non solum iumenta sed et bomines interficerent. Quae res si itu se habuit, mansuetudini nostrae valde displicet, et ut ad certitudinem perducatur, x^hementer exoptat. Verum et ipsi diligenter a nobis inquisiti; tale quid gessisse, modis omnibuer negauerunt. Et quia non est qui illos super hoc in fa- ciem arguat; non est profecto eis neque conuictis neque confessis iustae correctionis aliquid ingerenduro. Verum nos illos nec educauimus, nec ita docuimus^ ut ad talia, qualia perhibes; laberentur, et ideo de illis quicquam horum credere, non facile iudicamus. Caeterum indecorum sonuit, quod fraternitas tuo perhibuit, dicens suos non gladiis, sed dentibus nostros dilaniauisse, nisi causa timoris tui minime coercerentur, cum si non essent in imperio tuo nil tale sibi praetenderetur. Sed nec in regno tuo positi^ quic- quam horum penitus formidarent, quin imo nec tanti numerl viros et adhuc alios totidem deo gratias, expauescerent. etc.

De caetero, frater karissimo; noueris, cum virtute summi opificis nostri; exer- citum nostrum ordine praenotato, Bari triumphis nostris summissa, Saracenos Tarenti p&riter et Calabriae mox mirabititer humiliasse , simul et comminuisse ; hos celerius , duce deo, penitus contrituri, si a mari prohibiti fuerint escarum ammittere copias, vcl etiam classium a Panormo vel Africa suscipere multitudines. Quapropter spccialis fraternitas tua, quia per sicca nostrorum cunei populorum in utrisque locis vix aut nunquam dee- runt, studeat necesse est sufficientem stolum destinare, qui illos ab recipiendis alimentis a mare coerceat; et si plurimas contigerit sicut saepe nuntiatur pessimae gentis ad. uenire ceteruas, facilijis illis resistere, diuino munito brachio valeat. Nam iste stratigus Georgius Iicet solerter inuigilet, et strenue pro suo posse decertarCy non tamen sufficift obuiare, si plures inimicorum naues ex parte qualibet apparuerint> non videlicet nisi pauca prorsus chelandia possidens. Et quia nonnuUi Sarraconorum Panormi latrunculi cum sagenis, solatio et refugio iam memoratorum Neapolitanorum freti, per Tyrrhenum mare debachantur oporfet ut ad hos capiendos, tuae frate^itatis stolus, sine dilatione mittatur. Isti sunt qui et Calabritanis Sarracenis indefesse stipenclia praebent, et hiis qui Panormi sunt, auxilia quotidiana ministrant. Unde si capiantur sagenae, maxima ex parte Sarracenorum, tam Panormi quam Calabriae constriguntur.etc. (Dalje izostavljeno).

Prepisano iz starinskoga rukopisa Erenpertove poTJeBti LoDgobardah od Baronia. Annales Eccl. T. X. A. 871 cap. 51 — 81. Izpravljeno po Pertzu. Monum. Germaniae hist T. III, etr. 525.

^

50

LXVIII. 87^

Ivan Vlll. papa odgovara knezu blatskomu Kocelu napitanje: Sto da Hni s onimi, Jcoji se beg

zdkonitoga razloga razpitaju sa svojimi ienami.

Joannes VIII. papa Cozili comiti, de his, q^ai uxorea suas dimiBernnt, vel ad- alias, illifi viuentibus, niigrauerunt. -— ^Porro eos, qui uxores suas dimiserunt, vel illis ad alias viuentibus migrauerunt, nupcias tam diu cum conaentaneis eorutn excomrauni- camuB^ quousque posterioribus remotis, priores penitendo receperint. Sicut enim nupci^ a deo, ita diuorcium a diabolo est teste saneto Augustino repertum. Qnod enim coniunxit deus, homo non separet. Precipue cum hec pessima consuetudo ex paganorum more remanserit, quorum in talibus non alius, nisi ipse diabolus erat roagister et auctor.

Boczek Cod. dipl. Mor. p. 36. s. -^ Erben Reg. dipl. R. Boh. 9tr. 15 Wattenbach Bei- trage Btr. 49.

LXIX. Oko g. 878

Ivan VIIL papa nagovara hrvatskoga velikoga iupana Domogoja neka strogo postupa proti

morskim gusaram.

Joannes VIII. Demago ^ duci glorioso.

Praeterea deuotionis tuae studium exhortamur, ut contra marinos latrunenloS) qui sub praetextu tni nominis in christicolas debachantur, tanto vehementius acoendaris, * quanto illorum prauitate famam tui nominis obfuscatam fuisse oognoscis, quoniam lioet credi possif, quod te nolente illi nauigantibus insidientur, tamen quia a te compriiBi posse dicuntur, nisi eos compesceris, ^ innoxius non habeberis. Scriptum quippe e«t: qui crimina, cum potest emendare, non corrigit, ipse committit.

Corpus Juris Canonici accademicum. Coloniae 1735. p. 833. Decretom Gratiani secunda Pars Causa XXII. Cap. XII. Mansi. Collectiones Cdnciliorum T. XVIl. p. 243.

LXX. Oko g. 874.

Ulomak pisma pape Ivana VIIL Paolu biskupu jakinskomu i poslaniku u Fanoniju, glede

crkve Ilirske u obde, a panonske na pose.

Joannes episcopus commonitorium Paulo episcopo (anconitano) fungenti legati- one in Germania et Pannonia. Inter caetera. Non solum inter Italiam , ac terras Hespe- riae verum etiam inter totius Illyrici , fines, consocrationos, ordinationes et dispositiones ' apostolica sede^ patrare antiquitus oonsueuit, sicut nonnuUa regesta> et conscriptiones syno- dales, atque ipsarum quoqi«e plurima ecclesiarum, in his positarum demonstrant moni- menta. Porro si de annorum nummero quis forte causatur, sciat, quod inter Ohristianos^ et eos, qui unius jidei sunt, numerus certus affixus est. Ceterum ubi paganorum et

^ Mansi Domasol.

ManBi. accendatur.

^ Man»i. ^compresseris^

67

iocredalorum furor in eausa est^ quantalibet praetereant tempora, iuri non praeiudicat ecclesiarum; qnae corporalia nescientes arma, solum dominum et propugnatorem suumi quando placuerit misereri, pacienter expectant. Verum si annorum prolixitas in talibus impedity ergo deus ipse reprehendendus est^ qui post CCCC, et XXX. annos filios Israel de durissima seruitute Pharaonis, et fornace ferrea liberauit. Sed et ipse per se re- demptpr^ qui hominum genus post tot annorum millia de inferni olaustris eripuit

U vaakaiiike knji^nie^. Cod. Carth« 4836. str. 143. MaiMi XYII. 264. Jaffe. Bageste PQDtifiQtun. 9tr. 262.

LXXL 875.

Iva^ VJIl. papa nagovara kneza MuHmira neka se vrati pod vlast biskupa panonskoga

(Methoda).

Joannes episcopus Montemero Duci Salninicae Admoneraus te,

ut progenitorum tuorum secntus morem, quantum potes, ad pannoniensium reuerti studeas

dioecesim : et quia iam iltic, deo gratias, a sede benti Petri apostoli episcopus ordinatus est, ad ipsiQs pastoralem recurras sollicitudinero.

Ie rnkopiBa vatikanske knjiSnice brq} 4886 list. 102.

LXXn. 87S. 16. tray^Ja. U lUma.

Ivan VIII, papa nagovara Mihalia kralja bugarskoga, da nesliedi nauk vjere gt6ke^ nego da se sjedini 9 crkvom rimskom^ vjedno mu javlja da je Sergija Slopjena svrgo sa stolice bisku-

pije beogradske,

Mihaeli regi Vnlgarum.

Spiritalibus ta visceribus edito gaudebamus, et pro sahltatione tua gratias agebamQs; sed nuno astutia maligQorum decepto, tristamur, et iiiigeoieseimas; verentM^ et pertimescentes, ne si forte Graecos aecuti fueritis, cum illi in diuersos haareses at schismata aolito naore ceciderint, vos quoque cum ipais in erroris prufundo ruatis^ et aiottt serp^M sedn^it f^uam astQcia sua, ita s^usus vestri corrua^pantur, et excedant a siiopli- citate, et castitate, quae est in Christo Jeau. Nam te fili, mosaieia rogo verbi^ intero^ patrein tuMm, et annuntiabit tibi, seniore^ taos, et dioent tibi, si aliquaqdo Qraeoi sipe hae irel ill^ haeresi fu^rint, et cum non inuenerit eos ab aliqua haeresi aliqaaQdo liharos eiUitiase. Op^tet vos eorum fraudes et consortia fugere, oe cum illi eriauerint, vos erretis, et cum iUi ad blasphemiam versi fuerint, et vos etiam fidei reotae blasphematores inaenia- mini ; »ec erit, qoi vos postmodum corrigat, vel ab errore raducat, et boc est, mihi cre* djite, ^i karisaimei qat>d dolemus, hoc est unde nocta, et die pro vobis soliciti sumus* NoQ g^riam ex vobis, vel honorem aut censum proeul dubio expectantes, cum vos patiois et j^oj^ vestra quaeramus. Nam non patriae regimen at reipublicae taoderamen adipisci ou* pimas, sed dioceseos eiusdem regionis caram et diapositionem more prisco rasuQsere volumua, ut sollicitodinem, quam universis debemus ecclesiis, tanto pro aadem dioc^i splertiua exercaamu^, quanto ad ordinationem apecialius vestram haac antiquitas pertioijaspe qod

58

ignoramus. Tantoque pro vestrae salutis custodia instantius vigilare valcamuSy quanto, at confirmet hoc deus, quod operatus^ est in nobis, enixius nobis optandum est, et districtius a nobis diuinitus exigendum ; clarius scimus, si circa instructionem et munitionem vestram desides, quod absit, fuerimus inuenti. Reuertimini ergo ad beatum Petrum apostolorum primum, quem amastis, quem elegistis; quem quaesistis, cuiusque in necessitatibus patro-* cinium percepistis, et fluenta doctrinae salubriter et conuenienter hausistis, cuiusque vos protectioni cum subiectis omnibus commendastis et tradidistis. Bene qnidem currebatis, cum apostolo clamamus. Quis vos fascinauit veritati non obedire? Sed et ipse per se dominus dicit: Nemo mittens manum suam in aratrum et conueraas retrorsum, aptus est in regno coelorum. Non autem dicimus, quod non una sit fides, unum baptisma, unus deus noster, pariter et illorum. Sed quia in eis saepe praesule constantinopolitano vel imperatore aut plerumque utroque facto haereseos , plures qui sub ipsis sunt, adulatione, aut certe timore, illis efficiuntur consimiles, et vae tunc eis est, qui societatem. sequuntur eorum. Dic itaque rogo karissime fili, quid faceres tu, vel populus tuus, si tempore pneumatomachi Macedonii constantinopoiitani antistitis, quando et impius illic imperabat Constantius, essetis eorum societate fruentes. Nonne, dogma eius contra spiritum sanctum blasphemans cum iilis sequeremini. Quod peccatum, attestante domino non re- mittitur neque hic, neque in futuro. Nonne, si horum pollutam societatem haberetis, et prauam doctrinam nihilominus haberetis , ac per hoc et vos cum illis quasi fasciculi colligati ad comburrendura aeterno igni reseruareroini in die iudicii cruciandi. Credimua autem quod iam vos non lateat, nunquam apostolicam beati Petrisedem ab aliis sedibus reprehensam, cum ipsa alias omnes, et praecipue constantinopolitanam saepissime repre- hondens, aut ab errore liberauerit, aut certe in his, qui resipiscere nolu^runt, sententiae suae iudicio condemnauerit. Noli ergo sequi Graecos, fili karissime, quia argumentis semper fallacibus student, semper dolosis intenduntur versutiis, ne forte vobis, quod genti contigit Gothorum, contigat, quae cum a paganorum errore cuperet liberari, Christique fidei sociari, (in) episcopum incidit formam pietatis habentem, virtutem autem eius abne- gantem; qui eos, dum a paganismo liberat, Arii blasphemiis implicat, sicque illi dum incaute quaerunt errorem fugere, in errorem incidunt; et coecum ducem sequentes, cum illo coeci facti, in Arianae prauitatis praecipitia dilabuntui^ ; et hoc est, unde Graecorum cauenda esse praedicamur consortia. Corrumpuntur enim, ut Paulus apostolus ait, mores 4>ono8 colloquia roala. Qui etsi aliquando loquuntur aliquid boni, uoli mirari, quia et daemones confitebantur filium dei Sed ipse illos potius tacere praecipiebat, ne qui eos audiret.vera praedicantes, 'sequeretur errantes. Conuertimini igitur ad beatum Petrum apostolorum principem, qui primus cognouit et confessus est filium dei ; qui oues dominicas regendas accepit, et ut has ad aeternae pascua vitae introducere posset, et hic legandi soluendique *potestatem, et illic reserandi eis claues coelestis regni promeruit. Igitur scitote karissime, si ex hoc ad Graecos, quod auertat dominus, conuersio vestra fuerit, partem vestram diuinitus cum his ponendam, qui primam fidem irritam faciunt, et cum his quorum libenter amplectimini portionem Porro si nos audieritis, et ad sancti Petri gre- mium redieritis, ut filios vos amantissimos expansis sinibus recipiemus, et exertis bra- cfaiis amplecteoiur, et in visceribus Christi dilectionis aemper habebimus. Et si qua sunt sancta, si qua salubria, si qua congrua, vobis et pro vobis ofFerre atque impendere non cessabimus. Xenium nobis ex vobis transmissum, quodam religiosi habitus, Urso defe- rente, euscepimus; de quo benignitati vestrae gratias agentes, deum laudabimus, qui te nobis deuote munus oferre docuit, temet ipsum cito totum, ut confidimus, et perfectum

69

daturuB. Ceterum gloria vestra Bciat Sergium eunuchum, qui cum genere Sclabus esset, et multis prauitatibus irretitus , sacerdotium per surrectionem (surreptionem) optinuit, et post etiam super aliis detectus^ et conuictus excessibus, ab epjscopo tunc suo depositus fuisse dinoscitur, et post indigne satis a Georgio, qui faUo sibi episcopi nomen usurpat| ad episcopatum belogradensem prouectus est, apostolorum principum, et sanctorum ca- nonuro auctoritate, etiam nostri esse sententia decreti depositum Quod tam vobis, quam vestrae omnium generalitati canonice patefaciraus, ut hi, qui abiiciuntur, ab aliis non recipiantur. Ne^ quod non optamuS; simili cum eis poena iudicii teneantur astricti. Data XVI. idus mensis Aprilis, indictione XI.

Straga: Missa per Eugenium et Paulum episcopos, mense Aprilis die XVI. indictione XL

Iz rukopisa Tatikanskoga arkiva. JoanDiB VIII. Epistolae. Ep. 65. str. 80.

LXXra. 879. 2. svibnja. U Rimu.

Ivan VIII. papa pise Sedeslavu velikomu Supanu hrvatskomUt neka dostojno primi njegove

poslanike ea Bugarsku.

Dilecto filio Sedesclauo glorioso comiti Sclauorum.

. Quia fama tuae dilectionis, atque bonitatis, et religionis in deum ad nos usque

peruenit, confidenter gloriae tuae praecipimus, atque mandamus, ut pro amore sanctorum

apostolorum Petri bac Pauli protectorum vestrorum; praesentem legatum, quem ad gentem

Vulgarorum dirigimus, saluum atque incolumem venire faciatis usque ad dilectum filium

nostrum Michaelem gloriosum regem eorum; et quaecumque ei sunt necessaria ad victum

et vestimentum^ illi pro dei amore administrate; quia dominus dicit in euangelio : Quam-

diu fecistis nni de minoribus istis, michi fecistis. Et apoatolus hospitales in ionicem sine

murmuratione, quia per hanc placuerunt quidam angeli hominibus ospicio susceptis.

Agat, fili karissime, de hoc tua dilectio, ut aeternae vitae praemia percipere valeat,

Data VI. Nonas Maii^ indictione XII. t

\z rukopisa vatikanskog. Epistolae Joannis VIII. Epistola 185. p. 71.

LXXIV. 879. 7. lipnja. U Rimu.

Ivan VIIL papa hvali Branimira velikoga iupana hrvatskoga $to se je k rimskoj vjeri

povraiio, ieli mu da $ njom sve neprijatelfe i buntovnike nadvlada, i moli ga zajedno, da do-

pusti svedeniku svomu Ivanu od^jeti papinsko pismo kralju bugarskomu.

Dilecto filio Braniroir.

Relegentes nobilitatis tuae litteras, quas per Johannem venerabilem presbyterum communcm fidelem nobis mandasti, quantam fidem et sinceram deuotionem circa eccle- fliam sanctorum apostolorum Petri et Pauli, et circa nus habeas, luce clarius nouimus. Et quia^ deo fauente, quasi dilectus filius sancto Petro, et nobis; qui per diuinam gra- tiam vicem eius ienemus, fidelis in omnibus et obediens esse cupias, humiliter profiteris

eo

toae Qobilitati digoaa valde gratiaa hia noatri apoatolatas litteriB agimat, pateraoqae amore, atpote karissimam filiom, ad gremium .saactae sedis apostolicae matris taae, de caiaa yidelicet parisaimo fonte patres tai melliflua sanctae praedicationis potaaere flaenta, re- deantem aaecipimas, et spiritalibus amplectimar amis, atqae apostolica volamaa be- nignitate fooere, at gratiam, et benedictionem sanctoram Petri et Paali apoatoloram prin* cipom, et nostram aoper te habeas diffusam, a visibilibas et invisibilibas hostibos, qui saloti homanae insidiari et impedire non ceasant, saloas semper ac secaroa existas^ optalamqne de inimicis victoriam facilios possis habere. Nam qoanto ipse te deo homiliAer sobdere» sanctisqoe ipsios obedire praeceptia atoduerisy atqoe ipsiua aacerdotibos, et ministria hoporem debitam pro amore dei exhibueris ; tanto soper te omnes inimicos taos, et rebelles adaeraariosy eris procul dobio victor et potens. Et ideo monemas industriam taami ot in omnibas tuia actibus dominum semper prae ocnlis habeas, timeas, et toto diligas cordci qoom dicente psalmista, beatas est vir qai timet dominora in mandatisque eius copit nimia; potens in terra erit semen eius. Et ipse in euangelio. Qoi me^ inqait, diligit, sermonem meom seroabit, et pater meus diliget eumi et ad eam veniemaS| et mansionem apod eom &ciemas. Qood com ita sity si tuis bonis operibus in praesenti locentiboSi deom glorificaoeriSy gloria eris sempiterna in fataro sine dobio decoratos: Qoom ipse per Moysen hoc se facere testatur, dicens: glorificantes me, glorificabo. Sicot aotem nostro praesolatoi per iam fatom presbyterom tria aoggesaisti. Quatenus nostro tibi ore apostolico benediceremoSy pro taae salotis aogmentOi id ipsom libenter fecimus. Nam in die ascensionis domini inter sacra missarum solempnia, super sacrom altare beati Petri apostoli celebranteSy elebatis sorsom maniboS| benediximos tibi et omni popolo toOj omniqoe terrae toae, ot hic et in aeternum corpore simul et anima salnatuSi et princi* patnm terrenumy quem habes, prospere, ac secoriter regere possisy et in coelesti regione, post mortem com deo feliciter gaodeaSy et in perpetoom regnes. Et qoia honc ipsom Johannem presbyterom tibi et nobis verom fidelem in omnibos esse cognooimos, dedimos illi nostram apostolicam epistolam deferendam regi Vulgarorum. Ideo petimoSy ot pro amore sanoti Petri et nostrO| com toa ipse Kcentia, legationem hanc nostram sine tarditate perficiat Ut et propter hoc tuae dilectioni multiplices gratias habeamus Data VII. die mensis Junii| indictione XII.

Is Tstikanskoga rokopiia XI. vieka: Epistolae Joannis VIII. £p. 191 .atr. 78.

LXXV. 879. 7. llpnjju U Rlmu.

Ivan YIIL papa Jat^a Teodosiju biskupu ninskomu, kako ga radosino prima nairag u na rmfje crkve rtmaJbe, savjeit^u6i mu B€^edm, da od njega posvede^je hiskup^ prtmi.

Theodosio venerabili diacono dilecto et electo sanctae ecclesiae nonenais.

Dilectionis toae litteris receptis, atque perlectis, deuotionis et fidei toae sint^ri- tatem, qoam circa ecclesiam beati Petri apostoli, et circa nostrom pontificiom habeS| loce clariua agnouimoa £t quia nostram gratiam^ et benediotionem hnmili prorsoB affectu expetere stodoisti, valde samus gaoisi ; nam et Johannes venerabilis preabyter de veatra parte veniens, mnlta nobis toae bonitatis et patientiae vioa voce praeconia retoli^ qoae in sacerdote Christi magnopere sont habenda. Unde te, qoasi dilectom corporis Chriati mmibnijvi, et apiritaLBm filiam noatri apostolatoa ulnia extensis amplectimor, patemoqae

61

amore diligimas, atque apoetolica s^mper velamtis beafgnitate fouere. In deo monemus Bagacitatem taam, ne in quamlibet partem aliam declines, et contra sacra venerabilium patrum instituta, episcopatus gratiam recipere quaeras : audiens itlam desiderabilem summi iudicis uocem dicentis : Euge serue bone, et fidelis, quia super pauca fuisti fidelisi Bupra mMlta te couetituam; idtra in gaudium domini tui. Sed toto corde, totaque volun- tate ad gremium sedis apostolicae^ unde antecessores tui diuinae legis dogmata melliflua cum sacrae institutionis forma, summique sacerdotii honore sumpserunt; redeas; qaatenns et ipse ab apostolica sede, quae caput et magistra est omnium ecolesiarum dei, episco- palem consecrationem per nostrae raanus impositionem, Christo anauente, percipias^ Qua- • tenus secundum pristinum morem sanoti Petri, et nostra semper auctoritate^ atque turtione munitusy populum dooiini tibi commissum, strenue ao Becuriter regas, et in conspeota altissimi veniens, venias curo exultatione^ portans manipulos tues; dicereque domino poasis, ouanter: Ecce ego et pueri quos mifai dedisti. Et ob hoc oum deo valeas stne fine gaudere. Data die mensis Junii. Indictione XII.

Iz vatikanskoga rukopisa XI. vieka. Epistolae Johannis VIII. £pi8tola 192. p. 74.

LXXVl. 879. 7. lipnja, U Rimu.

Itfan VI 11. • papa javlja narodu hrvatskomu veliko svoje veselje $t(y se je povratio k crkvi

ritnskojf i nagovara ga da jaj vjeran ostane.

. OmnibuB venerabilibus sacerdotibus et universo populo.

Oum literis principis vestri Branimir, quas nobis per venerabiletn predbyterum Joannem dire:sit, legeremus, non solum illius deuotionem, sed etiam fidei vestrae sinceri- tatem, 6t dilectionem quam circa sanctum Petrum apostolorum principem, et circa nos babetis; cognouimus. Et quia, velut chari^simi filii ad sanctam romanam ecclesiam^ unde parentes vestros meliiflua sanctae praedicationis dogmata suscepisse agnoscitid, toto animo totaque voluntatey redire cupiatis, nostram apostolicam gratiami et benedictionem habere magnopere desiderantes, tnagna sumus repleti laetitia. Et ideo brachiis extensis vos am- pieotimnr, paternoqae amore recipimus, et apostolica volumus semper benignitatc fouere, fli vos hanc voluntatem, ac sponsionem vestram^ usque finem sinceriter habueritis, et fi- deliter tenueritis, quia dicente domino : qui perseuerauerit usque ^ in finem^ hic saluus erity et apostolo id ipsum dicente: participes enim Ohristi £Eicti estis, si tamen initium fidei asque ad finem firmum retineatis. Quapropter estote fideles deo, et sancto PetrO| ricvt mandastiSy usque ad mortem, et accipietis coronam vitae, quam repromisit deus dilfgentibus se. Nos enim sacris orationibus nostris memoriam vestri coram domino aasidue facientes, manibus sursum ad dominum eleuatis, omnipotenti deo, vos una cum dileeto fiiio nostro, principe vestro cotiimendamus, et omni benedictioni< spiritali vobis benedicifnus in Ohristo Jesu doinino nostro; ut hic et in aeternum corpore simul et anima benedieti existatis; et in perpetuum domitio gaudeatis. Data VII. die mensis Junii indictione XII.

Labbe. Collectio S. Conciliorum. XII. p. 118. Farlati. T. IV. p. 208. Man«i XVII. D. 128.

♦ •

62

LXXVIL 879. 10. lipnja U Bimtt.

Ivan VIIL papa nagovara biskupe i stanovnike gradovah u Dalmaciji neka se povrate k crkvi

rimskoj.

ReaereDtissimis et sanctissiiuis episcopis Vitali Jadransi, Dominico AbsarenBi, ceterisque episcopis dalmatinis, seu Johanni arct>ipresbytero sanctae sedis salonitanae, omnibusque sacerdotibus et senioribus populi habitatoribus spalatensis ciuitatis, atque zadarensis , ceterorutnque ciuitatum. Pastorali solicitudine moti, vos quasi oues dominicas nobis beato Petro apostolorum principe commissas dicente domino: Si diligis me Simon Petre, pasce oues meas; iicet pro assidua gentium persecutione nunc usque impediti, his modo apostolatus nostri litteris visitare curauimus, admonentes fraternitatem vestram, ut more praecessorum vestroruro, ad sedem beati Petri apostoli quae caput et magistra est omnium ecclediaruita dei, et ad nos, qui ei diuinitus praesidemus, t>to animo libentique voluntate reuerti studeatis; quatenus inde summi honorem sacerdotii^ et totius institutionis ecclesiasticae formam sumatis, unde parentes ac praecessores vestros melliflua sanctae praedicationis et doctrinae apostolicae potasse fluenta recolitis. Reminisci namque debetis, quanta eosdem praecessores vestros prospera euidcntissime comitabantur, quando ad limina Petri, coelestis regni clauigeri, deuoto pectore, quasi proprii filii confluebant; et quanta postmodum nunc usque sustinueritis aduersa, cum ab ea, vos quasi alienos sepa- rare non dubitastis. Quapropter vos plurimum diligentes, non ea quae vestra, sed vos quaerentes, paterna benignitate roonemus, atque hortamur, ut sicut diximus^ ad gremium sanctae romanae matris vestrae redire ouanter attendatis; ut electus a vobis canonice archiepiscopus, una curo vestro omnium consensu et voluntate, ad nos veniens, gratiam episcopalis consecrationis , sanctumque pallium a nobis more pristino incunctanter per- cipiaty ut gratiam et benedictionem sancti Petri, ac nostram babentes^ a malis omnibus liberi, et bonis uniuersis repleti, et h c in praesenti saeculo gaudeatis, et in futoro coram domino sine fine proul dubio exultetis. Porro si aliquid de parte Graecorum vel Scla- uorum super vestra ad nos reuersione, vel consecratione, aut de paliii perceptione dubi- tatis; scitote pro certo, quoniam nos secundum sanctorum patrum, decessorumque nostro- rum pontificum statuta vos adiuuare auctoritate curabimus. Quod si forte hanc nostram apostolicam admonitionem, imo canonicam praeceptionem pro nichilo ducentes, ad sedem apostolicam romanae ecclesiae redire et inde secundum antiquam normam consecrationem episcopalem, sacrumque pallium recipere contempseritis, omni ecclesiastica vos communione scitote penitus excommunicandos. Interim tamen auctoritate dei, et sancti Petri vobis praecipimusy ut non habeatis licentiam aliunde consecrationem palliumque recipere. Nam si feceritis^ quasi transgressores et inobedientes vos sine dubio iudicabimus. Hanc autem nostri apostolatus epistolam fraternitati vestrae per hunc praesentem Johannem venera- bilem presbyterum fidelem familiarem nostrum direximus, cui scilicet aliqua iniunximus vobis verbotenus referenda, et ideo illi omnia, quae de parte nostra dixerit vobis, credere nullatenus dubitetis. Ipsamque epistolam ut ad omnium vestrum notitiam ferat, bulia nostra iussimus in calce signari. Data X. die mensis Junii, indictione XII.

\z Tatikanskog rukopisa XI. vieka. Epistolae Johannis VIII. Epist. 197. str. 75.

63

LXXVIII. 879. 14 lipnja. U Rlmu.

Ivan VllL papa javlja SvatopluJcu, Jcako je 6uo da njegov nadbiskup Metodio vjeru krScanBku

neudi po nauku rimskom, i da ga je eato preda se pozvao u Eim,

Zvuenlapu de Marauna.

m

Scire vos voluinus, quia nos, qui per dei gratiam, beati Petri apostolorum principis vicem tenemus, pio amore vos, quasi karissimos filios amplectimur, et paterna dilectione amanus; nostrisque assiduis precibus vos omnes Ihesu Cbristo domino commendamus. Orantes semper pro vobis, ut deus omnipotens, qui corda vestra inluminauit, et ad viam veritatis perduxit, in bonis operibus confirmet, (t usque ad finem in recta fide, bonaque actione decoratos vos, atque incolumes dignetur perducere. Quod cum, sicut Johanne presbytero vestrO; quem nobis misistje, refereute didicimuS; in recta fide dubitetis. Mo- neraus dilectionem vestram, ut sic teneatis, sic credatis, sicut sancta romana ecclesia ab ipso apostolorum principe didicit, tenuit, et usque ad finem seculorum tenebit Atque per totum mundum cotidie sanctae fidei verba, rectaeque praedicationis semina mittit £t sicu^ antecessores nostros^ sanctae videlicet sedis apostolicae praesules, parentes vestrosy ab initio docuise cognoscitis. Si autem aliquis vobis, vel episcopus vester, vel qnilibet sacerdos aliter adnunciare^ aut praedicare praesumpserit, zelo dei accensi orones unos animOy unaque voluntate doctrinara falsam abicite, stantes et tenentes traditionem sedis apostolicae. Quia vero audiuimus, quia Mnthodius, vester archiepiscopus, ab ante- cessore nostro Adriano scilicet papa ordiatus, vobisque directus, aliter doceat, quam coram sede apostolica se credere verbis et litteris professus est, valde miramur. Tamen propter hoc direximus illi, ut absque omni occasione ad nos venire procuret. Quatenus ex ore eius audiamus, utrum sic teneat, et credat, sicut promisit; aut non. Data XVIII. kalendas Julii. Indictione XII.

Iz vatikanskoga rukopisa XI. vieka. Epistolae Jo. VIII. Epist. 201. str. 77.

LXXIX. 879. 14. Upnja. U Rimu.

Ivan VIII. papa zabranjuje upotriebljivanje jezika slovjenskoga u crkvi, i poziva sv. Metoda

u Rim,

Reuerentissimo Methodio, archiepiscopo pannoniensis ecclesiae.

Praedicationis tuae doctriuis populum domini tibi quasi spiritali pastori com- missum saluare instruereque cum debeas ; audiuiuimus quod non ea quae sancta romana ecclesia ab ipso apostolorum principe didicit, et cottidie praedicat, tu docendo doceas, et ipsum populum in crrorem mittas. Unde bis apostolatus nostri litteris tibi iuberaus/ut

omni otcasione postposita, ad nos de praesenti venire procures; ut ex ore tuo audiamus

et cognoscamus, utrum sic teneas, et sic praedices^ sicut verbis et litteriste sanctae romanae ecclesiae credere promisisti^ aut non, ut veraciter cognoscamus doctrinam taam. Audiuimus etiam; quod missas cantes in barbara, hoc est in sclauina lingua. Unde iam litteris no9tris per Paulum episcopum anconitanum ^tibi directis prohibuimus, ne in ea linepua

64

sacra missarum solempnia celebrares ; aed vel in latina vel in graecea lingua, sicnt ecclesia dei toto terrarum orbe diffusa, et in omnibue g«ntibu8 dtUtata cantat. Praedicare vero aut sermonem in populo facere tibi licet; quum psalmista omnes commonet dominum gentes laudare, et apostolus, omnia inquit lingua eonfiteatur, quia dominus Jhesus in gloria est dei patris. Data XVIIt. kalendis Julii Indictione XII.

Iz Tatikanskoga rukopisa XI. -vieka, kako gore. fipist. 201. str. 77.

LXXX. 880< mjegeca lipoja. U Bimu.

Imn V/IL papa javlja Svatopluku hralju moravskomu da Metoga iis Rimv natrug na nav- biskup^u stolicu poSHja i da je donvoljeno slovjenskim jezikom sluiiti se u crkvi pri . sluibi

hozjoj.

Dilecto filio Sfentopulcho glorioso comiti.

Industriae tuae notum esse volumus, quoniam confratre nostro Methodio reue- rentissimo archiepiscopo sandtae eccleaiae marahensis, una cum Semisisno fideU tuo, ad limina sanctorum apostolorum Petri et Pauli; nostramque pontificatem praesentiam ve- niente. atque sermone lucifluo referente, didicimus tuae deuotionis sinceritatem, et totius populi tui desiderium, quod circa sedem apostoHcam et nostram paternitatem habetis. Nam diuina gratia inspirante, oontemptis aliis saeculi huius principibus^ beatum Petrum apostolici ordinis principero, vicariumque, illius habere patronum ac in omnibus adiutorem et defensorem pariter cum nobilibus viris fidelibus tuis^ et cum omnt populo terrae tuae amore fidelissimo eligisti, et usque ad finem sub ipsius et vicarii eius defensione coiia summittens, pio affectu cupis, auxiliante domino, utpote filius denotisBimus permanere. Fro qua scilicet tanta fide et deuotione tua et populi tui, apostolatus nostri ulnis extensis, te quasi unicum filium amore ingenti aipplectimur, et cum omnibus fidelibus tuis pater nitatis nostrae gremio^ veluti oues domini nobis commissas, reciplmus, vitaeque pabulo clementer nutrire optamus, atque nostris assiduis precibus omnipotenti te domino com- mendare studemus. Quatenus sanctorum apostolorum suffragantibus meritis, et in hoc saeculo aduersa omnia superare, et in coelesti postmodnm regione cum Christo domino nostro valeas triumphare. Igitur hunc Methodium venerabilem archiepiscopum vestrum int» rrogauimus coram positis fratribus nostris episcopis, si orthodoxae fidei symbolum ita crederet. Et intersacra missarum solempnia caneret, sicuti sanctam romanam ecclesiam tenere, et in sanctia sex uniuersalibus synodis a sanctis patribus secundum euangelicam Christi dei nostri auctoritatem promulgatum atque traditum constat. Ille autem professus est, se iuxta euangelicam et apostoiicam doctrinam, sicuti sancta romana eoolesia docet, et a patribus traditum est, tenere et psailere. Nos autem illum in omnibus ecclesiasticia * doctrinis et utilitatibus orthodoxnm et proficuura esse reperientes, vobis iterum ad re- gendam commissam sibi ecclesiam dei remisimus. Quem veluti pastorem proprium, ut dfgno honore et reuerentia, laetaque mente recipiatis, iubemus, quia nostrae apostolica^ aucfioritatis praecepto eius archiepiscopatns ut et priuilegium confirmauimus, et in per- petuum, deo inuante, firmum manere statuimus, sicuti antecessorum nostrorum auctoritate omnium ecclesiarum dei iura et priuilegia statuta et firmata oonsistunt. Ita sane, ut iuirtA ^wonioatn traditionem, omnium negotiorum ecclesia$ticorum curam habeat ipso; et ea

65

velut deo contemplante dispenset. Nam popnlus doroini illi commissus est, et pro animabus eorum hic redditurus erit rationem. Ipsum quoque presbyterum nomine Uuichinus-^sic) quem nobis direxisti electum episcopum consecrauimus sanctae ecclesiae nitrensis, quem suo archiepiscopo in omnibus obedientem, sicuti sancti canones docent, esse iubemus. £t volumus^ ut pariter cum ipsius archiepiscopi Qonsensu et prouidentia, alterum nobic apto tempore utilem presbjterum vel diaconum dirigas, quem similiter in alia ecclesia, in qua episcopalem cathedram noueris esse necessariam, ordinemus esse episcopum; at cum liis duobus a nobis ordinatis episcopis, praefatus archiepiscopus vester, iuxta decretum apostolicum per alia loca in quibus episcopi honorifice debent et possent existercy postmodum valeat ordinare. Presbyteros vero, diaconos, seu cuiuscunque ordinis. clertcos, siue Sclauos, siue cuiuslibet gentis, qui intra prouinciae tuae fines existunt, praecipimus esse subiectos et obedientes, in omnibus iam dicto confratri nostro archi- episcopo vestro, ut nichil omnino praeter eius conscientiam agant. Quod si contumaces et inobedientes existentes scandalum aliquod, aut schisma facere praesumpserint, ct post primam et secundam ammonitionem se minime correxerint, quasi zizaniorum seminatores ab ecclesiis et finibus vestris auctoritate nostra praecipimus esse procul abiciendos, se- cundum auctoritatem capitulorum, jquae illi dedimus; vobis direximus. Litteras denique sclaviniscas a Constantino quondam philosopho repertas^ quibus deo laudes debite resonent iure laudamus. Et (ut) in eadem lingua Cbristi domini nostri praeconia et opera enar- rentur, iubemus. Neque enim tribus tantum sed omnibus Iinguis^ dominum laudare auc- toritate sacra monemur, quae praecepit dicens: Laudate dominum omnes genteS; et col- laudate eum omnes populi. £t apostoli repleti spiritu sancto locuti sunt omnibus linguis magnftlia dei. Hinc et Paulus coelestis quoque tuba insonat, monens : Omnis lingua con- fiteatur quia dominus noster Jhesus Christus in gloria est dei patris. De quibus etiam linguis in prima ad Corinthios epistola satis et manifeste nos ammonet, quatenus linguis loquentes ecclesiam dei aedificemus. Nec sane fidei vel doctrinae aliquid obstat, siue missas in eadem sclauinica lingua canere, siue sacrum euangelium, vel lectiones diuinas noui et veteris testamenti bene translatas et interpretantes legere, aut alia horarum officia omuia psallere. Qnoniam qui fecit tres linguas principales, hebraeam scilicet, graecam et latinam, ipse creauit et alias omnes ad laudem et gloriam suam. Jubem.us tamen^ ut in omnibus ecclesiis terrae vestrae propter maiorem honorificentiam euangelium latine legatur, et postmodum sclauinica lingua translatum in auribus populi, latina verba non intelligentis, adnuntietur. Sicut in quibusdam ecclesiis fieri videtur. £t si tibi et iudicibus tttis placet, missas latini^ linqua magis audire, praecipimus, ut latine missarum tibi so- iemnia celebrentur. Data mense Junii indictione XIIL

Iz yatikanBkoga rakopisa XI. vieka: Epistolae Joannis VIII. £p. 257 .str. 99.

LXXXL 880. mjeseca stndena.

Ivan VIIL papa nagavara Branimira velikog iupana i sav narod hrvatskiy da ostane vjeran

rimskcj crkvi, eajedno nalaJte da poSalje u Rim svoje poslanike.

Excellentissimo viro Barnimero, glorioso comiti, et dilecto filio nostro atque omnibus reli- giosis sacerdotibus et honorabilibus iudicibus cunctoque populo pax et gratia a domino

Jhesu Christo.

Audita per Theodosium, venerabilem episcopum vestrum, fide et deuotione, quam circa sedem beati Petri apostoli et nostri pontificii vos habere cognoscimus. Immensas

5

66 . . .

deo gratias referentes, magno gaudio sumus repleti, qui vos nunc ad tantam gratiam perducere, et inter oues suas connumerarc dignatus est, secundum quod dominus ipsi principi apostolorum commisit dicens: Si diligis me, Simon Petre, pasce oues mcas. Uude vestram fidelitatem, et cliristianissimam deuotionem; his nostris apostolicis litteris am- monenrus et exhortamur, ut sicut diuina inspiratione agere caepistis, usque ad finem per- ficere, et obseruare non praetermittatis. Quatenus sub ala et regimine atque defen- sione beati Petri apostoli et nostra, toto conamine voa subdere, atqiie in eius. seruitio perseuerare, quasi dilecti filii, procurastis ; apertius hoc ostendatis, atque impleatis, ut dominus in euangelio dicit : Sic luceant opera vestra coram hominibus, ut videant bona opera vestra, et glorificent patrem vestrum, qui in caelis est. Et ut ita hoc per orbem terrarum vestrae sponsionis diffametur, ut auxiliante domino, et sanctorum apostoiorum suffragantibus meritis, ea* quae saluti et utilitati omnium vestrum proficua sunt, possimuB ad honorem et exaltationera sanctae sedis apostolicae incunctanter perficere, sicut nomine vest^o scripta nobis mandastis. ita in libro caelesti scripta vobis permaneant. Quapropter mindaraus, ut reuertente ad vos dilecto episcopo vestro, idoncos legatos vestros praesen- taliter ad nos dirigere non praeterraittatis. Qui pro parte omniura vestrum nos et sedcm apostoKcara certificant de his quae mandastis, ut et nos missura nostrura dirigamus ad vos. Quibus secundura morem et consuetudinera ecclesiae nostrae, uniuersus populus vester fidelitatera proraittat. Interira monemus ut constantes perraaneatis; quoniam scriptum est Melius est : votum non voneie, quam post votum proraissa non implere. Spiritus dorainl qui orbem terrae repleuit, repleat vestrura cor omni pace et gaudio in Christo Jhesu domino nostro.

• Iz vatikanskoga rukopisa XI. vieka. Epistolae Johannis VIII. fipistola 297. 8tr. 116.

LXXXII. 881. 2B. o2ujka. U Rimu.

Ivan VIll, papa pise Meiodu nadbiskupu panonskih Slovjenah, kako se veseli iomu, Sio kriepko brani vjeru rimsku, i tjeSi ga radi progonah koje podnositi mora.

Methodio archiepiscopo pro fide.

Pastoralis sollicitudinis tuae curam, quam in lucrundis animabns fidelium domino deo nostro exhibes, approbantes, et orthodoxae fidci te cultorem strenuum existere, con- templantes, nirais in eodera domino iocundamur, et ei immensas laudes et gratias agere non cessamus. Qui te magis ac magis in suis mandatis accendat, et ad sanctae suae ecclesiae profectum ab omnibus aduersitatibus clementer eripiat. Verura auditis per tuas iitteras variis casibus, vel euentibus tuis, quanta conipassione tibi coiidoluerimus, ex hoc aduertere poteris, in quo te coram nobis positum, sanctae romanae ecclesiae doctrinam iuxta sanctorum patrum probabilera traditionem, sequi debere monuimus, ettam symbolum, quam rectam fidem a tc docendara et praedicandam subdidiraus. Nostrisque apostolicis litteris glorioso principi Sphentopulcho, quas ei asseris fuissc' delatas, hoc ipsum signi- ficauirous, et ueque aliae litterae nostrae ad eura directae sunt, neque episcopo illi palam vel secreto aliud faciendura iniunxiraus, et aliud a te peragcndura decreuiraus. Quanto minus credendura est, ut sacraraentura hab eodcm episcopo exhigereraus, quem saltem leui sermone super hoc negotio allocuti non fuimus. Ideoque cesset ista dubietas, et deo

67

operante, sicut euangelica et apostolica se habet doctrina orthodoxae fidel cultum, fide* libus cunctis inculca ; ut de labore tui certaminis domino Jhesu Christo fructum afferaa abundantcm, et gratia eius remuneratus mercedem recipias competentem Ceterum de aliis temptationibus, quas diuerso modo perpessus es, noli tristari, quin potius boc se- cundum apostolum omne gaudium prorsus exhistima. Quia si deus pro te, nemo esse poterit contra te, tamen cum deo duce reuersus fueris, quicquid inhormiter aduersnm eat commissam, quicquid iam dictus episcopus contra suum ministerium in te exercuit, utramque audientiam coram nobis discussam, adiuuante domino, legitimo fini trademus, et illias pertinaciam iudicii nostri sententia corriperc non intermittemus. Data X. kalendas Aprilis, indictione XIIII.

Iz Tatikanskog rukopisa XL vieka. Epietolae Johannis VIII. Epist. 278. str. 110.

LXXXllI. oko g. 884.

Kundbat djahon zamjenjuje svoj posjed Tcod Plesa^ uz rieku Solu i Veliku lezedi, sa eemljama Ambricija biskupa, lezecima uz ricku Bahu^ koje zemlje darora pokojni knezKocel samosianu

sv, Emerama.

Comperiat, immo etiam liquido plurimum industria fidelium quorumcumque auribus, per praesentem cartulam subsequens traditio et complacitatio manifeBtetur, qua- liter diaconus quidam venerabilis nomine Cundbato^ pro remedio animae suae cogitauit. Sperauit namque^ quod et omnino credendum est, si de rebus terrenis sanctas dei ec- clesias ditaret, ut inde sibi corporalis cura ac animae salus aeterna amplificaretur. Qua- propter ergo diuino cogitatu instinctus, tradidit proprietatem suam, quam babuit ad Quartinaha, iuxta Bilisaseo, ad sanctum dei martyrem Emmerammum, domino sGO Arnolfo filio regali permittente, a quo eam in possessionem accepit. Tradita est autem praedicta proprietas ab eodom venerabili Cundbatone pro domino suo Arnolfo, et pro se^ in ipsam aram sancti Emmerammi, in manum videlicet Ambrichonis reuerentissimi praesulis et ad- uocati eius Gundberti, id est ecclesiam sancti Joannis euangelistae, cum omnibus pertinentiis et adiacentiis suis, cum curte et parochia, et cum omnibus illuc concessis mancipiis; agris cultis; et incultls^ pratis, pascuis, siluis, decimis, aquis, aquarumque decursibuS; locis illis traditisy id est ad fiuuium Salam, quod Ruoperth iam olim in beneficium habuit, et ad Velihy ceterisque omnibus mobilibus et immobilibus. Et contra vero praefatus Gund- pertus aduocatus; consentiente domino suo episcopo^ tradidit de rebus sancti Emnierammi aute nominato Cundbatoni venerabili diacono, quod Chezil d\ix iam quondam pro re- medio animae suae ad praedictum sanctum condonauit, iuxta amnem, qui dicitur Eaba, ea scilicet ratione, quatenus idem Cundbato ambas res iilas firmiteratque utiliter poQsideat; usque ad obitum suum. Post vero integriter cuncta ad saepe iam dictum dei sanctum re- digantur et restituantur. Et ut haec auctoritas traditionis firmior habeatur, subnotati testes per aures trahuotur: Polo, Jacob, Reginhoh, Salomon, Eckirih, Hadamar, Auo^ Fasmot^ Gotaperht; Irmperht, Heripold, Unlaz, Pernhart, Herrant, Engilscalh, Erchanpercht, Re- ginhart, Strupo, Hungis, Ambricho, Liutperht, Sigihart, Vuicker, Patto. Item Auo, Suuitker, Gammo, Adalrich, Salacho. Insuper etiam iuxta ipsam aram praedicti sancti ille episcopus eidem Cundbatoni licentiam concessit, ut mancipia sancti Emmerammi, quae ultraRabam fuga lapsa sunt, inquirat et capiat, et in easdem res ecclesiae constituat, ut post obitum suum, sicut superdiximus, cuncta emeliorata ad sanctum dei martyrem Emmerammum reuertantur,

Fejer Codex Dipl. R. H. VII. vol. 1. str. 80. Pez. Thea. I. III. pag. 217.

68

LXXXIV, 890. 30. studena. U Matahovl.

Arnulfo hralj t^emacktj daruje crkvi solnogradskoj njeka panonska miesia uz Muru, Dravu

i Rabu,

In nomine sanctae et indiuidaae trinitatis. Arnolfus diuina fauente gratia rex, Oportet igitur nos, qui diuino sumus munere quodammodo prae ceteris mortalibus sublimatiy eius in omnibns parere praeceptis, cuius clemencia praelati sumus, atque cuius praecelli- mus munere; loca utique sibi d.icata per peticiones fidelinm nostrorum nostro releuari iuuamine, atque regali tutamine, quoniam hoc nobis et ad mortalem vitam temporaliter transigendam, et ad eternam feliciter obtinendam, profuturum liquido credimus. Qua- propter comperiat omnium nostrorum iidelium, praesencium scilicet et futurorum so- lercia^ qualiter quidam venerabilis archiepiscopus noster Diotmarus, veniens in procerum nostrorum praesenciam, postulauit serenitatem nostram, ut ob mercedis nostrae augmentum^ quasdam res proprietatis nostraei ad sanctam ecele.siam iuuauiensem, quae est constructa in honore sancti Petri, et sancti Rodberti confessoris Christ», ubi corporaliter repuiescit, et ipse predictus venerabilis archiepiscopus praeest, in proprium iure perpetuo permanendum concedissemus. Cuius peticioni ob amorem domini nostri Ihesu Christi, seu ob remedium animarum antecessorum nostrorum, ac beatae memoriae domni ac genitoris nostri, nostrae- que mercedis augmentum, libenti animo assensum praebentes, decreuimus ita fieri. Tra- dimus itaque atque firmamus ad praedictum monasterium sancti Petri et sancti Rodberti, primitus castellum sanctae Erndrudis, cum omnibus iuste atque legaliter ad eundem castel- lum pertinentlbus, cum venacionibus, curtibus, piscacionibus. Id est ab ecclesia sancti Martini, quae respicit contra monticulum, qui vulgo Nochstein nuncupatur, sursum ex utraque parte fluminis Luaris nominato, usque in riuolum Quartinespach, et Retilinstein, et maiorem Meddicham^ fluuiumque Uuitigobbam, et usque ad rupem Uuibbnebogala. In- super tradimus atque firmamus sancto Maximiliano ad Luare fluuio, usque dum Duntha in aquilonari parte fluit in preadictum flumen, atque riuulus Gastuna, australi parte. Insuper etiam firmamus. ad praefatum monasterium iuuauensem forestem, a termino qui in Pisoncia incipit, hoc est de riuulo Erilipach usque ad acutum montem, qui diutisce Uuassinperch dicitur, prope Iscalam, in illo loco, ubi terminus forestis Rapotoni comitis se ab isto disiungit. Et iu aquilonari parte de riuulo Tinnilinpach usque ad summitatem montis Ciruancus nominati, et cum iam dicto monte Uuassinperch usque ad praefatum monticulum Nochstein, illa montana omnia, quae in potestate antecessorum nostrorum fuerunt, et nostra, ad iam dictum monasterium firmaraus. Curtem quoque ad Piscofesdorf, cum omnibus iuste ad eandem curtem pertinentibus, atque piscationem in lacu Atarseo vocitato, sine alicuius hominis contradictione, illos quondam praedictos XII priuatos tractus, sicut dominicalis terra se ad vPoumgartin ipso lacu adiungit, sine alia com- muni piscacione in Atatseo, ad Atarhof pertinenti, de potestate nostra firmamus; etiam istas curtes in proprium, quae antea inibi beneficium fuerunt, siue ex parte ante- cessorum nostrorum vel nostra, siue ex alterius cuiuslibet parte ibi antea inbeneficiata fuissent. Quarum haec sunt nomina : ad Scafarafeld curtem et ecclesiam cum decima, et sicut ille terminus in australi parte incipit, qui Vvagreini dicitur, ultra Ipsam, et in occi- dentali usque dum ducitur, ubi Urala se dimittit in praefatum amnem. Et quicquid in origentali parte iam dicti fluminis habere videmur, per totum tradimus ad praedictum monasterium, exceptis duobus piscatoribus, cum eorum ruribus in aquilonari parte. Ad

(

j

69

Magilioham teroiam partem ciuitatis, et &icat ille terminus se disioDgit; de illis rebus iu occid^^ntali parte, quas quondam ad sanotum Emmeramum antecesaore& nostri tradiderunt, totam iii termino origentalis ad praefatum monasterium tradimus, exceptis hobis tribus. Ad Arnesdorf| id est ad Uuachaauam^ quicquid ibi babuimus cum vineis et Baginaoione et monte querceato, pratisque ioter ipsum querceatum montem sitis, et inter siluam Paltam, vei quicquid in ipsis siluis habuimuSy totum in usam praedictt monasterii con- cedimas. Ad Cruncita, quicquid superfuit bobis V. quas iideli nostro dedimus Dietrico, hoc sunt hobas L. Ad Liubinam^ ad Holunpurch terciam partem ciuitatis cum vineis XXX et hobis XV sine curtili terra. Ad Treisimam ciuitatem et ecclesiam sancti Martini com decima, et sursum in australi atque origentali parte fluminis Treisima usque ad Potilinesprunnin et sicut Dietrichespach fluit contra duos aceruos; qui in origentali parte campi positi sunt. Et exinde usque Danubium in illum locum qui Tripolisa dicitur, et ita sursum prope idem Danubium, cum agris^ pratis eultis et incultis, auuis, locis pisca* eionum, quae diutisce Arichsteti vocaatur; et ita sursum usque ad illam marcham, quae inter Treisimam et Holunpuroh utrasque res discernendo diuidit Ad Penninuuanc quic- quid ibi habuimus, Ad aecclesiam Anzonis. Ad Uuitinesperch quicquid ibi habuimus, ex- cepto quod Mosogouuoni dabamus propter fldele seruiciunv hoc eat hobas 0. Ad aecclesiam EUodia, aecolesiam Minigonis presbyteri. Ad Guntpoldesdorf quicquid ibi habuimus. Ad Bapam^ ad Sabariam oiuitatem, et aecclesiam cum decima et theloneis^ vineis, agris^ pratiS; pascuiS; forestibus, montibus, cunctisque ad eandem ciuitatem iuste et legitime pertinentibus. Ad siccam Sabariam, ad Peininchaha ad Mosapurch abbaciam, ubi sanctus Adrianus martyr Christi requiescit; quam antecessores nostri ad iam dictum naonasterium tradiderunty et nos firmamus, ac nostra ex parte augmentamus. Nonam quoque de omni- bus noatris eurtibus, inibi cum theloneo in ciuitate et piscina adicimua. Ad Salapuigin Gurtem oum CCC mansis et totidem vineis habuimus. Aecclesiam ad Quartinaha^ aecclesiam ad Oensi ^, ad V aecclesias, cum theloneis et vineis, forestibus^ et cum omnibus, quae ante- cesaoribus nostris antea boneficiata fuissent, firmamus in proprium. Ad Ruginesfeld quic- quid ibi habuimus. Ad Durnauua aecclesiam, quae est constructa in honore sancti Buotberti oeterorumque sanetorum quamplurimorum martyrum, cum monte Parauuoz nominato, cum vineis, agris, pratis, siluis et cum omnibus quae ibi videmur habere, circa montem sitis. Ad Pettouiam aecclesiam cum decima, et duas partes ciuitatis, cum bannis^ theloneis; et ponte^ quae ab antecessoribus nostris illo tradita fuerunt; et ex parte nostra addimus terciam partem ciuitatis; quae proprietas Carantani fait, illique diiudicatum est, eo quia reus ma- gestatis nostrae criminatus est constare, exceptis subnotatis rebus, quas uxori illius propter fidele seruitium concessimus, id est in in superiori ciuitate, in origentali parte ciui- tatis ipsius curtilem locum, ubi noua aecclesia incepta est, atque in inferiori ciuitate, in occidentali parte ciuitatis ipsius, illa curtilia loca, quae in potestate tunc habuit, cum hobis C, et vineis X. in Zistanesfeld ubi numquam antecessores nostri alicui quicquam dederunt^ propter fidele seruicium praenominati archieprscopi tribuimus ad praefatum mo- nasterium^ sieut acerui duo prope Trauum positi sunt; ex summitate terminis qui Uuagreini ' dicitur, et ita sicut ille Uuagreini tendit usque duin Treuuina fluit in amnem Trauum, Ad Sulpam, ciuitatem Zuip vocatam, cum omnibus iuste ad eandem ciuitatem pertinentibua, cum quercetis et campis, sicut illa fossa, quae incipit de Muora et tendit usque ad Luon-

U llBtini 861. ad. Kensi.

' Va krajini ? — in tormino.

i

70

znizam et ut Luonzniza et Sulpa de alpibus fluunt, quicquid inter has duas amnes ha- bemuSy totum ad praedictum monasterium concedimus, et forestum Susel cum panno, sicat in potestate antecessorum nostrorum fuit^ et nostra. Venationemque in dulcis vallibus; quam populus cum sacramentis in potestatem nostram adfirmauit^ id est : epdomadas III antea aequinoctium autumnale, ac postea usque in natalem sancti Martini, ad venaQdos ursos et apres. Ad Lumnicbam iuxta Rapam quicquid ibi habuimus, ad Nezilinpachi ad Sabnizam aecclesiam et curtem cum mansis L. Item ad Rapam, Tudleipin, ad La- bantum aecclesiam sancti Andreae, uti antecessores nostros ad iam dictum monasterium firmauerunt, cum decima ut ibi consuetudo est, et de curtibus nostris adicimus decimam, ut in sacris codicibus babetur, nec non et saginacionem in omni Labanta valle, excepto monte Forest nominato, propter venationem nostram. Ligna quoque seccanda ad eccieBiam et ad aliud seraitium episcopi tam in ipso monte, quam in aliis omnibus montibus con- cedimus, et unam fossam ruderis in monte Oamanara semper per totum annum haben- dam. Ad Curcizam beneficium Engilbaldi. Ad Carantanam aecclesiam sanctae Mariae cum decima sicut aecclesiasticus praeoipit ordo de curtibus noBtris, id est de Caranana ciui- tate aliisque curtibus ad eandem ciuitatem pertinentibus, id est Trahof, Orauindorf, Cur- nuz, ibique ad Cumuz operarios seruos 11. in monte cum hobis illorum, ligna secanda in ipso monte, sine contradictione ministrorum nostrorum, cum saginacione. Trebina, Astaruuiza, Chrapuchfeld, Vitrino, Priesach, Curca, Qrazluppa, Lungouui, Sublich, Tiu^ linpacb, Chatissa, Pelissa, Chubenza, Undrima, Linta, Lieznicha, Prucca, Muoriza, Liu- bina. Ad Strazzinalam duo loca. Ea videlicet racione, ut ab hodierna die et deinceps praedictae res ad praedictam casam sancti Petri et sancti Routberti, ubi eci^m ipse cor- pore requiescit, iure perpetuo permaneant, absque alicuius contradictione. Nec uUus suc- cessor noster, aut dux, vel comes, siue vicarius, seu qualibet ulla vicaria potestas, de praedictis rebus, quas praenominauimus, potestatem habeat inde quippiam abstrahere, sed per hoc nostrae auctoritatis praeceptum, sicut praediximus, ad praedictum locum sancti Petri et sancti Routberti, ubi eciam corpore requiescit in Salzpurch ciuitate, absque ali- cuius molestia vel inquietudine sint. Et ut haec auctoritas largicionis ac confirmacionis nostra firmior habeatur, et per futura tempora a fidelibus nostris verius credatur, et dili- gencius obseruetur, manu propria nostra subter eam firmauimus, et anuli nostri impres- sione assignari iussimus.

Signum domni Arnolfi serenissimi imperatoris. (Sliedi velika vo^dena pedat dobro sa-

duvana).

Hebarhardus notarius ad vicem Grimaldi archicapellani recognoui et subscripsi.

Data XII. kal. Decembris, anno Christi incarnationis — — — domni Arnolfi

serenissimi (bliedo) in origentali Francia regnante. ludictione VIIII. (VI). Actum Mattah- houua villa regia^ in dei nomine feliciter. Amen.

levornik na velikoj pergameni u c. kr. dvorskom arkivu u Becu. Sahsbarg. Kas. 306. L. 4. Tu ima i starinski prepis na pergameni, s naznacenom pogriesnom godinom: Aono Xpi* incarnationis DCCCLXXXV. koja je u izvorniku izbrisana bliedilom.

i

71

LXXXV. Oko g. 890.

S^epan VL papa noibranjt^e u svojoj poslanici, pisanoj hralju Svatopluku^ liturgiju,slovjensku,

uvedenu po sv. Metodu.

Zuentopolco regi Sclauorum. (Ostalo izostav.) Methodium namque supersticioni; non edificacioni, contencioni non paci insistentem audientes plurimum mirati sumus; et ei ita est ut audiuimus, supersticionem eitis penitus abdicamus. Anatbema uero ^pro contem- nenda catholica fide, qui indixit in caput redundabit eius. Tu autem et populus tuus sancti spiritus iudicio eritis inoxii, si tamen fidem quam romana praedicat aecclesia tenueritis inuiolabiter, Diuina autem officia et sacra ministeria ac missarum solemnia, quae idem Methodius Sclauorum lingua celebrare praesumpsit, quod ne ulterius faceret, supra sacratissimum beati Petri corpus iuramento firmauerat, sui periurii reatum perhorrescentes Dullo modo deinceps a quolibet praesumatur. Dei namque nostraque apostolica auctoritate sub anathematis vinculo interdicimus; excepto quod ad simplicis populi et non intclli- gentis aedificationem attinet, si euangelii vel apostoli expositio ab eruditis aedem lingua annuncietur, et largimur et exortamur, et ut frequentissime fiat monemus, ut omnis lingua laudet deum et confiteatur ei. etc.

WatteDbach. Beitrage zur Kirchengeschichte yon Bohmen und Mahren str. 43.

LXXXVI. 891. 9.-o2iijka. II Reznu.

Amulfo kraiy t^emadki daruje solnogradskomu nadbiskupu Dietmaru njeka slovjenska miesta

kojimi je negda vladao knez Koael.

In nomine s^ncte et indiuidue trinitatis. Arnolfus diuina fauente clemencia rex. Si erga Joca diuino cultui mancipata curam gerimus, eaque ex temporali profectas nostri, commodo superni muneris largitate nobis collato accumularous, non solum predecessorum nostrorura scilicet regum morem decenter implemus, verum eciara regni nostri statura deifice roborandum, perhennique gaudio a deo saluatore exinde nos remunerandos esse oppido crediraus. Quaraobrem cunctorum christicolarura presenciuni videlicet patescat» ac futurorum cognicioni, quoniara nos pro mercedis eterne emolurtiento, Diotraaro reueren- tissimo sancte iuuauensis ecclesie raetropolitano et archicapellano nostro supplicante, quasdara res proprietatis nostre ad iam dictam principalera dyocesis sue sedera, ubi sanctus electus dei confessor Routbertus corporaliter requiescit, perpetuo consistendas tradidimus; id est curtem Ardingen, in rippa fluuioli qui vulgo Senda vocatur consisten- tem cum universis appendiciis suis. Et in Isangovve in loco Utauhusa dicto hobam unam, quam quidara Eng Iwart nomine prius habuit. Et ad Messelingen hobam unam. In partibus sclauinienaibus vero, in comitatu Dudleipa vocato , in Rugisnesueld sicut Chozil dux quondam inibi ad opus suum habere visus est, et veluti Reginger in eodem comitatu iuxta aquam que dicitur ^nesaha in beneficiura habebat. Ad Lauenatam quo- que sicut Lorio in beneficium habuerat. Ad Pennichaham ergo sicut Ysaac miles Erin- berti in beneficium tenuit cum curtibus et edificiis, famulis, mancipiis utriusque sexus, agricolis, vinitoribus, campis, ecclesiis, decimis, censibus, vineis, agris, pratis, pascuis, sijuis, siluarumque usibus, aquis, aquarumque decursibus, moFinis, piscacionibus, viis et inuiis, exitibus et reditibus, terris cultis et incultis, quesitis et inquisitis, mobilibus et immobilibns, et omhibus iuste legitimeque ad prelibata loca aspicientibus; Hec itaque

72

uniuersa ad supradictum sacrosanctum locum per hoc presena auctoritatiB nostre pre- ceptum pleniter in xlei nomine roboratum, tam pro naostra, quam eciam pro diue me- moriQ antecessorum nostrorum cbristianisaimorum regum commemoracione, in usus fra- trum domino ibidem famulancium, regali potencia tradidimus atque contulimus, eo vide* licet racionis tenore, ut prelibatus reh*giose vite presul successoresque illius de hiis omnibus firmissimam perpetuis temporibus habeant potestatem, sicut de ceteris episcopii sui rebus prout eis placuerit uniuersa disponere, sine ullius successoris nostri impedimento. Et ut hec auctoritas largicionis nostre inuiolabilem per omnia voluentis mundi curricula obti* neat stabilitatem, manu propria subtus eam roborantes anulo nostro iussimus insigniri.

Signum domni serenissimi Arnolfi Regis. Engilbero notarius ad vicem Theothmari archicapellani recognoui.

Data idus Marcii anno DCCCXCI. indictione autem VIII (VIIII) anno Christo propicio regno donmi Arnolfi regis II (IIII). Reganesburch in dei nomine feliciter.

Jauauia. Anhang str. 116. N. LVI.

LXXXYII. 892. 28. rujna. U Blja^n kod Sollna.

Mudimir veliki iupan hrvatski potvrdjt^e nadbiskupiji spletskoj Trpimirovo darovanje crkve 9V.

Jurja u Putdlu.

In nomine patris et filii et spiritus sanT^ti. Anno utique, sacram postquam Christus carnem ex virgine suinpsity DCCCXCII. indictione XI. sub die VI. kalendas octobrium. Cum magnae inter salonitanum et nonensem presulibus, verterentur de quadam facta do- nationae, a Tirpimiro piisimo duce in iuris sanctae matris ecclesiae *Domnii et Anastasii beatorum martyrum, quandam mancipando ecclesiam sancti Georgii, quae sita est' in Pe- "talio; videntur contentiones ; dicente Petro spalatensium archiepiscopo : hanc quam dicitis ecclesiam donatam a praefato duce, et priuilegii statuto roboratam, in nostrae iuris ec- clesiae sub testimoniorum '. notitia mancipatum habemus. Respondens Aldefreda nonensis ecclesiae paesul, dicebat: non ita habetur, sed nostrae potius ecclesiae dominio detinetur, quoniam non in ecclesia sanctorum Domnii et Anasthaaii, ut dieitis, possidenda, sed ipsius presuli fruenda ad tompus tradita est His ita habentibus comperto^ placuit mihi Muncimir diuino munere iuuatus Cioatorum dux, residente paterno solio, diuino spiramine communi consilio cummeis cunctis fidelibus, et primatibus populi omni opposita^ et praetermissa contentione, dictam iam sancti Georgii ecclesiam in sanctorum martyrum Domnii et Anasthasii, cum omni suo introitu et exitu subiugare priuilegio, cum seruis et ancillis, campis et uineis, pratis et siiuis, cuncta mobilia et immobilia omnia, quam ecclesiam teste et auctore deo volo, ut nullus deinceps de successoribus meis, de potes- tate spalatensium ecclesiae subtrahere audeat, vel quomodolibet ^ diripere, sed iuxta priscam consuetudinem, ut donatam a patre meo recolimus, et mox per praesens priuilegium denuo mancipamus, ut omnino sublaceat dictae ecclesiae iure; qui vero postmodum auaritiae facibua aocensus^ atquo in superbiae cornibus eleuatus, statuta nostra parui pendens, Auper factam

^ Luc. i Farlati testimoDium. ^ Luc. i Farlati composita. ^ Luc. i Farlati in qnolibet.

73

ecclesUm a dominio saQCtorum martyrum Domnii atque Aaasthasii subtrahere voluerit, vel qaolibet modulo donationem dictam nocere temptauerit ' iram oranipotentis dei coe- lorom arbitri saluatoris mundi incurrat, ct sanctorum omnium maledictionis vinculo CCCXVIII patrum insolubiliter denodetur, descendantque super eum et domo sua, sibique consentientibusy decem quas in Egjpto habitae sunt plagae^ et lepra Naaman Syri ab iis niinqQam recedat, deglutiat eos terra sicut Datan et Abiron, et in nouissimo Maranatha litigantibus cum iis sanctorum constantia cum diabolo et eius horribilibus angelis, et Juda Iscariotae in gehennae barathro munerentur^ ubi ignis non extinguitur, et yermes non morinntnn ^P^^^ eat in Biaci, ante fores ecclesiae sanctae Marthae martyriB' tempore et dimidium, nupcr ut fuimus. ^ Hoc palam testibus consentientibuSf atque subscribentibusi dein ne aboleatur in posterum anulo nostro iussimus in calce signari.

Signum manu mei, qui sum Muncimiro auctore huius donationis cartulae. Signum mei Budimiro iupano Palatino.

f, „ Zelliuero iupano Cleonie.

n „ Petro iupano.

ff f, Prisna maccehario iupano. *

yi „ Pruadra iupano cauallario.

I, „ Zelisto iupauo camerario. ^

„ j, Zellidedo iupano pincernario.

„ I, Boledrago iupano camerario.

„ 9 Budimiro iupano comitisse.

ji „ Cresamustlo camerario secundo.

f, yj Stephano filio Budimiri camerario tertio.

« „ Zellidrago maccehario comitisse.

j, „ Prubitecho filio Petri iupani.

u „ Dragasai filii Semicasui '

„ „ Tugina iupano armigeri.

„ jy Zitallo superposito monasteriis.

ff j) Leledrago iupano Clisse. ,

,, jj Paualio Linicena Sequenti autem die^ qui est tertio calendis octobris^ veniens ego saepe £Ettus dux in ciuitate Spalati ante sanctissimorum dictorum altaria, et priuilegii paginulam manu propria inter cetera munuscula, quae manus nostrae inuenire voluerunt, super sacrosancti Domnii altario obieci, et donatione praedicta mancipata sancti Domnii abii.

Ego Firminus^^^diaconus et cupellanus dicti ducisy praecipiente mihi domino meo Mancimiro glorioso duee, coram dictis testibus audita scripsi, et post tradita feliciter compleai.

Iz mkopisa^ ^Donationes EccleBiae Spalatensis u arkivu nadbiskupije spljetske str. 6. gledaj i Lucius de Regno Daltm. et Croat. Francofurti. 1666. p. 65. Vind. p. 64. et Farlati Illyricam Sacrom T. III. p. 82.

^ Luc. i Farlati tentauerit ^ Luc. \ F. Martyre. ' L. i F. famus. ^ Lucet F. Prunia mauechario Jupano. ^ Lnc, et F. Zellisbo. ^ F. Drugazai filio SemicariDi. ' ^ Luc. et F. Pacialio Limiresia. ^ F. ForminuB. t

74

LXXXVIII. G. 899.

TeoifnaTf solnogradski nadbiskup s. ostalimi jugno-njemadkimi biskupiizviesduje papu Ivana IX. crkvenom stanju ditave Panonije. Brani se proti osvadi Slovjendh, a osvadjuje ove poradi

podupiranja Madjarah.

(U izvadcih).

Venerunt, ut ipsi promulgarunt, de latere vestro tres episcopi, Tidelicet Joannes archiepiscopus, Benedictus et Daniel episcopi in terram Sclauorum qui Maraci dicuntur, quae regibus nostris et populo nostro, nobis quoque, cum habitatoribus tuis subacta fuerat, tam in cultu religionis quam ex tributo substantiae saecularis, quia exinde primum imbuti et ex paganis christiani sunl facti. — — —

Nunc vero, quod nobis graue videtur et incredibile, in incrementura iniuriae iactitant, se magnitudine pecuniae id egisse, qualia de illa (patauiensi) sede nunquam audiuimus exisse, neque canonum decreta id sanxisse, ut tantum srMsma una pateretur ecclesia. Est enim unus episcopatus in quinque diuisua Intrantes euiin praedicti episcopi in nomine vestro, ut ipsi dixerunt, ordinauerunt in uno eodemque episcopatu unum archi- episcopum . . . et tres sufFraganeos eius episcopos, absque scientia archiepiscopi (salis- burgensis) et consensu episcopi (patauiensis) in cuius fuere dioecesi.

Antecessor vester Zuentibaldo duce imperante Vichingum consecrauit episcopum et nequaquam in illum antiquum patauiensera episcopatum transmisit, sed in quamdam ^ neophytam gentem, quam ipse dux domuit bello, et ex paganis christianos esse parauit. Cum autem eisdem Sclauis locus familiaritatis apud legatos vestros dabatur, accusabant nos et diflFamabant in multis et verbis mendacibus instabant, quia nemo eis vera respon- debat, dicentes, nos et cura Francis et Alemannis scandaluai et discordiam habuisse. —

Quod noB praedicti Sclaui crirainabantur cum Yngaris fideto catholicam violasse et per canem seu lupum, aliasque nefandissimas et ethnicas res sacramenta et pacem egisse, atque ut in Italiara transirent, pecuniara dedisse; si vobis corara posito ratio inter nos agitaretur ante deum qui cuncta nouit, antequam fiant, et coram vobis, qui vicem eius apostolicam tenetis, eorum falsitas manifestaretur et nostra innocentia probaretur. Quia enim christianis nostris, longe a nobis positis semper imminebant, et persecutione ipsos nimia ajOriigebant, donauimus illis nullius pretiosae pecuniae substantiam, sed tantum ^ nostra linea vestimenta, quatenus eorum feritatein aliquatenus malliremus. — — —

Ipsi enim crimen, quod a nobis false semel factum imposuerunt, multis annis peregerunt. Ipsi (Sclaui) multitudinera Ungarorum non modicara ad se sumpserunt, et more eorum capita suorum pseudochristianorum penitus detonderunt^ et super nos christianos immiserunt, atque ipsi superuenerunt, et alios captiuos duxerunt, alios occi- derunt, alios ferina carcerum fame et siti perdiderunt, innumeros vero exilio deputa- ucrunt; et nobiles viros ac honestas jnuliercs in seruittum- redegerunt, ita, ut in tota Pannonia, nostra maxiraa prouincia, ta^tura una non appareat ecclesia, s prout episcopi a vobis destinati, si fateri velint, enarrare possunt, quantos dies transierunt, et totam terram desolatam viderunt. Quando vero Ungafos Italiaro ^intrasse comperimus, pacificari cum eisdem Sclauis, teste deo, multum desiderauirous, ' proroittentes eis propter deum omni- potentem, ad perfectum indulgere omnia mala, contra nos nostrasque acta, et omnia

75

reddere, qnae de suis Dostros constaret habere ; quatenus ex illis securos nos redderent, et tamdiu spatium darent, quarodiu Longobardiam nobis intrare et res sancti Petri de- fendere, populumque chriBtianura diuino adiutorio redimere liceret. Et nec ipsum ab eis habere potuimus

Hansiz. Germania sacra T. I. str. 176. Fej^r. 0. Dipl. I. str. 229.

LXXXIX. 919. mjeseca prosinca. U Zadru.

Andrija priur zadarski dini oporuku,

In nomine domini nostri Jesu Christi et eiusdem incarnationis anno DCCCOVIIII. (DCCCCXVIIII.) indictione VII. menseDecembris. Imperante domino nostro Constantino piisimo ac perpetuo augusto. In ciuitatc Jadera. Maturo namque et salubri cpnsilio a maioribu^ prouisum est, ut omnis homo ante dispensare et deiiberare suas facultates debeat prius^ quam repentine i^alaraitatis casu periculo ingruente morbis metu urgeatur, ne differente libcratio aut articulum lingue loquende careat usu, aut distributor in ultima corporis angustia positus sub celeri tramite optata sibimet testationi ezplicare non queat. Idcirco ego tantillus peccator Andreas prior, diuino iuuamine fretus^ positus in infirmi- tate corporis inve meum decumbens lectulo, licet viribus corporis inu^lidus, tamen mente domino auxiliante tutus, volo et iubeo domino auctore, et omnibus sanctis eius: in pri- mum ut domum in quo iussus sum viuere cum introitu et exitu 'suo, habeat filio meo Andrea, et domum que fuit de Theodorio tribuno sit Agapi filie mee et matri eorum cum ipsis. Domura nouam et aliam domum iuxta sancto Laurentio cum et orto ibidem et alio orto que iuxta est, que emi de Johanne filio Teudorie, uolo ut habeant filii mei Niceforns, Petrus et Dobrosia, et tanen ut insimul ambo fratres et Dobrosia edificent ipsa domo iuxta sancto Laurentio et recipiat eani Dobrosia filia mea. Ista domo noua cum introitu suo abeant ambo fratres Niceforus et Petrus, et domum que venit mihi de socero meo Niceforus trib. cum introitu et exitu suo volo ut habeat filia mea Anna, et pro co quod non est ipsa domo sicut hec alie, adiungo ei vineam que emi de con- iux Auluci. Vineam namque de Pultago et aliam vineam de sancto Johanne volo ut habcant filii mei et filie mee, que abeo de.prima uxore Et uineam de Uculo et alia uinea in Coraareto volo ut babeant filius meus Andreas et filia mea Agapi cum matre sua Maria, et si custodierit lectum meum sit particeps cum eis, et si non custodierit, cedente ea quis de meis tunc prefuerit, priuetur ea, et subtracte vinee ac terre que videntur fuisse de prima uxore mea Agapi. Cctere vinee que sunt diuidant omnes filii mei et filie roee, et de priraa uxore et de subsequens uxore, et coniux mea Maria diuidant cum ipsis. Terre vero qne comparaui in Cabrona et ibidem alie terre que michi euenerit de niatre mea, et in Obrauicio, que euenerit michi de matre mea, volo ut habeant fiiii mei et filie mee que sunt de priraa uxore. Terre quoque que coraparaui in Sicirani et alie terre ibidem que michi euenerit de matre raea volo ut abeant filius meus Andreas et filia mea Agapi cum matre sua Maria. De peculio autem trecenta capita volo ut abeant filii mei et filie mee, que sunt de prima uxore, et alia trecenta capita de peculio habeant filius meus et filia mea, cum matre sua Maria. De pastore qnidem Petro et alio Petro et Desiderio abeant filius meus cum filia mea cuin matre sua Maria. Ominico cum . filio et filia Desi- dona abeant alio filii et filie mee. Armenta namque diuidant omnes filii et filie mee, et

76

uzor mea cuni ipsis. Cetera namqae que Buntinfra domo mobilia, omniaque videntur esse diuidant omnes filii mei et filie mee, et uxor mea Maria cum ipsis. Et in sancto Grisogono dimitto uinea que emi de Mezulo et terre a Duculo que comparaui^ et seruum et ancillam et centum capita -de pecora et uno panno de sirico et uno sauano. In sancta Maria uno paono de sirico. In sancto Petro uno panno sirico. In sancto Thome uno sauano. In sancta Ana- stasia una coppa de argento et uno panno sirico. Firmino episcopo dimitto cauallum meum. Petro diacono fratri meo una coppa argentea et sella argentea. Adolberto abbati vestimentum de squirineo inuestito cum panno vario et una tena coprina, et una futta (sic) de vino et uno cauallo. Johanni diacono coopertorio de lecto quirino inuestito cum sirico, et uno fetro iocato cum sirico. Ad sacerdotes dentur pro anima mea centum capita de peculio et centum modia de grano et una futte de vino, et cetere oves atque capre que reman serint dentur pro anima mea. Et in eaptiuis dentur solidi centum et nouem venundentur et dentur pro anima mea. Et pro anima mea dimito liberos Maruno cum uxore et filia, et do ei uinea que comparaui de Constantino mog. Ominico caltaroso cum uxoro sint liberi. Libri Casano filio Butirani, Justo cum uxore sua et quatuor filii, filio Prisinaco, filio Pribina, Techamila y Milica de Sicirane cum duo «filii; uxor Rasinacco cum filio Strietecho, Semissina, Zrdmilo, orones isti sint liberi. Adzanello dimitto uinea que com- paraui de Maria venetica. At alia fassa de vinea ibidem que emi de Barbana de Cres- coni. Et si vult uxor mea Maria portionem euam possidere obseruet lectum, et si duxerit virum alium omnia auferte ab ea^ et quod absit, si unum de filiis meis aut filias obierint, omnes fratres eius et sorores partem defuncti diuidant. Hec quidem cuucta prelibata deo auctore volo ut firma et stabilis permaneat et nullus unquam audeat violare: Quod si quis proteruus deum non raetuens nostre deffinicioni parui pendens, contraire voluerit, iram dei omnipotentis patris et filii et spiritus sancti incurrat et maledictionem a CCCXVIII sancti patres et lepra Naaman Syri plexus inremediabilis crucietur et in nouissimo male- dictionis cum diabolo et eius tetres ministros ac Judas Scariottes in gehenne faratri muneretur.

Actum hoc, tempore die loco ac consule ut supra. Palam his testibus : Sigil. M. Formini sanctissimi episcopi. Odolberti Altatii. Petri diaconi commissori fide huius descriptionis. Sigil. M. Prestantii trib. Constantino tribun, Vitalis trib. Georgi trib. Dabro trib. Anastasius trib. Paulo trib.

Et ego Johannes diuconus iussu a supramemorato Andrea priore manu mea propria scripsi atque feliciter post traditam compleui. Amen.

Stari prepis na pergameni nalazi se. u pismohrani zadarskoga gubernija medju pismi dignu- tog monastira sv. Krisogona pod br. 35. Masso 5. Capsula XVII. — odzgora 616.

xc. Oko g. 925

Ivan X papa nagovara kralja hrvatskoga Tomislava i Mihajla kneza humskoga^ kao % sve njihove podloenike neka davaju podudavati svoju djetcu u latinskom jejsiku, a na n^esto slovjenske

da uvedu latinsku liturgijuj i da djecu poiiJjaju u nauke,

Joannes episcopus seruus seruorum dei, dilecto filio Tamislao Croatorum, et Michaeli excellentissimo duci Chulmorum, nec non reuerendissimo ac sanctissimo confratri nostro Joanni, sanctae salonitanae ecclesiae archiepiscopo, omnibusque episcopis saffira-

77

ganeis, veruni etiam et omnibus zupanis, cunctigque sacerdotibus et uniuerso populo per Sclauoniam et Dalmatiara commorantibus, dilectissimis filiis nostris. Diuina omnipotentis dei dispensatione hoc actum ' est, ut solicitudo omnium ecclesiarum nobis commissa esse credatur; ea videlicet ratiune, ut spirituali augumento valeamus nequitiae caliginem ra- dicitus extirpare ab omni coetu Christianorum, praesertim ab illis, qui specialissimi filii sanctae romanae ecclesiae comprobantur. Quis enim ambigit, Sclauinorum regna in primitiis apostolicae ' , et uniuersalis ecclesiae esse commemorata, cum a cunabulis escam praedicationis apostolicae ecclesiae perceperunt cum lacte carnis; sicut Saxones nouo tempore a nostro antecessore piae memoriae Gregorio papa doctrinam pariter et litterarum studia, in ea videlicet lingua, in qua illorum mater apostolica ecclesia in- fulata manebat. Unde hortamur vos dilectissimi filii, ut caritas dei per zelum rectitudinis in vestris resplei\^eat cordibus, quatenus ab omni torpore mentis ezpulsi, deo omnipo- tenti placere possitis; et quia in decalogi mandato commissum est, ut decimas et primitias ex nostris facultatibus contulissemus, in nouo quippe praeceptum est; ut non solum ex facultatibus,^verum etiam ex nostris diebus in spatio vitae praefixis, deo decimas ofieramus. Unde hortamur vos, o dilectissimi filii, ut vestros tenerrimos pueros a cunabulis in studio litterarum deo offeratis. Quatenus diuinitus informati vos suis admonitionibas valeant re- leuare ab illecebris delictorum ad supernam patriam, in qua Christus est, cum omnibus electorum agminibus. Quis etenim specialis filius sanctae romanae ecclesiae sicut vos estis, in barbara seu sclauinica lingua deo sacrificium offere delectatur? Non quippe ambigo ut in eis aliud maneat, ^ nisi illud quod scriptum est : Ex nobis exierunt^ et non sunt ex nobis. Nam si ex nobis cssent, manerent utique nobiscumy nisi in nostra conuersatione et lingua. Unde iterum atque iterum^ • vos roonemus, dilectissimi filii, ut in nostra ^ conuersatione maneatis, et linguam et praccepta reuerendissimorum epis- coporum Joannis scilicet^ sanctae anchonitanae ecclesiae, et Leonis nostri familiaris- simi a nostro latere vobis transmissis, in omnibus nobis creduli^ atque perspicaci industria Buffulti sanctae palestrinae ecclesiae audiatis. Quod vobid attentius Comroendamus, ut illorum admonitionibus obediatis, et quidquid vobis ab illis iniuctum fuerit ex diuinis fliae canonicis argumentis, sub omni celeritate obedienter adimplere satagite, si non vultis sequestrari a nostro collegio.

Iz rukopisa barberinske kiiji2nice n Rimu. Historia Salonitana Cod. XVI. 35. (3481) list. 130. Farlati IIlTricam sacram T. III. str. '94.

xci. Oko g. 926.

Ivan X papa nagovara biskupe dalmatinske i hrvatske neka gagrle vedoni Ijubavju vjeru rimsku, izkarienivSi neprijatelje t^eeine; ujedno gabranjuje liturgiju slovjensku,^

Joannes episcopns seruus seruorum dei, .reuerendissimo et sanctissimo . confratri nostro Joanni sanctae salonitanae ecclesiae archiepiscopo oranibusque suffraganeis. Cum religio vestrae dilectionis per tot annorum curricula et mensium spatia sanctam ro- manam ecclesiaro apostolicam ^ atque uniuersalem^ in cuius cathedra deo auctore nos prae- sidemus, visitare neglexerit, "^ omnino miramur. Cum per caritatis augumentum omnis

^ Farlati factum. ^ F. in primitiis apostolorum. ^ F. dodaje : qui in sclauinica lingua sacri- ficare 'coutendunt * F. vestra ^ F. izpastio. ^ F. romanam et apostolicam atque uniuersalem ec* clesiam. '^ F. ne^lezit.

78

religio ad soliditatem fidei, et ad iapidem pertineat, ' sicut scriptum est : Tu es Petrus et super hanc petram aedificabo ecclesiam meam^ videlicet, quid ^ aliud dicere, nisi absque reprehensione, et in fidei robore soiidatam, non iiabentem maculam aut rugam, a qua omnes ecclesiae augumentum intelligentiae, atquc saporem bonae doctrinae suscipere debent. £t quia fama reuelante cognouimus, per confinia tuae ^ parOchiae aliam doctrinam pullulare, quac in sacris voluminibus non roperitur, vobis * tacentibus et consentientibus, valde doluimus, iuxta illud apostoli : Si quis aiiud docuerit, pra^ter id quod in sacris canonibus atque voluminibus reperitur, etiam si angelus de coelo fuerit, anathema sit. Sed absit hoc a fidelibus, qui Christum colunt, et aliam vitam per orationem ^ se credunt posse habere, ut doctrinam euaugelii atque canonum volumina, apostolicaque etiam praecepta praetermittentes, ad Methodii doctrinam confugiant) quem in nuUo volumine inter sacros auctbres comperimus. Unde hortamur vos dilectos ^ ut cum nostris episcopis Joanne scilicct sanctae anconitanae et Leone sanctae palestrinae ^ eccIeBiarum dei iuncti, cunctaque per salonitanam ^ terram audacter corrigere satagatis ; ea nempe ^ ratione^ ut nullo modo ab illorum supradictorum opiscoporum ductrina in aliquo deuiare praesumatis, ita ut se- cundura mores sanctae romanae ecclesiae in Sclauouorum ^^ terra ministerium sacrificii pera« gant in latina scilicet lingua. non autem in extranea, quia nuUus filius aliquid loqui debet| vel sapere, nisi ut pater ei insinuauerit; et quia Sclaui specialissimi filii sanctae romanae ecclesiae sunt, in doctrinsr matris permanere debent^ sicut ait apostolus : Filioli quos per doctrinam euangclii ego genui, et%iterum: filius sapiens laetificat patrem. In hoc utique gaudemus, si Sclaui nostram doctrinam sequi delectantur, '^ ut deo sacrificium gratum exhibeant. Quoniam qui non fide sacrificant, nec ^^ deo pura libamina offerunt. Verebr ne iliis veniat, quod scriptum est : Maledictus homo qui opera dei negligenter facit. Uade V08 moneOy nt mala radix in vestris partibus minimo pululet; sed vestra praedicatione assidua desiccata ^^ maneat; ut deo fructum offere valeatis per praedicationem vestri mi- nisterii, aiium centesimum, alium sexagesimum. Qui habet aures audiendi audiat.

Iz rukopisa barberinske knji2nice u Rimu. Cod. XVI. 35. (3481) list. 128. 6.

XCn. Oko g. 925—927. U Spljetu.

Zakoni i naredbe crkvenih saborafi drzanih u Spljetu za vrieme hrvatskoga krdlja Tomislavaj eahumskoga kneza Mihalja, i papinskih poslanikah Ivana, Leona i Madalberta. u prisudu svih

biskupah hrvatskih i dalmatinskih.

li^mpore Joannis papae, sanctissimo consulatu peragente in prouincia Croatorum et Dalmatiarum finibus Tamislao rege, et Michaele in suis finibus praesidente duce, bea- tissimo igitur Joanne romanae ecclcsiae praesidente cathedra, dictus Croatorum rex et Michael cum suis proceribus, simulque episcopis Dalmatiarum; item Joannes archiepis- copus primus (in) Spaleto, '* Forminus, Gregorius caeterisque episcopis *^ consulenter pro- posuerunt dictum '^ venerabilem papam ut ad eos destinare dignaretur episcopos suos et

' F. pertinet. ^ F. quod. ^ £. vestrae. ^ £. nobis. ^ F. operatTonem. ^ F. dilectiBsimi. "^ F pelestriuae. ® F. aclauinicam. ® F. Tidelicet. *° F. Sclauinorum. *' F. delecteotnr. '^ F. et. '* F. de- faccata. '^ F. p. Spalato. ^^ F. izpravio : caeterique episcopi. *^ F. D. (dominm).

79

monitoriuin christianae religionis dogma continentem. Quornm postulationibus saepefatus ponttfex assengum pracbens^ Joannem venerabilem episcopum anchonitanae ecclesiaey Leonem vero palestrinensem * episcopum cum suis epistolis melliflue ructnntibus eloquia destinauit ; ut cum praefatas personas ^ iudicibus et episcopis, ^ synodaliter congregatis et perpera exiirpare et deo placita canonicc sancire deberent. Quique peruenientes dicti episcopi, Dalmatiarum peragrantes ciuitates et Croatorum atque Serborum proceribus con- ▼enientes; congregatis in Spalato epigcopis et iudicibus, celebcrrimum concilium peragere ^. Ubi diuino iuuamine freti, haec quae sequuntur capitula obseruare censuere.

I. Quum ^ antiquitus beatus Domnius ab apostolo Petro praedicare Salonam missus est, constituitquo, ut ipsa ecclesia et ciuitas, ubi sancta eius membra requiescunt, inter omnes ecclesias prouinciae huius primatis habeatur^ et metropolis nominata super omnes episcopatus legitime sort atur; ita dumtaxat, ut ad eius iussionem episcopi, qui per diuinam gratiam cathedram ipsam ritinuerint^ et synodus ceiebretur, et consecratio epis- coporuro; quia dicente domino: ubi fuerit corpus, illic congreg abuntur et aquilae.

II. Ut in cunctis ecclesiis; in quibus supra recolitur episcopos^ habitasse, nunc autem derO; ordine, et populis sufficiens adest intra dioceseos limites, episcopus babeatur, Quia iuxta decfeta ^ non licct in modicis ciuitatibus, vel villis episcopos ^® ne nomen epis- copi vilescat, et ut episcopus vacans vacantem diocesim cum consilio metropolitani, et caeterorum episcoporum coe. (?) accipiat.

III. Quoniam minime termini a patribus statuti transferri debent, unusquisque episcopuB descriptos sibi terminos possideat et alienam diocesim nullatenus inuadat; iura propria seruato in regnandis, consecrandis ecclesiis, vel sacerdotibus promouendis, atque a suo episcopo chrisma accipiendum.

IV. Ut possessiones ecciesiarum quae pro peccatis conditorum oblatae sunt ad bonorem sanctorum, saecularibus minime mancipentur; quia r s deo semel dedicata hu- mano dominio subdi non debet.

V. Ut si quue ecclesiae vel possessio per priuilegiuma fidelibus sub anathemate in principali ecclesia beati ^' Petri apostoli subditae sunt, minime substantur '^ qiiatenus et offerentibus et res jpsa tuentibus Christi clauigeri Petri tueantur suffragiis.

VI. Ut si diuino iudicio in tumultis plebis princeps prouinciae occidatur quia ' qaod a multis committitur inultum manet, vel pro ipso reatu quis ignoscunt'^, obnoxri de- bent esse pro ipsa anima elemosynas facere, et si quam ecclesiam dedicauit, vel libertos '^ defendere, uxorem, aut filios fouere benigne '^

VII. Ut si quis malignus diaboli spiritu affJato \^ singulari consilio sicut Judas, dominum suum occiderit, lapideo collo suspenso^ ferro corpore praecinctus, exul poeniteat.

VIII. De cpiscopis ragusitano et catharitauo, quorum manifeste una sedes dig- noscitur, ipsam diocesim aequa'® inter se diuidant ita, ut si unus dictje ecclesiae pastor obierity donec ordinetur episcopus '^ residcns ^® ecclesiae ecclesiasticam curam gerat.

IX. Dc Licinio episcopo, ut in ecclesia, in qua ordinatus est, contentus perma- neat, et nullus deincops in ea cpiscoporum^ vel presbyterorum missam celebret, donec proprius episcopus eum '^ consecret canonice. Si quis postmodum praesumptor in ea contra

^ F. pelestrinensem. ^ F. praefatis personis. ^^ F. episcoporam. * P. peregere. * P. Qaoniam

ab. • P. habeat. "^ F. nomen. ® F. episcopae. ® F. decretam Patrum '** F. stataere. * ' F. sancti.

^ F. Bubtrahantar. '^ F. cognoecunf. ** F. libertos fecit ^^ F. aflatus. '® F. dodaje: lancc. moglo

bi se citati i eius. '^ F. dodaje: episcopus ipsias. '^ F. eam.

80

praemissa fecerit, a nostro collegio - exclndatur. Quod si dictus Licinius nec legaliter in Bua ecciesia perstiterit haeres, sed euentatus ut extrancus accedens, et in sua mallet prima adhaerere ecclesia, ut presbyter permaneat.

X. Ut nuUum episcopus nostrae prouinciae audeat in quolibet gradu sclaaiQica lingua promoueri,' tam in clericatu et roonachatu deo deseruire. Nec in sua ecclesia sinat eum missam ^ facere; praeter si necessitatero sacerdotum haberet, per supplicationem a romano pontifice licentiam ei sacerdotalis roinistefii tribuat.

XI. Ut episcopus Croatorum, sicut nos omnes, nostrae ecclesiae metropolitanae subesse se sciat.

XIL Quod si rex et proceres Croatorura omnes dioceseos episcoporum ^ liraites nostrae metropolitanae suo cupiunt vindicare pontifici, nullus ex nostris per omnem ^ pro- vinciam eorum neque regenecrationes faciut, neque ecclesias vel presbyteros consacrety tam^ in suis sedibus commorantibus pro animae opus. Quisquis ad nos accesserit conser- uariy regenerari, chrismam^ sibi dari poposcerit, absque scrupulo omni per totam pro- uinciam ipsa tribuant. De caetero autem cum suo pontifice deo reddant rationem de his omnibusy quae in eis christianae religionis dogma defuerit, nostra coram deo conscientia ^ absoluta.

XIII. Ut in ecclesia ubi presbyter occisus est, ante satisfactionem ipsius yel plebi ® ut congruum ipsi episcopo videtur, nullus missam faciat, et ut a presbyteris rea ecclesiae non destruantur, neque semel suscepta ecclesia sine causa relinquatur. Quod si aliter fecerit, donec perdita restituat, et ecclesia propria recipiat, ' excommunicetur.

XIV* Ut uxores propriae deinceps non dimitantur, nisi propter fornicationem ; quod si quis dimiserit, sic. permaneat; et ut haeredes suos, seruos suos litterate studiia tradant, quicumque christianitatem perfectam habere cupiunt, ut illi eos inatanter cor-. ripiant, ipsi eos ^® libenter exaudiant, non ut peregrinos, sed ut proprios.

XV. Quod si sacerdos '^ incontinenter propter ipsam continentiam primam, quam sortitus est, separatur ^^ a consortio cellae^ teneat uxorem, si vero aliam duxerit, excom- municetur.

Hac ita habita deliberatione, quae suprascripta continentur^ cuncta per ordinem . sancte ^^ synodus romano pontifici confirmanda per dictos suos legatos episcopos, et Petrum presbyterum spalatensem^ insertis litteris nunciare decreuit. Quatenus diuinitus antiquae religionis dogma in ^cclesiis Dalnmtiarum arbitrio summi pontificis uniuersa prae- libata sortirentur. Sed cum terminare cuncta legitime antiquo more praestolaremur, fuit fratris nostri episcopi nonensis, qui sibi vindicare cupiens primatum Dalmatianorum '^ epis- coporum, hoc quod non expediebat contra dictam synodum, in auribus apostolicis in- iustum iniecit certamine. ^^ Quam ob rem diuersa*^ a nunciis recitantibus de his partibuB ^^ et litteris patentibus non aequalia ambiguitas romanae ecclesiae facta, non diffinita '^ ad nos et finienda adhuc epistola a beatissimo '* papa Joanne per legatum uostrum remissa est, cuius vero epistolae tenor tecta hic est^®.

Joannes episcopus seruus seruorumdeireuerendissimo et sanctissimo confratri nostro Joanni sanctae salonitanae ecclesiae archiepiscopo, omnibusque suis suffraganeis episcopis.

Farlati : sclauinicam liaguam promou^re. ' F. missas. ^ F. infra. ^ F. omnium. ^ F. tum.

^ F. chrisma. '^ F. est. * F. plebis. ^ F. accipiat. ^^ F. et ipsi eos. ^' F. aacerdotes. ^^ Pisano pogrieSno separati. ^^ F. sancta. '^ F. dalmatiaram. '^ F. certamen. ^® F. et. ^^ F« praesentibat. '^ F, definito. ^^ F. reuerendissimo. '® F. tenor hic est:

81

' Qnia in vobiB orU fuit contentio ante noBtrornm legatorum pra^Bentiam de ec- cksiaBticiB negotiis, volumus ut ' ad limina apostolorum venientes, ante nostrara, noBtrorum- que episcoporum praesentiam cuncta diffinire Batagatis, quia tunc perfectio religionis adimpletur, cum per cunonicae disciplinae regulas, quod quondam ordinatum- fuerat, per noB emendare comprobatur. Nam vestras litteras suscipientes inuestigare non distuIimuB^ ^ et quia illic maxima erat impressa murmuris ratio, ^ suspendere hoc curauimus, ut aote noBtram praesentiam, aut tu cum Gregorio, aut unus vester suffraganeus epiBcopus ve- niens, cuncta per ordinem nobis reuelent, quatenus per viam iustitiae inccdenteS; quicquid rectum est, inter 'vos diffinire^ valeamus. De ceteris autem capitulis vobis innotescmus, quatenus bac ratione excepta, quicquid synodaliter nostri legati episcopi vobiscum una Btatuerint, * a nobis confirmata con^istant. ^ Sed quia minime res praelibata tumultuan- iibuB vobis finiri valuit^ nihil dignum religionis ecclesiastica dogmata sumere potuit.

Unde frequenter eadera poscentibus nobis diffinitionera recipere hac de causa, terminando iniunctam sibi operis, Bulgariam petentes Romanorum legati Madelbertus venerabilis episcopus, et Joannes dux illustris, dux Curaas, quae sequuntur epistolae, ad nos post biennium deuenerunt. Peruenientes igitur se praefati legati ad confinia nostra, et sicut illis opus iniunctum apostolica iussione fuit, Bulgariam perexerunt, quique per- acto negotio pacin inter Bulgaros ct Croatos repetito, iterum ad nos venerabilis, Madal- bertus episcopus in ecclesia spalatensi adueoiens, synodaliter nos episcopos Joannem, Porminura, Gregorium, cum Croatorum principe et suis® proceribus congregauit. Cum quibus residens, cunctas prouinciae antiquas consuetudines ^ iusto moderamine pcrscru- tans, firraauit omnia secundum veterum statuta, in omnibus ecclesiis episcoporum priui- legia reintograri, ita dumtaxat, ut ecclesia sancti Domnii, sicut ab initio, priraatum ob- tineat, et intra limites diocesei sui '" cuncta canonice peragat. Sirailiter unaquaque ecclesia vel ciuitas, quae pontificali munere constipata consistit, simul sudera cura praefinitis terminis diocesei sui a patribus institutig; regulariter abutatur; tara iadaritana ecclesia, quam ceterae ecclesiae Dalmatiarura, Arbensis, Veclensis, Absaranensis, '^ quae sunt in occidentali parte positae. Ecclesiae vero aliae, quae in oriente habentur, id est stag- nensiB, ragusitana, et catharitana, eandem plenitudinem (cum) sedibus et terminls suib in omnibuB catolicae fidei dogma adsequantur. '^ Nonensis vero ecclesia non episcopum antiquitus^ sed archipresbyterum sub ditione episcopi habuisse dignoscitur. ^^ Constat le- gitime, ut ipse episcopus in qualibet ecclesia ex his ecclesiis, quae primis temporibus habuisse episcopos omnibus patet.

Cum sint itaque ^^ omnes populatae, et deo audiuuante, sacerdotum et plebium copiam habentes, praeponatur ^^ siue in scardonitana ecclesia, vel sisciana, aut certe in delminensi ecclesia. Quod si immensum pondus '^ pontificii subire delectat, et unam sibi diocesium sufficere non vult, horum trium magmtudinem diocesei ponderis ad' interitum Buum et eorum susciplat. Dum neque plebs p rfecte ab eo pontificali munere percipere valeat gratiam, iuxia sanctorum patrum statuta, neque ipse adimplere suum in his valeat officiura, cura sit propter multa terrarum spatia difficile peragrari. His ita se-

' U barberinskom rukopisu ima ova poslaoica sljedeci naslov: Joaunes etc. confratri nostro Joannis salonitanae ecclesiae archiepiscopo et Formino episcopo, omnibnsque suis saffraganeis. ^ F. neima ut ^ F. detulimas. * F. marmuratio. * F. definire, • F. statuerunt. '^ F. existunt. ® F. eius 'F. cuncta prouinciae antiqaae consaetadinis. *® F. diocesis suae. F. iadertina. F. absarensis.

- F. adsequuntur. ** F. cognoscitur. '* F. utrinqae. '* F. proponatur. '^ F. izostavio,

6

82

candum apostolicam iussionem Madalbertus venerabilis episcopuB perscrutata ' omnia et oomperta veraciter, feliciter sanciuit, ita ut nulius unquam huius ordinationis violator existat, cum cuncta, quae (sunt) praelibata^ per dictuin apocrisariam romano pontifiei fuerint praesentata^ et ab eo diuina auctoritate et sancti Petri, per suas litteras et pallii missione confirmata.

Iz rukopisa barberinske knji2nice u Rimu, vieka XIII. ili XIV. Broj 3481. str. 131 — 136. Sravni: Farlati Illyr. Sacr. T. III. Btr. 96 — 103.

XCIII. 928.

Leo VI, papa nalaze hiskupom hrvatskim^ podtinjenim nadbiskupiji spljetskoj, da neprekoraiuju

medje svqjih biskupijah.

Leo episcopus seruus seruorum dei; Formino sanctae iadaratensis ecclesiae episcopo, et Gregorio sanctae nonensis ecclesiae episcopo, omnibusque episcopis per Dalraatiam com-

morantibus, diiectis filiis ac fidelibus nostris.

Quia gratuita dei omnipotentis misericordia vos in episcopali infula constituit, dignum est, ut vestro metropolitano sanctae spalatensis ecclesiae archiepiscopo summam reuerentiam exbibere delectamini , quatenus per ordinero et per normam iustitiae gra- " dicntes securi et intrepidi, valeatis ad diuinam contemplationem perucnire. Nam quid deterius esse cernitur, quam episcopus proprio metropolitano inobediens esse, cum scrip- tum sit in africano concilio : Nihil eplscopum praeter conscientiam proprii metropoiitani aliquid agere debere. Et si ita est, cum scimus quia ita est, ut nullus episcopus debeat proprium suum metropolitanum ^ ignorare ; cur vos Dalmatiarum episcopi contemptores et quasi per latrocinium alienas parochias dirripientes, usurpatis vobis prophanum nomen, quod ab antiquis patribus vobis erreptum esse cernitur. Unde monemus vos, ut omnes episcopi In propriis liraitibus sint contenti. Forrainum namque monemus, ita suam pa* rochiam retinere, queraadmodum in iantiquis temporibus mansit ; similiter absarensis ec- clesiae episcopura et arbitanum atque ragusitanum, spalatensem etiam archiepiscopum in Croatorum terra volumus ut propriam suam parochialem^ retineat, quemadmodum antiquitus salonitana ecclesia retinebat. Quia non potest parochia infra muros ciuitatis sed per longinqua spatia terrarum in plebibus, et villis, et curtis, et ecclesiis^ et in populo antiquitus determinato (extendi). Qregoriura vero qui probitate temporis in Croatorum terra episcopus effectus est, pruecipiraus in sola scardonitana ecclesia tantummodo mini- strare, alienas parochias ei praecipimns nullo modo aniplius usurpare ; quia si fecerit, sine dubio a nostro pontificio excoramunicatus manebit. Pallium vero, et usum pallei Joanni sanctae spalatensis ecclesiae archiepiscopo, sicut antiqua consuetudo fuit, concessimus. Cui volumus ut tota mente obediatis, eumque ut vestrum patrom ametis, quia tunc dei gratia subditos illuxerit, cum suis praepositis curam obedientiae exhibere delectantur. Amen.

Iz rukopisa kuji2aice barberinske a Rimu. B. 3491. sir. 135. sr. Farlati lUyricam Sacr. T.JII. str. 106.

Farlati perscrutatus. * F. metropolitim. ^ F. parochiam. * F. caris.

83

XCIV. 949. 21. velja«e. U^Trstu.

€had'Tr$t odkupljuje se iepod oblasti biskupa i kaptola tr^anskoga ea 517*/^, markah kcje

morade pkUiti biskup u i^ne duga Hdu Danielu Davidu ia Gorifie, koj ove novce posudi u

vrieme nasriavanja su^ednih narodah iz Karantanije i slovensko-hrvatskoga Krasa,

Anno ab incarnatione* domini DCCCCXIjVIIII. mensis februarii die XXI. in- dictione IV. (VII) testibus infrascriptis praesentibus. Nouerint uniuersi hoc primum instrumentum inspecturi, quod rcuek*endus pater dominus Joannes miscratione diuina episcopus et domini H decanus, canonici omnes et capitulum ecclesiae tergestinae pro 86 ipsis et successoribus eorum nomine, ac pro utilitate dictae ecclesiae, episcopatus ,et- capituli, hinc inde dantes assensum ex una parte, et dominus Petrus Bernardi infra- Bcriptus syndicus procurator, et massarius communitatis et populi ciuitatis Tergesti, super infrascriptis ex altera. Considerantes utilitatem et statum dictae ecclesiae, epis- copatus et capituli, et pacem inter partes, et remouere scandala et errores existentes inter episcopum, canonicos; capitulum, et ecclesiam ex una parte, et dictum commune et populum ex altera, et cauere de futuro ; ac damna^ pericula, et mala occUrsa quae possunt occurrere posteris^ et debita eorum, et dictae ecclesiae, in quibus sunt obligati Danieli David iudeo de Goritia tinctori Tergesti, ut patet instrumentum publicum manu Joannis Longi, et usuris currentibus eisdem, quae .summa ascendit cum usuriis, usque ad mensem praesentem, ad summam marcharum quinque centum decem et septetii cum dimidia, qaae pecunia, videlicet marcharum ^ quinquecentum fuit expedita in guerra^ causa defensandi bona eorum et dictae ecclesiae contra gentes domini ducis Karintiae et etiam alios piratos de Carsis et robatores, qui raagno tempore, ipsos, bona eorum, et ecclesiae destruxerunt^ et destruunt annuatim, ut omnibus est manifestum de partibua; ita quod ipsi, et bona ecclesiae qn^^e ad nihilum deuenere, et considerantes, quod nisi ipsi Danieli David usque ad mensem maii esset solutum de pactis^ caderet cum fideiusso- ribus suis ad paenam dupli, et.pensantes erroribus et scandalis, qui fuere et venere inter dictas partes pro infrascriptis iuribus, quae commune semper tenuit cum priuilegiis au- tenticis romanorum imperatorum, in quibus plena libertas eis conccssa esse videtur; et considerantes, quod ipsi, et ecclesia, et bona eorum in perpetuum per comraune et po- pulura dictae ciuitatis melius qtiam per aliam personam poterint vardari et defensari, et ex aliia iustis causis pluribus; diu et diu^ et pluries inter eos babito pensamentO; et in capitulo, et extra, pluries deliberauerunt pro meliori utilitate ecclesiae reportanda cum de infrascriptis iuribus nicbii de redditibus pertinebat de his quae possident, sed potius damna ipsorumy et errores facere infrascripta, et sic ibidem ipsi domini episcopus, de- canas, canonici et capitulum iurauerunt tactis euangeliis, qnod ea credebant bene et ntiliter facere, et esse expediens pro ecclesia, ut dictum est supra.

Ipsi domini episcopus, decanus, canonici omnes hic praesentes, et capitulum coii- corditer consentiendo, et faciendo infrascripta; et super pensamento prius habito dudum reseroatis eis, et ecclesiae. Primo iurisdictione spirituali, vineis, campiB, pratis, domibus, quae nunc habent in ciuitate Tergesti; et eius districtu, vel imposteruok poterunt habere, et etiam extra districtum.

Marka ogligska vriedila Je u ono doba 9 lirah, 6 soldah i 8 bagAtinah. Dvanaest baga-

tinah *sm jednomu toldiaa.

84

Item deciniis secundnm eonsnetudinem antiquam pagandis, saluis ab his qui eaa babent vel in antea habebunt in feudum.

Item eensibus feudorum et feudis^ villis eorum in districtu Tergesti et extra, rusticis habitantibus in iilis, cum bonis suis iuribus et fructibus eorura, pro se ipsis et successoribus eorum in perpetuura dederunt, tradiderunt, cesserunt, vendiderunt et re- nuntiauerunt, et omni modo quo melius potuerunt fecerunt, et dederunt domino Petro quondam Bernardi ciuitatis Tergesti procuratori et massario dictae ciuitatis communis et populi, ut patet in libro communis, quem ego notarius et partes vidimus, plenam in haec habenti potestatem, nomine dictae ciuitatis, communis et populi, ot libertate perpetua omnia iura eorum et priuilegia iurisdictionis, iustitias, rationcB, actiones, 'si quae habent vel iu antea habere possent, quomodocumque supra ciuitatem Tergesti praedictam, eius districtum in eadem vel eandem, in hominibus ipsorum, vel bonis, in perpetuum siue ex priuilegiis romanorum regibus, imperatoribus, siue a domino duce Karintiae, vel a ducibus siue ab aliis quibuscunque, siue ex coDsuetudine, vel usu, vel ex pacto quibuscunque, et omne id, et totum quod eis communiter vel per se pertineret, vel portinere posset, saluis supradictis in dicta ciuitate et eius districtu hominibus, et bonis.

Item eam partem, quae eis pertinet una cum dicto commune in cudendo monetam, ita quod totaliter pars eorum sit dicti communis solius, et illam per se a modo «facere possit. Tradentes ibidem eidem domino Petro pro'curatori per mauus eorum omnia iura eorum, instrumenta, priuilegia, cum omni virtute eorundem ; et voluerunt quod iliis ex rationibus perpetuo possit uti ut ipsi potuissent et ubicunque et coram quocunque.

Item promiserunt, et se obligauerunt per se suosque successores in perpetuo, et voluerunt ex modo, quod si quo tempore per aliquem episcopum vel alium de ecclesia praedicta reciperetur nomine dictae ecclesiae aliquod priuilegium, instrumeutum, vel iuB aliquod ab imperatoribus, regibus, ducibus, quam aliis quibuscunque supra ipsam ciuitatem cum districtu, vel in ipsa, vel in homines eiusdem, vel in bonis, vel in prae- iudicium, vel vituperium eorundem, vel etiam pro honore et utilitate dictae ciuitatis, et honiinum, quod illa priuilegia, instrumeitta ot iura sint dicti communis, et ciuitatis, et per ipsa sint supradicta, et cum supradictis. £t quod ille episcopus, vel alius qui obii- nnerit, teneatur dare illud, et illa, dicto communi ut sua, dummodo commune eidem satis- faciat de expensis factis ab illis.

Item etiam ex pacto habito inter ^artes, ipsi dominus episcopus, canonici et capitulum se obligauerunt per se suosque successores, quandocunque fuerint requisiti per dictura commune, quod ire debeant ad dominum iniperatorem, vel duces, pro impetrando confirmationes dictorum priuilegiorum et instrumentorum primo habitor^m, quod ipsi vel alter eorum, expensis cammunis ibunt et facient, et iuxta posse habere procurabunt, et quod bbtinuerint in praedictis nomine eorum vel ecclosiae, illad totum debeat esse in utilitatem dictae ciuitatis, in quantum tangent supradicta data^ et vendita, in his quae tangerent alia ad utilitatem ecclesiae, ipsius ecclesiae sint et debeant reomnere, coosti- tuentes et facientes dictum dominum Petrum procuratorem etiam ecclesiae pro in per- petuo in praedictis quolibet eorum possessores et dominos ut in rebus propriis.

Item etiam promiserunt iuuare dictam ciuitatem et commune et homines et fa- uorem dare suo posse in quibtfscunque requisiti.

Item cassauerunt et tolerunt omnes sententias et processus facfas et latas contra rectores; eonsiliarios, ciues, et ciuitatem praedictam, quacunque de causa, et voluerunt

86

quod sint nuUias valoris, et hoc tqtum fecerunt pro eo, quare dictus dominus Petrus procurator nomine dicti communis et ciuitatis et populi, in perpetuo eisdem domino epis- copO; decanO; canonicis et capitulo, ipsorum nomine et ecclesiac recipientibus ibidera dedit^ soluit et numerauit in denariis aquilegensibus marclias quinque centum, quas ibidem in continenti dictuB dominus episcopuS; decanus, canonici, et capitulum dicto Danieli David iudeo praesenti, et recipienti in solutionem dicti debiti dederunt, et soluerunt; et ipse Daniel David eosdem recepit; et eosdem de dicta summa quietauit, et absoluit ibidem.

. Item etiam dictus dominus Petrus, nomine dicti communis et ciuitatis, dedit et concessit per in perpetuo in villis, et rusticis habitantibus in iilis, sitis tam in districtu Tergesti, quam extra eisdem, domino episcopo, decauo, canonicis, capitulo et ecclesiae omnem iurisdictionem et iustitiam et regalia quae commune hucusque habuit, et tenuit, salaifl semper communi iurisdictione et iustitia in praedictis de homicidio, furto, robaria, et membro mancho, et saluo, quod dicti rustici debeant soluere angarias communis et pro commune impositas, et ire cum armis tompore guerrC; et quando maudabitur per comranne et cum animaiibus et curribus eorum labore ad seruitiura communis.

Item dedit| concessit dictam mutanp, dicti communis et ciuitatis Januae, Riburgi, ad bonorera dei et beate Mariae et sancti Justi martyris, et pro perpetua reparatione ecclesiae eorundem, exigendam a forensibus venientibus vel exeuntibus cum mercadan- tiis, secundum modum et formam consuetos per commune hucusquo et non alias.

Item etiam pro ratione dictae mutae ipsi episcopus, canonici, capitulum, et ec- clesia, iu perpetuum portent onera quae comraunc faciebat in reedificatione pontiura rau- taram, et aliarum rerum, ciuitatis^ cum lignaminibus.

Item promisit et se obligauit in perpetuum dictos dominum episcopum, dccanum, canonicos, capitulum, ecclesiam, bona et iura eorundera, a quibuscunque robatoribus et raalis hominibus bona fide vardare, et defensare^ et manutenere suo posse.

Item cassauit omnes sententias et condemnationes factas contra familiares, et rusticos praedictoriim et ecclesiae, et in praedictis constituit eosdem et successores eorum et ec<;^lesiam per in perpetuo possessores et dominos, ut in rebus propriis.

Quae omnia et singula supra posita, dicta, facta, et scripta proroiserunt dictae partes per se suosque successores et heredes in perpetunm, hinc inde una pars alteri se obligando, firma, rata^ stabilita fore velle et esse, et habere, tenere, et seruare, et non contrauenire, sub paena raille marcharum argenti, et iuramenti soluendi per contrafacien- tem parti qaae seruauerit, et illa pagata, nihilo minus firma sint supradicta. Et pro prae- dictis omnibus et singulis obligauit una pars alteri hinc inde, omnia bona eorum ec- clesiae et communis^ et ut sint raagis iirraa, utraque pars ibidem, tactis euangeiiis, iurauit seruare perpetuo supradicta. Et mandauerunt hoc praesens instrumentura eorura sigillis in testimoniura veritatis sigillarf. Facta fuerunt orania pracdicta in ciuitate Tergesti prae- dicta, in sala domus episcopalis, praesentibus dominis Joanne ct Bartolomeo presbyteris in ecclesia sanctorum martyrum de Tergesto. Petro Nigri, Antonio Margaritae notario, Nicolao de Stablis notario, Sergio Laurentii, Lazaro apotecario, et Justo raerchatore, cinibus Tergesti^ et aliis quam pluribus testibus ad hoc vocatis et rogatis.

Ego Johannes episcopus supradictus me subscripsi.

Ego H. decanua praedictus pro me et capitulo me subscripsi.

Ego Petrus Nigri testis supradictus his omnibus interfui et rae subscripsi.

86

Ego Antonius Margaritae notarius praedictus fais omnibuB interfui et nie 8ub- Bcripsi.

Ego Lazarns apothecarius praedictus praesens fui et me subscripsi.

Ego Justus mercator praedictus praesens fui et me subscripsi.

Ego Johannes filius quondam magistri Bernardi medici publici, imp. auctoritate notarius et dicti domini episcopi; supradictis omnibus ct singulis cum supradictis testibus praesens fui, vidi et audiui, ct ad petitionera partium hoc instrumentum scripsi bis, et cuilibet parti dedi suum.

Giuseppe Mainati. CronichO di Tri^ate. T. I. p. 60.

xcv. g. 949.

Zupanije i granice kraljevine hrvatske u X. vieku.

Diuisa autem est eorum (Croatorum) regio in zupanias undecim, quorum, nomina : Chlebiana/ Tzentzena,* Emota,' Pleba,* Pesenta,* Parathalasia,® Brebere,^ Nona,' Tzena,' Sidraga, '® Nina. " Ipsorumque Banus tenet Cribasara,** Litzam, et Gutzecam.** Et quidem Chrobatia cum reliquis Sclabiniis ita sita esl: Dioclea '^ porro propinqua est Dyrrachii oppidis Eliso,'* Helcynio, et Antibari,'^ extenditurque Decatera " usque : montana autem Seruiae finitima sunt. A Decatcris vero incipit Terbuniae principatus, porrigitque se Rausium usque, et versus montana Seruiae adiacet. A Rausio Zachlu- morum principatus initium habet, et protenditur ad Orontium^® flumen usque; oraque maritima Paganis, montana quae ad septemtrionem Chrobatis, quae in fronte, Seruiae contermina est. Ab Orontio flumine Pagania incipit, et porrigitur usque ad Zentinam flumen, et zupanias tres habet, Rastotzam,^' Mocrum '* ac Dalen,** et quidem duae zu- paniae^ Rastotza ac Mocrum ad mare sitae sunt, et sagenas habi^nt. Daioni vero^ zupa- nia procul roari sita est, et eius incolae ex agricuhura viuunt. Habent quoque Pagani in propinquo insulas quatuor, nimirum : MeletaraT^* Curcuram,'^* Bartzum,** et PhMrum," omnes pulcherriraas fertilissiroasque ; oppida item deserta et paludes mul^as, in quibus habitant, et iumenta alunt, unde victum parant. A Zentina autem fluvio Chrobatia ^® ia- cipit, extenditurque versus mare ad Idtriae usque confinia, siue Albunum ^® urbera ; versus raontanam aliquatenus etiam supra Istriae thema e^currit, ac versus Tzentina et Chlebena Seruiae regionem attingit. Seruia autem in fronte habet caeteras omnes regio- nes; ad septemtrionem quidem Chrobatiae propinqua est. ad meridiem vero Bulgariae.

Constantini Porphyrogeniti Scripta quae reperiri potuerunt omnia, accurante et denuo re- cogno8cente J. P. Mign^. Pariaiis 1864. Tomutt posterior. De administrando Imperio. Cap. 30. strana 277.

' Hlievno. ^ Cetina. Imota. ^ Pleva u Bosni. ^ Pesenta, Vezenta u BoBui. ^ Primorje. ^ Bribir. ' Nin. ^ Kuin, Tnin. ^" Oko Skradina. '^ Nezna se pravo za poloiaj, ako nije isto mjesto sa jur spomeniitim Ninom. '^ Krbava. ^^ Uk&, '* Gadska. '* Dukla. »« LeS. »' Olguu. »« Bar. '» Kotor. ^^ Neretva. *' Kastocka ili Rastok medju Vrgorcem i Ljubuskom. ^' Mokro. Makarska. ^' Dlmno, Duvno. ^* Mlet. ^* Krkar. *^* Bra$. *' Hvar. *® Ima se razumievati jur onda pokrscena, baptisata. '• Labin. Labun.

87

XOYI. 954. 81. koloYOza. U Reznu.

Otto I, krafj t^emadki dar^je popu Diprechtu dvie oranice u selu Surice, lezede u Supt^niji

Hrvatah u Stqjerskcj.

Id nomine sanctae et indiuiduae trinitatis. Otto diuina fauente cleraentia rex. Nou3rint fiddes nostri praesentes et futuri, quod nos clerico cuidem Dieprechto vocato hobas duas proprietatis nostrae in loco Zuric, ac in pago Crouuati; et in rainisterio Hartunigi concessimus, quae sunt regales; seruura qu' que Vrera vocatum et uxorem eius, ac filias, per interuentum fratris nostri Hainrici ducis, in proprium damus cum omnibus ad easdem hobas pertinentibus agris, siluis, pratis, pascuis, aquis, aquarumque decursi- bus ac molendinis, quaesitis et inquirendis. Et si plenitudo agrorum in illis hobis non inuenitur, ubicunque videatur, quod nostrum sit, in proximo impleatur. Jussimus autem hoc praeceptum conscribi^ et ut idem clericus Dieprecht nullo contradicente hoc potes- tatiue possideat, quod ei donauimus. Quod vero scriptum confirmauimus^ et anuli nostri impressione iussimus rouniri.

Signum domini Ottonis inuictissimi regis. Datum H. kl. Septembris anno incar- nationis domini DCCCC LHH. indictione VII (XH) regnante proprio rege Ottone. Anno XX (XIX) actum Regina (hec) in domino.

Joh. Fekete. Diplomatoria sacra ducatnB Styriae. Vienae 1756. p. !• str. 5. Beitr. sur knnde Steienn. Gesch. V. 1868. str. 98.

XCVIL 954-

Agapito II. papa dognaduje granice nadhiskupije solnogradske i laureacenskey stavljajudi pod vlast posljednje istodnu Panoniju, pgkrajinu avarsku i moravsku sa ostalimi Slovjeni.

Agapitus episcopus seruus seruorum dei, fratri dilectissimo et reuerendissirao Gerardo sanctae Lauriacensis ecclesiae arohiepiscopo, in Chfisto salutem. Petitiones tuas pro renonandis siue approbandis ecclesiae tuae priuilegiiS; venerabilis fuldensis mona- sterii abbas Haderoarus huc causa orationis veniens, cum magna beneuolentia nostrae experientiae suggessit, pariterque iurgia, et disceptationes grauissimas inter te et Herol- dum arcbiepiscopum pro utrinque suscepta in una prouincia pallii auctoritate exortas, flebiliier nunciauit, quod et ipsa ex debita pastorali cura nimio cordis moerore dolemus detestabiliterque profanarous' Quippe ftancta et uniuersalis ecclesia, cui, authore deo, prae- sidemus, a religiosis atque pacatis sacerdotibus suis, et in caritate non ficta soliditatis^ quasi totidem columnis innisa fulcitur; discordantibus autem et aduersum se hostjliter inflante superbia animum tollentibus, praesertim tantis pontificibus velut evulsis susten- taculis casura non sine magno periculo^ et vigoris sui detrimento a proprio statu con- cutitur. Insuper etiam dum de foris inter vos pro pallii honore pertinaciter huiusmodi contentio exercetur, agitur, ut in firaterna aemulatione decor sacerdotii intus euacuetur. Inde ergo, frater, officiuro nostrum illud esse.perpendentes, ne inimicitiarum fomite in vobis succrescente, dissidium sanctae dei ecclesiae atque scandalum sine consilii et uti- Iitatis vestrae respectu diutius nutriatur, ad sequestrandura litera vostrara accedimus nos arbitres tam ex sollicitudine a Domino regimine iniuncta nostro, quam amborum

88

veBtroriim amore ad hoc permoti; ita videlicet ut de praelibata conflictus vestri quaeri- monia rationubilibus iudiciis rite iustitiac satisfaciarous^ et vos omni explosa controuersici in fraternam concordiam Christo moderante reuocemus. Notum est igitur, literisque penes vos commendatum, quibus ecclesiarum locis dignitas pallii ab hac apostolica sede de- beatur. Lauriacensem autem urbem antiqnitus metropolitanam fore^ et archiepiscopii sedem, cui sanctitas tua praesse dignoscitur, sicut in priuilegiis authenticis ad nos usque ad tc directis legimus, ita quoque, inuentis quibusdam exemplaribus chartae ex vestustate ad- modum attritis in archiuio sancti Petri reperimus. Hanc' etiam in exordio nascentis ec- clesiae, et immanissima christianorum persecutione a doctoribus istius sedis chatholicae fidei nouimus rudimenta percepisse, et exinde a succedentibus praedicatoribus in superioris atque inferioris Pannoniae prouincias eiusdt-m fidei emanasse gratiam. Quibus etiam duabus prouinciis illarum pontificibus usque ad tempora Hunnorum non alius, quam sanctae lauriacensis praefuit archiepiscopuS; quorum barbarica feritas non solum prae- dictam lauriacensem ciuitatem, verum etiaia in circuitu adiacentes regiones depopulauit, atque funditus desolauit. Inde quldem contigit, ut episcopi hac necessitate compulsi, sede illa deserta, atque alio translata, simul etiam archiepiscopalem ipsius sedis desererent ho- norem, modernis autem, nec multum retro elapsis temporibus, vacante ab apostolico vicario Bauariorum regno, Arno primus salzburgensis ecclesiae subrogatur archiepiscopus. Haec testatur annosa memorialis sacri scrinii historia. Modo autem mortalibus propitiante Christo; ab hostibus sanctae lauri^censis ecclesiae quiete, et inhabitandi seouritate coiicessa, noa alibi, quam ibidem fraternitatis tuae cathedra oportet haberi. Qua propter reinthroDizamus te eidcm eccIesiaC} sanctorum patrum, videlicet praedecessorum nostrorum, sed et beatae memoriae domini Leonis papao, a quo excellentia tua pallio, ac priuilegio donata est, sanctiones atque statuta exequenteSy ac saepedictam sanctam lauriacensem ecclesiam potestatb et vice beati Petri apostolorum principis absoluimus, et archiepiscopamus, et in cnlmen metropolitauum sublimamus, et priuilegia nobis transmissa manu propria munimus, et cor- roboramus, ac rata esse firmamus, denuoquc tibi pallium cum praesenti praecepto secundum usuni prius concessum, successoribusque tuis perpetim tenendum tradimus Hisque ex amussi ita ad iustitiam reintegratis, decreuimus rixas vestras et dissensioncs praefabi ex causa deriuatas dirimere^ atqu^ in fraternum amorem vos reconciliare, sic ut utrique vestrum modo susceptus seruetur pallii honor iliaesus, hortantes quatenus apostolice instituti, amodo non in contentione/ et aemulatione maneatis. Constat quidem quod canonice singulis pro- uinciis singuU ordinantur metropolitaui, proinde distribucre atque determinare, ita vobis parochias bonum et pacificum aestimamuS; ut diuisis duabus Noricae regionis. prouinciifl, Heroldo archiepiscopo occid^ntalis Pannoniae cura commitatur, et custodia; tibi autem successoribusque tuis, propter emeritam antiquitatem sanctae lauriacensis eccles^ae, cui iure iuniorum reuerentia assurgit in benedictionis, et sedis ordine praelatis atque praepo sitis prouidentiam orientalis Pannoniaey regionemque Auarorum^ atque Marahorum, sed et Slauorum, qui modo christiani, vel adhuc per baptisma Christo lucrandi sunt, circumquaque maneotium credimus, nostramque apostolicam vicem in illis partibus praedicandi, et pro arbitrio vestrb ubi opus est e;'iscopos constituendi omniaqne disponere atque ordinare tali authoritate, atquc potestate delegamus, ac si ipsi praesentes affuissemus. Quod si iam dictus Heroldus archiepiscopus deinceps/ suorumve, quispiam successorum minime dif- finito limite contentus, sed interdictam atque in sua potestate separatam dioecesim re- petere peruicaciter conatur, nec a prohibitae contentionis schismate per istas nostras apostolicas traditiones atque determinationes compescitur. Ipse etiam pie concessa digni-

89

tatis manificentia penitus priaetur, atque secundum ius pristinum superior Pannonia in- £urior taae, tuoramque successorum, ambae perpetualiter subiaceant ditioni. AtlabescenteB| autem asaensumque praebentes istis nostris saluberrimis decretis, benedicimus et catho- licoB approbamus; resistentes vero atque infirmare vel omnino peruertere contendentes , anathemate maranatha ^nctae trinitatis districte percutimus, et apostolica sententia qua mulctati Anania et Saphira expirauerunt, damnamus, et cum blaspheroatoribus sanctijipiritus sempiternis cruciatibus puniendos destinamus.'

BuUarium Diplomatum et Priuilegiorum SS. Rom. Pontiiicum. Aug. Taarinoram 1857 T. I. str. 405.

XCYIIL 960. mjeseca lipnja. U Bialta kod Mletakah.

Mleidani izdavqju zahon proti izvazanju robovah iz Istre i Dalmadje.

Id nomine domini dei et saiuatoris nostri Jesu Christi. Iraperante domino Romano gloriossimo imperatorey anno autem imperii eius XIIII. mense Junii, indictione III, Ri-

uoalto in corte palatii.

(Ostalo izostavljeno).^

Unde omnes pariter statuentes statuimus et firmiter confirmamus, ut nullus maior aut minor mancipia ad yenundandum emere non debeat, nec aliquis precium ad suos emptorios dare debeat propter mancipia comparanda aut venumdanda, quia grauissimum malum est. Scimus omnes, quia deus omnipotens miscricordia plenus est, et si emenda- uerimuB^ dimittet nobis peccata nostra.

Item precipimus, ut, quicunque in nauibus nostris nauclerus fuerit, nuUatenus debeat in naui sua leuari mancipia, neque de Venetiis, neque de Histria, neque de Dal< matia, neqiie de aliis locis per nullum ingenium^ nec etiam aliquis hominem negociantem vel Judeum in naui sua leuari non debeat. etc.

Kandler P. Codlce diplomatico iBtriano. A. 960. ss Romanin Storia di Venezia I. 371.

XCIX. 961. 13. velja^ U Rezna.

Oiio L kralj njemadki dart^e pcpu Diprechlu njeko imat^e medfu SveUim brdom i sehm

BulciScem, lezedem n iupaniji Hrvatah u Siajerskoj,

In nomine.sanctac et indiuiduae trinitatis. Otto diuina tauento clementia r x. Nouerint fideles tam praesentes sciiicet et futuri, qualifer nos pcr interuentum Heinrici ducis; matrisque suae inclytae, nec non fidelis nostri Abrahae frisingensid episcopi, cuidam clerico vocato Dieprechto tale praedium, quale habuimus inter duos montes Curoatou et O^iac a vertice montis Zuedlobrudo usque ad villam Bulcsisce in proprietatem con- cessimuB in pago Crauuati, et in ministe; io Hartunigi comitis cum omnibus ad idem prae-

Pagius, u svom djelu Breniar. pontif. et concil. u 2ivota Agapita 11. pape, k^ie o toj

papinskoj poslanici : NuIIus porro est temporis character, quo dignosci possit annus, quo data est haec epistoia, sed eam datam oportet ante annum nougentesBimum quinquagessimum quartum, quo Greraldus, seu Heroldus excaecatns est.^ BuHarium rimski stav^a ju pod konac godine 954.

90

diam iuste et legaliter pertiDontibus agris^ Biluis, pratis, paseuis, aquis, aquarumque de» ^ursibus ac molendinis, quaesitis et inquirendis. Jussimus autem hoc praeceptum oonscribi, ut idem clericus Dieprechtus nullo contradicente hoc potestatiue possideat, quod ei dona- uimns, quod vero scripto coniirmauimus et anuli nostri impressione iussimus communiri,

Signum domini inuictissiroi regis FP fTl

Lutolfus cancellarius ad vicem Brunonis. J. o X

Datum idus Februarii, Anno incarnationis domini DCCCCLX (I ) indictione IV. regnantQ pio rege Ottone anno XXIII. Regensperg. Haec in domino. Amen.

Fekete. Diplomataria sacra Duc. Styriae. str. 7. Beitrage. Steierm. V. 98.

C. 966. 20. sieenja. IT Oglajn.

Eodoaldo patriarka Oglajski spominje razorenje Eovinja u Istri po Slovjenih (Hrvatih).

In nomine patris et filii et spiritus sancti. Kodoaldus superno munere fretus sanctae aquileiensis ecclesiae humilis patriarcha. Legimus etc. — Quapropter baec sancta praecepta altius intuentes, diligentiusque considerantes, quemdam nostrum epis- copum parentinum, scilicet ecclesiam, magna inopia et calamitate oppressam cognoscentes, eidem pro dei amore atque sancti Mauri martyris, corporis ouius in bonore dicatum est, nec non pro petitione et oratione suffraganeorum nostrorum episcoporum histriensium, Gaspaldi poleosis, Joannis tergestinensis, et Joannis ciuitatis NouaO; ac pro consulto omnium clericorum nostrorum, graduum uniuersorumque nostrorum iidelium consilioy et pro consensu aduocati nostri Azonis, quandam terram, quae de uostro episcopatu, nobisqae nostraeque ecclesiae pertinet, Rubinensi nomine, quod etiam, heu proh dolor, nuper a nefandis Sclauis ac duris barbaris destructum, Adam praefatae ecclesiae episcopo, eiusque successoribus praefatam terram concedimus. (Ostalo izostavljeno).

Actum in ciuitate Aquileiae sedis die vigesima mensis Januarii, indictione vero octauai (IX) anno autem incarnationis domini nostri nongentesimo sexagesimo sexto feliciter.

Kandler. Codice Dipl. Istriano. Ad A. 966.

CI. 969. 15 Srpnja. U Zadru.

Agata kdi Dahrova ostavJja oporukom njeka imanja samostanu svetoga Kr§evana u Zadru,

In Christi nomine et eiusdem anno incarnacionis DCCCCLXVIIII. Indictione XII. Sub die fere quinto decimo mense Julii. In ciuitate Jadera. Imperantibus piissimis et perpetuis augustis Constantino et Basilio. Cathedra pontificali regente Basilio episcopo et domino Maio priore. Maturiori namque et salubri consilio a maioribus prouisum est, ut omnis homo ante dispenaare et deliberare suas facultates debeat prius, quam repentine

calamitatis casu periculo eternc mortis metu urgueat, ne differente deliberatio aut ar-

ticulum — — — eat vi, aut distributor in ultima corporis angustia — —

optata sibimet testatione explicare non queat — — — — — (Agapita) peccatrix filia

Dabro tribuni, diuino iuuaminc super proprium meum decumbens lectulum,

licet viribus — — — mente de_o anxiliante tuta. Integro autem consiiio hunc —

— — — is de hereditate nostra, scribere rogauimus. Ita demum — —

91

ut post obitum meumy ita maneat deo auctore firmum et Btabile ^ ac siqiiidem

pagina subscripta videntur. In primis toIo et iubeo — — — — cenaculo cum cofte, et quoquina, et orto, que est post ipsa quoquina, sit in ecclesia sancti Chrisogoni. Domum ubi fomax fuit, cum orticelloi que est ante ipsam, similiter. Orticello, que est ante ec- clesiam sancti Chrisogoni, similiter. Portiones de terras que habeo in Uculo, similiter. Portiones de salinas que habeo inter meos parentes^ similiter. Artacileio serico I. in- Testitura de serico I. Panno serico I. Lisa (?) I. Pennulas II. Pirestres XX. Mappas IIII. Antelectulos III. Capilectulo L Mappula ad calicem operiendum I .... s II. Racinas II. Culcitras II. Culcitrino I. Capitales III. Capitale de serico. — — — — — — de

serico I. Caldarias maiores II. Frixorias OQaiores. II. Cucuma — — — ortario

hereo I. Sella ferrea I. Urceo hereo cum aquaminile. Camastras II. Deuteras II. Archi- scamno I. Arcella I. Buttes II. T. na I. Bussedo I. Macinas pario I. Turabulo bereo I. Stagniolo I. Hec omnia sunt in ecclesia sancti Chrisogoni, et sicut prelibata est, ita deo auctore permai^at, nuUus unquam ea audeat uiolare. Quicunque vero nostre deliberationi contraire voluerit, iratum habeat patrem et filium et spiritum sancturo, et maledictionem a CCCX et VIII. sancti patres, et in inferno cum diabolo et angelis eius ac Juda Sca- riothen munerctur. Actum tempore die, et loco, ac consulibus, ut supradictum est His palam testibus.

— — manus Basilio supradicto episoopo.

— — manus Maius prior supradicto. Signum manus Dabronis fratris eius. Signum roanus Andreas presbiter. Signum manus Dragnmiri de Spalato. Signum manus Viaro trib. de Apsaro.

Signum manus Maius tribuno Maria in aco (?) (napisano iutilom). Signum roanns Maius tribuno de Cula. Iz vana stoji novijom rukom pisano : 969 iroperantibus Constantino et Basilio Imperatoribus. Testaroentum Agapeti filii Dabra, Jadrae, in quo reliquit ecclesiae sancti Chrisogoni Cenaculum cum curte et coquina et hortum post ipsam coquinaro, domum ibi firmare fecit cum horticelo ante ipsam domumy et horticellum ante ipsam eccleaiam, et alia bona stabilia et mobilia.

Opet drugira pisroom.

Testamentum Agapi filie Dabro Tribuni Jadrensis, quae legauit sua bona ec- clcsiae anno domini 969;

Matica ili prepis XI — XII. vieka na pergameni, a desne strane veoma oStedeDa, 6uva se u zagrebackoj zemaljskoj pismpbrani, medju najstarijimi pism] Doc. I.

CII. 973, mjeseca sie^iija.

Benedihio 7/. papa atavlja ditavu Pannoniju pod vlast nadbiskupa solnogradskog.

(U izvadcib).

Concedimus itaque vicem apostolicam Friderico salsburgensis ecclesiae antistiti oiusque successoribus, in tota Norica prouincla et in tota Pannonia, superiori videlicef et inferiori, quoraodo sui aiitecesftores eandem potestatera a nostris habuere successoribus ; ita scilicet, ut nulli liceat m praefatis prouinciis sibi usurpare pallium, nec episcopos

92

ordinare, nec ttlluni ofificium, quod ad archiepiscopum pertinere debet, praeter praefatam archiepiscopum, eiusque successores. Quicumque autem huic refragari^ vel contendere voluerit decreto, quod nos vice beati Petri apostoli fungentes, consensu nostrorum epis- coporum, ac totius cieri romanae ecclesiae decreuimus ; sciat se beato Petro eiusqne vi- cario esse contrarinra. etc.

Bnllarium Bomanaai. Aug. Taur. 1857. T. 1. str. 434.

OIII. 974. 5. listopada U Rimu.

Benedicto VIL papa stavlja pod vlast nadbisJcupije laureacenske (jpasovske) Avariju, Moravsku^

Meziju, dolnju Panoniju i susjedne im Slovjene.

Dileotissimis nobis in Ohristo iiliis Houdberto sanctae Moguntinae ecciesiae et Dioterico sanctae Treuerensis ecclesiae, atque Adalberto sanctae Magdeburgensis ecclesiae, parique modo Gcreoni sanctae Coloniensis ecclesiae, atque Friderico sanctae Juuauensis ecclesiaey sed et Adaldago sanctae Breraensis ecclesiae archiepiscopis, pariterque domino nostro Ottoni gloriosissimo imperatori Augusto, atque nepoti suo Henrico praecellentissimo duci Bauariorum, caeterisque omnibus episcopis et abbatibus, ducibusque atque comitibua Galliae atque Germaniae. Benedictus diuina gratia praeditus, apostolicae sedis pontifex, seruus autera seruorura dei, in domino salutera.

Oportet iustis suplicantium petitionibus nos semper faciles, et humiles exhibere, et praecipue cum fraternis religiosorura consacerdotum precibus sollicitamur, qui passim ab omni mundi termino tenorem et regulam, atque proprii officii vigorem ab bac uniuersali sancta romana mati*e ecclesia eiusque sortiuntur ministro, vicario scilicet beati principis apostolornm, cuius quamuis indigni. eiusdera tamen gratia et dono potestati uos succes- simus^ et ordini^ cui voce dominica dicitur: Tu es Petrus, et super hanc petram aedi- ficabo ecelesiam meam. Quapropter dignum aestimauimus^ assensum praebere congruis postulationibus reuerendissimi archiepiscopi Piligrinij quas per probabiles personas nobis intimanit, responsalium suorum, duorum videlicet presbyterorum, quatenns sibi pallium, et metropolitanum honorem cathedrae suae sanctae Lauriacensis ecclesiae restitueremus, confinio Ungarorum adiacenti; quod omnino nos eidem ecclesiae debere, tcstantur anti- quissima secum adportuta priuilegiorum testimonia, in quibus continebatur, quod aetate pontificatus beati Symmachi, huius almae sedis apostolici praesulis, praefata sancta Lau- riacensis haberetur ecclesia metropolis : et in quautura tam exinde, quam etiam de pas- sionibus beatorum martyrum, qui illic plures in tempore persecutionis pro fide Christi variis sunt tormentis mulctati, colligere possuraus, ex omnibus ecclesiarum dioecesibus Pannoniae^ haec antiquitate, et archiepiscopii dignitato esse primitiua creditur: quae iam multis retroactis, temporibus ex vicinorum frequenti populatione barbarorum deserta, et in solitudinera redacta, nullum christianae professionis habitatorem meminit, usque dum inuictissiraus Augustus, et pater patriae, genitor quippe pii imperatoris nostri, (quem ad- huc superesse, et diu dorainari rauhdus exoptat) bellico trophaeo eorum vires retudit Hunc iautem, qtiam ob rem vocibus exultantibus in laudem omnipotentis dei erumpimus, ncn solum saepe dicta sancta Lauriaceuiiis ecclesia hostium cessante terrore, cum acoolis suis pace el tranquilitate potitur, verum etiam ipsi dudum inimici, illum quem persecuti sunt, more gentili, iam iam Christum i^aptisati profitentur, et sacerdotes modo* habere

93

I

desiderant, ac prout scire rudes poterunt^ Te\ieraiitury et ecclesias quondam in sua terra, quas patres incendio dederunt; posteri restaurare videntur. Hac ergo suadente ratione, quod praenominati sanctae Lauriacensis ecclesiae archiepiscopi postulatio antiqua aposto- lica auctoritate coramendatur, et praeterea, quod iustum esset, pariterque utile etiam visum est, ut ad fructificandas deo gentes ex nouitiis cultoribus fidei Ungrorum atque Marauorum, siue etiam aliis multis Sdauorum suae parochiae finitimis, illic ordinatis episcopis, secundum quod antiquitus dispositi erant, eis hunc constitueremus archiepis- copum. Quoniam autena Saltz&nrgensis ecclosia metropolis abusa est subiectione sanctae Lanriacensis ecclesiae pontificiiy obliterata et attentata sua dignitate ex deuastatione bar- barorum, quam propterea perceptis apostolicis priuilegiis nequaquam patimur priuari, cum et priora sint Saltzburgensibus, et ideo auctoritatma,^ quae conditio testimonii etiam apud secularia iudicia viget et praeualet. Nos vero in huiusmodi constitutione omnem calumniam atque contentienis occasionem, domino adiuuante, facile propulsamus,* parochiis ab inuicem certis limitibus sequestratis, et tamen apostolicis sanctionibus ubique stabilitis, quaa nostrum est semper defendere, et secundum euangeiicam sententiam nihil exsaluerei sed adimplere. Unde ergo auctoritate; et potestate beati Petri principis apostoiorumi atque exemplo beatorum pontificum scilicet praedecessorum nostrorum, eandem sanctam Lauria- censem ecclesiam, eiusque rectores iam archiepiscopos amodo perpetim ab omni Saltz- burgensis ecclesiae eiusque praesulum subiectione, ac ditione absoluimus ; et honore metro- politano sublimamus^ et sicut modernis temporibus sanctae memoriae Agapitus papa terminos earundem parochiarum ab inuicem distinxit, sic et ipsi diffinimus, ita quoque, ut sancta Saltzburgensis ecclesia superioris Pannonrae episcopos habeat suffraganeos, quibus usque huc sui pontifices praesse videbantur, cum tanta taiique dioecesi, quali hactenus in inferiore usi sunt. Pannonia. Sancta autem Lauriacehais ecolesia in inferioris Pannoniae, atque Messiae regiones, quarum prouinciae sunt Auaria, atque Marauia, in quibus septem episcoporum parochiae antiquis temporibus continebautur, suique antistites archiepiscopalem deinceps habeant potestatem cum tanta talique dioecesi, quali hactenus in superiori usi sunt Pannonia. Quibus ntiquo in praeceptis insuper iniungimus, ut iuxta beati Gregorii papae decretum, Anglorum archiepiscopis directum, alter illorumy qui prior sit in ordi- natione, ipse etiam, quo ad viuat, prioratum teneat et in ordine. Penitus enim determioatis utriusque ecclesiae dioecesibus, omnique exclusa altercandi occasione, canonica sub di- strietione interdicimus, ut neuter earumdem ecclesiarum archiepiscopus inuadere alterius parochiam praesumat, vel quibuscunque iurgiis^ aut disceptationibus super diffinitis a nobis modo rebus, aiter alterum soUicitare audeat. His igitur sedatis, venerabilem con- fratrem nostrum Piiigrinum archiepiscopum, canonicis litteris munitum, sedi sanctae Lau- riaoensis ecclesiae intronizauimuS| palliumque ei secundum antiquum eiusdem ecclesiae soae usum direximus; atque in prouinciis Auariae et Marauiae regionumque inferioria Pannoniae siue Moesiae, et in contiguis sibi Sclauorum nationibus circumquaque ma- nentium, nostram apostolicam auctoritatem et vicem exercere comittimus^ atquo deiegamus, quatenus iliic more antecessorum suorum, sanctae Lauriacensis ecclesiae archiepiscoporum habeat poteatatem presbyteros atque episcopos ordinare, atque coastituere, et ex pra^ dictis gentib.is sub sancta pracdicatione, parare domino plebem perfectam.

BuUariam SS. Rom. Pontificttm. Aag. Taorianorum 1857 T. I. str. 441 Hansix. Gkrmania Saera T. L str. 213.

^ Hansiz. vel auctorabiliora. ^ Hansia pridao : ambabaai

94

CIY. 986. 19. ptosinea. U Zadra.

Majo priur eadarski i prokonzul, Dalmacijey sa svimi gradjani zadarskimiy popravljajudi ie nova crkvu sv, Kr§evana, daruju istoj crkvi i samostanu benediktinskvmu iz nova sva pri-

padajuda joj pokretna i nepokretna imanja,

In Christo nomine et < iuBdem incarnationis anno DCCCCLXXXVI. Indictione XIIII. Bub die fere XVIIII. raensis decembris. Iraperantibus doniinis piiesimis et perpetuis augustis Basiiio et ConstantinO; a deo coronati magni imperatores. Apud ciuitatem Jadera, pontificali sub regimine Anastasii episcopi. Igitur ego quidem Maius prior supradicte ciuitatis, atque proconsul Dalmatiarun), una cum consensu omnium nobilium et habitantium ciuitatis Jadere, seu et hcredibus domini Fudculi, atque Andree prioris^ masculorum seu feminarum, atque uniuersi populi, maiorura et minorum, omnium in unum conglobati, uuo consilio et pari voluntate, cogitantes de dei timore, et eterna retribucione, eo quod ille bene possideret res in seculo, qui sibi de terrenis, atque caducis comparat premia sempiterna. Id circo ecclesiam beati Ciirisogoni martyris, que sita est infra muros ciaitatis, ubi et sacratissimum eius corpus requiescit. Quod est edificata a predictis viris domno Fusculo et Andiea priore, ubi dicitur quod aliquando monasterium fuisset, set per negli- gentiam defecisset- Nunc adiuuante domino, rehedificamus secundum omnem monasterii ordioem, atque ordinamus domnum Madium, dei sacerdotem, et monachum nostrum, esse abbatem, qui fuit ex monasterio sancti Benedicti, quod situm est iu monte Casino, una cum consensu nostre congregationis bcati Chrisogoni, ct tradimus ei predicte ec- clesie omnia ibidera pertinentia. Domus/ vineas, et terras cultas, vel incultas, mobilia seu immobilia; ut in ipsius sit potestate, et suorum fratrum, ad solatium ibidem seruientium, utendum, possidendum, perfruendumy ordinandum, sine contradictione ullius, tibi domno Madio abbati predicto, tuisque suceessoribus, qui • post te venturi sunt, secundum mona- sticum ordinem. Unum tamen nobis reprehensibile esse videtur, quod ecclesia extra antiquam claustram sit posita, quod precepta sancti patri Benedicti perhibent fieri, eo quod omnia necessaria monachis infra monasterium debeaut haberi, ut nulla necessitas sit eis va- gandi. Ideoque viam publicam, quo inter ecclesiam et antiquam claustram fuit, claudere fecimus, alia autem via publica; que ab ori^nte ecclesie posita fuit, similiter claudere fecimus sed inuicem eiusdem vie de territorio eiusdem ecclesie viam fecimus publicamy secus murum ciuitatis. Hec omnia non speciali nostro consilio sed omnibus consentientibus ciuibus ad saluationem predicte ciuitatis, et populi ordinauimus, et constituimus atque firmamus, u€ si aliquo diabolico spiritu impletus, quod non optamus, contra vqs vestros- que successores molestiam de rebus aut substanciis fecerit de supradicta ecclesia, habeatis licentiam' cum hac cartula traditionis in iudicium venire, atque monstrare ante impe- ratorem; ante regem, ante comitem^ siue indices, qui pro tempore fuerint/ ut nibil aliquid de supradicta causa subtrahere possunt; quod si aliquis quocumque tempore diabolico spiritu repletus, tam de nostris, quam de extraneisi contra nostram diffinitionem aliqua aduersa facere presumpserit, iratum habcat patrem, et filium, et spiritum sanctum, et maledictionem a CCC et XVIII. sancti patres (sic) et in nouissimo maranathe cum diabolo et eius tethros angelos, a Juda Scariothe in inferno videretur, et hec certula v6- lumuB ut in sua maneat firmitate. Actum hoc tempore a consulibus Buprascriptisy et loco coram his testibus, et insuper firmamus, et constituimus, ut quisquis contradictor extiterit, sicut Buperius diximus, non solum his supradictis maledictionibus subiceat, sed etiam penam persoluat auri libras XX. et confusus sileat mutus^ et hanc cartulam firmam ac

96

roboratam semper persistat. Addo pontificatas domni Anastasio octauo. Indictione XIIII.

Signamus: Ego Anastasius episcopus testis supradicte ciuitatis. Ego Petrus epis-

copus arbensis ciuitatis^ testis. Ego Maio prior predicte ciuitatis Jadere, testis. Ego Armatas

archidiaconus tt. Ego Petrus archipresbyter tt. Ego Domnio tribunus tt. Ego Lampredio

tribanus tt. Ego Petrus tribunus socer prioris. tt. Ego Maio tribuuus Cerneche.

tt. Ego Dabro frater eius tt. Ego Ursana tribunus tt. Ego Petrus tribunus spaiatinus tt. Ego Barba tribunus tt. Ego Nychiphorus tribunus tt. Ego Johannes tribunus arbeBano tt. Ego Plato tribunus frater eius tt. Ego quidem Anastasius episcopus supradicte ciuitatis manu propria scripsi et roboraui.

Listina pisana na pergameni, nalazi se u giibernijalnom arkiva n Za^lru, medju piami dignutog monastira benediktinBkog sv. KrSevana, pod naslovora Masso (Mazzo) A. Capsula F. N. L br. 1. Ali pismo liatine nije od 10. nego od 12. iii 13. vieka, &aSto se ima smatrati kao prepis a ne kao matica.

CV. Oko g. 990. U Zadru.

Majo priur sa vlasieli zadarskimi ustupljuju satnostanu sv, Krievana svoj dio ribarije.

Tempore domni Magii iaderensis prioris, pro necessitatibus puplicis fuerunt ven- dite piscaciones una in insula Melfata, altera in Tila^o in uale maiori sancti Uictoris, ex parte Aitana, que continet a loco ubi Megarus dicitur, usque ad casas, que sue pisca- cionis quartam porcionem se habentibus dare 8olel)ant , quas non pauci iadei^ensium nobiles emerant propter quartam piscium porcionera. Sed quia sepe in diuisione piscium litigabant et se inuicem scindentes, et cedentes lacerabant, dictus prior cum suis nobilibus iniuit consilium^ quo ipsa piscacio daretur monasterio beati Crisogoni Christi martiris, quod et factum est. Nam statim uenerunt ad ecclesiam prephati martiris cum cartula, in qua illorum nobilium nomina scripta habebantur, quam predente domno Trasone abbate suisque fratribus, posuerunt ^uper san^ctum altare, dicentes : offerimus tihi beatissime Chrisogotie martir pro remedio animarnra nostrarum nostre hempte piscacionis munus, et si illud quis noatrorum uel aliorum superbie Bpiritu inflatus a tuo sacro cenobio uel ab eorum potestate, qui tibi in ipso deseruierint, subtrahere temptauerit, iram omnipotentis dei incurrat et trecentorum decem et octo sanctorum patrum raaledictionem habeat, et in nouissimo cum Juda traditore omnibusque iniquis infernum possideat. Actum est hoc tempore supradicto, ab his subscriptis nobilibus ac testibus: inprimis uidelicet Mai^ Jadere prior, actor et testis, Domnius tribunus, Thepdosius tribunus, actor et testes, Lampredius tribunus actor et testis, Petrus tribunus testis, Maius tribunus testis, Dabro frater eius testis, Ursana tribunus testis, Petrus tribunus, Barba tribunus, Nikyforus tribunus, Jo- hannes tribunus, Plato tribunus, hi suprascripti et nonnulli alii iaderensium nobiles huius rei aactores et testes sunt.

Matica na koii. U guber. arkivu u Zadrn CapBO. XIV, Masso A. br. 34.

96

CVI. m 9. veyade.

Bugarski carevic Pincio, nedak cara SiSmanay kao hjegunac kod hrvatskoga kralja Driislavaf sa svojom bradom i sestrom, sa svojimi nedaci i sa svcjim sinam Plesom, dine ugovor poradi gidanja

crkve sv, Miha^ja kod grada Solina.

In Christi nomine amen. Ab incarnatione domini nostri Jesu Cbristi anno no^ ingentesitno nonagesimo quarto^ die vero nona mensis Februarii, terapore quo regnabat sacrilegus et profanuB imperator Stephanus (Sarauel) in terra fiulgarorum in caeterisque regionibus.

En ego vir Pincins notaui, et scripsi ad meraoriam posterorum nostrorum^ qua- tenus noB, cum essemns consanguinei Stephani imperatoris, saepius ipsum propter eius delictum redarguimus; excaecauerat enim patrem suum^ patruum autem nostrum probuoi dominum christicolam, iustum Sismanum iraperatorem ; quapropter nos fratres, ac propin- quos suos ex patria nostra fugauit; et expulit, de terra videlicet Bulgarorum, ex urbe Tarnoua, exaltauit vero mendaces ac rebelles. Pater autem eius^ caecus existens, incre- pauit ipsum de expulsione nostra; at ipse strangulauit eum^ et remansit in patris maledictione. Nos antem venimus Missiam, et inde recedentes peruenimus Chroatiam ad illufltrissimum et probum regem Dircislaum. At ille nos bqnigne recepit et adiuuit tam- quam bonus ac benignus dominus, et collocauit in suburbio Clysii. Iliic igitur remansimusy et recepimus veram fidem catholicam, sccundum institutionera romanae ecclesiae.

Et ego Pincius, una cuni fratribus meis, videlicet Armonio, Pollemio, Joanne, Celestino, et sorore nostra Murca; et cum nepotibus nostris Tetralo; Martino, Alexandro, Joanne, Paulino, Georgio, Pancratio et cura filio raeo Pleso, sermonem fecimus et ita ordinauimus, videlicet collegiraus inter nos pecuniam, dedirausque eam Pleso^ ut obse- quiura deo faciat, ut aedificet eCcle^iam in honorem beati Mihaelis archangeli^ ot sancti Petri apostoli, et beati Martini episcopi, et sic ordinauimus, ut quicunque postea fuerit de tribn nostra, ut aliquid dictae largiatur ecclesiae substantiae, scilicet stabilis, ut agrura, vel domum ; fecimus enira quod ecclesia ista sit memoriale domus ac familiae nostrae, ut nullus sit possessor, seu ordinator ecclesiae huiusraodi, eiusque bonorum^ ni§i posteri, siue haeredes nostri ex linea raasculorura, siue faeminarum procreatarum semper perpetua- liter. Si vero fuerit sacerdos de tribu nostra presbyter, siue monachus, ut possideat dictam ecclesiam, unus post alium; si autem non fuerit de tribu nostra presbyter aut monachus^ ut tribus nostra saecularium homiqum eligat capellanum quemlibet; et fecimuB hoc cum consilio et consensu reuerendissimi et dignissimi Martini archiepiscopi spalatensis.

Et si aliquis voluerit facere contra istam ordinationem, siue voluntatem nostram, iram dei super se habeat, et cadat in sanctorum patrum maledictionemy et cum Juda Scharioth iugiter crucietur.

Farlati Illy^cttm Sacram. T. III. air,, 111. Fo svoj prilici pisan je ovaj ugovor izvorno slovjenskim jezikom, kao Sto je i Farlati nagadjao, jer neima primjera, da bi biigarski veImo2e is- davali bili listine na latinskom jeziku. Mo2e se takodjer sa BigumoSdu tvrditi, da je prevoditelj ili prepisatelj ove izprave ime SsmuHovo, koj u ovo doba u Bugarskoj careva, zamienio 8 imenom Hrjepana, jer je u matici valjda ime carevo jedinim slovom S. oznaSeno bilo ; fsim ako nije mo2ebit i Samuily po obidaju bu^rskih vladarah, nosio dva imena.

97

Oyil. 1000. 1. kolovoza.

CarevU bugarski Pincio, sa svcjom hrMdom i sinom si Plesom, dart^e njeke eemlje crkvi svetoga

Mihalja u Spljeiu.

m

In Christi nomine anien. Anno natiQitatis eiasdem domini nostri Jesu Christi millesimo, indictione tertia (XIII) regnantibus dominis nostris Basiiio et Constantino magnis imperatoribuSy in regno Croatiae gubernante autem domino Dircislauo inclyto rege, resi- dente etiam in sede beati Domnii domino Martino reuerendissimo archiepiscopo, una cum domino Flurino principe Spalati et Clisii, in pactis quidem superius dictis principibus tempore.

£x quo ab exordio mundi primi parentes in peccatum inciderunt, eiectique fuerunt de paradiso deliciarumy et expulsi sunt in regionem mortis, et omnis status hominam ex tunc sit subiectus^ et ob id omnis mortalis homo repentinam formidet mortem et accidentalem, ne imparatus existens morti perpetuae in aeternam incideret poenam. Hanc ob causam ruminantes et considerantes cogitauimus nos supradicti simul et concorditer, inspirante nos spiritu sancto, pro redemptione animarum noBtrarum, nostrorumque parentum, ac haeredum nostrorum, usque ad finem mundi, fecimus aedificarc domum dei ad honurem sanctorum dei suprascriptorum, in loco prope litus maris, siue prope arenam.

Primum, prece obtinuimus a rege saxa tfaeatri, ex quibus ecclesiam fabricaremuSi et ille dedit nobis et saxa, et omnem circuitum terrae theatri, ad honorem dei et ecclesia^ beati Michaelis archangeli.

Ego Plesus imprimis emi terrenum, super quod aedificauimus dccleaiam, a quodam honiine slauontcO) nomine Sidica^ qui fuit de loco nuncupato Cheticay et a fratre euo Cero^ octo denariis, quod habere, quo gaudere, frui, usufructuare, et facere de ipso quidquid nobis placuerit.

Aliud enim emi terrenum iuxta ecclesiam ab occidente a Firmarisco Chirini trium wretenorum^ denariis X., volo et iubeo ut sit dictae ecclesiae.

Et iuxta dictum terrenum emi aliud terrenum a quodam Strioza, filii Zeoici, denariis quinque, volo ut sit istius ecclesiae.

~ Item emi terrenum prope litus maris sub Sabulo, a ZubinicO; denariis X. quod -est iuxta flumen in loco vocato Phrodrupglane, volo ut*^sit huius ecclesiae. Post haeo Theodorns filius eius accepit a me dictum pretium, et firmam quietationem.

Item emi portum illum post ecclesiam contra portam theatri, a mari usque ad viam publicam terreni Prodani, ubi cst murus in medio vetustus, infra terrenum eius et meum, quod emi a dicto Prodano denariis XXXV. volo ut sit in hac ecclesia.

Emi etiam terrenum a superiori parte terreni arenae wreteni unius a dicto Sidica denariis X. volo ut sit dictae ecclesiae.

Item ibidem emi tuxta illud terrenum aliud a Trapico, denariis tribuS) volo ut sit eiusdem ecclesiae.

Emi quoque allud terrenum in valle, quae dicitur Tribis; et a Michaele; filio Tribiseti, denariis viginti, volo ut sit in dicta ecclesia.

Item in eodem loco emi tres funiculos terrae a Trimonio et firatre suo Peciazito denariis VIII. volo ut sit dictae ecclesiae.

Item similiter emi unum terreaum a Bericino Ciruica Tobri, denariis VIII, volo ut sit huius ecclesiae.

Emi etiam terrenum in loco qui dicitur Lichina a Chiso, qui est de loco dicto Repusina; denariis XX. sit dictae ecclesiae,

7

98

Emi terrenum in loco dicto Barda apud salinas usque supra viam, volo ut sit istiuB ecclesiae.

Emi itidem terrenum in loco dictoBilla a Petralo, qui fuit a Repusina, denariis quinque, volo ut sit in hac ecclesia.

Etiam emi ibidem terrenum iuxta Stiniza sub rupem, ab una parte rupis usque ad alteram, a Pazina, denariis XX. volo ut sit dictae ecclesiae.

Item in eodem loco emi terrenum trans torrentem, qui labitur a Billa ab oriente a Cinicito Buzaicho, denariis XX ; volo ut sit huius ecclesiae.

Emi etiam terrenum in loco dicto Slano, in vallem incipiens a mari usque ad viam publicam, et a costa quae usque ad mare protenditur, totam vallem, iliam a diacono Dabro, et a filio eius Dominico, denariis triginta, volo ut sit in eadem ecclesia.

Ibi etiam iuxta dictam vallam emi similiter terrenum alterum, a parte orientali mei terreni usque ad torrentem et viam publicam a Dazina, octo denariis, volo ut sit eadem ecclesia.

Emi etiam terrenum in loco qui dicitur Schuicha^ iuxta terrenum domni Pre- stancii; a Glubaz, denariis quinque, volo ut sit istius ecclesiae.

Item ego Pincius cum fratribus meis.et nepotibus superius nominatis, omnes una- nimiter, simul facto consiiio, dedimus duos molendinos; quos maiestas regia dederat nobis in perpotuum et posteris nostris, hos dedimus ecclesiae sancti Michaelis, et cum insula, quae super illos est, prope quam voluitur rota, molendini ab oriente, et iuxta quam decurrit aqua ad fullas et moiendinum regium, a parte autem occidentis ad molendina sancti Michaelis.

Haec facta sunt anno domini millesimo, (XIII) mense augusti indictione ^ die prima, coram iudicibus et testibus Joanne Podcupica^ et fratre eius Zulico, Negusio Podcupica, Ciuico Tabiscauico et Joanne CurinO; Maiano Brauara. ^

Ista autem pecunia supradicta terrenorum fuit ultimum pretium, siue superad- ditio pretii.

Post haec ego Plesus post mortem parentum meoruin veni habitatum Spalati cum famiiia mea, et fecimus colioquium et consultum cum Maria uxore mea et filiis meiSy cum primogcnito meo Dabruco, Orbasio, Petrono, Joanne, et cum sorore eorum Norata; cum omnibus istis antedictis eminus ex nostra substantia propria terrena inferius dicta et pro redemptione animae meae ac Mariae, uxoris meae dedimus ea dictae ecclesiae secundum ordinem supradictum, uti continetur et ut ordinauerunt parentes nostri.

Emi tres petias terrae a Joanne cognomento Muralo in loco vocato Barda, usque ad terrenum Paganeili, denariis VIII. sine terratico; ad hoc testis est Murca amita mea.

Emi a Siruo, filio Lastari, possesiunculam vocatam Cassan, denariis XI. testis fuit BasiliuB archidiaconus; et Petrus Gatta, cum duobus suis gcneribns, ct Puppino presbytero.

Emi a sororio meo Daniele partem domus suae, denariis X. testes Messana Qattina, Bax^harinus presbyter et Andreas filius Caste.

In communi habeo cum ipso unam petiam terrae apud sanctum Maximum, pro qua dedi illi tres denarios.

Emi valiem unam in loco vocato Stinica, supra terrenum S. Domnii, denariis tre- decim, ab Abrico Taco, et fratre suo; testes Simon Cliruchota et Brauaro; volo omnia ista sint dictae ecclesiae.

Farlati Illyr. Sacr. T. III. p. 113. Luciue L. II. C. VIII.

' Kod Farlata pogiieSno stavljeno: septuagesiino na tniesto: indictione. ^ Valjda: podzupano.

99

CVIII, 1018. mjeseca srpnja. !Na Rabu.

Sab obveenje se Otonu duidu mletaikomu i t^jegovim nas^ednikom svake godlne pla6at deset

libar svile u ime danka.

In noraine domini dei, et saluatoris nosri Jhesu Christi. Anno ab incarnacione einsdem nostri redemptoris millesimo octauo decimo, mense iulio, indictione prima, in ciuitate Arbes. Spondentes spondemus, et promittenteB promittimus, nos quidem MaiuB episcopuB dicte ciuitatis Arbes, simul cum tribuno Bellatai priore nostro, una pariter cum clero et populo habitante in ciuitate suprascripta, cum Buccessoribus seu here- dibusy ac proheredibus uostris, vobis domno Ottoni, seniori nostro, duci Venetiarum et Dalmaticorum, et BucceBBoribus vestris, tributum dare omni anoo libras de seta serica decem, per nostrum ipissum in natiuitate domini nostri Jhesu Christi, et si vobis vestrum miBBum transmittere placuerit, nequaquam supradictum tributum contradicere debeamus per nullum ingenium. Hec autem ut Bupra legitur, omnia adimplere promittimus, sine omni interraissione, aut aliquo interposito capitulo. Si auteni per quoduis ingeniura non adimpleuerimus omnia, sicut superius legitur, in constituto tempore, tunc coraponere promittimuB cum succesBoribus et heredibus nostris;. vobis et vestris succedsoribus auri obrizi libras quinque, et hec promissionis cartula perpetualiter maneat in sua firmitate. £go MaiuB episcopus manu mea scripsi.

Ego Bellata prior, hec rogaui fieri.

£go JohanneB archipresbyter manu mea Bcripsi.

Ego Petrus leuita manu mea scripsi.

Ego Marcus dtaconus manu mea scripsi.

Ego Niciforus hec rogaui fieri.

Ego LamprediuB „ n •» '

Ego Fuscus n n n

Ego Bonus n rt n

Ego MartinuB n n n

Ego Petrus „ n n

Ego SergiuB „ « «

Ego Johannes n n n

Ego Dabro „ , „

Ego Mazo « „ „

Ego Petrus , „ ^

Ego Andreas n n n

Ego Petrus diaconus rogatus a clero et populo, scripsi atque compleui. Iz vana: 1018. iulii. Tributum domino Duci Venetiarum Libros X de seta serica ab Arb'*n8ibu8.

Iz stnrinskog prepisa na pergameni Sto se nalazi kod g. Gozinida (Galzigna) u Rabu i kaSnjeg prepisa u arkivu gub. zadarskoga. Acta Arbensia.

CIX. 1018. mjeseca srpnja. U gradu Erku.

Krk obvezuje se Otonu duidu mlettidkomu u i^ danka davati svake godine trideset lisU^ih koiah

In nomine domini dei eterni. In mense inlio, indictione prima, in ciuitate Vegla Promittentes promittimuB, spondentes spondemus; per hoc vinculum repromissionis. Ego

100

Vitalis episcopus huius ciuitatis cum toto clero, simul cum Andrea priore, ita et omnes habitatores in ciuitate ista, cum nostris successoribus et heredibus ac proheredibus nostris, vobis domino Ottoni, seniori nostro, duci Veneticorum ac Dalmaticorum et' vestris succes- Boribus, tributum vobis dare promittimus et vestro pallatio, omnique anno in natinitate domini nostri Jhesu Christi pelles vulpinas numero triginta. Quod si hoc recte in prestito tempore, ut superius legitur, non obsequauerimus, componere promittimus cum suocessoribus et heredibus nostris vobis, et successoribus vestris auri libras quinque ; et hec promissionis cartala plenissime maneat in sua firmitate.

Ego Vitalis episcopus. Ego Leo presbyter.

Ego Petrus diaconus. Ego Dominicus diaconus.

Ego Maio presbyter. Ego Petrus presbyter.

Ego Cando presbyter.

Signum manus Andree prioris. Signum manus Leonis.

n n

n »

V n

alterius Leonis. Petri. Joannis. Dabro. Voneto. Berzana. Lanrentii. Bocio et aliorum. Ego Marinus presbyter hanc cartulam scripsi, iirmaui, atque compleui.

Codex Treuisanus 1. 145. U be^kom dvorskom arkivu.

JJ

n

Barba

n

9

Valentini.

n

«

Justi.

n

Joannis

n

alterius Joannis.

9»

n

Dominici

ir

n

9i

Gregorii. Bassi.

»

CX. 1018. mjeseca kolovoza'. U gradn Krkn.

Krdki stanovnici od Cha liesole obveeuju se Oionu duzdu mletadkomu, u ime danka^ svake godine

davati pedeset kunskih koSah,

In nomine dei et saluatoris nostri Jhesu Chi^isli, anno ab incarnatione eiusdem redemptoris nostri, millesimo octauo decimO; mense augusti, iridictione I. In ciuitate quae vocatur Vegla. Spondentes spondemus, et promittentes promittimus, nos quidem Godostro, qui modo vocatur Serenico, habitans in Cha Fisole, una pariter cum Dabro presbytero, atque omnibus habitatoribus predicte nostre ciuitatid Cha Fisole, cum nostris heredibus, prohere- dibus ac successoribus urbis, domno Ottoni duci Venetiarum atque Dalmatiarum; seniori nostrOy et eius heredibus ac proheredibus et successoribuS; videlicet amodo in antea dare vobis d beamus pro tributo, usque in Bempiternum, per omnem annum pelles marturinaa bonas quindecim, in natiuitate domini nostri Jhesu Christi; per nostrum proprium missum, ac fideles esse debearaus nos cum heredibus ac proheredibus nostri&y vobis et successoribus vestriS; et ullam contrarietatom nec damnitatem vestris fidelibus facere debeamus^ quod plus citius poterimus tam in die, quam in nocte, et adiutores et defensores eis esse de- beamus. Hec autem omnia^ ut supra legitur, obseruare ct adimplere promittimus sine

omni intermissione, aut aliquo interposito capitulo. Si autem per quoduis pre-

dictum tributum vobis non dederimus omni anno, in constituto tempore, et non obser- uauerimus omnia sicut superius legitur, tunc componere proraittimus cum nostris beredibus

101

et proheredibus vobis et vestris succesBoribas auri obrizi libras quinque. £t hec promissio usque in perpetuum maneat in sua firmitate.

Signum manus SerenicO; qui hoc fieri rogauit.

Ego Presbyter Dobro, manu mea subscripsi.

Signum manus Petri Scamini q. h. f. r. jy „ Marini Stredrago m. s.

„ „ Resinico s. m. Vecinto.

Ego Vitalis episcopus de ciuitate Vegla tt. ss.

Ego MariuB presbjter t. ss.

Ego Jo^nnes t. ss.

Ego Andreas prior de ciuitate veglensi.

Ego Dominicus Trutianis Maydiati h. ss.

Ego Marinus presbyter et notarius scripsi et per tradita compleui dt roboraui.

Farlati T. V. str.. 639. ^

CXl 1018. nijeseca kolovoza. Na Osoru.

Osorani obveiuju se Otionu duidu inletadkomu u ime danka davati svake godine Seterdeset

kunshih koiah,

In nomine dei eterni (1018) in mense augusto^ indictione prima, in ciuitate

Absaro. Promitentes promittimus, spondentes spondemus per hoc vinculum repromissionis. Ego quidem Martinus huius ciuitatis episcopus^ simul et Joannes prior, ita et olnnes habi- tantes in iam supra scripta ciuitate, tam clerus et populus, cum successoribus et heredibus et proberedibus nostris^ vobis quidem domino Ottoni s^niori nostrO; duci Venetiarum et Dalmaticorum, et successoribus vestris, tributum dare promittimus vobis et vestro palatio, omnique anno in natiuitate domini nostri Jhesu Christi pelles marturinas^ numero qua- draginta, quod si hoc recte in prestituto tempore, ut superius legitur, non obseruauerimus, componere promittimus cum successoribus et heredibus nostris, vobis et successoribus vestris, auri libras quinque, et hec promissionis chartula plenissime maneat in sua firmitate.

Signum manus prioris, qui hoc fieri rogauit. Signum manus Viatro „ n n »

n p Danulo n n n n

„ „ alterius Viatro, qui hoc fieri rogauit.

„ „ Dabro qui hoc fieri rogauit.

» n X: etn f) n n »

» 9 Martini „ „ „ „

« n Adami „ , » „

Ego Marius diaconus manu mea subscripsi. „ Ursus diaconus „ „ „

„ presbyter Petrus „ n ' n

Signum manus alterius Viatro, qui hoc fieri rogauit. „ „ Damiro, qui hoc fieri rggauit.

n » Barba , » „ »

102

Signum manus Georgii qui hoc fieri rogauit. alterius Petri

n

M. \mk M. jj

f)

m

»

Leonis «

n

f)

n

Audree „

n

Ego Candussus presbyter^

„ Petrus presbyter.

„ Marcus „

„ Petrus Odeliarus diaconus manu mea subscripsi. Signum manus omnium habitantium in suprascripta ciuitate. Ego Martinus episcopus hanc cartulam scripsi) firmaui, atque compleui.

U dvorskom beckoin arkiva. i Farlati T. V. str. 617.

CXII. 1020.

Pavao nadbiship spljetski daruje oporukom svomu otvu Prestanciju, prioru splietskom, crkvu

sv. Marije u Blatu s mnogimi isemljiSti.

In nomine Christi. Anno eiusdem incarnationis MII. (MXX). indictione tercia, domino Paullo archiepiscopo sedem beati Oomnii obtinente, et priore domno P)*estancio eiusdem patre. Ego supradictus archiepiscopus^ eger quidem corpore; valeiis autem nSente animoquey lecto affixuSy annisque opressus, cum mihi nulle facultates, nulleque pecunie suppeterent, nemo inuentus est qui mei curam susciperet, preter Prestancium priorem — — — — mea sponte et voluntate in eam deliberationem adductus sum, ut ei grati animi causa donarem ecclesiam illam, quam ad cultum honoremque sancte Marie de palude extruxi, hortumque eidem adiunctupfi, cum omnibus arboribus pomiferis, itemque partem agri in eadem palude constituti, ac preterea fundum Monticalensem, Lauretanum, terram Panisaui, terram Galli^ terram sancte Marie de Mesabra, nec non et predia Calbarolci Torrezzie^ et Adrine. Si quis e consanguineis meis post obitum meum banc nostram donationem inter* vertere vel abrogare ausus fuerit, in odium offensionemque prepotentis dei incurret, trecentorum et duo deviginti sanctorum patrum anathemate ferietur, et veluti alter Judas, proditor domini, eternis apud inferos cruciatibus mancipabitur. Testes fuerunt Dominicus iudex, Dabro presbyter, Joannes Saccus, Dabro Graualana, Fuscus, Grigina et diaconus Farisanus.

Ego Stephanus diaconus scripsi, Doimus Caputa testis adfui.

Farlati Illyricum sacrum. T. III. str. 117.

CXIII. Oko g. 1020.

Prestancio prior spljetski dart^e crkvu sv. Marije u BlcUu svomu sinu Srmu.

Ego Prestancius prior fidem facio, edem sancte Marie a me traditam fuisse Sirrao filio meo, ut eidem, qua dignum est diligentia curaque, inseruiat et in ea diuini cultus officia rito peragende curet. Cum vero supremun sibi diem adc^sse senserit, alteri illam commendet, qui post obitum eiusdem procurationem suscipiat. Huius mee voluntatis te- stes esse volui, abbatem sancti Stephani, domnam Annam sororem meam et Dabrizam

meam consobrinam.

Farlati. Illyricum sacrum T. III. str. 117.

103

CXIV. 1023. mjeseca koloYOza. U Dubroynlku.

Nadbiskup i knee dubrovcidki $a svimi vlasteli podiiu sawostan reda sv, Benedikia na otoku

Lokrumu,

In nomine domini dei eterni. Mense augusti, indictione VI. Teraporibus sanctorum imperatorum Basilii et Constantini, breue recordacionis factum a nobis Vitali archiepiscopo et Lampridio preside ciuitatis ragusitane, una cum omnibus eiusdem ciuitatis nobilibus. Ex eo quod dei instinctu exardescente flamma caritatis puplicam donacionem fecimus deo omnipotenti, et quibusdam nostris conciuibus, Leoni presbytero et Petro monacho ab- soluamus ab omni — — — ione et donamus Lacronomam insulam, cuius dandi occasio hec fuit. H c itaque Petrus presbiter et monachus de Tremitana insula, in qua sub abbatis Benedicti regula degebat, quodammodo a nobis coactus visendi causa ad nos usque vectus est Qui cum omnibus nobis salutatis ad suum vellet reuerti monasterium, omnes eum rogare cepimtis, ut in hac nostra parte sibi monasterium puplico in loco et puplico aminiculo construi statuisset. Sed cum omne hoc refutaret, et ad suum vellet redire locum, tandem dei dispositione quidam illustres coram eo reperti sunt; qui se profitebantur ac promittebant monasticam normam atque habitum sub eo velle susciperC; hac de causa quodammodo victus et coactus quadam racione videlicet, ne sibi coaptaretur illud euan- gelicum : qui mecum non coUigit, spargit, superatus nostris precibus assensum prebuit, et ideo ipso nobis consentiente^ placuit nobis omnibus dare ei, et iam dicto Leoni presbytero^ quem sibi ipse proposuit, insulam illam, quara supra nominauimus, cum omni quantitate sue latitudinis vel longitudinis, tali autem ordine, quod sub monastico habitu et ordine illam possideant ipsi et successores eorum absque iii*pedimento nostro, vel saccessorum nostrorum, et quidquid edificare vel agere voluerint in usibus suis^ edificent et libere agant et iuxta regularem consuetudinem omnia ordinent et dispensent, ipsi ut diximus et Buccessores eorum, quousque celica uirtus hunc monasticum ordinem illo in loco haberi permiserit. Si qnis vero aut roodo, aut postea, hoc nostrum reprehendere decretum htten- tauerity omnibus clare videntibus manifestus erit, illum non causa amoris dei, sed diabolico instictu velle destrui hoc quod congruit saluti omnium nostrum; et idcirco illum ana- thematis verbere (?) fecimus, ut si corrigi voluerit, et eis de hac re contraldicere presumpserity et eisque vel successoribus eorum molestiam inferre attentauerit, ubique eum subsequatur maledictio patris et filii et spiritus sancti, et extraneus sit ab ecclesia dei, atque segregatus de consortio regni celestis et communione iustorum. Hoc est speciale decretum promul- gatum a nobis omnibus iudicibus, nobilibusque supradicte ciuitatis, scriptum est per manu^ Petri diaconi et notarii. Actum mense et iudictione supra nominata.

t Signum manus Disinii, filii domni Petri. f Signum manus domni Valentini, filii domni Geruasi.

t Signum manus domni Ursi sacerdotis. t Signum manus domni Lampridii vi- carii, filii domni Bilze.

t Signum manus domni Andree Desimani. t Signum manus Peruane, filii domni Stephani. t Signum manus Joannis vicarii. t ^go Andrea, filius domni Geruasii. t ^g^

Bucinufl testis sum, t Ego Lephus testis sum Ikxldpnpxpsb — testls

sum. t AAMii^e3N, fil Andree Saraca. t Signum manus AndreC; filii presbyteri notari. t Signum manus Proculi filii domni Petri. t Signum manus Lampridii de Ganizara. t Signum manus Andree de archidiacono. t Signum manus Dominici, filii Vitalia de

104

Bona. f Signum manus Caxosi et signum manus domni Valentini de Proculi. f Signum manus Petri; filii domni Stephani. f Signum manus Belleta, filii Petri.

S vana: Donatio insule lachromensis facte a Vitali archiepiscopo, Lampridio presule, ac omnibus nobilibus Rhacusii. DD. Leone Petro monachis s. P. Benedicti, mense augusti, indictione sexta, teraporibus Basilii et Constantini imperatorum, que ex antiquae Bhaccusinae reipublicae nec non archiepiscopalis curie monumentis diligenti in- dictionem calculo exacto contigit anno a christi redemptoris natiuitate 1023.

U be^om dvorskom arkivu "N. V. del. pacho XIII. gl. Farlati VI. p. 44.

CXV. 1028. 27. rujna. U Rlmu.

Benedikto YIL papa podieljuje nadbiskupu dubrovadkomu Viialu nadbiskupski pla§6.

f Benedictus episcopus seruus seruorum dei. Dilecto in Christo fiiio Vitali archiepiscopo, sancte Pitauritane sedis, o ciuitate Labusedi in regno Lachomis (Zachulmie) et Sorbuiia et Tribunia vel ciuitate Catarinensi, aut Antiuarensi, seu Ulcini, cum ec- clesiis et parochiis eorum. Si pastores ouium 'sole geluque pro gregis sui custodia die ac nocte contenti sunt, ut ne qua ex eis aut errando pereat, aut ferinis morsibus laniata rapiatur. Quanto sudore, quantaque cura semper debemus esse peruigiles erga gregem dominicam, nos, qui pastores aniroarum dicimur, ne in die diuini examfnis pro desidia nostra, ante summum pastorem nogligentie reatus excruciet, unde modo honoris reue- rentia sublimiores inter ceteros iudicamur. Pallium autem fraternitati tue more anteces- sorum tuorum ad missarum solempnia celebranda diebus vite tue tantum modo tibi concedimus. Consecrationem vero successorum tuorum nobis nostrisque successoribus in perpetuum reseruantes. Quod pallium non aliter utendum tibi concedimus, nisi soium- modo in die sancte resurectionis, et ascensionis; et pentecostes, seu in natalioiis sanctorum apostolorum et beati Johannis baptiste^ nec non et in assumptione beate Marie, verum etiam in ordinatione suffraganeorum tuorum. Pallium vero, sicuti a predecessore nostro domno Gregorio, huius alme sedis presule sancitum est, in secretario induere fraternitas tua debet, et ita ad missarum solempnia proficisci. Et nihii tibi amplius liceat au^u te- merario presumptionis arrogare, quam decessores predecessoresque tuos usos esse incogni> tum non habes. Ne dum in exteriori habitu inordinate aliquid arripitur, ordinate etiamy que licere poterant, ammittantur. Hortamur itaque ut morum tuorum ornamenta huic conueniant, quoniam huius indumenti honor modestH actum uiuacitate seruandus est, qua- tinus auctore deO; recte utrobique possis esse conspicuus. Vita tua filiis tuis sit regula, in ipsa si qua fortitudo illis iniecta est, dirigant; in ea quod imitentur, aspiciant, in ipsa semper considerando proficiant, ut tuum videatur esse post deum^ bene quod vixerint. Cor ergo neque prospera, que temporaliter blandiuntur, extollant, neque aduersa deiciant, nullum apud te odia locum, nullum fauor indiscretus inueniant. Miseric<rdem te, prout virtus patitur omnibus exhibe, oppressis defensio tua iuste subueniat, nullius faciem contra iustitiam aspicias, ut talis possis esse, qualem scriptura dicit: oportet episcopum inreprehensibilem esse. £cce frater karissime inter multa alia ista sunt sacerdoti], ista suot pallii. Que si studiose seruaueris, quod foris accepisse ostenderis, intus habebis. Sancta trinitas fraternitatem tuam gratia sue protectionis circumdet, ut post vite huius amaritudinem, ad eternam simul dulcedinem peruenire mereamur. Scriptum per manum

105

Gregorii jpocancellarii domini Bonedicti octaui pape, in mense septembri, die ▼iceaima septima. Indictione sexta, anno pontificatus eius andecimo.

t BENE VALETE.

f

U be^kom dvorskom arkiva. Acta RaguB. Bab. Rom. 163/1 PeSatoica ova pisana je na velikoj poduga^koj pergameni. OStedena je na njekih miestib, a na niekih je pismo probliedilo ; ali iz dv^jah prepisah, jednog na pergameni, drugog na papira, premda sa obadva veoma pogrieSno prepisana, mo2e se sav sadr^aj bez te2kode proditati.

CXYI. Oko g. 1035. dne 7. srpuja.

Zjutovit protospatar % stratik srbske i edhumske zernlje, daruje samostanu sv. Benedikta u

LokrumUy erkvu sv. Pankraca u Babinom polju, na otoku M^jetu.

' Sigillum Lotauitti protospatarii, epithochrusso, triclyno, ypati et stratigo Seruie et Zahulmie. Datum est tibi Petro, ' abbati et reliquis tuis fratribus, in mense iulio, in die septima. Idem predictus venerabilis Petrus abbas postulauerat nobis ecclesiam sancti Panchratii de Babbina palla, que est in Me!eta, cum omnibus terris, quatinus in potestate 8ua omni tempore possiderent. Hec enim peticio valde placuit nobis dare locnm istum hisdem fidelibus seruis pro salute nostra et pro remissione animarum olnnium nostrorum defunctorum. Igitur concedimus et stabilite damus eis prephatam ecclesiam^ cum omnibus terrisy ut nullam vim, vel inquietationem patiantur, neqae a Raguseis, neque a Stagiiensibus, neque ab aliis quibuscunque hominibus Latinis vel Sclauis^ sed semper sine calumnia et sine impedimento omnis vicine persone, locum prephatum possideant. Quicumque autem causa inuidie eis impedimentom fecerint, dei omnipotentis et virginis Marie et principis apostolorum Petri; omniumque sanctorum maledictionem habeant. Damus et stabilite afBr- mamus et sigillum cum nostro uulotirio sigmanus eis. Datum in mense iulio, in die prescripta.

Pittano na maloj podugadkoj pergameni pe&it manjka. Nalazi se u okru^aom arkivu dubro- va^kom Fasc. I. N. 26.

CXVII. Oko g. 1026.

Peiar dj<Ucon spljetski, daruje dozvolom svoje iene i majke scmostanu benediktinskomu sv. S^pana

kod SplQeta srebrni kalei i vi§e eemljah.

In nomine domini nostri Jesu Christi. Ego Petrus diaconus pauca quadam ex omnibus bonis meis dono tradoque monasterio sancti Stephani protomartyris, in quo, si deo cordi fuerit| diuino obsequio roe ipsum addico et deuoueo. Itaque diuino afflatu et coniugis raeae permissu, nec non de consilio matris meae^ et reuerendissimi fratris mei domini Martini, in hoc cenobio monachali miiitie uomen dedi In quo cum haud multo post, in grauem morbum incidissem, me ut optabam, solemni consrecratione initiauit vene- rabilis dominus Urso abbas, quo cum omnibus fratribus praesentei hanc donationem feci. Primum iubeo ex portione domorum, qnae mihi obtigernnt, calicem argentetim cum pa- tena fieri ad dei cultum et sacrum ministerium, deind^ monasterio tradi^ iubeo agros in

' Ovig Petar bijaSe prvi opat samostana lokrumskoga i spomiige se g. 1025.

106

valle positos, quos mihi clericalem militiam inituro, mater mea, pro patrimonio asBignauit. Caeterorunl bonorum meorura haeredem filium meum^ si mihi superstes fuerity si autem deo libuerit eum ex hac vita praeripi, omnia in ius pote&tatemque transeant eiusdem monasterii. Si quis hanc donationem irritam facere audeat, in eum dei praepotentis ira ac teroentorum ac duodeuiginti sanctorum patrum itemque duodecim apostolorum execratio incumbat, et cum Juda proditore ad inferos detrudatur.

Haec acta sunt Paulo archiepiscopo et Nicodemo priore, coram his testibus : domino Ursone abbate, Joanne Taina, domino Petro Macica etc.

Ego vero Stephanus utonachus et presbyter scripsi ad testis adfui.

^ Ovu oporuku ubilje^ena a listaru samostana bv. StefHna, prevede iz talijanskoga prevoda Farlati opet na latinski u Illyricum sacrum T. III. p. 118.

CXVIII. 1029. U Obrovcu.

Jelenica sesira Godetnira bana daruje samostanu sv. KrSevana u Zadru, crkvu istoga svetcay po sebi u Obrovcu sagradjenu^ ue ostalo pokretno i nepokretno imanje.-

In nomine sancte et unice trinitatis. Anno incarnacionis domini nostri Jhesu Christi MXXVIIII, indiccione XII^ Regnante domino Romano piissimo et potentissimo augusto^ cathedram vero episcopalem presidente Andrea, venerabili episcopo^ in Jadera ciuitate. Ego Heleniza, soror Godemiri bani, cartulam hanc recordacionis de quadam mea oblacionp, quam offere cupio in cenobio beati Chrisogoni martiris, iubeo fieri. Habeo enim territorium dimissum michi a matre mea in loco qui dicitur Obrouizo, ubi et con- struxi ecclesiam ad honorem supradicti beati Christi martiris Chrisogoni, iuxta ecclesiam, que ibidem sita est in honore beati Petri apostoli. Et sicut olim commendaueram me Bpirituali patri, scilicet Traso abbati, ita eciam et nunc in infirmitate posita, quamuis, sana tamen mente, per manum spiritualis prefati patris mei offero me ipsam beato pre- nominato Christi martiri^ offero eidem eciam raecum quam ibidem construxi ecclesiam, offero quidem cuncta, que in eodem loco raea sunt tprritoria, offero eciara gregem ouium cum pastore nomine Vilcona, duo paria boum cum duobus seruulis, ad opus fratrum, qui ipsa colerent territoria, hec et alia de mea possessiuncula offero in prefato cenobio, pro remodio anime mee, ad opus videlicet fratrum ac dominorum meorum ibidem in Christi seruicio manencium. Si quis vero hanc meam oblacionem a loco, in quo hec oblata sunt, subtrahere temptauerit, iram omnipotentis dei incurrat et malediccionem CCCX et octo sanctorum patrum habeat, et cum Juda Christi traditore in inferno muneretur. Acta sunt hec in Ioc6 predicto ObrouizOy coram nonnullis testibus. Andreas iaderensis episcopus, testis. Trasus abbas cenobii prefati testis, cum suis fratribus. Bolemir iupanus nonersiB testis. Radoniza, testis. Veliaco testis. Stephanizo testis. Desinna iupanus testis. Zouinna centurio testis, et nonnulli nonensium testes. Ego Trasus predicti cenobii beati Christi martiris Chrisogoni abbas^ iussione supranominate spiritualis filie mee Helenize, huius cartule auctor, et cum fratribus meis testis sum. Amen.

Matiqft na ko2i. U gubem. zadarskom arkiyo. Cass. XVIII. br. 458.

107

CXIX. 1033/5. srpuja. U Zadru.

Traso qpat monastira sv. KrSevana daje njehu kudu u gamienu $a drugu kudu sinovah

Konstantinavih.

f In Christi nomine. Anno ab incarnacione domini millesimo tricesimo III, in- dictione ITII (I) mense iulius, die V. Regnante piissimo ac perpetuo augusto Roroano, ciuitati Jadere regente cathedra pontificatus domino Andrea venerabilis episcopus, nec non et ibidem prior dominua GregoriuB et procunsul. Nos denique Trasius abbas^ deo anctore et sacra scriptnra, perscrutando bonam eteniui nostram voluntatem^ et per firmam Btabilitatem hoc testamenturo fecimus de ipsa doroum, que habuerunt ipsi filii Constatini cum omni pertinencia sua, non ionge ab ipso monasterio beati Cbrisogoni martiris, de- derunt npbis ipsa domo. Et pro ipsa domo dedimus aliam domus^ que fuit Saniueni cam pertinencia sua et quatuordecim soiidi setirici de auro mundo, per iussione domini Gregorii priori et proconsuli de ipsa ciuitate Jadere, Bcripta per manum Martini tragu- riniy missus ab ipso priore dominus Oregorio prior et proconsul; set et a nobis, et cum aliis bonis hominibus in ciuitate traguriensis^ et ibi confirmauerunt, cum notarius et cum aliis bonis^ boroinibuS; ut si aliquando tempore mutare vel remouere voluerint, cen- tum solidi componant et taceant pro inuitis. N^m de ista conueniencia, que fuit sicut Bupradictum, est^ Martinus de c uitate Jadera, filius Maurencii iudicator, una curo Johannes tragurino, filius Piruo presbiter, quorum illorum noticia testiuro : Andree filius, testis; et tribunus Vitali, testis, tribunus Drago, testis, Archidiaconus testis, Drasa tribunus testis. Drunuzanni Paruacca filio, testis. Et ego Maius diaconuB atque notarius rogatus ab ipso Martinus iudicator, hec pagina Hcribere procuraui, et postea traditam feliciter coropleui. Amen.

Matica na ko2i. U guber. zadart>kom arkivu. Caps IX. N. 120.

CXX. 1034

Savinat iena G-imajova daruje osmi dio svqje ku6e samostanu sv. KrSevana u Zadru.

In nomine domini dei etemi. Anno ab incarnatione eiusdem millesimo XXXIIII. regnante piissimo imperatore Romano, in ciuitate autem Jadera presidente doroino An- drea episcopo^ prioratus autem eiusdem ciuitatis regente Qregorio decentessimo viro. Qualiter ego Sauina^ uxor Gimmai, cogitaui diuina inspirante clementia meo animo, pro remedium anime mee, octaua pars de domus, que visa Bum habere et que me tangere videtury in monasterio sancti Grisogoni offcre pro anime mee remedio, quatinus ea parSy videlicet octana, monasterium possideat in perpetuum, et ab eodem rectore, qui in eodem monasterio in die obitus mei visus fuerit fore, infelici corpori meo sepultum tri- buatur. Si quis autem post meum decessum in aliquo contrarius eiusdem octaue partiuncnle esse voluerit, habeat mecum una cum meis heredibus, habeatque mal^dictionem dei et sanctorum omnium, eitque cum apostata dampnatus in die aduentus domini.

f Ego Andreas episcopus testfs. f Ego Prestancius tribunus testis.

t Ego Gregorius prior testis. f Ego Dabro tribunus testis.

t Ego diaconus Petrus testis.

t Ego Anffredus presbiter scripsi et roboraui.

Matica na poduga<Ekoj pergameni pisana, cnva se u zagreba£koj zemaljskoj pismohraDi, medja najstarijimi liatiuami. Doc. II.

108

CXXI. 1035. mjeseca studena ili prosinca.

Njeki 8ve6enikpis€ Azeku biskupuod Vormacije kako je koruSki vojvoda Adalberon pao u sumt^u, da 6e pomo^u Hrvatah i Mirmidonah (Vindonah-Slovenacah ?) udariti na njemackoga kralja.

DigniBsimo dilectae filiolae Wormaciae patri, domno buo Azeconi episcopOi G. infirmus et inutilis Bummi patris faniilias veBpertinum denarium. — Malem aureB domini mei proBperis semper laetificare quam aduerso quolibet nuncio, quod non decet^ unctum dominum inquietare, sed quia vos michi iam dudum precepisse memini, ne qua vob celem que michi alicubi innotescant, precepto et voluntati vestrae in huius modi parere non ignoro oportere. A proxima^ quae nuper fuit, dominica, principes ' regni, scilicet H.^ coloniensia archiepiscopuS; Bruno wirceburgensis episcopuS| cum caeteris compluribus nunc usque Moguntia^ se continent, multa consiliantes, multa tractantes, multa conferentes. Huius conuentus summam quia intimare vobis certam non possumus, quaedam quae ipsis refe- rentibus reperire nos contigit, vobis scribere curauimus. Ferunt domnum imperatorem augustum , veteris existente causa odii vehementer animaium esse in Adalberanem ducem et marchionem et ita animatum, quod conuocatis coram se prinoipibuB, scilicet E. A. njarchionibus^ caeterisque principibus, qui tuno ibi Intererant, quatinus ipai Adalberoni ducatum suum et marchara ludicio abdicarent, preceperat. Sed ipsi, non id nisi in presentia et iudicio filii sui Heinrici regis fieri debere, accepto consilio responde- runt. Quo vpcato, imperator iniuriam suam exposuit, filium suum^ quatinus Adalberonem omnimodis insequeretur, ut ipse eum se diligere cognosceret^ postulauit, simulque du- catum Bibi iudicio abdicandum et nunciauit et rogauit. Domnus vero HeinricuB rex, etsi patri per omnia obaedire et vellet et deberet, memor tamen cuiusdam pacti, quod cum Adalberoni pepigerat, quod pater rogauit, te non posse nec debere exequi constanti animo iurauit. Quod cum diu tractarent, patre semper et monitionibus et minis et prece omnibus- que huiuscemodi exhortationibus incumbente, filio vero econtra obstinato animo et nil a priore sententia mutato recalcitrante^ tandem imperator huius doloris immedicabili vulnere tactUB, cum ita filium suae voluntati deesse vidobat; ante ora omnium iam prorsus elin- guis sibi excidebat, et neque loquens neque videns neque quenquam presentium, ut vi- debatur, agnoscens et ita in ectasy mentis positus inter brachia tollentium in lectum collocatur. Post aiiquanta ad se ipsum rediens, conuocari iterum iubet filium ad se et principes. Quibus conuocatis BcienB, quia cor contritum et humiliatum Deus non despicit, Bese ad pedes filii sui humotenus proiecit, lacrimis multum obtestatus, quatinus recordari dignaretur patriB, ne inimicis gaudium augeret, he regno dedecus, ne sibi infamiam pa- raret, dum a patre discordaret^ ne discordando fieret Absalon; dum pacifice viuere poBset Salomon. MotuB tandem filius piis lacrimis patris ad se rediit; rediit inquam ad se, quia exiuit a se ; rediit vero ad se, dura rediit ad obaedienciam, ad preceptum, ad voluntatem patris. Sed ita rediit: iuramentum, quod Adalberoni fecit, patri aperuit, eiusque iuramenti Egilbertum episcopum auctorem fuisse retulit. Quod cum imperator vehementer iratus ab Egiberto epiBCopo, an ita esset, requireret, ille non dissimulauity non negauit, sed se id ea causa fecisBe memorauit| quatinus Adalbefonem regi fidum faceret; qui ^ non aliud esse iuramentum dixit, ni quod absque iuramento custodiri oporteret, Bcilicet ne sibi in bonis suis dampno esset, ni forte ex iudicio perdidisset. Quo percepto imperator vehe-

^ U rakopisu: princeps. ^ Sigla H. pogriesno je umetnuta u rukopisu, tadasnji nadbiskup kolonjski byaSe Pilgrim. ^ Moguntiae ? ^ Razumieva se Ekard od MiSnice i Adalberto od Austrye » Quod ?

109

roentisBime in episcopum animatus, inconuenientibus et multimodia conuiciis cum magna verecundia ac pudore limen excedere, camiDadaro egredi precepit. Quo facto rediuit ad iudiciuro, abdicaturque Adalberoni ducatus et marcha. Ergo dicunt ipsuro Adalberonem, confisum Cruwatis et MirmidonibuS; regiae potestati veile resistere, cuius occasionistimore cessabunt domi Bawarii ab indicta expeditione. Marcham vero ipsius Adalberonis fertur commissam esse cuidam A. de L^; ducatum autem nulli adhuc esse commissum, pro quo petendo domnus Cuono in ista ebdomada ad curtim proficiscitur. Ad ultimum, nisi infirmitas corporis me maxima detineret, videre vos tam diu non distufissem. Verum- tamen vita comite videbo vos citissime, et quae nunc non scribo, tunc presens loquar vobis. Valete.

Giesebrecht. Geschichte der deutschen Kaiserzeit. I. izd. Dio II. izd. Braunschweig 1860 dio II. 8tr. 658.

CXXII Oko g. 1036— 1040. dne 7. srpnja.

Hranko Supan zahumski potvrdjuje darovanje crkve sv, Pankraca u Bdbinompolju, samostanu

lokrumskofnu,

t Sigillum Chrance cum omnibus suis iupanis Zacholmie, et da — — — — — domino Qrobi abbati et reliquis fratribus in. mcnse iulio in die septima. Predictus venerabilis Grobi abbas et fratres eius. postulauerunt nobis sanctum Panchracium cum tocius Babine pale^ quod est in Meleta, quatenus hoc haberent in sua potestate. Nos au- tem cognoscentes eos iustos esse, eisdera concedentes — — — propter salutem homi-

num secundum postulacionem eorUm' fecimus et dedimus um suprascriptum locum

eis, nec non paciantur neque a Zacholmie hominibus, neque a^Raguseis, neque

ab aliis quibuscumque hominibus, sed — pos&ideaDt et habeant. Quiscumque autem pre- sumpserit (in) hoc impedire predictum abbatem et successores eius, habeat malediccio- nem patris, et filii, et spiritus sancti, et etiam diue virginis matris, et beati Panchracii et omnium sanctorum.

Matica na maloj pergameni, u dubrovackoj pismohrani. Fasc. I. br. 26

CXXIII. Oko g. 1035—1040.

Gavrilo biskup humski sa iupanom Miroslavom i banom Eatomirom potvrdjuje darovanje crkve

sv, Pankraca samostanu sv. Benedikta na Lokrumu,

f In ciomine patris et iilii et spiritus sancti. Ego episcapus Gabriel Zachaloiiey una cum iudice Miroslauo, et bano Ratimiro, et Strasimir, et procurator Craymir una cum omnibus Zachulmie nobilibus. Venit ad nos abbas Vitalis de monasterio s. Benedicti Lacromone, querere locum (in) insula que vocatur Meleta, et dedimus ei locum totum Babine palle, iu quo est ecclesia s. Pancratii, tali nomine, ut si aliquis Zachulmie homo irritare hoc factum voluerit, vel contrarium fecerit, sit omnibus Zachulmae inimicus ho- minibus. Insuper maiedictus sit a deo, atque a duodecim apostoliB^ nec noo a sancta Maria matre doraini, ct ab ompibus sanctis. Et ego presbyter Milogay; filius Micbaelis, iussu eprnm scripsi.

Farlati lilyricum Sacrum. T. VI. etr. 46. '

Raznmjeva se Arnold od^Lambaha "^ loquor. Bobmer,

110

CXXIV. 1036. 13. velJaCe, U Zadru

iadrani daruju samostanu sv, Kr$evana njehu baSdu.

In Domine sancte et unice trinitatis. Ab incarnatione filii, qui est coequalis patri; anno millesimo XXXVI. indictione II1 1, mense februario, die XIII. romani vero imperii dignitaa gubernante sanctissimo Michahelo, hec securitas iussus sum exarare a prudentissimo Gregorio protospatario et stratico uniuerse Dalraatie Nunc itaque qualiter lam predictus senior cum venerabil! Andrea episcopo uniuersisque magnatibus, nec non et minimis eorum in episcopii domu sancte Anastasie co luenerunt fari incipiam. Extitit enim conuentus eorun huius rei. Quia inspirante summa diuinitaS; ut famulatum dignum deo exhibeant, qui in sancti Chrisogoni cenobio milit(an)t et m(onaco)s eorum cum ad opus diuinum conueniunt solida firmaque persistat, quod dominus Transo abbas reue- rcntissimus petiit ei concedere. Magnificus igitur Grcgorius protospatarius et stratieo et vencrandus Andreas episcopus, cum omnibus magnatibus studuerunt. Est namque ante ecclesiam sancti Tbome apostoli hortus iuxta positus inchoatus et habens edificium. Nosque cum consilio domini episcopi et voluntate cunctorum ciuium nostrorum in monaaterio sancti Chrisogoni, ut dominus peciuit Transo, deuotissime ei concedimus, ut sit in eius, quiue post eum futuris potestate faciendi quicquid illis voluntas minisirauerit sna; cum con- silio fratrum ibi degentium ad utilimam rem monasterii. Si quis autem hec nostre sepuritatis corruptor presutnptuosus, suggerente iniquo, inuentus fuerit, persoluat III auri libras ad predictum cenobiumy et hec securitas firma permaoeat et incorrupta. Gregorius protospa- tariuB, stratico, testis, Andreas episcopus testis; Prestancius tribunus testis, Dabro tribunus testisy Cerneci tribuous testis, Gregorius de episcopo testis, Pctrus de Belata testis, Basilias de Pola testis. v

Matica na ko2i. U gub. zadarskom arkivu Caps. I. Nr. 2. Masso B.^

CXXV. 1036. U Zadru

Sergj Petrav daje .polovicu svoje kude sa seliSdem samostanu sv. Krievana u Zadru, u eamienu

za kudu Malidevu na luci eadarskqj,

f In nomine summe et indiuidue trinitatis millesimo XXXVI anno a Christi incarnatione, indictione vero IIII, Michahel gloriosissimo imperante, in finibus vero Dal- tiarum honor protospatarii et stratico Gregorio viro illustrissimo procuranto, in sancte Anastasie autem ecclesia episcopalem apicem Andreas venerandos gerebat. Sub istorum temporibus ego Sergius, filius Petri; hanc securitatem scribere feci de medietate mee do- mus cum curte, pertinente ad ea, ad monasterium sancti Chrisogoni. Pro qua medietate per in cambium dedit michi et heredibus meis domnus Transus, venerabilis abbas, domum de Malic, que est ad portum. Et ideo ego Sergius cuncti» scientibus hanc securitatem con- cedo, et trado ipsi domino abbati de medietate mee domus, cum curte pertinente ad ea, ttt sit in monasterio sancti Chrisogoni per cuncta secuia seculorum. Si autem ego aut ttlluB heredum meorum, vel aliqua quelibet persona, hanc securitatem corrumpere temp- tauerit, componat X. libras auri et hec securitas firma permaneat. Gregorius prior et protospatariusy testis. Andreas episcopus testis. Prestancius tribunus testis. Dobro tribu- nu# testis. Cerneca tribunus testis. Petrus de Beiata testis. Gregorius de episcopo testis. Ego Anffredus sacerdos et notarius scripsi et roboraui.

Prepis na pergameni. U guber. arkiva u Zadru. Caps. IX. Masso T. br. 23.

111

• CXXVI, 1040. U Splicta.

Nihifor priur splietshi naznadt^e emlje Sto ih je hupio ea samostan haluc(jericah sv. Benedihta

u Splietu.

Id nomine sancte et indiuidae trinitatis. Anno quoqae dominice incarnacionis millesimo XL, per indictione prima (VIII). Regnante domino nostro perpetuo hac piissimo augUBto Michahelo, magno imperatore, rcsidente videlicet Lampredius archiepiscopus una cum Niciforio priore. Sub illorum namque temporibus, ego Niciforius prior hec breue recor- dacio iubeo conscribere de comparacione domorum (ac) territoriis. Inprimis comparaui ipsa parte de turre et paratineas de Petrana Caslina per XIIII. solidos, per finemi te- nendi, donandi cui michi placuerit^ quorum niticia testium: Fusti Oricine, teste, Tiueri teste^ diacono Sema teste. Ideoque coniparaui a Danielu partem illius de ipsa turro per XX. solidos per finem, et a cognatu eius Zune presbyter, dedi illi casa asulara, quod comparaui de Zalaca et dedit michi in comparatione per se per XX solidos, Cricine testis, diaconus Platumissa testis, Zuuerana testis, Petrana ti*aagurinus testis. Similiter com- paraui quartam partem de ipsa turro, de filia Toduri Andocu uxor — — Veranizza per XXX. solidos per finem, in presencia horum testiam : episcopus Lampredius, Dominico indicator testis, archidiaconus FuscO; testis, Crebesoy, testis, Kastanagu testis, Platumissa tcstisy Duimo Caputac, testis, Suuerana testis et in presencia Ursana de Petrana Masitulo et Dominicus Pundrulo et Graulu fratres illius mulieri, omnes hi testes, et omnes illos inquisiuimus et per illorum iussione comparauimus. Ideoque comparaui partem illius Bitta (sic) et de ipsa turro et de paratinea per VIII. solidos per fincm. Zorgi PoIIidusa testisy Platumissa testis. Insuper comparaui partem de presbytero Carauia per LIIII. so- lidosy Platuchlebu testis, Petrana tragurinus testis, Eassanagu testis, attamen comparaui partem de ipsa turro de filia Bona Lapata de intus et foras per XII. solidos per finem Kassanagu testis; Zauerana testis, Serma testis. Insaper emi partem de turro de uxor presbyteri filio Sassu de intus et foras per X et VIII solidos per finein, et hec noticia testium : Fusci Grizzine testis, Duimu Grassu testis, Ziuerana testis. Ideoque comparaui partem de ipsa turro de mulier Cildalagana de intus et foras per finem finita per XII. Bolidos, in presencia Fusci Gricine testid, Kassanagu testis, Platumissa testis, Zuuerana

testis — — Dabrus scriptor — — — dom. — — diaconus Dabro et presbyter

Fuscus; sicut in scheda vetera scripta repperimus ita scribere cnrauimus.

Na pergameni. PiBmo XII. vieka. U arkiva zadarskih kalu^ericah.

CXXVII. Oko g. 1042.

Stjepan ban hrvatshi, sa svojom suprugom Marijom, podieljuje henedihtinshoi crhvi sv. Krievana

u Zadru mnoge darove.

In nomine domini nostri Jhesu Christi. £go Stephanus banus fabricaui istam ecclesiaoi ad honorem sancti Nicolai confessoris Christi, et sancti Petri apostoli^ ^t sancti Stephani protomartyris, et beati Dimitri martyris, et magni Grisogoni martyris^ nec non et beatissime genitricis Marie, atque omnium sanctorum Cbristi, cum coniuge mea Maria fabricaai eam sub temporibus domini Constantini Monomaci. Ego denique S(teph£inus) banus^ imperialis protospatharicfs compleui hec omnia; intrante anno donoini Millesimo^

112

octauo decimo (XLII) indictione XXII incipiente anno X. ^) de propria mea facultate laboraui eam, et dedi in eam quindecim panno de serico^ et una cortena de serico, quin- que planetas de serico, et qtiatuor paria de bracilo, et quatuor manipulos, quatuor stolas, sex camiso, quatuor amictos, quatuor clngulos, unam cupam^ unum cocleare, unam fistulam de argentOy iconas quinque, unam de argento, tres cruces, unam de argento, filacteria quatuor, unam de auro et tria de argcnto, unam capsam, et unum turibulum, et duos calicea de argento, tres libros missales, unum passionario, tres omelie, smaragdum unum, duo antiphonaria; duo manicale, psalteria tria, imnaria duo, brebiarium unum, duo cerestata, unam sellam, unum pario de bracili, tria facinegia. Dedi etiam unam curtem que nominatur Infula,^ cum ecclesia sancti Petri, et cum sex seruos, et quatuor ancillas, et alia curte, que vocatur Noua sella, cum duodecim familie, et tercia curte, que dicitur Butinaues, cum octo familias. Dedi viginti iumenta cum duos equos, et triginta vaccas, et CCCC pecora , et triginta duos porcos, posui tres campanas , que sunt apretiate unam libram de auro. Hec omnia et cum ipsa ecclesia trado in potestate domino meo patri spiritiiali Trasoni abbati, ut sit in perpetuum cells^ sancti Grisogoni, cuius sacratis- sima membra Jadere retinentur. Et si quis, quod absit, ausus fuerit subtrahere ex meis vel extraneis, moriat de Ramato, et habeat semen super terram^ et persoluat auri libras XXX; insuper iratum habeat patrem, et filium, et spiritum sanctum, et maledic- tionem CCCX et VIII patres, et in nouissimo maranatha cum diabolo et eius tetris angelis^ ac Juda Scariothe in inferno inuneretur ; et hec cartula volumus ut in sua- ma- neat firmitate.

Et ego Marco indignus episcopus croatensis collaudo^ confirmo, corroboro, atque concedo.

Lucias de Reg. Dalm. et Croat. lib. II. Cap. VIII. P. Illyr. sacr. T. IV. str. 182. V. 8tr.43.

CXXVIII. 1044. 19. veljaCe. U Dubrovnlku.

Peiar Sldba priur dubrovadki dosudjuje ono imanje, koje po oporuci Dominika, samostanu sv. Benedikta hkrumskoga pripade, istomu samostanu kao njegovo vlastnictvo,

In nomine sancte et indiuidue trinitatis, undecimo calendas Martii luna 11. in- dictione XII Conc. IIII. ^ temporibus piissimi augusti Constantino scilicet Monomacha, una cum domna Theodora piissima augusta, apud nos vero degente Vitalis episcopus, prior quoque Petrus cognominatus Slabba. Ego donique Petrus qrefatus prior cum om- nes pariter nobiles atque ignobiles mei, tam senes, iuuenes adoloscentuli, quam et pueri securitatom quidem firmam atque inclitam facimus huic raonachus presbiter Dominicus, tam ei quam et omnibus qui adhuc sunt et erunt monachi usque ad finem seculi. Ex eo igitur qualiter antecessores nostri tulerunt ei per vim hereditatem sancti Cosme et Damiani cum domibuS; que circa eam sunt, que quondam emerunt parentes eius ex quo- dam vir nomine Balsamus in centum et decem solidis, et miserunt eam per pecuniam ^grecorum in publico, ut fieret pretorium; plus miseri obsernantes eorum mandata, quam domini precepta, qui dixit: Domus mea domus orationis vocabitur, vos autem fecistis illam speluncam latronum. Et iterum ; vacate et videte, quoniam ego sum dominus. Et

' Ima 86 valjda ovako citati. Anno domini Millesimo XLII, indictione incipiente X. koja in- dictia 8la2e se jedino sa godinom 1042. prvom carevanja Konstantina Monomaka. ^ Valjda insula. 3 VI. VIL

113

illad : In ecclesia domini ant orate aut psalite^ verba antem otiosa nolite dicere. Unde notandum est nobis, fratres carissimi, ut si verba otiosa dominus in ecclesia sua prohibet dicere, quod leue est, quod magis nos prohibet in ecclesia sua humpmana facere, quod nimis grauissimum est. £t si ego tantillus homo nihil volo in domo mea cernere sordidum, sed omnia pulchra et nitida, qaanto magis dominus, qui est rex regum et dominus dominancium; vult habere omnia pulcrissima (sic) et mundissima in domo sua. Quapropter timore perterriti; optantesque nos ex antiqui hostis laqueo erripere, rogauimus predictos monachos, omnes

unanimiter, ut in loco fabrice constructo alterum pretorium ex prefata hereditate

fiaty secundum domini preceptumi a modo et usque in sempiternum liberum ut decet domum domini. Et hoc factum est, sicut prefati sumus, ex consensu omnium, populo, et domini Petri venerabilis abbatis, quantis morabitur temporibus, et successores in insula Lacrumeo^ sub cuius regula degebat et ipse monachus. Unde non audeat eis hoc nullus cuiuslibet homo contradicere, nec successor scilicet noster, nec nobilis noster. Quod si quis nostrum, siue suc- cessor vel nobilis noster, temerarie presumpserit, soluereque teroptauerit firmissimo pacto

nostro, habeat ille mancip videatur, iram dei omnipotentis patris, et filii, et spiriius

sancti incurrat^ et sanctorum omnium, ac maledictionis vinculo trecentorum decem et octo patrum, insolubiliter innodetur, et in nouissimo maranatiia cum diabolo et eius tetros ministros, ac Judam Scariotam in gehenna baratro muneretur, et statuta priuilegii redintegrare dupliciter pretio iudiciali sententia perdamnetur, atque conuincatur. Actum est hoc et palam testibus corroboratum tempore suprascripto, mense Februarii, et nosmet ipsi hec priuilegia qui hoc disposuimus facere, elegimus tantos ac tales, testes. Primitus omnium :

Ego prenominatus pri6r testis sum, et hoc est signum manus f . Signum f manus Stephani presbyteri filii Beles.

„ f „ Domini Lampridii presbyteri frater Joannis.

f) f f, Ursacii diaconi.

„ f 9 Triphonis diaconi.

n f n Patraca diaconi.

„ f , Nicephori diaconi.

„ f „ Dabri diaconi.

n f T) Petri diaconi fratris Georgii.

n f j) Andree diaconi.

„ f „ Canialbi. f Petri fratris Ursani presbytericum filio suo Dabra.

n f rj Andree filii notari presbyteri.

n f n Mihaci caput de Bopo.

m f n Joachimi filii Gauri

n f n Tabaleci. Signum f manus Peruanne Putei. Signum f manus Bolesmini. Signum f manus Petri

Arabaibi. Sigrum f manus Proculi fr. Ursacii diaconi. Signum f manus Petri filii .

Signum f manus Andree filii Marnaci. Signum f manus Zamari. Signum f manus Ursaci filius Jacobi. f Signum f manus Andree filius Sclepi. Signum f manus Lampridii filii Micatii monachi. Signum f manus Marguci eum fratre suo Ursaci filio Sisini. Signum f manus Lampredii frater Bubani. Signum f manus Vitalis indignus meritis peccatorque atque infimus subdiaconus, qui hanc scripsit paginulam.

Iz rukopisa : Cronaca antichissima, kod fratarah dubroYa^kih II. str. 217. Muratori. Italia

antiqaa T. IV. Cies. LII .

8

114

CXXIX. 1044. 1. rujna. U Zadru.

Njeka Bauseia daruje oporukom samostanu sv. KrSevana svoj vrt.

f In Christi nomine et eiusdem incarnacionis anno milleBimo quatricesimo quarto, indiccione tercia decima, (XII) sub die fere prima mensis septerabris. Imperantibus piissimis et perpetuis augustis Constatino imperatoribus, cathedra pontificali regente Petrus vene- rabili episcopo et domino Andrea priori. Maturiori namque et salubri consiiio a maioribus prouisum est, ut omnis omo ante dies mortis sue disspensare facultatulas prius'quam mortis periculo urgeatur, cuiusque successus incertus nesciatur, utrum quedam repentina veniat mors, aut officia lingue priuata non queat quod cupit testari. Quamquam ego Dauseta pcccatrix, sana mente, integroque consilio, cartulam testamenti scribere rogauimus. Volo namque et iubeo, ut ortus, qui est iuxta monasterium, cos emi ex meo proprio precio, fiat in potestate sancti Chrisogoni martiris pro redemcione anime mee, ac defuncti viri mei, ut ipse abbas Vitalus, in cuius manus ortum tradidimus, cum sua congre- gacione orent omnipotenti deo pro redemcione anime nostre. Quicumque vero nostra di- missiono contraire voluerit, iratum abeat trinum et unum deura, et malediccione tricenti decem et octo sancti patres, ct in inferno cum diabolo et angelis eius ac Judas Scario- then muneretur. Actum tempore die et loco ac consulibus ut supra dictum est, is pa- lam testibus :

Signum manus Petrus leuita testis

Tribunus Paulus testis, Martiu leuita testis.

Maius comerzarius testis. Johannes testis.

Ego Crisana diaconus rogatus scipsit et compleui. Amen.

Matica na ko2i. Iz zadarsk. gub. arkiva. Acta s. Chrysogoni. Cap. I. Masso B. Nr. 3.

CXXX. Oko g. 1044.

Sveti Peiar Damjan spominje u svojih dvih pismih, pisanih papi Nikoli IJ, osorskoga hiskupa hlaSenoga Fetra Gaudencija, putujudega u Italiju iz svoga stolnoga mjesta Osora lesedega u hraljevini hrvatskojy i pripovjedajucega o osornosti njekojega vlastelina hrvaiskog prema svedenstvu,

Ad Nicolaum II.

Vcnerabilis quoque Gaudentius absarensis episcopus, cuius ego familiaritatis dulcedinem merui, per quem deus iam non ignobile miraculum fecerat, episcopatum dimisit, et de sclavonico regno nauigans, litoribus anconitane urbis applicuit, a qiia non longe post biennium feliciter obiit. -- — —

Hec venerabilis ille vir expertus, Petrus (Gaudentius) videlicet absarensis epi- scopus, qui episcopatum dimisit, et de sclauonico regno Italiam nauigans littoribus an- conitane urbis applicuit. Hic mihi, dum totius circa se regni reuerentiam conquestus exponeret, ac molestia inquietudinis tedia numeraret, inter cetera unum intulit, quod vos latere non patior. Quidam inquit, degener quidem moribus, sed maiorum titulis, insignitus, 8ui generis consanguineam nuptiali federe copulauit. Quid plura, probibitus perstitit, ex- communicatus adhesit, totumque ecclesiastice censure vigorem, nugarum puerilium fabulas deputauit. Cui certe hoc ad diuine indignationis iudicium contigit, ut panes de nuptia- libus mensis in plateas ante canum ora proiecti, minime tangerentur. Insuper, diuine

116

animaduersionis pauenda seueritas, dum preceptis sacerdotalibus se non humiliat, qui vigilare sibi ad salutem noluit, in cubiculo dormientem rep^nte de celestibus irruens fulgor extioxit. Sic diuini furoris expertus est morieiido sententiam, qui vulneri suo, dum viuerety adhibere contempserat medicinam. Hoc autem diximus, ut quam sancte auctoritatis vir ille fuerit, qui episcopatum deseruit, monstrauimus.

IUirycum sacrum. T. V. str. 1 89.

CXXXI. 1056. U Zadru.

Samostanu sv. Krhvana u Zadru dopituje sud ustanovljenu dadu od ribarije,

AnnO ab incarnatione domini nostri Jhesu Cbristi. MXLVI. (MLVI) indictione nona, regnante domina Theodora imperatrice, et cathedra ecclesie ciuitatis Jadere regente domino Andrea cpiscopo, sub tempore Gorbini prioris et domini Gisi abbatis. Facimus re- cordationem atque commemorationem nos omnes monachi^ cum ciuibus iaderensibuS; de portiuncula, quam omnes cripatores huiuB-ciuitatis dederunt pro salute anime sue in ec^ clesia beati Crisogoni martiris, uuam talem partem, qualem unusquisque haberet, ut si quis contra hec superbia tumidus, erectaque ceruice noluerit darc supradictam portiunculam^ iram dei et ecclesiasticam censuram se nouerit incurrere. Nos hec recordamus et testifi- camus, quia quando beatissimus Crisogonus auxiliante deo reconditus est a nobis, atque colocatus in sarcofago nouo, supradictus Andreas episcopus fecit amonitionem atque ser- monem in plebe, ut si quis aliquod beneficium ad promerendum anime sue remedium dare tali patrono et intercessori pro nobis ad deum voluerit, utique cum magna caritate atque alacri corde deberet offerre. Quia satis vituperabile esse videtur, ille dicebat, ut in die tante festiuitatis^ sueque consecrationis, ex hoc, quod nobis dominus contulit, munusculum aliquod non daremus, quia quicquid pro amore suo et sancta eius festiuitate, quam modo nos in terris veneramus, ei contulerit, sciat pro certo, quia magnam retributionera apud iustum iudicem promerebit in die iudicii cum sanctis et electis suis in regno celorum. Cumque coram omni populo hec amonitio prolata esset, episcopus subiunxit et dixit: Audite fratres et filii, omnia monasteria libera^ debent habere iura sua, et sub nuUius dominio vel subiectione atque oppressione malorum hominum debet dimittere episcopuS| qui preesty nisi omnipotentis dei seruitio et beati Benedicti regula. Cumque intenti essent omnes ad huius amonitionis verba: episcopus iterum dixit: omnis — — a maiore usque ad roinorem scitis, quia sanctus Crisogonus abuit unum beneficium ab auteces- soribus nostris in ista ciuitate, id est, ut omnes cripatores unam piscem darent ei, qualem haberent unusquisque eorum, qui piscarent. Propter quod ego pro amore huius consecra- tionis beati martiris Crisogoni concedo et confirmo corara prlore vestro Gorbina et coram vobismet ipsis, ut istam partem, quam supradiximus, sub nostris temporibus in posterum integram dent piscatores, atque confertam beati C. monasterio, eiusque sancte congregationi. Unde etiam precipimus, ut ipsi qui hoc beneficium dederint, si pro aliqua causa se sub- traere voluerint, et non impleuerint votum quod promissum est, non permittantur ab illis, qui pressunt, preuaricari, eo quod ipsi promte et voluntarie delegatura esse dinoscitur. Et ut apertius vobis insinuem quod homo deo dederit, retraere non debet, sancti euan- gelii tft^um requiramus, 'ubi Zacheus dixit ad dominum: domine ecce dimidium bonorum meorum do pauperibus, et si quid aliquid defraudauero, reddo quadruplum. Unde et ego, quamuis indignus episcopuS; precepta domini nostri Jhesu Christi imitari precipio, ut si

116

quia transgressas hoc fuerit, coraponat XII. aureos, si antera tam fuerit iraprobus, quod statutuin, in hoc conteropserit, tamdiu ab ecclesia separetur, quamdiu peniteat usque ad satisfactionem congruam.

Stari prepis iz XI. vicka na pergamcni nalazi se a zagrcbackoj zemalJBkoj pismofarani medju pismi Doc. III. Godina 1046. zlo je stavljena, jer neodgovara niti indikciji, niti vladanja carice Teodore, niti biskupovanju Andrije biskapa zadarskoga.

CXXXII. 1056. U Zadru.

Ribari zadarshi ohvemja se davati samostanu sv, KrSevana jednu stranu svoga ribolovja.

Anno dominice incarnationis millesimo quadragesimo (quinquagesimo) sexto, per indictionem nonam. Regnante domina Theodora gloriosa imperatrice^ tempore Gru- bisQ prioris. Andreas venerabilis iaderensis episcopus, cum anxius quereret beati Crisogoni martiris corpus, quod misericors deus ad tuicionem faderensium olim concesserat; tandem in ecclesia et sub altare ipsius martiris illud inuenit. At cum audisset populus, qaod beati martiris corpus esset inuentum, cucurerrunt ad eum omnes viri et mulieres^ nobiles et ignobiles, laudantes et gloriiicantes deum, et ruentes proni in terra, unusquisque horum quod valebat, ante sacrum corpus offerebant. AfFuerunt inter eos et piscatores, qui eciam gripatores nominantur^ scilicet Sapana, Pitulel, Podboi et college eorum ceteri, qui bea- to martiri sub iure iurando promiserunt, se suosque posteros unam porcionem sue pisca- cionis omni tempore esse daturos, adicientes et dicentes, ut qui hanc nostram offertionem aliquo tempore subtraere voluerit, iratum habeat trinum et unum deum, et beatum mar tirem, et potestate loci coactus persoluat martiri hanc porcionem inuitus. Que promissio a suis promissoribus usque nunc voluntarie est peracta, et erit putamus peragenda semper.

U guber. arkiva u Zadra, prepis kaSnje doba. Caps. I. Masso H. Nr. 7.

CXXXIII. 1057.

Bado nadvomik ugarski daruje biskupiji peduvskoj uz ina miesta u danasnjem Sriemu, tdkodjer od njekog neprijatelja s nova osvojeni monasiir sv. Dimitrije na Saviy koje darovanje potvrdjuje

kralj ugarski Andrija I,

In nomine sancte trinitatis et indiuidue unitatis. Notum sit omnibus Christo cre- dentibusy presentibus scilicet et futuris, quomodo ego Rado palatinus, licentia piissimi regis Andree, eiusque fratris Adalberti, inuictissimi ducis, partem posscssionis. mee sancto Petro quinqueecclesiensi ordinaui et Maurum eiusdem loci episcopum spiritalem in patrem cooptaui, sperans in his caducis ac temporibus bonis in futuro oentuplum acciperc; et vitam eternam possidere. Sed quidquid dedi in manu uxoris mee Lucie, iirmiter ac lau- dabiliter stabiliui ; ea quoque racionC; ut si ipsa superuixisset, testis huius 'facti apud deum et homines extitisset. Quatuor aratores dedi in loco, qui vulgo dicitur montis; scilicet Pothoir, Arishu Kupi, Kuethedj, cum uxoribus et flliis suis, et omni terra, quam ibi habui, dum lucem huius vite colui. Deinde ultra fluuium Kopas in villa que dicitur Kana, duos vinitores dedi, nomeu uni Koras, alteri Zomboir cum uxoribus et filiisy vineisque suis et terris, quas colunt ; ad hoo iuxta Danubium villam integram dedi sancto Petro, cum ipsis infrascriptis famulis, Curumbizon, SergyS; Cadas, Turkon, Wyzdyhitlen, Sun&, 'Soua, Hozugdy, Kakdy cum uxoribus ac filiis et omnibus huic viilo pertinenciis, tam in agris^ quam in pratis, siluis ac in ceteris pascuis, in arundinetis et in aquis^ prout termi-

117

natum est a patribus nostris antiquis; exceptis tribus piscatoribus et uno aratore. Ita

tamen terra communitate, que uno colitur aratro, et hec dedi sancto Benedicto. Ecclesiam

autem^ quam supra Drauam fluuium in honorem sancti Michaelis archangeli edificaui, et

hanc sancto Petro et prefato episcopo Maiiro eommendaui, ut inde semper in promtu

presbiterum habuisset^ qui dieac.nocte ibidem debita officia deo persoluisset; hanc car«

tam in eis peticionibus scriptara, in testimonium adhibui; eisdemque fratribus cunctis

presentibus super altare sancti Petri ea racione posui, ut si quis ex posteris; in eis, eam

violare temptasset, in die iudicii racionem redditurus esset, Omnes vero alias possessiones

meas diuisi orfauis cognatis meis cum Lucia uxore mea, ut quamdyu illa superuixerit,

interim de illis viuat, et post suam mortem remaneat orfanis nostris. Rogaui eciam graciam

dominorum meorum gloriosissimi Andree regis, et optimi ducis Adalberti, ego Rado pala-

tinus, ut monasterium meum sancti Demetrij supra Zauam fluuium, quod multis bellicis

laboribus cum tota prouincia illa sancte corone rectificaui; et iterum acquisiui, quia

illud monasterium est in parochia sancti Petri quinqueecclesiensis, sicut in spiritualibus,

ita eciam temporale domynium, quod ego Rado in illo habeo, quod patronatum vocant,

dedi eciam sancto Petro quinqueecclesiensi et patri nostro episcopo MaurO; ubi eciam

sepulturam volo, et commisi anime sue, quod semper ibi post meam mortem memoria

anime raee^ et uxoris mee fiat; et volui, quod curam ipsius monasterii semper ipse epis-

copusj vel post eum, qui fuerit^ habeat, et curam omnium ecclesie possessionum, seu

monasterii ipsius, quicquid ubique per regnum gloriosissinaorum dominorum meorum

ipsum monasterium possidef, episcopus quinqueecclcsiensis teneat. Ego autem Andreas

rex, et frater meus dux Adalbertus dilectus, quia audiuimus et scimus^ quod ad anime

nostre salutem est^ si nos nostris fidelibus baronibus pro aniraa sua ordinantibus con-

sentiamus. Ideo Rado palatino a nobis cum sua uxore pctentibus, predictas ordinationes

omnes suscepimus, et fieri permisimus, sicut ipse palatinus ordinauit, et sigillo regali

sigillauimus. .Quicumque autem contrarium facere voluerit, seu attcmptauerit, prirao deo

celi et gloriosjssime sue genitrici beatissime virgini Marie et beatissimo Petro apostolorum

principi, et beato Demetrio martiri obnoxius fiat, insuper pene centum librarum auri

subiaceat, huius pene medietas regio fisco inferatur^ ac alia pars diraidia ecclesie beati

Petri, sipe aliqua misericordia et remissione persoluatur; malediccionem omnipotentis dei

et gloriosissime virginis Marie genitricis eius, ac beati Petri apostolorum principis^ et

beati Demetrii martiris incurrant omnes nostri successores regie posteritatis, omnes

eciam barones, qui in suo tempore regis iustitiam iudicauerint, si ipsi non seruauerint

omnia, que hic conscripta sunt, et eciam si per alios homines non fecerint seruare. Amen.

Datum secundo nonas iunii, indictione, deciraa. Aano incarnationis domiui raiilcsimo quia-

quagesimo septimo, (regni) nostri anno duodecimo (XI). Actum in Albaregia, in cogre-

gatione regnL'

Koller. Hist. Episc. Quinque eccl. T. L str. 147 veli da je ex transumpto litterarum monasterii Simigieosis anni 1404? Fejer Codex. Dipl. R. Hung. I. str. 394.

' Ovu listiuu, koju vec Gcbbardi, Engel i Szeut-Ivanyi sumnjivom proglasise, a la^lJivoBt njezinu biskup M. 02egovic u svom djelu „Unius e Croatis Responsa**, jasno dokaza, priobcio sam ovdje samo radi toga, §to je destokrat ugarskim piscem sluiila jedinim tobo2njim dokazom, da sn Magjari jur prije sv. Vladislava *i Kolomana osvojili Slavoniju. Lazljivost listine pokazuje ne samc^ protuslovje u samom tekstu, zatim imenovanje njekog Alberta, mjesto Beie, koji je tada izvau ugarske u Poljskoj kao bjegunac i^ivio, pogrielka napokou u navadjanju godine, indikcije i vremena vladanja Andrijina, nego takodjer isto pogriesuo vrieme palatinata Kadova, koj pod imenom Kadovau, tekar deset godinah kasuije (1067) u nepobituqj jednoj listini palatinom ili Dadvornikom se Bpo- minje. GL Wenzel Codez dipl. Arpadiauus coutinuatus T. L str. 27.

118

CXXXIV. Oko g 1058.

Sadoslav hralj? eahumski sa svojom suprugom Juliom i sinom Branislavom predaje samostan

n Baleni (Babinom polju ?) kaludjerom sv, Benedikta u Lokrumu.

(Odlomak listiue).

Temporibus Vitalis archiepiscopi , Petri abbatis et Dominici prioriB etc. Ego Radoslauus rex. etc. cum uxore mea Julia et fiiio Branialauo, volo quod construatnr monasterium in Baleni^ et detur monacbis sancti Benedicti de Lacroma,

Illyricum Sacrum. VI. str. 46.

CXXXV, 1059. mjeseca velja^e*

Kresimir IV. kralj hrvatski utemeljujuci samosian sv, Ivana evangeliste u Belgradu, podjeJjuje

mu ob$irna prava i daruje uz otok Zirje mnoga ina miesta,

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno incarnationis Jhesu Cbri sti omnium dominantis millesimo quinquagesimo nono abeunte, indictione (duo)decima elabente, beatissimo papa Nicolao uniuersaliter mundo apostolizante, in orientis partibus Constantino- poleos scilicet Cumneno imperante, ac Belgradi Theodosio presulante, ibidemque Drago- slauo priorante,- mense quidem februario. Ego Cresimyr, Stephani regis filius, diuina fauente clementia rex Dalmacie, Chracieque, Andream uirum religiosum deo et hominibus dilectum monendo, r^gando, ab insula que Zuri noncupatur aduocaui, prefate urbis ponti- fice, priore, clero ac populo volente, cogente et collaudante. Quo aduocato suisque fratribus hiis predictis presantibus episcopo, priore ac belgradinis ciuibus, in presentia etiam domini Mainardi reuerentissimi viri et ecclesie romane apochrisarii, legati a supradicto apostolico N(icolao), regali auctoritate magnatumque meorum fauorabili voluntate, scribi mandaui stabile priuilegium libertatls, tali usus eloquio. Quia deitatis opitulante gratia tu abbas Andreas, tuique fratres meis precibus optemperastis, ecclesiam super qua vobis superne suplicaueram edificastis, et Christi coadiuuante raisericordia vestri laboris studio mearum- que rerum solatio ad efFectum perduxistis, concedo, faueo, annuo tibi Andree abbati. et tibi regularitcr succedentibus, hanc auctoritatem et huius potentie libertatem^ ut preter debitam ecclesiastice discipline reuerentiam, nulli mortalium potestati, mundane siue spiri- tuali, Bubiecti habeamiui, sed usque adeo liberum sit, et plenarie absolutum monasterium sanctissimi Johannis apostoli et euangeliste, ut neque tributum, neque vectigal fisco regali soluat, donaria secnlaria debita banis, iuppanis vel reliquis potentiolis prorsus nesciat. Ut autem hoc affirraatiue stabiliatur, illud in audientia et in adentia prelibatorum astan- tium regaliter auctorizo, dominaliter corroboro, potentialiter confirmo, ut ita diffinitum, itaque determinatum habeatur, ne umquam alicuius presuntuosi temeritate vel sacrilego ausu profani cuiusuis corrumpatur, sed ut assignatum et descriptum est, eternaliter fixum teneatur. Volo etiam et affectuose concedo, ac concessiue affirmo, eadem regali auctoritate, ut tota insula Zuri sit propria et specialis pretaxati monasterii, cum uniuersis illic consis- tentibus, tam ex ipsa natura, quam manuali positura, cum terris arabilibus siue non, siluis, sahibus, puteis, fontibus, pascuis in valle aut montibus, pratis siccis aut virentilTns, et loci eius locis omnibus. Quin et cella, que in ea est tempore intermino, catholica fidelitate huic sublateralis obice sine ullo efficiatur. Quia vero non inceptor operis dignus

119

laude habetur, immo voti compos et efficax pro meritis glorificatur, omnia enim laus in fine canitur^ et ibi necessario deuote orantium cessabit oratio; ubi spes aufugit humane vite, si careat vitali Buffragio^ eadem regali auctoritate una cum Guoizone bano, meisque priroatibus concedo, faueo, annuo tibi Andree abbati, omnibus quoque beatissimi Johannitf monasterium iuxta patrum instituta regentibus. ^

- Rogoua curtem in condenscensione collis proxirai et imminentis Belgradine ciuitati positam ab aquilone, cum omnibus suis pertinentiis.

Eadem regali auctoritate dono, concedo, annuo huic sacratissimo sancti Johannis monasterio eas simul terras, cum hac eadem curte sibi contiguas ab aquilonis latere^ ab australi vero a loco arboris, que pagana dicitur, ad usque Blattam, et crucem in ea, et a termino Blatte ad usque puteum in Drazani, et a loco Drazani por transuersus occi- dentis ad usque Strasiuiza, et a Strasiuiza ortha linea per longum ad usque iterum pagane arboris locum..

Eadem regali auctoritate donO| concedo, annuo eidem monasterio terras in Dollani, a Chripino loco incipientes porrectasque ad usque Blattam, a via quoque publica et a fontana protensa, adusque iterum Blattam, eo ubi dno fontes sunt.

Eadem auctoritate regaliter dono, concedo, annuo eidem monVisterio eas terras, quas coluorunt, dum vixerunt, ad suum opus, isti videlicet : Neimiuir et Vitizo et Bis de Cucca et Jadareus in Chrastaniy in loco qui dicitur Suuiskhani.

Eadem regali auctoritate dono, concedo, annuo eidem monasterio eam terram que ad muros dicitur.

Eadem regali auctoritatO; dono, concedo^ annuo eidem monasterio eas terras que sunt in Seruica, incipientes a lacu, qui est ab oriente. ^

Eadem auctoritate regaliter dono, concedo, annuo eidem monastcrio eam terram que est in BassanOy iuxta maris litora, illic ubi est quedam vetus ecclesia.

Eadem regali auctoritate dono, concedo, annuo eidem monasterio eas terras in Sydraga, que, pro his terris donarunt fratres illi regi benedictioncmy valentem XX. solidos, incipiunt a terris episcopatus chroatensis usque ad Lenam.

Eadem regali auctoritate dono^ concedo^ annuo eidem monasterio eam terram^ que est in Sychoua, quam, Belscicho ad suum opus coluit dum vixit.

^ Eadem regali auctoritate dono, concedo, annuo eidem monasterio eam terram^ que est in Nabrese ab aquilone a via publica ad usque aliam viam publicam, sub ecclesia sancti Johannis in Sydraga, ab australi vero latere ad usque viam publicam, ac dc parte occidentis ad usque terraneum terminum.

Eadem regali auctoritate concedo eidem monasterio vineam ad Murazulum.

Eadem auctoritate regaliter dono, concedo, annuo eam terram, que est in Elzani.

Si qnis autem hec regalia beneficia collata et regalitcr auctorizata monasterio sancti Johannis apostoli et euangeliste pro animabus meorum parentum tam preteritorum, quam futurorum; mee quoque, nefario con >tu violarci aut minorarO; aut extrahere presum- pserity ira diuini furoris illi habundanter affluat, et sicut ille Judas proditor dispereat, insuper illorum sanctorum patrum maledictionem habeat, lege christiana carcat, regali typo (sic) Croatie subiaceat, centum videlicet auri pondera soluat ei; quicumque hoc in regno re- gnauerit. Ut autem sic autorizabile, ut dictum est teneatur, horum legitimo astancium te- stimonio, verissimaque aprobatione corroboratur. His omnibus presentibus, collaudantibus et hec omnia dona pleniter confirmantibus. Inprimis domino Mainardo, supradicto apo-

120

clirisario. Latireiitio archiepiscopo. ' Kaiiierio cbroatino epiBCopo, Theodosio pt FreBtantio episcopis, Guyzone baao, Bulesluo tepzone, Priuanego iupaoo de Lucha, Dragoalao priore, Jurainna iupano de Sydraga, Drago priore, Drago de Castriza, Dgbreioa priore, ot Petro filio eiuB, Gregorio Petrainna armati , Druse fili episcopi , Prest et fratre sno Madio, Mibaele et eius fratre Fetro, Daneico et eiiia fratre Fisa, capellano, eiusqoe filio Budiso , Johanne eunucbo, scbytonossa et fratre suo. Postiuppo Cbrubenna. Drasen poatiuppo de Blatta, Sabachio et eius fratre cum pluribus aliis.

Iz TukopUnog zboruika : Polichorion, u arkJTu zad. gob.

CXXXVI. 1059. mjeseca veljaSe. IT Belgradii.

Kresimir IV. kra}j hrvalski daruje samostanu sv. Ivana u Belgradu otok Zirje, s njekim se- lom u HoQOvu, podielujud mu tajedno temeljna prava.

f Anno ab incarnatione domini noatri Jbesu Christi millesiino L VIIII, indictione X (11), r«gnante Cresimiro rege Chroatorum et Dalmaliamm, mense februano, in ciui- tate Belgrado, Dragasiao priore, et Theodosio episcopo. Absolutiouis et libertatis kartula facta est moDasterio sancti Johannis euangeliste, nuper sito in eodem loco, preseiite Andrea abbate, eiusque fratribus, ipso rege iubenfe, hoc modo: Ego Cresimir rex, libi venerabili abbati Andree, tuisque fratribus, tuoque monasterio, quod mea iussione et so- latio, immo magis vestro labore inchoatur et perficitur, tribuo et concedo ita, ut premisso ecclesiastico iure, nuUi homini subiugemini, nisi deo summo, cui vestram militiam deuo- uistis, vesterque raonasterii sit absolutus ab omni fiscaJi tributo, excepto quod gratia karitatis in sollempnitatem eiusdem ecclesie episcopo loci ipsiua agDue unus et ampulia vini largiens tribuatur. Et his largitis, nec episcopo, nec priori, vobis illieite, auau teme- rarto liceat domiuari. Et nc hec nostre difiinitiouis paginula aolubilis per labentia tempora videatur, coram apocrisario sancte romane eccleeie venerabili abbate Mainardo, misso a Nicolao sanctissimo papa, robora(mus) perpetuo permanenda. Cui etiam iure perpetuo adbereat tradita a nobis insula, que vocatur Zuris, et curte in loco contiguo ciuitatia quod Rogoua dicitur cum omoibus possessionibus ipsius monaBterii coDstantissime con- firmamus. Si quis autem hanc luxtam (sic) nostram diiTmitionem tcmptauerit soluere, maiestatis iram incurrat superne, et nostris sit legibus reua, aurea componens pondera centum, et hec noetre difflDitionin cartula in sua firmitate permaDcat. Goyzo bano, testes, Boleslauo tepizo, teate, Piruanego iuppano de Luca, teste, episcopus Theodosius belgra- densia teste, Dragazlao prior, teste, Jurana iuppano de Sydraga teste, prior Drago, teate, Drago de Castriza teste, Goorgius vrataro, teste.

S vaua: Exemplum prJuilegii regis Cressimlri factum monasterio sancti Johaanis de Belgrado.

, koiEi, pecat manjba. U EsdarBlcom gub. arkivu. Faac. VI. Buvremeni prepis u

CXXXTII. Oko g. 1059.

imoslana sv. Ivana ev. u Belgradu, nabavlienih ea vrieme opata Andrye.

in loco. Fagnana.

dcm alta (terra) quam donauit eidem monasterio quidam Plato nomiae

rus cognomine, et hoc sub tempore Andree abbatis,

bidem.

121

Est et ibidem alla quam dedit eidem monasterio quidam Cacbinus, et boo Bub tempore abbatis A(ndree).

De alia in eodem loco.

Est et alia ibidem, quam PeiBa nomine, una cum buis fratribus dedit eidem mona- sterioy et hoc sub tempore abbatis A.

Poliehorion. U arkivn xadarskoga gubernija.

CXXXVIII. 1060. U BaM

Drago biskup, Majo priur i sav puk rabski podieljuju dosvolu opaiu FulkonUy da moJte sa- graditi na otoku Mabu samostan 8v. Benedikta, darujuci mu dvie crive sv. Petra i Oiprijana

i njeka osebita prava.

Ab incarnatione domini nostri Jesu Christi .millesimo sexagesimo, indictione terciadecima. ^ Imperii moderante habenas domino Comneno ^, Croatie Dalmatieque re- gnum ^r domino gubernaote Petro. Diuina creacente religione plurimi Christianorum re- linquentes seculum, soli deo vixerunt, alii variis tormentis sua macerantes corpora, spiri- tum exhalauerunt, ex quorum numero non sumus: licet tamen de dei timore compuncti corde delictorum nostrorum remiQisceotes reatum, nos omnes accole Arbane ciuitatis ardenti dilectione et nimio voto unanimiter in insula nostra exoptamiis fundare mona* sterium, portum videlicet salutis animarum nostrarum. Igitur in principio ego episcopus

I Drago^ cum omni nostro clero, et Maius^ prior cum omni populo predicte urbis, nobi-

libusy et ignobilibu8| fnaioribus minoribusque, communi consensuy ut in honorem doraiai noBtri Jesu Christi et vere perfecteque trinitatis, ac beate Marie genitriciB dei| semperque virginis, ac omnium sanctorumi in nostra insula monasterium construas, tibi Fulconi abbati, tuisque successoribus concedimus, stabilimus^ et perpetuo iure roboramus, unam ecdesiami que est hedificata in nomine beati Petri apostolorum principis, cum suis appendiciis, per huiusmodi finem: Primitus a capite macerie, a monte usque ad riuum, et descen- dendo per riuum usque ad mare, et per mare ad moleodinum, et ascendendo per montis verticem, et eundo per illum montis verticem usque in priora confinia, tibi Fulconi abba- ti et succesBoribus tuis perpetualiter impendimus. Aliam denique eccIeBiam sancti Cypri- ani vocabulo conditam, cum pertinenciis et appendiciis suis concedimuB per huiusmodi finem: a valle obscura usque in vallem de Trasina ^, alias tres partes mare circumdat',

j una cum marina, omnibusque scopulis ad istud promontorium subiacentibus, et valles que

sunt apud sanctum Cyprianum, et alie que sunt apud sanctum Petrum, hac conditione donamus: ut nullus sine vestre iussionis licentia eas piscari audeat, et quicunque cum vestra licentia piscaturus intrauerit, quartara partem piscium attribuat mopasterio sancti Petri. Nunc autem nos Drago prescriptus episopus, de voluntate totius nostri cleri, et Maius prior, et cunctus populus tibi Fulconi, tuisque successoribus itu vobis concedimus, ut ubicunque de his duobus venerandis loeis complaceat vobis domino cohoperante mona-

' U prepisQ Gozonic^evom i n Luciju ima millesimo sexagesimo secando, indictione qninta- decima. ^ Izak Komnen prestao je vladati jur g' 1059, nu mognce je da se to po£etkom g. 1060. u Rabu joite znalo nije, svakako je vjerojatnije da je ova Hstina pisana g. 1060. a ne g. 1062. ^ Gozinic i Lucio: regimen. ^ U rabskom regestru pogrieino. Maior. ^ U prepisih: Tnwinu. ^ Lucius inuadit, Farlati inundat.

122 -

sterium construatis vobis, vestrisqae successoribus, sicut sacra beatissimi Benedicti edocet

regula integre, illa veneranda loca, ut superius constituimus, cum prefatis ecciesiis et

omnibus inferioribus ac superioribus suis, et cum viis suis, ingrediendi et egrediendi^

habendiy possidendi, et omnem ordinem monasterialem ibi faciendi concedimus; nullam

namque reseruationem cuilibet parentum vel heredum aliquorum nostrorum facimus inde,

aut quamlibet portionem requirendi. Sed eo modo constituimus et stabiliendo firmamus,

ut si aliquo tempore vel nos vel aliquis nostrorum parentum seu extraneus^ vobis aut

posteris vestris molestiam intulerit, volens inde aliquid vi auferrci vel minuerey et non

erimus vobis ab omnibus deffensores et adiutoreS| centum libras auri componamus in

monasterio : Et hoc priuilegium et constitutio firma permaneat. £t si aliqua proterua

causa, infra hanc nostram constitutionem adversus vos orta fuerit, iubemus ut coram

episcopo et priore seu omni populo, proclamationem, semel faciatis; et si secunda vice

nullam vobis emendationem inde fecerimuS| licentiam liberam habetote discedendi a nobis,

et eundi ad regem, et sicut rex', docuerit, ibi emendet. Hoc priuilegium tibi Fulconi

et tuis successoribus taliter scribere iubemus. Actum in urbe Arbensi. Item supra

dicta hereditas sancti Cypriani sit communis cum sancto Petro affirmamus; non a me

solo episcopo, vel a meis ^, parentibus, sed primo ab ipsa ecclesia, et fratribus, et omni

clero, omnique populo obtulimus deo omnipotenti. Ego Drago immeritus omnium epis-

copus, cum omnibus nostris clericis confirmamus, et constituimuS| ut ^, quicumquo homo

seu de nostra urbe, vel alienus, ^ aduersus hanc nostram constitutionem litigare tempta-

uerit, anathematis vinculo perpetuo religetur, et omnipotentis dei, omniumque prophetarum,

et duodecim apostolorura, ac CCCXVIII sanctorum patrum ^ incurrat malodictionemi et cum

Juda proditore mancipetur;^ in inferno, et illam terribilem ac horribilem vocem niereatur

audire^ quam Christus est dicturusiniquis: Ite maledicti. Et qui defensor et adiutor

extiterit, suauissimamillam vocem mereatur audire cum iustis: Venite benedicti.

Ego Drago ^ episcopua signum f feci. Ego Maius prior signum f feci.

Ego Joannes archidiaconus signum f feci. Ego Martinus signum f feci.

Ego diaconuB Georgius signum f feci Ego Maius signum f feci.

Ego Barba presbyter signum f feci. Ego Constantinus signura f feci.

Ego Joannes archipresbyter siguum f ftci. Ego Maius Gattus signum f feci.

Ego Lampredius prior signum f feci. Ego Marinus signum f feci

Od ove listine sacuvana su dva stara prepisa, oba u gradu Rabu. Jedan, koji je po svoj prilici Btaryi i bolji, nalazi se u rukopisnih registrih kaptola crkve rabske, a drugi prepisan po Petru Gozinicu, kancelaru rabskom, £uva se u sbirci velezasluinoga gosp. Ivana Gurata rabljanina, koj mi oba prepisa priobci. Lucio i Farlati priob<^ise takodjer ovu listinu, oba pod g. 1062 ali velikimi pogrieSkami, izpustiv mnoge rie^i. ^

CXXXIX. Oko g. 1060.

Srmo sin Prestancijev priur grada Splieta daruje samostanu sv, S^jepana kod Splieta crkvu

sv. Marije u Blatu sa svimi pristojaliSci, In nomine domini nostri Jesu Christi. Ego Zirmus nunc prior spalatensis, filius Prestancii bonu memorie, olim item spalatensis prioris. Ex quo dominus noster me cle- menti sua paternaque visitatione dignatus est, adversa valetudine variisque corporis

^ U rabskom regestru »lez. kod Farlata: lis. ^ Prepis Gozinicfev: vel mei parentibus. ^ Pre- pia Goznicev : et. ^ Prep. G. alterius. ^ U rukopisu G. pogrieSoo trecentum quadraginta quatuor s. patram. ® Prepis Goz. i Lucio : mancipatus. ^ Ruk. Goz. Dragus.

123

incommodis yexari cepiy et cum sapremum vitae diem mihiimminere baud dubius existimem, iussi accersiri filium meum domiuum Dabrium abbatem sancti Stefani, qui cum venisset cum Buis Monachis ut me inuiseret, quinimo ut mihi eonsilia animae profutura sugereret, omnes pariter admonere me hortarique caeperunt, ut monachale habitum induerem, -et in eorum farailia nomen profiteri eorumque frater esse vellem. His hortationibus permotus, sacrum illum habitum sumpsi, quem antea ob mea delicta suscipere abnueram^ et sum- mopere gavisus sum me adscriptum fuisse catalogo seruorum et fratrum sancti Stephani^ apud quem ut corpus meum humaretur, etiam atque etiam oraui. Porro dono tradoque huic nostro filio et abbati ecclesiam sanctae Mariae de Palude, quam a parente meo accepi^ ea prorsus ratione ac formuU; qua mihi tradita fuit^ non iure haereditaMs a consangui- neis in posteros deuoluenda, sed iure possesionis translate in seruos dei atque in supra- dictum coenobiura sancti Stephani.

His actis interfuerunt infrascripti testes. D. loannes Antairaa. D. Petrus Corvus. D Benedictus Calmon. Ego vero Theodorus presbyter scripsi et testis adfui.

Farlati IllTr. Sa<5r. T. III. str. 148. preyede ova listinu iz talijanskoga prevoda na la- tinski. Za izvornik nezna se.

CXL. Oko g. 1061.

Aleksandro IL papa priobdi^e kraHju hrvatskomu % smm biakupom njegove kra^evine, potvrdu svoga predSastnika pape Nikole IL glede onih gakliudakah, Sto ih nadini crkven sbor splietski,

u prisutnosti papinskog poslanika biskttpa Mqfnarda,

(Fragmentam).

Episcopis et regi Dalmatiarum de auctoritate Mainardi episcopi et Joannis archiepiscopi.

Notificamus omnia capituUy que per confratres nostros venerabilem Mainardum scilicet coUateralem episcopum nostrum, et Joannem archipresulem nostrum in Spaleto^ aliisque ciuitatibus sunt statuta : eadem in romana synodo soriatim referente a beate me- morie predecessore nostro Nicolao, apostolica auctoriiate, et sub anathematis interpositione roborata,

Joannes Carnotensis. Collectio Canonum. c. 139.

OXLI. Oko g. 106L

Aleksandro 11. papa piSe kralju hrvatskomu i Uskupom d(Um<Uinskim o zahrani Senitbe

svedenikah,

Episcopis et regi Dalmatiarum.

Si quis amodo episcopus, presbyter, diaconus, feminam acceperit vel acceptam retinuerit, proprio gradu decidat, usque ad satisfactionem, nec in choro psallentium raaDeat, nec aliquam portionem de rebus ecclesiasticis habeat. etc.

Mansi. Collectio Conciliorum. T. XIX. p. 977.

124

CXLII. 1064. IT Troglru.

Gradjani iro^irshi doevo^t^u, na molbu svoga biskupa loana, da se u Trogiru sagradi samostart

kaludjericah sv. Bujma,

In Domine domiDi nostri saluatoris regis eterni, anno domini incarnat. MLXIV. ind. 11. regoante domino nostro, ac piissimo augusto Constantino Duce et magno impe- ratore, ciuitatis vero traguriensis regente cathedram Joanne venerabili episcopo rethorico, una cum domno Dabrana inclito priorC; et cum fratre suo Andrea, omnibusque nobilibua Sub illorum namque temporibus hoc precepimus priuilegium conscribi nos omneSy videlicet Staligato, Georgius, TriduIIo^ Dabro, Sepelato, CaiafatO; nec non Vitaza; 'et hoc spontanea nostra voluntate, de hoc, quod ipse iam dictus episcopus nos per plurimum rogauerat, ut ecclesiam, que nostra erat, scilicet domus beati Domnii; ubi porta dominica vocatur, ibi monasterium ancillarum domini * concederemus construere. Nos vero consulti omnes, et quia noster rector ac protector permanserat, magisque pro remedio nostrarum animarum illum audiuimus ; ibidetnque domino annuente monasterium esere affirmauimus ; ubi et abbatissa non post longum temporis spatium, nominc Eufemia, introducta fuit, ceteris cum sororibus. Post hec domine abbatisse similiter terras et vineas iudicauijnus, sueque potestati commisimus, insuper et litus iuxta eaudem ecclesiam ad obsequium sui ibidem concessimus, sed in tali pacto, et in tali tenore, ut iam dicta ecclesia, qua nos mo- nasterium fieri concessimus, alium dominum preter nos non haberet, etiam unus ut ibi aduocatus mitteretur ex nobis, ad regendum et gubernandum necessaria. Quod et affir- matum fuit, ante notitiam prefati Johannis episcopi, et Dabrane eiusdem urbis prioris, ac Mirce Bogoboyse, ac Andree, nec non nobilium et ignobilium tragurini castri, qui huius rei testes fuerunt. Unde si quis hanc npstram difinitionem disrumpere temptauerit, trinum et unum dominum habeat iratum, et CCCXVIII. sanctorum patrum consequatur raale- dictionem, deglutiat eura terra, sicut Dathan et Abiron, veniatque super eum lepra Namaaa Syri, et cum Juda proditore denodetur in infernuro.

Iz izvora ^uvaga u monastiru duvnah. sv. Nikole u Trogiru. Iv. Lucio de regno Dalm et Croat. Lib. IL Cap. XVI. Memorie di Trau. p. 13.

CXLIII. 1065. U Zadru.

Teuzo poslauik papinskiy dosudjuje ^amostanu sv, Krsevanu u Zadru, kapelu svetoga Ivana na

otoku Tilagu.

f In nomine dei eterni, future recordarionis memorie litteris notificare satagimus, ut^posteris pateat, ut si quis a veritatis tramite exorbitare voluerit, ipsa littera eundem arguat. Notum sit omnibus, quod Petrus venerabllis abbas monasterii sancti Chrisogoni, astans ante conspectum domni Teuzonis, apostolice sedis apocrisarii^ missi a domino Alexandro romano pontifice, conquestus est de quadam cella in honore sancti Johannis fundata ac posita in insula, que dicitur Tilagus, quam Qorbina * optulit eccle^sie sancti 'Chrisogoni, nunc autem instigante diabolo, vult eam subtrahere cenobio sancti Chrifeogoni,

ad quod prius deuota mente, sua sponte contulerat. Tunc apocrisarius romane sedis intero-

« — — >

Drugi prepis: Grubina.

125

gaalt clericos et boni testimonii laicoS; si res ita se haberet, qaemadmoddm abbas rettulit. Cancti vero, qui aderant, vera assertione perhibenf, abbatem verum dixisse et secundum donationem Gorbine, sanctus Chrisogonus omni cum iusticia debet haberC; et in perpetuum possidere. Unde quia dominus apocriaarius per ministros dei, sciiicet sacerdotes et clericos, et per veridicos laicos cognouit faoc fore ut verum, protinus per virgam, quam in manu saa tenebat, inuestiuit prefatum abbatem de ipsa ecclesiay ac de omnibus rebus ad eam pertinentibas, tali vero modo, quod absit, et auertat deus, si quis ex prefato monasterio ecdesiam illam abstrahere voluerit; maledictionem dei et sancti Petri apostolorum prin- cipis et nostram habeat, et cum Juda traditore domini nostri Jhesu Christi dampnetur, et cum diabolo et sociis eius in inferno concremetur. Hoc actum est ia presentia apsarensis episcopi, a Spaliitinis et a cuncto concilio, archiepiscopus electus, et Rainerii nonensia episcopi, ac Greorgii veclensis, et Andree quondam episcopi^ ac multorum bonorum liomi- num, tempore Nicole prioris et stratigo ciuitatis Jadere, et indictione tercia.

Matica na ko2i. U gubern. zadarskom arkiYU. Cass. XVIII. br. 457.

CXLIV. 1066,

Cika Dujmavaj udova ubitoga Andrije i necakinja priura Maja, odvaBi se eajedno sa siarijom

Merju Domnanom postati haludjericom,

Anno incarnacionis domini nostri Jhesu Christi milesimo sexagesimo VI. Cresi- rairo rege regnante Croatie, et Stephano Jadere presulante, ac Drago ibidem priorante. Ego Cicca, filia Doimi et Vekenege, neptis Madii prioris, uxor Andree, filii Pape, post interfectionem mariti, cum duabus reroanens filiabus in viduitate, videlicet Domnanna et Vekenega, cepi corde perpendere, ! qualiter istius caduce vite non perderem hereditatem, et futuram non ammitterem perpetuitatem; sicque michi salubrius estimans consilium, ut ego cum maiori filia, scilicet Domnanna, deo dicarer monacha, minorem vero Veke- negam maritali subdereni iugo. Huius vero consilii fratrem germanum et consanguineos, quos habebam, propinquos feci michi conscios,' Stephanum episcopum et Drago priorem; et Crinam, tocius mei actus cooperatores, ac prouidos ordinatores, et que dictanda sunt adiutores. At postquam eis utilis est visa mea tractatio, ipsi communi cum conciuibus habito consilio, ac Petrum sanctissimum abbatem sancti Chrisogoni, cum omnibus mo- nachis huic inDectentes^ meditationi, donauerunt roichi ecclesiolam^ sancte Marie minoris ante portam Bellate; ut ibi monasterium — — (dalje manjka cieli list).

Dva prepisa, stariji i noviji ^avaju se u arkivu kaludjericab zadarskih sv. Msrije.

CXLV. 1066. U Toklnjl.

Kresimir IV, kralj hrvatski daruje novosagradjenomu samostanu sv, Marije u Zadru krdljevsko

imanje ToMnju,

Anno dominice incarnatlonis millesiroo sexagesimo, (sexto) ^, Ego Cressimir rex Chroacie et Dalmacie, ob remedium anime mee et precessorum meorum monasterio san-

' U dmgom prepisa dodano : ad salatem anime mee. ^ U dr. prepisa sliedi : et. ^ consentieates. ^ £t domum virginum. ^ U jednom prepisu stoji g. millesimo septaagesimo secundo, u druga dva kasnija prepisa imada g. millesimo sexagesimo sexto, sto je i vjerojatnije, jer kako prvainja listina Bviedodi, postade i &ka iste godine kaludjericom.

126

cte Marie monialiuniy qaod nouiter factura est Jadere, rogatu sororis mee Cicche, dono terram in Tochenia; que regalis esse dinoscitur, vel regalium seruorum^ vergentem per conuallem ab oriente in occidentem; que mari determinatur, in aquilonem yero usque ad Buper eminentem montem, ad meridianani autem plagam trahentem, quam auus meus C dedit cognato suo Madio, et filio eius Dabrone, coram his testibus: Dabro priore, filio Bolize, Nikiforo et fratre eius Madio, Madio filio Zelle, Dobrodrago ^, scitonosa, Descini ubrusar ^, Budilo ^, capellanus, Desa iaderensis clericus. Si quis autem contumax nostre donacioni in posterum contraire voluerit, bannum persoluat regalem, nostra donacio semper firma permaneat. Hoc actum est in Tochinia, et firmatum est Jadere coram Stephano eiusdem ciuitatis episcopo, et Drago priore, Soga iudi.ce, Zella et Doda et aliis quam pluribus.

U arkivu zadarskih kaludjericah sv. Marije, ima ^etiri prepisa.

CXL\1. 1066. 25. prosinea U gibeniku.

Kresimir IV, kralj hrvatski, ugimlje pod svoju zasiitu novosogradjeni samostan kaludjericah

8v, Marije u Zadru.

Anno incarnacionis domini nostri Jhesu Christi millesimo LXVI. Dul^yzi Constanti- nopoleos imperante, Cresimir rex Chroatie et Dalmatie, filius Stephani regis, concessione Laurencii spalatensis archiepiscopi; omniumoue nostri regni episcoporum, et laudatione no- stri ducis Stephani, ceterorumque Chroatie ^, comitum, do regiam libertatem monasterio sancte Marie iadrensis, quod soror mea Cicca fabricauit; sic quidem, ut si aliquis pro- teruus in aliquo predicto monasterio contraire voluerit, vel vi •, aliquid abstulerit ecclesie, quadruplum restituat, et sua omnia regali iuri subiaceant. Hocque> ab archiepiscopo et ab omnibus episcopis confirmatum canonice, ac ab uniuerso cetu collaudatum est.

L(aurentiu6) archiepiscopus laud. Stephanus episcopus Jadere laud. Rainerus episcopus Chroatie laud. Johannes traguriensis episcopus laud. Dabro belgradensis epis- copus laud. Drago arbensis episcopus laud. Petrus absarensis episcopus laud. In die natalis domini in Sibiniquo, coram omnibus, predicte abbatisse Ciche hec scripta data sunt.

Tri prepisa u arkivu zadarskih kaludjericah sv. Marije.

CXLVII. 1062—1067. 18. oiujka. U Rimu.

Aleksander II papa, podieljuje Petru nadbiskupu dukljanskomu i barskomu, nadbiskupski plc^d i stavlja pod njegovu vlast njeke juJtno-dalmatinske biskupije, zoQedno sa srbskom i bosanskom,

Alexander seruus seruorum dei, Petro venerabili archiepiscopo diocliensis atque antibarensis ecclesie, salutem perpetuam in domino.

Si pastores ouium sole geluque pro gregis sui custodia diu ac nocte intenti sunt, et ut, ne qua ex eis aut errando pereat, aut ferinis laniata morsibus deficiat, ocu- lis semper vigilantibus circumspectant, quanto sudore, quantaque cura debemus esse per-

^ Cresimiru^. ^ U drugom prepisu Dobro draga. ' U drugom prepisu zarisar. ^ U starijem prepisu Budizo. ^ U novijih prepisih. Dalmatie. ^ Ut ei.

127

vigiles nosy qai pastorea anfinarum esse dicimus. Attendentes igitur, ut susceptnm officium exbibere erga custodiam dominicaram ouiara non cessemus, ne in dio diuini examinis pro desidia nostra ante summum pastorem ncgligentiae nos reatus excruciet, unde modo honoris reuerentia inter ceteros sublimiores iudicamur. Igitur, dilcctissime fratcr, petiti- onibus tuis iustis annuentes^ apostolica auctorltate decernimus, ut per huius priuilegii nostri paginam, sic sanctissimam dlocliensem ecclesiam cum omnibus suis pertinentiis, antibarensem ecclesiam cum omnibus suis pertinentiis; ecaterensem ecclesiam cum oronibus suis pertinentiis; palachicnsem ecclesiam cum omnibus suis pertinentiis, suatinensem eccle- siam cum omnibus suis pertinentiis, diuastinensem ecclesiam cum omnibus suis pertinentiis, polatinensem ecclesiam cum omnibus suis pertinentiis, serbiensem- ecclesiam cum omnibus suis pertinentiis, bosoniensem ecclesiam cum omnibus suis pertinentiis, tribuniensem ec- desiam cum omnibus suis pertinentiis. monasteria quoque tam Latinorum quam Orae- corum siue Sclauorum cures; ut scias, et haec omnia unam ecclesiam esse, teque omnibus praedictis locis episcopali regiraine praeesse. Pallium autem fraternitati tuae ex more ad missalia solemnia celebranda, sicut antecessoribus tuis concessum est| concessimus : vide- iicet in natali doraini, epiphania, caena domini, pascha, ascensione, pentecoste, sic natali sancti Joannis baptistae, apostolorum Petri et Pauli, et quatuor festiuitatibus sanctae Mariae, scilicet natiuitate, annuntiatione, purificatione, assumptione, et duobns festis sancti Angeli, sic pro natalitiis quoque duodecim apostolorum, natali sancti Georgii et sanctorum Sergii et Bacchi, et festiuitate oinnium sanctorum, atque natali tuO; et quoties ordinationem vel consecrationem ecclesiarum celebramus. Hortarour itaque charitatem tuam, ut mores vitae tuae tanto honori conueniant, quatenus auctore deo, exemplis verbisque possis esse con- spicuus. Vita igitur tua filiis tuis sit regula, ut, si qua fortitudo in illis deprehenditur, in ea dirigatur. Cor ergo tuum, neque prospera; quae corporaliter hic blandiuntur, extoUant, neque aduersa deficianty sed quid^uid illud fuerit, virtutis paritate deuincat. NuIIum apud te locum ira^ odium, nullum furor indiscretus inueniat. Sacrae benedictionis, iustique iudicii opuB nulla venalitatis interuentio commaculet. Sit in te et boni pastoris dulcedo, sit et iudicis seuera distriQtio, unum scilicet, quod innocenter viuentes foueat, aliud quod inquietos

a prauitate conpescat. Misericordem te, prout patiatur, pauperibus exhibe, opressis

defensio tua subueniat^ opprimentibusque modesta ratio contradicat. Nullius faciem contra iustitiam accipias. NuUum quaerentem iura despicias; custodia in te aequitatis excellat, ut nec diues potentia sua aliquid apud vos extra viam suadeat rationis audere, nec pauperum de se sua faciat humilitas desperare, quatenus, deo miserante^ talis possis existere^ qualem sacra lectio praecepit, dicens : oportet episcopum irreprehensibilem esse. Sed his omnibus uti salubriter poteris, si charitatem magistram habueris, quam qui secutus fuerit, a recto ali* quando tramite non recedit. Ecce, frater charissimey inter multa aliay ista sunt sacerdotii, ista Bunt pallii ornamenta, quae si studiose obserukueris; quod foris accepisse ostenderis, intus babebis. Crux etiam ante te, sicut ante praedecessores tuos, per Dalmatiam et Slauoniam ubique geratur. Archiepiscopatura quoque ecclesiae tuae iuxta formam sanc* torum praedecessorura tuorum, a quorum auctoritate non debes aberrare, concedimus et confirmamus. Sancta trinitas gratia suae protectionis fraternitatem tuam circumdet, atque in timoris sui vos viara dirigat, ut post huius vitae araaritudinem; ad aeternam possis dulcedinera peruenire. Bene valete.

Sliedi pedat: Circulus quadrifidus in forma crucis cum nomine Alexandri II. circurairca huiusraodi habens mscriptionera : EXALTAUIT ME DEUS IN VIRTUTE BRACHII SUI.

128

Zatiem: Pontificatus domini Alexandri papae II. incTictione XII Datnm Romae XV. kalendas aprilis. Manus Petri cancellarii vice domini Annonis, coloniensis archiepiscopi anno sexto. (XI).'

Illyr. Sacrum. T. VII. str. 17. Jaffe. Regesta Pontif. Rom. ad A. 1067.

CXLVIII. 1067.

Fetar opat samostana $v. KrSevana u Zadru popisuje sva genHjiSta pripadajuca istomu samo^

stanu, priob6uju6i i darovnicu kralja hrvatshog Kresimira IV,

f Anno quoqne dominice incarnacioois millesimo LX septimo, indictione quinta, epacta III. concurrente septima. Regnante domno^Constantino Duca magno imperatore, prioratum Jadere vero presidente domno Leo imperiali protospathario et totius Dalmacie Catapano. £go quidem Petrus, sancti Chrisogoni abbas immeritus, cerno, quod in his temporibus^ in quibus iam deuenerunt fines seculorum, nonnulla subtrahuntur de posses- sionibus sanctoruu per ingluuias hominum mundanorum , ac deum non verencinm , callida machinamenta, et dolosa se amancium plurima argumenta. Unde cyrograpbum hoc ad posteritatis memoriam esse studui, cum consilio ac voluntate et testificatione prephate urbis nobilium, quorum nomina subtus ascripta reperientur. De possessionibus, hoc est terris, vineis^ oliuetis, pascuis ac piscacionibus prenominati cenobii, videlicet beati Chrisogoni Christi martyris, vel in quibus locis hec omnia habeantur, que tempore mei regiminis in obsequio fratrum in eadem ecclesia deo seruientium e^se cognoui; ne alicui de subscriptis rebus minuendi facultas in posternro tribuatur. In primis namque scribere curamus territorium, in quo uinee et oliue noetri monasterii esse plantate noscuntur, in loco qui Yculus nominatur et his terminis termin^tur: Est in eodem loco vallis infra duos humiles sed petrosos colles porrecta in oriente, que Rabiosa dicitur, et est primus terminus huius dicti territorii a capite ipsius vailis in orientC; ubi eciam pusillus ulmus stare cernitur, usque ad limitem qui ultra putheum eiusdem loci in occidentali parte habetur et alius per transuersum a mare usque viam antiquam; que est contra Sablata, in qba eciam hac de causa sita est antiquitus petrina paruula columnella, que erat ab intfidiatoribiis de suo occidentale loco priore remota in oriente quasi passos ducentos, quam nos cum consensu Chroatorum regis^ nomine Cresimiro, suorumque nobilium resti- tuimus in loco pristino. Hanc ipsam denique terram his paulo snpradictis terminis termi- natam, sine infestacione quorumlibet horainum seruis dei perpetuo possidendam, hoc modo antiquitus in nostro iam dicto monasterio fertur fuisse datam, quod quidam enim Chroatorum rex veniens ad oracionem in ecclesiam prephatam, pro sue remedio anime optulit eam, quod factum, pronepus eiui Cresimir dictus, iam rex nostris quoque stabiliutt diebus; inde nobis tradens libelium continentem ita: Ego Cresimir, qui alio nomine vocitor PetruS; Chroatorum rex Dalmatinorumque, notifico omnibus, quod iustum est visum michi, ut statuta parentum meorum antiquorum non cassarentur^ maxime ea, que ad salutem eorum pertiuent animarum. Comperimus namque in gestis proaui nostri

Zalcljucalc imao bi po Jaffen glasiti ovalLo: Datum Romae XV. knl, aprilis^ per manum

Petri cancellarii vice domini Annonis Colon. archiepiscopi anno sexto, pontificatus domini Aiexandri pi^ae II. Indict. XII. Nu ova indikcija neoada u vrieme papinstva Aleksandrova, nego se ima staviti ind. V. Ako se pako uzme obzir na lesiu godinu nadbiskupovanja Annonova, i na druga popinstva Aleksandrova onda bi ova listina pisana bila g. 1062. ind. XV. kamo ju je i Baronio uvrstio.

189

Cresiniijri maioris, quod pro remedio aaiiDe sae tradidiaset in monaaterio sancti Chrisogoni territorium aliquod in fundo, qui dicitur YcuIub, a quercu qui stat Bupra vallem rabioBam usque ad Stafiluro, qui hac de cauaa situB OBt in triuio quod est contra Sablata, perpetuo poBBidendum. Quod tutum poBseBBoribus Buis mansit iempore ipsiuB et filii eius DirsiBlaii et eorum potentibus banis Pribyne et Godemiro, et temporibuB SuataBlao, et fratrum eius CreBimir et Goyslao^ et filii eius Stephani, patris mei, fauentibus nobilibus banisy qui eorum fuere temporibus, hi sunt: Ouarda, BoBethech, et Stephanus Prasca. Unde dob sanccimus eorum sanccioneB a nobis roboratas perpetuo permanere. Si quis autem post obitum nostrum ista yiolare temptauerit, sumpmi incurr»! iudicis iram, et in orrendi examinis die aioistrum poBsidens locum audiat que sinistriB merentur. Actura est hoc in nonense ciuitate his coram testibus, Bolealauo tepze, testiB. Adamizo nouenBis iupanus testis. Vakyzo iupanus de Luca testis, Volesa dad, testisi BydjZ; postelnic testis, Johannes regis capellanusy testis, Zouiz, volar, testis, Dragona scutobaiulus testiSy Dadouit vinotoc, Grubona decanus testes. Et ego Adam monachus, Chroacie electus episoopusy iussu domini regis /nanu mea scripsi. — Est et aliud territorium Bancti Chrisogoni in insula, in loco qui antiquo nomine Flaueyco dicitur, quod nunc alio nomine Postimana nominatur, In quo loco edificata est ecclesia ad honorem beati MicbaeliB archangeli, que noscitur cella esse nostri cenobii; ubi eciam similiter ut in alio predicto territorio vinee plurime et oliue plantate in obaequio fratrum habentur, quam videlicet cellam; cum adiacentibus sibi territoriis, domnus Maius de Columna, iaderensis prior, cum suis nobilibus nostro eontulit monasterio, in opus fratrum ibidem Christo famulancium; quod factum utique inconuulsum mansit teropore ipsius et eius nep tis; equidem nomine dicti domni Magii, iaderensis similiter prioriS; ac tempore filii huius secnndi Magii, domni Gregorii imperialis proto- spatharii et D>tlmacie stratigi; seu Jadere prioris, qui tempore sui prioratus veniens cum Buis nobilibus, his terminis terminauit predictum territorium, videlicet a mare usque ad moncium sumraitates et a capite vallis, que in oriente post ecclesiam cernitur esse; in quo et factum fossatum habetur, qui contra ipsoB montes mitti videtur, usque maceriam, que ultra dcsertum oppidum est in parte occidentale, quo eciam tunc ob sui facti me- moriam pusillum pro signo aceruum statuit lapidum, quatinus iam serui dei morantes ibidem roolestiam quippe nunquam aliquam sustinerent.

IzYor na koii u gaber. arkivu u Zadru. Oap. XXIII. br. 573.

CXLIX. Oko g. 1067. U ZadriL

Stjepan I. biskup zctdarshi opist0e kako je selo PosHmana pripalo samostanu svetoga KrSevana

u Zadru.

Territoriuro sancti Crisogoni, in insula, in loco^ qui antiquo nomine Flaneico dicitur, nunc vero Postimana nominatur, in quo loco Prestancius episcopus una cum Maio fratre suo priore edificauerat ecclesiam ad honorem beati archangeli Michahelis et quibus voluerunt dotauerunt beneficiis. Traso denique, qui illis diebus huic nostro cenobio preerat abbas prospiciens hanc sibi suisqiie fratribus satis esse congruum et ad suam utilitatem nimis proficuum vocauit ad se dictos fratres et petiuit illum disponens eis necessitatem suorum fratrum ac domus dei. Cuius voluntatem ac petitionem consecuti sunt dicti presul et fratres eiuS; obtuleruntque in obsequio abbatis et fratrum t^^m ecclesiam

9

13Q

quam hedificanerant; qnaraque adiacentia territoria, et ut perpetuo beati martiris cella fierety tradentes eara legaliter corara nonnullis iaderensiura stabiliunt et confirmant. Quod fiictum utique inconuulsum mansit temporibns ipsorum. Sed post obitum illorum quidam temptabant subtrahere aliquid de donatis iam eccleeie dei territoriis, qua de causa veniens ad insulara filius dicti prioris Gregorius, sirailiter iadrensis prior et imperialiB patricius, ac tociufl Dalmacie stratigO; ad insulam cum suis consobrinis fiiii dicti episcopi, quatinus quis iaip nunquara posset in aliquo seruos dei molestare; predicta territoria sicut a suis patribus sacro cenobio donata fuerant, clarius propalauerunt, confirmarunt et his ter- minis terminarunt: a mari videiicet usque ad raoucium suramitates, .et a fundo vallis que in orientem post prephatara ecclcsiam esse^cernitur^ in quo fossatn, habetur, qui contra ipsos montes mitti videtur usque ad maceriamy que ultra desertura opidura in parte occidentali similiter babetur, quo eciara tunc ob l^ui facti raemoriam lapidum pro signo pusillum statuunt •Aceruum. Et hec quippe nomina sunt eorum qui huius rei cum eo tunc adintoreSy cooperatores et testes aiFuerunt, quorum iossu et voluntate et hoc cyrographum scilicct scribere fecimus. In primis scilicet Prestancius tribunus, Dabro tribunus, Mprtinus tribunus, Cerneca tribunus, Andreas tribnnus^ qui postea prior efi^f^ctus est, Dabro tri- bnnns, Sergius tribunus, Georgius tribunus, Maius tribunuS; Ursana tribunus, Petrus tribunuB, Pancella tnbunus et alii plurimi. Ego Stephanus iaderensis episcopns horum et aliorum nobilium plurimorum consilio, et voluntate, et testificatione^ curis prepeditus nonnulisy cyrographum hoc rustico serraone conscripsi.

S vana : De Posturaana ubi erat raonasterium sancte Neuiane — zatim novijim pismon) : Territorium sancti Chrysogoni in insula Postimane olim Flauisco^ seu in villa Neuiana.

Arkiv zadarski. Caps. I. Masso H. br. 7. Istodobni prepis u zemalj. arkiva u Zagreba Acta ant. Doc. IV.

CL. 1068.

Petar Semwitov sa sinovi Krinovimi daruje samostanu zadarskih kaludjerkah sv. Marije crkvu

sv, Petra i Favla u Obrovcu, sa svojimi eemljisti i pristojalisdi,

Ego Petrus, Seraiuiti filius, una cum filiis Crine et oranes mei propinqui, donamus pro animabus nostrorum parentura et pro salute nostra et nostrorura successorum, cenobio sancte Marie, ecclesiam que est in Brauizo, dedicata in honore sanctorum apostolorum Petri et Pauli, et cum omni territorio nostro, incipiente a territorio sancti Cbrisogoni ex utraque parte descendentem usque ad riuura, et ex alia parte riui ascendentera usque ad siluam iuxta territorium sancti Nikolai, excepto quasdara terrulas, que est ' in medio sancti" Crisogoni, ut habeant et possideunt in perpetuura. Si quis hoc nostrum factum fra-ogerc' presumpserit^ maledictionem dei incurrat et secundum mos terre satisfaciat. Actum est hoc coram horum nobilium presenti^, videlicet: Dabrane, iadertini episcopi, et Drago priorie, atque Madii iudicis, nec non Slauici iupani, et Zidimiri iupani, et aiioruai nobilium. £t egp presbyter Martinus, capellanus, interfui, scripsi et testis sura.

U arkivu kaludjericah sv. Marije u Zadru. Dva prepisa.

' Drugi prepis : suni.

t31

€LI. Oko g. 1068.

^

Petar opat samosiana sv, Krsevana u Zadru^ predoQC Moqu sinu Barbe na njeko vrieme zendju u polju Lukoranu, §io ju bijase samostanu darovao Dabro, sin Nikiforov.

f In nomine dei eterni. Fature recordacionis litteris notificare sataginniS; ut posteris pateant, ut si quis a veritatc exorbitare volucrit, ipsas litteras (sic) eundem arguat. Ego denique P. sancti Ghrisogoni abb^s breuis litteris facio de quodara terras in campo Laucarani; ab ecclesia sancti Laurencii quasi passos sexaginta, in parte occidentali; quem Dabro filio Nichifori pro remedio anime sue in domo sancti Laurentii offerens, postea vero obiens^ Maius filio Barbe abstraere non metuit, sed abstracta aliquantulum, vineas ibidem sibi composuit. Pro qua re ego quadam die in episcopatu iadertine sedis conueni, presente domino Stephano eiusdem cathedra residentCy et Candido prior, et Maius iudex et aliis plures nobilibus, quos longum esset enarare. Ibique plurima sunt memorata; et quod iniuste a domo dei fuerat abstractum, iuste reddere est iudicatum^ ut terras et vineas sit in perpetuum in ecclesia sancti Laurencii et nobis- nostrisque successoribus possidendum. Hoc actum est coram supramemorati testes. Sed tandem diuina clemencia inspirante, atque misericordia commotus, placuit michi raeisque confratribus ut ipsas vi- neas ad ipso Maio in vita sua sine aliquo censo retinere concedimus, post abscessum vero eius si quis ex suo genere eam reiinere voluerit; reddat quarta in domo sancti Laurentii. Et hoc actumest presentibus istis testibus: Imprimis Fusco Branza, Dominic Mehine, Dabro Snathola. Andreas filio diaconi Martini, et Dabrana filio Petri Lipe.

Listioa ova pisana na malenoj pergaroeni pismeni Xf. vieka, 6uva se u zagreba^koj zemalj. pismohrani medju najstarijimi listinami Doc. V.

CLII. 1069. IT Ninu.

Kresimir IV. kralj hrvatski daruje samostanu sv, KrSevaHa u Zadru oiok Mauni.

f Quoniam diuinitatis cximia celsitudo summos ac minimos non roodo pro meritis verum etiam dispensatione profunda terrenos largitur honores et modo inuestigabili eleuat subliraandos, et sublimium superborum colla pessundet| ut ineffabilis iudicis ineffabile quo- que iudicium perseueret, et omnipotentis discrecio ex inexausto procedens fonte terrena dispenset iroperia. Ideo ego Cresimirus, diuina gratia largiente Chroacie atque Dalmacie iura gubernanS; acque aui mei beate meiuorie Cresimir, regis, patrisque .mei regis Ste- phani in elisio canipo feliciter quiescentis, liabenas regni retinens, anno dominice incarna- cionis Jhesu Christi, domini nostri MLXYIIII, indictione VII, epacta vero (XX). V. con- currente III, in nostro npnensi cenaculo rcsidenS; una cum nostris iupanis, comitibus atque banis, capellanis etiam nostre regalis aule, cogitare cepi, qualiter omnipotens deus here- ditarii regni mei concessa gubernacula conseruaret et animabus meorum predecessorum requiem eternam donaret Inueni nichil in operibus memorie dignius, nichilque deo ac- ceptabilius quam et nostra terrestri aula supernorum ciuium atque sanctorum sacrata habitacula possessionibns, muneribusque ditare condignis. Igitur quia deus omnipotens terra urarique nostrum prolongauit regnum decreuimus et prompto animo stabiliuimus mo- nasterium sanctisBimi G(ri80goni) martiris, cuius venerabile corpus infra eiusdem ciaitatis menia requiescit prediis atqae possessionibns- honorarc; simul quia in gestis aatecessorum

132

nostrorum, regum silicet excellentis^imorum, in campis et t^rritoriis plurimis' predictura monasterium inuenimus priuilegiatum. Nos ergo a predecf^ssoribus nostris in nullo de- uiantes, pro remedio anime mee, meorumque omnium defunctorum, ofFerimus hoc et sta- biliter horum-tenore donamus tibi beatissimo G(risogono), martiri glorioso^ et per te domino Petro, tue sancte aule digno abbati, noslrAm propriam insulam, in nostro dalmatico mari sitam; que vocatur Mauni, cui ex orientali parte adiacet insula, que in vulgari sclauonico Veru, nuncupatur, ut eam habeat et possideat in eternum, absque cuiusquam mortalium inquietudine, predictum sanctissimi martiris monasterium^ nam sic bona nostra decreuit voluntas, annuentibus et supplicantibus uniuersis nostri regni principibus. Ut autem hec nostra donatio in eternum fundetur et stabilitate perpetua perseueret, eam, nostra nostro- rumque episcoporum attestatione^ simulque cum testacione astringimus^ et inuiolabiter premunimus, statuenteS; ut quicumque moftallum immemor diuini examinis et peruersor nostre regie dignitatis voluerit unquam ausu temerario de predicta insula a nobis rega- liter concessa, monasterium sanctissimi G(risogoni) inquietare, simulque nostra iura con- fundere, incurrat iram super iam futuri iudicii, et sit reus in conspectu extremi examinis, cum Herode, Juda et Simone niago, portionem in eternum habituruS; et Antichristi con- sortium possessurus, ab omnipotente deo, suisque apostolis, et cuncta sanctorum cetu, et beatissimo G(risogono) maledictionem accipiat seropiternam, et nostre regali curie, quibus- cumque successoribus meis regibus, iupanis, comitibus, siue banis componat libras auri C et in nostro regno perpetuo sit infamis. f . Ego Cresimir rex Cru(acie) atque Dalmacie . f Ego Stephanus Jadre episcopus signaui. Et hec sunt nomina testium qui in ho6 facto interfuerunt. f Admizo nonensis iupanus; testis, Bolesclaus curialis comes^ testis, Viachizo iupanus de Luca testis, f. Volessa dad testis, Budez postelnic berberensis iupanus testis, Johannes regis capellanus testis, Petrus regalis curie iudex testis, Studec, regalis, pincerna testis; dominus Leo imperialis protospatarius ac tocius Dalmacie ac iupanus testis, Salui- sclauus nonensis iudex, testis, Adam monachus sancti Bartholomei abbas testis, Petrus iupanus de Sidraga testis. Dragomir iupanus d^ Oetina tcstis, Andreas belgradensis prior, testis. f . Ego Anastasius huius cirographi dictator cruatcnsis opiscopus, et aule regie can- cellarius iussu et voluntate predicti domini mei regis scripsi et confirmaui feliciter in ciuitate Nona. Amen.

Iz prepisa od g. 1248. U arkivu u Zadru Cap. XVIII. br. 430.

CLIIL 1069 mjeseca llstopada.

Kresimir IV. krali hrvataki podieljuje samostanu sv. Tome u Belgradu njeke slobode i kra-

Ijevsko zemljiUe Hasokaticu,

Dc libertate ecclesie sancti Thome.

In nomine sancto et indiuidue trinitatis, anno quoque dominice incamationis raillesimo LXIX. indictione VI(I) mense octubrid. Ego Chresymir rex Chroatorum atque Dalmatinorum, testimoninm facio cum omnibus nobilibus meis^ quod monasterio sancti Thome apoatoli sub manu domine Dabrize, eiusdem monasterii matris, conferro firmum Rtabileroque obseruando dccerno, scilicet ut idem monasterium amodo et deinceps absqne omni tributo perpetue existat liberum, ita ut nec mihi^ nec meis successoribus cuiuslibet COQSuetadiois debito implicatum esse videatary nisi tamen «voluntariam exibe(n)s honori-

133

ficeDtianiy qnatenus omnium ancillarum dei io eodem comorantium ccnobio libertaa et diuturna quies omnium seclarium infestatione exempta, liccncius atque instanciuA suo pOBsint famulari creatori, cui se sub sacre legis iugo libentissime, subdidisse noscuntur. Quapropter iam dictnm cenobium non solum libertati donamus, verum insuper et regale territorium in loco qui Rasochatiza vocatur^ incipiente ab ipsa Rasochatiza, ubi sunt due funtane et vadit usque ad puteum qui manet iuxta terrara Mogorouici, in longitudine et in latitudine a monte Tini usque ad riuum et ihidem Smurdazani incipiente a termino vallis asque ad predictum montem Tini. Si enim quandocumque quislibet michi successor intemeQerity huiusque mei decreti stabilitum parui penderit, et ex omnibus, que a me fideliter statuta sunt^ aliquid minuere , vel transgredi voluerit, iram habeaf omnipotentis dei et oronium sanctorum super illos maneat; nec non et trecentorum decem et octo patrum anatematis vinculo inodetur, et in nouissimo ac tremendo examine cum diabolo suisque rainiptris ac Juda traditore damnetur et inextinguibilis flamma incendio crucietur. Huius denique rei stabilitum palam actum et coram his testibus roboratum : L(Hurencio) archiepiscopo; R(ainerio) croatico episcopo, G(oizone) bano et alii plures.

Polichorion. U arkivu zadarskoga guberuija.

CLIV. 1069.

Kresimir 1 V. hrvaUhi daruje 8amo9tanu sv. Stjepana kod Spliela, njeki mlin koj dar potvrdi

necak mu Sfjepan.

In nomine domini nostri Jesu Christi. Ego Cresimirus, dei gr»tia rex Chroba- torum atque Dalmatorum, constitui exiguum donum contribuere cenobio sancti Stephani proto-martiris prope Spalatum sito. Nam cum me alliccret, atque*adeo admoneret vene- rabilis archiepiscopus Laurentius, itemque abbas Oisilbertus, ut pro expiatione, ac salute' anime mee, meorumque parentum, eidem cenobio traderem locum moletrine, quera, ut nobis ostensum est, monachis opportunura esse comperimus, quippe proxiraum ecclesiae sancti Petri in agro salonitano : illum ergo libenter eisdem monachis concedimus ; ut eam in per- petnum obtineant, ac possideant. Si quis vero ex nostris successoribus, quod deus avertat, hanc nostram donationem irritam fecerit, subsit maledicto, et anathemate prepotentis dei sanctorumque patruro, et cum Juda proditore eternis apud inferos supliciis torqueatur. Acta sunt coram testibus, supradicto Laurencio archiepiscopo^ Petro archi-diacono, Johanne sacordote et monacho, Petro primicerio, Dragano stitonossa, Asdricio podzupo, ct Ore- gorio podzuppo. Ego Theodorus presbyter, ct sacrario positus, iussu eiusdem regis do- mini mei hanc donationc*n littcris mandaui, et testis adfui. Ego vcro Stephanus, eiusdera patrui mei heres, et diuina clementia futurus in regno successor, hanc donationem.con- firmo, et ratam in perpetuum esse iubeo, coram eodem archiepisqopo, et Qregorio episcopo Ohroatie. Ego Joanncs sacrario archiepiscopali prcpositus testis adfui.

Ovu listiiiu prevede Farlati iz lalijaD»koga, u kom jeziku bijase uvrscena u zborniku listinah samostaDa sv. Stjepana kod Spljeta. Farlati Illyr. Sacr. T. III. p. 138.

134

CLV. 1069.

Petar immvani biskup krdki polaSe zaMetvu^ kojom se obvezt^e da ce biti posltiSan nadbiskupu

apljetskom.

Ego Petrus presbiter, ecclesie vecleasis futurus episcopus, ab hac hora in aotea promitto ecclesie spalatinc, et tibi domino Laurentio archiepiscopo, tuisque successoribus canonice intrantibus, obcdientiam et fidelitatem, et auxilium pro meo posse et scire, se- cundum ordinem meum. Sic me deus adiuuet et hec sancta quatuor euangeliat

Farlati. Illyr. Sacr. T. HI. sti. 141,

CLYI. 1069. mjeseca prosiiiea. U Spljetu.

Lovro nadbiskup spljetski utemeljujc samostan kuludjericah sv. Benedikta u SplietUy i naznaduje

prava tako ovoga samostana kao i crkve sv, Marije,

In nomine sanctc et indiuidue trinitatis. Anno quidem dominice incarnacionis millesimo LXVIIIII, (sic) indictione vero VII; regnunte Cressimiro rege Chroatorum et Dalmatinorum.' Ego Laurencius nuper apsarensia eeclcsie presul, diuina ministrante clemencia, cuius absque nutu nulla consistunt, nulla inesse, nulla in mundo videntur deesse, upalatine sedis electus ct ordinatus archiepiscopus. Igitur magnitudinem misera- cionis eius considerans, imperiumque formidans, et illud quod exigiturus est quandoqiie in iudicio futuro^xpauescens, dicente scriptura: cui plus comittitur, plus ab eo cxigitur; cepi equanimiter de tanta michi grege a domino commissa, quomodo, qualiterue sibi eterni verbi possit concedere pastionem. Denique prout etas aut sexus cuiuscumque indigebat| diuina largitate suggerente, illis necessaria suficienter subministrabuntur. Ve- rumtamen locus^ immo portus feminino sexui perfecte saluacionis nusquam inueni, ia quo religiosam et deo placitam vitam agere posset. Unde factum est^ communi cum con- tfilio; locum sibi utilem aptaremus (ad) monasterium construendum, clericorum scilicet| et laycorum iidelium, Vaiize prioris cum suis nobilibus cunctis. Inuento itaquc loco cum ecclesia, que ad honorem sancti Benedicti constructa fuerat^ que eciam cellara beatiasi- mi Domnii pontificis et martiris Christi, clerici ac layci sub iureiurando coniirmaueruttt osse. Inuente quoque sunt et persone, que ibidem deo deuote adessent seruiture. InprimiB domna Chatena, nobillissima feminarum, quam postea abbatissam vidimus, domino volen- te^ sua cum sorore Staua^ domnaque Anna^ et domna Agapis, ac domna Vera, cum ceteris deo deuotis personis. Quibus, ut superius, cum communi consilio, locum concessimus ad monasterii construccionem et ad nostrarum omnium animarum dignam remuneracionem. Tali denique pacto, talique confirmacione, quatinus sit illud prelibatum, deo volente mo- nasterium ita liberum et absolutum ab omni seculari nexu, ab omnique paccione securum, queraadmodum monasterium beati protomartiris Stefani a nostris antecessoribus statutum et ordinatum videtur. Quibus inprimis ad auxilium et solacium inferiorem pauimentum cum canaua turris sancti Petri, omnibus eiusdem ecclesie ereditariis consencientibus concessimus. Inprimis Duimo Zoppo, Forminus Budichino, presbitero Rizancio, Duimo Dragauiti cuin Marculla uxore sua, ot filiis suis Potrana ct Drago, dorana Anna muHer — -ione Naplate. Non enim ibi congregacio esse poterit sine hoc. Hec et enim ante horum noticiam testiuoi condonacio facta fuit, videlicet: domni Johannis monachi vcnetici, Gregorii presbiteri in

135

Asca, Peiri archidiaconi, presbiteri Peiri, oooiniumqae clericorum, prioris Valize, Nichodemi, prenominati Duimi, Claudii, Mesagalina, Duimi, filii Valizo prenominati, Duimi Draga- uiti ac nobilium laicorum Giuitatis spalatine Sed quia inDongruum ac inutile uidebatur ei^dem Banctimonialibus fratreg vel seruitores sexus masculini pariter commorare, habito eonsilio, studiose locum, in quo prouisores ancillarum dei seorsum manerent perquirere statuimus. Itaque dei ordinacione locus cum ecciesia, que a bone memorie viro, (^cilicet sacerdote Andrea^ quondam ad honorem sancte dei genitricis et virginis Marie con- structa uidebatur, inueta est. UndB communi omnium clericorum ac laycorum, prioris videlicet memorati, omniumque nobilium voluntate, nec non illo eodem consenciente cui eiusdem ecclesie cura fuerat data, in potestate dei seruorum ad regcndum con endata, . illam ^rephato cenobio cum terris ac vineis vel librisy seu quicquid habere videbatur ad auxilium firmantes, perpetue concessimus, ita quidem, ut restaurucionera sui status nullo tempore, quod est illud edificii vel diuini oiicii ammitterct Ad hec, ante stabiliuiraus bi habuerint nauigia siue comercia, eant et redeant. Piscatores gyrrum sibi galetam pre- beant. I. Alii autem piscatores singulos cum habuerint, deferant pisces. Quodcumque na- uigium, frumenta deferrens, singula modia contribuat Terram^ que prope monasterib est que dicitur ad Qusternam, quia in commune erat, sibi concessimus. De sororibus autem, que nuQc domino seruiture ibi ingrediuntur vel que oodem inuitate ingressure aderint, suis facultatibus, immo territoriis libera cuncta que in prepbato nfonasterio optulerint territoria, volumus adesse ab bumano cuncto seruicio^ scilicet ab illo quod vulgo zuirum dicitur. Verumtamen et hoc quod sibi ihiunctum est, a nobis gracia honoris nostre methropolis ecclesie, in precipua festiuitate, videlicet beatissiroi Domnii^ duos quippe cereos. singularum librarum et duas oblatas tantum ofFerant in tributum. Deinde v^ro nulli subiaceant tri- buto, nulli vi subsistant, nisi gratia dileccionis et munere' oracionis. Hacta sunt autem hec mense duodecimo, ante noticiam horum testium. In primis Valize et Nicliodemi priorum, Petri archidiaconi, Miche arcbipresbyteri, domni Johannis presbyteri, et monachi, Basilii capellani, Stefani presbyteri, diaconi Fusconis, presbyteri Johannis, presbyteri Popini, Micha presbyteri^ Martini, presbytcri^ Jobannis iudicatoris, Duimi domni Petri, Johannis Mesagaline et fratris ipsius, Johannis de Poria^. Duimi domni Dragi, Formini Busice et oraniuna clericorum sancti Domnii ac laycorura spalatine urbis. Si quis a.uteni, quod absit, huius nostre contirmacionis. violator temerario ausu cxtitcrit, iratum habeat trinum et unum deum tt CCC decem et octo sanctorum patrura consequaiur malediccionem, et cum Juda, perpetuam sustineat dampnicionem. Ego vero Teodorus licct irameritus presbyter ei cancellariu4 ecclesie sancti Domniiy per iussionem domini roei prenominati archiepiscopi huius confirmacionis dictaminis scriptor et testis sum.

Pripisano : Ego Nemirai filia Mesagalina emi isto loco, ubi edificaui ecclesiam sancii Nicolai^ pro triginta romanatisy et ofiero eam ad onorem »ancti Benedicti et una peza ierre in loco ubi dicitur petra in Pinat et unum amictum aureum. Ego autom presbyier Teodorus scripsi.

Izvornik na ko2i u arkivu kaludjericah u Zadru.

CLVII. Oko g. 1069.

Kresimir IV. kralj hrvatski daruje samosianu sv, Tome u Beigradu njeke zemlje u Sidragi.

Ego rex Chresimir per caritatem doi et beatc Marie virginis nec non ci sancti Thome apostoli; aliquam benedictionem dono pro redemptione anime mee meorumque

136

succeBsomtD; et monaaterium ^ predicti saneti Thome aitam ^ in ciuitate Belgrado, idem terraa que in Sydraga nominantur^ ut sint perpetuum illorum et qui post nostro disoeBsu aliud aliquid corrumpere temptauerit, maledictus sit a deo omnipotente, a beato Thoma apoetolo et ab omnibus Banctis dei, et cum Juda particeps fiat in eternum incendiumi et hec eontra hisdonum michi concessit optimum equum. Hec facta aunt coraro his teatibus: epiacopo Theodoaio, Drago priore, Rainerio chroatino epiacopo, Goizone bano et alii plurea.

Polichorion. U arkivu zadarakoga gubemija.

CLVIII. 1070. 16. svlbnja. .

Kresimir IV. kralj hrvatski potvrdjuje lisiinu kojom rabfjani osnovase samostan benedikiinski

sv, Petra na Uabu,

Quemadmodum hoc teatamentum bonum et iuatum vidimuS| a veatro epiacopo et ciericisi ceterisque vestria ciuibus corroboratum et iaudatum, ita ego Creaimirua rex eandem coliaudationem et confirinationem corroboro, et ai aliquia inatinctu diaboli con- pulaua^ hanc corroborationem noatram dirrumpere temptauerit, conuenit aibi fortior nobis esae et amicitiam nostram apernere. Anno domini millesimo aeptuagesimo^ indictione octaua, die aextodecimo intraiite madio; preaentibua magiatro Qregorio gramatico, et Pauio de Bulia et aliis.

IzTadjeno \z dvajuh 6tarih prepisah cuvanih u Rabu kao i iisttna g. 1060. pod brojem CXXXVIII. priobdena.

CLIX. 1070. U Ninu.

Eadovan, unuk Vlkica daruje samostanu s». Krievana u Zadru, posjed svoga djeda u Suhovaru,

prieivajud se na sud krcdja Kresimira.

t Anno dominicc incarnationis, millesimo septuagesimo, indictione VIIII. (VIII)> Hugusto regnante ^ Romano tercio, tempore Cresimiri regis Chroatorum et Dalmatinorum. Ego Radouan, nepos Lilici * trado omnem possessionem meam, que fuit predicti aui mei in loco qui dicitur Snchouara ^ beato martiri Crisogono, presente eiusdem monasterii Petro abbate, que possessio his manifestis indiciis declaratur. A lacu ex septem trionali plaga protendendo in directum versus boream ad riuum, et ab isto loco eundo ad aua- tralem partem ad terminos predii de Duculo^ cum suis circumadiacentis pascuis. Sed quia resistebat michi Vekemir Luce iupanus, cum Boleslao tepci, et hoc donura quod sancto martiri intuitu dei et pro remedio meorum predecessorum aniroarum feceram contradicebant, et ad nichiluro deuenire satagebant, dicentes ipsam terram a rege predicto sibi esse concessam. Ob quam igitur contentionem, die sancto pasce studui adesse ante presentiam predicti regis, ubi non modica turba nobilium, tam Cbroatorum ^ quam Dal- matinorum adherat. Tunc coram omnibus interrogaui satis diligenter dominum meum regom, si tantillam hercditatcm meam illis iupanis habere concesaisset, qui in facie omnium id ' se minime egisse respondit ^^ ^tque mei roisertus ' \ largitus est michi legatum suum nomine Apriciuro Socolarem, qui regia fretus auctoritate, michi et meam

' Drugis prepis : inoDasteno. ^ sito. ^ U drugotn prepisu : imperante. * Valjda Vilice, ili Vilici — v'lci. *Dr. prepis: Suhovari. * Dr. prepis: Dubio. ' Dr. pr. Velcimir. ® Dr. pr. Chroati- norum. **' Dr. pr. Tunc rez coram omnibue illud. '^ dixit. ' ' miserescens.

• J37

terrarn ab illis defendena redderet ^, ac meam donacionem publice coram vicinis in loco BupradiclOy hoc est in monasterio sancti martiris Grisogoniy confirmareti et sigilli proprii munimine roboraret. Quod diuine misericordie instinctu factum est, nam predictus Apricius

una mecum ad predictum locum videlicet Suchouara ^ venienB, coram omnibus ibidem ma-

nentibuB^ nec non coram aduenieotibus Bubsoriptis testibus, terram iniuste querentibus interdixit et sicut illam domni dei largitus fueram una mecum regali inBtitucione iterum tradidit et confirmauit Unde ego predictus Radouan, regia potituB iustitia rogo et con- testor omnes Christi fideles; per patrem et Jbesum Christum filium eius, nec non et Bpiritam sanctum ab utroque procedentem, ut hec omnia inuiolabiliter conserueut Si quis antem hanc meam oblationem, qualibet cupiditate deceptus, quocunque ingenio^ vel aliquo tempore a domo deiauferre temptauerit/sumpmi ^ numinis iram incurrat; sortemque pos- sideat cum his, qui dixerunt domino deo: recede a nobits, nec ut iudicetur, sed in per* petnum dampnetur, rcsurgat. Cui donationi et facto interfuerunt hi testes : Desinna nonensis iupanus, testis, Cerminicus breberschico, testis, Volcinua^ zatioschico, testis, Dabro^ poliscico testis, Cosma Iiischico testis, Mutimir Sidraschico^ tcstis, Saraceno sitinico* testis^ Jacobizo Zastotinscico '^ testis, Bolano tepciza, testis, Johannes dat, testis, Johannes capellanus, testis, Budicio postelnico testis^ Desimir Smulie filius testis; Tolimir psar testis, Vitomir duornich. Hii omnes testes fuerunt coram rege. Suchouare vero : Tribigoi grasciche ^' Chroatinus, Zelodrag, Dragouit, Dobrogoi, Negouan. f Ego Anastasius chroa- tensis episcopus et aule regie cancellarius, hanc donacionis cartulam rogatu predicti Rado- uani et ex mandato domini mei regis, intus ut in ciuitate Nona scripsl et confirmaui feliciter '*.

Od ove listioe ima dva prepisa na pergameui. Stariji prepis nalazi se u arkivu zadarskoga guhemija medju pismi mon. sv. KrSevana. Rottolo £. Capsula XIV. br. 2. Drugi noviji prepis takodjer na pergameni 5uva se a zem. arkivu u Zagrebu. DocumeDta autiquissima br. VI.

~ CLX. 1070. U Ninu.

Badovan daruje sve zemfje i vinograde svoga djeda Vuka (VcUeka) samostanu sv, KrSevana

u Zadru,

^ f Anno ab incarnacione doroini nostri Jhesu Christi millesimo LXX, indictione VIIII (VIII), regnante Komano imperatore tercio *^ rege Chrobacie, Dalmacieque Petro, Suuinimir bano. Actum in ciuitaie Nona. Adamizo iupano. Ego Radoua|iU8 trado omnem poB8688ionem meam in terris et vineis queque fuit aui mei Valeco, de ciuitate Nonay mo- nasterio sancti Chrisogoiii^ abbate Petro pri^sente, iurc perpetuo possidendam. His coram teBtibu8| capeilano Petro teste, Laurenoio teste, Deainna iupano teste, Adamizo iupano teete^ Souinna setenico teste, Dcdu '^ teste, Vitadrago teste, Nepostoy teBte, Petro presbytero teste, Michael preBbytero teete, Prodauo teste, Kugota teste, Andreas presbyter teste. Ki quis autem hanc conscripcionis vel donacionis (cartulam) voluerit corrumpere, oupiditate deoeptus^ sopemi numinis iram incurrat, sortoroque poBBideat cum hlB, qui dixerant domino deo:

' redderat * Suchouari. ^ snpremi. * lam perpetuo * Vocinna. • Dalizo. ^ Luscicho. ® Sidru- ttchicbo. »8itnicho. *• Zastobrinichicho. " Tribigoi Grascile. •« Na dr. pr. Ego Adam presbytcr et inoBBchus ▼eritate comperta manu propria scripsi. '^ Romau III. carcvao je od g. 1028. do 1034. tu jc dakle pogriesno stavljeno njegovo imc. '* Dat.

138

recede a nobis ; nec at iudicetur, sed ut perpetuo damnetur, resurgat. Ego Adam presbyter et monsichus, veritate comperta rogatus^ manu mea scripBi.

Ovaj istodobni prevod iz hrvaUkoga pisHD, iia maleDoj pergameni nalazi se u arkivu zadar- bkoga gubernija. Stari prepis iz XI. vieka, u zagreb. zemalj. pismohrani. Doc. aotiquissima br. VII'

CLXI. 1070. U Zadru.

HrviUm i brai mu Ljulosirah, daruju svoje eemljiste u Sekiranih samostanu s». Krsewma

u Zadru,

f Anno-ab incarnacione domini nostri Jhesu Christi millcsiroo LXX, indictione VIIII (VIII) imperante Romano tercio, regnante Crobacie rege Cresimiro, bano Suinnimir. Actum in ciuitate Jadera. £go Chrobatinus, una cum fratre mco Lutostracho * tradimua in monasterio sancti Chrisogoni territorium quod aberaus in loco qui dicitur Sekirani,^ abbate Petro presentc, contiguum eiusdem ecclesie territorium^ his corara, testibus: priore Jadere Drago, teste, Cusma iupano Luce, teste, Adamizo, iupano * teste, iudex Maio, Jadere^, testis, Apricio, tcste, Cando teste, Dabro dc Bonarauta^, tcstis, Andreas, tilius episcopi, testis. Ego Adam presbyter t!t monachus veritatc comperta, rogatus manu mea scripsi.

Dva Buvremena prepisa na pergameni. U zad. guber. arkivu. Cape. XXIII. Rotollo I. Nr. 611. i Caps. ]. Masso H. br. 7.

CLXIL 1070. U Belgradii.

Ivan dfjed sa svojom suprugom Dobrilomy daruje samostanu sv. Krsevana u Zadru svoj posjed

u Cepriljanih i na Brdih»

Anno ab incarnacione doraini nostri Jhesu Christi millesimo LXX. indictione nona. (VIII) Imperante domno Romano tercio, Croacie vero regnante Chresirairo rege, ego Johannes Chroatorum dad cum conscia uxore mea Dobrila, vendo possessionem meara in loco qui dicitur Cepriylani, monasterio beati Grisogoni per viginti solidos iure per- petuo possidendam, presente Petro abbate. Que his cingitur terminis ac lateribus : a latere orientali via publica, ab australi colina deserti, ab occidentali terra sancti Platonis, a septemtrionali terra Adamizo iupani, his coram testibus: Laurencius testis, Desinna iup- panus testis, Adamizo (upanus testis, Souina Sachich, testis, Saracenus setnic testis, Petrus capelianus testis, Vitodrago testis, Nepostoy testis, Michahel presbyter testis, Prodano testis, Rugata, Andreas presbytcr, Radouan testes. Ego Adam presbyter et monachus ro- gatus et veritate comperta (scripsi — — — ).

Item ego Johannes, Chroatorum dad, pro remedio anime mee, eodem terapore cfoncedo monasterio beati Grisogoni roartiris, curtem in loco qui dicitur Berda, perpetuo possidendam, presente Formino abbate. Hanc ipsam denique terram promerui a domitto

' U drugom prepisu : Lutstrdcb. ^ U dr. prepisu : Sacherani. ^ Drugi prepis : contiguum ter- ritorio eiusdem ecclesie, presente Petro abbate perpetuo retinenduui. Qui autem hanc oostram do- nacionem Bubtraere voluerit, omnipotentis iram incurrat. Actum hoc in ciuitate Jadera, ^ None iupauo, ^ MaiuB Jadere iudez, testis. ^ Bonemute. "^ Rogatus a donatore et veritate compf rta.

139

meo Chresimiro rege, et ipse concesflit mihi. hanc facere donacionem. Acta Bunt hec in ciuitate Belgrado, coram ipso domino meo ChreBimiro rege, et bis coram testibus : Drugona scutonoB, testis, Michael testis, Johannes capellanus, testis. Et ego Dominicus presbyter et monachus iussu donatoris manu mea propria scripsi.

Is kaSnjeg prepiM. U gab. arkira Eadamkom. Caps. I. Masso H. Nr. 7.

CLXin. Oko g. 1070.

Dabro qpat samostana benediktinskoga 8V, Stjepana u Solinu, daruje sav svcj imetcik itiomu

samoatanu.

In nomine aeterni dei et salaatoris nostri Jesu Christi. Ego Dabrion indigouB abbasy egro corpore, mente tamen adhuc sana, vegetaque, post multa pericula, et calami- tates, quas meis delictis acceptas fero, cum mihi tandem diuina misericordia id conces- serit^ qnod summopere precatus sum, et de consrlio amicorum onus ad perniciem animae meae susceptum deposuerim, eaque demum omnia perfecerim, quae multo antea efflci praestarique oportebat; nunc mihi et rebus meis consulere statui pro eo, ac lex diuina et regala sancti Benedicti praescribit in hoc caenobio sancti Stephani, inter cuius alumnos ego, quamuis indignus, annumeror. Itaque res omnes abdico^ quae vel nostrae sunt vel nostrae • videri possunt, vel nobis commissae fuerunt, quasque a maioribus nostris accepi, tum a Paalo arcbiepiscopo, tum a Dabra matre mea adoptiua. Item renuncio ecclesiae sanctae Mariae in Palude, et omnibus eius appendicibus, caeterisque omnibus rebus^ quae vel nostrae videntur esse ^ vel ad nos quoquo modo pertiuent, mobilibus pariter atque immobilibus. Quae omnia in lus potestatemque transfero eiusdem monasterii; ut arbitratu suo illis in per- petuum utatur, habendo, possidendo. permutando. Si quis vero nostrorum consanguineorum diabolico instictu impulsus, huic nostrae donationi aduersari audeat, subsit indignationi unins ac trini dei, et anathemati trecentorum et duodeuiginti sanctorum patrum.

Huic donationi tcstes adfuerunt : venerabilis Laurentius archiepiscopuR, Gregorius episcopusy dominus Benedictus abbas, Petrus archidiaconus^ dominus Urso abbas, Joannes saceliariusy Petrus praesbyter et cardinalis (?), prior tragurieiisis dominus Petrus Bella, Joannes praesbyter, et dominus Petrus decanus.

Ego vero Theodorus praesbyter scripsi et testis adfui.

LiBtina ora prevedena je iz talijaoskoga prevoda na latinski po Farlatn, koj ju nadje u samostann sv. Stjepana de Pinis n Splietu. Farlati, Illyricum sacrum T.*in. str. 153.

CLXIV. Oko g. 1070

Ivan djakon prodaje svoju isemljn u Obrovcu, samostanu sv. KrSevana u Zadru.

Ego Johannes diaconus, frater Dimitri presbyteri, tibi domino Petro abbati sancti Orisogoniy ad opus tuorum fratrum, vendidi terram in loco qui vocatur Obrouizo, pro sex solidos aureos, continentem seraenti modia usque viginti quatuor, que est iuxta terram vestri cenobii, hoc quidem tenore: ut si aliqais meorura vel extraneorum vobis hanc terram me*viuenfe aubtrahere voluerit, ego me anteponam illam ad deffendendam. Quod si eam deffendere nequiuero, promitto me vestrum vobis reddere, nisi vestra michi

140

aderit pietas, duplicatura preeium. Actum est hoc in vestro monasterio sub camera beati DanieliS; subque noticia horum testium, ante quorum presentiam prefactos michi dedisti solidos: Stephanus iaderensis episcopus^ Maius diaconus et monachus testis, Petrizo Pezenego testis.

Matica u gt^bern. zadarBkom arkiva, Caps. l. Masso H. br. 7.

CLXV. 107L 8. srpnja. U Belgradu.

Kresimir IV. hralj hrvatski. uredjuje Supe biskupije rahske,

Anno ab incarnatione domini - nostri Jhesu Christi MLXXI. indictione Vllll. die octaua mensis iulii. Tempore domini Alexandri pape urbis Rome. Ego C. rex Dalmatinorum ac Chroatorum, insimul meia cum principibus, iustitiam arbensis ecclesie retinentes^ et eam in protectione nostra suscipientes, volumus et perpetuo iure assen- tientes firmamus, ut dicta ecclesia habeat suas parochias, silicet: iuppam, que fuit sub alpibuS; a castro iatine Murula vocitato, sclauonice Steni^e, usque ad fluuium Copriuey et ecclesiam sancti Georgii in Rawlsay Kissam suis cum pertinentiis, tantum retinentes de iure suo paucas villas Pagi, Pe^ani^ Murowlani, Wlasipi, quas, et si pro malo habent, nouo dedimus episcopo nonensi. Juppam Licche, iuppam Bu^ani et Bo^achi. "^i hoc statutum volumus perpetuo inuiolabile manerCi sicut semper a maioribus natu didicimus dicte iam ecclesie inuiolabile perstitisse. Quicumque igitur nostris de successoribus hoc priuilegiam perturbare et ei vim infferre aliquo molimine atemptauerit, nostro iudicio pellatur a regno. De inferioribus sahctimus componere centum libras auri, regali curie meditetatem, et sancte predicte arbensi ecclesie aliam medietatem. Ad roborem et vigorem nostreque cartule dationis^ assentionisque iustitic; mitram nominis nostri inpressis iitteris prelibate donamus ecclesie^ et nostri sigilli inpressione firmando roboramus. Indictione ' VIIIL Datum est hoc priuilegium arbensi ecclesie in castro Belgrado, per manus Johannis diaconi et domini regis notarii, coram comuni curia.

Od sdola visi voSdena peci^t, na kojoj se vidi sjededi na stolici kralj, koj u deanoj raci dr2i injesto 2ezla, palicu s lieroin, a u lievoj kruglu svieta. Na okolo nadpis: SIGILLUM REGIS CRESIMIRI DALM. AC CHROAT. Izvoroa listina (Suvana do sada u pismohrani obcSine rabskei na- lazi se za ^jeko vrieme u Zagrebu, kod predsjednika jugosl. akademije gosp. kan. Ra£koga.

CLXVI. 1071.

Obdina pazka predc^e samostanu benediktinskomu sv. Mihoviia, u selu Sansikovu, svoj samostan sv. Peira (de Nimbis) sa susjednimi $kolji6i i sa matnimi dohodci ; osim dohodka pristine, koj

pripada rabskomu knezu,

Anno ab incarnatione domini nostri Jesu Christi MLXXI. indictione nona. Tem- pore Cresimiri Dalmatinorum et Croatorum regis, et Dragi arbensis episcopi. Nos denique kesensis coraunitas, quia deo et monasterio sancti Micbaelis de Sansicouo, in primordio edificationis ipsius monasterii, occulte et aperte oflfendimus, et quia deus sua misericordia nos per reuelationem sancti Nicolai visitauit; quod strages qua deprimimur ob id super nos deuenisset, corouni consilio, pro emendatione male facti, quod fecimu^, donamus no- strum monasterium sancti Petri de Neumis * insulis monasterio Sansicouo, cum suis utrisque insuHs Neurais, et eorum pertinentiis, et cum decem libris ecclesie, et tribus aratris bouuniy

Ui

et duobaa campanis, et CCVI ouibua, et XVIII iumentis; et quinquaginta vachis; pristi- num vero rogamus darl Mazolino * arbensi coraiti, qui noster est. Que omnia volumus ut dictum monasterium sancti Michaelis, excepto nominato pristino, habeat, et iiire here- ditario perpetuum possideat, salua tamen iustita arbensis episcopatus. Ego Mazolinus ar- bensis et kesensis comes, testor, et me subscribi iussi. Ego — — — dono et subuolo et subscribere me rogo. Ego Dobrogost hanc donationem esse volo. Eg.) Petrus dono et volo. Ego Duinus valastelin dono et volo. Ego Stanimir dono et volo. Ego Dardinus dono et volo. Ego Perlug dono et volo. Ego Sudimir dono et volo. Ego Paulus dono et volo. Ego Bastian dono et volo. Ego Stojan dono et volo. Ego Gostime(ir) dono et volo. Ego

^ — — — dono et volo. Ego — — — dono et volo. Et omnes quotqupt sumus,

hanc donationem volumus esse in pdrpetuum valituram. f Et Ego Dragus arbe nsis epis- Gopus notate interfui donationi et salvo iure nostre sedis, assentio, et hoc priuilegium (ieri iabeo, in cuius diocesi donate donata sunt. £go Martinus diaconas «xaminator manum misi.

Ego Martinusius de Slouigna examinator domini comitis Marchi Mi chaelis, et eiuB cnrie examinaui.

Farlati T. V. p. 229. Lucius ima ovu listinn samo u izvadkii. Lib. 111. c. XII.

CLXVII. 1072. IT Nlniri oko g. 1105.

Braca Sovinja^ Desimirf Petar, Gromilo i Slavie daruju za duSu svojih rodifeljah i slarijih

samostanu sv. Kr§evana u Zadru svoj posjed u Obrovcu.

Anno incarnacionis domini nostri Jhesu Christi miilesimo LXXII. indictione VII(X) regnante Cressimir Chroacie et Dahnacie, Stephanoque episcopante. ^ Vi nm nobis est {ratribiiB Zoninne, Desimir, Peter, Gromela, Slauizo de ciuitale Nona, ut pro reaiedio animarum nostrarum et parentum nostrorum defnnctorum, quornm nomina indicamus^ Veltacus, Stepan, Tomidrag, Vekemir, Raddomir. Nomina autom feminarum defunotarura ^ Petroona, Bolinega, dare in cenobio sancti Chrisogoni martyris situm in Jadera posBes- sionem in Brauizo^ a mare infra et supra, que a nostris possessa est, septam antiqttis maceriiB^ cuins pertingit terminus per collem a meridie usque ad aquam recto itinere^ que oritar iuxta siluula que vocatur Lusiz,^ et inde extenditnr in, australi parte iuxta Mozaua usque ad aliam aquam ' que subtorraneo meatu videtur habere origioem a fonte qui vooatur Sliuinich qui fons in eadem possessione '^ est Indeque ducitur terminus ' ^ iuxta siluam que dicitur Virrouika qui rursum tenditur contra mare, et perueoit ad antiqua sepnlcra que in eadeid habentur possessione. Et inde ducitur funiculus usque ad terrulam ecclesie sancti Chrisogoni ubi primitus idem martir sepultus fuerat, et ab ipsa tenditur usque ad ecclesiam iam dicti martiris, que adheret ecclesie sancti Petri, site ibidem

' Nunc de Nimbis. Farlati. ^ Luc. Mozoline arb. et keseao ^U drugom prepisu ove dvie rie^i izpustene. * U drug. pr. hec sant ^ U dr. pr. femin<irum aatem defuncfarum itidem hec sunt, nomina Pctrona, Boldenega. ^ U dr. pr. od rieci mlrtiris, osim rie^i possessiouem, Bve izpaScfeno i dodano iuxta — mare etc. ^ U drugom prepisu opet dd rie^i supra do cuius, sve izostavljeno. ^ Od rie<Si terminus ima drugi prepis ovo : a parte aquilonali usque ad aquam que oritur non longe a silunla que vocatur lucus. ^ Od rieci eztenditur ima prepis samo : iuxta alternam aquam. '** U dragom prepisu dodana ried nostra.

142

hinc et inde iterum usque ad mare,*^ tam in collibns quam in vallis et quicquid nostri luris reperiri potest in '^ Brauizo, in abbatis Petri presencia fratruftique eius '* iure per- petuo tradimus possidendum. Si quis autem nostrum post obitum hoc donum pietatia auferre a dicto cenobio '^ temptauerit, parui pendons nostro voto, iram omnipotentis dei incurrat '^ et cum supremus idem iudex mundum iudicatiirus aduenerit, non cum electis ad dexteram positus vocem beatitudinis, sed cum reprobis condempnacionis audire raereatur.

Actum in ciuitate Nona, in presencia prefati regis. Druznik '^ ded, Pribidrug po- stelnik^ Drugana scitinik '^ regis, Addamiz iuppanus, Desinna iuppanus, Prodanus iup- panus.*" Item testes latini^' Drago prior, Andreas prior, Maius iudex ^* CandiduSy Nikyforus, Petrus comerzarius, ot Prestancius frater eius. Ego Adam rogatus, a predictis donatoribus scripsi.'^

Od oye listine ima n arkivu gubernija dalraatnskog u Zadru, medju pisrai samostana sv. KrSevana sv. XVUI. br. 455 i 445 dva jednako stara prepisa na pergameni, po svoj prilici iz X(I. vieka; izvornika neima. Iz toga zakljucujem, da je ova listina prvobitno pisana bila na brvat- skom jeziku, a zatim dvakrat prevedena na latinski, jer samo tako moSe se protnmnclti velika lazlikost teksta, prem da je sadr^aj jedan tc isti. Lucio priobci Lib. II. Cap. XV. samo pocefak i konac ove lidtine, takodjer s njekimi promienami.

Na jednom eksemplaru ove lisfine sliedi zatim sljededa bilje^ka XII. vieka.

Dehinc elabentibus pluribus annis, temporibus videlicet apud nos domini Colmanni regis, quidam peruersi nepotes vire (sic) substraxerant aliqnos agellulos de predicta posseasione, falsificantes cartam istam. Qaod perapicientes nostrates iam dicti cenobii, eos stare fecimus ad iudicium episcopale, et datis iudicibus, iudicauerunt nobis, a tribus mo- nacliis iurando firmare cartam istam et alii tres similiter iurarent dt nepotibus iliorum qui illam donanerant nobis possessionem, quod et factum est. Inprimis iurat dominus Dabrus nuper abbas, deinde GeOrgius presbyter, et Gauzuius presbyter. Item de heredibua illornm qui nobis hoc benigne egerant, iurat Radoslau, filius Petri iappaoi. Stracin filiuB Slauici iuppani, similiter et Climin, filius Desinne iuppani, similiter. ludices autem hi tres fiierant — — — regis iudex. Mirosiau Psarensis commes, et Desinna noster iudex. Hoc itaque iudicium factum est in quadruuio maiore, sacramentum in nostro capitulo, palam his tcstibus. Maius archidiaconus, Vitaza olim prior, Trunzan iudex, Vilcinna ia- dex, Maius Puzana, Maius tribunus. Zanizus, tribunus. Gregorias tribunus. Forminua

tribunus. Viizinna comerzarius — — ex Slauis tcstes. f Slauizus. f Radoslau.

t Saracin. f Jacous. f Geronnus. f A. f A. f C. f G. f Pribinna.

Poatea perlastrantes omnia loca illa, ita inueuimus ut scriptum erat, erigenteaque iapideos aceruos possedimus.

^' Od rie^i dacilur terminus ima drugi prepis ovako : ducitur funicalus non longe a sepulcris, ipsaqne sepulcra in eodem nostro habentur territorio. Et iode porrigitur usque ad ec- clesiam s. Grisogoni que adheret . . . kako gore. '^ Percurrens, dalje izostavljeno do rieci et quicquid.

^ loco qui vocatar. '^ Fratrumque eius izostavljeno kao i zatim rie^i tradimus. '^ A dicto cenobio

izostavljeno. ^^ Od rie^i paruipendens sliedi summi numinis iram. ^* remunerationis. '^ Druzinic. '* Scutarius. ^^ Za svakim imenom sliedi u drugom prepisu rie(^ testis. ^' Item alii testes latini ez ciuitate Jadera ^^ Za svakim imenom sliedi rie^ testis, zatim prije Kandida : Prestancio Doda testiQ PetruB, commerciarius testis. ^^ Rogatus manu mea scripsi.

143

CLXVIII. 1072. U Zadru.

Petar gupan sidraehi^ sa svojim hraiom Slavicom, daruje sav posjed svoga ofca Semimta^ u

mjesiu ObrovcUy samostanu sv. KrSevana u Zadru.

f Anno ab incarnatlone domini nostri Jhesu Christi raillesimo LXXII; indictione VII. (X). Ego Petrus iupanus de S draga cum Slauizo fratre, pro reraedium (sic) ani- marum nostrarum et parentum defunctorum trado in cenobium. sancti Grisogoni omne territorum quod pater meus Semiuit possedit, in loco quod appelatur Brauizo. Si quis autem hoc irritare tcmptauerit, quod cauet, repperiat, quod uitat inueiiiat. Actum in ciui- tate Jadera, presente Petro abbate, Martino comerciario, testis, Sergio testis, Maio, iilius Cerneza testis, Neuprat tcstis.

E^o Adam rogatus a predictis fratribus manu mea scripsi.

Matica na pergameni. U arkivii zadHrsk. gub Caps- XVIII. Nr. 464.

CliXIX. Oko g. 1072.

Crkveni shor zadarski potvrdjuje samostanu haludQericah sv. Marije u Zadru, darovanje otoka Slivna,

Laurentius dei gracia spalatensis sedis archiepiacopus, A^ndreas) iadertinus epis- copus, PetruS| arbensis episcopus, Petrus, vecliensis episcopus. (lolmnnes) traguriensis episc. B. belgradensis episc. A. nonensis episc. G. abbas monasterii s. Chrisogoni, Theodorus s. Stephani, Petrus s. Nicolai, Joannes s. Michaelis, Dabragna s. Petri; cum branibus clericis, atque laicis deura timentibus, Jadertine scilicet ecclesie, congregatis nobis piurima TeDtilanda et examinanda allata ut raorls est generalis concilii confluerent, interea eciam nichilominus illud affuit muniminiB scriptum, quod episcopus et prior, nobiles et ignobiles iaderensis ec- clesie beate Marie semper virginis^ raonasterio videlicet virginum Deo deuoto femulancium Douiter in eadem ciuitate nostris temporibus constructo, tempore consecrationis iam dicte ecclesie, deuote et allacriter concesserunt insulam Silue ; hoc denique licet continens, ut que de solo patrimonio nobilium puellarum; illuc ob amorera Christi concurrcncium ediiicatum fuerat, sic ab omni infestatione tributi quiete viuerent, nt libere ab omni mancipacione hu- mani seruicii toto mentis affectu seruirent, cui se desponsantes ancillulas tradiderunt. Hoc solummodo pateotes, abbatissa ingenuitate precipua, nomine Cicha, cum oranibus sororibus, volentibusy illis araplissiraa de fisco ciuili dona conffere , quod naraque dum diligentius perscratantes inuestigareraus illud inde cassare studuimus, quod cassandum et impossibile ad obseruandum perspeximus. Inerat siquidem ei, ut si quis ex omnibus bonis monasterio usque ad formellam casci violenter presumeret anathematis vinculo ex triplo ligaretur, quo iure ahraso cetera perpetua stabilitate firmare salubrius decreuimus. Ita quidem ut nullus de clero vel populo, magna vel parua persona, igenuus vel servus, abinde in antea quicquain violenter auferre presumat, quod si presumpserit, et emendare post actam querimoniam resistendo voluerit, tunc anathematis vinculo inpenitens innodatiis intereat, excepto quando prior sepedicte ciuitatis pro comuni utiiitate oranium conciuiura ipseraet, vel filius eius iuerit, vel suum legatum transmiserit; quod tamen cum omni honestate et raensura fiat. Hoc denique promulgato acclamatum est; si placeret! Bucclamatum quoque est omnibus:^ placet . .^ —

\z starinske sbirke pove][jah sadarskoga samoBtaDa sv. Marije. — Lucio de regno Dalm. e Croat. Lib. 11. Cap. XVI. Farlati V. p. 49.

144

CLXX. 1072.

Kresimir IV, kralj hrvatski, damje eadarskomu samostanu kalt$djerieah sv. Marije njeko gem-

lji$te u Brdah §to su prije dreali kmetovi Benak i Beneda.

Anno ab incarnatione domini nostri Jhesu Christi inillesimo LXXIU indiccioae VII. (X) Ego Cressimir, dei prouidentia rex Chroatorum ct Dalmatinonim^ pro remedio anime mee et parentum meorum trado * in monasterium virginum, situm Jadere, in ho- nore beate virginis Marie, (in) presentia Agapis abbatisse, territorium in loco, qnod Berda vocatur, quondam possessum a duobus cQlonis, nomne uni Benach^ alteri Beneda^ iure perpetuo possidendum. Si quis autem meorum successorum id irritare temptauerit, pauendi incurrat sumpmi iudicis iram, damneturque cum his, qui leuam tenucrint partero.

Johannes, cansidicus regis, testis. Draugana^, scntarius regis, testis. Adam, iup- panus nonensis; testis. Desinna iuppanus testis, Prodano iuppano, testis. Zounna setinico testis, Vekenego setinico, testis. Michacio^ presbyter, testis.

U arkivu zadarskih kaludjericah sv. Marije viSe prepisab.

CLXXI. 1072.

Kresimir IV. kralj hrvafski potvrdjuje samostanu kalud{jericah eadarskih na dan posve6enja crkve sv. Marije svoje prvaSnje darovanje kraljavskog imanja Tokit^e.

Anno dominice incarnacionis raillesimo LX^II. indictione VII(X). Ego Cresimir rex Cfaroacie et Daimacie, ob remedium animc mee et predecessorum meorum, monasterio aancte Marie monialiumy in dedicatione basilice, dono terram in Tochenia, que regalis ease diooscitnr, vel c^ftlium seruorum, vergentcm per conuallem ab oriente in occidcnteniy qu6 mari determinatur, in aquilonem vero usque ad supereminentem montem, ad meri- diaaam autem plagam traeutem, quam auus meus C. dedit cognato «uo Madio et filio eius Dabrone, coram his testibus: Dabro priore, filio Bolicie, Nikiforo et fratre eius, Madio, filio Zelle, Dobro drugh scitonoso, Desimir ubrusar, Vitaza. I. et coufirmo Micha. 1. et Deainna. 1. et conf. Madio Zelle. I. et Madius gener Zelle, Prestancii. 1. Pruana L Orubiae, 1. Gauzulo Prestabarba 1. Budinellus^ 1. Neupret| 1. Barba^ 1. Domaldusy 1. Brate, I. et alii quam plures coUudantes et confirmantes.

Et ego MadiuB archidiaconus interfui, scripsi et confirmaui.

U arkivu kaludjericah zadarskih.

CLXXn. 1072

f^»

Andriia bisknp zadarski, priur Drago i sva obdina eadarska daruju sanwstanu eadarskih ka-

luc^ericah sv. Mar\je otok Slivno.

Anno doniinice incarnationis millesimo LXXII, indiccione VII(X). Ego Endreas, presul Jadere urbis una cum Drago priore, et clero et populo eiusdem ciuitatis. Placuit nobis dare insnlam Silue et veram libertatem veramque ingenuitatem monasterio sancte

' U drugih prepisis millesimo LU. * dono beatissime. ^ Benada izpuSt^no. ^ Dragana. ^ Et ego presbyter Michacio capellanus regis scripsi et corroboram.

n^. '

145

Marie, &itum in eadem urbe, in die consecrationiB eius basilice, iure perpetuo tenenda ob salutem omcium nqatrnm viuorum et defunctorum. Quod si quis proteruus deinceps hoc nostrum actu'n violare aut rumpere temptauerit in aliquo et vim sanctis monialibus illic habitantlbus vel usque ad formellam casei rapuerit, diuinam et sanctorum eius et nostram percipiat malediccionem, et medietas domus sue careat in publico.

Ego Joannes iudicator laudo et confirmo. Candidus laudo et confirmo.

U arkiva zadarskih kaludjericah sv. Marije.

. CLXXiii. 10:2.

Dragus priur sa svimi gradjani zadarskimi dini gakon, da samosianu sv. Marije u Zadru

nitko nista na silu oteti nesmije,

In Christi nomine. Ego Dragus, gratia eius, prior Jadere urbis, una cum nobitibus et omni populo huius ciuitatis, tibi domna Cicca abbatissa, tuisque sororibus presentibus et futuris. Placuit nobis concedere propter deum et sancta dei genitrice, et pro salute animarum et corporum costrorum, veram libertatem, quam nullus ex nostris monasteriis habety ut non caualluS; non famulus, usque ad formellam casei, per vim eis aliquis tollerit. Et si quis hoc nostrum rumpere vel contraire voluerit, deificam habeat maledictionem, et incnrrat eis penam, medietas domus sue. Actum est hoc in die consecrationis basilice sancto Marie, ante Andream nostrum cpiscopumj et eius clero, et Madii abbati et Ursoni abbati.

Stari prepis na pergameni u arkivu kaladjericah zadarskih st. Marije.

CLXXIV. Oko g. 1072.

6ika opatica samostana sv. Marije u Zadru bHjezi kupljene stvari i zemlje za svoj samostan.

duo ymnaria; unum matutinalo; cereum laudum pro decem et octo sol. In candelis^ candeolisque, hac arcella maiori; decem sol. dedi. Hec ego Cicca abbatissa in thesauro apposui nostro monast<>rio sancte Marie. Nunc vero eadem scribo, que in domibus siue terris vel construccionibus eodem tempore sunt acquisita :

Eodem tempore comparaui medietatem domus a Posterulensi Sergio funditus deuastatam, ex australi parte curie, protendentem ab aquilone in meridiem. Aliam uero medietatem donauit nobis Neupret cum sorore suai quam raonachauimus^ et superaddidit coquinulam cum subiacenti curiola. Domum autem illam restauraui; totamque cooperui atque straui. Istius vero domus comparacio de propriis meis et mee filie Vckenege bonis facta est. Per idem vero tempus domina Dabra cum sua nepte D. ad nos veniens, monacha effecta, attulit nobis domunculam ex occidentali parte cum puteo, ac coquinola, et subiacenti curiola ab aquilone ia meridiem protendente.

Per idem vero tempus veniens ad nos domnus Uncio, mortis preventus, vir nobilis/ attuiit nobis suum subiacens alodium, a termino domine D. protendens in meridiem usque ad viam, et insuper addidit duodecim sol.

Per idem vero tempus a quibusdam conciuibus comparauimus ortum ante fores ecclesie iuxta viam ex occidentali parte pro XV sol. in quo domum fratribus^ et hospitibus a fandamento fabricauiraus. et stratam, ut est honorifice; composuimus,

10

^ I

{

146

Per idem vero tempus domina Bona, filia Madii Sege, iudicatoris, pro filia sua Marichina, quam monacham fecimus, dedit nobis quartam parten) destructe domus Plani poBt pinnacuium templi, et quantura illi quarta pars exigit, quartam partem subiacenti curie. Ego uero Cicca abbatissa comparaui tres partes illius domud de proprio meo ma- trimonioy dedi Cicle pro medietate domus et curie triginta solidos^ dedi Petrizo, tilio Trunzanni, nepoti Sege XV sol. pro quarta parte domus et subiltcentis curie. Hec in domibus et curja, ut prescripsi^ adinuenta sunt monasterio sanctc Marie.

U samostanu zadarskib kaludjericah.

CLXXV 1072—1073.

Kresimir IV. kra^ hrvatski poSUja Vujla Draga u Bdgrad, da raevidi fu^bu Feliksa opata

samostana sv. Kueme i Damjana, poradi crkve sv, Ivana.

Breue recordationls, quomodo placuit regi (Cresimiro); quod mitteret suum nun- tium in Alba ciuitate inquirere a populos ciuitatis, si vera essent ea, que abbas Felix requirebat et proclamationem faciebat, scilicet de iustiticia ecclesie sancti Johannis euangeliste de sanctis Cosme et Damiano, et quid populus diceret: inde misit Vuillum Dragum, qui vocauit populum ad se ad sanctum Johannem. Ad quem populus venit^ dicens : quod quicquid abbas requirebat, de iusticia eccleste iustum requirebat. Ista sunt nomina hominum: Semiuitus, Petrus iudex, Nicolaus archidiaconus, Micha vetulus; frater eias Belzo, Vitaza, Johannes presbiter, Kegulus, Lube, Andreas, Drase, et fratres eius Dabrana, Gregorius, Domaccha, Trunzannes, et omnes ciues affirmauerunt priuilegium sancti Johannis de sanctorum Cosme et Damiani, et semper debuisset permanere sub potestate huius monasterii.

Polichorion. U arkivu zadarske gubernije.

CLXXVI. Oko g. 1072-1073.

Biljezka o kupljenih zemljah ea samostan kaludjericah sv. Marije u Zadru,

Abbatisa C.(icca) monasterii sancte Marie, cum suis sororibus comparauit terram in Petrizani; sub Cresimiro rege et Suinimiro bano, a filiis Dobromiri, Rudinna, Adamizo, Saracenus, pro XXXVII sol. In eodem loco a Grigo Seuotik pro uno sol. de capris et uno boue comparauit terram, et aliam a Teoua^ Trilie filio, pro duobus sol. In eodem loco ab Adam Debel per V. sol. Et aliam in eodem loco a presbytero Brebe- rizo per III. sol. Et pro rogatione eiusdem terre, Neupreto dedimus III sol. de grano. His testibus : Episcopus Dabra, Sega, Dabro Striaza, Trunzani filius iudicator, Margastrona presbyter, Seraia Dabrize, Trudalaca, Doda, diaconus MadiuS; presbyter Barba, Santasedra Gosik, Spizar^ Stoiana det^ Crasona douornik, Zarondris Keuik et frater eius Adamiz.

Stari prepis na koii u arkivu zadarskib kaludjericah.

CLXXVII. 1073. IT Ninu.

Vekenego daruje u ime eaduebine samostanu eadarskih kaludjericah sv, Marije sav svoj nepo-

kretan imetak.

In nomine domini nostri Jhesu Christi, et eiusdem incarnationis anno millesimo septuagesimo tercio. Regnaute Cressimiro ChroatiO; bano Suinimiro, episcopatum vero

147

gabernaDte domiao Stephano, in ciuitate Nona, iuppanus Adammizo. Ego deniqus Ver kenego, pro remedium anime mee, precipio fieri in domo sancte Marie de Jadera, omnem possessionem mearo, quam habeo (in) vineis; terris cultis; et incultis et omnia animalia, pecoribus vel iumentis, omnia et in omnibus sit in predicta domo sancte Marie in perpe- tuum possidenda. Et ai quis parentum meorum contraire temptauerit, quod absit, iratum babeat trinum et unum deum, et cum Juda Scarioth in inferno dampnetur. Adammizo iuppanus, testis. Prodano testis. Desinna « testis. Capellanus Qrubina, testis. Tollimir^ testis. Presbyter Dedochna, testis. Presbyter Barba, testis. Zouiona testis. Nepostoy testis. Presbyter Milotech, testis. Petrus de Bonemute testis et alii plures testes. U arkiva zadarskih kaladjericah sv. Marije.

CLXXVIII. Oko g. 1073.

Satnostanu sv, Kr$evana dopitt^u Zadrani pravo ribarer^a.

Tempore dompnii Magii iaderensis prioris, pro necessitatibus publicis fuerunt vendite piscationes. Una in insula Melata, altera in Tilago, in valle maiori sancti Victoris ex parte Altana, que continet a loco ubi Mecar dicitur, usque ad casas, que sue pisca- cionis quartam portionem se habentibus dare solebant/ quas vero pauci iaderanensium nobiles emerant propter quartam piscium portionem. Sed quia sepe in diuisione piscium litigabanty et se inuicem scindentes et cedentes lacerabant; venit iam dictus prior, cuius superius in alio loco mentionem fecimus, cum eis ad monasterium, et timens ne in peius malum deuenirent, presente Trasone abbate, feci eos portionem suam piscium offere coram omni populo beato Grisogono martiri. At illi omnes in hoc facto letati sunt, et minime iam sentientes litigium, in pace fraternitatis manserunt, empcionem suam piscium data sacro qnippe cenobio. Post multorum autem curricula annorum, quando omnia iam diruta fuerant queque utilia erant et seruorum dei pertinencia, tempore Candonis, iterum pisca- tores ad sinistram tendentes, machinabant auferre quartam partem vallis sancti Victoris, adicientes; quod de sola Melata quartam dedimus partem, Unde paruo interuallo euoluto, Dragonis nobilissimi prioris sub tempore, iudicium inter eos fuit^ que equalis pars iustior esset. Statim inflamati spiritu nequam, monachis sacramentum dederunt, quamuis se nimium penitentes egisse talia. Inter hec affuit Stephanus iaderensis presul, una cum Drago priore et Maifredo aduocato testea et omnes nobiles nostre urbis. Et ego Domi- nicus presbyter rogatus ab omnibus, propria manu scripsi et roboraui.

Iz guber. arkiva u Zadru. KaSnji prepis. Cap. I. Masso H. Nr. 7.

CLXXIX, Oko g. 107B.

Aprico Sokolaristid ' daruje samostanu sv. Ivana evangjeliste u Belgradu svoju zemlju u JeUanih,

§to ju doU na dar od hrvatskoga kralja Kresimira IV.

De terris quas Aprizo dedit in Elzani.

Aprizo Socalaristich pro eterna gloria concessit eidem monasterio terram in Elzani, testibus . his : Radoslav Lissizai; Musar et Stephano fratre Radoslai, et hoc sub Petri abbatis tempore. Habuit autem Aprizo hanc terram tali ordine: quadam die bic

l

^ Ovaj Petar Sokolaristid spomiDJe se u listini pod br. g. 1070,

148

Aprizo regem ChresimiruiD, ac reginam hospitio suscepit, regali apparatu eis cenam mi* nistrauit, qna peracta, eos largis muneribus honorauit. Regi per se optimum pnerum cum optimo equo attribuit, regine vero ancillam optimara donauit, et regis schitanosse scutnm et lanceam, et aiiis diuersis diuersa dedit munera, alias vero terras interiacentes eidem rex condonauit monasterio sancti Joannis sub tempore Petri abbatis.

Polichoriou. U arkivu zad. gabernija.

CLXXX. 1070 -1074.

Busin Morstid daruje samostanu sv, Petra kod Solina svqje zemlje u Trsteniku, koje darovanje

potvrdi Slavic krafj hrvatski.

Breuem recordationem facio ego Rusinus, qui et Morsticus, de terris que sunt in Tristenico, pars que mihi contigit, volo et iubeo ut sint in nionasterio sancti Petri, pro remedio anime. Nara si quis eani subtrahere (temptauerit) iratum habeat trinum et unum deum, et meam maledictionem. Oblata sunt autem hec coram Preda filio Stepa- nici et Dragisse. Denique post mortem prefati Morstici, venit uxor eius et affiirmauit prefatas terras, coram presbytero Vilcana, et filio Mileso et Ruseilo filio Souine, et Desi- miro filio Dreuaro, nec non Deuiano. Postea venit Slauiz rex, et corroborauit prenomi- natas terras, coram Petro bano, et Sarubba iupano, et Ded filio Cliraini, et Vulcano setnico, et Juuano filio brauaro et Zurra filio Tripuni, presbyter Panesa, Budimir tepciza, et presbjter Vilcano, Ibidem Slauiz ante eosdem testes, sicut partem fratris sui afiir- mauit, sic suam partem, quam ibi habebat in eadem ecclesia, pro remedio anime snej nec non sui fratris perpetualiter contulit.

Regesta samostana sv. Petra gumajskogii, str. 16. rukopis Xll vieka, cuva se n arkiva kaptola splietskog. Noviji prepis u rukopisu: Instrumenta fundamentalia mensae archiepiscopatus Spalatensis, u mojoj bivSoj sbirci broj 287. str. 53.

CLXXXI. 1074. 20. oiigka. U lUmu

Grgur papa VII. nalaie dubrovcanomy da svoga hiskupa Vltala, kog lje§e zatvorili, iz zatvora izpuste, i du ga natrag stave na hiskupsku stolir.u za koju ved drugoga izabrali hjehu. Ujedno

poSitja u Duhrovnik Giralda kao svoga poslanika.

Omnibus Raguseis.

Gregorius episcopus seruus seruorum dei; omnibus Raguseis salutem et apostolicam benedictionem, si obedierint. Peruenit ad aures nostras vos Vitalem episcopum vestrum cepissei et eo in custodia et vinculis positi, alium vobis in episcopum elegisse, que quidem res quam sit inordinata, quam iniqua, quam criminosa, quam diuinis et humanis legibus contraria, nulli fidelium in dubio esse credimus. Proinde raisimus ad vos dilectum fratrem nostrnm Gir.^ldum sypontinum archiepiscopum, ut in hac re nostra legatione fungens, iustitiam inde decernere* debeat. Ammonemus itaque, et apostolica vobis auctori- tate precipimus, ut relaxato episcopo, qqem in captione tenetis, in presentia prefati archiepiscopi conueniatis, et ad faciendum super hac re canonicam iustitiam, et in aiiiB etiam ecclesiasticis causis, que inter vos corrigende sunt, eandem, quam nostre presentie deberetis^ obedientiam et fauorem exhibeatis. Quod si peccatis impedientibus, cauaa apud

149

V08 examinari et deflfiniri non possit, volumus ut utrumque; videlicet episcopum captum, et eum quem irregulariter eiegistis, in nostram presentiam conducatis, quatinus adiuuante deo, quod iustum fuerit, inde iudicare, et auctorabiliter statuere valeamus. Alioquin si nostra^ immo apostolica monita et precepta, contempseritis, a liminibus ecclesie^ et omni christiana communione vos apostolica auctoritate pellendos et sequestrandos esse sciatis. Data Rome XIII. kalendas aprilis. Indictione XII.

Iz vatikanskoga mkopisa XU. vieka: Gregorii VII. Baliarum Lib. I. lit. 64. list. 37.

CLXXXn. Oko g. 1075.

Prodan Draganegov i njegovi rodjaci daruju samostanu sv. Petra hod Soline njeke teni/Hje i

vinograde.

Ego filio Draganego Prodano offero terra supra Saline in monasterio sancti Petri, quod mihi precepit dari pater meus, pro remedio anime sue, coram auunculo suo Nicla, nec non eiusdem ecclesie ahbate. f Post hec verum in ipsum monasterium Paulos et Potrus filii Palonduzuli, fratri«que nostri dederunt terras per remedium anime sue. In- primis a Zuuano vineam, et aliam in Calamito, supra vineas Petracca, et vineam a sancto Tsidoro, et vineam a Ballo^ et a sancto Casiano, vineam quam habuit impignoratam Susazo pro UII. solidis, et a sancto Casiano agrum, in Spalazulo vero II petie de terra, a Spinanti quoque I. agrura, et raedietatem de dorao in Spalato, que fuit de Anznlo. Ista omnia suprascripta dederunt pro remedio anime sue, et quartam partem de terra eorum.

Iz regestrah samoBtana sv. Petra gumajskoga, rukop. XII. vieka str. 17. u arkivu kaptola plietskog.

CLXXXUL 1075. 8. velja^

Njeki gradovi dalmatinski obvezuju se duidu tnletadkomuy da nece u Dalmaciju voditi hud I Normane, budi druge neprijatelje inostrance.

In nomine domini dei eterni et saluatoris nostri Jesu Christi, anno ab incarna- tione eiusdem MLXXV. mense februarii die VIII. indictiono XV(XIII) Dalmatie et Cro- atie. Promittentes promittimus nos prior spalatine ciuitatis, videlicet Stephanus Vualiza Domine, atque Oaudinus tribunus, dom Marra, Joannes Peripano, Petrus filius Dominici, Desa filius Cocini, aliusque Desa, Michael, Stephanus Nichiforus, Dominicus Drasi, For- minus, Sa^atus, cum uniuersis nostris concinibus, maioribus et minoribus, nec non et prior Tragurine ciuitatis, Vitalis nomine, et Petrus Bello, Georgius Bogaboici, Joannes Chudi, Sabaudicius archidiaconus, Desa, Andreas, Dominicus cum cunctis nostris conciuibus raa- ioribus et rainoribus nostre ciuitatis, atque Candidus prior iadrensis ciuitatis, et Madius Sega iudex, Nichiforus Seliiis, Zella, Madius, Gallus, Dabro^ Strincia. Joannes, Spatarius, Candidatus, Lampridius, Madinus Martini, Valentinus Speri, Andreas Camerarii ac uni- uersi nostri conciues, maiores et minores, atque prior de Belgrado Justus veneticus/ Gregorius frater episcopi, Drago de Crustina, Michael de Utica, Prestancius, Petrigna Anastasii, Michael de Diachuiro atque omnes conciues nostre ciuitatis, vobis domino Do- minico Siluio, duci Venetie et Dalmatie et imperiali prothofodro et seniori nostro, ut ab

1

' U listini g. 1076. epominje se pod imenom: Dominicus Justus.

150

hac die in antea, qaarum nullus nostrorum ciuium audeat adduoere Nortmannoa aut extra- neos in Dalmatiam, aut per se ipsum vel quouis ingenio.

Si quis antem huius sceleris preuaricator inuentns fuerit, et se legitime excusare non poterit, amittat vitam suam^ et quidquid possidet in hoc secnlo, medietatem in ca- mera ducis, et medietatem ciuibus, qua in ciuitate preuaricator inuentus fuerit, per iudicem et per romanam legem, que in presenti pagina scripta esse videatur in quarto capitulo eiusdem legis. Quia si quis inimicos infra prouinciam inuitauerit, aut introduxerit, anime sue incurrat periculura et res eius inferantur.

Signum manus prioris spalatine ciuitatis Stephani Valize, qui hoc rogauit fieri. Et successere omnes, qui supranominati, subscribunt ut supra, inde in calce.

Ego Laurentius sancte salonitane ecclesie archiepiscopus ratifico et confirmo.

Ego Forminus nonensis episcopus ratifico et confirmo.

Ego Joannes abbas sancti Bartholomei, ratifico et confirmo.

Ego Prestantius episcopus belgradensis ratifico et confirmo.

Petrus Hencius sancti Marci diaconus et ducis Venetie domini Siluii cappellanas, rogatus a dictis hominibus, scripsit et compleuit feliciter.

Iz nikopisa: Codex diploxnaticus Treuisanus b. Marci, u knjiinici mleta^koj by. Marka. Cl. X. cod. LXXXI. f. 113.

CLXXXIV. 1075. mjeseca studena.

Gerardo poslanik papinsM utniruje na crkvenom zboru splietskomy razpru medju biskupom za- darskim i opatom sv. KrSevana radi kapele sv, Ivana, koju darova Gorbina samostanu sv.

KrSevana, lu anno MLXXV. ab incarnacione domini nostri Jesu Christi, mense noueaibris, ea tempestate, qua comes Amicus regem Croatie cepit. Ego Girardus s. romane ecclesie apocrisarius, jslpontineque sedis gratia dei archipresul, missus a domino Gregorio papa partes in istas, statui sanctam synodum spalatina in urbe sedens, uniuerso cum cetu, firmans vera, execrans illicita, respuens falsa. Tum in hora Petrus venerabilis abbas sancti Orisogoni conquestns est de cella sancti Johannis, que vulgo Silagus nominatar, quod suus episcopus, videlicet Stephanus, inde sibi abstulerat, unde abbas nobis chartulam porrexit, in qua inuenimus, quod Gorbina, que olim supradictam cellam sua sponte dona- ueraty post suggerente sibi inimico studebat auferre. Hoc gestum est tempore Acuzonis legati domini Nicolai papQ. Sed dictus apocrisarius videns hoc arte diabolica machinari, audax ut scriptura testatur, iustus confidit ut leo, inuestiuit abbatem per baculum, quem gestabat manu, eodera priore concedente cum suo populo, et insuper eternas maledictiones futuris usurpatoribus dedit. Ego autem videns sibi fuste fieriy et omne consilium meum, rursum precipimus suo presuli inuestire abbatem suo illo cenobio,. per pedum, quod manu portabat; contradicentibus autem nostra verba hec, et auferre volentibus, post noxia verba illius missi prioris collaudamus, et nostra insuper posuimus. Laurentius archipresul collaudat, et roborat; Joannes tragurinus episcopus collaudauit; Prestantius castilanus ' episcopus collaudauit; et omnis sjnodus collaudat et roborat.

Farlati Illyr. Sacr. T. III. p. 142.

^ i . e . belgradensia.

161

CLXXXV. 1076. 21. svlbnja. IT Rlmu,

Grrgar VII. papa podieljuje Petru nadbiskupu duhrovackomu nadbiskupski plasS.

GregoriuB episcopus seriiUB seruorum dei, dilecto in Christo filio Petro archij episcopo sancte pitauritane sedis ex ciuitate Labusedi in regno Zachulmie, et Sorbulie et Tribunia vel ciuitatis Catere^ et Antiuari seu Ulcinii, et Driuasti, Polati atque Scodre cuni ecclesiis atque parochiis earum. Si pastores ouium sole geluque pro gregis sue custodia die ac nocte contenti sunt, ut ne qua ex eis aut errando pereat^ aut ferinis laniata morsibus rapiatur oculis semper vigilantibus. Quanto sudore, quantaque cura de- beamas esse peruigiles nos, qui pastores animarum dicimur, (ut) attendamus et subiectum officium exibere erga custodiam dominicam non cessemus, ne in die diuini examinis pro desidia nostra ante summum pastorem negligentie nos reatus excruciet, unde modo ho- noris reuerentia sublimiores inter ceteros iudicamur. Pallium autem ex more ad missarum Bolempnia celebranda, tibi tuisque successoribus utendum transmisimus, quod tibi non aliter^ ecclesie tue priuilegiis in suo statu manentibus, utendum concedimus, nisi solum- modo in die sancte resurectionis Jesu Christi doroini nostri, siue ascensionis et pente- costen, seu in natalitiis sanctorum apostolorum, atque Baptiste Joannis, nec non in assumptione sancte Marie, similiterque in domini nostri Jesu Christi die, verum etiam in ordinatione suffraganeorum tuorum, sicut a beato Gregorio predecessore nostro huius alme sedis presule sancitum est, in secretario induere pallium debent, et sic ad missarum solempnia proficisci, et nihil tibi amplius liceat ausu temerarie presumptionis arrogare, quam decessores precessoresque tuos usos esse incognitum non habes, ne dum in exteriore habitu inordinate aliquid arripiatur, ordinate etiam, que licere poterant, ammittantur. Hortamur itaque, ut morum tuorum ornamenta huic conueniant, quoniam huius iudumenti honor modesta actuum viuacitate seruandus est, quatiuus auctore deo utrobique possis esse conspicuus. Itaque vita tua filiis tuis sit regula, in ipsa si qua fortitudo illis iniecta est, dirigant, in ea quod imittentur aspiciant, in ipsa semper considerando proficiaot, ut tuum videatur esse post deum bene quod vixerint. Cor ergo neque prospera, que tempo- j raliter blandiuntur, extollant, neque adversa deiciant, sed quicquid illud fuerit, virtute

I patientie dedincant. NuIIum apud te odia locum, nullum fauor indiscretus inueniat, dis-

cretum te mali cognoscant, insontem 'apud te culpabilem sugestio mala non faciat, no- centem gratia non excuset, remissum te delinquentibus non ostendas, nec quod ultum non fuerit, perpetrari permittas ; sit in te et boni pastoris dulcedo, sit et iudicii seuera districtio, unum Bcilicet quod innocenter viuentem foueat, aliud quod inquietos corrigendos a pra- uitate compescat. Sed quoniam nonnunquam prepositorum zelus, dum districtus malorum vult vindex existere, transit in crudelitatem correctionis, iram in iudicio refrena, et censuram discipline sic utere, ut in culpam ferias, et a dilectione personarum quas corrigis non receda9. Misericordem te prout virtus petitur in omnibus exibe, oprossis deffensio tua iuste subueniat, opprimentibus modestie ratio contradicat, nullius faciem citra iustitiam accipias, nullum querentem iustitiam despicias, custodia in te equitatis excellat, ut nec diuitum potentia sua apud vos extra viam suadeat rationis ardere, nec pauperes sua faciat hu- militas desperare, quatinus deo miserante talis possis existere, qualem sacra lectio pre- oipit dicens: oportet episcopum irreprehensibilem esse. Sed his rebus uti salubriter po- teris, si magistram charitatem habueris, quam qui sequutus fuerit, a recto tramite non recedat. Ecce frater charissime, inter multa alia ista sunt sacerdotii, ista sunt pallii, que si studiose seruaueris, quod foris accepisse ostenderis, intus habebis. Fidem autem (quam)

162

in tuis epistolis breuiter adscripsisti, literatim explanare debueras. Redemptori tamen gratias agimuS; quod iam ipsa etiam breuitate esse cognouimus rectam. Sancta trinitas fraternitatero vestram gratia sue protectionis circumdet, atque in Simonis sui via vos dirigat, ut post vite huius amaritudinem^ ad eternam simul dulcedinem peruenire mereamur. Scri- ptum per manum domini secrctarii nostri palatii. Bene Valete. Datum duodecimo Ka- lendas Junii per manum Petri diaconi bibliothecarii et canc Ilarii sancte apostolice sedis, anno domini Gregorii septimi papae, IV. (III) indictione quartadecima.

Iz rukopisa : Varic bolle ed iDstrumenti cavati del archivio p. di Eagusa str. 432. U Du- brovniku kod g. Dr. Ivana Agusta Kaznacica.

CLXXXVI. 1076. mjeseca listopada. U Solino.

pimitar Sveiiimir kralj hrvatski ohvemje se, prilikom krunisanja i easjedanja na kravljevsko preslolje, pred papinskim poslanikom Geblzonom^ vjerno§cu stolici rimskoi^ obedaju^i crkveni da- nak od godisnjih 200. hisantinah i darujuci samostan sv, Grgura u Vrani za stan papah

% buduHh papinskih poslanikah.

In Domine sancte et indiuidue trinitatis anno dominice incaroationis .millesimo

septuagesimo sexto, indictione decima quarta, mense octobi-is. Ego Demetrius, qui et

Suinimir nuncupor, dei gratia Croatie, Dalmatieque, a te domino Oebizo/ ex apo-

stolice sedis legatione, domini nostri pape Gregorii potes^atem obtinens, in salonitana

basilica sancti Petri, synodali concordia totius cleri et p 'puli electione, de Croatorumy

Dalmatinorumque regni regimine, per vexillum, ensem, sceptrum et coronam inuestitus,

atque constitutus rex, tibi deuoueo, spondeo, et policeor, me incommutabiliter comple-

turum omnia, que mihi tua reucrenda iniunxerit sanctitas, videlicet, ut in omnibus, et

per omnia apostolice sedi fidem obseruem, et quicquam hoc in regno tam apostolica sedes,

quam sui legati sanxerunt, vel sanxerint^ irreuncabiliter custodiam; iustitiam excolam,

ecclesias defendam, primitie, decime, omniumque ad ecclesiam pertinentium, procurator

existam, vite episcoporum, presbiterorum, diaconorum, subdiaconorumque, ut caste et rega-

liter viuant. prouideam ; pauperes, viduas^ atque pupillos protegam, parentele illicitam co-

puiam destruens, legitimam dotem anulo, sacerdotisque benedictione constituam, et con-

stitutam corrumpi non permittam ; hominum venditioni contradicam, atque in omnibus, que

ad rectitudinis statum congruuut, deo auctore, me equum exhibeam. Ducentorum quoque

bizantinorum tributum, meorum om.nium consultu primatum, sancto Petro, per singuloB

annos, in resurrectione domini, de mihi concesso regno, persoluendos statuo. Et ut post

me regnaturi hoc idem perpetuo seruent^ cjnseo, corroboro, atque sancio. Dono insuper,

concedo, atque confirmo apostolice sedi sancti Gregorli monasterium, cui Vrana est vo-

cabulum) cnm omni suo thesauro, scilicet cum capsa argentea, reliquias sacri corporis

eiusdem beati Gregorii continente, cum duabus crucibus, cum caiice et patena, cum duabua

coronis aureis, gemmis ornatis, cum euangeliorum textu ex argento, cumque omnibus

suis mobilibus et immobilibus bonis, ut sancti Petri legatis sit semper ad hospitium, et

omnino in potestate eorum. Hoc tamen interposito tenore, ut nulii alii potestati detur,

sed omni tempore sancti Petr! sit proprium; et a me, meisque successoribus defensum,

' Ovaj Gebizo s. Bonifacii abbas, bijase g. 1075. zajedno sa Mavrom opatom sv. Save, po- slanik papinski u Marki.

/ /

153

atqae ab omni homine liberam, et secarum. Cuiuscunque autem audacia, temerario ausu prefatum moiiasterium ex assignato thesauro priuauerit, terribillem illam iudicis vocem,? qoam diabolus cum suis angelis auditurus est, audiat. Freterea cum deo seruire, regnare sit, vice beati Petri, et domini nostri pape Gregorii, atque post se successorum in apo- stolica sede, me tuis manibus committo, et commendo, hanc fidelitatem sacramento sta- bilio. £go, inquam^ Demetrius, qui et Suinimir, dei gratia et apostoiice sedis dono rex, ab bac hora, in antea sancto Petro, et Domino meo pape Gregorio, suisque successoribus canonice intrantibus, ero fidelis ; et ut ipse, siue post eum futuri pontifices, siue iegati eorum, vitam aut menbra perdant, aut capiautur, nequje in consilio, neque in facto ero, et consilium quid mihi crediderint, ad illorum damnum scienter nulli intimabo. Kegnum autem, quod mihi per manum tuam, domine Gebizo^ traditur, fideliter retinebo, et illud, suumquA ius apostolice sedi, aliquo ingenio, aliquando non subtraham. Dominum meum papam Gregorium et suos successores atque iegatos, si in meam potestatem venerint, honorifice suscipiam, et honeste tractabo, et remittam^ et undecunque me inuitauerint, prout potero, eis simpliciter seruiam.

Iz knjiiinice korsiDijanBke u Rimn, rakopiB br. 244. str. 424.

CLXXXVIL 1076. 9. Ustopada.

Svenimir "kralj hrvatski potvrdjuje w saboru solinskom darovanje crkve sv. Jurja u Putalui

udii\ieno nadbiskupiji sp^jetskcj po Trpimiru i Mudimiru,

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Ego quidem Suinimir Croatorum atque Dalmatinorom rex, residente me in regno meo, anno dominice incarnationis miilesimo septuagesimo sexto, indictione vero XIIII. die nona mensis octobris, ac diuina gratia confortante, sufi^ragantibus meritis beatissimorum martirum Domnii et Anastasii, ob quo- rom reuerentiam et deuotum amorem, venerabilis presulis niichi spiritualis patris domini Laurentii ecciesie spalatensis, in qua eorum corpora requiescunt, per presentem paginam do et confirmo eidem domino archiepiscopo, et suis successoribus, ac ipsi ecclesie sue, perpettto ecclesiam sancti Gregorii de Putalo cum toto territorio suo, a rupibus montis si- gnatis ex utraque parte, usque ad mare, iuxta donationem et confirmationem regum prede- cessoruin meorum videlicet Tirpimir et Mucimir, ut in ipsorum conscriptis paginis vidimus contineri; cum seruis et ancillis in eodem territorio positi6; atque commorantibus presen- tibas et futuris seu in eodera territorio in posterum, residere volentibus. Ita tamen quod _ — — dominus archiepiscopus eiusque successores, temporaliter et spirituaiiter merum dominium — — — in ipsa manentibus villa, et eorum bonis mobilibus et immobilibus — — — prenominata spalatensis ecclesia perpetuo possideat pacifice et quiete. Nulii igitur iiceat hanc paginam nostre donationis et confirmationis infringere vel turbare. Si quis vero attemptare presuropserit, trinum et unum deum iratum habeat et maledictionem CCCXVIIL sanctorum patrum incurrat, et alioium sanctorum, ac cum Juda proditore in inferno damnetur eterno suplicio.

Acta sunt hec in presentia horum seruorum dei videlicet : Stephani episcopi iader- tini . . • episcopi chroatensis G-regorii, episcopi arbensis, Theodosii episcopi l^elgradensis) Basilii episcopi absarensis, Formini episcopi nonensiSi Johannis episcopi traguriensis. Dabri abbatis s. Stephani, nec uon comitum et baronum Dominici tepzi curialia comitiSi Eiroe — comitis. Dobrili comitis cieunensis. Pribini comitis cetinensis. Lubonuri

■"!

154

comitis et aliorum nostrorum comitum et baronum, ubi fuit fidelium maxima congregatlo. Pro quibus omnibus et singulis perpetuum robur habentibus, presentis priuilegii paginam nostri sigilli charactere fecimus muniri.

(Exemplum sumptum ex originali in membrana cum sigillo magno pendente, cum cordula rubri et crocei coloris existente in archivo archiepiscopali.)

Prepisao iz rukopisa< DoDationes Principum, u arkivu biskupije spletske.

CLXXXVIII. 1076. U Belgradu.

Grac{j<^ni belgradski obveeuju $e davati deseUnu od maslinah samosianu sv. Ivana evangjeliste.

Notum sit omnibus fidelibus tam posteris quam presentibus, quia nos belgradenses diuites ac inopes, nullo cogentC; nullo monente, immo spontanea voluntate, gratia deuote intentionis^ promisimus dare singulis annis decimas nostrarum oiiuarum monasterio sanctt Johannis apostoli et euangeliste, die uidelicet dedicationis eiusdem e6clesie; quam viri religiosissimi dominus silicet Laurentius, spalatinus archiepiscopus, una cum apochrisariis romane sedis episcopo Fulcoino et Qebizone abbate sanctorum Bonifacii et Alexii, nec non et Prestancio eiusdem urbis episcopis dedicauerunt, eisdem etiam donum supradic- tum collaudantibus, ac firmiter corroborantibus, et auctoritate apostolica interdicentibus, ne umquam ab aliquo violari presumatur. Quod si forte aliquis temerario conatu abne- gauerit, iram superne mayestatis omniumque sanctorum maledictionem p68sideat. £t hec donatio acta sancitaque fuit anno ab incarnatioe domini nostri Jhesu Christi millesimo septuagesimo sexto, indictione uero XV. (XIV) et hoc apostolante Gregorio VII papay apud Grecos Michail imperante, apud ScUuos Suuinimiro regnante, Petro in eodem mona- sterio abbatiante, Dominico Justo Belgradi priorante.

Polichorion. U arkivu zadarskoga gubernija.

CLXXXIX. Oko 1076. l' kraljevskoni dvorcu kod Solina.

Svenimir kralj hrvat^ki darvje samostanu kdludjericah sv, Benedikta u Spljetu eemJjiite Laiane

kod Pustice,

In Christi nomine. £go Suinimir nutu dei Chroatorum et Dalmatinorum rex, nobis diuina clemencia concedente in regali solio inuioiabiliter residentibus, undique uterque sexuSy militum videlicet, utriusque uite laicorum, seruorum, et ancillarum nostrarum afflnens, pro rebus sibi oportunis curiam, ac causis sibi necessariis perquirens semper astabat. Inter quos quedam sanctimonialium mater, Maria videlicet, cenobii sancti Bene- dicti, in solempnitate consecracionis ecclesie nostri episcopatus sancte Marie vocabulo, auxilium; immo subsidium memorati cenobii a nobis perquirens, et regali throno cum suis quibusdam sororibus coram nobis astitit. Unde consultu omnium seruorum dei, et nobilium nostrorum, qui supradicte solempnitati aduenerant, propensione et voluntate prefate abbatisse, et quia locus territorii eidem monasterio contiguus videbatur, nostra regali potestate quod Pustiza nominatur, perpetuo iure possidendum sibi inuiolabiliter concessimus in Lazani. Actum est hoc in villa regali, quo in loco iam dicta ecclesia sancte Marie (sita videtur, his) coram testibus Inprimis coram Laurencio venerabili

I

J

155

(archiepiscopo). Petro cbroatenBi episcopo, Stephano, iaderensi episcopo^ Johanne tra- gnriensi episcopo, Johanne sancti Bartholomei abhatC; Petro belgradensi abbate, Dominico tepsio, Iwrina tenenstico, Viseno polistico. Isti ad (nostram) confirmacionem cum| (in numerabili multitudine ibidem astante sufficiant). Jacobum vero ducem Marianorum ex parte (nostra legatum et intro) ductorem abbatisse fieri immemoratis (sic) terris per- misimus. Si quis regum vel principum, iupanorum, parua siue magna persona, huic nostre dbnacioni contraire temptauerit, trinum et unum deum habeat iratum ct CCC. decem et octo sanctorum patrum consequatur malediccionem. Et molendinum que est vita ipsorum similiter efs fiat.

Ego Theodorus presbiter et ecclesie sancti Domnii et eiusdem regig cancellariuSy scripsi et sum testis ibidem-

Izvoma listina pisana na pergameni, u sriediui poderana, nalazi ae u zemaljskoj piBmo* hrani a Zagrebu. Doo. VIII. Rie6i pod zatvorom popunjene su iz Farlatova teksta. IUjr. Sacr. Tom. III. 8tr. 156.

CXC. 1076.

PreStando biskup belgradski daruje samostanu sv, Ivana evang. crkvu ss. Kozme i Dan^ana

kod Belgrada.

In nomine patris et filii et spiritus sanCti, unius trinitatis et trine unitatis indi-

uidue. Notum sit omnibus fidelibus tam presentibus quam futuris, quod Prestancius, bel-

gradensis episcopus, gratii diuine et humane karitatis^ ecclesiam sanctorum Cosme et Da-

mianiy que sita est in acuto vertice cuiusdam monticuli, non longe a supradicta urbe distantis,

monasterio sancti Johannis euangeliste perpetualiter babere concessit Ne autem aliqua suc-

cedentiam violentia principum, regis videlicet, episcopi, aut prioris eiusdem ciuitatis teme-

raria mente, feroci tirannide, hec statuta violare audeat, et sua audacitate corrumpat, huius

concessionis sanctio ante personas virorum honestissimorum et sancte religionis cultum

iugiter exequentium, absque ulla contradictione laudabiliter corroborata est, in presentia

scilicet Laurencii tocius Dalmacie ac Chroacie reuerentissimi archiepiscopi, et domni

Oebizoifls sanctorum Bonifacii et Alexii religiosissimi abbatis, una eum Fulcoino Fori

Simphronii venerabili episcopi, apostolice sedis apochrisariorum, in vinea iustitie dei totis

viribus misericorditer laborantibus, astaotibus etiam belgradensis ecclesie archipresbitero

Drago, et archidiacono Johanne, et Jadere archidiacono DabrO| et omnibus clericis utriusque

ciuitatis et Dominic» Justo priore, Gregorio iudice, Drago, Prestancio, Michael, Drusia,

et fere tocius supradicte ciuitatis clero fauente ac populo. Anno millesimo ab incarnati-

one domini nostri Jhesu Christi, videlicet septuagesimo sexto, indictione vero quarta de-

cima, tempore autem Gregorii septimi pape, et Demetrii Dalmacie ac Chroacie regis, et

domni Petri eiusdem monasterii abbatis' religiosi. Quicumque autem corruperit quod ho-

rum omnium laude confirmatum est, dei et eorum maledictionem perpetuo incurrat.

Amen.

Folichorion. U arkivo zadarske guberije.

156

CXCI. Oko godfne g. 1076.

Madia ili Maria opatica kaludjericah spljeiskih sv. Benedikta popisuje zenUje pripadajuie

svomu saniostanu. Sub primo Simonis dacis anno, ego Madia sancti Benedicti monasterii (abbatissa) paginam testamenti scribere iubeo, de terris que sunt, nbi dicitur ad petram Nebogam, et alia peza de terra, que dicitur ad mnros, qnas Dabriza monacha, filia Bonice in tem- pore abbatisse Chatenne prephati monasterii prime, sua pro anima suorumque parentum in sancti Benedicti cenobio optulit, in quibus vere multo tempore triticnm — — — u- lerunt et duobus vicibus vineas plantauerunt ; denique iam transactis pluribus annis Preda et Vilcmiro eius fratres, contra moniales proterue insurexerunt, et aupradictas terras suaa proprias suorumque parentum esse dicebant. Quibus cum prorsus insistere non valuimus, huius rei causa cum eis tali sub voce, uno solido duobus galetis uini cederent p — — nib — — sanxiuimus, ut prephate terre perpetuo monasterio sancti Benedicti permanerent ipsique — — — modo — — — — inferri — — — auderent. Hoc autem actum est coram diacono Cirnecha. Tribuchi, Caloso Calone, Aprizzo, Cicle, Matalario, Prarinna — — — one nepote, Oaudio Scarnice, Sabati Za — — — freni filio, Zirno, Zabne filio, et Oeorgio sancti L(aaren)ti capellano presbitero.

Prepis na pergameDi. U kol, zadars. sainostanu.

CXCIl. Oko 1076.

Lampridio rodjak opata Petra daruQe samostanu sv. Ivana ev. u Bdgradu trecinu svoga i$netka.

De tercia parte hereditatis Lampredii, cognati Petri abbatis. Recordacio quam Petrus abbas fecit scribi, qualiter Laropredius, eiusdem Petri abbatis cognatus, pro sua suorumque parentum animabus, cessit eidem monasterio terciam partem totius sue possessionis; et hoc post mortem eius, qualicumque modo, terra mariue obiret, seu quocumque tempore, sic, ut eo defuncto, predicta pars tercia totius sue facuU tatis rediret in potestatem abbatis et suorum monachorum, et hoc absque ulla contra- rietatc, seu fratrum, seu parentum, aut consobrinorum, vel cognatorum, vel auorum, vel proauorum, vel uxoris, vel nurus, vel socri, vel socrus, vel nouerce seu matertere, siue quorumlibet ex suo genere. Et hoc actum est in presentia domini Prestancii episcopi et Dominici Justi prioris, et Gregorii iudicatoris, et Petri de Nobilibus^ et Petricii, filii Madii et aliorum plurimorum virorum.

PolichorioD. U arkivu zadarske gubernije.

CXCIIL 1075 — 1076.

BUjezke o zenUjiitu Mirani, koju nabavi t parbom isvojeva za belgradski samostan sv. Jvana

ev. opat istoga samostana Petar.

De territorio Meirane.

Petrus abbas cum suis fratribus conparauit eidem monasterio mediam partem tocius territorii Meirane, precio XXX. sol. romanorum a Chrenicio cuiusdam Johannis filio et ab eius consobrino nomine Johanne, testibus his : Dragorado, Chrucainna postiuppo*

-/^-»-

167

Drasautth, Negauan^ Veitrich, Strearadi^, et Drusba iilie eius et Gorbiaa presbitero, et Badanech presbitero de Sichoua, et quodara presbitero de Jagadeua, et Dabrainna, et Draga^but, eiusque filio Sluuinna de Cerani.

Determinatio huius territorii.

Hec autem terra determinatur sic, ab amigdalo, que est ab aquilonC; incipiens recta mensura teuditur per transuersum usque ad coUem, que est ab austro, |item ab ea- dem amigdalo iuxta iapides prolatatur in longitudine usque ad siiuam, que sibi est con- tigua ab oriente.

Quomodo P. abbas certauit contra Bei^beristich pro hac terra.

Hanc terram vero conatus est auferre P. abbati, Stresinna Berberistich suique parentes, quare idem P. abbas, qui comotus cum quibusdam ex fratribus, Nonam adiit, et in presencia regis Suuinimir contra eos viriliter decertauit, ac iuuante Christi gracia, honeste superauit, dato iudicio a tepizone Dominico, <^odem Berberistich^ volente et col- laudante rege Suuinimir, suisque nobilibus. Testibus his: eodem scilicet rege Sauinimir, eodem etiam Stresinna Berberistich^ et Jurra nonensi iupano^ et tepizone Jacobo et fra- tribus eius et Lubomir iuppano.

Folichorion. U arkivii zadarske guhernije.

cxciv. 1073 — lo:;.

Papis razlicUih darovah ucinjenih samosianu av, Ivana ev. u Bdgradu, za vrieme Petra opa-

ta istoga samostana.

De terra in valle Pagnana.

Est et ibidem alia quam emit abbas P. de Plachabudi pro UI. sol roman.

De alia terra in eadem valle.

Est et ibidem alia, pro qua idem P. abbas mutauit bis tantura terre ad locum

Murazol cum monachabus sancti Thome apostoli.

De alia terra in eadem valle.

Est et ibidem alia quam Jobannes absarensis dedit eidem monasterio pro ani- mabus tam sua quam et parentum suoruro.

De terra ex alio latere callis.

Est et ibidem alia ex alio latere callis^ in qua est largum vinetum, partem cuius donauerunt eidem monasterio archidiaconus belgradensis, Dominicua vero Dernicius duas partes, et episcopus Theodosius maiorem partem, et hoc sub tempore abbads P.

De alia in eodem loco.

Est et ibidem alia quam idem P. abbas accepit pro mutuo ab hereditariis sancti Clementis, dans eis terras Thome presbiteri in territorio quod Roretum d citur.

De alia in eodem loco.

Est et ibidem alia quam Rosa sbchrus Streizy donauit eidem monasterio, tamen partim dando, partlm eam pro alia mutando.

De alia terra in Pagnana.

Est et ibidem alia quam abbas accepit pro mutuOj dans pro ea tcr tantum terre hereditario ecclesie sancti Georgii, in loco qui Prugi dicitur,

De alia ibidem,

'^

168

Est et alia ibidem pro qi4a P. abbas dedit DomiDico brauario aliam terram in

Roreto.

De alia ibidem.

Est et ibidem alia quam emit abbas P. a quodam veglensi pro IIII roman De alodio Barbare vidue.

Idem abbas P. comparauit a rege Chresimiro alodiura cuiusdani Barbare vidue pro quadraginta romanatis, parentibus vero eiusdem Barbare dedit XV. similiter roman. videlicet III. casas cum tota curte que infra est, et duas terre pecias in valle Pagnana.

De terra in valle Fustina. Idem abbas P. comparauit terram in valle Fustina de Valentino, filio Petri episcopi, pro XV romanatis et ex altero latere calis emit idem Petrus abbas unara terre peciam pro eodem precio XV. roman. ab Andrea. Est et ibidem alia, quam idem Petrus abbas com- parauit de luuaza consobrino cuiusdam Valentini pro VII, roman. De terra in Kutuno, quam dedit Prestancius castellanus.

Prestancius castellanus dedit eidera monasterio terram ad sanctam Mariam in KutunO; pro anima sui filii eo sepulti. Et hoc sub tempore M. abbatis.

De alia ibidem.

Alia est et ibideni pro qua P. abbas dedit Vitazai vineam Petri presbiteri; filii Rose in Zulio.

De alia ibidem.

Est et ibidem alia vinea quam dedit eidem monasterio PlatO; filius arcbipre- sbiteii Cernec pro animabus tam sua, quam et suorum parentum, et hoc sub tempore abbatis P.

De alia in eodem loco.

Est et alia vinea ibidem, quam donauit eidem monasterio quidam nomine Breida, pro animabus tam sua, quam et suorum parentum et hoc sub tempore abbatis P.

De terra Platonis et Johannis sui auunculi, sub monte sanctorum Cosme et Damiani.

Idem predictus Plato una cum Truniano suo auunculo et quodam Vitaza suo consanguineo condonarunt eidem monasterio eam terram, que est ab austro sub monte sanctorum Cosme et Damiani, pro animabus tam sua quam et suorum parentum; et hoc sub tempore abbatis P.

De terra Rose socrus Streizii.

Rosa quedam socrus Streizii vendidit eidem monasterio terram inibi pro XV. romanatis, et hoc sub tempore abbatis P.

De teritorio vendito a Jurainna iuppano in Sidraga.

Eidem monasterio vendidit Jurainna iuppanus de Sidraga suum territorium, quod est in Sidraga; a puteo usque ad palatium, pro eo accipiens optimum equum^.testibus his : Michael, Gregorio, DragO; Prestancio, DrusC; Petriza, et hoc sub tempore abbatis P.

De terra quam in eodem ioco vendidit Dedachfi villanus.

Eidem monasterio vendidit suam terram Dedacha viUanus pro III. romanatis, testibus Chruchenna postiuppo, et Vitadrago et aliis pluribus, et hoc sub tempore abbatis P.

De vinea quam dedit Nassemir Gussichius.

Eidem monasterio donauit Nassemir Gussichius, factus ibidem monachus, bonam vineara in Nabryskia, testibus priore Dragoslao, et Michael et Gregorio et Prestancio et Drago de Castriza; et hoc sub tempore abbatis P. '

169

De territorio in Seruiza.

Terra vero que ost in Seruiza, incipieas a lacu orientis, protensa vero adusqne puteum occidentis in longitudine, et a colle aquilonis tensa usque ad aUum collem me- ridie ex latitudine, partim data est eidem monasterio a rege Chresymiro, ut predictum est. Partem vero tribuit Petrus Chaida^ factus ibidem monachus, aliara quoque Veilcaza et Dragorado ibidem dedit, aliam partem silicet quidquid suum fuit) et hoc fecit pro suo filio, quem P. abbas excomparauit de Cossiza teuzone. Et pro illius >parte dedit P. abbas ilii Dragorado vaccam unam et iuuencum arare poteotem; et quinque lanatas (sic). Est et ibidem alia terra empta sub tenipore Lupi abbatis a capellano ecclesie sanctorum Cosme et Damiani pro una vacca in Jagodanna; et ab villanis mibi cohabitantibus.

De territorio Moimiri.

Ego Moimir, pro eterna gloria dono totam partem alodii mei, volente et consen- tiente et colaudante fratre lueo Draselo^ quod incipit ad valle sanctorum Cosme et Da- miani; usque ad territorium monacharum sancti Thome. Isti sunt testeS; quorum nomina leguntur. Jurana iuppano de Sydraga, et Crucona postiuppo, et Lisizao et Vitodrago et aliis quam plures. (sic).

De terra quam dedit Budizo presbiter.

Budizo presbiter concessit eidem monasterio pro eterna vita terram in DoUani pro qua P. abbas cum suis fratribns dedit ei optimum equum. Te8tibu& his: Chrukenna postiuppo, et Vitale et Ursainna

De alodio Petri preAbiteri et monachi.

Presbiter Petrus, effectus ibidem monachus, conceasit eidem monasterio totum suum alodium ibidem in Djlani, testibus his utriusque doni, Chruchenna postiuppo, Vi- tale, Urseinna. Et hoc sub Petri abbatis tempore.

De terra quam dedit Nassemir in Nasseri.

Eidem monasterio dedit idem Nassemir Gussichius vineam in Nalosai-Nasseri, similiter pro requie animarum, immo quicquid terrarum ibidein sitarum sue parti perti- nebat, testificantibus presbitero de Assericha, Rauizai; Dragazai et Dessina suo fratre, et Symone cum suo fratre, nec non et vineam idem ibidem concessit in territorio Vlosy- nasseri et quicquid terrarum illic sitarum sue parti pertinuit, et boc tempore abbatis P.

De curte Cossyza in Crastani.

Chossiza teuzo pro gloria superne paterne concessit eidem monasterio curtem frugibus terre fertilem in Crastani, cum omnibus inibi coniacentibus humili prece, since- raque deuotione, fratres ieius loci ad se conuocans, eosque superne obsecrans sub tempore P. venerabilis abbatis, his legitime testificantibus, silicet Slaiza, Chaleihna, Deiigazai. De terra, que est in Jagothne.

Abbas Petrus emit terram in Jagothne de Bratichi Besrodie pro XIL romana- tis, dans pro ea etiam bonura equum Lubomir iuppano de Sidraga, et quicquid inibi est terrarum, aquarum, petrarum, siiuarum et omnium illic pertinentium. Testibus idoneis.

De curte filiorum Dobrozai in Crastani.

Filii Dobrozai vendiderunt eidem monasterio curtem optimam in Crastani pro VIL solidis, testibus Thesinna, suoque fratre Braticha, Sidinna; et hoc sub tempore abbatis P. De terra Luthstrach fratris Chruatini.

Eidem monasterio vendidit Luthstrah, frater Chroatini suum optimum alodium in Chrastani pro XIIII solidis Testibus Slaiza duornich, Chalenna et suo fratre Prebinuae et Jurainna et Desinna. Et hoc sub tempore abatis P,

160

De alodiis in Qarriza.

EicIccD monasterio vendiderunt alodia sua in Qarriza pro XXXV sol. isti villani : videlicet Thessimir ct Dabraza cum omnbus suis pertinenciis, in aquis; in siluiS; in pra- tis, testibus his : Slaiza duornich et Chaleinna et Prebinna suo fratre et Thesinna, suoque fratre ac suis filiis duobus Szidinna et Desinna; et Lubidrago et fere omnibus de eodem vico villanis. Et hoc sub tempore abbatis. P.

De alodiis in Jassene vico.

Eidem monasterio alodia sua vendiderunt hi villani, scilicet Thessinna et Dilga- zai, Ubi, (sic) in Asene vico. Quo precio, pro tribus roraanatis, quibus adentibus istia Scidi- na et Jurainna una cum Budinna suo fratre, utrisque filiis Petri, et hoc sub tempore abbatis P.

De agro Andree in Chrastani, in loco qui dicitur Vellchiza.

Eidem monasterio vendidit suura agrum in Vellchiza quis(nam) Andreas, filius Trebauizo, quo precio, pro tribus romanatis. Quorum testimonio, istorum : Tessinna cum suis filiis et Dragazai. Et hoc sub tcmpore abbatis. P.

De terra Stanimir vendita in Dubrouiza.

Eidem monasterio vendidit Stanimir terram in Dubroviza pro VIIII romanatis. Testibus his: Slauiza duornich, et Ch\Ieinna et Drugaza et filiis Petri Juraina et Budinnai et hoc sub tempore abbatis. P.

De terra Zouinna filii Negomir. Eidem monasterio vendidit terram suam in Seuischane Zouinna, filius Negomir, tragos quinque pro ea in precio accipiens. Testibus his : Thesinna, suisque filiis et hoc sub tempore abbatis, P.

Policborion. U arkivu gubernija zadarskoga.

CXCV. 1077.

Njeki Kerniz daruje samostanu sv. Ivana ev. u Belgradu, svoju crkvu sv, Mihalja i ^ njeko

aemljiUe u Miranu,

De terra in Mirane.

In nomine domini dei eterni et saluatoris nostri Jhesu Christi, anno ab incarna- tione eiusdem millesimo LXXV(II) indictione vero XV. apostolante Qregorio VII papa, imperante Michael apud Qreoos, regnante Suinimir apud Sclauos, Petro existente abbate in monasterio sancti Johannis. Ego Kerniz precogitans diuina inspirante gratia diem mortis ac deposicionis mee, et comiasa atque facinora mea valde pertimiscens, ne districtus iu- dex me occisum vel dormientem et tantis criminibus obuolutum inueniat, confratrcm roe in predicto monasterio exhibui, postea vero michi maximo superueniente infortunio, quedam soror mea a quisbudam latronibus est rapta et in seruitute extra nostram pro- uinciam miserabiliter vendita, de cuius venditione et captiuitate ut (de) propria carne mea contristatus valde, cum non haberem censum, quem pro predicta sorore mea daremas, ad abbatis illius misericordiam pietate cucurri, atque ut nostri miseretur postulaui. Ille vero utpote bonus pastor, sororis mee benignissime iutuitus et misertus est, et eam precio rederait et sic de captiuitate liberauit. Cum igitur diuina clementia ex hac uita me uo- care di^nata est, predicti venerabilis abbatis non immemor, pro salute anime mee et pro

j

161

prefate redemptionis precio, ecclesiam sancti Michaelis in Miraai; et terram meam pro- priamy que est a limite eiasdem ecclesie in occidentali parte usque ad vallem, in pre- dicto sancti Johannis monasterio concedsi, et hoc ante presentiam horum testium: Drago et Vachinna postiuppo, Draseuiz, Negouan, Vetrich; Streirado et Drusba filio eius, et Oorbina presbyterO; et Judauech presbjterO; Desichaua^ et Dabranna, et Dragabuth eiusque filius Jueaa de Cheran.

Polichorioo. U arkiyu ladarBkoga gaberDija.

CXCYI. 1078. 9. sie^nja. 11 Blma.

Grgur VII, papa p%§e Mihayu hrdtju gdhumskomu, da glede razpre medju crkvom dubrovadkom i spljetskom niSia dosuditi nemoie, dok nedodju u Rim pouedaniji poslanici nego li bija$e

f^eki Petar.

Sclauorum regi.

GregoriuH episcopus seraus seruorum dei. Michaheli Sdauorum regi salutem et apostolicam benedictionem. Cognoscat debita tue deuotionis circa sedem apostolicam reuerentia, Petrum apud vos dictum nostrum legatum^ adhuc (in) nostram non aduenisse presentiam, suas tamen misisse litteras, que ita vestris dissonantes existunt, quod nostram causam, sea ragusane ecclesie, penitus finire nequimus. Quapropter Petrum antibarensem episcopum atque rugusinum, siue alios idoneos nuntios ad nos mittere oportet, per qaos de lite. qae est inter spaletanum archiepiscopum ac raguensem, iustitia possit inquiriy ac canonice diffiniri, tuique regoi honor a nobis cognosci. Tunc vero re cognita, tue pe- titioni iuste satisfacere, secundum quod cupimus, valebimuS; ac in dono vexilli et in concessione pallii, quasi karissimum beati Petri filiumy dictante rectitudine audiemus. Date Rome, V idus ianuarii Indictione. I.

Ix vatikaiiakoga rakopisa. Gregorii VII. Bullarom Liber V. Epistola 12. list 141.

CXCVII. 1078. 12. oiujka.

Svenimir kra^ hrvatski podieljuje Bradanom slohodu trgovine,

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno ah incarnatione domini nostri Jesu Christi millesimo septuagesimo septimo (octauo) die 12. Martii; indictione I. apo- stolante papa Gregorio septimo et apud Grecos Michaele imperante. Notum sit omnibus tam presentibus quam posteris, quod ego Suinimir seu Demetrius diuina concedente gratia rex Chrobatorum et Dalmatinorum, cum omnibus nobilibus meis^ coucessi prestanti Pelagio iudici insule Bracie in Dalmatia, quod ipsi nobiles amici cum omnibus insulanis possint libere vendere et emere in omnibus ciuitatibus, locis, et villis regni mei, omnes mercaturas, quas placuerit eis emere et vendere, sine ulla collecta, daia, et impositione, nec quisquam de fidelibus meis audeat eos molestare ullo modo, sub pena mee indigna- tionisy et hoc propter beneuolam tractationem, quam ipsi nobiles de Bracia fecerunt fi- delibus meis preclaris Dragote bano et Slauogosto iupano. Et hec facta sunt in presentia venerabilis Gregorii episcopi Chrobatorum, Petri capellani, Dragote bani, Slauogosti iu- pani, Berislaui comitis; et Drazine iudicis; per manum Georgii notarii; cwax appensione mei sigilli.

11

1

162

■

Ego Drago Radini ciuis Sibenlc! imper. auctoritate notarias Pab. iadex ord. et commuais Bracie iuratas cancellarius^ ex alia membranula in kanc iideliter extraxi die 4. Julii anno 1379 et meo proprio nomine et signo contacto in fidem et testimoniann Bignaui.

Cicarelli. Osseruazioni sull isola della Brazza. Venezia 1802. |i. 104.

CXCVIII. 1078.

Svenimir hralj hrvatski daruje crkvi spUetskoj zupaniju cetinsku.

In nomine sancte ei indiuidue trinitatis, anno scilicet ab incarnacioue domini nostri Jhesu Christi MLXXVIII, indictione prima. Ego Suinimir qui et Demetrins gratia diuinitUB collata subministrante et sagacis vigore sciencie vere celitus attribute cooperante rex tocius Chroacie simulque Dalmacie. Perspicaci suBpense mentis intuitu precipites rerum mundanarum transitus prospicienSy et non sine admiratione nullas earum stabiles, nec alicuius spei future beatitudinis collectiuas inueniens, eis modo acceptis, que deo et electis eius quasi accomodatiue, quia cencies duplicate, redient commendate. Una cum Gregorio venerabili Chroatorum episcopo, et tepcii Dominico, meorum comitum, alioramque nobilium comuni fulcitus consilio, salutare et perutile ducens, tam mihi quam meis succes- soribus, ex uniuersalitate multiplicum mei regni climatum^ beatissimo spalatine sedis pontifici ac raartiri Domnio, tempore videlicet Laurentii reuerendissimi archiepiscopi, iuppam eam, quam Centenam aiunt, sine ulla contradictione omnium eorum, quicunque post me hoc in regno successerint, affirmatiue corroborO| corroboratiue ab omni parte perenniter habcndo, concedo sic: ut quantumque longitudine seu latitudine protenditur, eius sanctifice dominationi plane et omnino subiciatur. Ita dicO; et hoc edico^ ut quicquid ad ecclesiastice dispensacionis ordinem sano intellectu pertinere videtur, pleniter habeat, christiane fidei doctrinam ubique teneri faciat, ordinatos tam presbyteros, quam alios, ut caste viuant, constringat, ordinandos ordinari et synodis uli faciat, discordes canonicali regula pacificare studcat. Primitiarum ac decimarum omnium, que legaliter decimari possunt et debent, tara a raaioribus, quam a minoribuS; generaliter iure recipiat, viuorum ac mortuorum ecclesie debitas oblationes perpetualiter possideat. Hoc autem ideo feci, ut deus et dominus noster Jhesus Christus, et gloriosa eius genitrix et virgo» sanctas quoque Petrus et beatissimus Domnius, contra omnium aduersantium molimina, vires ac triumphum terris conferant, et in celis apud summum iudicem peccatorum veniam exorant, dignenturque preparare gloriam. Si quis autem, quod absit, hanc nostrara ^oi^Ationem dirrumpere co- natuB fuerit, ira omnipotentis dei veniat super eum, et maledictiones CCCX et VIII sanctorura patrum incurrant super ipsum, et XII apostolorum, atque in etema dampna- tione perpetim sustineat combustionem, nec non sexaginta libras componat auri, medietas quarum regali inferatur fisco, alia vero prefate ecclesie beatissimi Domnii conferatur. Hoc vero nostrum obseruantes decretum, locum, amena loca, ubi piorum anime requiescunt elisii possideat amenum. Hacta sunt hec ante noticiam horum testium : inprimis quidem Helene, gloriosissime regine, Gregorii vcnerabilis chroatensis episcopi, Johannis vene- rabilis abbatis cenobii sancti Bartholomei apostoli, dein Dominici tepzi, Pribinne cetinstici, Jacobi Gilfaci, Adam nonensis iupani, Stersninne breberstici, Desmini Corbaustici, Do- minici iadrensis ^acerdotis^ et Stephani capellani et presbyteri sancti Nicholai. Et ego

163

Theodorus, licet immeritus sacerdos^ iussu doroini mei regis prenominati Suinimiri, qui et Demetrii, atque domini Gregorii sui episcopi, scriptor huius decreti et testis sum ibidem. —

Prepis ove listine nalazi se u arkivu biskupije splietske, u rukopisu : Donaciones principum itd. br. 13. Na 6elu listine stoji bilje^ka: Exemplum sumptum ex autentico in membrana cum impressione unius sigilli cerei; apparentibus tamen signis aliorum quatuor sigillorum, existente in archiuio arcbiepiscopali spalatensi. (Nu sada je neima tamo) Iza ove biljeike sliedi opet druga:

Hoc exemplum est suraptum, sive transcriptum ex quodam montaneo antiquissimO; in quo sunt quam plura priuilegia Papalia et Regalia antiquitus scripta^ aliqua iura ec- clesia et archiepiscopatus Spalatensis, per me Dominicum cancellarium Spalatensem, auctori- tate imperiaii notarium et nunc iuratum notarium reuerendissimi in Christo patris et do- mini Andreae dei et apostolicae sedis gratia archiepiscopi Spalatensis, legum doctoris, ex mandato et auctoritate ipsius do. archiepiscopi. Lectumque et insinuatum fuit de verbo ad verbum in presentia ipsius domini archiepiscopi, per me notarium supradictum et auscultantem diligeuter per infrascriptos notarios in presentia testium subscriptornm, cum ipso principali scripto, et eum D. archiepiscopus cognouit cum ipso scripto principali concordare, et ut habeatur huic exemplo in poaterum plena fideS; suam autoritatem inter- posuit et decretum. Cuius quidem series montanei seu priuilegii per omnia talis est.

Prepis ovaj posvedodiSe i potvrdiSe kao istinit: Jacobus filius Ubertini q. Leo- j nardi de Puglia. — Joannes q. Colusii de Cingulo notarius. — Natus q. ser Dominici

de Perusio — Dominicus Dragoslaui Malconich ecclesie spalatensis canc. et notarius scripsit presentibus archiepiscopo Andrea, fratre Beneuenuti EpiscopoFarensi. Fratre Joanne Episcopo Mucharensiy fratre Nicolao ordinis s. Benedicti abbatis monasterii sancti Ste- phani de Pinis, et capitulo et canonicis maioris metropolitanae ecclesiae Spalati. Anno MCCCLXXXXVL die 6. Martii.

Splietski arkiv. &ten8a episcopalis.

CXCIX. 1078. 16. travnja.

Svenimir krad hrvat$ki daruje nadbiskupiji splietskqj mnoga miesia, i doevol^e podloinikom

njezinim da oko njih pasu mqrvu,

In dei nomine amen. Hoc est exemplum cuiusdam priuilegii regalis, muniti

appensione cuiusdam sigili magni rotundi cum cordula sirica — crocei rubrique

colorid, in quo quidem sigillo sculta est quedam regalis ymago, sedens in thronO; habens in manu destra quendam lilium baculo suppositum, et in manu sinistra quandam flculturam rotundam et arcum, circha scalte erant littere cruce premissa, sic dicentes: Rex Suinimir Dalmatinorum et Chroatorum. Cuius quidem priuilegii tenor per omnia talis est: In nomine sancte et indiuidue trinitatis^ anno scilicet ab incarnatione domini millesimo septuagessimo octauo, die XVI mensis aprilis; indictione (pr)ima. Ego siquidem Suinimir Chroatorum atque Dalmatinorum rex, cupiens ardentissime iura et bona ec- clesie gloriosissimorum martirum Dompnii (et) Anestagii recuparare et ampliarc pro posse, ob ipsorum martirnm reuerentiam, quorum precibus meritis spero ante eterni iudicis examen munere a^iuuari, et (ad) instantissimam petitionem venerabilis patris mei spiritualis Laurentii archiepiscopi, et multorum nobilium suorum ciuium de Spalleto meorum dilectorum fidelium; qui una cum eodem eorum presule in graueni quierelam

164

expostterunt, qaod propter copianoi diffasaoD animalium ipsorum ciuium et hominum ac villarum eiusdem archiepiscopi et ecclesie sue, pascuas sufficientes habere nequibant libere in meo regali districtu, eo , quod homines et villani vicini villarum ecelesie me* morate, molestabant et perturbabant ciues predictos et homines ac villanos ipsius archi- episcopi) pascuis pro predictis, contra priuilegia donationum ac conffrmationum progeni- torum meorum; presertim villarum atque terrarum Serennine, Gotle, Tugare^ Osici, Debric Dlanoce, Vollari et Cremene, que posite sunt infra roontes Massari, nec non villarum et terrarum sancti Georgii de Putalo, Cosice, Lasany, Ostrogh, Biachy cum to(ta) iuris- dictione castri Albona, Radosicby, et Smine^ que site sunt circha montes et in montibus, et sub montibus Dubraue, ac etiam villarum et terrarura Stolec in Cettina, Suduschice

in Cleuna, ecclesiarum sanctorum ^ysii, sancti Stephani, sancti M — — — ma, sancti

Petri de Clobucec, et aliarum villarum et terrarum meraorate ecclesie spalatensis. Quas quidem villas atque terras et ecclesias cum omnibus suis pertinenciis — ~. _ — pro animarum suarum donauerunt ecclesie spa-atensi, et ego firmaui et confirmo tibi predicto archiepiscopo, tuisque successoribus, et ecciesie prenotate, ac ex noua donatione concedo in perpetuum. £t ideo volo ex donatione perpetua, quod tu et tui successores, homines- que tui, et villani villarum et terrarum tuarum, ac etiam ciues tui spalatenses, habeant potestatem ot libertatem pascendi et adaquandi vestra cuncta animalia in districtu meO| in pascuis et locis contiguis ac vicinis viliarum et terrarum predictarum ecclesie spala- tensisy sine contradictione vel turbatione alicuius persone. £t presertim in Bosiline meo regali territorio, absque decimatione seu collecta aliqua, pret^r decimas, quas per omnia ioca prenotatay ex mea concessione, et meorum antecessorum, coiligere debet integre e^ exigere idera archiepiscopus et sui successores, sine contradictioue temporibus perpetuis, ita tamen, quod predicta omnia tu et tui successores et ecciesia spalatensis possideant pacifice et quiete. Si quis vero huic donationi ac confirmationi mee, contrarius existerit, iratum habeat trinum et unum deum^ et maledictionem trecentorum decera et octo patrura et aliorura sanctorum incurrat. Et cum Juda proditore dampn-tur eterno supplicio, atque LX libras auri persoluat ac conponat, quorum medietas regali inferatur fisco, altera autem pro thesauro ^prefate ecclesie spalletensis. Acta sunt hec, ante noticiam horum testium: videlicet: Gregorii venerabilis episcopi Chroatensis, Johannis abbatis cenobii sancti Bar- tholomei, Adami iuppani nonensis, Stresegne breberestici, Dessimiri corbaustici, Dominici iadreusis sacerdotis y et Stephani cape(lani) sancti Nicholai; et aliorum raultorum, in quorum omnium testimonium et memoriam perpetuam, presentis priuilegii paginam^ mei sigilli caracteris appensione feci muniri.

Listina oya prepisana je na pergameni oko g. 1318 — 134b za vrieme Dominika nad* biskupa bpUetskoga. Bazderaoa je na viSe miestih, osobito od spoda fali skoro trec^ina od perga- mene. Guya se u dvorskom arkivu bedkom, medju pismi arkiva splietskog. Spalato. K. XVI.

CC. 1078.

Stjepan vojvoda^ ne6ak krcdja Kresimira^ ostavivsi po naputku svedenikah sve dasti svietske, otHav u samostan svetoga Stjepana, daruje istomu samostanu dvoja sela,

In nomine Christi. Ego Stephanus, olim dux illustris Croatorum, cura graui morbo oppressus conuocari iussissem venerabiles sacerdotes regni Crobatie, qui grauioribus anime mee morbis medicinam adhiberent^ de illorum consilio me transferendum curaui

r

ri

165

ad inoDaBienum saQcti Steph ani protomartiris; ubi ducis titulo et dignitate omni deposita^ locum mro sepulcbro designaui; et rogas abbatem, ut me assiduis preoibus deo com- mendaret, eidem cenobio, pro subsidio et expiatione anime mee, duo predia ex meo pa- trimonio concessi, apud pontem Atneslug, quod adiacet prediis nepotii mei, atque usque ad fluuium porrigitur; alterum per territorium Brestempotock protenditur, et eodem fluuio iisdemque prediis terroinatur. Hec acta sunt corara Suinimiro rege, ac domino meo, Lepa regina, Kadouano regis filio, Petro presbytero cardinaliy et romane ecclesie legato, Lau- rentio archiepiscopo, Gregorio episcopo, Joanne abbate s. Bartholomei, Ursone abbate 8. Moysis, Aiidrea et Nicolao regio litacello prepositis. Ego vero Theodorus, scriba domini regis, has tabulas confeci, et testis adfui. Ego autem presbyter Sabatius notarius iuratus communis, ex ipso autografo hoc exemplu in hoc libro totidem verbis descripsi.

Farlati Illir. Sacr. T. III. p. 153.

CCI. 1078. U Knlnu.

Svenimir kra^i hrvatski poivrdjuje samosianu kaludQericah sv. Marije u Zadru, kralja Kreeimira

darovanje zemljisia Tokinje (List. hr, CXLV).

Ego Suinimir, rex Chroatie atque Dalmatici concedo, firmo et corroboro coram Laurentio archiepiscopo, et Johanne abbate sancti Bartolomei, et Andrea nostro capellano^ et Dominico tepizCi et Crenia iuppano, hanc donationem, quam dedit antecessor noster rex Cresiiuiry monasterio sancte Marie sito Jadere^ de terris in Tochinia, et de conditione sicui in suprascripta continetur cartula. Hoc actum est in Teneno. Anno dominice incar- nacioDis millesimo septuagesimo octauo.

Iz zapiBnika 8amoBtaoa st. Marije u Zadra.

CCII. Oko g. 1078.

Pribina Ou§id daruje Kamen^ane, a Dubrova svak NikiforoVy prodqje gem^ju Ndrak sawostanu

sv. Ivana ev, u Bdgradu,

De terra in Chamennani que fuit Prebinnne Gussichii, filii Priuanego.

Terra autem in Chameonani, que incipit ab orientis puteo ad usque alium puteum occidentis, de latitudine vero ad usque latus boreale, quicquid est ibi arabile, effectus ibidem unus ex fratribus, donauit eidem monasterio Prebinna Oussichius. Et hanc terram coneessit ei rex Chressimir pro benedictione post tonsionem capillorum^ testibus his: Jurainna iupano, Vuerdata, filio Apridzi, Jobanne schytanossa regis Suuinimir, Thaisa, filio Jurra et fere omnibus villanis de his tribus vicis, silicet Treizizi, Vchichi et

k Chamennani et Michael castellano, et Drago et Qregorio.

. De terra in Narach qiiam vendidit socer Dubroa Nikifori.

Est terra in Narach, quam emit abbas Lupus octo solidis a sochro Nikifori Jadere, et est sex locis diuisa. Testibus his : Slaiza Duornich et Chalainna, Nikiforo grasso Thesinna et fiiio eius et Deilgaza.

PolichorioD. U arkivu zadareke gnberDije.

'1

CCm. Oko g. 1078.

Popis me^ah gemijiSta Petricani, pripadajudega samostanu kaludjericcih svete Marije u Zadru.

Hii aiint termini terrarum eocleBie sancte Marie monacharum, que perm&Deut , in loco, qui dicitur Petnzani. Primum iiicipiendo a mari usque ad puteum, qui est iuxta terram saocti Platonis, et ab eodem puteo ueque sd bregum, qui eat ad superiori parte, quemadmodum dictus bregus discurrit, ab australi parte auper aquam. Et a terra Deamne, filii Mrate, uaque ad puteum, usque ib! conuicimus. Valis magna aicut iacet aaque ad carsum, et a careo queniadroodum bregue iacet uaque ad mare aupra terram Desiime, filii Mrate, a bore.tli parte, ut bregus iacet, usque ad puteum, a puteo vero usque ad carsum et a carso usque dum homo poteit laborare. Deinde veniens in dextra parte ad Bolis occasum, iDcipiena a carso, in quo qucdam erat oliua, usque ad terram Miche ne- potis, filii Grilize. Postea inde descendeiis et veniens usque ad terram Petri Fariue, ut ferebatur. Hec omnes sunt terre cenobii sancte Marie, quas a quibusdam ratione cod- uicimus sub tempore Cerne, Cucille filii, prudentis&imi viri, noBtri aduocati.

Iz zapisuika kaln^jericah bt. Harye u Zadru.

CCIV. 1079. 4. listopada. V Rlmu.

Grgur Tll. papa savjetuje i eaporjeda Yeselinu ptemenitomu viteeu, Jcoji bijaSe podigo bunu proti kra^u Svenimiru, neka ntvojuje proii njemu, ako neie da ga stigne ma6 osvete sv. Petra,

Wezolino nobili militi.

Gregorius episcopus, Beruus seruorum dei. Wezelino nobili militi salutem et apostolicam benedictiouem. Scias nos de prudentia tua multum mirari, ut qui te esse dudum beato Petro et nobis fidelem promiseris, contra eum, quem in Daimatia regem auatoritas apostolica constituit, tu modo coneris insurgere. Quapropter Dobilitatem tuam monemus, et ex- parle beati Petri precipimus, ut aduersus iam dictum regem deinceps arma eapere non presumas; sciens, quicquid in illum ausus fueris, procul dubio te in apostolicam sedem facturum. Si vero aduerauB ipsum aliquid te forte dicis habere, a nobia iudicium debes expetere, et expectare iuatttiam potiuB, quam contra eum ad in- iuriam sedis apostolice manuB tuas armare. Quod si te temeritatis tue uon penituerit, Bed contra mandatum nostrum contumaciter ire temptaueris; scias indubitanter, quia gladium beati (Fetri) iu audaeiam tuam euaginabimuB, et eodem pertinaciam tuam, et omnium, qui tibi in ea re fauerint, nisi resipiscaB, mutctabimus. Si vero obediens, sicnt chrlstianuin decet, prudenter extiteris, gratiam beati Petri et apoBtolice Bedis benedictionem, siout obtemperans filiue, consequeris. Data Rome IIII. nooas OctobriB, indictione tertia-

Iz vatikanskoga rukopisa: Gregorii Vli. Bullarum. Lib. VII. Epistola 4. etr. 174.

CCV. Oko g. 1080.

Brarta ttdova., sa svojimi sinovi, daje njeke zemtje kod Sehirtce i pod Stlbtcom samostanu $v, Petra kod Sotina.

Memoratorium facio ego Brana una cum liliis meis, videlicet Dragus priur tra- gurinus, nec non Vlcina, de terris, que snnt a Sekyriza subtus Stilbica. VotumuB et

167

confirmamuB^ ut sit in monasterio saucti Petri principis apostolorum, pro remedio anime Dostre, meique viri, nec uon filiorum meoruro. Quod si, quod absit, aliquis preter quod precipimusy egerit, iratum habeat trinum et unum deum, et nostram maledictionem con- sequator. Hec oblata sunt coram Duimo priore et Georgius Dischai et omnes monachos sancti Benedicti.

Iz re^stab ^amostaoa sv. Petra gumajskoga, u arkivu kaptola splietskog str. 15.

C€V1. Oko g. 1080.

Ivan Slovinac kcUudjer daruje samosianu sv. Ivana u Belgradu njeki posjed u Gorici.

Joannes Sclauus, et idem monachus, concessit eidem monasterio (sancti Joannis in Belgrado) totum suum alodium, quod est in Agorizo^ volente ac collaudante suo fratre Nosdra, in horum presentia testium : Regis videlicet Suinimiri , suorumque nobilium iuppanorum Stressinne Berberistich et Jacobi tepzonis, et Jure nonensis iuppani, Madii abbatis sancti Grisogoni, cum quibusdam suis monachis.

Polichorion n arkivu zadarskoga gubernija i Lucius Memorie di. Traa. p. 495. '

CCVU. Oko g. 1080.

Popis raeliditih darovak uHnjenih samostanu sv. Ivana ev. u BelgradUf ea vrieme Maja opata

istoga samostana,

De terra in loco Narach.

Est et alia ibidem quam emit M. abbas, Lupi a(bbatis) successor, octo solidis de Chalainna et Junassa, quinque iocis dispertita. Testibus his.

De alia terra in eodem loco.

Est et alia ibidem quam emit ille idem abbas. M. a Deainna pro X romanatis a filio Bolemiri et a nepote Radaniza, cum petris, aquis, siluis etomnibus suis appendiciis. Testibus his: SeimoIIi duornich et Chalenna et Petro de vico Treizizi et Deilgaza et Zudinna. Hec autem sunt nomina auorum illius, qui hoc territorium vendidit: Cyprianus auus eius^ auia Helena, pater eius Clonimir. Ipse autem venditor nominatus est Ubla- dicha de Chelmennani, cuius venditionis sunt hii testes idonei: Lampredius, Micbail, Petrus longusy Nychiforas, Frestancius.

De terra Pissachani in eodem loco.

Est et ibidem alia quam emit ille idem abbas M. XXXV. solidis de Pissachani, et quicquid pertinebat illi terre in aquis, petris, siluis. Testibus his : S^resinna Berberistich et quinque suis militibus, et Streisata, Suinimiri regis auunculo.

De terra ad muros quara vendidit Pribinego.

Eidem monasterio vendidit suam terram, que est ad muroS) Pribinego et sui pa- reates pro VU solidis. Testibus his, Chruchenna postiuppo, et Vitale suo genero, et Cbara- biza, et hoc sub tempore abbatis M.

De territorio Thasa in Elzani.

Eidem monasterio vendidit totum suum territorium in Elzani, Thasa, filius Jurra pro XV romanatis^ et hoc sub tempore abbatis M. testibus his : Radoslao^ Musan, Lisizai, et Stephano fratre Radoslai^ et MilodragO; et Juraiuna, Jacono, et Vuerdata, Aprizonis filio.

didit Zoninna et sni fratres. odeta territorio vendidit suam terram Z rDmanatiB, teatibus his : Radoslao et sno t Bosithecha de Coi^uichino vico, et fere ommerzario, et Dabrize Napisdimecho, et

na Sumoch.

'rebinego filinB, vendidit eidem monasl

erritorio Sumochui nassen, cum idoneis te

Charabizi, Desinna et fratre ano Symon

iBtani.

irgi Glius, pro vite superne gloria, conce

n habuit ab Jodrochina, testibus his: Pre)

s, filiis Petri, sub tempore abbatis M.

curtem in Lessani cum tota illius pertin< Tio, pro qua et optimum equum a part

et Muean, Listzai, Mitodrago, sub M. [uam emit ablias M. de Jacobo, filio Prii ., pro cuiuB partemedia donauit abbaa M Lcobo, filio PriuBnego, alteram vero parteni nimabus parentum. His testibus idoneis : 1 Bbinna et suo fratre Tbolimir.

sancti Johannis euangeliste. lulus presbyter dedit terram eidem mo

lle Pagnaoa.

in eodem loco supra ecclesiiim sancti Alei

nanatis.

t Vuerdata iiliiiB Aprizonis.

lins, donauit terram in Nabryskie eidei

aen tam pro ea, quam et caritatis indit

Vin romanatoB, teatibus Lisizai, RadoBl

itis M.

B fratribuB in Nabrese comparauit terrai enignanin, testibuB: Chruchenna postiuppo li, et aliis qui Bunt in Lesani, et Vitale

rmati.

ro qua M. abbas mutuauit alias terras

.erras, que fuerunt regine, et illam, que fui

■esbjteri in valle Sustina.

ilius preBbyteri Johannis, vendidit eidem i

B peciam ab occidente iuxta pnteum.

lankoga gnbaraija.

¥"". V- ^^

-■*' *

m

^.' -■--

-" i f'.

169

tCYIIL Oko g. 1070-1080.

'Poyis jsmaljah safnostana kaludjericah sv. Benedikta u Splietu.

Hoc est territorium moDasterii sancti Benedicti. Imprimis namque est terra a Fantaneila, in capite vie, in parte manu dextere, qui tendit ad sanctum Stephanum. Est et alia terra supra — via^ que Bimiliter tendit ad sanctum Stephanum, cui adiacet ex parte pellagi valle sancti Stephani, quam prephatam terram dedit Dominicus Galate. Est terra in Murnano supra mare, et suptus vico iuxta ecciesiam sancti Domnii. Est et alia

regia terra ibidem — — no s — — — s ante nominate —

iuxta ecclesiam sancti Domnii. Est terra supra via iuxta ecclesiam sancti Petri. EiSt terra

a castel — — — — — , — a, supra mare. Est terra in Murnano supra calle

suptuB monte^ et ibidem est terra iuxta ipea terra supra via suptus. Est terra Balecfaia iuxta terra Pachiare. Et alia terra ibidem a Balechia et ambe suptus calle antiqua. Est veroterra in loco qui Spinunti nominatur supra mare, suptus ecclesia s. Marie, et inter ipsa est via, que incipit a prephata ecclesia, et tendit usque ad mare. Est et alia terra in Spinanti suptus ecclesia sancte Marie, suptus via antiqua, ex parte manu sinistre. Est tercia pecia terre ibidem suptus via antiqua, ex parte manu sinistre, veniente a mare et rede- unte ad ciuitatem. Est quarta pecia terre in Spinunti prope ecclesiam sancti Nicolai.

Est quinta pecia terre in Spinunti iuxta ea. Et est denique terra in loco qui Cri ce

vocitatur. Est autem terra in Laurcto in qua seminantur septem modia. Et ibidem est una peciola terre. Est namque tercia pecia terre in Laureto. Est et quarta pecia terre in Laureto. Est autem quinta pecia terre in Laureto. Et est sexta pecia terre in Lau- reto, qui tendit usque ad viam sancti Cassiani. Est septima pecia terre in Laureto iuxta via que tendit ad puteum sancti Cassiani, ex parte manu sinistre, quam ante nominatam terram nuper tempore eam dedit Petrizo filius Theodori Tiberi, pro anima sua. Est terra iuxta ecclesiam sancti Cassiani. Et ibidem est terra prope ipsa terra. Est terra supra via, que tendit a Salona ex parte manu sinistre. Est terra suptus secunda grippa de Laga- ronum, que est ex parte occidentis, et ipsa terra ex tribus partibus est circumdata cum viis. Est autem terra ad Lagaronum magna, supra via, que tendit ad puteum ex parte orientis, et alia via adiacet sibi ex parte aquilonis. Et ibidem est terra ex alia parte vie sinistre iuxta prephata terra. Est terra ad caput de Cumano in qua seminatur vide- licet II modia seminis, supra magna via que tendit ad Salonam. £t ibidem ad caput de Cumano est terra iuxta terram ecclesie sancti Petri de Danacie presbiteri, ex parte occi- dentia, de via que tendit ad Pilatam. Et ibidem est terra ex alia parte vie orientis. E»t terra in capite^^PanuIi supra magna via^que tendit ad Salona ex parte pelagi. Est valle in loco qui Pilato vocitatur ex parte occidentis, suptus via, que tendit ad aquam. Est raagna terra ad sanctum Thomam ex parte boree supra mare. Est terra — — — a ecclesia sancti Thome ex parte orientis iuxta terra sancte trinitatis. Et ibidem ad sanctum Thoraam ost magna terra, que adiacet ex pelagi. Et ibidem iuxta ipsa terra est magna terra, que adiacct ex parte orientis et ex parte pelagi. Est terra ad Lagaronum supra via, que tendit ad sanctum Paulum ex parte orientis, inter duas grippas. Est terra in Muchia de Mirculano, maxima ex parte orientis, de via, que tendit ad Muchia. Est terra supra paludo supttiB via que tendit ad Mirculano ex parte occidentis suptus grippa. Est terra in loco qui Cruce vocitatur supra via que tendit ad Mirculano. Et alia ibidem est terra suptus

• • •**

-«5

■ M

»- :

^*

170

ipsa ierra ex alia parte vie iuxta terra sancti Laurencii. Est terra in Conscaco in Dolcio cui ex parte meridiana adiaoet terra sancti Domnii, que protenduntur versus orientem, nsque ad conductum magnum aque^ et supra est terra eiusdem ecclesie.

LjstiDa pisana na pergameni, na viSe miestih oStedena, 5ava se u zemaljskom arkivu u Zagrebo, medju najstar^imi pismi Doe. X. S vaTia: Inuentarium territorii monasterii s» Benedicti,

CCIX. 1074-1080,

Petar Cerni sin GumoQa, sa svcjam suprugom Anom, kdetju Mojslave, dart^e samostanu sv, Fetra hod Solina mnoga sda i genUjiStay zajedno se popisuju i darovi od inijeh darovnikdh.

In Christi nomine et eiusdem incarnacionis ; anno millesimo octogesimo, indie- tione vero VIII (III). Temporibus quoque domini Laurentii venerabilis Spalatine sedis arcbiepiscopi.vRegis Chroatorum Suinimiri, nec non Valizze prioris. Petrus ego Zemi, qui et Gumay iilias, una cum domina Ana mea coniugo, iilia scilicet Mayfaue.^ Diuina do- cente clementia^ ac plurimorum dei seruorum fulti consilio , salubre causa nostrorum defunctorum immo delictorum; redemptionis inniuimus consilium. Quatinus de nostro pro- prio conquestu, more fidelium, omnipotenti deo pro posse nostro aliquam portionem offerre possemus. Quodque deo iuuante expleri diffinimus. Igitur in loco qui dicitur SeUe, circa ecclesiam sancti Stephani, que ditioni domini nostri videlicet beatissimi Domnii subiacety cepimus ad honorem principis apostolorum omnium Petri ecclesiam construere, quamque deo permittente studio artificum compleuimus. Deinde iam peracta, conuocato presule iam memorato^ ceterisque ministris ordinis diuini, v. idus mensis ootobris, eandem con- secrari rogauimus. Ad cuius solempnitatem quam plurimi Spalatinorum, Chroatorumque viromm, gratia reroisBionis seu absolutionis venerunt. Denique auctoritate duce diuina, prephatus archiepiflcopus, cum ceteris sibi astantibus ministris, pro dotis eiusdem ecclesie nos exigere cepit. Nos vero pro viribus, et nostro posse, quecumque tamen necessaria eiusdem dei semis dictantibus erant, optulimus ibi. In primis ^ quidem competentia officii missarum, librura missalem I. calicem argenteum, cum sua patena, et omni apparatu misse, librum passionum sanctomm I. antiphorium nocturnale I. psalterium I. Terras autem dedimus omnes que in circuitu eius habentur ecclesie, a confinio territorii preli- bate eccleste sancti Domnii, usque ad locum qui dicitur Saline, quicquid infra, est mona siue valiis, a maris ripa usque ad vineam Tilatocosse. Omnia enim ista nostro proprio acqaisiuimus pretio^ ideo in domo dei dedimus. Nam in primis terram in qua sita Wdetar ecdesia, comparauimus a Pribistrio pro duobus solidis, et uno modio frumenti, aiio autem de sale, quod dedimus pro fine sibi, et hoc factum est coram Stephano filio iupani Pribinne, et presbitero Prodanno, et presbitero Dragsano, atque Girgi de Tugari. f Ibidem iuxta eandem terram, emimus terras a Zulo pro IIII. modiis frumentiy et I. argenteum pro fine, coram Johanne Mesagalina^ et Stephano Curano, Boledrugo de Tugari. f In- Buper emimus Semianum a suis inimicis pro XL. romanatis, ipse autem non habens unde se redimeret, dedit mihi territorium, quod sui patris erat, ut ego diuiderem cum filio sao omne per medietatem, et in parte mea dedit totum territorium super ecdesia, et sibi rete- nuit territorium in Malcin, et quod remaneret diuiderem ; et sic a me liber absoessit

Et hec conuentio ac diffinitio facta fuit ante ecdesiam in Nade, coram his no-

' Moyslaue. « Do ov^je ima Farlati T. III. p. 154.

171

' .'-■^■'i?

. ,1 -

bilibas : ecilicet preBbitero Laaca, et alio presbitero Lasca^ presbitero Prodaoo, presbitero PicDa et Girgi de Tugari, et Draganego, et Habrabain, et fratre suo Andrea, et omnibus eiusdem loci villanis, ac coram testibus aliis, quos a Spalato mecum duxi, Jobanne filio Gastano, Petro filio Salati, et Biiaa filio Girdeo. f Post hec vero Miroslauus cum filiis Michahelis a Cedeno quidem et Chualo, aduersus nostram diffinitionem hanc maligno spiritu concitatus surrexit, et non modicam partem de prephato territorio a me subtrahere cepit A territorio Pribistrii usque sursum ad petram. Unde nos conuocatis iterum mulUB Spalatinorum nobilibus^ inter quos etiam Jacobum Marianorum ducem cum suis militibus ibidem interesse togauimus. Ante quorum presentia cum prefato decertauimus Miroslauo, ubi et coBuentionem hisdem monentibus nobilibus cum eis denuo fecimus. Quapropter afirmauit nobis prephatas terras, quas subtraere volebat, et insuper nobis augmentauit monticellum, quod prope petra situm est, et valle similiter incipiente de Saline usque Sa- tilie et de Satilie usque ad mare. Et dedimus sibi pro conuentione octoginta modia ordei et unum solidum pro fine. Et ipse Miroslauo anteposuit se dicens: quicumque amodo volaerit te de hoc requirere, ego me omnibus pro te opponam. Actum est ante notitiam horum testium. Ducis videlicet iam dicti, et sui risari Sauide^ ac certis militibus eins, et Dragiaani filii Semiani, Girgi de Tugari, Habrabam et fratre eius Jadreio, Dabrouito setnico, et Semidrago, et fratre eius Vilcizo, et alter frater Basili, et Draganego duornico, et fratre illius Boledrugo, Formini spalatini qui et Busica, presbiteri Petri Pisenisa, Formini Platimisse, diaconi Duymi Boce, Grubitizane, Prodani et diaconi Dabri et aliorum multorum. f Nam post multorum annorum curricula decidi in infirmitatem, ut nulla spes euadendi esset, ideo votum voui in ipsa infirmitate, ut si ego oonualescerem de infirmitate, in pre£ata ecclesia Petri apostoli ibi me totonderem, et babitum beatissimi Benedicti reciperem. Igitur dispensante diuina clemencia, surrexi de lectulo, et consilio et adiutorio Laurentii archiepiscopi, ceterorumque clericorum, in supra nominata ecciesia domnum Gregorium nostrum nepotem abbatem ordinauimus, et hoc quod voui, auxilio dei adimpleui. Set cum cepimus edificare domos, que necessaria erant fratribus, aminiculo dei consamauimus. Quapropter consilio memorati abbatis, aliorumque firatrum, voluimus in nominato monticellum, quod comparaui a Miroslauo et a filiis Michahelis, vicum con- Btruere nostris famulis. Ceperunt Vilkiki, nec noo Prodanus duornico, cum omnibus Tuga- ranis, causa inuidie zeloque diaboli inflammati, resistere, dice;ites : Non licet tibi construere ▼icam in mooticellum, quia nostrum est, et ego illis : vallem et montem incipiente ex Saline usque Satilice, omnia mea sun^, quia emi a Miroslauo coram idoneis testimoniis. Attigit 60 tempore venire in nostris partibus Slauizo rex, et Petrus banus, nec non Sarnbba) causa discordie, que erat ioter Slauizo et Lubomiro, unde vocauerunt nos ante hos nominatos viros omnes Tugarani, residentibus in ecclesia beati Petri, que sita est in Olmisi ; scilicet coram Slauizo, nec non Petro et Sarubba. Ceperunt altercare nobiscum, et ita nobis indicauerunt, ut egd vocarem tres meliores ex prefatis testimoniis, videlicet presbiterum Petrum Piseniza, et Forminum Platimisse, nec non diaconum Duymum Boce, Igitur habii Spalatum, mecumque adduxi eos, et ad nominatas petras ascenderunt, et ita ut suprascriptum est, quia monticellum et valiero, et incipiente a Saiine usque ad vineam TilstocoBse, totum nostrum esse testificauerunt. Coram Dabro diacono filio Dilli, pres- bitero Dominico Macica, presbitero Runtino, Duymo filio Lezamoza, Oliuerio, Rugata^ Vlcina, Damanego, Dabro Petriti, Eerna de Tugari, Dragana Tilstocosse.

f. £t alias terras ultra torrentem coroparauimus a Juanizo pro L sol. et pario de sola pi*o fine, coram Nycola et fratre suo Girgi. f Et oomparauimus terram aliam a

•■Vj .1 '

5

,^'^

'tr

m

-r

» '-r^

"Jf

, S** > ;

H

Of et filio suo Dodojniro, que eet eupra terras Baocti Stephani, stib rnpe qa«

itur Lav, pro VI. galetas vini et media pro fine, coram preBbitero UrBO, et

Dabro, Johaone Meaagalina, et Petro Carbooi f Adhac comparauimus pro- uin, qui dicitur Fisai rit, a filiis Stephanizi, Petracia et Sdedrugo, pro III. solidis, iB pariis de eoHb pro fine, coram Mesagalina, et Petro Carbone. f Ibidera prope icoUy comparaoimuB vineam a Girgi fratre Nicole pro 11. sot. et L modiam

pro fine, corsnj Qregorio Cimpli, et Johanne Cotini- f Ibidem comparauimus i preabitero sancto Maximo pro I solido, et I. argenteum pro fine, ooram Micha

et Andrea de Tugari, f. Coraparaui terram de Zulo infra noatras terras pro t II. stara de sate pro 6ne, presbiter Madias Barbazani testis. f Emimus terram liso iuxta terra suprnnominati Zuli pro IIII modia de grano, et medio pro fine, isenciam bornm teRtimoniorum : Paulo Acina, Fusco Pece filio Mirisa. i- Adhac MimparauimuB de Zulo terra prope meas terras pro III stsra de graoo, et slias Zulo emi terra subtua terras sanoti Mazimi, pro VII galetas vini, et I. praodium

presbiter Oirgi, Pradano frater de Marco testes. f Et comparaui de Zuli supra ncti Domnii, secus meas terras pro IIII caseis, et IIII panibus pro tine, filio o, Zanni testea. f Emimus terram que pertinet ad Cozzinzani, iuxta territorium

de Bozza, et de fratre eius, et de totis parentibus eius, pro I. piDguisBima

CCC. cepBs pro fine. Ante hos testee: Boledmg, Pradano tilio Semidrago, Boiano

licu, Bozs, et fratre eius VilcanuB. f Ego Petrus Qomparaui terram in die saacti i de Drugans, et de fratre eiuB Bolano, lerra que fuit de aancto Maximo infra m sancti Fetri. Nam pref«tu8 Drugans et Bolans mutauerunt suam terram a laximo, que habuerunt Buraum, et mihi ista deoraum vendiderunt pro IIII soli lio de ssle pro fine, presbiter Johannea raguseus testis, Anaataeius presbiter

aliuB Johannes testis. Johsnne filio Paulezze. Ista sunt teatimonia Raguseorum:

BubdiaconUB filius Cepuci, VelcoDiza filio Dabrszs testeB, Andreas presbiter, et cfllarsriuB testes. f Et aliam terram comparaui de Botano filio Dabrouito snpra DCti Maximi, pro II soli, et I. modio de grano pro fine, Duoroico Dri^nego, nes Calendnlo filio testeB. f Et emi tres pezze de terra Bupranominsta de fratre gano, pro I modio frumenti, et II. stars de sale pro fine, Draganego duomico bidem compsraai terraila ubi dicitur Grebeni, de filiiB Semidr^i, Pradano et , pro XX vellers ouium, et II. pro fine, Ursane filio Junzze teetis, et omneB le bsbueruot supra Grebeni, totsm compsraui s prenominatie fratribus pro I soli, illera, et tres cubiti de lenzo pro fine, Ursans Junzze testiB, Draganego testis i s Vilkizo auunoulo Prsdani terras, incipientes a terra Dragsne uBque sd terras t UBque sd terras Vitaze, que Bursnm Kunt pro v. modis frumenti,- et medio I }ro fine, coram Draganego duomico, et Calendulo. Ibidem emi terram de Vitaza, laB terras pro III modio frumenti, et medio, et I caseum pro fine, magisler filio 0, et Boledrago, et Zuli testes. f Et emi terram de Zurillo, et de filio eius Dabriki, I et n galetas vini pro fine, corsm Girdsna TitstacosBs, et DrsgBnego duoroico 1 terra compsraui ab ipeo Zuritln in loco ubi dicitur Arca, supra terrns eancti , pro VII galelas vini et meza pro tine, tilio Kalendulo, et Boliedrago, nec non ai fuit s Cataro, testes. f Coniparaui vineas de Draganego Vites, et terra pro et I. modio sale pro fine, coram Girgi, Habrahsm, et setnico Dabrauito. f Et Draganego comparaui aliam terram a Bresteni pro I sot. et I. ouis pro fino, coram

et CKrgi. f Comparaai terra, a Jouela longa iuxta meas terraB de Jusnizo pru

173

[. capra pro fiae, coram filio DragissDi, et Dragauego, et filio Calendulo.

a a Grubizo atirifico, incipiente, de Stilbiza, usqae deoraum a<f terras

ii, coram nodtro abbate, et presbitero Paulino, et filio Calendulo, et Zurillo

I, et I. modio.frumenti pro fine. f £t emi terram de consobrino suo Zara

Q iuxta euni, pro I. modio ordei, et I. cuseum pro fine, coram Uraganego

emi vinea de Dabressa sursum iuxta Boledrugo pro IIII. boI. et I. modio

csram Qirgi. Comparaui de fratre suo Martino Tineam, que est a Surbo

i modio salis pro fine, coram Girgi. f Et emi terram a Prasizo que fuit

izza, quam vendidit uxor eius, et flgo redemi eam ab illorum nepotibus, qui

rant, videlicet : a Vraseana Metasza et de consobrino eius Velcal et Michazia

ro X. Bol. et II. argentei, atque II. galetas vini pro fine, coram Osrizzo

Pogedrago cluzaro, et Vilcana brauaro, Petrana Scurpunne, Balla, Duymo,

Idhuc quoque comparaui terram supra Salona, ubi dicitur a Suatizzo, de

ie pro V, 8oI. et medio pro fine, coram Sinize et Rarara. f Deinde com-

t»raui luuuui in Salona a Gribiza nepote de Daza pro IL sol et I. modio de sale pro

"~~ *.nte preseDtiam Jacobi Morstici, et sue ux-iris, et in ipso loco statni molendinnm,

psa domo prefata emi locum de filio Eruizo Neena, et de nepote eius pro 11. sol.

EO, et I. galetas pro fine, coram eodem Jacobo Morstico, Velioco cum filio suo,

io podznppo, Vuca Cotino. Deinde post multos annos insurrexerunt contra me aepus

it filius Vilcane brauari JohanneB, volentes per iniustitiam tollere prefatum molen-

Dnde preiudicauit eos Vilcana brauare ita, dicente: filii, sine (iure vuttis) re-

i prefatam molendinam, quia praue illum requiris. Nam ego scio quod pretiutn

cinde, et pretium dedit Cicle pro seruitute suu, coram presentia Dobromiri filit

01, et filio Tripuni Zurra, pner Dedo. f Deiude comparaui similiter in ipsam do-

locum de Vilcana filio Martinu Locarda pro II. sol. et I. modio de sale pro

brmino Platamissa, et Benedlcto Orbazai, atque Vicha testes f Et emi in alio

larta pars de memorato loco de Semina, et de fratre eius pro II. modio de

et medio, et mesa galeta vini, et III. pani pro fine, coram Vlcina Trubillo, et

le Huto, et Zanni de Maraldo. f Et emi quarta pars in ipsum locum de Draslzo

> de Crasano, pro I. sol. et meza galeta vini pro fine. Coram Formino Platumissa,

edicto Orbazai. f Denique comporaui medietatem de ipsum BUprascriptum locum

bitero veterano qui cantat missam io sancti Joannis aram, pro II. sol et I ga-

ini pro fine, coram Prodano oepus de Mattana, presbiter Marco, diaconus Dabro,

I de Tulo testes. f Adbuc vero comparaui serunm nomine CyprianQm, cum filiis

bns, et vincis que sunt super callem, sub eccleaia eancti Maximi pro fine. A Nj-

'o XV. aol. coram Petro Cegaita, Johanne de Porta, Dabro Laudula, Fusco Pu-

In eadem ecclesia dedimus seruum nomine Nycolaum, cum uzore sua Dabrina,

[iis et Sliabas, ac TlneiB buIb, que (sunt) iuxta vineas Cypriani, quia comparauimus

aluB a fratre suo Qirgi. Nam prenominatus Nicola sit In Ipsa ecclesia eoram

I et multis, et dedimus illum per manum suo fratri Girgi prenominato, coram

no iupano, Formino Platimisaa, f Comparaui nomiue jNegozai, a Duymo fiUo

na, pro VI. sol. pro fine, coram Fusco Tiberi, et Drago muti. Similiter com-

paruui seruum nnniine Dragaza a presbitero de Orechoa pro t. soI coram Basilio Stasncco,

et Lvmpredio Cybriuli>, cui et c. pecora et II. vacce atque par bouum dedlmus ad opus

eiuedem ecclesie, et sit ibidem. f Emimus puerum adhuc paruum qui nuncupatur Slobba,

s Buo genitore, qaem studio literarum erudiri fccimus, quemcjue libertauimus, et usque

w

'■*:'

$^^^i\J

"^

lt4

l/*^

{.

L*«*

?^V

ad presbiterii honore BQblimari fecimas, ad eiusdem ecclesie opus, ibi illum perpetuo ma- oere volumus. Et dedimus Petrqm Dracculum, quem comparaui a Catarinis pro III. sol. Comparaui Zorzi Dracculum a Bartholeo setnico, pro VII. sol. coram archiepiscopo, et Jo- hanne capellano, pro fine. Gomparaui seruum Andriulum nomine, qui dedi patri suo XL. sol. ad laborem, et non habenti unde reddere, tuli prenominatum filium pro sol. Comparaui pro I. sol. et I. staro de grano pro fine, in tali pacto, ut si daret seruum similem sui, liber abscederet, sin autem non^ perpetuum fieret ecclesie seruus, coram omnes fratres, et coram sorore sua, hoc firmatum est. Deniqus comparaui seruum nomine Pribilum ex Olmisanis pro IIII. sol. de Preda^ et Gradinna. Comparaui seruum nomine Bolezzo filio Vlasizo de Preda et ex Desa, pro VII. sol. coram omnes monachos. Ad hec comparaui seruum nomine Dragadet de Gurgi filio Boriuoy, pro uno mernico, qui fuit per manu- priso de Ludino, et ipse mediator ex seruo. Denique comparaui seruum nomine Dedona, eum filio de mulier Casari, et de filiis suis, pro III. solidis pro fihe^ ante ecclesiamy et coram omnes monachi, et omnes Tugarini. Adhuc quoque comparaui seruum nomine Maracus de Radaslauo de Narente pro I. caballum pro fine. Comparaui seruum uomine Vilcota quod dedit mihi ToIIanus per seruum quem mihi furauit Miroslauo pater ToIIani pro manupriso, coram Bartholy setniquo. Comparaui seruum Radouano nomine, ex Campisanis, pro X. sol. et DeduIIum per manum ad Ursanum de Sirnounjze. Denique comparani seruum filius Mirane, et dedit michi per se puerulum nomine Bratessa, coram Brano iupanoi et filio eius et prenominatus filius Mirane pro manupriso. Et emi seruum nomine Nycola, et soror eius nomine Marina, ex monachis sancti Bartholoraei, pro IIII. sol. pro fine. Comparaui seruum nomine Desinna de Micha Tigala pro VII. sol. pro fine, pro roanupriso pater suus Vilconiza, coram Sarubba iupano, et Gregorio Scapule, et Nyciforo filio Telina. Denique comparaui seruum uomine Lubizo de Gruba filio Purci, pro I. ancilla, et I. seruiolum; rogante me patre suo, ut illum redimerem. Coram Marslico Rusino, et Grubizo suo consobrinO; pater vero suus per manupriso^ et mater. Ante pre- sentiam horum testimoniorum : Duymo de Srenine, et Vilkiki, et nepos suus Pradano, et omnes monachi. Comparaui seruum nomine Raccana, qui fuit Usemiro, de Subbeuzani pro III. sol. pro fine. Comparaui Lutizo seruum^ nam ipse Lutizo michi debebat III. sol. non habenti unde redderet, dedit se michi seruum, coram duo filii Ededrago et Stiglizo. Comparaui seruum nomine Perinna, pro II. sol. pro fine. Dedit hic Zacharia filium suum Chuduli nomine, ut esset seruus sancti Petri pro III. sol. pro fine Et Raccana similiter dedit filium suum Belatiza, in prefata ecclesia in sempiternum. Denique Dabressa dedit filium Strosit, in memorata ecclesia ut esset seruus in sempiternum. Compai*aui seruum nomine Velcoz de Nebistan, pro II. sol. pro fine. Utecha; et duo filii, sint similiter in ecclesia sancti Petri. Porcarus similiter se dedit in nominata ecclesia, atque illum curauit Deoara abbas cum magno dispendio, quam habebat in capite. Comparaui medium molium de Brataza fratre Zezani, quem dedit Criuali ^ rex pro XXV. cubiti de Lenzo^ et I. galeta de vino pro fine, coram Madio longo, et Formino Salato, et alium medium fuit de sancto PetrO; dedit illum mihi presbyter, et omnes serni sancti Petri, ut illum labo- rarem, ut fieret medietas michi, et alia medietas illis. Coram duo filii Cacaunti, et dao filii Riuelli. Omnia ista, que hic prelibata sunt, volumus in sempiternum ecclesiam habere. Nos- tris autem filiis ad regendum hec omnia committimus, sed tali modo, ut que ibi santoblata, regant; custodiant, conseruent, et ab omni perturbationis incnrsu defendant. Cotidianuoi

b.

» Triuali.

1 i

■ -.' ^T^t

-v\:t>,

\ ■ , s\

176

ut habeant oficium, elaborent non ad opus suum, set ad ecclesie, et ibi seruientibus, illud custodiant, quod si, quod absit, aliquis eorum aliter preter quod precipimus egerit, ut ad 8U«m opus illud retinuerit, iratum habeat trinum, et unum deum, et fnaledictionem CCCX. et VIII. sanctorum patrum consequatur; et in perpetuo nostram possideat male- dictionem f. (Ta Bliedi druga bilje^ka koja ovamo nespada).

Comparaui curtem in Brazza de Tessen Pupazuro, a Gomilie omnes agroS; et vineaSy coram omnibus insulanis. f.

Comparaui yineas in Toednico de Cipriano, et aliam comparaui vineam ab ipso Cipriano, ad viam que ducit ad vicum, pro IIII. sol. pro fine, coram Usemiro. f . Et emi terram ubi dicitur a Praszo, que fuit avio meo Michazzo, quam vendidit mulier eiuS; et ego redemi eam ex illorum nepotibus, qui eam comparauerunt, videlicet a Vrascana, Martazza^ et de consobrino eius Vilcai, et a Michazza filio Jadrei, pro X. boI. et II. argenteiy ac. II. galetas vini pro fine, coram Astrizo podsuppo et Togedrago Cluzaro, et Vilcana brauaro, Damiano filio Matana^ Petrana filio Scurpune, Balla; Duymo Dragauiti.

Post hec vero Suinimir rex dederat Stresi avunculi sui totas terras, que erant in Masaro, et incipiente a Salona usque Biaki, ut ipse tolleret tributum ab eis. Denique volebat michi per vim tollere memorafam terram, ita dicendoy quod essent regales. Nam

ego statim iui ad Suinimirum in Subenico, et duxi mecum venditores terre et —

recti quod ipsa terra non esset regalis, nisi illorum qui eam vendiderunt^ tam de ista terra, quam de illa, quam comparaui in Vranna a Cillaua Niwa. Unde mihi confirmauit prcfatQB rex nominataa terras, ut nullus deinceps inde querimonias faceret, et etiam maledictionem dedit omnibus, qui eam quesierint Ante Laurentium archiepiscopum, Abbatem sancti Bartholomei, Duymum priorem, abbatem sancti Stephani^ Dabrum Plati- chlebiy et Jacobum Marsticum, Dauarado duornicum, Ulciaa Sagorsticum; presbiterum Petrum cardinalem, Johannem capellunum, Duymo podsuppum. f. Adhec emi terras a filiis Viseni; Desizo, et Bogdano, et aliis fratribus, in loco ubi dicitur Podspilize; cog- nomento Mirizo, terra et silua, et petras , totum quod est in Mirizo, pro YI. sol. pro fine, et medium besuetie. Coram his testibus : presbitero Dabro filio Telina, diacono Micha Jurre filio, diacono Cernata filius Pradanni Pecce, diacono Dabro filius Petrici, Ulcina filius Climini) Grubo filio Bipirelle, Paulo Acina, Drase Hanzulo nepus Zune, Stano filii Pe- trici. Et ego Diti filius diaconus Dabro, Bicut audiui a prefatis testibuB sic Bcripsi. f

Denique emi de Qermano presbytero pronepote Tamali, tertiam partem ecclesie sancti Martini, qoe est sita in monte graBSo, et totas terras que pertinent de Tamali, pro III. sol. et medium pro fine, coram his testibus : Nyciforo nepote Cini^ Gauzulo filio Scana- cani, et Cegayta, Trunzanni filio Bugate^ nec non Paulo Acina, Dominicus abbas sancti Stephani; Johannes filius Patipani, et Sennica, atque Cicla. f.

Emi vineas de Vilcumiro fratre Prede, subtus ecclesia sancti Maximi, que fuit a Rabizo, pro XII. galetas vini, et I. porca pro fine, coram Germano Tamali^ et Paulino monacho, et ceterorum monachorum. f.

Post hec vero emi ex Girdana medietatem de vinea^ que est, ubi dicitur in Bresti, totam sibi pertinet, pro I. soli, et medium prp fine modium de grano. Coram Zirnugo, et Cloniffiiro fratre Grubti, et Vita» fratre duornico, et abbaa cum suis monachisy et ego DabruB diaconus sicut audiui ex memoratis teatibus Bic scripsi. f

Denique emi de muliere Beneda^ et ex filiis Buis vinea que est subtus sancta Maria, que vocatur Nache, prope mare^ pro I. modie de grano, et I, staro pro fine^ Girdana, et omnes monachi tcBtes. f.

■• ■

■ 'X -■

.i <X'"

t'- -, ,.

jf.

f.

- Comparaui filiam, Scarane cum filio suo Nadeia pro L 8ol. et II. stara de grano pro fioey Pradano duoruicO; et fratre eius testes. f.

/ Post hec emi mulier Neuadi cum filia sua, pro I. sol. et I. libra de lino.pro fine. ante Pradano duornico, et fratre eius^ et Boledrugo de naconalc; et Kerna de Tugar cum fratre suo Belata, et Girdana, Ego Dabro diaconus scriptor sum et testis. f.

Ad hec comparaui mater Striani de Purnecba filio prioris pro III. soli. et filiam comparaui de Longobardis, pro X. sol. in tali tenore, ut sint omnes fratres et sorores in seruitute. Duymus prior, et filius eius testes. f.

Emi d'! Bratizo filio Chudina, yineam; et agrum a Bresti secus me^ pro IIII. galetas de vino, et media pro fine^ Cirnotta, et presbitero Cechizo, et diaconus Stepbanua t.

Iz regestah samostanR by. Petra gumajskogii, mkopis Xll yieka, u arkivu kaptola spliet- skoga. Btr. 1. te \z novijeg rakopisa:- Inatrumenta mensae archiepiscopatus Spalatensis, u bivloj mojoj sbirci broj 287. str. 43..

CCX. Oko g. 1080.

Njeki Petrid naenadt^e razne po $ebi kupljene zemlje koje kao kaludj er darova samostanu sv,

Petra gumc^skoga.

Breuem recordationem ego Petrizo facio de conuentione quam feci cum Ludino fiiio Miroslauo, quando illum retinui Spalato apud me. Nam dimisi sibi duos seruos, et trecentos porcos, taii quidem tenore, ut si deinceps michi faceret aliquod damnum, isti parentes eius, scilicet: Vilcano de Ooynego, et Braniza^ et Vekemiro, et JerosIauOy et Slauizo frater eius, ct duo nepotes filii Casari) et omnes parentes iurauerunt^ etiam ipse Ludinus, ut michi componerent damnum prenominati pareates, insuper et nepta dedi

ei baptizare.

Post hec habii ad monasterium, set ipse non quieuit facere mihi damnum, venit et deuastauit totam villam meam, cepitquatuor seruos, et duas ancillas, et patrem ancil- larum flagellauit usque ad mottem^ et cepit duos optimos equos, et unum mulum, et tres boues, et due vacce, et quinque tele de sagis, habentes unaquaque viginti cubiti^ et quatttor tela, et nouem camise, et una racana, due cucure, et quatuor spate, et quinque para — — — et duodecim marre, et sex vomeres, et quinque delatoria, et sex saga, octo putatoria, et duodecim sichli, et sex porcos. Post hec habii ad prenominatos parentes eius, videlicet, et per manuprisos, ita dicendo: reddite michi damnum que fecit vester consanguineus, at ipsi responderunt : verum est sicut tu dicis, iam nos te rogamus, ut accipias totam hereditatem illorum, que pertinet illis ex suo patre. Set ego noiebam, nisi michi vinxeritis terra a Bellaj, que terra incipiente a muris usque ad meas terras quas emi a Tomizay, et de fratre suo Sbinna. Denique dederunt michi totam hereditatem ipsorum et ipsa terra a Belay, ante presentia horum testimoniorum : presbyterorum Joannis Kerne^ Mica de Suliza, Michune monacho, Sauida^ Vratinna, Demalla. Nam ipsi prenomi- nati testes presbiter Johannes, et filio Suliza, et Sauida, et filio malla Vratinna, ambu- lauerunt per totas terras^ quas michi dederunt parentes illorum. Postea iuimus a Kac- cinico, et dederunt totum quod est in Raccinico, et in Jessemeno totas vineas, et ubi- cumque qne pertinet illis. Post hec dicebat Susalo de Bilsoy, quia non est verum^ non dedit a Racinico, set prescripti testes testificauerunt in Clisa coram iudice Volenno^ et Vlcina filio brauari; nec non et Vlcina de Stresazza; Tessenno de SittimirO; Tomidrugo

177

filk) Naiesda, Dimitrio filio Stocolle, qaondain Bacinico, et omnia que illis pertinent dedimus in sempiternum.

Denique emi terra de Tomizaj; et de fratre suo Sbina^ in ioco ubi dicitur a Belay, ex uno torrente usque ad alium; pro trecentos vellera de lana, et quinquaginta dedi eis pro fine. £t eodem die comparaui de Vilemiro, et de fratre suo Freda curtem in Sirnouniza, et vinea in Peruno, pro uno equo. Ante presentiam horum testium: presbiter Vilcanay .Teodorus Fudisini, Sauida^ et filio Malla^ et filio Souinna, et filio eius Ku^ello, VecemirOy et fiiio eius CernugnuO; et omnes parentes eius. Et comedi cum prefatis testibaB unam poircam, et unum modium de farina, et duodecim galetas vini^ in loco ubi dicitur a Cobilache, de duobus emtionibus isti prenominati sunt testes, et de Tomizay^ et de Preda.

Iz regestah samostana sy. Petra gumajskoga, rnkopia XII. vieka u arkivu kaptola Spliet- skoga, str. 1., te iz novijeg rukopisa: InBtrumenta mense archiepiflcopatns Spalatensis u bivSoj mojoj sbirci broj 287. str. 43.

CCXI. 1083.

Svenimir kralj hrvatski dan^je Gizilbertu opatu sp^etskog samostana sv. Stj^ana^ eemlju

Baduna.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno incarnacionis dominice MLXXXIII. indictione sexta. Ego Suinimirus, dei gratia rex Chroatorum atque Dalmatarum. Cum singulari dei beneficio quies, et tranquillitas ubique vigeat in regno meo, ecclesie pre- sidente Gregorio papa, nihil antiquius habui, quam ut erga meos fideles subditos, seu potius er^a dei cultores, benefacere inciperem ; optimum factu esse existimenSy neminem a nostra beneficentia excludi. Quapropter ex omnibus deo deuotis ac fidelibus seruis^ unum precipue seligimus Gisilbertum, abbatem spalatensem sancti Stephani, in quem nostra beneficia conferremus ; cui proin grati animi causa donauimus territorium in eo loco, quem vulgo vocant Kadunam, cuius possessionem penes ipsum perpetuam esse volumus, cum iure eiusdem retinendi, fruendique, et cuicunque libuerit donandi. Si quis vero eorum, qui post nos deinceps regnauerit, hanc nostram donationem rescindere audeat, inddat in indignationem potentis dei, execrationemque sanctorum patrum, et cum Juda pro* ditore eternam apud inferos damnationem subeat. His actis et constitutis, testes intcrfuerunt primum: regina Lepa, et Radouanus filius regis^ Andreas presbiter et regio sacello pre- positus, Dabro abbas^ dominus Ugo curator sacelli archiepiscpalis; Mosica postelnicus, Simon presbiter, Dragolubus sacellarius, Visa ubrussarus. Ego vero Theodorus sacerdos^ idemque regius scriba, hec eiusdem regis iussu scripsi.

Iz zbirke listinah samostana sv. Stjepana. Farlati HItt. sacr. T. III. p. 154:.

CCXn. 1083.

Svenimir krdy hrvatski duruje Lovri nadbiskupu splietskomu eemlju Konustinu u Sminif

In nomine sancte et indiuidue trinitatis* Anno quidem dominice incarnacionis millesimo octogesimo tercio, indictione VI. Ego Suinimir, gratia dei Chroatorum atque Dalmatinorum rex. Cum me dei omnipotentis pietas sua miseratione in regali locaret

12

""^

Btiam regni diademate Bceptroque, a vtcario eineclem clanigeri Petri, Gbegorio pa beatissimo, legaliter adhomarer, equanimiter cepi circa meos fideles, imo ( donatioQis gratia esee Bollicitus, dignum dncens, quo nullua fieret exterus e tione. Igitnr inter plurimos noetra' regalis dignitas, fideles et oratorea, hnnc decrenit Lanrentinm scilicet, Bpalatinum venerabilem archiepiBcopum, vice le placuit, corde gratissimo, territorium in loco, qui Smina nuncupatur, illud id Conustina nominatur donare, tali vero modo, ut ipae illud possideat, habeat, mque volnerit. Si quis autem, quod absit, nostrorum successorum, inBtiuctn c nostram donationem disrumpere temptauerit, iratum habeat trinum et unum beat malediccionem CCCX et VIII. sanctomm patrnm, et cum Juda traditore iferno perpetualiter trudi mereatur. Hacta suut autem hec snte preseiitiam «stium : inprimiB regine Lepe, Radouaui, regis filii, presbiteri Andree et ca- I, Dabri abbatis, Ugonis capellani arcbiepiBcopi, Mouia (MoBica?) postelnici, sbiteri, Dragolnbi capellani, Visse ubrusari. Ego Theodorus sacerdoa et cancel- em regis, inssione regali scripsi.

atioaea Prindpum, noTiji rukopiB n atkiTu biBkaplje splietake.

CCXm. 1085.

rumajeVf sa svojom ienom Anom, danye samostanu so. Petra po njima soffradfenom, svoj posjed u BiUyu.

Christi nomine et einsdem incarnationia millesimo octauogesimo (V) indic- ictsua, temporibuB quoque domini Laurentiii venerabilis archiepiscopi Spala- ■egis Croatornm Suinimiri, nec non Volize prioris. Ego Petrus Cerni, qui et B, una cum uxore mea domina Ana, dedimus omnea terras, que sunt in Bilay, 1 muro qui est supra mare, et ad alium mnrum, ubi fuit pons ad torrentem, Oargenus, et usque ad aquam, que vocatur Cripotin, et inde ad alium tor- nde versus mare ad mnrum pristinum, et ego Ysac babas sancti Stephani

egestah samogtsna st. Petra gam^iskogs, rukopii XII. Tieka, n arkivD kaptoU spliet-

CCXIV. 1085.

rftttp splietski dariye crkvu sv. Mikatja opalu t redovmkom samosiana st>. Sljepana.

i sancte et indiuidne trinitatia. Anno incarnationis dominice MLXXXV. iptima (octaua). Ego Laurentius dei gracia episcopus spalatensis, ana cum e, clero et uniuerso populo, Dabrum abbatem cenobii sancti Stephani proto- ra nrbem, cum ipse et eius monachi expositi essent incuraionibus hostilibus, coDsilio iuuandum esse censuimus. Itaque de communi consensu constitutum im traderetnr locus quidam proxiatus templo s, Michaelis, unde via est ad ktiB oramque maritimam; insuper ecclesiam ipsam eidem daturos nos esse , lUB, et quando ipsi libuerit, et iis conditionibus, quas in suam rem esBc

ir

179

udicaaerit. Itaqae idem abbaa cam suis monachis, eias loci possessione inita, cepit edi- ficare; et absoluto edificio^ palatium extruxit. Tandem baad multis post annis, dominas Dabralis rector eiusdem templi^ idemque olim archiepiscopus, se hac prefectura abdicare omnino constituit, et templi regimen ac procurationem nobis renunciauit, negans se velle imposterum huic templo regendo preesse. Nos hanc abdicationem libenter admisimus et templum S. Michaelis cum omni eius supellectili, libris, omamentisque detulimus monachis eiusdem cenobii, accersiri iussis, ut tradite sibi ecclesie curam susciperent. Qui cum yeniasent, ego cum archidiacono et ceteris omnibus, qui aderant, eos ad hunc mo- dum alloqui cepi : En hec illa est dieS; fratres filiique, que diuino fauente auxilio, nobis facultatem attulit promisso nostro ac recepto satisfaciendi. Vos itaque, licet nanc abbate. Testro orbati, templi procurationem suscipitO; et donum iam diu vobis promissum reci- pite. Tam negotium datum est Joanni edituo, ut hanc donationem litteris consignaret; qui cum sepius rogatus abnueret, et excusatione voletudinis uteretur, ego Theodorus presbiter indignus hec omnia scripsi rogatu archiepiscopiy qui his actis et constitutis ab initio ad finem usque interfui; ut huiusmodi donatio, quam eorum, qui supra nominati sunt, auctoritas sanciuit, videlicet archiepiscopi, cleri, prioris, nobilitatis et plebis uniuerse, firma sit ac perpetua, et edes sancti Michaelis, ab ecclesia sancti Stephani, cui nunc rite coniuncta est, nullius cauiliatione seu malitia segregari possit. Si quis autem nostrorum successorum cuiusuis cause pretextu, eam ab ecclesia sancti Stephani, quod deus auertat, seu potiuB ab ipso Michaele principe angelorcim disiungere conetur, eiusdem archangeli indignationem subeat, et perpetuum dolorem sustineat.

Hec acta et confirmata sunt coram testibus infrascriptis, videlicct: Petro archi- diacono, Gregorio episcopo, Petro primicerio, Martino presbitero, Dominico Mazzuola presbitero, Joanne edituo, Maione Barbaiane, presbitero, et Ceculo presbitero. — Ego veroi Theodorus presbiter pro Joanne edituo, cui id mandatum fuerat, hec scripsi et testis adfui.

Farlati Illyricnm Bacram. T. III. p. 155. Iz pismohrane samostana sv. Stjepana.

CCXV. 1086.

Petar Cmi Qumajev sa svajom ienom Anom, daruju samostanu sv. Petra svoj po^ed u Polju

In Christi nomine amen. Anno incarnationis eiusdera milesimo octauogesimo (VI). indictione nona. Temporibus quoqne domini Laurentii venerabilis archiepiscopi sedis spalatine, domini Suinimiri regis Croatorum, nec non Volize prioris. Ego Petrus. Cerni qui et Gumay filius, una cum coniuge mea domina Ana, dedimus monasterio sancti Petri omnes nostras terras, quas in loco vocato Campo, incipiendo a muro in inferiori versus mare recta linea, et sicut currit litus usque ad Potoch, et usque ad ripam su-

periorem, et recte sicut currit ripa versus torrentem, usque ad pedem montis po

— longe et versus mare, sicut currit ripa, et inde ad murum pristinum, et hii fuerunt testes: Bogdan, Rac, Dragonego, Ric, Juray setnico cum aliis.

Et ego Dobrona hoc breve scripsi iussu Pribimiri viearii regis.

Iz regestah samostana sv. Petra ruk. Xn. v. u arkivu kaptola spyetskoga.

4-

f"»- \

180

CCXVI. 1086. r Splietu.

Miraca opatica kaludjericah sv. BenediJcta u Spljetu^ popisaje njeke zemlje kupljene ga svoj

samostan.

In dei nomine et saluatoris nostri Jhesu Christi, anno sacre eiusdem incarnationis

M. octogesimo VI. per indictione VIIII — domno Laurencio spalatane

sedis yenerabili archiepiscopo, coraitatu — Duimo prioris, ego Mirazza quamquam indigna

— — abbatissa, una cum meis sororibus, quicquid a no^bis) repertum fuerat,

presenti facto memorie mandamUs. Comparauimus igitur de Duimo Casline terram, que a parte aquilonis iuxta monasterium sita est, cum cripta et omnibus sibi pertinenciis; et

— intus et foris per C. solidos perpetue tenendi, possidendi — — —

prope m — — alia monasterii sit. Hoc actum est ante hos testes: Dusigrani

abbate sancti Petri, Lorran — — iudice filius Sal. — ' — uli. Draze Neslane, Platinissa,

Micha filius Mari — — nisse, Petrana Carni — — aduocatus — — —

Item ab eo^em Duimo Caslina postea — — prope territorio per VIIII Bolidos

comparauimus ante predictos testes.

Ova listina pisana je na velikoj pergameni, sa jo§ dvie listine, i to : 1 . nadbiskupa Lovre od g. 1069 kojom utemeljuje somostan kaludjericab sv. Benedikta, 2 Marije opatice od g. 1119. kojom kupuje njeko zemljiSte Ture. Pismo pripada XII. vieku. Nalazi se u pismohrani samostana sv. Marije u Zadru, medju pismi spljetskog samostana sv. Rajnera.

CCXVn. 1087. 8. listopada. U Knlnu.

Svenimir kralj hrvatski potvrdjuje samostanu kaludjericah sv, Marije u Zadru one slobode, kqje

mu podieli Kresimir krdlj.

Ego Suinimir, rex Chroatie Dalmatieque, tibi abbatisse Ciche, regali iure, tuoque monasterio sancte Marie, eaodem, quam precessor meus, Cresimir rex, subscribo liber- tatem, firma perpetuitate, Laurentii archiepiscopi laudatione. Petrus chroatensis episcopus laud. Johannes abbas sancti Bartholomei, laud. Firminus, nonensis episcopus, laud., et alii episcopi et comites laudantes confirmauerunt.

Confirmatio ista data est abbatisse Ciche in Teneno, in festiuitate s. Dimitrii. Anno domini millesimo octuagesimo VII.

Iz zapisnika kaludjericah sv. Marije u Zadaru.

CCVXra. Oko g. 1088.

Gruba opatka sv. Benedikta u Splietu i njeki Ferrarius, daruju samostanu sv. Benedikta

njeke e&mlje.

Ego Gruba abbatissa sancti Benedicti, cum cunctis meis sororibus, edificauimus domum in paratina prope sancti Cipriani, (quam) Pradana mater Gaudii Falsamine secam in monasterio aduxit, quam predictam paratinam diuisimus de pa — — — sancti Ci- priani et sancti Nicolai et de propria nostra terra (permi^simus ex omni parte sex pal-

mos pro sacellis, ante ho» testes — — — — abbas sancti Petri Prarana

aponachus eiusdem monasterii, filius Mene, Sabacius filius Lampredii, Ercalfus?

Omoncator — — — Jurra Falculi aduocator sancti Cipriani.

'.fc.

%

181

Ego (dominus) Ferrarius paratinam offero meam inter ecclesiam sancti Benedicti iozta portam eiuidem monasterii pro remedio anime mee, meorumque. Ferarius do para- tineam meam in monasterio sancti Benedicti iuxta portam meorumque defunctorum. Si qois autem (infr)ingere incurrat, — — —

Prepis na hrbtu listine od g. ^1069^ kojom Lovro oadbiskup atemeljuje splietske ko^ ludrice. U arkiTti kolud. u Zadm.

CCXIX. 1088.

Lovro futdbiskup splietski, u prisutnosH kralja hrvatskoga Sijepana 11,, rieSava t^eku parbu

medju Vekom Madijevom i Gikom opaticom samostana sv. Marije.

Ego Laurentius (s^palatensiB arcbiepiscopus iusBi describi iudicium sinodaliter difinitum a memetipso, et a subscriptis coepiscopis, scilicet A(ndrea) iaderensi, atque A(na8tasio) croatensi, quam J(oanne) traugurensi ac V(itale) arbensi, coram Stephano rege Chroatie et Jacobo maristico, Firminoque priorO; multisque alliis nobilibus presenti- bus in ecclesia sancti Domnii^ inter Vecamy Madii prioris filiam^ ac Ciccam abbatissam suam neptim, Vekenege genitam. Episcopus Stephanus suus nepos, et Madius, eiusdem gener, Nicifori frater, aduersus Ciccam sic interpellabat ex parte Veze, dicens: se pro ea Bubiise debitum XXXX. solidorum, insuper ob id sua pignora dedisse; quibus e contra Gregorius predicti Madii filius, pro prefata abbatissa sio respondebat : se ab ea nil accepisse, filios enumerando sororum una cum ea pro parte domus, quam non ba- buerat, pignora posuisse, et in eodem fratres, sororum filios, sibi^illos XL. (sol.) dedisse ab illavero penitus nichil, sed sicut ab aliis accepisse absque placito, absque termino pro, parte domus XL. solidi, et hoc abbatissa confirmabat, testibus : domno Madio, iaderensi archidiacono, et Dominico Ticine, a quibus in medium deductis, dicta abbatisse sunt con- firmata. Quibus sic iudicauimus, ut ea pignora, que abbatisse vi ablata sunt, reddantur etXL. sol. partitores se ipsos numerantes, siue de suis propriis, seu de communi fa- cientes eo«, cui subiaeent| reddant, hec vero suamy prout sibi data est, teneat partem.

Prepis na pergameni u arkiyu zadarskib kaludjeriGah sv. Marije.

I ••i.r

• '■*>

^l

CCXX. Oko g. 1089. 8. rnjna. Kod grada Sibenika.

S^epan II KraHj hrvatski potvrdjuje samostanu Kdludjericah sv. Benedikta u Sp^etu Sveni-

mirovo darovanje Luiana (Lagana) kod Pustice.

f In Christi nomine. Stephanus ego nutu dei Chroatorum et Dalmatinorum rex, huius paginis seriem vel dictaminis causam cunctis nostri regni conprouincialibus ad futuram (diuini numini)s graciam notare ', his studui scriptis. Cum igitur omnipotentis dei pietas me sua clemencia p(atrum), auum, proauumque solio (in) regio,. omnibus Chroacie et Dalmacie nobilibus collaudantibus, exaltauerit honore, undique' u^niuersa) nobilitas seu exigui populi manus, ac ceteri ecclesiarum oenobiorumque (rectores, vel retroactis

pro) causis (vel) confirmacio — — que vel gracia comunis nostri regni utili

tatis, ad nostram ut moris^ est — — — imperantibus, confluere ceperunt. Itaque

,( ..I

^Lucius: gratie nostrae. 'kod Lucija izpuS(Seno. 'Luc. maioris.

^;

183

mater et pro^curatrix) fianctimoDialiuni spalatini cenobii, sancti videlicet Benedicti mar- tiris, inter hos nostri presencia ', una cuni quibusdam suis sororibus, quoddam scriptum H nuper rege defuncto Suinimiro concessum sibi, hoc ad opus sui cenobii de quodam territorio regali, qui in loco, qui dicitur Lasani, faabetury secum deferens, in die natiui- tatis sancte dei genitricis et virginis Marie se mediura statuit. Et hoc ideireo e — at ut quemadmodum a memorato*rege illud donacionis scriptum habebatur ratum atque firmatum, pari modo, immo meliori, a nostra regali dignitate cum nostri impressione sigilli roborari, nec non perpetim^, deberet firmari. Quo cognito, tum illarum precibus flexi, tum nostrorum nobilium consilio sufulti, quod postulauerant adimpleri illis pre- cepimus. ^ Igitur memoratum territorium iam dicto in loco inconcussum^ perpetualiter atque inuiolatum, ad opus prescripti monasterii, cum terris^ que Pustiza nominatur^ fir- mamuB. Ita quidem, ut^ nostrorum successorum (nullus) vel cuiuslibet persona magna vel parua nulloraodo his nostris firmacionibus et sigilli impressioni^ contra ire debeat Quod sif quod absit, aliud aliquis agere temptanerit et prenominatam domum dei his terris disuestire voluerit, trinum et unum deum ^ habeat iratum et CCCtorum X. et Vlll. sanctorum patrum consequatur malediccionem, et cum Juda traditore in inferno mancipetur. Actnm est hoc apud castrum Sibinico, in die prefate solempnitausy ante noticiam horum testimoniorum : In primis Laureucii archiepiscopi. Johannis tragurini episcopi. Petri spalatini archidiaconi. Presbiteri Petri spalatini Jacobi morstici. (Lu)bomiri (te)p2i. Stresigna breberstici. ^ TJiseni^^ zetinstici. Dragoslaui sagorstici ' ', Vratina ^^, polstici.

Osrina dridistici, Desimiri — nonensis. Ser — — tici

Tole(no) (t)epiciza, ac ceterorum (nostrorum) nobilium. Ad hec (quoque) causa diuini amoris a parte nostri sibi concesbimus perpetue Salone molendium similiter et starea

que est propria nostra — testibus confirmantibus. Quibus eis

omnibus legatum iupanum Centene, Visenum '^ uidelicet (dedimus).

Izvorna listina na pergameni pisana, ostedena i razderana je na njekih miestih tako; da se pojedine rie6i procitati nemogu. Njeke pod zaporom popunjene su iz Lucia Lib. II cap XL IzYomik nalazi se u zemaljskom arkivu u Zagrebu, medju najstarijimi pismi. Doc. IX. O istoj listini kaza jur Lucio: Membrana in calce corrosa est ita, ut an sigillum apprehenBum fiierit, cognosci nequit.

CCXXl. 1089

Sfjepan hrdlj hrvatski daruje samostanu svetog Stjepana M. njeku tfemlju Raduna gvanu,

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno incarnationis dominice MLXXXIX Indictione XII et epacta XXV Ego Stepbanus dei gratia rex Croatorum et Dalmatarum, hoc regium nostrum priuilegium litteris mandandum curaui. Scriptum est: imperia et regna huius mundi haud aliter, atque fumus in auras euanescere, tempore procedentey paullatim consumi, et quidquid dei causa erogatur, id auctius fieri, ac melius, iuxta illud apostoli effatum : Seminatur in coruptione, surget in incorruptione ; seminatur in ignobili- tate, surget in gloria ; seminatur corpus animale, surget corpus spirituale ; itemque illum psalmiste versiculum: Qui seminat in laorymis, in gaudio metet. Que quidem unusqnisque apud se diligenter reputet^ et pro viribus exequatur, oportet. Quamobrem ego rex supradictuS|

^ L. presenciae. ^ L. perpetino. ^ L. precipimus. ^ L. cui et terras ^ L. Pustize nominantnr ^L. izpustio. L. impresBione ^L. dominum. ^ L. Strezigne Berberistici. ^® L. Jagorstici L* VraciDa. ^' L. Cenaene Juseoum,

r'

rr

183

his admonitionibuB impulflus, et precUris ezemplis seruorum dei excitatus, ac presertim precibus Theodori nostri abbatis sancti Stephani protomartyris; cius postulato assen- tiendum censui ; itaque ilii concedimus regium nostrum territoriam, in ea regione posi< tum, que vulgo dicitur Raduna^ totum atque integrum; in unius dei gratiam, gloriam- que, ut anime nostre et parentum nostrorumy extremo illo formidandi iudicii die, pro- pitius esse veiit; iusque eidem tradimus illius territorii in perpetuum habendi, pos- sidendi, et permutandi. IUud vero silentio minime pretereundum est, quamuis a nobis sine aliquo pudore commemorari neqaeat, ut posteris innotescat, quod cum necessitas quedam nos subegerit «d illos (monachos) anxilii et consilii causa, confiigere, et aliquid subsidii, seu doni ab iisdem petere, illi admodum comiter, et benigne, amplius centum aureos suppeditarunty ea conditionc; ut ipsi quoque pro eo, ut digna compensatio postu- larety aliquid iisdem tribueremus, id quod nobis prestare nondum licuit. Hec omnia nota sunt Laurentio venerabili archiepiscopo, et Gregorio olim episcopo Croatie et Gregorio nostro scribe. 8i quis instinctu diabolico percitus huic nostre donationi aduersari audeat^ vel aliquam corruptelam ioferre, subeat indigQationem dei trini et unius, itemque execratio- nem sanctorum patrum, et preterea onus restituendi centum illos solidos monasterio s. Stephani protomartyris, quod prope abest ab urbe spalatensi in promontorio situm.^

Farlati Illyr. Sacr. T. III. p. 158. Farlati prevede ovu listinu iz talijanskoga prevoda.

U talijanskom prevoda glasi ovako:

Nell nome della santa et indiuidua Trinitk. L' anno della incarnazione del signore 1089. nell indictione XIL et epacta XXV. '

lo Stefano per la Dio gratia re de Croati et Dalmatini^ ho fatto scrivere questa nota di nostra regal donatione^ che essendo scritto^ che con il tempo si consuma (no) gV imperii et regni di questo mondo, nella guisa a ponto che svanisce il fumo per V aria, e che quello, che si concede per V amor di Dio^ si transmuta in meglio. Dicendo r apostolo: si semina in corruttione nasce in corruttione, si semina nell ignobiltd, nasce nella gloria, si semina corpo animale, nasce corpo spirituale^ et dicendo il salmista, chi semina nelle lacrime, raccoglie in allegrezza. Le qual cose sono da pensar grandamente, et con ogni spirito mandarle ad essecutione da cadauno, sqpondo le sue forze. Per6 io re prenominato, mosso da questi essempi, et invitato dalli essempi dei buoni servi di DiOy anzi del nostro abbate di S. Stefano protomartire, chiamato Theodoro, ho voluto sadisfare alla sua d6manda, li concedemo dunque il territorio nostro regale, posto in luoco detto Raduna^ tutto qaal si sia, per Y amor di Dio, et per la liberatione dell* anima nostra, anzi di nostri padre e madre, nell giorno del tremendo giudizio, da esser da esso perpetuamente havuto, posse- duto et permutato. E quello cbe non 6 da tralasciarsi, die scrivere^ benche con qualche rossorC; acci5 da i posteri esser ietto, e che constretto da qualche necessitk, et recorso^ da loro per conseglio in nostro seruitio, domandandoli qualche dono^ il che loro molto cortese- mente adempierono in cento e piu soldi d'orO; per esser degnamente ricompensati, ilche fiahora non ho potuto adempire. Sapendo queste cose, Lorenzo venerabile arcivescovo et Gregorio gik vescovo di Croazia, et Gregorio nostro cancellier. Se alcuno ardirk per T instinto diabolico contravenire o corrompere questa nostra donatione; incorra nella disgratia di Dio trino et uno, et nella maleditione dei santi padri, et sia tenuto alla restituzione dei

' Ova epakta pripada g. 1088, do^ se s godinom 1089 sla^e epakta VI.

184

cento soldi predetti al monasterio di s. Stefano protoraartire, che h posto yicino alla cittk di Spalato nel promontorio. Fatte furono le cose predette alla presenza di questi testimoni : Primo. al prenominato arciuescovo. Gregorio vescovo, Agralisto da Bari (?) Dobro- slao figliolo di Gerbina, Desimiro ubrisarico, Dragoslao Bridstic (bribirstico) Dominico postel- nico, Budrago capellano. Budimiro figliolo di Deridrug.

Et io Gregorio cancelliere del prefato Re signor mio, ho scritto queste cose de 8U0 ordine et f& testimoni^. £t io Giovanni figliolo di Dragarado, per ordine di detto re signor mio, introduttore di questo territorio fu testimonio.

Extractum ex Codice manuscripto Bibliothecae Marcianae Venetift, sab titulo. Scrittnre del^ monastero di s. Stefano di Spalato. Classe V. Cod. 51. Italica. pag. 21. a terzo.

CCXXII. oko 1090.

Popis dragocienostih samostansJce crJcve kaludjericah sv, Marije u Zadru.

Capsa sancti Cirin, capsa sancti Grigoro. Crucem magnam et aliam argenteam. Crucem lignam copertam argento. Quatuor cruces paruulos, et unum cristaldum. Duos an- gelos de argento. Coperta de argento. Fistula aurea. Turibulum argenteum. Duos zerofe- rarios magnos et alios paruulos. Duos calices argenteos. Tria altaria viatica. Unam pi- xidem cum reliquiis. XIIII camsi, V suprapelicia, tres campanas, unam dalmaticam^ duoB strites, X umeralia^ X stolas, VIII manipulos, VI zingulos, VIIII pannos de sita coperta

de al sex pannos sutos cum seta, V sanani cumsutos cum seta, VI sine seta,

pannos sutos cum seta, que ponuntur infra cortina, VI cortinas et unum panuum,

que vocatur velosa, et VIII. pannos ad cooperiendum. Tres pannos de seta et unum sine seta ad suspendendum infra columbas. X pannos ad pedes crucis^ XIII pannoS; que ponuntur auper cortinas, VI. pepelos, qui dicuntur fazali, quatuor casulas coti, dianas et unum pan- num de sepulcro, V corporalia, unum tapete grecum, duos ranes (sic) et duos pannos ad coperiendum mortuos.

U arkivu kaludjericab sv. Marije u Zadru.

CCXXIII. God 109L

Brago, priur Zadarski dosudjuje p, dobU Veki kdludQeriei samostatm sv. Marife u Zadru^ ^feka

imanQa.

Anno incarnationis Jhesu Christi nostri domini millesimo XCI Kyri Alexio Con- stantinopoleos imperante, tempore quo Uladislaus Pannoniorum rex, Chroatie inuadens regnum, dominum Almum, suum nepotem in illo statuit regem, iaderensi vero cathedre domno Andrea venerabiliter presulante, meque Drago, domni Prestantii episcopi nepote, iam tercio priorante, Accidit ut in primo anno raee tercie recuperationis coram nobis ac prefato episcopo, alliisque quam pluribus, oriretur querimonia domne Veke filie Ciche, que viri sui, videlicet Dobroslavi thorum custodiens viginti annis, deo deuota^ mona- stico utebatur habitu, quam Petrus socer suus, filius domni Dabri, verbis suorum de- ceptus propinquorum, suo exhereditauerat verbo, filiumque suumi quem cum quadam scla- uuncula natum habebat, moriens tocius sue - hereditatis fecerat heredem, hanc autem mo- nachali irretitam vinculo^ que illum alimentis, vestimentisque fouerat continue, quod veris probatur assertionibus^ expertem suorum fieri iusserat, dicens filio mortuo, huic viuenti nurui, quasi mortue, nil deberi dari. Quem etiam iam dictus Dobroslauus, filius *eiuB, patema motus pietate, consensu coniugis sue Veke^ quam futuram nouerat monacham,

■■ •

185

eadem notificante, moriendo sue illum proprietatis fecerat participemy par boumsib] tribuens cum 8ais culturis, aureosque nastalos, quin etiam suam vineam, nempe neminem estimans illi compotizari bereditati^ sua pretermissa coniuge. Quippe nondum ipse pater alia ute- batur uxore; unde factum est, ut utrisque coram nobis litigantibus, ipsamet domna Ve ka cum sua matre, aliisque propinquis, et ex ah'a parte MadiO; electo, eiusque fratre Petrinna, nec non Zanizo^ Mazikyrne filio, cum pluribus aliis consencientibus, demum iussi presulis, episcopali quo sedebamus egressi palatio, ibidemque cisternam ingredientes^ cum iam dicto episcopo et Johanne iudicatore, aliis nobilibus^ ducto in medium utro* mmque certamine, quid hinc rei exitus doceret perscrutari cepimus, quod more antiquo- rnm diiudicare volentes, ut ipsa sua fruaretur parte^ velut si viuus adesset, cuius caritate se monastice dederat professioni. Sed huic rei contrariantibus hoc displicuit, seque ar- chiepiscopali velle obedire iudicio conclamarunt. Quibus et illa una nobiscum assentiens sepissime inuitauit, ut ad suum cum ea irent propositum. Qui sub unius anni induciis, nobis cernentibus, centies exclamati, ire renuerunt.. Quos nos hoc modo difiniuimus: in- primis anni illius atributo sibi tribuno Trunzanno Maio, Peze filio, partis domus et vi- nee heredem eam fecimus, ut vel sic Spalatum, prout expetierant, cum ea proficisce- rentur. Quibus et ex hoc inducie a mense iulio usque in natalem domini largite sunt, sed procaciter resistentes, et se hinc subtraxere. Quapropter ego Dragus, priur, commune seruans sacramentum, neminem volens ab aliquo vim sustinere, cum iam nominato epi- Bcopo, aliisque nobilibus, ad domum illius pergentes^ que sita est in quadruuio sancti Petriy legali hoc definientes iudicio, sub episcopali vinculato precepto, illam pleniter ha-. bere debere partem iussimus, ipsique nos illis domum partientes, monache occidentalem partem domus dedimus, duasque ulnas et eo amplius medietatis domus propter miseri- cordiam illam consentire voluimus infantulo. Hec ego Maius archidiaconus, quia his omni- bus interfui, et ut a memoratis presulibus michi iniunctum est fideliter^ veraciterque scripsiy et post traditam coram his testibus lecta est, et sigillo dlcti prioris signata. Jo- hanne iudicatore. Vitaza testis. Micha testis. Desinna testis. Madio Zelle testis. Budinel- lus testis. Madius gener Zelle testis. Prestancii, Pruona testis. Grubize filius Gregorii» testis. Gauzulus Prestabarba, testis. Barba testis, Neupret testis. Dolmaldus testis, Brate testisy et alii quam plures collaudantes et confirmantes.

Stari prepis na pergameni u arkivu kaludjericah sv. Marije a Zadm.

CCXXIV. God. 1091.

Lovro nadtnshup splietski potvrdjuje prvaSnju odsudu gadarskog priura Draga.

Quoniam quod a minoribus legaliter diffinitum est iudicibus, a maioribuSy si oportet, debeat confirmari. Corroboro ego L(aurentius), salonitane sedis archiepiscopus, et laudo boc iudicium a tanto honestissimo viro D(rago), iaderano priore cum suis nobili- bus, iam dictum in ecclesiasticis enim et mundialibus sancitum habetur legibus, ne que- libet persona in sua arrogantia erecta contra iudicia semel iam facta conqueratur^ iterum in sua maleuisa querimonia. In libello quidem quem Vekenege filia Ciche, a prelibato priore datum et ab archidiacono M. scriptum ad meam contulit laudationem, iuste et canonice cognoui finitum. Quis namque arrogans exhereditare auderet hanc viduam ab hereditate mariti sui, dum non solum eius lectum sic nobiliter^ utputa cognoscimus^ obseruauit, ac inter viduas, quas laudat apostolus P. se certamen^ et ad premium utique assumpto eamn*

186

dem habitum, proiectoque cum buo sarcine mundo, se contulit, unde hec ordinata, sicut superiUB^ confirmo, et immo laudo, atque sub ligamine anathematis, et Niceni concilii yio- culo quenquam pono, qui hoc nititur infringere et delere. Hanc vero sigillo sancti Domnii cartulam iussi signari, ut contra omnes permaneat conquestores in Bua Btabilitate firma. In hac laudatione A(ndrea8) episcopus Jadere, et D(rago) eiusdem ciuitatis prior, testes.

Prepis na pergameni u arkivu kaludjericah 8V. Marije u Zadru.

€CXXV. 1096.

Dragui priur zadarskiy predaje samostanu sv. KrSevana sve one dohodke u gradu l^ubrikcUu,

koje prije dobivahu priuri aadarski.

t Anno ex quo redemptor humani generis dominus Jhesus ChnBtus, factam carnem ex intemerata virgine recepit, millesimo XCUI. habebaturi indic(tione) IIII, epacta XXIII, concurrente VII, imperante Alexio magno imperatore, apud nos Jadera epis- copante Andreas presul. Quia magis illud mortalibus prodesse conspicimus, qui in utilitatibus sernorum dei, prout competit, aliquid elaborare procurat, quam qui in mun- danis rebus inutiliter insudare aliquo modo insistit, verbi gratia, quia mundus transit et concupiscencia eius. Et idcirco ego Dragus, iaderensis prior, nepos scilicet Drafi^ni magni prioris, iam senex, in quinto anno tercii mei prioratus, post plurima pericuia et agones, que ab incolis nostris et diuersarum gencium feritate quassatus, sed adiuuante me larga dei misericordia adiutus, emulaui in bonis antecessorum meorum actus, ob sa- lutem animarum nostrarum, preteritorum videlicet, insistencium et futurorum, consiliatus omnibus nobilibus nostris; flagitante domino Madio abbate cenobii sancti Chrisogoni martiris, cum confratribus suis, concessi eis omnia illa seruicia, que antiquitus priores nostri in castro Lubricata habuisse manifestum est, id est sal, quem incole illius loci per unamquamque domum nouem modia colligentes omni anno, et duas piscaciones deseruie- bant, absque illa, que nostro episcopio debentur. Hanc quidem donacionis paginam lecta est a domino Maio archidiacono post euangelium in die natalicii eiusdem martiris ad missam in presencia supradicti pontificis et eius clerus, quam audientes ab omni populo acclamatum est: fiat, fiat, fiat.

Et post, facto silencio, ego dictus prior una cum proceribus nostre urbis, post signa corroboracionis addidimus hec: Si quis nostrorum hoc actum post rumpere tempta- uerity deificam et huius sancti martiris et nostram habeat maledictionem. Iterum muito- ciens dictum est: fiat, fiat.

f Signum manus Dragi prioris et eius filii. f Signum manus Candidi et filiorum eius. f Signum manus Uitaze nuper prioris et fratrum eius. f Designe iudicis et fratris eius. f Slauane Comerzarii et fratris eius. f Petrinne, Andree filii et filiorum eius. f Madii, Zalle filii et nepotum eius. f Dode et nepotum ac filiorum eius. f Filiorum domni Pauli, et omnium procerum communi signo. f Ego Gregorius episcopus ' hanc concessionem confirmo.

Izvomik na koii, U gub. arkivu zadarskom. Nr. 2. Masso A Capsula I,

Jaderensis.

187

CCXXVI. 1096.

Jlfq;o opa^ 3v, Krievana premimlQt safnostanska zemljiSta na otoku PusHmanu. ^

Tempore quo Maius cenobio beati Grisogoni abbas erat, fuerunt quidani; qui ▼inolebant (sic) de territoriis, que sunt in insula Pustimani, que dederat episcopus Pre- stanciuB cum fratre suo Maio * beato Grisogono, partem sibi usurpare, et iam ceperant ibi laborare. Predictus autem abbas hec ut vidit, valde contristatus est, et consilio inito cum monachis suis, quosdam nobiles viros iadretinos illuc secum venire rogauit. Atque nauicula ascensa cum eis et cum monachis suis illuc peruenit, et eccey que iam ceperant fines territorii sancti Grisogoni laborare, foreas eminauit, nec non cum decreto illorum no- biliam et collaudatione eorum collonelas siue aceruos, qui fuerant ab inuasoribus im- ;|

murata vel destructa, ubi prius steterant, erexerunt, et terminis prediota territoria lustra- uerunt, a mare versus boream usque ad locum tribus vallibus, quod est in sumitate montium^ et usque ad mare ad locum qui dicitur Pechize, versus austrum ab ecdesia s. Michaelis usque ad montem qui dicitur Gedinichi usque ad mare, et in sinistra terminos terras, montes, et valles, et nullus fuit qui hoc decretum rnmpere seu violare presump- sissety nam nomina illorum, qui cum abbate fuerunt et hec statuerunt, hec sunt: Drago prior, Vitaza prior, Desinna iudex, Micha iudex, Cando Bodanellus, Cemeta; Slora et alii multi. Cum abbate vero suo fiierunt mopaci hii: Benedictus presbiter et monachus, Gaudius presbiter et monaohus et alii plures.

U starinskom montaneu u arkivu zadarskoga guberDija. Cap. II. Nr. 12.

CCXyn. 1097. mjeseca srpnja.

Lovro heretik, nadiniv svojim posinkom Boleslava Bodina, (krivo prepisano Prodin) darova ovomu crkvu sv. Martioa u Sumetu, koj Boleslav darova opet istu crkvu kaludjerom sv. Benedikta u Lokrumu, sa svimi k istoj crkvi pripadaju6imi zemljamiy seliy vinogradiy podIo£nici^ sa 200 ovaCah, devet robovah, §est volovah i 34 kravah. Mjeseca srpnja u indikciji osmoj (1097). Easnije postavfii refieni Boleslav Bodin kraljem, potvrdi ovo darovanje godine 1100 u indikciji osmoj (gledaj listinu g. 1100).

Iz rokopisa: Spogiio delle scritture di Lacroma.

CCXXVm. 1097. U Spljettt.

Spljeteani obveiuju se mletadkomu duidu Vitalu Mikaelu, podati u pomod jednu Ui dvie gal^e,

kad ndetudko ratno brodovlje stigne pred Spliet.

Nos spalatini priores, scilicet senior et iunior, cum cuncto populo, roaioribus et minoribus, promittimus vobis domino nostro Vitali Michaeli, glorioso duci Venetie atque Dalmatie siue Chroatie et imperiali Prothoseuastori , ut, cum venerit stolus vester Spalatum, nos preparare debeamus unam saginam, vel duas galleas alias ad veniendum vobiscum ; tantum tamen in prouidentia vestra sit, quas illarum vobiscum ducere velitis. Qnod si hoc non obseruauerimus, tunc componere debeamus in camera vestri palatii solidos romanatos mille. £t hec permissionis cartula in sua firmitate permaneat

> Oba Sivljahu g. 986.

antn manas Petri aeDioria, qui hoo rogftuit fieri. Signum mf auit fieri. Signum manus Aadree Petri, qni boc rogauit fi

ie, qui hoc fieri rogautt. Signum manus Andree, qui bo<

Petri fratriB priorie, qai boc fieri rogauit SigDum mai gauit. Signum manus Pauli, Prodani, Dragi et Luchari. ] tuB a suprascriptis, compteui et roboraui.

promisBio facta est presentibns legatis veBtria, dominis i

B^aletro Stomato. ■nkopiBa: Codex dipl. TrevisaDua n mleta£koj kiyiinici sv. Morkt

CCXXIX. 1100.

juine Dalmac^e, dta-t^e aamostanu sv. Benedikta u Lokrutiui

Sumetu sa avimi pristojaliSii. nomine domini noetri Jesu Christi. Anno ah incarDationc ndictione octaua. Testamentum boc firmuni stabileque factt

, ex locho qui vocatur aanctus Martinus de ZoncheHo.

>s dedisse illum, et cum omni peaaesBione tam de terris, i l eundem locum, in monasterium sancti Benedicti : ita quii chi perfruere illum et possidere perpetualiter ; abaque coi ^resentium et futurorum. Et si quis autem hec nostra stai iquam moleBtiam vel vim tpsis monachis intulerit, iram < im omnium sanctorum incurrat. Gt ego A. abbas e cenobio s. Lcbi per iussionem domini regis scripsi in presentia dom] orum Qobilium. mjige lukopisne dubrovaSkib tntarah : Cronaca antfcbissinM di Ra)

CCXJLX. Oko g. 1100.

iomatog pisca o naHnu birat^ja hrvatskih hraijevah, hadje krtU

mpore transacto erat consuetudo in regno Croatorum : era igem in Croacia, quando rex eine liberis moriebatur, scil UB BosDiensis secunduB, banus Sclauonie terciua, banus Po lintus, banua Albanie sextus, banus Sremi septimus. E erant bani in Croacia, quoa etigcbant duodecim tribus Cr ionibuB erant comites in comitatibus Croacie : Kacigi, Cno(

oroaigi, Subigi, isti aunt principaleB, quibus pertinet banatu

aora dederit. regestab eamostana bv. Pet» gumaJBkoga, mkopie XII. vieka n

^vr^^-^vrr-i?

«.-.

189

CCXXXI. oko HOl.

BUjeika nepogmtog pisca o hrvatskih banovihf za vrieme nezavisnih vladarah hrvatskih.

Isti fuerunt bani in'^ Croacia de genere Croatorum, a tempore regis Suetopelegh , nsque ad tempus Suenimiri regis Croatorum : Stephanus Cucar, Saruga Cudomirig, Oui-

rica, Peter Mogorovig, Cacig — Marian Cacig, Can — — — Slauaz, Mucar fuit

iudex regis Cresimir, Cucar, tempore Suenimiri fuit Petrus Suacig banus. Omnes isti fuerunt bani in Croacia.

Iz regestah samostaQa sv Petra gumajskoga, rukopis Xll vieka, na pergameni. U arkivu kaptola splietskog list. 28.

CCXXXII. oko 1100.

Popis rukopisah pripadc^tUih samostanu s^v. Petra gumqjskoga.

In nomine domini. Incipit nota librorum. Inprimis misalum et duo tefenarios noctnrnales, et alios vernales, et vitas patrum, et tres omelias, et matatinalem, et passio- nalem, et unum collectarium, et unum penitentialem, et unum ordo ad visitandum infirmum, et unum textus regule de generibus vel vita monachorum, et unum liminarium, et unum Ilbrum pro mortuorum, et salterium, et lectionarium anni circulo, et alium salterium, et ordo ad pcnitentiam dandas, et ordo ad monachum faciendum, et librum cum lectioni- bus. dominicis et cum canticis, et orationibus de pasca usque in sancti Martini, et alium ymnarium, et ordo de dominicis diebus, siue cotidianis, secundum ordinem sancti Bene- dicti, et psalterium cum litteris francigenis.

Iz regestah samostana sv. Petra' gumajskoga u arkivu kaptola splietskog.

%

» • .»1

4

•-■pV'f

«;

-•• f ,

.4< Vit

v^

\ *.■•

CCXXXm. oko 1100. •

Granice krdljevine hrvatske pobiljeeene od Tome naddjakona spljelskoga, pisca 13. vieka.

Reges Dalmatie et Croatie — habebant ex successione sue originis patrum et proauornm dominium regni Dalmatie et Croatie. Istaque fuerunt regni eorum confinia: ab oriente Delmina, ubi fuit ciuitas Delmis» in qua est quedam ecclesia, quam beatus Oermanus capuanus episcopus consecrauit, sicut scriptum reperitur in ea, ab occidente Carinthia versus mare, usque ad opidum Stridonis, quod nunc est confinium Dalmatie et Istrie, ab aquilone vero, a ripa Danubii usque ad mare dalmaticum, cum tota Maronia et Chelmie ducatu.

Tbomas archidiaconus Spalatenais in Hiatoria Salonitana cap. XIII.

.v'1

DODATAK.

CCXXXIV. Oko g. 507.

Teodofik kralj Ootah, nalaSe Januaru hiskupu solinskofnu, da ieplati njekomu Ivanu dug za

kupljene od njega posude ntaslinske,

Januario viro venerabili episcopo salonitano, Theodoricus rex»

Omnes quidem iustitiam colere et obseruare praecipimus, sed eos maxime, qui diuinis honoribus eriguntur, ut supernae gratiae fiant proximi, dum a terrena fuerint cupiditate longinqui. Joannes itaque flebili nos allegatione pulsauit^ sanctitatem vestram a se sexaginta orcas olei ad implenda luminaria suscepissey quarum praetium sibi pos- tulat oportere restitui. Bonum quidem votum, si tamen non ibi aliquid misceatur aduer- Bum, nam licet ubique deceat iustitiam custodiri^ in illis rebus maxime necessaria est, qaae diuinis obtutibus offernntur, ne putemus ignorare deum unde accipiat^ si fraudatis oblationibus acquiescat. £t ideo si veram quaerimoniam cognoscitis supplicantis, consi- deratione iustitiae, quam sancta lege praedicatis, facite quae iuste debentur, sine tardi- tate restitui. Quatenus nullus ingemiscat illata sibi per vos fuisse dispendia, quos decet potius praestare iuuamina. Quapropter studete, ut qui non soletis pro magnis rebus ex- cedere, non videamioi, quam absit, in paruitate peccare.

Cassiodori Oitera. Geneoae. 1637.

CCCXXXV. Oko g. 508.

Teodorik kralj Gotahj podaju&i knezu ^imvnu i^ast predstojnika dacah trgorlne n Valmaciii

nalaze mu, da u istoj pokrajini revno iztrazuje rude zeljezne.

Simeoni viro illustri comiti, Theodoricus rex.

Amamus publicis actionibus personas inserere morura probitate conspicuas, ut per obsequia fidelium nobis crescat utilitatis augmentum. Proind^ sincei^itatem animi tiii per praeclara documenta noscentes, siliquatici titulum, quem fide dominicatus iure dede- ramus, discussione indictionis primae, secundae, vel tertiae per prouinciam Dalmatiam, ordinatio tibi nostra committit. Ut quodlibet damnum fraiidif^ vostigio publicum, te fue- rit explorante repertum, procul dubio nostris aerariis inferatur; quia non tantura lucra querirous, quantum mores subiectorum deprehendere festinainus. Praeterea ferrarias prae- dictae Dalmatiae cuniculo te veritatis iuberaus inquirere, ubi rigorem ferri parturit terrena molities, et igne decoquitur, ut in duritiem transferatur. Hinc auxiliante deo, defensio patriae venit, hinc agrorum utilitas procuratur, et in usus humanae vitae multiplici comoditate porrigitur. Auro ipsi imperat, et seruire cogit locnpletes pauperibus constanter armatis. Conuenit itaque hanc speciem diligenti inquisitione rimari, per quam et nobis lucra generantur, et hostibus procurantur exitia. Esto ergo de antefata discuslione sol # licitus, et in publicis utilitatibus temperatus, ut nostrum rationabile compendium crescendi tibi possit procurare augmentum.

Cassidori opera ' Yariaa. Lib. IIT. Ep. 25.

13

■t't

194

CCXXXVI. Oko godlne 508.

Teodarik kralj Gotah ncUa^e knezu Osunu, da podupira kneza Simuna u pobiranju dade i i>-

trahvanju iekznih rudah.

Oanni viro illustri comiti, Theodoricns rex.

Quamais pradeDtiae taae sit atilitati pubiicae deputatis ferre praesidiam, tamen admonitio nostra se camulat, ut securias fiat, abi se reuerentia nostrae iussionis accomodat. Simeonem itaque \iram clarissimumi cuius fides olim nobis est cognita; vel deuotio com- probata; ad ordinationem siliquaticii nec non ferrariarum, ad prouinciam Dalmatiam no* stra ordinatione direximus. Cui expetita solatia non negetis^ ut sublimitas tua nobis co- mmendatior fiat, eum actibus se publicis praebere festinat.

Cassiodori opera varia. Lib. III, £p, 26,

CCXXXVII. Oko g. 510—520.

Teodorik krdlj Gatah noiaie Epifaniju vjedniku konzularskamu u Dalmaciji, da ea kra^evsku komoru osvoji imutak njeke Ivane^ udave Andr^ine, k(^a osliepi, nena6in%v oparuke.

Epiphanio viro senatori cocsulari prouinciae Dalmatiae, Theodoricus rex.

Joanna Andreae quondam lugali suo saccessisse legis munere perhibetar, qaae iatestata, nullis existentibus proximis, luce dicitur esse priuata. Cuius substantia a di- uersis nullo iure sufi^ultis usurpatione voluntaria saggeritur possideri^ Et quia cuiduca bona fisco nostro competere legum cauta decreueranti ideo te praesentibus oraculis admo- nimus, ut huius rei veritate discussa, si re vera, ut ad nos perlatum est, nallus ei aut testa- men^o haeres extitit, aut proximitatis iat*e successit, fisci nostri eam facias compendiis aggregari. Quando innocentiae nostrae professio est, iusta compendia non negligere, apod quem calumnia numquam locum potuit inuenire, Rogari enim in talibus causis non frau- dari principem dccet. Quia negligentiae vitium est praesumptiones relinquere, quas iura praecipiunt amputare. Si quid autem contra compereris, qnietos dominos habere patiaris. Quia magis illa nostra sunt patrimoniai qnae a subiectis possidentur.

Cassiodori Opera varia. Lib. V. Ep. 24.

CCXXXVra, Oko konca god. 626.

Atalmrik kralj Gotah nagovara taljanske i ddlmatinske Eimljane, da mu budu viemi kao i nje-

govomu djedu Teadariku.

Uniuersis Romanis per Italiam et Dalmatiam constitutis, Athalaricus rex.

Honorabile credimus indicare, quod fama potuistis teste cognoscre. Jure siqui- dem de se arbitrabitur aestiraatum; qui regium meretur alloquium; quia digoitas est, subiecti ai^atus meruisse dominantis^ in ea praesertim causa, in qua omnium corda sic videntur esse sollicita, ut si non cognoscant prosperura, creduut semper aduersum. Nam qui audit mutatum, nouum nihilominus formidat imperium. Et re vera nescio quid triste creditur cogitare, qui tardat inter initia beuigna promittere. Quapfopter locum sinistris

. j

■v-ie::

196

■ ■ ' •V'

cogitationibas amputantes, aliter de nobis non patimur credi, qaam quod de nostris potuit parentibuB aestimari. Et ideo^ quod diuinitate pfopitia dictum sit, glorioso domno auo nostro feliciter ordinante, tam Cothorum, quam Romanorum praeflentium; pro mu- simine indepti regni, sacramenta fltkscepimns; quod voa quoque facturos esse Hbentissi- me iudicamus, ut qui fideles parentibus noBtris extitiBtis, nobis quoque Bimili deuotione pareatis. Suauius euim diligit haeredem, qui beneficiorum recordatnr auctorem ; sed ut vobiB benevolentiae nostrae iam nunc integritaB innotesc.it, iurjsiurandi fecimus religione promittiy quod et nostro possit declarare propositum; et spem debeat munire cunctoram.

Cassidori Var. £p. Lib, VIII. ep. 4.

-H^^ii:^

kH '\U

1 I

u

I

CCXXXIX. G. 630. C Sollnu.

Zakljtdci prvoga vrkvenoga ehors^ soUnskoga,

Acta concilii provincialis salonitani.

Honorius iunior A. salonitanus XXI. Iste fecit conctlium solemne ut infra» sub die 17. cal. iuliarum, consulatu vero Lampadii et Horesti, congregatis beatissimis viris episcopis, presbyteris, diaconibaS; nobilibuBqoe filiiB, et cuncti ordinis clero. Honorius dixit: Decet noa iagiter eccIesiaBticae ordinationis solicitudine communiri, ut licentiam prauae usurpationis ablatam, ea nobis exercerC; filiorumque nec canonicam latet disci- plinam, nec ad detestanda pauperum damna prorumpunt ; sicat nuper Bestoensis ecclesiae scriptum tenentes agnoscimas, quae tapto est dioino l\onore commodata, ut non solum oppreBsis adesse non cOgitet, sed nec suae a deo valeat subuenire pressurae. Unde prae- senti venerabili concilio cunctaa ad nos pertinentes ad ecciesias hoc statuimuB iure conatricti.

I. NuUus presbyterorum ad obligationem commissae sibi cuiuslibet ecclesiae audeat mutuare pecunias, nisi apud episcopi ipsius ineuitabilis debiti pro ecclesiasticis titulis fuerit patefacta necessitas.

II. Smiliter quoque apnd metropolitanum de episcoporum contractibus, si opor- teant fieri, prius est facienda probatio, nt habita deliberatione, in tanto ecclesiam liceat obligariy quantum perpensa fuerit ratione concessum. Pro qua parte cunctis deinceps creditoribuB pro dei timore, et temporum contradicimus disciplina, ut facultates pauperum sibi non studeant obligari, nisi suprascripto ordine fieri cuncta clanierint. Aliter vero praefiumptione commissa ob noxietatem snam repellit et condemnat eccleeiam ; nec prae- valere permittit, nisi in priuata debitoris facultate contractus, ut ipsius tantum res usque ad euif obligari, quem non sufficit ecclesiae saae stipendiis cum pauperibas esse contemptum*

III. StatuimuB quoque secundom patrum curam, ecclesiastica praedia donandum atque vendendum nullatenus esse licentiara, commutandum quoque similiter damnantes arbitrium, nisi pro ecclesiae compendiia fieri apad eas personaB, et eo ordine quod in mutaanda pecunia memorauimus, fait comprobatum, ot omni utilitatis ratione perpensa, episcopi presbyteria suis tribuant facultatem; episcopis vero utilitate cognita^ ab archi- episcopo concedendum, nec aliter factom obtineat firmitatem, et praesomptum personas

abdicare cogatur ecclesia.

IV. Decernimus etiam iuxta canonicam disciplinam pro ccclesiasticis promouendis ordinibus dantem^ accipientemque qualibet arte, atque figmento, vel qui se ipsis comroer- ciis duxerint inserendum, anathemate perculsum, in simoniacae haereeis reputandum.

-, ■'J

m

•.'•fi

-■?]

»1

W5 «•1

196

V. Illud quoque secandam (eanciendam), ii quis episcoporam, preBbiierorum, vel diaconorum, qui fuerint praesentes inuenti, scientes iilicitas ordinationes fieri resistere negle- xerint, aut tacendas; subripiendamque crediderint) ipsi paenam malae ordinationis incarruit

VL Praeterea canonice admonemus, at nuUas episcoporum vel seqaentis ordinis qaaecunque persona, ad comitatam proficiscendi; vel mutandi provinciam^ nisi ordine iam superius dicto^ causa iastae intentionis exposlta, ab eis, ad quos pertinent, fuerint licen- tiam consecuti : Contra vero venientes ordinis officiique sui se meminerint sustinere iac- turaro. Eodem quoque monasterii praesidentes volumus iure constringi; ne sacri operis reltn* quentes studium ad religionis maculam^ sub ypochrisidis cursibus delectentur.

VII. lUud quoque simili cura iuxta canonum statuta monemus^ ne manenies in ordine presbyterorum, sea diaconorum ad aliam transferantur ecclesiarum; nisi idoneis promissionibus innitati. Sed nee clericas cuiusque ordlnis accipiendus ab alio, nisi sibi iusta fuerit contemplatioue concessum. Relictis vero basilicis sibi commissis, nulla vagarCi sed liberum se sciens ex hac parte non leui ultione constringi.

yilL Credimas etiam subiungendam, ne volentes praestare personis, per diaersas paroofaiales ecclesias presbyteros, altra quam necesse est, aut diaconos ordinemus; per quam rem non aemalatio boni operis, sed dissensionum volunt studia promoueri.

IX. Stipendia ecdesiastica debita clericorum (allmentis) omnibas conseraentar ; ne quibus esse volumas cam ratione districti^ efificiamus tenuitatis confessione igpominiose remissi*

X. Admonentes etiam, ne negotiis aiienis eis se liceat implicare^ qaatenaa ad audientiam suam eaocandi habeant praesumptionem, neqae alienis iudiciis partem defen-

dentes occurranti sed tantummodo audientes litigia, veritatem requisiti proferre

non negligant

XI. Usuram namque contra praecepta canonum accipientcm cuiuslibet ordinis in clero merito abdicandam, ut nullam vel ipsios mutuatae pecuniae repetendae possit habere licentiam.

XII Nulla etiam altaria nobis liceat dedicare, nisi a fundatoribus firmo iare digois fuerint dotata redditibus, ut nulla deinceps de stipendiis clericorum, vel pauperum querela nascatur, nec huius egestatis necessitate subiaceant.

XIII. Poenitentes igitur de omnibus peccatis ex fide quacunque die, atque mo- mento semel a sacerdote absoluendum statuimus, si ad saecularia minime habueriDt re- cursum. Nec poenitendi bonis operibus vetantes studium, sed peccandi facaltatem fre- quentis absolutionis spe videantur habere concessam. Scientes etiam quod nullum sacrati ordinis veram penitentiam liceat accipere, quem in sacro ordine constitutum iagiterque ad dei timorem pertineat connenit exercere. Nec tamen mouere, quod iisdem BHQ|r&ti ordinis viris processum est afflictionibus deputantur, vel quibusdam per canotkes certa, et grandia poenitentiae tempora concessa, quia non eis per spatia temporam gratiae vo«> luntariae attribuetur poenitentiae, si publicus indicitur reatus excessibus.

XIV. Haec quae nuper salubri ordinatione statuenda credimuS; imo potias ca- nonum constitutos ad memoriam renocandos, sanctitas vestra, si pro commanis ecclesiae utilitate sibi placere non dubitat, propria subscriptione confirmet

Honorius archiepiscopus sanctae ecclesiae salonitanae hoc conttitatum consentiens subscripsi. CondemnaDs, qui contra nmquam venire temptaaerlt

Andreas episcopns iadertinae ecclesiae sabtcripsi ut supra. Ticynus episcopns ecclesiae arbensis sabscripsi ut sapra.

r, Tf

197

I ■ '

Joaimes episcopuB siscianae eccleaiae aubscripsi ut supra.

Fabrianus episcopus ecclesiae epitauritaDae subBcripsi nt supra.

CoDBtantinus episcopus ecclesiae scardonitanae subscripsi ut supra.

Maroellus episcopus ecclesiae naronitanae subBcripsi ut supra.

Andreas episcopus bestoensis ecclesiae subscripsi ut sapra.

Victor episcopns ecclesiae martaritanae subscripsi ut supra.

Dominicus archipresbyter ecdesiae salonitanae subscripsi ut supra.

Barbarus presbyter ecdesiae salonitanae snbscripsi ut supra.

Caesarius presbyter subscripsi ut supra.

Hereneus presbyter subscripsi nt supra.

Lucerus presbyter ecclesiae salonitanae snbscripsi ut sopra.

Bacauda presbyter ut supra.

Stephanus presbjter ut supra.

Ursus presbyter subscripei ut supra.

Bassus presbyter subscripsi, ut supra.

Vitalis presbyter sarniensis ecdesiae subscripsi ut supra. Explicit.

Codex. BibL Barb. N. 8481. p. 114.-^116.

CCXL. G. m. dne 9. SYibiU& U SoUnu.

Zakl^ei drugoga erkvenoga gbora soHnakoga. Acta condlii secundi salonltaDi.

Post iterum atque iterum Lampadii, et Horestis, sumens sub die nona maias^ facto sacerdotali consilio, Andreas vir venerabilis iadertinae ecclesiae episcopus dixit : Omnium sacerdotnm, fratrumque meorum, papa beatissime prosequor voluntatem, quia tanta est bonitatis magnitudo, ut omnes nos faciat de sui oneris leuaraine cogttare. Quippe cum gratum vobis fore credamus propter differentiam bos pro parochia consignandao plebi excursus, parochiasque presbyteros vestra consecratione roerentur alios ordinare pontifices. Sicut etiam in barcensi ecclesia, praedecessore vestro beatae recordationis Honorio, est proQide ordinatum, quia in tanta distensione locorum rarius consignationem chrismatis populus renatus adsequitur. Quapropter qui omnium nostrum primatum, deo iuuante, quo praesideSy curam geris ordinationemque commissam tuorum, necesse est pontificum ad- miniculis releveris. Honorius beatissimus vir respondit archiepiscopus : Ago gratias, quod talibus me creditis solatiis releuandum, ut crescente fratrum, et coepiscoporum nostrorum numerOy et leuior fiat sarcina diuisa per plures, et onus gratum, quod cum honore sus- cipitur. Atque ideo talis fratemitatis vestrae prosecutione perpenaas parochiasque nostra sorciebantur consecratione preabyteros, et longinquitatem sui visitationem dificillimam merebantur. Ad ordinandorum episcoporum curam facta distributione credimus pertinere, praesertim cum nihil canonicis sit contrarium constitutis, quia nec episcopalis vilescit auctoritasy cum in tanta locorum distensione, tot parochiis necessario proponuntur, nec ubi presbyter possit sufficere, ordinantur episcopuS; qul nec consignandi, nec reconciliandi lieentia facile dei sacerdotibus est concessa. Pro qua re huius ordinationis nobis est pro- uisa necessitas, ne quod maxima ecdesiae sollicitudine est gerendum, pro raritate ponti- fieum negligatur. Quapropter qui, vel in quibus locis episcopi debeant consecrari, dili- gentius pertractemus. Tractatu itaque habito, adiectae quam hoc communi noscitur sedisse

. ¥

■V '

'■•' "^j f ■

'i

•f '

"i'*

I' *i

, . n

•il

•:«:? r-

£ ■ ' • ■

^< ' ;. • .

fe. .' / •

f *> ■

/)'■■: :

i^'- ■

'>'■ ■ ■

■..^ ■

.- ■** ► j« ■» . 1»* f

j * ■ V ■■

■ >

. *• • •

i

'//>

,^ ■

m

consitio, ut in Sarsentero, Muccoro, ot Ludro episcopi debeant con.secrari, futarorum personas antistitum decretorum tenor adsignet. Itaque prolatis decretis^ in quibus elec- tionis includebant officium, in Muccuro Stepbanum presbyterum, in Sarsentero Paulinum presbyterum, in Ludrio Cellianum presbyterum spirauere episcopos consecrari. Qua elec^ tione decursa suprascriptus beatissimns vir Honorius archiepiscopus ita subiunxit: Pate- facto nobis decretorum tenore, solemniter dioecesis statuimus obseruandum, trt in Sarsen- terensis episcopatus, basilicasque in municipiis de Lontino, Stantino, Novense per Rusti- ciarumy Pecutiaco, et Beuzzauatico supra constituta, quae tamen ad nos hactenus respexere, in parochia consequantur, Ludrecensis vero episcopus magnioticom; equitinum, salviaticum et sarciaticum, sicut ad ordinem nostrum noscit obtinuisse, percipiat Muccuritanus nam- que episcopus se montanorum, delmineuBe, onestinum, salonitanum quoque duintaxat quid- quid in insuiis contiuetur, vel transoneum noscitur esse diuisum, quod continens appellatur; sed etiam redditicum in dioecesim habiturum accipiat ; et exceptis reliquis in territorio salonitano basilicis, vel pro adiacentia sui rare, modones, atque sagitagine. Statuentes etiam ut nuUus in alterius dioecesim quolibet modo audeat dedicare basilicas, nec fra- trum priuilegia illicita praesumptione turbare. Necesse est etiam de celebrandis connenien- tibus patrum modis omnibus constituta seruari : sed quia bis in anno concilia fieri prae- <seperunt propter diuersas necessitates ecclesiae amputandas; et traternitati vestrae dif- ficultate itineris atque visitabdarum occupatione parochiarum grauissimum iudicatur, vel hoc sine aliqua excusatione seruetur, ut semel in anno ad concilium metropolitani ve- nire nullus omittat; quod si quidem forte nisi desidiosa voluntas, sed ineuitanda ecces- sitas detinuerit, per primates suaQ ecclesiae se praesentet. Tempus autem congruum vi- detur, ut depositis albis pentecosten ebdomadae, quae sequitur, debeat conueniri. Quae omnia placuit sic ordinari, prompta voluntate consentio, et deo propitio implenda cu- rabo. Andreas vir venerabilis Bestoensis ecclesiae dixit : Necesse nobis est bonae insti- tutionis formam libenter amplecti, praesertim cum de sacro laudabiliter cogitate obsequio, atque ideo quaeso ut a loco Copella et Arena; usque ad has urbes, basilicasque, quae in mea patrocinia continentur, ad proponendum isdem locum faciatur episcopum periinere. Tantae vexationis labore submoto» aptior mihi sollicitudo sit de sacerdotibus plefaeque comissa. Quantus grex dominicus vicino pastore melius gubernetur. Honorius vir bea- tissimus archiepiscopus respondit: Non est dubium venerabilis frater, et te bonae ordi- nationis intuitu iibenter offerre quibus et perpetuam talis gloriam mereatur oblatio, et diuinum melius perficeretur obsequium. Et ideo cum diuinitas propitiata concesserit, ad- huc unum, ad quem eadem loca pertinere debeant; curauimus ordinari pontifieem. Unde ne sequens aetas, aut audendo superflue episcoporum numero, aut per cupiditatem forsitam imminuendo» haec violari constituta praesumat| si quis tale quippiam tentauerit, anathe- roatis vinculis obligatus, poenam diuino iudicio condemnatus incurrat. Cui rci consensnm omnium nostrum conuenit subsriptione firmari. Actum Salonis.

Honorius archiepiscopus s. ecclesiae salonitanae his gestis consentiens subscripsi.

Andreas episcopus iadertinae ecclesiae his gestis consentiens subsoripsi.

Tycinus episcopus s. ecclesiae arbensis, his gestis consentiens subscripsi.

Constantinus episcopus eccleaiae siscianae his gestis consentiens subscripsi.

PauluB episcopus. Marcellus episoopus naronitanae ecclesiae consentiens subscripsi. Savilianus episc. Andreas episc. bestoensis ut supra consentiens subscripsi. Paulinus episc eccksiae sarsenterenAis. Stepbanus episc. muncorensis. Celianus epiac. ecclesiae ludricenais cosentiens subsoripsi. Explicit.

Farlati Ulyr. Sacr. T. II. p. 173. Cod. Bfbl. Barb. N. 3481. p. 117 — 119.

ff^

199

CCXLI. 6. 781.-741.

Grgwr 211. papa pUe nadc^jakanu solinskomUj u poalu duvanja crkvenih dragocienostih,

— — — — — Scire vero te volumuB, quod a te districte quaesituri sumus, qaia vel propriae ecclesiae, vel ea, quae de diuersia ecclesiae cimilra sunt coliecta, non sab omni soUicitudiQe et fide seruantun Quod si quid ex eis, vel negligentia, vel cuius- quam fraude deperiit, tu hoc reatu adstringeris, qui per arohidiaconatus ordinem ousto- diae eiasdem ecclesiae arctius deputaris.

Decretalia D. Gregorii papae. Venetits 1615. Lib. I. Tit. XXIII. cap. III. p. 223.

CCXLII. G. 880 mjeseca proglnca.

Ivan YUl. papa pise Miha^ju kralju bugarikomUy da poSalje svoje poslanike u Rim, koje bija§e

obedao poslati zajedno s Teodoeijem biskupom ninskim,

Dilecto et spiritali filio Michaheli glorioso regi Vulgariorum.

Gratia vobis et pax a deo patre ct domino Jhesu Christo. Miramur, quod tanto iam tempore transacto misaos vestros ad sanctam romanam ecclesiam matrem vestram, et ad nos non transmisistis. Modo vero, sicut nobis retnlit Theodosius venerabilis episco- poSy missos tuos cnm eo dirigere promiseras; sed pro qua causa eos dirigere praeter- miseris^ ignoremus. Unde vos iam recognoscere oportebat^ etiam ad pastorem et ponti- ficem animarum vestrarum tota deuotione debueratis. Unde his nostris apostolicis litte- ris, vos quasi karissimos filios ammonemus et exhortamur, at de praesenti vestros ido- neos missos nobis transmittere non dubitetis. Qnatenus ab uberibus matris vestrae^ sanctae videlicet romanae ecclesiae saciemini, omniumque bono repleamini. Quia nos more paterno, ulnis extensis vos amplectere, et quasi oues Christi nobis commissas alere et saluare parati existimus; secundam quod dominus dicit beato Fetro: pasce oaes meas. Quicquid enim vobis dirigimus, credere omnino potestis, qui pro salute vestra semper agere ac perficere incunctanter cupimus. Optamus vos in Christo nunc et semper bene valere.

Iz vatikanskoga rukopisa XI. vieka. Epistolae Joannis VIII. £p. 300. p, 116.

CCXLin. Oko g. 888—67.

Nikola I. papa, pi$e izdbranomu biskupu i sveSenstvu ninskomUy da se biskupija be» dozvole

papine utemeljiti nesmije,

Nicolaus papa electo et clero nonensis ecdesiae.

Ecclesia id est cathoHcorum collectio, quomodo sine apostolicae sedis instituetur nutu, quando iuxta sacra decreta, nec ipsa debet absque praeceptione papae basilica nouiter construi, quae ipsam catholicorum intra semetipsum amplecti cateruam dinoscitur.

Decrcta Gratiani III. Distr. I. eap. 8.

^

200

CCXLIV. 978. 1. listopada. U Pasovi.

Kralj Otto IL potvrdjuje crkvi solnogradskcj sav nje posjed, gaiedm s f^ekimi pree^eli na

Muri i Dravi.

In nomine Banctae et indiuiduae trinitatis. Otto diuina fauente gracia Imperator Augustus. Oportet nos qui diuino &umuB munere quodamodo prae caeteriB mortalibus snb- limatiy eiua in omnibus parere mandatiB, cuius clemencia praelati sumus. Unde loca deo, cuius gracia praecellimuS; dicata,|[8i nostrae dacionis et confirmacionis augeantur stabiliantur- que auctoritate, et ad praesentem vitam temporaliter trauBigendam; et ad aetemam fe- liciter obtinendam'profuturum liquido credimus. Quapropter omnium nostrorum fidelium tam praesencium quam futurorum nouerit solertia, qualiter Fridaricus Salzburgensis ec- clesiae venerabilis archiepiscopus, ad nos veniens nostram postulauit serenitatem, ut ob mercedis nostrae augmentum; quaedam loca, quae nostri antecessores ad ecclesiam sancti Petri sanctique Roudberti confessoris Christi, ubi ipse corporaliter requiescit, cui prae- dictus archiepiscepus praesse videtur, fidelium suornm peticionibus concesserunt, a nobis etiam confirmarentur. Cuius peticioni ob amorem domini - nostri Jesu Christi, et ob re- raedium animarum antecessorum nostrorum, ac beatae memoriae domni ac genitoris nostriy nostraeque eciam mercedis augmentumy libenti animo assensum praebentes, id ita fieri decreuimus. Ideoque firmamus ad praedictum monasterium sancti Petri sancti- que Ruodberti primitus castellum sanctae ErntrudiS; cum omnibus iuste ac legaliter ad idem castellum pertinentibus, cum curtibus, venacionibus, piscacionibus, idest ab ecclesia sancti Martini quae respicit contra monticulum^ qui vulgo Nochstein nuncupatur^ sursum ex utraque parte fluminis Luaris nominati usque in riuulum Qnartinspach. Insuper eciam in ipso riuulo venacionem, piscacionemque ex utraque parte praenotati fluminis ad sanctum Maximilianum usque dum Tuontina ex aquilonali parte fluit in praedictum flu- men^ atque riuulus Gastuna ex australi parte. Ad haec eciam firmamus ad praefatum monasterium iuuauense^ forestem a termino qui in Pisoncia incipit, hoc est de riuulo Erillpach usque ad Acutum montem, qui diutisce vocatur Wassinperch, prope Iscalam, ia illo loco ubi terminus forestis Ratpotoni comitis se de isto disiungit* Et in aquilonaii parte de riuulo Tinnilinpach usquc ad summitatem montis Ciruencus nominati, et de iam dicto monte Wassinperch usque ad praefatum monticulum Nochstein illa montana omnia quae in poteetate antecossorum nostrorum fuerunt et nostra, ad iam dictum moBasterium firmamus. Curtem quoque Piscoffesdorf cum omnibus iure ad eandem curtem pertinenti- bus, atque piscacionem in lacu Aterseo vocitato, sine alicuius hominis contradictione, id est illos quondam praedictos tractus XI. sicut dominicalis terra se ad Poumgarten ipso lacu audiungit; cum piscacione in eodem lacu ad Atarhof nostri iuris pertinenti, firma- mus eciam istas curtes in proprium quae antea in inibi in beneficium fuerunt; siue ex parte antecessorum nostrorum seu ex alterius ibi antea beneficiata essent; quarum hec sunt nomina: Ad Scafaraffelt curtem et ecclesiam cum decima, et sicut ille terminus in australi parte incipit qui Wagreini dicitur ultra Ipisam, et in occidentali usque dum du- citur, ubi Urula fluit in praefatam amnem, et quidquid in orientali parte iam dicti flu- minis habere videmur, per totum firmamus ad praedictum monaBterium, exceptis dnobus piscatoribus cum eorum ruribus in aquilonari parte. Ad Magelicham terciam partem ci- uitatiS; et sicut ille terminus se disiungit de illis rebus in occidentali parte, quas quon- dam ad sanctum Emmeramum nostri antecessores tradiderunt; totum in termino orientali ad praefatum monasterium firmamus; exceptis hobis tribus. Ad Amesdorf^ id est ad Uua-

j

201

chauuam quicquid il^i habuimus cum vineis et BagiDacione et monte qucrceato pratisque inter ipsum querceatum montem sitis, et inter siluam Paltam, vel quicquid in ipsis silvis habuimus, totum in usum praedicti monasterii firmamus. Ad Grunzitam quicquid super- fuit hobis V. quas nostri antecessores Deotrico dederunt, hoc sunt hobe L. Ad Liubinam, ad Holumpurch terciam partem ciuitatis cum viaeis XXX. et hobis XV. sine curtili terra. Ad Treisimam ciuitatem et ecclesiam sancti Martini cum decima, et sursum in australi atque in orientali parte fluminis Treisime usque ad Potilinesprunnen, et sicut Deotriches- pach fluit contra duos aceruos qui in orientali parte campi positi sunt, et exinde usque ad Danubium in illum locum qui Tripoliza dicitur, et ita sursum prope Danubium cum agrisy pratiB^ pascuis, cultis et incultis, auiis, locis piscacionum, quae deutisce Arichsteti vocantury et ita sursum usque ad illam marcham quae inter Treisimam et Holumpurch utrasque res diuidendo discernit. Ad Penninuuanch quicquid ibi habuimus. Ad Ecclesiam Anzonis, ad Witinesperch quicquid ibi habuimus, excepto quod Mosogouuoni nostri an- tecesBores dedernnt, hoc est hobae C. Ad Ecclesiam Ellodis, ecclesiam Mingonis pres- byteri. Ad Gumpoldesdorf quicquid ibi habuimus. Ad Rapam, ad Sabariam ciuitatem et eccIeBiam eum decima, et theloneis, vineis, agris^ pratis, pascuis, forestibus, montibus, cunctisque ad eandem ciuitatem iure pertinentibus. Ad ficcam Sabariaroi ad Mosapurch abbaciam ubi sanctus Adrianus requiescit, et nonam de omnibus nostris curtibus cum theloneo in ciuitate et piscina uti nostri antecessores ad iam dictum monasterium dede- runt. Ad Salapiugin curtem cum CCC. mansis et totidem vineis, et qaicquid ibi habni- mus. Ecclesiam ad Quartinaba. Ecclesiam ad Gensi, ad V. Ecclesias cum theloneis^ vineis, fbrestibusy et cum omnibus quae ab antecessoribuB nostris beneficiata erant firmamus in proprium. Ad Rnginesfeld quicquid ibi habuimus. Ad Durnauua ecclesiamy quae est constructa in honore sancti Ruodberti ceterorumque quamplurimorum martyrum cum monte Parauoz dicto, cum vineis^ agris, pratis, siluis et eum omnibus quae ibi videmur habere circa montem sitis. Ad Petouiam ecclesiani cum decima, et duas partes ciuitatis, cum bannis, theloneis^ et ponte, et insupefr terciam partem ciuitatis, quae proprietas Caran- tani fuity eique diiudicatum erat, eo quod reus maiestatis criminatusestconstare, exceptis illis rebus quae suae uxori concessae fuere. Id est in superiori ciuitate in origentali parte ciuitatis curtilem locum, ubi noua ecclesia incepta est, atque in inferiori ciuitate, in occi dentali parte ciuitatis ipsius^ illa curtilia loca quae in potestate tunc habuit^ cum hobis C. et vineis X. In Zistanesfeld ubi firmamus ad praefatum monasterium, sicut acerui duo prope Trauum positi sunt, ex summitate termini qui Uuagreini dicitur, et sicut ille Uua- greini tendit usque dum Treuuina fluit in amnem Trauum. Ad Sulpam, ciuitatem Zuip vocatam, cum omnibus iure ad eandem ciuitatem pertinentibus, cum quercetis et campis, sicut illa fossa, quae incipit de Muora et tendit usque ad Luonznizam et ut Luonzniza, et Sulpa de alpibus fluunt, quicquid inter has duas amnes habemus, totum ad praedictum monasterium firmamus, et forestum Susel cum banno, sicut io potestate antecessorum no- strorum fuit, venationemque in dulcis vallibus, quam populus cum sacramentis in po- testatem antecessorum nostrorum affirmauit, id est ebdomadas tres ante aequinoctium au- tumpnalC; ac postea usque ad natale sancti Martini, ad venandos ursos et apros. Ad Lumnicham iuxta Rapam quicquid ibi habuimus. Ad Nezilinpach, ad Sabnizam ec- clesiam et curtem cum mansis L. Item ad Rapam, ad Tudleipin, ad Labantam ecclesiam sancti Andree, uti antecessores nostri ad iam dictum monasterium firmauerunt; cum decima ut ibi consuetudo est, etde curtibus quas nostri antecessores ibi habuernnt, decimam ut iu sacris codicibus habetur^ nec non et saginacionem in omni Labanta valle, excepto

».i'

202

moDte ForeBt dicto, iigna quoque secanda ad ecclesiam et ad aliud Beruiiium episcopi tam in ipso monte, quam in aliis omnibus montibus iirmamus, et unam fossara ruderis in roonte Gamanara semper per totum annum habendam. Ad Gurcizam beneiicium Engilbaldi, ad Carantanam ecclesiam sanctae Mariae cum decima sicut ecclesiasticus praecipit ordo de curtibus, quae temporibus anteeessorum nostrorum ed Carantanam ciuitatem pertinebant et adhuc pertinent, ea lege ac racione, ut deinceps praedictae res ad praenominatam sancti Petri sanctique Koudberti iure perpetuo permaneant ecclesiam, absque uliius bominis contradictione. £t ut haec auctoritas nostrae confirmacioois firraior habeatur, et per fu- tura tempora verius credatur, hanc cartam scribi, manuque propria firmantes, anuli nostri impressione iussimus insigniri

Signum domni Ottonis Imperatoris Augusti.

Data Kalendas Octobris anno dorainicae incarnacionis DCCCCLXXVIII. regoi vero domni Ottonis inuictissimi imper^toris Augusti XIIII. imperii autem X. ludictione VI. Actum in ciuitate Patauii.

Kleinmayer. Juuaaia. str. 200. 8 popravci polag izv. listine br. LXXXIV.

CCXLY. m 7. Ustopada. U Mogancu.

Kralj Otto II. potvrdjuje crkvi solnogradskoj, na proSnju nadbiskupa Friderika, sav njen po-

sjedy gajedno s njekimi predjeli na Muri i DravL

In nomiae sanctae et indiuiduae Trinitatis. Otto diuina fauente clemencia rex. Oportet igitur nos, qui diuino sumus munere quodammodo prae ceteris mortalibus sublimati, eius in omnibus parere praeceptis, cuius clemencia praelati sumus, atque cuius praecelii- raus munere; loca utique sibi dicata per peticiones fidelium nostrorum nostro releuari iuuamine, atque regali tueri muniminey quoniam hoc nobis et ad mortalem vitam tempora- liter transigendam, et ad aeternara feliciter obtinendam profuturum liquido credimus. Qua- propter comperiat omniura fidelium nostrorum praesencium scilicet et futurorum solercia, qualiter quidam vir venerabilis Fridaricus salzburgensis ecclesiae archiepiscopus ad nos veniens nostram postulauit serenitatem, ut ob mercedis nostrae augmentumi quaedam loca quae nostri antecessores ad ecclesiam sancti Petri sanctique Roudberti confessoris Christi, ubi corporaliter requiescit, et ipse praedictus vcnerabilis archiepiscopus praeest, fidelium suo- rum peticionibus concesseriint, a nobis quoque renouata firmarentiir. Cuius peticioni ob amorem domini nostri Ihesu Christi, seu ob remedium animarum antecessorum nostro- rum, ac beatae meraoriae domni ac genitoris nostri, nostraeque mercedis augmentura, libenti animo assensura praebentes^ decreuimus ita fieri. Renouamus igitur ac confirmamus ad praedictum monasteriura sancti Petri sanctique Roudberti, primitus castellum sanctae Ern- drudis, cum omnibus ad idem castellum iuste ac legaliter pertinentibus, cum curtibus, ve- nacionibus, piscacionibus, id est ab ecclesia sancti Martini, quae res^dcit contra monti- culum, qui vulgo Nochstein nuncupatur, sursum ex utraque parte fluminis Luaris nomi- nato, usque in riuulum Quartinispach. Insuper etiam de ipso riuulo venacionem pisca- cionemque ex utraque parte praenotati fluminis ad sanctum Maximilianura usque dum Tuontina ex aquilonali parte fluit in praedictum flumen, atque riuulus Oastuna, ex au- strali parte. Ad baec etiam firmamus et renouamus ad praefatum monasteriura iuuauense forestem a termino qui in Pisoncia incipit, hoc est de riuulo Erilipach usque ad acutum montem, qui diutisce Uuassinperch dicitur, prope Iscalam, in illo loco, ubt terminus fo>

"«.

1

203

restiB Ratpotoni comitis se ab isto diBiungit, et in aquilonBli parte de riuulo Tiniliopach usque in Bummitatem montis Ciruancus nomiuatiy et de iam dicto monte UuaBsinperch usque ad praefatum monticulum Nocfastein, illa montana omnia, quae in potestate ante- oessoram nostrorum fuerunt, et nostra, ad iam dictum monasterium firmamus. Ad Chie- miese abbaciam cum omibus ad eandem abbaciam iuste ac legaliter pertinentibus. Curtem ^ quoque ad Piscofesdorf, cum omnibus iuste ad eandem curtem pertinentibus, atque pis- cationem in lacu Atarseo vocitato^ sine alicuius hominis contradictione, illos quondam praedictos XII priuatos tractus, sicut dominicalis terra se ad Poumgarten ipso lacu adiuDgit, aine alia communi piscacione in AtaiseO; ad Atarhof pertinenti, de potestate nostra firmamus etiam istas curtes in proprium, quae ante inibi beneficium siue ex parte antecessorum nostrorum siue ex alterius cuiuslibet parte beneficiatae fnissenty quarum haec nomina sunt : ad Scafarafelt curtem et ecclesiam cum decima, et sicut ille terminus in australi parte incipi% qui Uuagreini dicitur, ultra Ipisam, et in occidentali usque dum ducitar, ubi Urula se diraittit in praefatum amnem, et quicquid in orientali parte iam dicti fluminis habere videmur, totum ad praedictum monasterium confirmamus, exceptis duobus piscatoribus , cum eorum ruribus in aquilonali parte. Ad Magilicham terciHm partem ciuitatis, et sicut ille terminus se disiungit, de illis rebus in occidentali parte, quas quondam ad sanctnm Emmeramum antecessores nostri tradiderunt, totum in termino orientalis ad praefatum monasterium confirmamus, exceptis hobis tribus. Ad Arnesdorf, id est ad Uuachauuam, quicquid ibi habuimus, cum Tineis et saginacione et raonte quer- ceatOy pratisque inter ipsura querceatum montem sitis, et inter siluam Paltam; vel quicquid in ipsis siluis habuimus, totum in usam praedicti monasterii confirmamus. Ad Orunsitam quicquid superfuit hobis V. qnas fideli suo Dietrico, antecessores nostri de- demnt, hoc sunt hobe L. Ad Liubinam, ad Holunpurch terciam partem ciuitatis cum vineis XXX et hobis XV sine curtili terra. Ad Treisimam ciuitatem et ecclesiam sancti Martini cum decima, et sursum in anstrali atque orientali parte fluminis Treisime usque ad Potilinesprunnen et sicut Dietrichespach fluit contra duos aceruos exteriores, qui in orien- tali parte campi positi suht. Et exinde nsque Danubium, cum agris, pratis, cultis et in- cultis; auiifl, locis piscacionnm, quae diutisce Arichsteti vocantur, et ita sursum usque ad iliam marcham^ quae inter Treisimam et Holunpuroh utrasque res discernendo diuidit. Ad Penninuuanch quicquid ibi habuimus, ad ecclesiam Anzonis, ad Uuitinesperch, quic- quid ibi habuimus, excepto quod Mosogouuoni datum est, hoc est hobas C. Ad ecdesiam EUodiSy ecclesiam Minigonis presbyteri, ad Ountpoldesdorf qnicquid ibi habuimus, ad Rapam, ad Sabariam ciuitatem, et ecclesiam cum decima et theloneis, agns, pratis, pascuis, forestibus, montibus, cunctisque ad eandem ciuitatem legaliter pertinentibus, ad Biccam Sabariam, ad Peninchaha, ad Moseburch abbaciaro, ubi sanctus Adrianus re- quiescit^ martir Christi, quara antecessores nostri ad praedictum monasterium tradiderunt, et nos confirmamus. Nonam quoque de omnibus curtibus nostris inibi cum theloneo in ciuitate et piscina confirmaraus. Ad Salapiugen curtem cum CCC mansis et totidem vineis vel quicquid ibi habuimus. Ecclesiam ad Quartinaha, ecclesiam ad Genffi, ecclesiam ad Ternberch, ecclesiam Gundoldi, ad V ecclesias, cum theloneis et vineis, forestibus, et cum omnibus^ quae ab antecessoribus nostris antea bcneficiata essent, firmamus in proprium. Ad Ruginesfeld quicquid ibi habuimus. Ad Durnauua ecclesiam quae est constructa in ho- nore sancti Roudberti, et ceterorum sanctorum quamplurimorum martyrum, cum monte Paruuosi dicto, cum vineis, pratis, siluis et cum omnibus quae ibi sunt circa montera sita. Ad Petouiam ecclesiam cum decima et duas partes ciuitatis cum bannis, the-

>

J^ A ^ . . ^ ^^, . ,

t. ^

r

'r'

s<«

m

moDte Forest dicto, ligna quoque secanda ad ecclesiam et ad aliud seraitiuiD episcopi tam in ipso montej quam in aliis omnibus montibus firmamus, et unam fossam ruderis in monte Gamanara semper per totum annum habendam. Ad Gurcizatn beneficium Engilbaidii ad Carantanam ecclesiam sanctae Mariae eum decima sicut ecclesiasticus praecipit ordo de curtibusy quae temporibus antecessorum nostrorum ed Carantanam ciuitatem pertinebant Xi" et adhuc pertinent, ea lege ac racione, ut deinceps praedictae res ad praenominatam sancti

l^ Petri sanctique Koudberti iure perpetuo permaneant ccclesiam; absque ullius bominis

contradictione. £t ut haec auctoritas nostrae confirmacionis firmior habeatur, et per fu- tura tempora verius credatur, hanc cartam scribi, manuque propria firmantes, anuli nostri vt impressione iussimus insigniri

Signum domni Qttonis Imperatoris Augusti.

Data Kalendas Octobris anno dorainicae incarnacionis DCCCCLXXVIII. regni vero domni Ottonis inuictissimi imperfitoris Augusti XIIII. imperii autera X. ludictione VI. Actum in ciuitate Patauii.

Kieinmayer. Jauaaia. str. 200. s popravci polag izv. listine br. LXXXIV.

CCXLY. m 7. Ustopada. U Mogancu.

Kra^ Otto II. potvr(J{juje crkvi solnogradskoj, na proSnju nadbiskupa Fridei'ika, sav njen po-

sjedy zajedno s njekimi predjeli na Muri i Dravi.

In nomine sanctae et indiuiduae Trinitatis. Otto diuina fauente clemencia rex. Oportet igitur nos, qui diuino sumus munere quodammodo prae ceteris mortalibus sublimati^ eius in omnibus parere praeceptis, cuius clemencia praelati sumus, atque cuius praecelli- mus iTiunere; loca utique sibi dicata per peticiones fidelium nostrorum nostro releuari iuuamine, atque regali tueri munimine^ quoniam hoc nobis et ad mortalem vitam tempora- liter transigendam, et ad aeternam feliciter obtinendam profuturum liquido credimus. Qua- propter comperiat omnium fidelium nostrorum praesencium scilicet et futurorum solercia, qualiter quidam vir venerabilis Fridaricus salzburgensis ecclesiae archiepiscopus ad dos veniens nostram postulauit serenitatera, ut ob mercedis nostrae augmentum, quaedam loca quae nostri antecessores ad ecclesiam sancti Petri sanctique Roudberti confessoris Christiy ubi corporaliter requiescit, et ipse praedictus vcnerabilis archiepiscupus praeest, fidelium suo- rum peticionibus concesserunt, a nobis quoque renouata firmarentur. Cuius peticioni ob amorem domini nostri Ihesu Christi, seu ob remedium animarum antecessorum nostro- rum, ac beatae memoriae domni ac genitoris nostri, nostraeque mercedis augmentura, libenti animo assensum praebentes, decreuimus ita fieri. Renouamus igitur ac confirmamus ad praedictum monasterium sancti Petri sanctique Koudberti, primitus castellum sanctae Ern- drudisy cum omnibus ad idem castellum iuste ac legaliter pertinentibuS; cum cartibus, ve- nacionibus, piscacionibus, id est ab ecclesia sancti Martini, quae respicit contra monti- culum, qui vulgo Nochstein nuncupatur, sursum ex utraque parte fluminis Luaris nomi- nato, usque in riuulum Quartinispach. Insuper etiam de ipso riuulo venacionem pisca- cionemque ex utraque parte praenotati fluminis ad sanctum Maximilianum usque dum Tuontina ex aquilonali parte fluit in praedictum flumen, atque riuulus Gastuna, ex au- strali parte. Ad haec etiam firmamus et renouamus ad praefatum monasteriura iuuauense forestem a termino qui in Pisoncia incipit, hoc est de riuulo Erilipach usque ad acutura montemy qui diutisce Uuassinperch dicitur, prope Itjcalam, in illo loco, ubi terminus fo-

203

restiB Satpotoni comifis 86 ab isto disiungit, et in aquilonali parte de riuulo Tinilinpach usque in gummitatem montis Ciruancus noraiuati) et de iam dicto monte Uuaasinperch usqua ad praefatum monticulum Nochstein, illa montana omnia, quae in potestate ante- cessorum no8trorum fuerunt, et nostra, ad iam dictum monasterium firmamns. Ad Chie- miese abbaciam cum omibus ad eandem abbaciam iuste ac legaliter pertinentibus. Curtem qnoqae ad Piscofesdorf, cum omnibus iuste ad eandem curtem pertinentibus, atque pis- cationem in lacu Atarseo vocitato^ sine alicuius hominis contradictione, illos quondam praedictos XII priuatos tractus, sicut dominicalis terra se ad Poumgarten ipso lacu adiungit, sine alia communi piscacione in AtaTseo, ad Atarhof pertinenti, de potestate nostra firmamus etiam istas curtes in proprium, quae ante inibi beneficium siue ex parte antecessorum nostrorum siue ex alterius cuiuslibet parte beneficiatae fnissent, quarum haec nomina snnt : ad Scafarafelt curtem et ecclesiam cum decima, et sicut ille terminus in australi parte incipit, qui Uuagreini dicitur, ultra Ipisam^ et in occidentali usque dum ducitar, ubi Urula se dimittit in praefatum amnem, et quicquid in orientali parte iam dicti fluminis habere videmur, totum ad praedictum monasterium confirmamus, exceptis dnobas piscatoribus , cum eorum ruribus in aquilonali parte. Ad Magilicham terciHm partem ciuitatis, et sicut ille terminus se disiungit, de illis rebus in occidentali parte, quas quondam ad sanctum Emmeramum antecessores nostri tradiderunt, totum in termino orientalis ad praefatum monasterium confirmamus, exceptis hobis tribus. Ad Arnesdorf, id est ad Uuachauuam, quicquid ibi babuimus, cum rineis et saginacione et raonte quer- ceato, pratisque inter ipsum querceatum montem sitis, et inter siluam Paltam, vel quicqoid in ipsis siluis habuimus, totum in usum praedicti monasterii confirmarous. Ad Orunsitam qnicquid superfuit hobis V. quas fideli suo Dietrico, antecessores nostri de- derunty hoc sunt hobe L. Ad Liubinam, ad Holunpurch terciam partem ciuitatis cum vineis XXX et hobis XV sine curtili terra. Ad Treisimam ciuitatem et ecclesiam sancti Martini cum decima, et eursum in australi atque orientali parte fluminis Treisime usque ad Potilinesprunnen et sicut Dietrichespach fluit contra duos aceruos exteriores, qui in orien- tali parte campi positi suiit. Et exinde usque Danubium, cum agris, pratis, cultis et in- cultis^ auiisy locis piscacionum, quae diutisce Arichsteti vocantur, et ita sursum usque ad illam marcham, quae inter Treisimam et Holunpurch utrasque res discernendo diuidit. Ad Penninuuanch quicquid ibi habuimus, ad ecclesiam Anzonis, ad Uuitinesperch, quic- quid ibi habuimuSy excepto quod Mosogouuoni datum est, hoc est hobas C. Ad ecclesiam EUodia, ecclesiam Minigonis presbyteri, ad Guntpoldesdorf qnicquid ibi habuimns, ad Rapam, ad Sabariam ciuitatem; et ecclesiam cum decima et theloneis, agris, pratis, pascuis, forestibus, montibus, cunctisque ad eandem ciuitatem legaliter pertinentibus, ad siccam Sabariam, ad Peninchaha^ ad Moseburch abbaciara, ubi sanctus Adrianus re- quiescit^ martir Christi, quam antecessores nostri ad praedictum monasterium tradidernnt^ et nos confirmamus. Nonaro quoque de omnibus curtibus nostris inibi cum theloneo in ciuitate et piscina confirmaraus. Ad Salapiugen curtem cum CCC mansis et totidem vineis vel quicquid ibi habuimus. Ecclesiam ad Quartinaha, ecclesiam ad Genfi, ecclesiam ad Ternberch, ecclesiam Gundoldi, ad V ecclesias, cum theloneis et vineis, forestibus, et cum omnibus^ quae ab antecessoribus nostris antea bcneficiata essent, firmamus in proprium. Ad Ruginesfeld quicquid ibi habuimus. Ad Durnauua ecclesiam quae est constructa in ho- nore sancti Roudberti, et ceterorum sanctorum quamplurimorum martyrum, cum monte Paruuosi dicto, cum vineis, pratis, siluis et cum omnibus quae ibi sunt circa montem sita. Ad Petouiam ecclesiaro cum decima et duas partes ciuitatis cum bantiis, the<

'V

^v

V."

1 •■' • . •

■ *■• ■' .:* . ■

>'

'£■'>'

'^v

901

tbeloneis et ponte, qaae ab antecessoribus nostris illo tradita erant, et iosaper terciam partem ciuitatis, quae proprietas fiiit Carantani, eique diiudicatnm erat eo, qood reus maiestatis criminatas cst constare, exceptis illis rebus, quae suae uxori concessae fuerunt, id est in superiori ciuitate in orientali parte ciuitatis curtilem iocum, ubi noua ecclesia incepta est, atque inferiori ciuitate in occidentali parte ciuitatis ipsius illa curtiUa loca, quae in potestate tunc babuit cum hobis C. vineis X. In Cistanesveld firmamus ad prae- fatum monasterium sicut acerui duo prope Trauum positi sunt ex sumitate superioris et exterioris termini qui Uuagreini dicitur, et sicut ilie Uaagreini tendit usque dam Treuuina fluit in amnem Trauum. Ad Sulpam^ ciuitatem Zuip vocatam cum omnibus iuste ad eandem ciuitatem pertinentibus^ cum quercetis, campis, sicut ilia fossa incipit a Muora, et tendit usque ad Luonsnizam, et ut Luonznisa et Sulpa de alpibus fluuilt, qaicquid inter hos duos amnes habemus, totum ad praedictum monasterium, et forestum Saael cum banno, sicut in potestate antecessornm nstrorum fuit, venaciodemque in dulcis v&I- libusy quam populus cum sacramentis in potestatem antecessorum nostrorum firmaait» id est ebdomadas IIL ante aequinoctium autumpnale, et postea usque in natale sancti Martini ad venandos ursos et apros. Ad Luminicho iuxta Rapam quicquid ibi habuimus. Ad Nezilinpach, ad Sabnizam ecclesiam et curtem cum mansis L. Item ad Rapam ad Tudleipin^ ad Labantam ecclesiam sancti Andreae ut antecessores nostri ad prae- dictum momasterium firmauerunty cum decima ut ibi consuetudo esty et de curtibua qoas antecessores nostri ibi habuerunt, decimam ut in canonibus habetur, nec non saginacionem in omni Labanta valle, excepto monte Forst nominato. Ligna quoque secanda ad ecclesiam et ad aliud seruicium episcopi tam in ipso roonte, quam in aliis omnibos montibus conce» dimusy et unam fossam raderis 1n monte Oamanara semper per totum annum habendam. Ad Gurzizam beneficium Engibaldi. Ad Carantanara ecclesiam sanctae Mariae cum decima, sicut ecclesiastious ordo praecipit, de curtibus omnibus quae ad Carantanam ciuitatem pertinent ; id est Trahof, Grauindorf, Curnuz, ad Szreliz operarios seruos duos in monte cum hobis illorum^ ad ligna secanda in ipso monte, sine contradictione omnium ho- minum cum saginacione. Trebina, Oataruuiza, Chrapuchfeld^ Vitrino, Frisach^ Curca, Graz- luppa, Lungouui, Sublich, Tiufinpach, Chatissa, Pelissa, Chubenza, Uodrima, Linta, Lienz- nicha, Prucha) Muoriza, Liubina Ad Strazzinulam duo ioca, ea lege ac racione, ut nuIloB Buccessor noster, aut dux, vel comes, vel quaelibet potestas, aliquid de praedictis rebus potestatem habeat subtrahere, sed iure perpetuo ad sanctum Petrum, sanctumque Roud- bertum stabiliter absque omnium hominum contradictione permaneant. Et ut haec aucto- ritas nostrae renouacionis et confirmacionis firmior habeatur, et per futura tempora verius credatur, hanc cartam propter peticionem matris nostrae dominae Augustae Theophanae ac Heinrici Bauuariae ducis nostri fidelis scribi ia8(>imus, manuque propria firmantes, anuli nostri impressione praecepimus insigniri.

Signum domni Ottonis serenissimi Regis.

Hildibaldus episcopus et notarius ad vicem Wiliigisi archicapellani notaui. Data nonas octobris anno dominicae incarnacionis DCCCCLXXVIin. regni vero domini Ottonis XHL Actum Mogoncie.

KleiQmayer. Juuaaia. str. 308. S izpravci polag listiQe br. LXXXIV.

205

CCXLYI. m 18. syibnja. Izpred Tarenta.

Kra^ OUo II. potvrdjuje erkvi solnograd$koj darovnicu hrc^a Arnulfa, kajom ovqj istqj crkvi

darova grad Optvj i njtika sda na Muri i Dravi,

m

In nomine sanctae et indiuidnae Trinitatis. Otto diuina fauente clemencia im- perator Augustus Si peticiones sacerdotumy quas pro usu et stabiiitate ecclesiarum suarum nostris auribus infuderint, ut ante nos regia et imperialis agere consueuit dominacio, pia deuocione compleuerimus, id procul dubio praesenti ac tempore futuro nobis profuturum ease credimus. Quapropter omnium fidelium nostrorum tam praesencium quam et futu- rorum pateat industriae, qualiter Fridaricus sanctae Salzburgensis ecclesiae venerabilis archiepiscopus, per interuencionem dilectae coniugis nostre Theophanae videlicet impera- tricis Augustae, ac fidelis nostri Deoderici metensis ecclesiae digni prouisoris; nobis prae- sentauit praeceptionem Arnolfi regis, in qua continebatur, quomodo ipse ob interuentum Tiethmari reuerendi archiepiscopi, qui suis temporibus iuuauensis ecclesiae prouisor egre- gius extiterat, quae est in honore beati Petri principis apostolorum et saocti Roudberti eonfessoris Christi constructa ac consecratay suae praeceptionis auctoritate ad praefatam ecclesiam tradidit Petoviam ciuitatem, unacum ecciesia et decima illuc pertinente, et dnas partes ciuitatis, cum bannis, theloneis et ponte, quae ab antecessoribus praenominati regis illo tradita fuerunt, et ex parte sua eciam addidit terciam partem ciuitatis,, quae proprietas Carantani fuit^ iliqne diiudicata est eo, quia reus maiestatis illius criminatus est constare, exceptis subnotatis rebus, quas uxori illius propter fidele seruicium concessit, id est in superiori et orientali parte ciuitatis praedictae curtilem locum; ubi noua eccle- Bia incepta est, atque in inferiori et occidentali parte cinitatis ipsius illa curtilia loca, quae in potestate tanc habuit cum hobis C. et vineis X. In Cistanesveld ubi nunquam antecessores eius alicui quicquam dederunt, propter fidele seruicium superius iam dicti archiepiscopi tradidit ad prae&tum* monasterium sicut acerui duo prope Trauum positi sunty ex sumitate termini qui Wagreini dicitur, et ita sicut ille exterior Wagreini tendit usque dum Trenina fluit in amnem Trauum. Ad Sulpam^ ciuitatem Zuip vocatam cum omni- buB inste ad eandem ciuitatem pertinentibuS; cum quercetis et campis sicut illa fossa; qnae incipit de Huora et tendit nsque ad Luonznizam, et ut Luonzniza et Sulpa de alpibus fluunty quicquid inter has duas amnes habuit, totum ad praedictum monasterium concessit, et forestum Susel cum banno, sicut in potestate antecessorum illius et sua fuit, venacio- nemque in dulcibus vallibus qnam populus cum sacramentis in potestatem regiam afiir- mauit, id est ebdomadas tres ante aequinoctium autumpnale et postea usque in natale sancti Martiniy ad venandos ursos et apros. Ad Lumnicham iuxta Rapam quicquid ibi habuit Ad Nezilinpacb; ad Sabnizam ecclesiam et curtem cum mansis L. Item ad Rapam, ad Tudleipin, ad Labantam ecclesiam sancti Andreae, ut antecessores eius ad iam dictum monasterium firmauernnty cum decima ut ibi consuetudo est, et de curtibus suis adiecit decimam, ut in sacris codicibus habetur, nec non et saginacionem in omni La- bante Talle; excepto monte Forest nominato, proptcr venacionem regalem. Ligna quoque seeanda ad ecclesism et ad aliud seruicium episcopi, tam in ipso monte quam in alliis omnibus montibus concedimus, et unam fossam ruderis in monte Qamanara semper per totum annum habendam. Ad Gurzizam beneficium Engilbaldi. Ad Caran* tanam ecclesiam sanctae Mariae cum decima, sicut ecalesiasticus praecipit ordo de curtibus regiis, id est de Carantana ciuitate aliisque curtibus ad eandem ciuitatem per- tbentibus, id est Trahof, Grauindorf^ Cumuzy ibique ad Cumuz operarios seruos duos in

r-r=, --*

906

-M

•V.

f*.

♦•*••

io .

u'-:-

monte cum hobis illorum; ligna secadda in ipso monte sine contradictione ministrorttm regiae potestatis, cum saginacione. Trebina, Astaruniza, Chrapucbfelt, Vitrino, Friesach' Curca^ Grazluppa; Lungouui, Sublich, Tiufinpach, Chatissa^ Pelissa, Chubenza, Undrimay Linta, Lieznicha. Prucca; Mouriza, Liubina, ad Strazzinulam duo loca. Et qualiter haec omnia, cum rebus iam supra per ordinem nominatis, statim a suo iure ob animae soae remedium praelibatae ecclesiae in potestatem perpetualiter ibi habendum ac possidendom redegit, et suae dominacionis regia auctoritate confirmauit^ sed pro rei statu et firmitate nostram humiliter rogauit celsitudinem, ut nos denuo illius donacionis traditionem et con- flrmacionem imperiali magnitudine nostrae munificenciae confirmaremus. Cuius peticioDi vero piae ob votum et intercessionem ut ante dictum est carae contectalis nostrae Theo- phanae scilicet imperatricis Augustae, ac fidelis nostri Deoderici iam dictae metenBiB ec- clesiae episcopi^ assensum praebentes, quicquid praefatus Arnulfus rex ad ecclesiam su* perius iam dictam in honore sancti Petri principis apostoloram et sancti Houdberti con' fessoris Christi in luuauia ciuitate, cuius corpus eciam ibi iacet; constructam ac conse- cratam dedit ac confirmauit, aut alii antecessores siue successorea illius illuc tradiderunt^ parum cum magno^ totum a nouo imperiali celsitudinis nostrae auctoritate ad integrum concedimus ac confirmamus. Ea videlicet racione^ ut ab hodierna die et deinceps prae- dictae res, sicut ab antiquis regibus videlicet vel iraperatoribus et nouiter a nobis traditae et confirmatae sunt, sub perpetuo iure eiusdem ecclesiae absque alicuius contradictione permaneanty nec ullus successor noster^ aut dux, vel comes^ siue vicarius vel quaelibet iudiciaria potestas^ de praedictis rebus potestatem habeat quippiam abstjrahere vel minuere seu quicquaro molestiae eidem ecclesiae inferre praesumat. Et ut haec auctoritas largi- cionis et confirmacionis nostrae firmior habeatur, ac per futura temporum curricula ve- rius credatur, hoc praeceptum iude conscriptum anuli nostri impressione signare iiissioiUB, manuque propria^ ut infra videtur; corroborauimus.

Signum domni Ottdnis inuictissimi ImperatoriS Augusti.

Hildibaldus episcopus et cancelarius vice Willigisi archicapellani recognoui, et subscripsi.

Data XV. Kalend. iunii anno dominicae incarnacionis DCCCCLXXXII. Indic- tione X. Anno vero regni secundi Ottonis XXII. Imperii autem XV. Actum iuxta Ta- rentum foras muros ciuitatis feliciter. Amen.

Kleinmayer Juuauia p. 206.

CCXLVII. G. 1051.

Henriko III. car njemadhi potvrdluje crkvi soluogradskoj darovnice svojih predSastnikah kojimi

ovi darovaSe isiqj crhvi njeka miesfa um Muru i Dravu,

In nomine sanctae et indiuiduae Trinitatis. Heinricus diuina fauente demencia Romanorum imperator Augustus. Oportet igitur nos, qui diuino sumus munere prae ce- teris mortalibus sublimati, eius in omnibus parere praeceptis^ cuius clemencia praelati sumus atque praecellimus; loca utique sibi dicata per peticiones fidelium nostrorum rele- vari iuuamine atque imperiali tutamine nobis et ad temporalem vitam prospere transi- gendam, ct ad aeternam feliciter obtinendam profuturum liquido credimus. Quapropter comperiat omnium nostrorum fidelium praeseocium scilicet et futurorum sollercia, qua- liter quidam vir venerabilis Balduuinus Salzburgensis ecclesiae archiepiscopus, ad nos veniens, nostram postnlauit serenitatem, ut ob mercedis nostrae augmentum} quaedam loca

&.

207

quae nostri antecessores ad ecclesiam sancti Petri sanctiqae Roudberti confe88ori& Christi,

ubi corporaliter requiescit et ipse venerabilis archiepiscopus praeest, fidelium suorum peti-

cionibus conceserunt, a nobis quoque renouata confirmarentur. Cuius peticioni ob amorem

domini nostri Jesu Christi^ seu ob remedium animarum antecessorum nostrorum et beatae

memoriae domni ac genitoris nostri, nostraequae mercedis augmentum; libenti aeimo asseu-

Bum praebentes, decreuimua ita fieri. Renouamus igitur atque confirmamus ad praedictum

monasterium sancti Petri sanctique Roudbcrti; primitus castellum sanctae Erntrudis, cum

omnibus ad idem castellum iuste ac legaliter pertinentibus, cum curtibus, piscacionibus,

venacionibus, id est ab ecclesia sancti Martini quae respicit contra monticulum. qui vulgo

Nochstein nuncupatnr^ sursum ex utraque parte fiuminis Luaris nominati; usque in riuulum

Quartinespach. Insuper etiam de ipso riuulo piscacionem; venacionem, ex utraque parte

praenotati fluminis ad sanctum Maximilianum, usque dum Tuontina ex aquilonari parte fluit

in praedtcinm flnmen, atque riuulus Ca^tuna ex australi parte. Ad haec eciam firmamus et

et renouamus ad praefatum monasterium luuauense forestum, a termino qui in Pisconcia

incipit, hoc est de riuulo Erilipacfa usque ad acutum montem, qui vulgariter Wassinperch

dicitur, prope Iscalam, in illo loco ubi terminus foresti Raptonis coiuitis se ab isto disiungit,

et in aqui ionari parte de riuulo Tinnilinpach usque in summitatem montis Ciruancus no-

minati. £t de iam dicto monte Wassinperch usque ad praefatum monticulum NochsteiU; illa

montana omnia quae in potestate antccessorum nostrorum fuerunt et nostra, ad iam dictum

monasterium firmamus. Ad Chimisse abbaciam cum omnibus ^d eandem abbbacia iuste ac

legaliter pertinentibus^ curtem quoque ad Piscofesdorf cum omnibus iuste ad eandem

curtem pertinentibus; atque piscacionem in lacu Atarseo vocitato, sine alicuius hominis

contradictionC; iltos quondam praedictos XII. priuatos tractus, sicut dominicalis terra se

ad Poumgarten ipso lacu adiungit, sine alia communi piscacione in Atarseo ad Atarhof

pertinenti ; de potestate nostra firmamus etiam istas curtes in proprium, quae antea inibl

in beneficium siue ex parte antecessorum nostrorum, siue ex alterius cuiuslibet parte

ibi antea beneficiatae essent, quarum haec nomina sunt: Ad Scafarafelt curtem et eccle-

siam cnm decima, et sicut ille terminus in australi parte incipit, qui Wagreini dicitur,

ultra ipsam, et in occidentali usque dum ducitur, ubi Urula se dimittit in praefatum

amnem, et quicquid in orientali parte iam dicti fluminis habere videbamur, totum ad

praedictum monasterium confirmamus, exceptis duobus piscatoribus, cum eorum ruribus

in aqailonari parte. Ad Maiglicham terciam partem ciuitatiS; et sicut ille terminus se

disinngit ab illis rebus in occidentali parte^ quas quondam anteccssores nostri ad sanctum

Emmeramum tradiderunt; totum in termino orientalis ad praefatum monasterium confir-

mamns, exceptis hobis tribus. Ad Arnesdorf et ad Wachauua quicquid ibi habuimus^ cum

vineia et saginaciofie, et monte querceato, pratisque inter ipsura querceatum montem

sitiB, et inter siluam Paltam, vel quicquid in ipsis siluis habuimus, totum in usum prae-

dicti monasterii confirmamus. Ad Grunzitam quicquid superfuit hobis V. quas fideli suo

Dietrico antecessores nostri dederunt, hoc sunt hobae L. Ad Liubinam, ad Holunpurch

terciam partem ciuitatis cum vineis XXX ,et hobis XV. sine curtili terra. Treisimam

ciuitatem et ecclesiam saucti Martini cum decima^ et sursum in australi atque orientali

parte fluminis Treisine usque ad Potilinesprunnin et sicut Diotrichespach fluit contra

duos aceruos exteriores, qui in orientali parte campi positi sunt, et exinde usquo Da-

DQbium in illum locum, qui Tripoliza dicitnr, et ita sursum prope Danubium cum agris

pratis, cultis et incultis^ viis et iouiis, locis piscacionum, quae teutonice Arichsteti vo-

cantor. Et ita sursum usque ad illam marcham; quae inter Treisimmam et Holunpurch

» ,

208

utrasque res discernendo diuidit. Ad Penninuanch quicquid ibi habuimuSy ad ecclesiam

Anzonis et Witanesperch quicquid ibi habuimus, excepto quod Mosogouuoni datum est

hoc est hobe centum. Ad ecclesiam EUodis, ecclesiam Minigonis presbyteri, ad Guntpol-

desdorf quicquid ibi habuimus, ad Rapam et Sabariam ciuitatem ecclesiam cum decima

et theloneis, vineis, agris, pratis, pascuis, forestis, montibuS; cunctisque ad eandem ciui-

tatem legaliter pertinentibus, Ad siccam Sabariam, ad Penninchaha^ ad Mosaburch abba-

ciam ubi sanctus^ Adrianus requiescit martir Christi, quam antecessores nostri ad prae-

dictum monasterium tradiderunt, et nos firmamus. Nonam quoque de omnibus curtibus no-

stris inibi cum theloneo in ciuitate et piscina confirmamus. Ad Salapiugen curtem CCC

mansis. et totidem vineis, vel quicquid ibi habuimus. Ecclesiam ad Quartinaha, ecclesiam

ad Oensi, ecclesiam ad Ternperch^ ecclesiam Gundoldi, ad V. ecclesias cum theloneis,

ac vineis, forestis^ et cum omnibus quae ab antecessoril^us nostris antea beneficiata

erant, in proprium firmamus. Ad Ruginesfeld quicqiud ibi habuimus. Ad Turnouua eccle*

siam quae est constructa in honore sancti Roudberti, ceterorum que sanctornm qoam

plurimorum martyruro, cum monte Parauuoz dicto, cum vineis, pratis, silvis^ et cum omni-

bus quae ibi dunt circa montem sita. Ad Petouiam ecclesiam cum decima et duas partes

ciuitatis; cum bannis, theloneis et ponte, quae ab antecessoribus nostris confirmantibus illo

tradita erant. Et insuper terciam partem ciuitatis, quae proprietas fuit Carantaniy eiqne

diiudicatum erat, eo quod reus maiestatis criminatus est constare, exceptis illis rebus

quae suae uxori concssae fuerunt, id est in superiori ciuitate in orientali parte ciuitatis

curtilem locum, ubi noua ecclesia incepta est, atque in inferiori ciuitate ocGidentali parte

ciuitatis ipsius illa curtiiia loca, quae in poiestate tunc habuic cum hobis C. et vineis X.

In Cistanesfeld firmamus ad praefatum monasterium sicut acervi duo pfope Travum po-

siti sunt, ex summitate superioris et exterioris termini qui Wagreini dicitur, et sicut ille

Wagreini tendit usque dum Treuuina fluit in amnem Trauum. Ad Sulpam, ciuitatem Zuip

vocatam, cum omnibus iuste ad eaodem ciuitatem pertinentibus, cam quercetis, campis, sicut

illa fossa incipit a Muora et tendit usque ad Luonznizam, et ut Luonzniza et Sulpa de alpi-

bus fluunt; quicqnid inter hos duos amnes habemus, totum ad praedictum monasterium fir-

mamusy et forestum Susel cum banno, sicut in potestate antecessorum nostrorum fuit. Vena-

cionem quoque in dulcibus vallibus, quam popnlus cum sacramentis in potestatem anteces-

sorum no trorum firmauit, id est ebdomadas tres ante equinoctium autumpnalcy et postea

usque in natale sancti Martini ad venandos ursos et apros. Ad Luminicham iuxta Rapam

quicquid ibi habuimua, ad Nezzilinpach, ad Sabinizam ecclesiam et curtem cum mansis

L. Itero ad Rapam, ad Tudleipin, ad Labantam ecclesiam sancti Andreae, quam anteces-

sores nostri ad praedictum monasterium firmauerunt, cum decima, ut ibi consvetudo est,

et de curtibus quas antecessores nostri ibi habuerunt, decimam et in*cononibus habetar,

nec non saginacionem in omni Labanta valle, excepto monte Forst noiftinato, ligna

quoque secanda ad ecclesiam, et ad aliud seruicium episcopi, taro in Jpso monte qaam

in alliis montibus concedimus, et unam fossam ruderis in monte Gamanara semper per

totum annum habendam. Ad Gurzizam beneficium Eogilbaldi, ad Carantanam ecclesiam

sanctae Mariae cum decima, sicut ecclesiasticus ordo praeoipit, de curtibus omnibns quae

ad Carantam ciuitatem pertineut, id est Trahof, Grauindorf, Gurnuz. Ad Zreliz operarioa

seruos duos in monte cum hobis illorum, ligna secada in ipso monte sine contradictione

omnium hominum cum saginacione, Treuuinam, Ostaruiza, Crapuchfeid, Vitrico, Friesaoh,

Gurca, Grazluppa, Lungoui, Sublich, Tiufinpach, Chatissa, Pellissa, Chumbenza, jUndri-

ma, Linta, Lieznicha, Prukka, Muoriza, Liubina. Ad Strazinalam dao loca. Ea lege ac

IP^

-■1

. V

209

CXVIII 1097. m. svlbnja. V Trogiru.

Trogirani 6ine saveeni ugovor 8 Mlecani,

In nomine domini dei eterni. In anno ab incarnatione eiusdein millcsimo nona- gesimo septimo, mense madii; indictione quinta, Traguri. Quoniam sub tantorum do- minorum regimine nos degere, atque sub eorundem euigilata cura, atque assidua tutela nos persistere congruum atque tutisstmum satis esse cognouimus; iccireo nos Joannes^ dei gratia tragurensis episcopus, cum nostris successoribus, una cum Drago priore et Petro Bela, cum cunctis conciuibus maioribus et minoribuSy cum nostris heredibus, pro- mitimus vobis domino nostro Vitali Michaeli duci Venetie et Dalmatie atque Croatie

et imperiali prothoseuastori, ut a modo sine vestro volontario concensu —

(dalje neima.)

Ljubi<$. Listine L str. 4.

Kao izyanredni dodatali: priob^ujem ovdje Jo§ njelte izvadke iz inostranili ili kasnijili listinah, u kojili se spominju vladari

lirvatsld.

G. 819. dne 4, Srpnja. U Panoniji. Njeki Meginhard, vojnik njemadki, (ini oporuku^ polaeedi

u rat proti Ljudevitu velikomu iupanu posavskomu.

Traditio Meginhardi laici. — Omnibus tam ecclesiasticis, quam etiam secularibus venerabilibus viris satis sit dilucidatum, qualiter Meginhard vaesus Dominici, in manus Hittonis episcopi, pro manice ceruino, capsam, quam a domo sancte Marie cum reliquiis accepit Wassucrim aramiator; et ipsam^ quam iam dudum fecit traditionem, iterum re- nouauit, eo modo : si in ipso comitatu, quem contra Liuduinum hostiliter carpebant^ diessuuseum prosequeretur, IIII. pars de iumentis saluaticis, cum IIL warinonCyproremedio et indulgentia anime sue omni perseuerantia, ad domum beate Marie teneretur, aliuquiU; si saluus et incolumis domi reuertisset, ad suum haberet; quousque degeret^ usum, post obitum vero suum quandocunque ex hac deficeret vita, statim ipsa capsa^ cum supra

14

•.I-

m

■»•.

racione, ut nullus succesor noster, aut duX; vel comes, vel quaelibet potestas, aliquid de praedictis rebus potestatem habeat snbtraherC; sed iure perpetuo ad sanctum Petrum sanctnmque Roudbertum stabiliter absque omnium hominum contradictione permaneant. Et ut haec auctoritas nostrae renouacionis et confirmacionis firmior habeatur; et per fu- ' {k

tura tempora verius credatur, hanc cartam propter peticionem Balduuini venerabilis archiepiscopi scribi iussimns, manuque propria corroborantes, sigilli nostri impressione praecepimus infigniri.

Signum domni Heinrici tercii regis inuictissimi, secundi romanorum imperatoris augusti.

Wintherius cancellarius vice Bardonis archicancellarii recognoui Data VI. idus febrnarii anno dominicae incarnacionis MLI. Indictione IIII. Anno aatem domni Heinrici tercii regis, imperatoris secundi, ordinacionis eius XXII. regni qaidem XIL imperii autem V. In nomine domini feliciter. Amen.

Kleinmayer. JnvaTia. 236.

u?-S

1 • '1

■•■■«i

• »"

i.

•i» <jj

■. 1

/A

>'..

210

dictatraditioae^ velceteris addimentis; sicutin illarepertumfaissetdie vestita, ad memorato domo beatissime dei genitricis firma ac stabilis in perpetuum perduraret. Testibus etc. Actum in Pannonia; siquidem sub die quod est IIII. nonas iulias, anno beatissimo HIu- douico regnum gubernante augusto V. indictione XII. Luna VIII.

C. Meichelbeck. Historia Frisingensis. Aug. Vind. 1724. T. I. p. 246. Nr. CDLXVI S

G. 821. dne 16 srpnja. U Akvisgrani. Njeki Fulkvin ie iupe Engernsgau, sela . Meineburg^ predaje svoje stvari carskomu pismohranitelju Teuthardu, u ono doba, kad se spremao uratprotiHrvatom (Sclavos) Ljudevitovim.

— Hludouicus diuina ordinante prouidencia imperator augustus, omnibus

fidclibus etc. notum sit vobis; quia quidam homo, nomine Fulquinas, de pago Engrisgoe et de villa Meineburo nostram adiit clemenciam, innotuit mannsuetudini nostre, qua- liter dum in dei et nostra utilitate contra Sclauos pergere deberet^ res suas proprias quas habebat, Teuthardam quondam cartolarium nostrum tradidit, ea videlicet conditione, ut si domno auxiliante de illo itinere reuerteretur, easdem res suas illi redderet^ et si vitam pr^sentem in illo exercitu amitteret, pro eius anima iam dictas res daret. Sed dum ipse de eadem expeditione fuisset reuersus, defunctum inuenit eundem Teuthardum, etiam omnes res illas, quas idem Fulquinus modo superius comprehenso illi delegauerat, in iuris nostri vestituram habere acceptam. etc.

Data XVII kalendas augusti anno Christo propicio imperii nostri VIIL indicti- one XIIII. actum Aquisgrani palacio regio, in dei nomine feliciter amen.

Bejer H. Urkundenbach der mittelrheinischen Terntorien. Coblenz 1860. Bd. I.p. 49. N. 53.

G. 1083. Izpod listine hrqi CCXII. g. 1083, str. 171. stoji u novijem prepisu kaptcla splietskoga^ sljedeca vaina hiljeSka :

Exemplum sumptum ex originali in membrana, cum sigillo plumbeo pendente, cum cordula canapis, in cuius una facie est imago regis sedentis, in altera vero scriptum : ^Suinimir rex Chroatorum^ existente in archivio archiepiscopali spalatensi.

G. 1111 Koloman kralj ugarski i hrvatski potvrdjuje darovnicu Kresimira kralja od g. 1071. kqjom ovd^ uredi hiskup^u rabsku. Ego Colomanus dei gratia rex Hungarorum, per misericordiam dei potitus regno Dalmacie atque Chroacie, assentimus, et quantum ad nos pertinet, confirmamus arbensi ecclesie suas parochias, iuppam sub alpibus, suis cum terminis, a castro latine Murula vocitato, sclauonice autem Stenize, usque ad flumen Copriua^ Chissam suis cum ter- minis; iuppam Liche, iuppam Bucani, et Bochachi, sicut semper didicimus habuisse per priuilegium Crescimiri regis et idoneos testes.

Matica na pergameni u arkivu obcine rabske. Stari prepisi u mene i u arkiva Zadarske gnbernije: Acta ecclesiae arbensis.

G. 1116 Ordelafo Idledro duM mletaSkt potvrdjuje samostanu sv. Ivana u Belgradu darova- nja Kresimira kralja hrvatskoga od g. 1059. Faletrus Ordelafus gracia dei dux Veneticorum, Dalraaticorum atque Croaticorum. Priuilegium sancti Johannis belgradensis monasterii a Cressimiro rege factum, ego col- laudo et in sua stabilitate confirmo.

Policborion n arkivu gubernije zadarske.

211

G, 1158, Gejjsa II, kra^j ugarski i hrvatski, potvrdjuje na korist crkve splietske darovanje selah Srenine, ug oBtala tniesta, koja darova oko g, 880 — 890. Branimir veliki zupan hrvatski recenoj crkvi,

— Do et confirmo beato Dompmo et tibi Gaudio archiepiscopo spalatensi

— — omnesquoquevillas, terras et possesBiones, quam Branimir dux Chroatorum,

et 8ui progenitores donauerunt beato Dompnio, vel confirraauerunt, simul cum — villa Srenine, cum seruis et ancillis, quos et quas ab antiquo ecclesia s. Dompnii habuit in ipsis villis, terris et possessionibus.

Parlati. Illyr. Sacr. T. III. p. 178.

G, 1166, Stjepan II. kralj ugarski i hrvatski^ potvrdjuje samostanu sv, Ivana u Belgradu darovnice hrvatskih kraljevah Kresimira i Svenimira,

Monasterio s. Joannis in finibus Dalmatie sito, in urbe, que quondam, dum in suo Btatu existeret, Alba vocabatur, confirmamus et presenti priuilegii testimonio corro- boramus, ut integre fratres predicti monasterii habeant omnes terras illas, quas olim Cre- simir et Suennimir, quondam Croatie reges et eorum principes, iam dicto monasterio iure perpetuo tradiderunt, sicut in eorum priuilegiis continetur; secundum quantitatem et ter- minum terrarum illarum, videlicet terram in Rogoua et Virbiczam cum aqua molendi- naria, et in Chamenian, et ceteras terras, quas in diuersis locis per Chroatiam sepe dictum monasterium obtinet.

Prepis od g. 1259 n arkivQ gubernija zadarskoga, i Farlati lUjr. Sac. IV. str. 7.

G, 1166, Ivan opat sv, KrSevana u ZadrUy sa svojom hracom spominju one eenilje i riQih gra- nice,koje istomu samostanu darovanjegda Koema Supan liiiki. {Bia§e eupanom g, 1070.)

Nos — Johannes sancti Chrisogoni abbas una cum meis fratribus, cartulam recordationis iubemus fieri de terra, que manet apud Camenani, quam Cosmas iupanus de Luca, frater et monachus noster, moriendo, in presentia archiepiscopi, aliorumque multorum, qui ibi aderant, in monasterio beati Chrisogoni, tradidit. Hec namque terra ab orientali usque in occidentali parte in longitudine protenditur \ in superiori, hoc est in orientali parte, duobus lacis terminatur. In occidentali vero parte via antiqua cum terminis sibi inpositis terminatur. Inde igitur in aquilonari parte luco terminari videtur,

in australi ora puteo concluditur, — — — — — Et ego Johannes iadrensis

notarius ibidem interfui, quando Cosmas iupanus monachus moriendo prenonominatam terrara apud Camenani donauit^ iubente ipso Cosma iupano scripsi et roboraui.

Starinski prepis oa pergameni u arkivu guberoija zadarskoga Casseta. 11. br. 12.

G. 1167. Lampredio nadbiskup i DominikMaurocen kneg zadarskfSviedoSefnakoristsamostana kaludjericah sv. Marije u Zadru, istinito darovanje njekih zemaljah u Ohrovcu (Brauizo) koje udini Petar Semiviiov sa sinovi Krne (Crine) g. 1068.

Nos — Lampredius archiepiscopus et Dominicus Maurocenus coraes, et alii nobiles viri — iubemus fieri cartulam recordationia in placito, quod abbatissa sancti Pla- tonis Vrania, contra Scemosam, sancte Marie abbatissam, de terris, que in Brauizo site sunt, placitabant; quas Petrus Semiuiti filius, una cum filiis Crine et suis propinquis prenominato cenobio dederant. Hec naraque terra incipit a territorio sancti Chrisogoni^

'^■••IP*

'■."*■ ■

•r * ■■ ^

f ■ •

^*»^ ;^

►.^V

^^^

-i/

213

ex utraque parte usque ad riuum descendentem, et ex alia parte riui ascendentem, usque ad siluam iuxta territorium sancti Nicolahi; preter quasdam terulas, in medio positas, que sancti Chrisogoui fieri probantur. Dicebat enim sancti Platonis abbatissa: hec terra sancti Flatonis attinere, et testamentum ostendebat, quod a quodam viro pro viginti romanatis emerat. E contra sancte Marie abbatissa respondebat: Imo nobis attinet, et nos eam semper laborauimus, et per manus nostras aliis ad laborandum tradidimus, quia Petrus Semiuiti filius^ una cum suis propinquis hanc terram monasterio beate Ma- rie dederat, et etiam testamentum inde ostendebat. Unde nos rationem perscrutantes ex utraque parte, iudicauimus Scemose abbatisse sancte Marie, cum sex sanctis monialibus suum testamentura affirmare, quod ipsa^ ut curia precepit, coram pluribus affirmauit.

Iz starinskog zapisnika kaludjericah by. Matije u Zadru.

■» ,

^'-,

&

•I :

ri.'-

G. 1169, 18 Veljace. AleJcsandro III papa spominje darovnicu vojevode (krdlja) Dimitrije {Svenimira) hojom darova samostan Sv. Jurja u Vrani, papinsJccj stolici. g. 1016.

Alexander ctc. In registro patris et predecessoris nostri Eugenii pape annota- tum inuenimus : Deraetrium quondam Dalmatie Croatieque ducem, monasterium diui Gregorii, quod Vrana vocatur, tempore bone memorie Gregorii septimi predecessoris nostri^ romane ecclesie obtulisse cum omnibus mobUibus suis et immobilibus.

Farlati. Illyr. Sacr. T. IV. str. 11.

G. 1176. Ivan sakrista splietski i odvjetnik samostana 8v. Petra od Gumajay zajedno s opator^ Roberiom i zupanom Talmacom, potvrdjuju da je zemljiUe Stlpiea (Stilpiza) darova- na redenomu samostanu po Rosenu zupanu morskomu i njega sinu Petru Slovinjanu, i ovoga stricu Slavicu. (oko g. 1070 — 1080.)

Ego Johannes sancti Domnii sacrista et procurator monasterii sancti Petri de Gumay, una cum Roberto eiusdem monasterii preposito, et cum iuppano Talmazo etc.

Denique iuppanus Talmazo noster aduocatus, voluntate et mandato omnium noatro-

rum ita respondit: Monasterium sancti Petri de Gumay, a longis retro teroporibus se» pedictas terras possedit, quas quidem terras Rossene Moristicus prius donauit monaste- rio sancti Petri de Gomay, et post mortem ipsius Rossene Moristici Petrus Slavus filius eius, et Slauizo auunculus eiusdem Petri Slavi, prenominatas terras in sepedicto mona- sterio confirmauit, et eas in pace et magna quiete hactenus possedit, et quod a pre- dictis viris donatione et confirmatione, prelibate terrre nostro monasterio fuerint tradite, cartam conficraationis dimonstrauimus. — — — — — — Sic autem prefate terre

describuntur et terminantur: Ex parte boree est mons, ex australi parte incipiunt a Stilpiza descendendo, usque ad magnum lapidem qui est supra fontem, et ab illo lapide descendendo usque ad mare. Ex occidentali vero parte sunt terre de Serecla, continue istis terris, incipiendo a prefato monte, usque ad mare.

Iz rukopisnih regestrah XII. vieka n .arkivu kaptola splietskog.

G. 1182. Dedomir Sramlenov, pristav DioniSa hana, uvac^ja u posjed mjesta Brda kod Slivnika samostan s. Kr§evana u ZadrUy kojemu ga darova Druzinik ded, dozvolom Kresimira krdlja, oko g. 1072. Decuit me Dedomirum, filium Sraraleni, presenti comprehendere scripto, quomodo

et quo ordine dominus meus Dionisius illustrissimus vir, Dalraacie et Chroacie banus,

anBtituit et tradidit Marino Teoeraudo abbati ceaobt! aaacti CbriBogoui de aDdam curtem in Berdam maneotem, et locum qui dicitur SliuDicuBf dedo, pro sue anime remedio, cum aBsensu Cresimiri regia, monaBterio martiriii, perpetuo poasidendam tradiderat, eicut in autontico Bcripto itiaetur. la koii u arkivu gub. zadar*koga Caps. I. Maaso k. br. 4.

'a Xegomir hdiu^er eadarski, sviedodi, kako je Svenimir kralj hrvatski, tyeko '.e kod Kavke, darovao njekomu tesarskomu meslru pra^edu Sestaka.

ir ego siqaidem Petrucia Negomire, monacus, et in ipaa veritate quod i: Quod tunc temporis, quando abbas NiciforUB (1146—1174) monaste- Cosme et Damiani regebat, et ego secum apud partes Rogoue multo- I, audiui ab ore eius, quod rex Sninimir quoddam territorium, a quadam aaca dicitur, ugque ad viam grandem versus occideatem, que eclauice et ab inde recto tramite, deorsum verBus usque ad Blatam, omnia que OB coli posaunt, cuidam magistro suo, proauo videlicet Scestaki, regia srea, quod sancti euangeliste ecclesiam cooperierat, aDtiquitus donauisset, }at ipBum, illud territorium, ut proprium donum regium multis tempo- nt. ioD. U arkira gubemija zadarBkoga.

> knee splietski, 6ini nagoMu medju Tuliinom Vitovim s jedne, i samostanom ricah sv. Benedikta a druge strane, poradi miestak Lagoperlitte kod DUate m^ah (subier vipera), koje istomu aamostanu darova Svenimir krafj hrvatski. , quod in prescrlptorum tempore, monasterium s. Benedicti, tunc Hub e regimioe, de quodam territorio, quod est in Dtllato supter vipera, ina Tocitatur, in spalatensi cnria Buper YulciDam, filium Biti naBitorti, faceret aBsereado : quod predictum territorium olim a rege Suioimiro, trumentam, iure hereditario poBBidecdum, sibi datum et concessum esset

pertineret. Constituto itaque termino et hora — — — ~ _

iie inretractabiliter inter illos, deo volente composuimua, talem scilicet, inm — — — — — — — — exceptis vmeis perpatuo sit monaaterio.

11 arkivu zadarskib kalDdjericab st. HBrije.

kralj ugaraki, i hrvatski potvrdjuje samostanu sv. Ivana u njegdaSnjem Bel- 1 ona prava i darove, koje mu podieliSe hrvatski kraljevi Kresimir i Svenimir. ila terciuB, Gejae regis filinB, dei gracia Hnngarie, Dalmacie, Cbroacie,

— — — — Monasterio sancti Johannis iu finibus Dalmacie sito,

ondam, dum in buo statu exiateret, Alba vocabatur, confirmamus — — ut integre abbas et fratres predicti monasterii habeant omnes terras CresBimir et Snennimir, quondam Chroacie reges et eorum principes, lUB, beate memorie frater et antecessor noster, rex, iam dicto monaste- n tradiderunt, HJcut in eorum priuilegiia continetnr etc. —

'.|

1

2U

Videlicet terram in Rogoua; ct Virbiza, cum aqua molendinaria, et in Cameniani^ et ceteras terras, quas in diuersiB iocis per Chroaciam, sepe dictum moDasterium obtinet. (Istu listinu potvrdi g. 1198 i Andrija rojvoda Hrvatske, Dalmacije i Zahumlja. *)

PoUchorion u arkivu gnbernije sadarske.

1190. Zadranij iza slavne poijedena d Mlecani, daruju iz nova samostanu sv, KrSevana otok Mauni, Sto mu ga bijaSe darovao hrvatski kralj Kresimir godine 1069.

Cam noa (sliede imena svecenikah, gradskih poglavicah i gradjanah) cum uniuersa com-

mnnitate in sancti Crisogoni ecclesia, post bellum cum Venetis habitum, et post victo- riam de castello in promontorio Treni quondam erecto nobis celitus destinatum

— — — — conuenissemus etc, — — — stabiliuimus et presenti scripti muni-

mine roborari precepimus, decreto in perpetuum valituro, ut insulam Mauni, quam iam

dictum sancti Crisogoni monasterium regis Cressimiri beate memorie largitione, sicut

in eius breuilegio continet, a multis retroactis posssedit temporibus, nostrique postmodum

priores pro communi nostre ciuitatis eonstructione; et utilitate eam una nobiscum abstule-

rant; etc. memorato monasterio iterum redderemus, quod et fecimus.

Matica u arkivn zadarske gubernije. Svezak XVIII br. 428.

G, 1197. Damjan knez zadarski, sa sudci i vlasteli obdine zadarske, dosudjuje samostanu sv. Kuzme i Damjana zemljista u Jasenici i Drazanih^ koje darova istomu samostanu Kresimir kralj hrvatskL

Cum nos namque Damianus, dei gratia Comes Jadre, una cum — —

iudicibus, multisque aliis nobilibus, condam in plateis s. Michaelis resideremus, Petriz, Michael ac Martinus Sluradi, et Ciprianus Damiani, propter uxorum suarum, quarum

commissarii fuerant, insimul venientes, contra — — — — — — — — mo-

nasterium, sanctorum Cosme et Damiani super terras de Jasseniza, et terras Drazani^ que inferius terminantur — — querimoniam deponebant. etc. Tu vero prescriptus abbas, cum tuo conuentu, et aduocato tuo Coscie Gregorii, easdem terras ad vestrum mona- sterium ex donatione Cresimiri condam regis pertinere respondebas, et super hec car- tam hostendendo, et quemdam Mogorouichium^ satis vetulum, Mergia nomine, testem producebas, qui etiam pre senectute nimia, proprio priuatus lumine, memoratas terras de loco ad locum terminabat, dicendo: quod vere prescripte terre cum omnibus termi- nis ac pertlnenciis suis non ad alium, quam ad monasterium sancti Joannis de Casteilo et ad monasterium sanctorum Cosme et Damiani, quod nunc capud est, omnino perti- nent. Auditis igitur etc. tu prefatus abbas et tuum mona^terium causam optinuisti etc. Prefatarum autem terrarum termini sunt hii, et ita distinguntur : Inprimis ab aluio fluuioli siue torrentis Jassenize, ubi est via carri, qui sclauice colnic dicitur, ubi est la- pis immersus in promontorio riui, et ab inde usque ad alium lapidem, pro signo posi- tum versus meridiem, ubi est congeries lapidum, et abinde versus austrum usque ad acervum lapidum et rupium, et ab inde versus meridianam partem usque ad radices ficul- neas, et usque ad collem sursum ubi via carri habetur, et ab inde recto tramite in Cu- rina, usque ad alium campum in Draciani, et usque ad montes maximos quicquid excoli potest, et ab inde versus austrum usque ad terras s. Dimitri, ubi lapides immersi sunt, et ab ipsis signis tendendo versus aquilonem, usque ad Blattam recto calle, ubi

' U potvrdi vojvode Andrije atoji na miesto Kameniani : et terras de Teno et Gorizza.

215

certa et aperta sigaa lapidum poaita suQt^ et ab inde iteram versus occidentem recto calle iuxta Blattam, usque ad prefatum promoutorlum aluei, ubi lapis immersus cernitur, et usque sursum ad montes^ quicquid infra est in terris, et pascuis ac aquis, et omni- bus que ibi sunt. etc.

Polichorion u arkivu gubernije zadarske.

(7. 1199, 10 svibnja: Zadarshi sud dopitt^e Toli opatid i svemu samostanu sv. Marije u Zadru, mjesto Brda, Jcoje istomu samostanu darova Kresimir hralj hrvatshi g. 1072,

Cum nos etc. consules, in plateis post tribunas s. Petri noui ad diuersorum causas discutiendas et difiniendas resideremus, tu ToIIia s. Marie monialium abbatissa,

cum tuo conuentUy per Cosmam filium Janzi aduocatum, in nostri curia veniens^

contra Urientem filium Cipriani et plures nobiles Jadre, qui ten*am vestram de Berda inuasam tenebant, taliter alegasti dicens: Fratres^ certum est, quod Laurentius filius Joseph^ dum esset prescripti cenobii aduocatuS; coram comite DamianO; illustris memo- rie^ cum adhuc viueret, vobiscum placitauit^ et priuilegium Cresimiri regis, bone memo- rie^ quod habebaty ac testes ostendit; et causam ipsam ex iudicum sententia obtinuit. etc. Auditis igitur hinc inde partibus iudicium prenotati comitis expleuimus. etc. Ter- minatur autem prescripta vestri monasterii terra in hunc modum : In primis namque ex parte occidentis a via publica^ que vadit Nonam, ubi est lapis signatus signo s. Marie inuersus, eundo versus boream recta linea usque ad Bregum, qui est ultra arborem pi- rum^ et iterum aursum per limitem, usque ad spinam collis^ ubi est lapis priori signo sculptus et impositus, et ab inde versus austrum per spinam collis, per viam antiquara, ubi sunt pruna plurima^ et ab inde iterum versus austrum; per viam inter duos bregos» seu limites positam^ usque ad aliam viam antiquam, ubi est lapis inmersus, signo s. Marie sculptuS; a quo signo versus meridiem, recto tramite per vallem^ inferius in silua, quousque peruenias ad lapidem insignito priori signo, et ad viam prescriptam, que va- dit Nonamy et ab inde iterum versus occidentem, qousque peruenias ad priorem lapidem insignitum; qui est supra villam^ que nuper posita est; quodcumque autem infra prescrip- tos terminos in terris et aquis habetur, vestrum est. etc.

Iz starinskog zapisnika kaludjericah sv. Marije u Zadru.

^:i

.h.

■Ky

f>. 1200. Bemardo nadbishup splietshi, dopituje putem suda samostanu haludjerieah sv. Bene- dihta u Splietu, selo LugoperHna u hotaru dilatshom^ sto ga darova istomu samo- stanu pohcjni hralj hrvatshi Svenimir.

B. dei gratia spalatensis ecclesie archiepiscopus, dilecte in Christo filie C.(haze) sancti Benedicti. — — Lecto plenius instrumento — de his, que fuerant in controuersia actitata, inter venerabilem sororem nostram sancti Benedicti ex una parte, et Vulcinna filii Biti Nasitorti ex alia, super territorio quod est in Dillato, supter Viperam, quod territorium vocitatur Lugoperscina; et est in curia spalatensi constitutum; quod territo- rlum dictum fuit iure hereditario eccleaie beati Benedicti, cui diuino munere presideS; ad habendum perpetuo et possidendum, utendum, fruendum cum omnibus, que super se tunc habebat — corporaliter quoque traditum et inuestitum ab inclite recordationis quou' dam rege Suinimiro^ sicut per publicum instrumebtum ipsius apparet. Quod territorium intra hos fines contineri dicimus: Desuper a Vipera, quomodo vadit Predel sancti Do*

i mare, qaa itur Traguriam, et it ab ipBiB terris de MeBagalins , QtC. irgameni u piBmohram kalndjericah

ilikom rieSetya raemirice me^u l Hnu Kresimira kralja od g. 1059 lilegium regis CreBimir, quod i ': et ei facere (eiua fratre) cud

mtski kral}, poiwdjt^e plemiSem lenimir darova svomu eetu Vuni romu kcer, poSlo reieni plemici

icia Ungarie, Dalmacie, Croaci Q serie vulumuB peruenire, que tb regJQam Uagarie, genitricen m Daliaacie et Croacie in J B Slauna, Radoslaus filius Marn I filius Gregorii, Dobiles de Li ione de eadem personis, ipsius iginali excelleQtie exposuerunt, inuli obloquentes et eorum bon QOstras et ipsius domine regin' ^na iidem nobiles reaiderent,

de genere Lapucb, Vunycha tiaset et collata, et demum eod ), dicta terra iuri regio fuiBset 3t. Cum tamea Bicut ipai forei imque terram tamquam ipsorui

bec tempora iusta et legitima luiente, semper pacifice tenuiBsent trorum, ipBos ratjone dicte t

assesBoribua, uniuersis nobilib

Suplicantea iidem nobiles

, cui dictus rex auam filiam veri beredes forent, etc. (sequi

facta.)

Regci Huog. T. IX. vo). III. p. irkiva, u vjeiodoiloJDom prepieu ki le sn darovnice Kolomana i TTrdk Kertielic, Not Prael. str. 114. i

■H)

f',.*r'Vi

Nadpisi

sacuyani iz vremena samostalnih vladarah hrvatskih.

I.

G. 680.

Na^is nad mramomim grobom prvoga nadbiskupa spljetskoga Ivana ravensJcog, u crhvi sv.

Mateja u Spljetu,

t HIC REQVIESCIT FRAGILIS ET INVTILIS lOHANNES PECCATOR HARCHI-

EPISCOPVS.

Farlati lUyr. Sacr. T. III. p. 42.

IL

G. 888.

Na Jcamenu izkopanom u Mu6u gon^em u Ddlmacijiy sada u nar. mue^u u Zagrebu.

ET'VIllVI'^:iH)ie.

'..*bi

, •

"/■5^3

.1

w

...^

UL

Oko g. 870—900,

Na Jerstionici vdikoga iupana ViSeslava, koja se nalaei u Correrovom mueyu u Mleteih.

HEC FONS NEMPE SVMIT INFIRMOS, VT REDDAT ILLVMINATOS. HIC EX- PIANT SCELERA SVA. QVOD (sic) DE PRIMO SVMPSERVNT PARENTE, VT EFFICIANTVR CHRISTICOLAE, SALVBRITER CONFITENDO TRINVM PERENNE. HOC lOANNES PRESBITER SVB TEMPORE WISASCLAVO DVCI OPVS BEnE

COMPOSVIT DEVOTE. IN HONORE VIDELICET SANCTI lOANNES BAPTISTAE VT INTERCE- DAT PRO EO CLIENTVLOQVE SVO.

218

IV.

Oko g. 1030.

U Lohrumshom bivSem samostanu benedictinskomy sadast^em dvorcu u hodnihuy nad grobnom

plodom dubrovackoga nadbishupa Vitala.

t HIC REQVIESCIT VI TALES ACRHIEP. DO MI THEODORI FILIVS P. CVL AMA. HVMIT. O.

T. j. Hic requiescit Vitalis archiepiscopus^ DomDi Tbeodori filius, pro cuius anima hamiliter orate.

V. G. 1087.

Na grobu Svenimira kralja hrvatskoga imao je stojati ovaj nadpis: Epitaphium Svonimeri regis Croatorum.

GEMITVM QVIS POTERIT GENTIS RETINERE,

CVM HANC TVMBAM VIDERIT FLETV FLENDAM VERE.

NAM HAC CAIJGINE IVBAR REQVIESCIT

EXCELSO DE SEMINE, QVAM MIRE TORPESCIT.

CVIVS NAMQVE MORS DIRA POTEST PANDI.

PROPTER ATRA SCELERA POPVLI NEPHANDI.

MENTES SVAS AD IMA RABIDI FLEXERVNT

ET NECE DVRISSIMA REGEM PERIMERVNT.

ROBVSTARVM VIRIVN, BRACHIO POTENTEM,

PIVM SVONIMIRVM, INMENSE PVDENTEM.

QVI CLIPEVS PVERAT PRO EIS IN HOSTES.

TERERE CONSVEVERAT INIMICI POSTES.

FLETE lAM PROCERES PRINCIPEM HONORVM.

SENES ATQVE PVBERES TERRE CROATORVM.

NAM REGNI SOLEMNIA PRIMA QVE FVERE,

HINC HONOS ET GLORIA SIMVLQVE RVERE.

Iz rukopisa barberinske knjiznice XIII. ili XIV. vieka. Broj 3481. str. 142. Historia Salonitanorum Pontificum Thomae archidiac. spalat. Premda nije ni malo vjerojatno da je gore- etavljeni nadpis doista stojao na grobu Svenimirovom. jer ga je po svoj prilici prepisatelj djela Tome naddjakona ili sam sastavio ili u kojem drugom rukopisu zabiljeiSena naSao ; to ga ipak oyamo uvrstih radi toga, §to se iz nadpisa vidi, da je narodna pri^a o nasilnoj smrti kralja Svenimira^ koju i hrvatskl Ijetopis po meni u I. ktgizi arkiva priobcena spominje, joS u XIII. i XIV. vieku u obde poznata i vjerovana bila.

1

j

filt".-;*:

i

? '^A»-

219

VL

Oko g. 1089.

Nad vrati crkve sv. Jurja u Zestinju ili Miranu at^jaSe sljedeii nadpis.

HAEC AVLAET PORTA SACELLI, HIC FESSIS EEQVIES; SALVSQVE EGROTIS. HIS SCELVS, DELICTA PVRGANTVR. ET CRIMINA CVNCTA. QVAM EGO LUBIMIRO TEPSI CONDIDI. AD HONOREM VIDELICET INVICTISS. SS. PETRl SVMMI NICOLAI CONFESSORIS, ET GEORGII MARTYRIS.

LuciuB. Memorie iBtoriche di Tragurio. str. 495.

VIL G. 1095.

Na otoku Bra^u nalazio se sljedeci nadpis na kamenitqj plodi,

CLARISS. LVX. IN TENEBRIS DIRAE SORTIS AN, P. SAL. R. VN. D. P. P. HIC

M. V. P. D. P. R. ANNO MXCV.

Ovaj nadpis protuma^i Cicarelli ovako:

ClariBsima lux in tenebris dirae sortis. Andreas filius Salamonis rcgis Ungariae, defancto patre Polae, hic miseram vitam pastor ducens, posteris reliquit. Anno 1095.

CicarelH. OsBervazioDi suU isola della Brazza. VeiietiiB 1802.

f M

'^

■ ■ \ •

3g

. /I

V,

.> ^t^

VII[. G. 1099.

U erkoid sv. Mateja u Spljetu, staja^e na mramomoj grobnoo ploil nadbishupa spl^etskoga

Lovre sljede6i nadpis:

QVIS SIM. SCIRE VENIS, QVI MORTIS STRINGOR HABENIS.

PASTOR ERAM TVRBIS, HVFVS LAVRENTIVS VRBIS.

QVAM EGO DVM IIEXI. SI QVID MINVS VTILE GESSI.

ID PRECE TE FLAGITO, TERGAS VT OPIFICE XPISTO. (CHRISTO).

CRIMINE TE SANCTVS REX PVRGET VIRGINE NATVS.

Lncins. De Begno Dalmatiae et Croatiae. Francofarti 1666 p. 474. — Farlati IIlTricum sacmm T. IIL p. 160.

IX.

G. 1100.

Na spodnjoj strani arkitrava crkvice sv, KriSa^ negda sv. Dominika^ na poljii ninskom,

GODEZLAI IVPPA. NO- EN- IS. TO. D- MC- Godezlai iuppani NonensiB temporeP dedicatum,? 1100.

1

G. 1100.

Na njekadainoj lamnrci i sudnici tvr^^jave hiezovak krikik u grada Krku na Kamplinu, nad

prmmi vrati:

.00. OPVS E. TOIS. H. COMVNIS

t A. DNI. M. C. NA. MO.

I. TPOE I VEGLS. EPI. ET. B. AC. W. COV.

00. OPVS E ICEPTV.

OvBJ nadpis priobci Ivao Cm&\6 n avojih Kr6kih starinab, knjiievnik g. 1865. slr. 19,

le ga ovako protumaci:

Hoc opuB eat otnDtB (miBlim da bi bolje bilo tociaB) huiuB commuDis tinDO domini MC.

Natale? MagiBtro? in tempore Joannis? Veglensis episcopi et Bartholomaei ? ac Witi?

Comitum. Hoc opus est inceptum.

XI. 6. 1101.

Na jednom komadu kamena dottesena iz ModruSa u narodni Muzej zagrebaSki.

inyanA/

Index

Historicua, topographicuB, iuridicus, ac aliarum rerum praecipuai

A. AbbM S8. MBrtjrom Sergi et Bachi 188. Abbas BenedictDs ignoti monasterii a 1070 p. 139.

Abbateg moHasttrioTvm.

m.

Belgradensis ss. Cosmaa et Damiani. Felii abbas

A. 1072—1073, 146. NieifcrQs. 1146— 1174. 213. Belgndenaia t, Joannii evangelistae abbates : An-

dre&s A. 1059 p. 1>8, H». 130. Lnpi abbatia me-

moria A. 1073-1078. p. 159, le.'). 167. Petros A.

1073. p. 148. A 1076.154, 15.'), 157, 158. A. 1077.

160. Madins A. 1072. 145. A. 1080. p. 1S7, 168. 8. Bartholomaei dioec. belgradenais abbates: Adamas

moDacbas A. 1069. 132. JoanneB A. 1075. InO. A

1076. p. 1.55. A. 1078. p. 162, 164, 168. Jaderensis s. ChriaogoDi. Abbates : Ad o 1 b e rt n s

A. 919. p. 76. M a d i D s A. 986. p. 94 T r a s o

Transo c A. 990. 95. A. 1020 p. lOfi. A. 1033 p.

et 107. A. 1036. p. 110. c. A. 1042 p. 112. 129.

eins memoria 147. V i t a 1 n e » 1044. 1 14. Q i-

s n 6 A 1056 p. 116. P e t r n s A. I06.'i p. 124, A.

1066. 125. A. 1067 p. 128. A. 1069 p. 130. A. 1070.

p. 136, 137. 138. P r m i n Q B A. 1070 p. 138.

Petrus 1072, p, 142, 143. MbIqs A. 1072 p.

145- G ... c. A. 1072 143. Petrns A. 1075.

150. M a d i n a A. 1086 p. 1C7. 168. A- 109G. 186.

187. Dabrns nnper abbas A. 1005 p- 142. Joan-

nes. A. 1166. 211. HarioQ9. A. 1182. 213. Laeromensia B. Benedicti. PetrnB abbae A. 1025.

105. Vitalia c. A. 1035-1040 A. 109. PetroB

A. 1044 p. 113. A 1056 p. 118 MekteDsis s. BeDedicti.Grobusabb. A. 1035-1040.

I Talle. Dabragna abbsa c

,. 109. De Nenmis s. Petri

1072 p. 143. 8. Nicolai. Petrns abbaa c. a. 1072 p. 143. Bagnsanae dioeceeis. SS. Sergi et Bachi Mart. A.

abbas A. 1100 p. 188. De Salona s. Mojsis. Ursns abbas A. 1070 139. A.

A. 1072 p. 245. A. 1078 p. 165. De Salona ■- Petri. Nicia abbas A. 1075 p. 149. De Salona a. Stephani. N. abbas A. 1020 p. 102. Urao abbas a. 1026 105. 106. Dabro abbas A. 1060 p. 123 O i s i I b e r t n s a 1069 p. 133. Da- brioois abbatis memoria a 1070 p. 139. T h e o- dorns. A.107a. 143. DominicQS A. 1076-1086 p. 175. Giailbe rtus A. 1083, p. 177. Ysaac abbas A. 1085 6. 178. SansicoTenais s. Michaelis, Joannes abbas A. 1072.

143.

Selensia prope Salonam a. Petri. Gre( c.A. 1074-1080. 171.Decara A. p. 174. DDsigraD A. 1086. p. 180. Spalatnnt prope s. Stephani (eitra nrt abbaa A. 1076. p. 151. A. 10S3. V, p. 178. Abbatia a. Adriani 69. Abbatia Chiemiaae 203. 207.

Abbatiasae monialium Belgradenais s. Thomae ap. Dabriza a

1069. 132. Madia A. 1076. p. 156.

Jadrensis s. Mariae. Oiccha abbatisa A. 1

10/2. p. 143., 144. Agapii A, 1072.

108,. p. 180. Scemoaa A. 1167. 211

A. 1199. 215. S. Platonis.Vrania. 116

Spalatensis a. Benedicti. Chatena abbati

p. 134. eiQS menioria A. 1076. p. 154.

1U76. p. 154. Mirawa A. 1086. p. 18C

1088. p. 186. Ubaia. A. 1188. 213. A

Tragnriensis s. Doiini. EQfemia abbatiss

j. 124. Abrahae coQTiiinm 11. Abraham, episcopus frisingenaia 89. AbricQs Taco 98. Abaarensis eccleaia 81. AbsarenBJB epiacopus 62. 125. Absaro civitas 101. Acina Panlns 172. 175. Acuionis legati memoria 150. Adalbero dni et Marchio Charintiae 108 Adalbertas arclnep. Magdebnrgensis 92. Adalbcrtna doi fratcr Andreae regis Hanj Adalbertns marchio Aaatriae 108. Adaldago archiep, bremensia 92, Adalrich testis 67. Adalvinus archiep. Jnvav. 50. Adam, s. Bartbolomaei abbaa 132. Adam episc. rubinensis 90. Adam, Adami/o nonensis inpanna 129, 13:

142, 144, 147, 162, 164. Adam presbyter et monacbns, Dotarins 1! Adamiz frater Zarondria Kevik 146.

>, tiliiis Dobroniri 146. Adammizo iuppanua vide Adam. Lpani terra 138. vis absar 101, Croatiae electua episcopna 129.

Ad r

OB, loc

I 119.

Adalbertas abbas s. Chrisog. 76.

Abbatia 69, Adrianna papa 63. Adrinae praedinm 102. Advenae 38. 39.

letropoIitAna ecrl. 39.

146. S11.213. teB 37.

scopns et anlae regiae can'

97. 198.

107. 110. 115. 116. 143.

196, 197. 198. adr. 125.

I Andreas filina pApae, maritc Andreas filins preabiteri not Andreas fillas SalBinoitis reg Andreas frater Dabranaa prii Andreas patritins trag. 124. AndteftS Petri spalat. 188. Andreaa presbiter teBti» 137, Andreaa preabjter iader. 91. Andreas presbyter raguBena. Andreas prcBbyter et regis i eftpellaiLUs regi» 178.

Andreas prior 143. Andreas prior iadereDBis 75. Andreas prior belf^adensia Andreas prior veglenais 100. Andreaa 1. re* Ung. 116. 11 Aodreas aacerdoa spal. 135. Andreaa tribunus iadr, postt Andraaa vir religiosua p. 11 Andreas et Niiolaua regio s Andreatius Cattarensis 40. '. Angariae 39. Aiigeli de argento 184. Anglorum archiepiacopi 93. Anna filia Andreae prioria 7 Anna lilja Haifavae (Hoislara Anna filia Praestantii priori Anna soror s. Uenedicti 134. Anna uxor Petri Cerni 178. Anno II. Cotoniensis archie| .^nnonoB vetaaTensis epiac. 4 Antaima Joannes 133. Antibari civitaB 86. AntirarenaiB civitaB 104. Antivaris civitas 151. Antiqnorum moa 155. Antiquorum anthiphonariorn: Antoninns snbdiaconns 9, 13 AntoniuB Margaritac Dotariii: Anionis ecclesia 50, 69, 201, Anzulo civis spalatenBis 149. Appenins praef. praet. Sirroii Apollinaris s. corpas 36. 29, Apricins, Aprizzo (Socolar) Soi ■47, 148, 156

Apridzi filius, Verdata 165. Aprizio, testis 15-^. Aprizoois fllias Verdata 167, Apsaro civitas 91. Aquilegia civitaa 41. Aquileia civitaa 90. Aquileiae patriarchatus 36— f Aquileiensis ecclesia 41. Aqujleiensia patriarcha. Forl

Patriarchae. Aquis civitas 3, 4. Aquisgraoa civitas 43, 43. 21 Aquisgranenae capitulafe 40.; Arabarbi Petrus Il3. Arabum reges 53. Arbe civitas 37, 99. Arbenais comes Mazolinus 14 Arbeneis ecclcsia 81^ 140. 2M s 1

I •

223

Archiepiseopi,

Antibarensis. Petrus A. 1062—1067. p. 126. firemensis. Adaldago A. 9?4. p. 92. Coloniensis Gereo. A. 974. 92 H. . . (Hermannus II. ?) A. 1035. p. 108. Anno c. A. 1062—1067. p. 128.

Diocliensis. Petrus A. 1062—1067. p. 126. Epitaureusis. Andreas A. 743. p. 35. Justinianae primae. Catellianus A. 535. p. 3, 4.

Joannes A. 602. p. 32, 83. 38. Juvaviensis seu Salzburgensis. Arno. A. 811. p. 41, 42, 88. Adalvinus. A. 861. p. 50. Diotbmarus A. 890. 68. A. 891. p. 71. v. Salisburgensis. Laureacensis. Yrolpbus. A, 804—836. p. 44, 45. Ge- rardus. A. 954. p. 67. Pilgrinus. A. 974. p. 92. Magdeburgensis. Adalbertus A. 974. 92. Moguntinns. Houtbertus A. 974. p. 92. Moraviae. S. Methodius A. 879. p. 63, 64. Pannoniensis ecclesiae. S. Methodius A. 879. 63, 71.

N. 1020. p. 102. Pitauritanns vide Epitaurensis et Bagnsiensi^ Ragnsanus. Vitalis A. 1023. p. 103, 104. A. 1030. p. 200. Vitalis II. A. 1044 p. 112. A. 1058. p. 118. A. 1074. p. 148. PetrusA. 1076. p. 151. A. 1100. p. 188. Ravennae. Marinianus A. 599. p. 30. Salonitanns seu Spalatensis^ Joannes de Ravenna A. 680. p. 217. Petrus A. 807. 45. Petms A. 892. 72. Joannes A. 925—927. p. 76, 77, 78, 80, 81, 82. Martinus A. 994. p. 96. A. 1000. 97, 105. Paulus A, 1020. 102. A. 1026. p. 106. eius mc- moriaA. 1070. p.l39. Vitalis. A. 1030, 217. Lam- pridius A. 1036. p. 111. LaurentiusA. 1059. p. 120. JoanBis memoria A. 1061. 123. Laurentius archiepi- scopus electus A. 1065. 125. Laurentius A. 1066. 126 1069. 133. nupet absarensis 134. A. 1070. 139. c. A. 1072. 143. A. 1075. 150. 1076. 153. 154. 165. A. 1078. 162, 163, 165. A. 1080. 170, 175. A. 1083. 178. A. 1085. 178. A. 1086. 179, 180. A. 1088. 181. A. 1089. 182, 183. A. 1091. 185. A.1099. 2l9.Gaudiu8. A. 1159. 211. Bemardus. A. 1200. 215. Salisburgensis. Joannes 899. 74. Heroldius A. 954. 8V. 88. Pridericus A. 973. 91. A. 974. 92. A. 978—979. Balduinus A. 1051. 206. Sypontinus. Giraldus. A. 1074. 148. A. 1075. 150. Trevirensis. Diotericus A. 974. p. 92. Arena, locus dioeces. Bestoensis 198. Argenteus (moneta) 170, 172, 173. Ariscbn, arator 116. Arichsteti, locus 69 201, 203, 207. Ariminenses 47. Armati filius Madius 168.

Armatns archidiaconus iaderensis 95.

Armeni 51.

Armonius, princeps Bulgarus 96.

Arnesdorf, locus 69, 200. 203, 208.

Arno archiepiscopns iuvavensis 41, 42.

Arnoldns de Lumbah 109.

Amolfns dux Carantaniae 67.

Araolfus rex 68, 70, 71, 72. memoria 204.

Amulfus dux, 48, rex 71.

Articulus excommunitatis 12.

Asca, locus 135.

As^zius podzupo 133.

Afisericha, locus 159.

Astarviza locus 60. 70.

Astriz podsuppan 175. v. Ostrizz.

Atarhof, Aterhof locus 68, 900, 203, 207.

Atarsee lacus 68, 200, 203, 206.

Athalaricus rex Gothorum p. 194.

Atneslug, pons 165.

Attilana tempora 3.

Audulfas Francus 40.

Anffredus presbyter iader. 107.

Anffredus sacerdos et notarius 110.

Auluci coniux 75.

Aureus, moneta 183.

Auri pondera 119.

Aurificus, Grubiz 173. Zura 17.

Aurum obrizi 99.

Avares 43«

Avari 53.

Avaria 44, 93.

Avarorum partes 40*

Avarorum provincia 35.

Avarorum regio 88.

Avo testis, 67.

Azeco episcopus Wormaciae 158.

Azo advocatus 90.

B.

Babina palla (polje) 105. Babine pale 109. Bacauda, presbyter 197. Bacensis civitas 3. Bacharinus presbyter 98. Badoarius da Spinale legatus venet. 188. Baioaria 43.

Balduuinus archiep. Salisb. 206. Balechia, terra 169. Baleni (babinopolje) monasterium 118. Balla, t^stis 173, 175. Balli vinea 149. Balsamus, vir 112. Bani Chroatiae 118, 129.

Bani: Croatiae, Bosniensis, Sclavoniae, Posigae, Po- draviae, Albaniae, Sremi p. 188.

Bani Croatorum.

Pribina c. A. 990-10O0. p. 129. Godemir A. 1029. p. 106, 129, Gvarda c. a. 1030. p. 129. Bozetech c. A. 1035—1040. 129.

Stephanus A. 1042. p. 111. Prasca 129. Cucar p. 189. *^

Goizo (Goislav?) a 1059. p. 119, 120. A. 1069. p. 133, i3e.

Svinimir A. 1070. p. 137, 138. A. 1072—1073. 146.

Slavaz c. A. 1072. p. 189.

I>ionisiu8. A. 1182. 212.

Petros A. 1073—1075. p. 148. 171. Mogorovig 189.

Jragota A. 1078. p. 161.

i^etms Svacig c. A. 1086—1102. p. 180.

i^ionisius A. 1182. 212.

Bani in Croatia de genere Croatorura a iempore

regis Svetopeleg usque ad Svenimirum regem. 183.

Stephanus Cucar, Saruga Cudomirig, Ovirica, Peter

Mogorovig, Cacig, Marian Cacig, Slavaz, Cucar,

Petrus Svacig. l89.

Bani ZachiUmiae.

Ratimir c. A. 1035—1040. p. 109.

Strassimir c. A. 1035—1040. p. 109. Bani electores regis Croatiae lo8. Banni 200 201, 203. Banus Croatorum 86. Barcensis ecclesia 197. Barba, civis absar 101.

o nijrici A. 692 10.

er BalonitaDQs 197.

3 presbjter 172,

d salinaB 93.

9 4.

iUuiuB Heinr. III. 209.

(es Croatiae 154. jBbyter tergeatinw itnicDB 174.

il. 4.

DB Bpal. 135.

absarenBis 153. sc. belgrad. 143. jJerensiB 90. 91, ir (53, 90, 94, 97, 103.

railitnm 36, 37.

i Ualmatia 119,

100.

197.

cceanae, in seTTQm datDs a patre 174.

Dalmatiae 119, 120, 136, 139. 140, !B A, 1075, Gregorins frater episcopi lina, Michael de Utioa, Praestancins, taeij, Miclinel de Diachuiro p. 149. Tes Drago , Praeetanciua, Michael, t. p. 156, scopi. T, episcopi. or tragnr, ? 1S9. rit, Jaderae 125.

arbensis 99, tri 104. I 4. IIB 119.

>paB 74. apa 91. papa 92.

pap» 104, 105.

et monachDs 187. Farensis A, 1386. p. 163. nua 133. sinna, 157, 163, 164. 167, 182.

Berda, locns 138, 144.Si; Bericinas Cirvica Tobri 9' BerislftT Coines IGl. Bernardns medicQB 86. Berzana, Teglenais 100. Bestoensis ecclesia 195. Bestoensis episc. Andreas Besrodie Bratictii 159. BesTetiaV 175, Beuzavaticum, manicipini Biachy, locas 73, 164. Biaki, civitas 175. Bilaj. locns 178. Biligasee (PeliBsa, Pleso) Billa, locQB 98. *

Bilsoy (de) Sasalo 176. Bilia filins Girdeo 171. Bipirelle fitius Grnbo 17! BiB de Cucca. TillaDne 11 Bitta Ul. 213. 215, Bizaotini nioneta 152. BiiangiDB preabyter apala Blatta locQB 119.21». 21E Bogachi, iiipa 140. 310. Bocins, veglensis 100. BodanellDB Cando 187. Bodinua rei Dalroatiae 18E Bogdan, testis 179.213.2 Bogoboiee Mirce, patriciu: Boheimi 43.

Boianus fiiiua aetnici 17! Bolau frater Dnigani 17S fiolan, tepciza 137. Boledrag inpanDS caroers] Boledrng frater Draganeg Boledrug testis 173, Bolemir iapanus nonensi: Bolemiti filius 167. BolealaQs Bodinns, rex Di Boleelaua CQrialia Comea Boleslaus, tepzo. 120, 12£ BolcsminDB testis. 118. Bolicii filiDB Dabro, prior Bcliza, pater Dabro Prioi Bolinetfa de Nona 141. Bona filia Madii Segae iu Bona Lapata 111. Bonamuta de Dabro 138. Bonemote de Petrua 147. Bonifacina defensor 19. Bonibcins notariua 18, Bonoeiacoram Bcetns 4. Bonna, arbens, 99. Borivoy filius Gurgi 174. Bosethech, bmQa 1^9, Bositech de vico Coquicbi BaBilina, territoriam regi Bosniensia banna, 188. Boza et frater oIqb Vileai Boiza, territorium 172, Bracia insula 161, 162, Bracile (de) paria ll2. Bran inpanuB cum filio s Brana mulier tra^^ariensia Branislav, filias Padoslavi Branimir, dui, 59, 61, 65 Brani::a parene consangaim Brataza, frater Zezani 174 Brate, iadreDsie 144.

225

Brate, testis 185.

Bratessa puenilQs 174.

Bratichi Besrodie 159.

Bratiza filius Chndina 176.

Bravar 98, 148.

Brayar Dominicas 157, 158.

Bravar Vilcan 173.

Bravizo (Obrovac) locas 130, 141, 142, 143. 2U.

Brazza, locus 116.

Brebera iopa 56. .

Breberizo presbyter 146.

Breemberga, locas 40.

Bregus, mons 166. 215.

Bremensis arcbiepisc. 92.

Brestenpotock, territoriam 165.

Bresteni, terra 172.

Bresti, locas 175, 176.

Bre?iariam 112.

Briyinus (Pribina) dux 49.

Broniae et arma 40,

Branno cancellarias 90.

Brano episc. Wirceburg. 108.

Bubanas frater Lampredii 131.

Bugani iupa 140. 210.

Bucinas, civis Ragas. 103.

Bodez, Bydiz, postelnic 129, 132.

Budicio postelnic 137.

Badichinus Forroinus spalat. 134.

Bndimir, filius de Deridrug 184.

Bndimir, tepciza 148.

Bodimir iupanus comitissae 73.

Bodimir, inpanus Palatinus ducis Muciroiri. 73.

Budillo capellanus 126.

Budinellus iadrens. 144,

Budinellus, testis 185.

Budinna, yillanus 160.

Budizo filius Daneico 120.

Budizo presbiter 119.

Budrag capellanus (regis) 184.

Budyanensis ciyitas 35.

Bulcsisce, yilla 89.

Bulgari 81.

Bulgaria 81, 86.

Bulgarorum episcopus. 59.

Bulgarorum imperator Stephanus (Samuel) A. 994 96.

Bulgarorum ^ Sismanus, eius memoria p. 96.

Bulgarorum rex Michael A. 866. p. 51. A. 878 p.

57, 200. Bulgarorum terra 96. Bulia de Paulus 136. Busica Forminus spalatensis 171. Butinayes, curtis 112. Butiranus, pater Casani 76. Butte de yino 76. Byach locus 46.

c.

Cabrona, locus 75.

Cachinus, quidam 120.

Oacig, banus 189.

Cacig Marian banus 189.

Cadas, famulus 116.

Cadolaus comes 36, 39. Cadolas comes 42.

Cacnobium s. Chrisogoni 106.

Caenobium ss. Domnii et Anastasii, Cosmae et Da-

miani p. 46. y. monasteria. Caesarius presbyter 197. Calabria 54, 55. Calafato, ciyis tragur. 124. CalamitOy locns 149.

Calbarolae praediam 102.

Calcariae 38.

Calenduli filius 172. Calendulo Joannes 172. frater

Dragani. Calinicus exarcha Ray. 26, 27, 29, Italiae 30. Callis antiqua 169. Calonus, testis 156. Calosus testis 156. Calmon Benedictus 123. Camera ducis 150. Campanae 112, 141, 184. Campisani locus 174. Campus, locus 179. Cancellarius civitatis Noyao 37. Cancellarius regis 132. 137, 155, 178, 184. Cancianico Joannes 37. Candido, prior iadrensis 131, 149. Caudidus, testis 142. 145. 'et filii 186. Cando testis 138, 187. Cando presb. yegl. 100. Candonis (prioris) tempore 147, Candulus presbyter 168. Candussus prcsb. absar. 102, Canialbus testis 113. Canonica poena 13. Canonica probatio 31 Canonica sententia 23. Canonica ultio 13.

Capella, locus dioecesis Bcstoensis 198. CapcUanus regalis Johannes 174, 175, y. Dignitates Caprense territorium Istriae 36. Capritana insula 26, 30. Capsa argentea 152. Captivi vendibiles 76. Caput de Cumano 169. Caput PanuU 169. Caputa Doimus 102. Caputac Duimo 111. Carantana, civitas 69. 202, 204, 205. Carantanus 69, 201, 204, 205, 208. Caravia, presbyter 111. Carboni Petrus 172. Carentani (Karentani) 43. Carentanns 248. Carento, servu^ 47. Carinthia 189.

Carolus magnus imperator 36, 39. Carosus, civis Eagus 104. Carsus 83, 166. Carumbizon, famulus 116. Casanus fiiius Butirani 76. Casari de mulier 174. Casari filii 176. Casini 38.

Casini montis monasterium s. Ben. 94. Caslinik Petrana 111. Caslinae Duimus 180. Cassan, possesiio 98. Cassiani s. vinea et ager 149. Castellanus Mlchael 165. Castellum-Belgrad. 214. Castellum in proraontorio Treni. 214. Castilanus (bolfirradensis^episcopus, 150 Castorius notarius, chartularius, 28, 29, 30,31. Castriza de Drago 120, 158, Catarinensis civitas 35, 104. Catarini 174. Cataro a Jadrei 172.

Catellianus archiepiscopus Priroae Justinianae. 3. Catera civitas 151.

15 a)

226

Catharitana ecclesia 81.

Gaasidicns regis 144.

Cecchiz preshyter testis 176.

Cecnlns preshyter Spalat. 179.

Ceden locus 171.

Cegaita Petrns 173.

Cegayta testis 175.

Celararins 172.

Celestinns princeps hnlgarns 96.

Celianns Lndiocensis (Lndrensis) episcopns 198.

Cenetenses 47.

Centarchae 38.

Centena inppa 162.

Centnrio 106.

Ceprigliani, locns 138.

Cerani, locns 157.

Cerminichns hrehersticns iapanns 137.

Cernata diaconus filins Prodani Pecce 175.

Cerne Cncilli filins advocatns coenohii s. Mariae 166.

Cemec archipreshyteri filins Plato 158.

Cerneca trihnnns Jadr. 110. 130.

Cerneta nohilis iadr. 187.

Oernezae filins Mains 143.

Cemi Petrns qni et Gnmay filius 178, 179.

Cero frater Sidici 97, 98.

CesenteAses 47.

Cetina Cottns 164.

Censtil, servns 47.

Cha Fisole 100.

Chagauns Avarornm 53.

Chaida Petrus monachns 159.

Chalaina yillanns 167.

Chalainna 165,

Ctialenna cnm fratre Prihina, 159, 160.

Chameniani, locus 165. 211. 214.

Chartnla emphiteoseos 37.

Chataritanns episcopns 79.

Chatenna ahhatissa 134.

Chatennae ahhatissae^ memoria 156.

Chatissa, locus 70. 204, 206, 209.

Chelmenani, locns 167.

Chelmiae ducatns 189.

Cheran, locus 161.

Chesica, locus 97.

Chezil dux (vide Chocil) 67.

Chiemisse' v. ahhatia, *

Chiricbstetin, locus 49.

Cbirnechia civis spalat. 188.

Chiso de Repusina 97.

Chissa, urhs et insula 139. 210.

Chlebena iupa 86.

Chlehiana v. Cblehena

Chortinus servus 46.

Chozil comes 48.

Chozil dux (Kozel) 71.

Chranco iupanus Zacholmiae 109.

Chrapuchfeld, locus 70. 204. 206. 209.

Cbrastani, locus 119.

Cbreinicus filius Joannis 156.

Cbresimiri regis allodium 158.

Cbripino, locus 119.

Cbroatensis episcopatns 119.

Chroatia 96.211. 214. v. Croatia.

Cbroatiae Comites 126.

Chroatiae episcopus Rainerius 126.

Chroatiae nohiles 128.

Chroatiae regnum 184.

Chroatini filius Yechedrag 168.

Chroatinns frater Lutstrachi 159.

Chroatinns, testis 137.

Chroatornm dad. 138.

Chroatornm nohiles 136.

Chroatorum rex quidam 128.

Chroatorum regnum 46.

Chroatorum viri 170.

Chrohatia 86.

Chrohatinns frater Lntostrahi 138.

Chrnhenna, postinppo 120.

Chrncaina postiuppan 156.

Chruchenna 158, 159.

Chrnchena postinppo cnm sno genero Vitali 167, 168.

Chruchola Simon 98.

Chuhenza 70, 204, 206. 208. -

Cbndi Andreas. Desa Dominicns 149

Chuduli filius Zachariae a patre pro serve datus 174.

Chulmornm dux Micbael 76, 78.

Cbumhenza, locus 50.

Chval, locus 171.

Cicca filia Doimi et Vekenegae, soror monialis 125.

126. Ciccha, Oicca, abhatissa s. Mariae in Jadera 143, 145,

146, 180, 181 Oicla, testis 146, 175. Oicle, testis 166. Oildalagana, mnlier 111. Oillava Niva, venditor 175. Oimilia ecclesiae salonitanae 199. Oimpli G^egorins 172. Oingnlo de Joannes q. Colusii 163. Otprianus servns comparatus 173. Oipryanns preshyter capellanns 47. Oimecha, diaconus 156. Oirnotta testis 176. Oirvancus, mons 68. 200, 203, 207. Cistanesfeld, locns 204, 208. Cistema Jaderae 185. Oives maiores et minores 149. Oivicitus Buzaicho 98. Olaudius nohilis spalat. 135. Oiementis s. reliquiae 52. Oleonia (Hlievno) comitatns 73. Olevna Oottus. 164. Olimin, filius Desinne inpani 142. Olisa, civitas 176. Olissa, comitatus 73. Oiohucec locus 164. Olonimir frater Grubti 175. Oluzar Togedrag 173, 175. Olusan, curtis regia 46. Oobilache, locus 177.

Oollaudatio nobilium in electione regis Chroatiae 181. Oollectae 38, 39. Collecta ecclesiastica 164. Oollectae ovium 39.

CoUonellae, sive acervi im\pnrati in limitihns 187. Colnic, via 213. Oolomannus rex 142. 210. Coloniensis archiepiscopatns 92. Ooloni 144.

Oolosseus Oomes Pannoniae 1, 2. Oolumna de Maius, prior iaderensis 129. Coroaclenses 47. Oomareto, locus 75. Oomercia 135. •

Comerzarins 142, 143. Oomerzarius Andreas 168. Oomerzarius Maius 114. Oomites 162.

pwr?

227

Comerzariiis Petras 142.

Comicint iapanas. 46

Comites comitatum Croatiae 188.

Comites Croatiae 180.

Comites /Ot Barones regni Croatiae 154.

Commissor fidei 76.

Comnenns imperator 121.

Comparatio sern Cypriani et eius fiUorum et filiarum

Comunionis cosortio prohibita 23.

Concilia bis celebrantur 198.

ConcHium episcoporum 13.

Concilinm sacerdotale 13.

Concilium salonitanum I. et IT. 195, 197.

Confirmationales lit. regum 153.

Congregatio regni 154.

Conproyinciales regni 181.

Conscach, locus 170

Conscriptae paginae Trpimiri et Mucimiri ducis 153.

Constantina augusta 18.

Constantini filii 107.

Constantinopolis urbs 4, 5.

Constantinus arbensis 122.

Constantinus Ducas imp. 124, 128.

Constantinus imperator 36, 44, 75, 90, 94, 97, 103.

Constantinus magister 76.

Constantinus Monomacus imperator 111, 112.

Consiantinus philosophus 52 quondam 65.

Constantinus tribunus iader. 76.

Constantinus eptsc. Mediolanensis 27, 28.

Constantinus episc. scodritanus 32, 197.

Constantius imperator 58.

Constitntio regis Croatiae 152.

Consularis senator Dalmatiae 194.

Conventio 176. '

Convivia communia 11.

Conustina, territorium 178.

Copertorium de lecto quirino investito cum sirico 76.

Coperta de argento 184.

Coppa de argento 76.

Coprive, fluvius 140. 210.

Coqnichin, vicus 168.

Corona regni Croatiae 152.

Coronae anreae gemmis ornatae 152.

Coronae de auro 1.

Corintbi 65.

Cortena de serico 112.

Corvus Petrus 123.

Coscie Gregorii advocatus. 214.

Cosice, locus 164.

Cosma luschicus iupanus 137, 138.

Cossiza curtis 159.

Cotahelm, testis 48.

Cothi, Gothi 195.

Cotini Johannes 172.

Cotinus Vuca 173.

Cozil (vide) Kozel dux 48, 52, 56, 67, 71.

Cozzinzani, locus 172.

Crasona dvornik 146.

Crastani locos 168.

Craeulpa, locus 50, 70.

Cravati vide Croati 89.

Craymir procurator 109.

Crebesoy, testis 111.

Cremene, locus 164.

Crenia, iupanus 165.

Cresamustl, camerarins secundus 73.

Cresimir, avus Cressimiri Petri 126. 144.

Cresirair maior rex Croatiae 129.

Cresimir rex Croatiae et Dalmatiae 126, 125, 128,

131, 132, 133, 134, 135. A. 1070. 136. (Petrus) 137,

138, 139. 1071. 140.1072. 141, 144. A. 1072-1073.

146, 148 memoria A. 1077. p. 158, 159, 166 180.

210, 211, 213, 214, 2t6. Cresimir rex, Stephani regis filius 118. Cresirair rex; regis (Svatoslai) filius 129. Cribasa iupa 86. Cricine, testis 111. Crina patricius iader. 125. Crine, filii 130. Cripotin, aqua 178. Crisana diaconus 114. Crisogoni s. territorium 129, 130. ' Croatae 81.

Croatensis episc. Marco 112. Croatia 149.

Croatiae et Dalmatiae confinia 189. Croatiae regis captivitas 150. Croatorum Dalmatiuorumque regni regimen 152.

Croatarum Duces.

Mislavus c. A. 836. 46.

Trpimirus A. 837 45. 46. eius memoria 72. et A.

1076. 153. Domogoj (Demago^ circa A. 873. p. 56. Mutimir (Montemir) dux Salvinicae (Slavoniae) A.

875. p. 57. Sedeslav (Sedesclavus) A. 879. p. 59. Branimir A. 879. p. 59, 61. A. 880* p. 65. memo-

ria 211. A. 888 p. 217. Mueimir (Muncimir) A. 892. p. 72. 73. eius me-

moria 1076. p. 153. Stephanus nepos Cretsimiri regis, dux Croatorum

A. 1066. p. 126. haeres Cresimiri regis A. 1069.

p. 133. Jacobus dux Marianorum. Jacobus Morsticus, Marsti-

cus, Maririmus A. 1076. p. 155. A. 1074—1080-

171, 173. 175. A. 1088. 181. A. 1089. 182. Simon dux ? A. 1076. p. 156. c. A. lOdO. p. 171.

Croatorum Duces in Pannonia.

Liudvinus, (Ljudevitus) A. 819. 209.

Pribina dux, eius raemoria. A. 861. 49. •

Koeel (Chozel. Chozil) dux A. 860, 48. A. 869. 52 A. 873, 56. A. 884. 67. et A. 891 71. (memoria) Croatorum episcopus 80. v. episcopi. Croatorum generationes, seu tribus, ex quibus elige-

bantur Kani : Kacigi, Cuccari, Svacigi, Cudomirigi,

Mogorovigi, Subigi. p. 188. Croatorum princeps 81. Croatorum provincia 78.

Croatorum reges.

Tamislaus (Tomislav) A. 925 — 927. 76, 78. Cresirair raaior, pater Drzislavi regis, eius memo-

ria p. 129. Dircislaus (Driislav) A. 994. p. 96. A. 1000. p. 97.

eius memoria p. 129. Cresimir, avus Cresimiri Petri, eius memoria p.

126, 129, 144. Svetoslaus et Goislavus, fratres Cresimiri avi Cre-

sirairi Pecri, eorum meraoria p. 129. Stephanus I, defunctus pater Cresimiri Petri A.

1059. p. 118. A. 1066. p. 126. fliius Svetoslai

regis p. 129. eius memoria p. 131. Cresimir Petrus A. 1059 p. 118, 120. A. 1060. p.

121. A. 1061. p. 123, 124. A. 1066. p. 126. A.

1067. p. 128. A. 1069. p. 131, 132, 133, 134,

228

1

135. A. 170. p. 136, 137. memoria v. Cresimir. p. 180. et. Slaviz rex A. 1673-1074. p. 148. Slavizo c. A.

1076. p. 171.

Demetrius Svinimir A. 1076. p. 152, 153, 157. A.

1077. p. 160. A. 1078. p. 161. 162, 163. 165. A. A. 1080. p, 167. A. 1076-1080. p. 170. 175. A, 1083. p. 177. A. Ip85. p. 178. A. 1086. p. 179. A. 10H7. p. 189. Nuper defnnctus c. A. 1089. p. 182. Svenimir rex p. 189, 211, 212. 213, 215, 216, Svonimir rex A. 10'88. 218.

Stephanus II. A. 1088. p, 181. c. A. 1089. p. 181, 182, 183.

Almus rex ChroMiae. A. 1091. p. 184.

Boleslaus Bodinus rex Dalmatiae meridionalis A. i097. p. 187. A. 1100. p. 188. Croatorum regnum ^88. Croatorum terra 82. Crohatiae regni sacerdotes p. 164. Crowati 109.

Crovati Cravati pagus 87, 89. Cruce, locus 169. Cruces de auro et argento 1. Crustina, locus 149. Crunzita, locus 69. Crux magna et argentea 184. Cucar hanus 189. Cncar Stephanus hanus 189. Cuccari comites 188. Cudomirigi comites 1^8. Cula locus 91. Cumano de Caput 169. Cumas dux Bulgarieie 81. Cumnenus imperator 118. Cundhat diaconus 67. Cuono dominns 109. Curan Stephanus 170. Curator sacelli archiepiscopalis Ugo 177. Curca, locus 70, 204, 206, 209. Curcura insula 86. Curia regalis Croatiae 132. 140. Curia regia 154. Curina campus 214. Curinus Joannes 98. Curnuz, locus 70 205, 208. Curoztov, mons 89. Cybriulus Lampredius 173.

D.

Dahra, mater adoptiva ahhatis Dahrionis 139.

Dahra monaca cum sua nepte D. 145

Dahragna, ahhas s. Petri 143.

Dahrainna, testis 157.

Dahraiis rector templi s. Michaelis de Spalato, olim

archiepiscopus 179. Dahrana, episc. iadert. 180. Dahrana fllius Petri Lipe 131. Dahrana. prior tragur. 124. Dahranna, testis 161. Dahravit setnicus 172. Dahraza, villanus 190. Dahrazai, testis 168. Dahreina prior 120. Dahressae vinca 173. Dahrion, ahhas s. Stephani 139. Dahrius, ahhas s. Stephani 123. Dahriza, consohrina Sirmi. 102. Dahriza monacha, filla Bonicae 156.

Dahro ahhas coenohii s. Stephani protomartjris extra

urhem 153, 177. 178. Dahro, arhens 99. Dahro, civis ahsar 101. Dahro, civis tragur. 124. Dahro, diaconus 73, 98, 171 (filius Dilli) 171 filias

Diti notarius 175, 176. Dahro, diaconus fiiusPetrizi 175. Dahro diaconus spalat. 111. Dahro episcopus 146. Dahro episc. helgradensis 126. Dahro archidiac. jaderens. 155. Dahro filius Bolicie prior iadr. 144. Dahro filins Madii cognati Cressimiri regis avi, 126.

144. Dahro filius NiSiphori 131. Dahro frater maji trihunus iader. 95. Dahro Poliscious 2upanus 137. Dahro presh. spalat. 102. Dslhro, prior iadrensis filius Bolizae 126. Dahrovit setnicus 161. v. Dohrovit. Dahro trihunus iaderensis 76. 90, 170 110. 130. Dahro, vcglensis 100. Dahruc, filius Plesi principis 98. Dahrus, diaconus 113. Dahrus filius Tellinae praeshyter 175. Dahrus, nuper Ahhas 142. DahruB scriptor 111. Dacia mediterranea 3. 4. Dacia ripensis 3, 4.

Dad (Ded) Croatiae 129. v. Dignitates. Dadovit, vinotoc 129. Dalen iupa 86. Dalmatia 2, 4, 5, 8, 14, 15, 30, 38, 39, 77, 82, 89,

127, 149, 150, 161, 193, 194. • Dalmatiae et Croatiae confinia 189.

Dalmatiae atque Chroacie regnum 210.

D^Imatiae totius Catapanus. i28

Dalmatiae totius stratigo 130.

Dalmatiae universi episcopi 8, 15.

Dalmatiarum civitates 79.

Dalmatiarum ecclesiae 80, 81

Dalmatiarum fines 78, 110.

Dalmatiarum patrimonium 4, 5, 10, 14.

Dalmatiarum proconsul 94.

Dalmatiarum rex 123.

Dalmaticum mare 132, 189.

Dalmatiensis (delmitanus) episc. Malchus 6.

Dalmatinorum episcoporum primatus 80.

Dalmatinorum nohiles 136.

Damanego testis 171.

Damay testis 47.

Damiani Ciprianns, civis iadr. 214.

Damianus comes Jadrae A. 1197, 214. 215.

Damianus incola Istr. 39.

Damir, civis ahsar 101.

Danacia praeshjter 169.

Daneico et frater eius Pisa 120.

Daniel David ludaeus, tinctor 83, 85.

Daniel episcopus 74.

Daniel, sororius Plessi principis 98.

Danuhii ripa 189.

Danuhius fluvius. 3, 46, 69, 116, 201, 203, 207.

Danulo, civis ahsar 101.

Darnava locus 69.

Durdania 3, 4.

Dardinus, arhensis 141.

Dationis cartula 140.

Dauculo (Uculo) locus 75.

229

Dausetta peccatrix 114.

Davarad dvomicus 175.

Dazina, villanuB 98.

Debel Adam 146.

Debriz, locus 164.

Decapolis nrbs 34.

Decara, abbas s, Petri de Gumai 174.

Decatera civitas 86.

Decimae 69, 200 •-

Decima de nascentibus 46.

Decimae ecclesiasticae 39, 152, 162, 164.

Decimae olivarum 154.

Decimatioal64.

Decretum regium 162.

Ded filius Ciimini 148.

Ded, testis 137.

Dedacha, villanus 158.

Deditio spontanea Lutizi in servum pro debito 174.

Dedo (Dedj) puer 173.

Dedochua praesbyter 147.

Dedomir fiiius Dobroviti 171.

Dedomir^ filius Sramleni 212.

Deilgaza villanus 165, 167.

Delmina provincia 189.

Delminense mnnicipium 198.

Delminensis ecclesia, 81.

Delmis civitas 189.

Demagoi dux. (Domogoj) 56.

Demalla, teatis 176.

S. Deoietrii monasterium supra Savam 117.

Demetrius, dux Dalroatiae Croatiaeque 212.

Demetrius Svinimir rex Croatiae 152.

Denarii, mon. Chroatiae 97.

Deodericus Metensis episc. 205.

Deonicius Dominicus 157.

Deotrichespacb^ Dietrichespach. rivuius 201, 203, 207.

Deotrlci, Dietrici episcopi inemoria. 201, 203, 207.

Dessa archipraesbyter filius praesbiteri Johannis 168.

Desa, clericus iaderensis 126.

Desa filius Cocini 149.

Desa, locuB 174.

DesciDa, ubrusar 126.

Desicbava, testis 161.

Desideria, filia Omiconis pastoris '^b.

Desiderius, pastor 75.

Desimani Andreas 103

Designa iudex iadrensis 186, 187.

Desimir corbavsticus iupanus 162, 164, 182.

Desimir filius Drevari 148.

Desimir fiiius Smulje 137.

Desimir, nonensis 143.

Desimir Ubrisar 144, 184.

J^esina, iupanus 106.

Desinae filii Mrate terra 166.

Desinna iudex 142. '

Desinna cum fratre Symone, testes 168.

Desinna, iuppanus nonensis 137, 142^ 144, 147.

Desinna, testis 185.

DSsinna testis cum fratre 159.

Desinna venditor terrarum 167.

Deugazai, testis .159.

Devian, testis 148.

Diachviro, locus 149.

Diadema regni Croatiae 178.

Dieprecht clericus 87, 89, 90.

Dietrichespah, rivulus 69.

Dietricus ndelis Amolfi regis 69.

IHgnitatea ducum Croatiae, Palatinos iupanus 73.

Armiger zupanus'73.

Cavallarius 2upanus 73. *

Macceharius (ma^ehar-Ensifer) Ducis 73.

Macceharius comitissae 73.

PincernariuB iupanus 73.

Cammerarius primus, secundus et tertius 47, 73.

Capellanus Ducis 47, 73.

Superpositus roonasteriis 73.

Dignitates Croatiae minares.

Castellanus 165. Judex civitatis v. Judex, Nobiles regni 136, 181. Nobiles cives v. Cives. Prior civitatis v. Priores. Tribuni civitatum v. Tribuni. Yalastelin (Vlastelin) 141.

Dignitates mmptae a Graecia,

Catapanus totius Dalmatiae 128. Consul 4, 195. Consularis senator 194. Epithocrusso Scrviae et Zachulmiae 105. Proconsul Dalmatiae 14, 26, 94, 107. Protospatarius impcrialis. 110, 111, 128, 129. Protospatarius universae Dalmatiae 110, 129. Protospatarius Serviae et Zachulmiae 105. Stratigo universae Dalmatiae 110, 129. Stratigo Serviae et Zachulmiae 105. Triclyno Serviae et Zachulmiae 105. Ypato Serviae et Zachulmiae 105.

Vignitates regum Croatiae.

Procerei regni 78.

Primates regni 119, 152.*

Principes regni 132, 155.

Comites regni 126, 131, 154, 155.

Barones regni 154. 155.

Bani, vide Croatorum Bani.'

Jupani

Dux marianorum, morsticus, marsticus Comes 155,

171, 181, 182. Princeps Spalati et Clissi 97. Curiae regiae Comes 132, 152. Curiae regiae Judex 132 189. Causidicus regis 144. Bravar 98. 148, 173, 176. Cancellarius aulae regiae (regis) 132, 137, 155,

178, 184. Capellanus regis 129, 132, 137, 144, 147, 161,

165, 175, 178, 184. regalis Aulae 131. Dad, Ded, Dedu Croatorum 129, 137, 138, 142,

146, 148, 213. Dvornich (Dvornik) 137, 146, 159, 165, 167, 171

172 175. Kljucar (Cluzar) 173. Notarius regis 140. Pincern& regalis 132.

Postelnich (Postelnik) 129, 132, 137, 177, 18 i. Posiuppanus, Postiuppo, Podiupo 120, 132, 156, 158.

159, 173, 175. Praepositus sacello regis 165, 177. Psar 173.

Sacellarius regis 177. SacrariuB regalis 133. Scitinik, Scitonossa, schitonossa, stitonossa, scu-

tariuB, scutobaiuIuB, scutonos regis 120, 126,

t

i

230

129. 133, 138, 142, 144, 148. 165.

Scriba doraini regis 165, 177, 183.

SetenicQS, setnicns, sitinico 137,138, 144, 148, 171, 172, 174, 179. Centurio 106.

Tepac, Tepciza, Tepiciza, Tepcize, Tepizo. Tepsius, Tepzo 120. 129, 136, 137, 148, 153, 155, 157, 162. 182, 200,

Ubrusar 126, 144, 177, 178, 184.

Vicarius regis 179.

Vinotok 129.

Volar 129.

Vratar 120. Dilgazai, villanus 160. Billato super viperam, locus 215. Dillatum, locus 213. Dimitrii s. terrae 214. Dimitrius praesb. iadr. 139. Dioclea 86. •

Diocliensis archiepiscopus Petrns 126. Diotericus arcbiep. Tre?erensis 92. Diodericus Metensis episcopus

Dionisius Dalmatiae et Ohroatiae banus A. 1182, 212. Diotmarus archiep. iuvav. 68, 71. Dircislaus rex Chroatiae 96, 97. Dirzislaus, filius Cresimiri maioris 129. Discba Georgius 167. Disinius filius Petri 103. Districtio canonica 19. Districtio iuris 13. Disvestitio terrarum 182. Diti filius diaconus Dabro notarius 175. Dlanoce, locus 164. Dobrila coraes elevnensis 153. Dobrila uxor Jobannis Dadi Chroatorum 138. Dobro presbyter vegl. 100, Dobrodrag scitonosa 126 Dobrodrug scitohosa 144. Dobrogost arbensis 141. Dobromiri filii 146. Dobrona scriptor 179. Dobrosia, filins Andreae prioris 75. Dobroslaus filius de Gerbina 184. Dobroslav maritus Vekae filiae Cichae 184. Dobrovit pater Dedomiri 171. Dobrozai filii 159.* Doda, civis iadrensis 126. Duda, testis 146. Dodac nepotes et filij eius 186. Doimus pater Ciccbae 125. Dolci, locus 170. Dollani, locus 119. Dolmaldus, testis 185.

Domaciai, servus 47.

Domaldus, iadrens. 144. DomenicuB Maurocenns comes ladr. 211. Domenicus postelnik 184. Doraestici seu Vicarii 88. Dominicns abbas s. Stepbani 175. Dominicus archipresbyter salonitanus 197. Dominicus cancellarius spalatensis 163. Dorainicus diaconus vegl. 100. Doroinicus episc. Absarensis 62. Dominicus, filius diaconi Dabri 98. Dominicus iadrensis sacerdos 162, 164. Dominicus iudex spalat 102. Dominicus, iudicator 111. Dominicus Mazzuola presbiter 179. Dominicus presbyter 112. DominicuB presbyter capellanus 47.

Dominicus presbiter notarius iadrensis 147. Dorainicus, prior Ragus, civ. 118. Dominicus tepaz curialis comes 153, tepsius 155, tepizo 157, tepzi 162, tepize 165.

Dominicus, veglensis 100. Domnanna, filia Cicchae 125. Domnii beati domus 124. Domnii s. terrenum 98. Domnius beatus 79. Domnius tribunus iader. 95. Donatio 137, 139.

Donatio optimae ancillae Reginae Croatiae 148. Donatio pueri et equi Regi Cresimiro 148. Donatio scutei et lanceae scbitonossae regis 148. Donationales lit. regum 153. Doilationes et Confirmationes 164. Donationis cartula 137. Donationis et Confirmationis pagina 153. Dos legittma 152.

Draculus Petrus et Zorzl, servi 174. Dragabutb testis 157, 161. Dragan, stitonossa 133. Draganae terra 170. Draganego dvornicb 171, 172. Draganego Prodan 149. Draganego, testis 179. Draganego, villanus 171. Dragaviti Duimus, spal. 134, 175. Dragavitus testis 173. Dragasai, filius Seraicasui 73. Dragazai, testis, 159. Dragazai, villanua 160. Dragi Dorani filius Duimus 135. Dragisani filius 173. Dragissa, testis 148. Drago arcbipraesbyter belgradensis 155. Drago, arbcnsis episcopus 121, 126, 140, 141. Drago de Castriza 120.

Drago magnus, prior iadrensis, eius memoria 185. Drago mutus 173. Drago prior belgradensis 136.

Drago, Dragus, prior iadrensis, nepos episcopi Praes- tantii 184, 185, 186.

Drago, prior Jaderae 120, 125, 126, 130, 142, 144, 147.

Drago prior ladr. et eius filii 186, 187. > Drago prior trag. (1097) p. 209. Drago Radini civit. Slbenici notarius 162. Drago, testis 161. Drago, tribunus iader. 107. Dragolubus saccllarius 177 capellanus 178. Dragomir iupanus de Cetina 132. Dragomir de Spalato 91. Dragonis prioris tempore 147. Dragona scutobaiulus 129. Dragorad, donator 159. Dragorad, testis 156.

Dragoslaus bridsticus (dridsticus ?) vide Dr. zagor- sticus.

Dragoslav, zagorsticus zupanus 182.

Dragoslavus prior belgradencis p. 118, 120, 158.

Dragota banus 161.

Dragovit testis 137.

Dragsan pracsbiter 170.

Dragns, prior Jaderae 145.

Dragus prior tragurinus, filius Branae 166.

Dragus spalat. testis 188.

Drasa, Tribunus iader 107.

231

Brasavith testis 157.

Drascyiz, testis 161.

Drase civis belgr. cum fratribus Dabrana, Gregorio, Domacha, Trunzanno p. 146.

Draselo frater Moimiri 169.

Drasen postiuppo de Blatta 120.

Drasiza filiaster de Crassano 173.

Draugana scutarius regis 144.

Drava, fluvius 117.

Dravus fiuvius41.

Drazani, locus 119, 214. Drazina iudex 161.

Dretillus celararius raguseus 172.

Drevari filius Desiroir 148.

Drivastinensis civitas 35. Drivastnm civitas 151. Droant, testis 48. Drudolt, testis 48. • Drugana, scitinik 142. Drugan et frater ejus Bolan 172. Drugona scutonos 139. Drunuzanni Parvacca 107. Drusba filia Strearadi 157. Druse filius Episcopi 120. Druznik, de(f 142, Druzinice dedo 213. Dubroviza, locus 160. Dubroa Nikifori 165. Duces Croatorum, vide Croatorum duces. Duces et Principes Chulmorum seu Zachulmorum, Wissasclavus dux 870-900 p. 217. Michael c, A. 926 p. 76.

Ljutovit protospatarius, epithocrussus, tryclinus, ypatus et stratigo Serviae et Zachulraiae 1025. p, 105.

Chranco, comes Zachulmiae c, A. 1035—1040, p.

109. Miroslaos iudex Zachulmiae 1035—1040 p. 109. Batimir banns „ *> ^

Kadoslans rex (?) c. A. 1058 p. 118. Michachel rei Sclavorum 1078. p. 161.

Duces Horavorum.

Moimaras A. 824—826 p. 44.

Rostislav A. 869, 52.

Svetoplak A. 879, p. 63, a. 880, p. 64, a. 881, p. 66. c. a. 890, rex Sclavorum p. 71. dux 74. Oncla civitas, 40.

Duculo (V. Dauculo) locus 76, 136. Dudleipa, comitatus 71. Duimi filii Petrana et Drago 134. Daimi filins Nicodemus 135. Duijui nxor Marcula 134. Duimus Boce, diaconus 171. Duimus Dragoviti Spal. 134, 135. Dulces valles 201, 204, 205, 208. Dumavva, Durnovva cum ecclesia s. Ruodberti 201,

203, 205, 208. Duymo podinppo 175. Daymus testis 173. Duinus, yalastelin arb. 141. Dakyza, imperator Const. 126. Duntha, fluvius 68. Durnavva locus cum jecclesia s. Ruodberti v. Tur-

nova, Dusigran abbas s. Petri 186. Duymus de Tulo 173. Duymus prior spalat 167, 175, 176, 180. Dux Istriae Joannes, A. 801 p. 37. Dyrachinm civitas 86.

E.

Ebarhardus notarius Ludov. II. regis 49, Ecclesia vetus 119.

Eccksiae.

Absarensis 81.

S. Adriani abbatia ad Mosapurch 69.

S. Alexandri in Pagnano 168.

S. Anastasiae in Jadera 110.

S. Andreae ad Labantam 70.

S. Anzonis 50, 69, 201, 203, 208.

Aquensis in Dacia 4.

Arbensis 81, 197.

Barciensis 197.

Bestoensis (Bistvensis in Bosnia?) 197.

S. Cassiani prope Salonam 169.

Oatharitana 81. *

S. Cosmae et Damiani ad Belgradum 155.

S. Chrisogoni (Grisogoni) Jaderae 76, 91, 94, 95,

111, 129, 214, v. monasteria. S. Chrisogoni in Obrovizzo 106, 141. S. (Uementis ad Roretum 157. S. Cypriani in Arbe 121, 122.- Dalmatiarum ecclesiae 80, 81. Delminensis 81. S. Demetrii supra Savam 117. S. Dominici ad Nonam 200. SS. Domnii et Anastasii in Salona 72, 169. S. Domnii in Spalato 81, 181, 211. Ellodis ecclesia 50. 69, 201, 203, 208. S. Emmerami in Carantania 48, 67, 69, 200. Epitauritana 197. S. Georgii in Frygi 157. S. Georgii in Putalio 46, 72, 153. 8. Georgii in Rawna 140. S. Georgii in Zestinje vel Mirano 219. Gundoldi ecclesia 50. Jadrensis 197.

S. Joannis in Belgrado 146, 213. S. Joannis in Carantania 67. S. Joannis in Insula 124. S. Joannis in Sidraga 119. Kensi (ad) et Gensi 50, 69. S. Laurentii laderae 76. S..Laurent.ii in Laucurano 131. S Laurentii ad Salonam 169. S. Laurentii in Tragurio 1. Ludrensis seu Ludiocensis 198. S. Mariae ad Carantanam 70, 202, 204, 208. S. Mariae in Cattaro 46. S. Mariae Jaderae 125, 145. S. Mariae in Kutuno 158. S. Mariae in Mu6 217. S. Mariae de Palude 120, 123, 139. S. Mariae prope Salonam subtus Spinnnti 169. S. Mariae ad Spalatum 135. S. Mariae et Justi in Tergesto 85. S. Marthae mart. in Bia6 73. S. Martaritana ecclesia 197.

S. Martini ad monticulum Nochstein 68, 20o, 202, 207.

S. Martini ad Salonam in monte Grasso 175.

S, Martini ad Spalatum 96.

8. Martini de Zonchetto 187, 188.

S. Matthaei in Spalato.

S. Mauritii in. Altaha 49.

S. .Maximi prope Salonam 98, 173. 175.

S. Maximiliani ad fluvium Luarum 68.

232

Meridiana, in Thracia 4.

S. Michaelis arch. in Spalato 96, 97, 98, 178.

S. Michaelis in ladera 214. ,

S. Michaeli^ in Mirani 161.

S. Michaelis in Postimana 129.

S. Miehaelis supra Drayam 117.

Mingonis preshyteri 50, 69, 201. 203, 208.

S. Moysis ad Salonam 164.

Muccarensis 198. • -

Naronitana 197.

S. Nicolai Jaderae 111.

S. Nicolai ad Spalatum 135.

S. Nicolai in loco Spinnnti 169.

Nonensis 81.

S. Pancratii in Bahinopolje 105, 109.

S. Pauli ad Salonam 169.

S. Petri in Arhe 121, 122.

S. Petri in agro Balonitano 130.

S. Petri hasilica salonitana 152, 169.

S. Petri in Clohucac 164.

S. Petri in Insula 112.

S. Petri novi in ladera 215.

S. Petri in civitate Olmisi 171.

S. Petri Quinqaeeclesiis 116.

S. Petri prope locum Selle in a^o salonitano 171.

S. Petri m Spalato 96.

S. Petri in nonensi agro 141.

S. Petri Nicolai et Qeorgii in Zestinje seu Mi- rano 218.

8. Petri et Pauli in Bravizo (Ohrovazzo) 130.

S. Petri et Rpdherti, Juvaviae 68, 71.

Quartinahu ad Ecclesia 50, 69.

Quinqueecclesiae 69.

Ragusitana 81, 197.

S. Buodberti ad Darnavam 69.

ad Sahuizam 50, 70.

Salonitana 197.

Sarniensis 197.

Sarsenterensis 198.

Scardonitana 81, 197.

Sisciaiia 81, 197.

Stagnensis 81.

S Stephani de Salooa prope locum Selle 164, 169, V. Monasteria.

S. StepHani ad Spalatum v. Monasteria.

ad Ternperch 50.

S. Thomae L.derae 110,

S. Thomae ad Salonam 169.

Veclenpis 81.

Oaesteras ecclesiaa St. vide in monasteriis, Archi- episcopis et Episcopis. Ecclesiae parochiales 196. Ecclesiastica praedia non vendenda 195. Ecclesiasticae regnlae 4. Ecclesiastica stipendia 196. ICohardus Marchio 108. lE)cl(irih, testis 67. Ededrag fllius servi Lutizi 174. Egilhertus eniscopus 108. Einhart, testis 48. ^kkiricus, inisnus s. Emmerami 48. Electio regis Svinimiri per clerum et populum 152. Electio episcopi 14. Elisaheth, regina Hung. 216. Eliso (Alessio, Leg) civitas 86. Ellodis ecclesia 50, 69. Elisii suhurhium 96. Elzani (Jeieani) locus 119, 147, 167. Emptio filiae Scaranae cum suo ftlio Nadeia 176.

Emptio filiae Striani de Longohardi^ 176.

Emptio matris Striani 176.

Emptio mulieris Nevadi cum filia sua pro. 1. solido

et. 1. lihra de lino 176. Emptio parvi pueri Slohha 173. Emmerami s. Ecclesia 48. Emmeramimonasterium 69. v.monasteria. Emota 2npa 86. Engelwart fidelis Arnolfi 71. Engilhaldi heneficium 50, 70, 202, 204, 205, 208. Engilhertus notarius Aruolfi regis 72. Engildeo, testis 48. Engilscalh, testis 67. Engrisgoe (Engernsgau) pagus 210. Ensis regalis 152. Ensifer. v. Dignitates. Eparachar, testis, 48.

Epidauriensis civitas 13, 25. Epitaurum 35. Epiphanius senator consalaris provinciae Dalroatiae

194.

Episcopi ecclesiarum.

Ahsarensis Ecclesiae. Dominicus A. 897. 62. Mar- tinus 1018. 101, 102. Gaudentius (Potrus) a 1044. 114. N. A. 1065, 125. Petrus A. 1066, 126. Lan- rentius uuper ahsarensis 1069, 134. Basilius 1076 . 154.

Anconitanae. Paulus c. A. 874. 56. A. 878. 63. Joannes A. 925. p. 77, 78.

Antiharensis. Petrus A. 1078. 161. •

Aquensis in Dacia N. A. 535. 4.

Arhensis. Taianus seu Ticyanus A. 530. p. 197. Petrus A. 986. 95. Maius. A. 1018. 99. Drago A. 1060. 171, 172. A. 1066. 126. A. 1071. p. 140, 141. Petrus c. A. 1072. 143. Gregorius A. 1076. 155. Vitalis A. 1088. 181.

Barciensis. N. 532. 199.

Belgradensis, Theodosius A. 1059. 118. 120. Dahro A. 1066. 126. Theodosius A. 1069. 136. B. (asi- lius) c. A. 1075. 143. Praestancius A. 1075. 150. Theodosius 1076. 153. 157. Praestancius 1076. 154. 155. 156.

Bestoensis (Bistvensis) Andreas A. 530. 197.

Bulgarorum Georgius A. 878. 59.

Carantanae. Amhricho A. 860. 48. A. 884. 67.

.Croatensis. Marco A. 042. 112. Chroatiae seu No- nensis. Rainerius A. 1059. 120. A. 1066. 126. electns ep. Adam 1067. 129. An^stasius A. 1069.

132. Rainerius 1069. 133. 136. Gregorius A. 1069.

133. Petrus 1076. 155. Gregorius A. 1069. 133. A. 1078. 161, 162, 163. A. 1078. 164. 165. A. 1083. 179. Petrus A, 1087. 180. A. 1088. 181. Gregorius olim episcopus A. 1089. 183.

DaciHC meditarraneae A. 541. 4.

Daciae ripensis A. 541. 4.

Dalmatiae A. 592. 8.

Dalmatiensis (Delmiensis) Malchus A. 591. 6. A.

592. 9. 10. 14. 15. 18. Dardaniae A. 541. 4. Diocletanae. Neemesion A. 602. 32. 33. Panlus A.

602. qoondam episcopus. 32. Epidauri. Fahrianns A. 530. p. 197. Florentius A.

592. p. 13. A 598. 25. Fauianensis. Rathfredus A. 824—826. 44, Fori Simphronii. Fulcoinus A. 1076. 155. Frisisingensis. Abraham. A. 9 »1. 89. lUyrici. A. 591. 6.

Istrienses. Istrici. A. 598. 26. Theedorus, Leo, Stau- ratius, Stephauus, Laurentius, epiecopi istriensium A. 804. 36. 39.

233

Jaderensis. Andreas I. A. 530, 197. Sabinianas A.

597, 23, 24, A. 698, 26, A. 699, 29, 81. Vitalia A. 879, 62. Porminus A. 919, 76, 78, 81, A. 928, 82. Basilius A. 969, 90, 91. Anastasius A. 986, 94. Prae^tancii Epi. memoria A. 1018, p. 129. Andreas II. A. 1029, 106, A. 1033, 107, A. 1034, 107, A. 1036. 110, (quondam 1065, 125) Petrus A. 1044, 114. Andreas III. A. 1056, 115, 116. Stephanus A. 1066, 125, A. 1067, 130, A. 1068, 131, 1069, 132, A. 1070, 140, A. 1072, 141, Prae- stancii memoria. A. 1072, 142. Andreas IV. c. A. 1072—1073, 143, A. 1072, 144. Dabra o 1072— 1073, 146. StepbanuB III. A. 1076, 154, 165, An- dreas lO^, 181, Andreas A. 1091, 184, 186, 6re- gorius A. 1096, 186.

Ludiocensis (ludrensis) Celianus A. 532, 198. MarUritauae. Victor A. 530, 197. Mediolanensis. Constantins A. 598, 27, 28. Meridianae in Thracia. A. 535, 3, 4. Metensis, Diodericus, A. 982, 203. Minicorensis (Farl. Muccnrensis) Stephanus A. 532. 198.

•

Moraviae, Methodius A. 869, 52. Muccarensis, Joannes A. 1396, 163. Mysiae saperioris A. 641, 4. Karonitanus, Marcellus A. 530, 197. 198. Nitraviensis, seu Nitriensis. Alevinus A. 824—826, p. 44. Vichinus A. 880, 65, Wichingus A. 899. 74.

Nouensis, N. electus A. 857—867 p. 199. Theodo- sius A. 880. 65. Aldefreda A. 892, 72, Gregorius A. 925-27, 78, 81, A. 928, 82, Rainerius A. 1065, 125, A. 1066, 126, Andreas c. A. 1072, 143. Ste- phanus A. 1073, 147. Forminus A. 1075, 150, A. 1076, 154. FirminuB A. 1087, 180.

Novensis in Istria. Joannes A. 966, 90.

Qninqneecclesiensis. Maurus A. 1057, 116.

Palestrinensia. Leo A. 925—927, p. 77, 79.

Pannoniae A. 541, 4.

Parentinae, N. A. 966, 90.

Polensis N. episcopus et primas (Istriae) A. 804,

37, Gaspaldas, A. 966, 90. Praevalis, A. 541, 4. 5.

Bavennae. Joannes A. 592, 10, 18, Marinianus, A.

598, 26, 28, 30.

Bhizinensis, Sebastianus. A. 590, 5, 595, 19. Rubinensis, Adam A. 966. 90.

Salonitanae, Januarius A. 507. 193, Honorius A. 549, p. 5. Natalia A. 590, 5, A. 591, 6, A. 592, 7, 8, 9, 10, II, 12, 13, 14, 15. Maximus A. 593— ff, 16. 17, 18, 20, 22, 23, 24, 25, 27, 28, 29,30. A.

599, 31, A. 600, 31, A. 602, 34. Sarniensis, N. A. 530, p. 197. Sarsenterensis Paulinus A. 532, 198. Savillanae. N. A. 532, 195. Scardonitanae, Constantinus A. 630, 197. Scodrensis, Scodritanae, Stephanns 591, 6, Con-

stantinus 602, 32. Sisciensis, (Scisciensis) Joannes A. 530, 197, Con-

stantinus A. 532, p. 198. Speculi Juliensis, sen Soriguturensis. Methodius A.

824-826, p. 44. Soriguturensis epiBcopus 44.

Tergestinae? Joannes A. 949, 83, 85, Joannes A.

966, p. 90. Thessalonicensi.s N. A. 535, 3. Traguriensis, Joannes Rhetoricns A. 1064, 124, A.

1066, 126, c. A. 1072, 143, A. 1075, 150, A. 1076,

154, 156, A. 1088, 181, A, 1089, 182. A, 1097. 209. '

Veglensis. ViUlis A. 1018, 100-101, Georgius A. 1065, p, 125, Petrus futurus episcopus A. 1069, 134 Petrus c. A. 1072, 143, Joannes? A. 1100, 219.

Vetuarensis, Annouus a 824 — 82 S 44.

Wirceburgensis, Bruno a. 1036, 108.

Wormaciae. Azeco A. 1035, 108.

Zachulmiae. Gabriel c. A. 1035—1040, 109. N. Gregorius episcopus 139. Episcopi filius Andreas 138. Episcopi Petri filius Valeatinns 158. Episcopns Gregorius? C. A. 1070. 139. Episcopus nonensis electus 199. Epitauritana ecclesia 35.

Epitauritani episc. v. Archiepiscopi et Episcopi. Epitauritanus episcopos Fabricius 197. Epithocrussus 106. Equitinum, municipium 198. Erchanpercht, testis 67. Erilipach, rivulus 68, 200, 202, 207. Erimbertus comes 71. * Erndrndis castellum 68, 200, 206, ^7. Eufemia, abbatissa 124. Eugenius episcopus 69. Eugenius II. papa 44. III. 212. Eunuchus, Joannes 120. Evangeliorum textus ex argento, 152. Evellatio a cognatione et patria, ab uxore et filiis

46. Examinator Comitis et eius curiae 141. Exarchus (Bavennae) 26, 26, 27, 29, 30. Excommunitatis articulus 12. Exenium imperatoris 39. Exhaereditatio 184. Exigui populi manus 181. Exilium 13.

F.

Fabricius episc. epitauritanus 197.

Facultates paupornm. 195.

Falcnli Jura, advocator s. Cipriani 180.

Faletro Stornato legatus Veneticus 188.

Faletrus Ordelafus dux Venet. 210.

Falsaminae Gaudii mater Fradana 180.

Fanenses 47.

Farcinae 38. '

Farinae Petri terra 166.

Farisanus diaconus spalat. 102.

Fasmot, testis 67.

Favianensis episcopus 44.

Felix abbas ss. Cosmae et Damiani. 146.

Feltram paratum cum sirico 76.

Ferrariae Dalmatiae 193.

Ferrarius dominus 181.

Ferreum corpus 79, (ferreo corporc praecinctus).

Ferri fodinae 193.

Firmarischo Chirini 97.

Fi^menses 47.

Firminus diaconus et capellanns ducis Mudimiri 73.

Firminus episc. nonensis 180.

Firminus prior spalatensis? 181.

Firmitana (Sirmitana) civitas 3.

Fiscus civilis 143.

Fistula anrea 184.

Fistuia de argento 112.

Flaveyco. locus 129.

Flavisco insula seu Postimana 130.

15 b)

234

Florentias episc. epidaaritanns. 13, ^

Florinns princeps Spalati et Glissi 97.

Foracheim locas 40.

Forest, Forst, mons 70, 201, 204, 205, 208.

Forestis locas 202.

Forminns, abbas s. Grisogoni, 138.

Forminns episc. Jad. 76, 78, 81, 82.

Forminns episc. nonensis 150, 153.

Forminus tribnnus 142.

Foroinlicases 47.

Fortunatus patriarcha aquileiensis 3^, 37, 39, 42.

Fosi*a ruderis in monte Gamanara 202, 204, 205.

Framricht testis 48.

Franci 54, 74.

Francia 34, 38, 42.

Francia orientalis 49, 50, 70,

Francornm rex 41.

Fridericus archiep. iuvavensis 91, 92, 200, 202, 205.

Friesah, iocus 50, 70, 2a4, 206, 208.

Frontianistae 32.

Frugi locus 157.

Fulco abbas benedictinorum Arbensis mon. 121, 122.

Falcoinns episcopps legatns Pont. 154.

Fulquinus, miles germanicus 210.

Fumaria in Cattaro 40.

Funtaneillae terra 169.

Furtum servi 174.

Fusco, archidiaconas spalat. 111.

Fusco diacotius spal. 135.

Fusculi haeredes 94.

Fuscus Arbens. 99«.

Fuscus Branza 131.

Fuscus, civis spalat 162.

Fuscns presbyter 111.

Fustina vallis 158.

G? abbas s* Cbrisogoni 143.

Gabriei episcopus Zachulmiae 109.

Ghlatae Dominicus 169.

Galeta vini 172.

Galli terra 102.

Gallia 92.

Gallinichus exarcha. vid. CalUnichas.

Gamanara, mons 70, 202, 204, 205.

Gammo, testis 67.

Ganizara de Lampridius 103.

Gargenus pons ad torreutera 178.

Garriza, iocus 160.

Gaspaldus episc. polensis 90.

Gastani filius Johannes 171.

Gaistuna, rivulus 68, 200, 202, 207.

Gatta Petras 98.

Gattina Messana 98.

Gattus mains 122.

Gaudt^ntiins absarensis episcopus 114.

Gaudinus tribunus npalat i49.

Gaodius archiepiscopus spalat. A. 1159, 211^

Gaudius iudex spalat. 188.

Gaudius presb. et monachus 187.

Gauzulo nlius Scanacani 175,

Gauzulus presbyter 142.

Gavalenses 47.

Gavnichi vicus 168.

Gazari 53.

Gebizo abbas SS. Bonifacii et Alexii, legatns Pontif.

Gregorii VII. p. 152, 153, 154, 155. Gedinichi, mons 187. Gensi (vide Kensi) locas 69, 201, 203, 208.

Georgii b. Ecclesia in Patalio v. Eoclesiae.

Georgii de Patalo terrae 164.

Georgius capellanas presb. s. Lanrenti 156.

Georgius, civis absar. 102.

Georgius civis tragur. 124.

Georgius diaconus arb. 122.

Georgius episc. Balgarorom 59.

Georgias, nepos principis Pincii 96.

(reorgius Notarius 161.

Georgius praefectus per Italiam 6.

Georgius presbyter 142.

Georgius stratigus 55.

Georgius, tribunas Jadr. 76. 130.

Georgins veclensis episc. 125.

Georgius vratar 120.'

Gepidarum aetas 44.

Gerardus archiepiscopns Lauriacensia 87.

Gerbertus cancellarius 202.

Gereo archiep. Coloniensis 92.

Germania 56, 90.

Germanus presbyter pronepos Tamali 175.

Geronnus testis 142.

Gilfaci Jacobus 16*^.

Gimai, maritus Savinae 107.

Giraldus Archiep. sypontinus et legatas Pont. rom

148. Girardus legatus pontif. 150. Girdanae vinea 175 Girdana testis. 175. Girdano 176. Girgi presbiter 172.

Gisilbertas. abbas S. Stephani spalatensis 177. Gisus, Abbas S. Chrisogoni 118. GLandaticum 37, 38. Glaz. testis 48. Glabaz, villanus 98. Godemir, banas li<6, 129. Godeslaus iupanus nonensis 219. Godostro Serenico 100. Goisiav frater Svatoslavi et Cresimiri Begam Cro-

atiae 129. Goi^o banus 133, 136.

Gorbina fundatrix cellae S. Joannis in Sillago 150. Gorbina (Grubina) donator S. Chrisog. 124, 125. Gorbinus (Grubissa) prior Jader. 115. Gorbina, presbyter 157, 161. Goritia 83.

Gostimir arbensis 141. Gotaperht, testis 67. Gothi 1, 2. Gotthia 34. * Gothorum gens 58.

Gathorum quondam sedes Pannonia. 1. Gothorum rex Theodoricas, Atalaricas 193, 194. Gotlc, locus 164. Gradinna, locus 174. Graeci 37, 39, 51, 54, 57, 58, 127. Graeci vel Bclavi 62. Gramaticus Magister Gregorias 136. Grancus libertus 41. Grasciche Tribigoi 137. Grassu Duimus 111. Graulo. frater Ursanae 111. Gravalana Dabro 102. Grauindorf, locus 70, 204, 205, 208. Grazlupa locus 70, 204, 206, 208. Grebeni, locus 172. Gregorii papae decretam 93. Gregorii papae doctrina 77. Gregorii papae memoria 104.

•i

236

GregorioB abbas ik Petii 171.

Gregorins de Episcopo 110.

Gregoriae episcopas 139, 186.

Gregorias episcopas arbensie 153.

Gregorias episcopaa ChroateDtis 133, 161» 162, 163,

]6i, 165. 179. Gregorias episc. DonensiB 78^ 81, 83. Gregorias fiiias Madii generis Stephafii epi. iader.

lol.

Gregorins gramaticas, magieter 136.

Gregorias, imperialis protospatharias et Dalmatiae

Stratigas^ prior Jaderae p. 129, 130. Gregorias incola latr. 39. Gregoriaa iadex belgrad. 156, iadicator 156. Gregorias I. papa 5. 6, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 14, 15,

16, 17, 18, 19, 20, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29,

30, 31, 32, 33, 34. Gregorias U. papa 34. Gregorias IIl. papa 731—741, 199. Gregorias VII. papa 148, 160, 151, 152, 168, 154,

160, 161, 166, 177, 178, 212. Gregorias Petraina armati 120. Gregorins podiapo. 133, 173. Gregorias presbiter in Asca 134. Gregorias, prior iaderensis et proconsnl 109. Gregorins protospatarias et stratigo aniyersae Dal-

matcae 110. Gregorins olim episcopas Croatiae 183, 184. Gregorias icriba regis Stepbani II. 183, Cancella-

rias 184. Gregorias tribanns 149. Gregorins, yeglensis 100. Gribizae nepos 178. Grigina, ciyis spalat 102. Grimaldns, Archicapellanas 70. Grisogoni beati corpas 115, 116. Grisogoni s. Monasteriam 76, v. Monasteria. Grobas Abbas Meietensis 109. Gromela, nonensis 141. Grixzine Fnscas 111.

Graba abbatissa S. Benedicti de Spalato 180. Graba filias Parci 174. Grabina Capelianas (regis) 147, Grobissa sea Gorbinus prior lader. 116. Grnbitizan Frodani 171. Grnbiz anrificas 173. Grabiza, iadren. 144. Grabiza consobrinas Basini Marstici 174. Grabize filius Gregorii 185. Grabona, decanas 129. Granzita locus 201, 203, 207. Gabernator 42.

Gamaji filias Petros Zerni 170, 118, 179. Gandbat, diaconns 48.

Gondbertns advocatas episcopi Ambrichonis 67. Gnndoldi ecclesia 50, 204. Gandpold, comes 48. Gandpold, testis 48. Gandpoldesdorf, locas 69, 201, 208, 208. Gontpoldas 48. Gandram, Comes 48. Gaoizo (Goizo) banas 119 Goizo 120. Gnrcha 204, 206, 208. Garciza flnmen 202, 204, 205. Gamiz (Garnaz) locas 50, 204, 205, 208. Gassich Nassemir 158 factas monachas 159. Gassich Prebinna filias Privanego 165. Gasterna, terra 135. Gatzeca iapa 86.

Gvarda banos 129.

H.

Habraham cnm fratre Andrea, villani 171.

Hadamar, testis 67.

Hademarns abbas faldensis 87.

Hadrianns II. papa 52,

Hadrianns^ servator loci 54.

Haeretici in Dalmatia 12.

Haeresis simoniaca 20, 29.

Hainricas daz (Heinricns) 87, 89.

Halazstat, locas 40.

ilartangas, comes 89.

Hanzalo Drasae, nepos Zanae. 175.

Hebarhardus notarius Arnolfi regis 70.

Heinricas Bavariae daz 204.

Heinricos III. imp. 206, 209.

Heinricas rez 108.

Helena, regina nxor Svinimiri regis 162.

Hencins Petras s. Marci diaconas et dacis Yenetici

capellanns. Helenica soror Godemiri bani 106. Heleynio civitas 86. Henricas dni Bavariae 92. Herbaticum 37, 38. Hereneas presbjter 197. Heripold, testis 67. Heroldas archiep. salisb. 87, 88. Herrant, testis 67. Hesperia 56.

Hildibaldas episc. notarias Ottonis II. 204, 206. Hilibaldas episc. et cancellarias Ottonis II. 205. Hipatns vide Ypatas 38. Hismaelitae Calabritanoram 54. Histria 89.

Histriie provincia (vide Istria.) ^2. Histrienses 47.

Hitto, abbas s. Emmerami 48. Hitto epiBcopas (a. 819) 209. Hlndbvi^as II. rez 49, 50. Hladovicus imperator 210. HJudovicus filius Lud. Imp, 43. y. Ludovicas. Hlutharius primogenitus Lud. Imp. 43. Hoholt. testis 48. Holunbnrc, locus 50. Holunpnrc, civitas 69, 201, 203, 207. Hominum venditio illicita 15'2. Honoratas archidiaconos salonitanus 5, 7, 8, 9, 11,

12, 14, 15, 16, 21, 22, 27, 29, 31. HoDOratus incola Istr. 39 Honorius episcopus salonitanns 4, 5. Honorius iunior Archiepiscopas Salonitanas 195, 196,

197, 198. Hospitium legatorum Romanorum 152. Houdbertus archiep. mogantinns 92. Hozugdj, famulus 116. Hrabagibkeit, locns 49. Hredi Francua 40. Hrodbertus s. et eias corpos 71. Humanenses, 47. Haniris, testis 67. Hunniae plebs. 44. Hunniae regio 44. Hunnorum tempora 88. Hunolf, tetitis 4H. Hnogo, testis 48.

Icona de Argente 112.

236

n

Iconae 112. - ,

Illyrici fastigiora 3.

lllyricum 3, 6, 56.

Immanitas tributi et servitii 143.

Incarsiones hostiles A. 1085, p. 178.

Indaciae iuridicae 185.

logcnaitas 144.

Ingoldesstat pagus 43.

Institutio regalis 137.

Insula 8. Joannis evangelistae 168.

Invela longa, vend trix 172.

Ipisa, fluvius 68, 200, 203, 207.

Irmperht, testis 67.

Isangovve, locus 71.

Iscala, locus 68, 200, 202, 207.

Istria 31," 36, 86, 189.

Istrici episcopi 26.

Istriensium provincia 36.

Italia 6, 18, 31, 41, 42, 45, 56, 74, 114.

Italiae exeroitus primus 18.

Ivan filius Mathiae 216.

Ivanizius venditor 171.

Ivanizo terra 172.

Ivaza, consobrinus Valentini 158.

Ivena filius Dragabuth 161.

Izzo presbyter 36, 39, 42.

J.

Jacob, testis 67.

Jacobizo zastotinschicus iupanus 137.

JacobuB dux Marianorum 155, 171, 181, 182.

Jacobus filius Ubertini 163.

Jacobus Maristicus 181.

Jacobus Morsticus vide Marsticus et Marianorum dux

182. Jacobus tepizo cum suis fratribus 157, tepzo 167. Jacon, testis 167. Jacous testis 142. Jadareus, villanus 119. Jadera civitas 22, 75, 90, 94, 106, 107, 112, 115, 125,

126, 138, 141, 143, 145, 165, 185. Jaderensium nobiles 147. Jadertina ecclesia 143. Jadrei filius Michazza 173, 175. Jadrei a Gataro 172. Jadrenses cives 1075. Nichiforus Selvis, Zella, Ma-

dius, Gallus, Dabro, Strincia, Joaimes, Spatarius.

Candidatus, Lampridius, Madinus Martini, Valen-

tinus Speri, Aodreas. Camcrarii 149. Jagadeva, locus 157. Jaggognani, locus 168. Jagodanna, locus 159. Jagothna, locus 159. Januae civitas 85.

Januarius episcopus salonitanus 193. Jassene, vicus 160. Jasseniza, fluviolus 214. Jasseniza, terra 214. Jeroslav parens Petrizi 176. Jessemeno. locus 176. Joachimus filius Gauri 113. Joanna vidua Andreae 194. Joannes abbas S. Bartholomaei 150, 155, 162, 164

165, 180. Joannes abbas s. Chrisogoni A. 1166, 211. Joannes, abbas s, Michaelis 143. Joannes absarensis 157. Joannes, arbens. 99. Joannes archidiaconus arbensis 122.

Joannes «archidiac. belgrad. 155.

Joannes Archiepiscopus Salisburg 74.

Joannes Archiepiscopus Salonitanus 76^ 77, 78, 80,

81, 82, 217. Joannes de Bavena Archiepiscopus Salonitanus A.

680, p. 217. Joannes Archiep, Spalat 123. Joannes archypresbiter Arbesanus 99, 122. Joannes archipresbyter salonitanus 62. Johannes Capellanus (regis) 129, 132, 137, 139. Joannes, caasidicuB regis 144. Joannes Chroatorom dad. 137, A. 1070, 138. Joannes Consiliarius praefecti per Italiam 6. Joannes de Pannoniis 26. Johannes diaconus 76. Joannes diaconus et regis notariaa 140. Joannes dfaconus iadrensis 139. Joannes dux 81. Joannes dux Istriae 37, 38, 39. Joannes edituus spalat 179. Joannes episc. Anconitanus 77, 79. Joannes episc. Mucarensis A. 1396, p. 163. Joannes episc. Novae civ. 90. Joannes episcopus primae Instinianae 32, 33. Joannes episcopus Kavennae 10. 18. Joannes episcopus Tergestinus 83, 85, 90. Joannes, episc. tragur 143, 150, 153, 155, 181, 182,

209. Joannes episcopus Siscianus 197. Joannes episc. veglensis 219. Joannes Eunuchus 120. Joannes filius Dragoradi introductor 184. Joannes filius Magistri Bernardi medici 86. Joaunes, filius Plesi principis 98. Joannes, filius Theodoriae 75. Joannes iadrensis notarius 211. Joannes ladrepsii testis 114. Joannes iudicator 135. Joannes iudicator iadrensis 185. Joannes Longi 83. Joannes mercator 193 Joannes, nepos principis Pincii 96. Joannes VIII. papa 56, 57, 59, 60, 61, 62, 63, 64,

65, 66, 199. Joannes X. papa 76, 77, 78, 80. Joannes presbiter 217. Joannes presbyter missus Branimiri ducis 59, 60, 61,

62. Joannes presbiter. Spal. 139. Joannes presbiter belgrad. 146. Johannes presb. et monaehus spal. 135. Joannes presbyter tergestinus 85. Joannes presbiter Zachulmiae 217. Joannes princeps bulgarus 96. Joannes, prior absarensis 101. Joannes rethoricus episc. Traguriensis 124. 126. Joannes sacellarius spalat. 139. Johannes sacerdos et monachus spal. 133. Joannes sacrarius archiepiscopalis 133. Joannes S. Domnii sacrista et procurator monaste-

rii 212. Joannes schytonossa regis Svinimiri 165. Joannes tribunus arbesanus 95. Joannes, veglensis 100, 101. Joannes vicarius Bagus. 103. . Jobinus, praepositus per Illiricam 6, 10. Jadrochina venditor 168. Judavech presbiter 161. Judicator 146.

Jadicator Gregorius belgrad. 156. Jndicator Joannes 145. Jndicatob Joannes spal. 135. Jndicator Tmnzani filius 146. Jadices ciyitatam Chroatiae et Dalm. :

Belgradi, Petms A. 1072—1073, 146 Gregorius. A. 1076, 155.

Clissae. Volen, c. A. 1080, 176.

Duclae N. A. 809. 40.

Jadrae. Sega. A. 1066. 126, Madius A. 1068, 130, 131. Mains, A. 1070, 138, 1072, 142, Madius Sega A. 1075, 149. Designa, A. 1096, 186, Micba A. 1096, 187.

Konae. SalyisclaTUs. A. 1069, 132.

Spalati. Joannes Podcupize, A. 1000, 98. Gandins, A. 1097, 188.

Zacbulmiae, Miroslavns c. A. 1035-1040, 109.

Ignotae civitatis. Desinna iudex. Trunzan iudex.

Yilcan index. c. A. 1105, 142.

ludices civitatis Bagusanae, A. 1023, 103. Judices iadrenses 214.' Jndicium episcopale 142. Jadicum sententia 215. Jnlia uxor Badoslavi regis 118. Jnlianns Scriba 31. Jnnossa villanus 167. Jupa 140.

Jupae (zupe) sub Ducibus Croatiae.

Brebera (Brebir) 86.

Cblebiana, Cleonia (Hlievno) 73, 86.

Clissa (Klisa) 73.

Cribasa (Krbava) 86.

Dalen (DUmno, Duvno) 86.

Emota (Imota) 86.

Gutzeca (Gadska) 86.

Litza (Lika) 86.

Mokrum (Makarska) 86.

Nina (Knin ?) 86.

Nona (Nin) 86.

Paratbalasia (Primorje) 86.

Pesente (Vezenta) 86.

Pleba (Pleva) 86.

Bastolza (Bastocka) 86.

Sidraga (oko Skradina) 86.

Tzena (Tnin) 86.

Tzentzena (Cetina) 86.

Jupae 8ub regibus Croatiae.

Arbe (Bab) 141.

Bo^acbi (Bo^ak) 140.

Brebir, Berbir (Bribir) 132, 137. 157, 162, 164,

167, 182. BuQani (Buiani) 140. Cetina, Centena 132, 137, 162, 164, 182. Clevnae 154, 164, Chelmiae ducatus 189. Corbavia (Krbava) 162. Dridi (Drid) 182. Kesa, Kisa (Pag) 141. Licba (Lika) 140, 210. Lucha (Luka) 120, 129, 132, 136, 137. Maronia (primorska 2upa?) 189, marianornm, mar-

stica? morstica? 155, 171, 181, 182. Nona (Nin) 106, 129, 137, 138, 142, 144, 147, 157,

162, 164, 182. Polica, Poliscica (Poljice) 137, 158, 182. Psarensis 142 Sidraga, 120,' 132, 137, 142, 143, 158, 169.

237

Sub alpibus (Podgorje n primorju hrv.) 140, 210.

Teneni (Tnin) 155.

Zacholmia (Zahumlje) 109.

Zagoria (Zagorje) 175, 182.

Zastotinia (Zastonj? Zastinje? i Zastobrinje 137.

Jupani (^pani) seu Comites Camitatuuui sub ducibus

Croatiae.

Comizin Zuppanus, A. 837, 46. Leledrag Zuppanus Clissae A. 892, 73. •LudovLCus Zuppanus A. 837, 46. Nemustl Zuppanus A. 837, 46. Ozauulo Zuppanus A. 837, 46. Petrus iupanus A. 892, 73. Pretilia zupanus A. 837. 46. Zarsata zupanus A. 837, 46. Zelliver (2elimir?) iupanus Cleoniae (Hlievnae) A. 892, 73.

Jupani sen Comites, sub regibus Croatiae,

Adam, Adamiz, Adammizo iuppanus nonensis, A.

1067, 129, A. 1070, 137, 138, A. 1072, 142, 144,

A. 1073, 147, A. 1078. 162, 164. Bolemir, iup. nonensis, A. 1029, 106. Bran iupanus N. A. 1074—1080, 174. Budez iup. berberensis A. 1069, 132. Cerminicus iup. breber^bicus a 1070, 187. Cosma iup. luschichus, A. 1070, 137, Cusma iu-

panus Lucae 138. Crenia iuppanus (idem cum Kirne?) A. 1078, 165,

Filii Crine A. 1068, 130. Dabro iup. poliscicas (de Poljica) A. 1070, 137. Desimir, Desmin iup. corbavsticus A. 1078, 162,

164. Desimir, iup. nonensis? A. 1089, 182. Desina lupanus N. A. 1029, 106. Desinna iup. nonensis A. 1070, i37, A. 1072, 142,

A. 1073, 147. Desini iupani filius Ciimin A. 1105, 42. Dobrila, comes clevnensis, A. 1076, '53. Dragomir iup. de Cetina A. 1069, 132. Dragoslav, iup. zagorsticus A. 1089, 182, Bridsti-

cus (dridsticus?) A. 1089, 184. Godeslaus iup. nonensis A. 1100. 219. Jacobizo iup. zastotinscicus, zastobrinschichus. A.

1070, 137. Jacobus inp. Morsticus, (Marsticus, dux Mariauorum)

A. 1076, 155, A. 1074—1080, 171, 173, 175, A.

1088. 181, A. 1089, 182. sua uxor, 173. ' Jura iup. nonensis A- 1076, 157, A. 1080, 167. Juraina, Juranna iup. de Sidraga A. 1059, 120.

Eius memoria c. A. 1073-1077, 158, A. 1078,

165. Jurina, iup. tenensticus, A. 1076, 155. Kirne comes (v. Crenia iuppanus) A. 1076, 153,

Kerniz 160. Leo iupanus ac. imp. protospatarius totius Dal-

matiae a 1069, 132. Lubomir comes de Sidraga A. 1076, 153 iuppanus

a 1075—1076, 157, c. A. 1073—1077, 159, c. A.

1078, 171.

' Veliko Je pitanje dftU tako svani Comeii Morsticua, Maristi- cas i Ditz Marianorum, biJaSe n pravom smlslu iupanom ili predstojnlkotn pojedine primorake 2upe. Ja b! ga prije sma-

trao za ravna bizantlnskouiu Drnngaru(BpOUYYdptC^ TIUV

XCYll^^V) lli admiraln t. J. vojevodl, ili zupanu pomorstva,

te se Je mogao zvati-i Supanom morskiro, morsticus, ma- risticua, a ne primorskim, kako bi valjalo da se Je zvao kad bi bio prodstujao primorskoj zupi.

240

^

Passionarius liber. 112.

PassioDum sanctorum liber 170.

PoenitentiaUs liber 189.

Psalteria 112, 170, 189.

Psalterium cum litteriii francigenis 189,

Regulae de generibus 189,

Tefenarii nocturnales et vernales 189.

Vita Monacborum 189.

Vitae patrum 189.

Tmnarium, (iranarium) 112, 189. Licchae, iupa l40, 210. Licbina, locus 97. Liciniatensis civitas 35. Licinius episcopus 79, 80. Liestinicba, locus 50. Lieznicha, locus 70, 204, 206, 208. Lilicus vide Vilicus 136. Linta, locus 70, 204, 206, 208. Lisizai testis l67. Literata, civitas 3. Litterarum studium 173. Litteralia studia 80. Litza (Lika) iupa 86. Linbina 69, 70, 204, 3(^6, 208. Liapina, locus, 50. Liutamir, servus 47. Liutperht, testis 67. Liuduinus (Liudenitus dux Pannoniae inf) A. 819,

p. 209. Locanda Martinus 173. Locoservati magistr. 38. Longobardi 24, 41. Longobardi vcnditores servorum 176. Longobardia 75. Longobardorum gens. 18, 19. Longobardorum rex 41. Lontinum, municipium 198. Lorii beneficium 71. o i.*

Lotavit prothospatarius, Stratigo etc- Serbiae et

Zachnlmiae 105. Lotharius Francorum rex 45. Lotharius iraperator 47, 48. Luaris, flnmen 68, *200. 201,207. Lube, civis belgr. 146. Lubidrag, villanus 160. Lubimir tepsi 219. Lubomir conies 153. I^ubomir iupanus 17 L Luboiiiir iuppanus de Sidraga 157, 159, Lubomir tcpez 182. Lubricata castrum 186. Lucarus, tcstis 173. Lucerus, prcsbiter salonitnnus 197. Luchuri, spalat, testis. 188. Lucia uxor palatini Radonis 116,- 117. Ludovicus I. rex Hung. D. Croat. 216. Lagoperscina, territorium 2 13. 215. Luminicha. fluvius 50, 201, 204, 205, 208. Lumnicha iuxta Rapam 70. Lungouui, locus 70, 204, 206, 208. Luonzniza fluvius 70, 201, 204, 205, 208. Lupus abbas anteccssor Madii 167. Lupus abbas s. Joannis Ev. 159. 165. Lusiz, 'silvula i41. Lustrachi allodium in Chrastani 159. Luteciai, servus 47.

Lutolfus cancellarius regis Oitonis I. 90. Lutostrach frater Crobatini 138. Lutstrach, frater Chroatini 159.

Luttraof pagus 43.

Ludinus 174.

Ludinus filius Miroslavi 176.

Ludovicns imperator 42, 43, 53.

Ludovicus iupanus 47.

Lndrensis episcopus Cecilianus 198.

Ludrum, civitas 198.

M.

Macedonia prima 3.

Macedonius Constantinopolitanns antistes 58.

Macica Petrus 106.

Macica Dorainicus presbiter 171.

Madalbertus episcopus et legatus 81, 82.

Madalgandus Francus 40.

Madia abbatissa s. Benedicti spal. 156.

Madius (Maius) abbas s. Chrisogoni 94, 145, 186, 187.

Madius archidiaconus iaderensis 144, 181.

Madius cognatus Cresimiri, avi Cres. Petri 126, 144-

Madius diaconus 146.

Madius electus et eius frater Petrinna 185.

Madius fiiius Arma'i 168.

Madius filius Zallae, Zellae Jadr. 126, 144, 185, 186.

Madius frater Nikifori Jadr. 126.

Madius gener Stephani episc. iader. 181.

Madius gener Zellae, testis 144, 185.

Madius, Maius, iudex iadrensis 130, 131.

Madius Lupi abbatis successor «67.

Madius prior Jadr. 125.

Magalicha, Megelicha. Magilicha civitas 50, 200, 203.

207. Magdeburgcnsis archiepiscopatns 92. Magilicha, locus. 69. Magister grammaticus Gregorius 136. Magister (coopertorii, contegulator) Svinimiri 'regis.

2 3. Magister militum 38. Magius II. nepos Mai prioris iader. 129. Magius prior iadrensis 147. Magnioticura, municipium 198.

Mai prioris fratris Praestantii epi&c. memoria 129. Maianus bravur 98. Maidiati Trutianis Dominicus 101. Maifredus advocatus 147. Mainardus eccles. romanae Apochrisariu^, p. 118, 119,

120. Maio, iudex Jaderae 138. Maio presbyter vegl. 100. Maio prior iaderensis 90, 91. Maion Barbaiane presbiter. 179. Maius Arbensis 122. Maius archidiaconus iadr. 186. Maius archidiaconus nonensis 142. Maius archidiaconus spalat 185. Maius Cerneche, tribunus iader. 95. Maius coraerzarius 114. Maius de Columna, prior iadcrensis 129. Maius diaconus et monachus iader. 140. Maius, diaconus et notarius iader. lOi. Maius, filius Barbae 131. Maius filius Cerneza 143. Maius episcopuH arbensis 99. Maius iudex 142. Maius prior iaderensis 94, 95. Maius tribunus 142. Maius tribunns de Cula 91. Maius tribunus Mariae in acn 91 Maius, tribunus Jadr. 130. Malchus episcopus Dalmatiensis 6, 9, 10. 14, 15, 18.

241

Malein, Iocqs 170.

Maiconich Dorainicus Dragoslavi 163.

Malic de Domus. 110.

Mallae filins 177.

Mancipia 67.

Mancipia utriasqoe sexus 71.

Manoprisi 176.

Manuprisom .i74.

Marahorum regio 88.

Maraldo de Zavni 173.

Marani (vide) Moravi 74.

Maravia 93. ,

Maravna (vide Moravia).

Marcelliuus proconsul Dalmatioe 27.

Marcellas episc. Naronitanus 197. 198. ,

Marcellns proconsul Dalm. ? 14 26.

Marcellas scholasticus 17.

Marchus Michaelis Gomes. 141.

Marco episcopos croatensis 112.

Mareo preshiter 173.

Marcnla nxor Duimi spal. 134.

Marcna diaconus 99.

MarcQS presh. ahsar. 102.

Margastrona preshy.er 146.

Margatins filius Sisinii 113.

Maria Hhbatissji s. Benedicti spal. 154.

Maria conjux Andreatii 4D. 41.

Maria filia Andreatii 40.

Maria s. de Palade 102. 123

Maria ? uxor Andreao prioris 76. 76.

Maria Qzor Stephani hani. lll.

Maria, uzor Plesi principis Bulgari, p. 98.

Maria puhlica 37.

yaria Venetica 76.

Mariae s. de Me«ahra, terra 102.

Mariae s. Ecclesia in Cattaro. 40.

Mariae S. ecclesia suptus locum Spinunti 169.

Marianorum dux Jacohus de Spalato 155. 171.

Marichina monacha, filia Bonae 146.

Mariniaaus episc. Ravennae 26. 28. 30.

Marinns, ahhas s. Olirisogoni. A. 1182. p. 213.

Marinus arbensis 122.

Marinus lihertus 41.

Marinns, presb. et notarius vegl. 1(/V 101.

Marinns presbyter veglensis 100.

Maristicus, vide Moristicas et Marianorum dux 18!.

Marias, diaconus ahsar. 101.

Marnaci filius Andreas 113.

Marni filius Badoslaus 216.

Maronia 189.

Marra dom. 149.

Marslicus (Marsticas) Businus 174.

Martaritanus episc. Victor 197.

Martin levita 114. %

Martini s. Ecclesia ad monticulum Nochstein 68.

Martini s. Ecclesia ad Treisimam 69.

Martinns, Arbeas, 99. 122.

Martinas archiep. Spalat. 96. 97.

Martinus, capellanus 130.

Martinus, civis absar. 101. •

Martinus, Comerciarius 143.

Martinus, episc. absarensis 101. 102.

Martin^is diaconus examinator 141.

Martinus filius Maurentii, iudicator Jaderae 107.

Martinus, nepos principis Pincii 96.

Martinns presb. (japellanus Trpimiri ducis. 47.

Martinns presbiter spalat. 135. 179.

Martinus, trihanas Jadr. 130.

Martnrinae pelles 100.

Marunus liberatus. 76.

Masitulus Micba. 172.

Ma^sarius 83. 84.

Massari montes 164.

Massaro (Mosor) locus 47.

Massaro (Mosor) territoriom 175.

Matoni filius Damianus 175.

Matalarius, testis 156.

Mathahova, villa regia 50. 70.

Mater adoptiva 139.

Mauni insola 132. 214.

Mauritania 34.

Mauritii s. Mouasterium 49.

Mauritius Ypatus 37.

Mauroceuus Dominicus comes Jader. 211.

Nlaurus episcopus Qainqaeeccles. 116, 117.

'Maxentius patriarcha Aquileiensis 42.

S. Maximi ecclesia. 98.

Maximi sancti terra. 172.

Maximiliani s. ecclesia ad Luarem fl. 68.

Maximiliani s. locus 200. 202. 204.

Maximus episc. salonitanus 16, 17, 18, 20, 22, 23, 24,

25, 27, ;i8, 29, 30, 31, 34. Mazo, Arbens. 99.

Mazolinus comes Arbensis et Kessensis 141. Mazykirne filius Zanizo 18.\ Mecar, locus 147. Meddicha, major. 68. Megarus, locus 95.

Megingoz, filius Gundrami Comiti^. 48. Meginhardus laicus et vassus 209. Meincburo (Meinehurg) villa. 210. Meirane, territorium 156. Mehine Dominicus 131. Meleta insula 86, 105, 109. Mellata insula 95. 147. Meridianum Thraciae oppidum 3. 4. Mernic 174.

Mesahra de S. Maria 102. Mesagalina de, terra, 216. Mesagalina Johannes 135, 170, 172. Mesiae regio 44. 93. Mesopotamia secunda 3. Messagalina nobilis spala^ 135. Messagalinae filia Neraira 135. Messelingen, locus 71. Metazza Vrascana 173. Methodius episcopus Moraviae 52. Archiepiscopus

pannoniensis 63. 66. archiep. Marahensis 64. 71. Methodius episc. Speculi suliensis seu Sori^uturensis

p. 44. Metropolis Dalmatiae, Spalato 79. Metropolis ecclesia Spalati 163. Mezulo, villanus 76. Mica de Suliza 176. Micha, Archidiaconus spal. 135. Micha diaconus filius Jure 175. Micha fiiius Mari 180. Micha iudex iadr. 187. Micha presb. spal. 135. Micha, testis 185. Micha vetulus 146.

Michacius presbiter iadr. Capellan/us regis. 144. Michae nepotis fihi Grilizae terra 166. Michael Castellanus 165. Michael dux Chulmorum 76. 78. Michael et eius frater Potrus 120. Michael filius Pribiseti 97. Michael imperator Graecorom 52. 160. 161.

16 a)

i

242

Michael presb. nonen8.*137. 138.

Michael rex Vulgarum (Bulgarorum) 51. 67.

Michaeli Vitalis dux Venetiae 209.

Michaelis Archangeli Ecclesia 96.

Michaelis Archangeli Ecclesia in Postimana 229.

Michaelis Archangeli ecclesia supra Dravam 117.

Michahel Imperator Bomanorum 110. 111.

Michahel rei Bulgarorum A. 880. 199.

Michahel Sclavorum rex 161.

Michahelis filii a (Jedeno et Chvalo 171.

Michail imperator rom. 154.

Michatius monacus pater Lampridii 113.

Michazza avius Petri Zerni, fiiii Gumaj 173. 175.

Michazza filius Jadrei 175.

Michun monachus 176.

Mihae Caput de Ropo 113.

Milesi filius 148.

Milica de Sicirane ancilla 76.

Milites Croatiae 154.

Milites Jacobi Ducis Marianoram 171.

Milites iupani de Brebir 167.

Milodragi testis 167.

Milogay filius Michaelis, presbiter 109.

Mitotech presbyter 147.

Mingonis, Minigonis presbyteri ecclesia 50. 69.

Ministri 70.

Mirana locus 160.

Mirazza Abbatissa s. Benedicti de Spalato 188.

Mirculani terra 169.

Mirani locus 161.

Mirei, testis. 48.

Miriza, terra 175.

Mirmidones (Bulgari) 109.

Miroslav comes psarensis (pharensis?) 142.

Miroslavus iudex Zachulmiae 109.

Miroslavus nobilis 171.

Misia secunda 3. superior 4.

Mislavus dux Croatorum 46.

Missi imperiales 38, 39.

Missia provincia 96.

Mitra nomine Cressimiri regis , impressis litteris

ornata 140. Mladinus filius Gregorii 216. Mocrum iupa 86. Modia ordei 171. Modones, municipiuni 198. Mogorovich Mergia 214. Mogorovigi, comites 188. Mogorovig Petrus banus 189. Mogorovigi terra 133. Moguntia civitas 108. Mogontia 204. Moguntinus archiepiscopus 92. Moimarus dux Moraviae A. 824 — 826. p. 44. Moimir donatarius 159. Molendinum regium 98.

Monasteria.

Altahae. S. Mauritii monachorum S. Benedicti 49. Arbae. S. Petri monachorum S. B. 121. Babinopolje (Baleni) monach. S. B. 118. Belgradi S. Cosmae et Damiani monach. S. B. 146.

213. 214. Belgradi S. Joannis Ev. monach. S. B. 118. 119.

120. 148. 155. 160. 161. 210. 211. 213. De Ca-

stello 214. Belgradi S. Thomae monialium S. B. 132. 136.

157. Belgradnm prope, S. Batholomaei monach. S. B.

132. 150. 162. 180.

Casini Montis S. Benedicti 94.

Fuldae. 87.

Gamay de, S. Petri 212.

Jadrae. S Chrisogoni (Grisogoni) monach. S. B.

76. 94. 95. 106. 107. 110. 114. 115. 124. 129.

131. 132. 136. 137. 138. 139. 141. 142. 143. 158.

167. 168. 186. 187. 211. 213. 214. Jadrae. S. Mariae monialium 126. 130. 143. 144.

145. 146. 147. 165. 166. 180. 212. * Jadrae. S. Platonis 212. Laeromae 8. Benedicti Monach. S. B. 103. 105.

187. 188. Meletae Insulae. S. Benedicti Monach. S. B. 109. Neumis in insula. S. Petri monach. S. B. 140. 143. Eagusanae dioec. SS. Sergi et Bachi Monach. 8.

B. 188. Salona de S. Moysis M. 8. B. 165. Salona de S. Petri Monach S. B. 14H. 149. 167. Salona dc S. Stepbani Prothomartyris Monach.

S. B. 102. 105. 123. Salonam ad, prope Selam sea Gumaj. S. Petri, Mo-

nach. S. B. 171. 179. 180. 212. Sansicovo de, in insula Arbe. 8. Michaelis Mona-

chorum. S. B. 140. 141. 143. Savam supra, S. Demetrii. Monach. S. B. 117. Spalati S. Benedicti Monialium. 134. 154. 155. 169.

160. 182. 213. Spalatum prope, S. Stephani. Monachorum S. B.

133. 134. 139. 165. 169. Tragurii. S. Domnii, Monialium 124. Tragurii. S. Nicolai Monachorum? 143. Vranae S. Gregorii Monach. S. B. 152. 2 »2.

Monetae,

Argenteus 170. 172. 173.

Aureus 183.

Auri pondera 119.

Byzantini 152.

Librae 140.

Librae auri. 43. 132. 140. 162.

Librae argenteae 45.

Librae auri obrizi 99.

Mancosi solidi 37.

Marcosi aurei 39. Pecuniae Graccorum 112.

Pecuniarum Mutuatio prohibita. 195.

Romanati 135. 158. 160.M67. 168. 170. 187. 212-

Solidi. 37. IIJ. 112. 138. 145. 146. i49. 165. 167. 170. 172. 180. 181.

Solidi aurei. 139.

Solidi in Cattaro. 41.

Solidi mancosi, 37.

Solidi Romanorum. 156. 157. 168.

Solidi Romanati 187.

Tragi ? 160.

oniales S. Mariae Jader. 126.

ons. acutus. 200. 202. 207.

ons grassus 175.

ontanorum municipium 198. ^'oiftemirus (Mutimir) dux Salvinicae (Slavoniae)

57.

ontessilicenses. 47.

onticalen-is fundus 102.

ontis^ locus 116. Montona civitas 37. Moravi 93. Moravia 44. 63. U.

oraviensis episcopus et Archiepiscopus 52, 63. 64.

oriza fluvius, 50 Muoriza 70.

orsticus Jacobus et sua uxor 173. 175.

243

Morsticus Eusinus 148. Rossenus 212.

Mosapurch, Abbatia s. Adriani 69. 201. 203. 208.

Mosica postelnicus 177. Mouia 178.

Mosogovv, fidelis Arnolfi r. 69.

Mosogovonnus. 201. 203. 208.

Mozava, aqua 141.

Muchia, locus 169.

Mucimiri ducis memoria 153. v. Muncimir.

Muccurensis episcopus Stephanus. 198.

Muccurum, civitas 198.

Mukar index regis Cresimiri 189.

Muncimir (Mucimir) dux Croatorum 72 73.

Kunicipia 198.

Munus, vide donatio.

Muora, fluvius. 69. 201. 204. 205. 208.

Muorica 204. 206. 208.

Muralo Joannes 98.

Murazol locus 157.

Murazulura, locus 119.

Murca, amita Plesi principis 98.

Murca, principissa bulgara 96.

Murnan, locus 169.

Murovlani, villa. 140.

Murula Castrum, slav. Stenice 140. 2 10.

Murus inferior versus mare 179.

Murus pristinus 178. 179.

Murus Bupra mare. 178.

Murus, ubi fuii pons ad torrentem 178.

Murus vetustus Salonae 97.

Musan testis 167.

Musar testis 147.

Mutimir, sidraschicus iupanus 137.

Muto de Petrus 173.

Mutnatio pecuniarum prohibita 195.

X.

Nabrese, locus 119. 168.

Nabryskia locus 158.

Nabryskie, locas 168.

Nache vinea 175.

Naconale de Boledrug 176.

Nade, locus 170.

Naiesdae filius Tomidrag 177.

Napisdimecho Dabriza ^68.

Naplate mulier Anna 134.

Narach, locus 165. 167.

Narenta 174.

Naronitanus episcopus Marcellus. 197. 198.

Nasman, filius Petri. 216.

Naslane Draze 180.

Nasseri, praesbiter 168.

Nassezai, servus 47.

Nastali aurei 185.

Nastani, locus 159.

Na Sumoch, territorium 168.

Natalis episcopus Salonitanus 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

12. 13. 14. 16. 25. Navigatio seu opus 39. Navigia 135. Neapolitani, 55. Nebistan, locus 174. Neboga petra 156. Necliuchin^ testis 48. NedamuBl, servus 47. Negomir Petrucia, monacus. 213. Negomiri filius Zovinna 160. Negovan, testis 137. 157. 161. Negozai 175. Negulus civis belgr. 146.

Negusius Podcupiza 98.

Negutia Camerarius Trpiiniri ducis 47.

Neemesion episc. Diocletanus 32. 33.

Neimivir, villanus 119.

Nemirii filia Messagalinae 135.

Nemustl iupanus 46.

Nepostoy, testis 137. 138, 147.

Nesnu, Ervizzi filius 173.

Neumis, insula 140.

Neuprat iadrensis 143.

Neupret iadrensis cum sorore sua monacha. 145. 146.

Neupret iadrens. 144. 185.

Neviana villa 130.

Nezilinpach, Iocuts 60. 70. 201. 204. 205. 208.

Niceforus, filius Andreae prioris 75.

Nicephorus diaconus 113.

Niceta patricius 54.

Nicifor nepos Cini 175.

Nicifori frater Madius gener Steph. episc. Jad. 181.

Niciforus Abbas ss. Cosmae et Damiani (1146 — 1174)

P.-213. Niciforus Arbensis 99. Niciforus prior spalat. 111. Nichodemus prior spal. 106. 135. Nicla Abbas s. Petri et avuncnlus patris Prodani

Draganego 149. Nicolai papae memoria 150. Nicolai S. territorium 130. 212.. NicoUus abbas s. Stephani de Pinis A. 1396. 163. Nicolaus Archidiaconus belgrad. 146. . Nicoiaus de Stablis, notarius 85. Nicolaus I. papa. 51. 199. Nicolaus II. papa 114. Nicoiaus prior et stratigo Jadrensis 125. Nikifor grassus 165. Nikifor Jadrensis 144. Nikiphori filius Dabro 131. Nikifori sochrus 165. Nikiforus nobilis Jadr. 126.

Nikyforus, testis 142. ^

Nina iupa 86.

Nitraviensis episcopatus 44. Nitriensis ecclesia 65. Nitriensis episcopus. 44. 65. 74. Nobiles 162. ^

Nobiles et ignobiles Tragur. civitatis 124. Nobiles de Lapuch (Lapac) 216. Nobiles et populus Jaderae civ. 22. Nobiles iaderenses 145. 187. 215. Nobiles Bagusani 100. Nobiles regni 157. Nobiles regni Croatiae. 216. Nobiles Salonae civ. 22. Nobilibus de, Petrus 156. Nobilitas Chroatiae 181. Nibilitas civitatis spai. 179. Nobilium consilio suffultus rex 182. Nochstein monticulus 68. 200. 202. 204. 207. Nona civitas 137. 141. 142. 147. 151. 215. Nona iupa 86 Nonae datio 69. 201. 208. Nonensis ecclesia 81. 199. Nonensis episcopns 65. 72. Norata, nurus Plesi principis 98. Norica provincia 91. • Norica regio 88. Nortgaoe pagus 43. Northmanni. 53. Nortmanni 150.

I--

Nosdca, frater loaanis Sclavi mouacbi 167.

No»a dvitas Istriae 37. 38. 90.

NoT» sela, curtis 112.

NoTas caetellum 26.

Novense' nmQicipium, 198.

NychiphorQ8 Tiibunua iailor. 9ri.

0.

Oblatio 137.

OblatioBcii ecclesiHSticae viTorom et mortuorum l( .Obravicio, locus, 75.

Obrovizo civitas 106.

Obtovizo, locus 139.

Odalricns comeE. 50.

Odolbertus Abbas g. (irisogoni 76.

OliTerius teRtis 171.

Olmis, civitas l7l.

Olmisani 174.

OmelUrum liber 112.

Ocniiiic, [laetor 76.

OminicQS, ColUroec. 76.

Onestinura municipium 198.

Oppidam desertum 129

Optatus, defensor eccl. sal. 34.

Opus sen navigatio 39.

Orbasius. filiua Plesi principis. 98.

Otbaiai Benedictos 173.

OrcioDis casale 37.

Ordelafus Faletrus dai Teiiet. 210.

Orecboa locus. 173.

Orestes, Consul 195. .197.

Ornamenta ecricea p. 1.

Oruutius flumen 86.

Osici, loCQs 164.

Osrina, dridisticas iupanus 182.'

OsTiit podiuppan 173. ?. Astriz. . Ostarviza 2o4. 206. 208.

Ostrogh, locas 164.

OsQnue, Comes Dalmatiae 194,

Oitvin Comes Fanuoniae Saviae. 2.

Ot^char tcstis, iB.

Otgar.us Abbaa m. Altahae 49.

Otto doi Venotiarom et Dalmaticoium 99—100

Otto imperator 9J. 200. 20^. 204. 205.

Otto I. rei. 87. 89. 90.

Oviriza banos. 189.

Ozanulo iupanua 47.

Oziae, mooa 69.

Pacbiare, terra 169.

Pagana arbor. 119.

Pagani 74. 86.

Pagani Sclavi 39.

Pagania 86.

Paganelli terrenuro 98.

Pagnana locus 120.

Pagnana, vallis 157. 168. 168

Pagum, filla in insala Eissa 140.

Palatium episcopalee Jaderae 185.

Palatiom ad Sidraga 108.

PallatiDm sacrom. 39.

Palta, Bilva. 69. 201. £03. 207.

Palude de, S. Maria 123.

PalunduzQli filii Petrua et Paulua 149.

Pancellft, tribunas Jadr. 130.

Pancratii s. ecclesia 106.

Pancratius, nepod principis Pincii 96.

Panesa preabjter 148.

ani terra. 102.

Panni de seta 184. Panni de lirico 76. Panni suti cum seta 184. Panno de serico 113. Pannonia 1. 2. 4. 44. 56. 210. Fannonia inferior 88. 93. Pannonia oecidentalis 88. PanuoDLa orientaliB 88.

lonia Savia 2. Pannonia secunda 3.

lonia aoperior 39. 93. Pannonia superior et inferior 9), Pannoniaa dioecesea 9i. Pannoniensium dioeceais 67. Pannonionsis ecclesia 63. Pannoniensis episcopaB57. Paunoniis de Joannes 26. Pannoniorum rei 184. Panormo, eivitas 56. Papa pater Aiidreae mariti Cicchae 12: Papia civitas 47. Paralinea 111. Paratbalasia iupa 86 Paratineae 111.

Parauuoi, mons 69, Parvvoz 201. 203. Parentellae copula illicita 152. Parentiuas episcopiis. 90. Parentio civita^ 37. Parocbiae. 197. Partitores 181,

Parva vel magna persona 155. Patavia civitas 202, Pataviensis eccleaia 74, Pataviensis episcopatas 74. Pater ancillarum 176. Patroca diaconus 113. Vatriarchae Aquileieasear

Fortunatus A. 804. p. 36-39. A. (

A. 8ll. p. 41, 42. MaientioB A. f

doaldns A. 966. p. 90, Palriarcha CoastantinopolitanBS Anaste

A.595, 19. PatriciuB imperialis 130. Patrimoniam Dalmatiaruin 4. 5. 10. 1 Patrimoninm nobiliura puellarum 143 Patto, testis 67. Pauli proceris iadr. filii. 186. Paulinns episcopus in Dalm. 21 22, Paalinus monachas 175. PaulinuB, nepos principis Pincii 96. Pauliaua presbiter 173- PauliDua sarscnterensis episcopus 198. Paulns. Arbensia 141. Panlus Archiep. apalat. 102 eius men PauluB episcopuB 59, Paulas epiac. Anconitanns 66. 63. Paulua papa 41, Paalua Bpalat. testis 188. Paulus, tribunus iader. 76. 114. Pavalo Linicena 73. Pavlezzae filins Johannes 172. Paziua 9S. Pecaoi, villa 140. Pecchai. testiB 168. Pecce Frodanus 175. Pece Fnscus filiua Miriuk 172. Pecbize. locus 187. Feciazitus frater Trimonii 97.

r

2^

Peculia 37.

Peculium 76. 76.

Pecaniae Graecorom 112.

Pecutiacum, municipium 198.

Pedena civitas 37.

Peinicahu locus 50.

Peinihhaa, t. Pennichaba locus. 50. 71.

Peininchaha, locus 69.

Peisa, donatoT V20,

PelagiuB iudex inaulae Braciae 161.

Pelisa (ad) 50.

Pelissa, locus 70, 204. 206, 208.

Pelles roarturina^b pro tributo. 100. 101.

Pennichaha v. Peinihhaa locns 71, 203, 208.

Penninuuanc, locus 50, 69.

Pepeli qui dicuntur fazali 184.

Perinna servus 174.

Peripano Joannes 149.

Perlug, arbensis l4l.

Pemliart, testis. 67.

Pero, testis. 48.

Perun, terijtoriam 177.

Perusio de Dominicus 163.

Pervan filius Stephani 103.

Pesenta iupa 86.

Petalio (vide Putalio) locus. 72.

Peter, nonensls 141. •

Petovia civitas .201, 203, 205, 208.

Petracca, losus 149.

Petrana Masitnlo. 111.

Petralo de Bepusina 98.

Petrinna filius Andreae 186.

Petriolp, casale 37.

Petriti Dabro 171.

Petrizani locus 146. 166.

Petricius filius Ma'dii 156.

Petrizo filius Theodori Tiberi. 169.

Petrizo filius Trunzani nepos Sege 146.

Petrizo nobilis 176.

Petronna de Nona 141.

Petronus, filius Plesi principis 98.

Petms Abbas s. Grisogoni 124, 128, 131, 137, 139,

143, 147, 150. Petrus abbas s. Joannis belgr. 154. 155, 156, 157,

158, 160. Petrus abbas lacromensis 105, 113, 118. Petrus, abbas s. Nicolai 143. Petrus, arbens. 99, 141.

Petrus archidiaconus spal. 133, 135, 139, 179, 182. Petrus, archiepiscopus diocliensis et antibarensis 126. Petrus archiepisc. Bagusinus 151, 188. Petrus archiepiscopus salonitanus. p. 45. Petrus archiep, spalatensis 72. Petrus archypresbyter iader. 95. Petrus banus 148, 171. Petms Bemardi, syndicus procurator ct massarius 83,

84, 85. Petms Cancellarius Alex. II. PP. 128. Petrus capellanus (regis) 137, 138, 161. Petrus, civis absar 101.

Petrus (Cressimirus) Croatiae Dalmatiaeqae rex. 121. Petms diaconus bibliothecarius et cancellurius Pontif.

Gregorii Vn. p. 152. Petrus decanus spalat. 139. Petrus diaconus 76. Petrus diaconus agleiensis 39. Petrus diaconus arb. 99. diaconus veglensis 100. Petrus diaconus commissor fidei. 76. Petrns diaconns frater Georgii 113.

Petrus, diaconus Jader. 107.

Petrus diaconus spalat. 105.

Petrus dux veneticorum 47.

Petrus episcopus antibarensis 161.

Petrus episc. arbensis 95, 143.

Petrus episc. absarensis 126.

Petrus episcopus chroatensis. 155, 180.

Petrus episc. iaderensis 114. •

Petrus episc. veclen^is 143.

Petrus, filius Aqdreae pripris 75.

Petrus filius Andreatii 40.

Petrus filius Dabreina prioris 120

Petrus filius Dabri socer Dobroslavi mariti Vekae fi-

liae Cichae 184. Petrus filius Dominici 149. Petms, filius Semiviti 130, 211, 212. Petrus, filius Stephani civis Bagus. 104. Petrus frater prioris spalat. 18o. Petrus irater Ursani presb. 113. Petrus futurus episc. veclensis 134. Petrus (Geudentius) Absar. episcopus 114. Petrus iudex belgrad. 146. Petrus, iupanus 73. Petrus iupanus de Sidraga 132, 143. Petrus legatus Gregorii VII. Pont. 161 Petrus levita 99, 114. Petrus monachus ragus 103. Petrus Nigri 85.

Petrus Odeliarius diaconus absar. 102. Petrus, pastor 75.

Petrus praefectus sacrorum praetoriorum. 4. Petms, presb. absar. 101, 102. Petrus presb. Cardinalis et rom. eccles. legatus 139

165, 175. Petms presbiter filius Bosae in Zulio 158. Petrus presbiter nonens. 137. Petrus presbyter Spalatensis 80, 135, 182. Petms presbyt. vegl. 100. Petrus primicerius Spalat. 133, 179. Petrus, regalis Curiae iudex. 132. Petrus Scamini 101. Petrus senior spalat. 188. Petrus subdiaconus spalat 188. Petrus tribunus iader. 95. 130. Petrus tribunus spalatinus 95. Petrus, veglensis 100. Pettovia, civitas 69. Pezenego Petrizo 140. Pharus instlla 86. Phrodmpglaue, locns 97. Pilata, locus 169

Piligrinus archiep. lauriacensis 92. Pinat locus cum petra 135. Pincius princeps Bulgariae 96, 98. Pinguente civitas 37. Pipinus rex. 36. Pippinus filius Lud. Imp. 43. Piratae de Carsis 83. ,

Pirvo, presbyter 107.

Pisa Capellanus et frater eius Dancico 120. Pisaurenses. 47.

Piscium contributio 186 Tributum. Piscofesdorf, locus 68, 200. 203, 207. Pisenica Petrus presbiter spalat '71. Pisoncia, locus 68, 200, 202, 207. Pissachani, locus 167. Pissirit promontorium 172. PitauritanuB Archiep. v. Bhacusitanus. Pitulel, piscator. 116a

Plachabadi vittanas 157.

PkDete de Berico 112.

Plani damas J>derae 14().

Platictilebi Dabro 175.

Ptatuchtebo, teatis 111.

PlatimiBBae Forminns spal. 171.

Platinissa, testis 180.

Plato, filius archipresbiteri Cernec 158.

Ptato, qnidam 120. •

Plato tribn.Dns iader. 95.

Ptatonis et Joannis A.vuDeuIi terra 158.

PlatoDis s. terra 138. 166.

Platuinissa, diacoDus. 111.

Platumissa, testia III.

Pteba iupa 8'i.

Plebs civitatis spalat, 179.

Pleso, filius principis Pincii 96. 97.

PodlKii, piscator li6.

Podcupica Jaaofies iudei 98 Negnsios 98.

Podraviae (fors. Poilraniae) Eanos 188.

Fodspilize locns p. 155.

Podiuppo Asdricins et Gregorius 133 Oirizza et (ire-

gorius. 173. Aetriza et Duymua. 175. t. Postiuppan

et Podcnpiza. Poena mortit contra addnctiorcm NortmaDDorum et

extraneorum in Dalmatiam p. l5il). Pola. Polensis eivitas 37. 219. Pola de, Basilina 110. Polatum civitas 136, 151. Poleusis episcopns 90, Pollemio, princeps bulgaros 96. Potlensis primas et episcopus 37. Polidnssa Zorgi 111. Polo, testis 67. PopinOB, presb. epal, 135.

Pontifices romani.

Tigilias papa p. 4.

Gregorios 1. papa 5. 6, 7, 8, 9, 10, 11, 13. 14, 15, 16, n, 18, 19, 20, 22, a3-27, 28, 29-32, 33, 34, 35.

Gregorius II. p, 34. Gregorius III. p. 199.

Zacharias. 35.

Eagenins II. papa 44. S12,

Nicolans I. 51. 199.

Hadriaous II. papa 51, 63.

Joannes Vlll. 56, 57, 59, 60, 61, 62, 63, 14, 65, 66, 199.

Stephanus VI. 71.

Joannes X. 76, 77. 78, 80.

Leo VI. 82. 88.

Agapitus II. 87.

Benedictns II. 91.

Benedictus VII. 92.

Symmachi pontificis memoria, 92.

Benedictus VIII. 104, 10.^.

Nicolans II. 114.

Nicolaus IV. 118, 123.

Alewnder II.'c. A. IP6I, p. 123, 124, 126, 127, 128. 130.

Gregorina VII. p. 148, 150, 151, 152, 153, 154, 160, 161, 166, 177, 178, 212, Poputus belgradensis Civitatis 146, Popnlns et elerus civitatis Salonae 14, Poputas Istriae 39. Populns iadereusis 145.

Postellio, serTus 47. Postelnic. 129. PosterulensiB Sergiug 145. Poatimana insnla olim Flavisco 130. Postimana, locns, 129, 130. Postiuppan Chrulienua et Drasen c

Chrncainna 156. Crocona 159. v. P

cupiza. Potecan testis 47. Pothoir, arator 116. Potilinesprunniii, locns 69, 201, 203, Potoc, flavias. Potoch, aqna 179. 216 Ponmgartin, Iocqs 68, 200, 203, 207. Pradan frater Marci 172. Pradana mater Gaudii FalsamiDae M Pradanns dvornich 176. et frater eiu! Piaszo temtorium 175. Prasiii terra 173.

Praedia ecclesiastica non vendenda. 1! Praefectns per Itatiam Georgius 6. Praefectus praetoriomm &irmi, Appen Praefectns sacrorum praetoriorum Pel PraepositDS per lllyricum, Jobinns 6. Praepositus sacello regis, Andreas. ll Praestantii cpisc. iadr. et eius frattis

187. Praeetantii opisoopi memoria 129. Praestantii Prvona testis 185. Pracstantius castellanas (episcopas ?) Praestancius, dominus 98. PraestanctuB episc. 1 19, 120. Praestantins episc belgrad 154, 155,

lanus 150. Praestantias frater Petrt Comerzarit Praestancius JbdTen. 144. Praestantina prior spatat. 102, 122. Prestantius, tribnnns iaderensis 76, 1 Pracvalitana provincia 3, 4, Praevalitanus episcopns 5. Prarana monachns 180. Prarinna, testis 156. Prebiuna et suus frater Tfaolimir 16! Prebinna, tilins Beroe 168. Preda fitius Stepanici 148. Preda frater Vilcomiri 156, 175. Preda, locns 174. Predel s. Domnii. 215. Premarch libertns 41. Presbiteri uobilas 171. Prestaharba Gauzulns 144, 185. Prest et frater suns Madius 120. Pretilia inpanus 46. Priatello, possesio io latria 38. Pribidrog, postelnik 142. Pribimir vicarius regis Svinimiri 174 Prihina banus 129. Pribiua comca cetincnsis 153. Pribinnae iapani filius Stephanus 17 Prihinae servi flliua. 76. Pribinna iupanna cetinsticns 162. Pribinna testis 142. Pribinego, veuditor 167.. PribistriuB, venditor 170, 171. Primas provinciae Archiep. SpaUt. 7! Primatea Istriae 39. Primatea popali Istriae 42. Primates regnl Croatiac 168. PrimatQS Datmatinorum epiacoporatt

r^

247

Primitiae ecclesiasticae 152, 162.

Princeps Spalati et Clissii, Florinus A. 1000 97.

Principes, regni Chroatiae 132, 140, 155» 211.

Priores cimtatum.

Absarensis. Joannes A. 1018 p. 101.

Arbensis. Maius A. 1060. p. 121, 122 Lampredius

A. 1060, p. 122. Belgraden&is. Dragoslaus A. 1059, p. 118, 120, Andreas A. 1069, 132, Drago A. 1069, 186, Jus- tos veneticus (Dominicus) A. 1075, 149, A. 1076, 154, 155, 156. memoria Dragoslai c. A. 1073 — 1077, p. 158. Jadrenses. Andreas A. 919, p. 75, eius haeredes A. 986, p. 94, Maius I. A. 969, p. 90, et fratris eins memoria 1066, p. 125, de Coiumna A. 1067 p. 129, Maius II. nepos Mai proconsull. A. 9b6, p. 94, 95, c. A. 990, p. 95. Gregorius prior et proconsul Dalmatiae filius Mai II. A. 1033, p. 107, 1034, p. 107, 129, 130. — Andreas A. 1044, p. 114. Uorbinus A. 1056, p. 115. Grubissa A. 1056, p. 116. Nicolaus prior et stratigo civ. Jadr. A. 1065 p. 125. Drago A. 1066, p 125, 126. Dabri prioris memoria A. 1066, p. 126. Leo prior et prothospatarius imp. A. 1067, p. 128. Drago A. 1068, p. 130. Cando et Candidus prior. eius me- moria A. 1068, p. 131, 1073, 147. Drago A. 1070. p. 138, A. 1072, p. 142. Dabro filius Bolicie c A. 1072, p. 144, Drago A. 1072> p. 144. Dragus A. 1072, p. 145, 147. Candidus A. 107,5. p. 149. Drago, Dragus A. 1091, p. 184, 185. Dragusa ne- pos Dragonis magni A. 1096, p. 186, 187. Vitaza nuper prior A. 1C&6, p. 186, 187, olim prior A. 1105, p. 142. Spalatenses. Praestantius A. 1020, p. 102, eius roe- moria p. 122. Nicodemus A. 1026, p. 106. Nici- forus A. 1040. p. 11 1. Zirmus filius Praestantii prioris A. 1060, p. 122. Valiza A. »069, p. 134, 135, Nicoderous una Cum Valiza A. 1069, p. 135, Valiza Stephanu& A. 1075, p. 149, 150, 170. Duimus A. 1080, p. 167, 175, 176. Volizi A. 1085, p. 178, A. 1086, p. 179. Duimus A. 1086, p. 180. Firminus A. 1088, p. 181. Aloyraus A. 1097, p. 188. Ragusani. Lampridius, praeses civitatis A. 1023, p. lOb, Petrus Slabba prior A. 1044, p. 112, Domi- nicus A. 1058, p. 118. Tragurienses. Dabrana A. 1064, p. 124. Bella Pe- trus? A. 1070, 139. Vitalis A. 1076, p. 149. Dragus filius Brani A. 1080, p. 166, 167. Drago A. 1097, 209. Veglensis. Andreas. A. 1018, 100, 101.

Prisinaci servi filius 76.

Prisna macceharius inpanus 73.

Pristinum (aliquod trioutum) 141.

Pristoldus. 212.

Privanegi filius Jacobus 168.

Privanego iupanus de Lucha 120.

Privilegia papalia 163.

Privilegia regalia 163.

Privilegii censura 46.

Priyilegium 140, 141, 146.

Privilegium regium 182.

Proceres Croatorum 78, 79, *0.

Proceres Zachulmiae 78

Proculus, filius Petri, 103.

Proculus frater Ursacii diaconi 113.

Prodan dvornich 171.

Prodan, iupanus 142, 144, 147.

Prodan repos de Mattana 173.

Prodan presbyter 1<0, 171.

Prodan spalat, testis 188.

Prodan, testis 137, 138.

Prodani terrenum 97.

Promotio ordinum ecclesiasticorum 195.

Protospatarius 105, 129.

Protospatarins imperialis Stephanus 111.

Prubitcch, filius Petri iupani 73.

Prucca, Pruccha locus 50, 70, 204, 206, 208.

Prvadro iupanus cavallarius 73.

Prvana iadrens. 144.

Psalteriorum 112.

Pucipani Fusco 173.

Pudisini Theodoms 177.

Puglia de Leonardus 163.

Puienses (Pisenses) 47.

Pulsio a regno 140.

Pultago, locus 75.

Pundrulo, Dominicus 111.

Puoso, testis. 48.

Pupazurus- Tessen 175.

Puppin, presbyterus 98.

Purnecha filius Prioris (Duimi?) 176.

Pustimana, locus 168.

Pustimani insula 187.

Pustizav locus 154.

Pustiza, terra 182.

Putalio locus 46.

Putalo locus 152, 164.

Puteus, Pervan. 113

Putons s. Cassiani 169.

Putipani filius Johannes 175.

Puzana Maius. 142.

Quadruvium s. Petri in Spalato 185.

Quarta porcio piscium 14/.

Quartinahu (ad) ecclesia 50.

Quartinaha locus iuxta Bilisaseo 48, 67, 69, 301

2t»3, 208. Quartinespach, rivulus, 68, 202, 204, 107.' Quinqueeclesiae, locus, 69, 202, 205, 208. Quinqueecelesiensis ecclesia s. Petri 116. Quinqueecclesiensis episcopatus 116, 117. Quirinus de principibus Salonae 1.

R.

Eaba, amnis 67.

Rabiosa vallis 128, 129.

Babici vinea 175.

Rac, testis 179.

Raccinico, locus 176, 177.

Radanech presb. de Sichova 157.

Radanizae nepos 167.

Rado. palatinns Hungariae 116, 117.

Radomir, Nonensis 141.

Radoniza, testis 106.

Radosichy, locus 164.

Radoslav, filius Petri iupani 142.

Radoslaus, filius Johannis 216.

Radoslaus, filius Marnu, 216.

Radoslaus rex (?) 118.

Radoslaus, testis 142, 167, 168,

Radovan 6lius regis Svenimiri 165, 177, 178.

Radovan, nepos Hilici (Vilici) 136, 137.

Radovan, testis 1,38.

Raduna, locus 177.

Raduna regio. 183.

248

Ragusei 105, 109, 148, 172.

Raguseus Johannes presbiter 172.

Ragusiniis episcopns 79, 161.

BagQsitana Urbs. 8t.

Rainerias Chroatinus episcopus 120, 126, 133, 136.

Rainerias Nonensis episcopus 225

Rapa, fiuvias 60, 70, 201, 204, 205, 208

Rapa, locus, 60, 69, 201, 203, 208.

Rapoto, Comes. 68.

Rarara, tcstis 173.

Rasinaci servi nxor. 76.

RasocUatizza locus 133.

Rastotza iupa 86.

Rathfredus Favianensis episc. 44.

Ratimir banus 109.

Ratpot, Comes 48, 200, 202.

Raunenses. 47.

Rausium civita^ 86.

Ravenna 10, 18, 26, 27, 28, 30, 31, 34, 38.

Ravennae episcopus Joannes 10.

Ravizai, testis 159. ^

Ravna (in) ecclesia S. Georgii 140. "

Recidua civitas 3.

Rector 42.

Redditicum, municipium 198.

Reformacio statns regiiorum Dalm:iciae et Croatiae

216. Regale ius 180. Regale territorum 133, 152. Regales servi 144. Regalis apparatus. 147. Regalis firicus 162. Regalis terra 144, 175. Reganesburch civitas. 49, 72. Regenisburg civitas 40. Regensperg, civitas 90. Reges Croatorum, v. Croatormn reges. Regina civitas 87.

Regina, uxor regis Cresimiri Petri 148. Regingeri beneficium 71 Reginhart, testis. 67. Reginhoh, testis, 67. Reginivvartersdorf villa. 48. Repusina, locus, 97, 98. Resinicus Vecinto 101. Respectns diaconus salonitanus 14. iietiliustein, locus 68.

Rex tocius Croatiae simulquc Dalmaciae 162. Rhacusina respublice 104. Rhacusitanus Archiepiscopatus 103, 104. Rhacasium civitas 104. Rhizinensis episcopus Sebastiaiias 6, 19. Riburgi civitas 86. Ric, testis 179, Rihger, testis, 48.

Risar ducis Jacobi Marianorum. 171. Riziano, locus I^jtriao 36. Robertus praepositus Monast. s. Petri de Gumay A.

1176, p 212 Rodoaldas patriarcha Aquileiensis 90. Kugova, curtis, locns 119, 120, 211, 213, 214. Rogatio terrae 146.

Koma urbs 4, 34, 53, 128, 140, 149, 161, 166. Romana lex 150.

Romaniiti, moneta 135, 158, 160, 167, 168, 170, 210. Romani 1, 195.

Romani in Italia et Dalmatia. 194. Romani patricii 5<i. Romani viri 34.

Roroanorum legati 81.

Romanus. 19.

Romanns, imperator 89, 106, 107.

Romanus III. imperator 136, 13^, 138.

Roretum, territorium 157, 158.

Rosa seu Cattaro civitas 35.

Rosa, socrus Streyzi 157.

Rosdorf, villa 48..

Rosienus raoristicus. 212. v. Moraticus et Russinus.

Rostislav dux Moraviae 62.

Rotberti s. Corpus. 50, 70.

Rubiuensis civitas 90.

Rudina filius Dobromiri 146.

Rugata, testis 171.

Ruginesfeld, locus. 69, 71, 201, 203, 205, 20-<.

Rugota, testis 137, 138.

Runcorae 38.

Runiinus presbiter 171.

Ruoperth. 67.

Rupes montis signatae 153.

Rusello, testis 177.

Rusellus filius Sovinne 148.

Rusini Morstici uxor 148.

Rusinus marslicus (marsticus) 174.

Rusinus Morsticus 148, v. Rossenus.

Rusticiarum Municipium 198.

Rusticus diaconus 4.

Rusticus sermo. 130.

Ruvingio civitas 37.

8.

Saba regina 53.

Sabachius testis 120.

Sabaria civitas 50, 69, 201—203, 208.

Sabaria sicca, locus 50, -69, 201—203, 208.

Sabati filius 15.

Sabatius filius Cepuci subdiaconus Raguseus. 172.

Sabatius notarius communis 165.

Sabaudicius Archidiaconus traguriensis 149.

Sablata, locus. 128, 129.

Sabniza (ad) ecclesia 60, 70.

Sabinianus diaconus 17.

Sabinianus episcopus Jader. 23, 24, 25, 29, 31.

Sabniza 201, 204, 205, 208.

Sabulo, locus 97.

Saccus Joannes 102

Sacellarius exercitus Italiae 18.

Sacellarius roraanus. Pontifex Gregorius I. 18.

Sacramentum commune 185.

Sacramentum dare 147.

Sacrarius Archiepiscopalis 133.

^acrarius regalis 133

Sagoleo servus 46.

Sagitagine, municipium 198.

Sala fluvius 49, 67.

Sala, locus, 48.

Salacho, testis. 67.

Salamon rex Hnng. 200.

Salapiugin, locus, 60, 201, 203, 208.

Salapiugiti, locus 49.

Salapuigin, locus 69.

Salati filius Petrus 171.

Salinae 91, 98.

Saline, locus 49, 170.^71.

Salis contributio 186. Tributura.

Salisburgensis eccle^ia 74.

Salona civitas 1, 4, 9, 16, 20, 22, 79, 169, 173, 175,

182, Salonae 198. Salonitana ecclesia metropolis usque ad Danubinn) 46.

249

Salonitana nrbs 4.

SaloBitanam manicipiam 298.

Salonitanam territoriom 295.

Salonitanas Archiepiscopatas p. 45, 46, y. Archi-

episcopi. Salonitanas cleras 15. Salviaticam, manicipiam 198. SalTisclavns, iadex nonensis 132. Salzbarc, civitas 50, 70. Salzbargensis ecclesia 93. Sancciones apostolicae eedis et legatoram 152. Sancta Anastasia locas 76. Sancta Maria, locas. 76. SaDCtornm Cosmae et Damiani mons 158. Sanctas Thomas, locas 76. Sansicovo, locas 140. Santasedra Gosik 146. Sapana, piscator 116. Saraca Andreae, filias Lamprezins 108. Saraceni 54, 55.

Saracenns filias Dobromiri 146. Saracenns sitinicns, eetnicas 137, 138. Saracin testis 142. Sarciaticam, manicipiam 198. Sarmatae 34. Samiensis ecclesia 197. SarnieDsiB episcopas 197. Sarsenterensis episcopns 198. Sarsenternm, civitas 198. Sarabba iapanas 148, 171, 174. Saraga Oadomirig banns 189. Sasai filins 1)1. Satilie, Satilice, locns 171. Sava, fiavias 117. Savanus? 76. Savia (Svavia) regio 2. Savid, risar dacis Jacobi Marianornm 171. Savida testis 176, 177. Savina, nxor Gimmai 107. Savinianns episcopas vid. Sabinianas. Sazones 77. Sazoniae partes 40. Sbinna frater Tomizai 176. Scafarafeld cnrtis et ecclesia 68, 200, 203, 207. Seamini Petrns 101. Seapnlae Gregorias 174. Scardonitana ecclesia 81. Scardonitanas episcopns Gonstantinas 197. Scarnioae Gaadias 156. Scarpnne filins Petrana 175. Scarmosa, abbatissa s. Mariae in Jadera. A. 1167,

211, 212. Sceptrnm regis Croatiae 152. Sceptrnm regni Croatiae 178. Scestaki proavns, magister coopertorii 213. Sehezla locns 40.

Schitonossa Johannes eannchas 120. Schitonossae Begis donatio scatei et lanceae 148. Schnleha, locas 98. Scitonossa, 126. Sclaveni 54, 55. Sclaveniae popnli 55, Sclavi 74, 93, 105, 127, 154. Sclavi barbari 90. Sclavi (Croatae) 160, 210. Sclavi gens. in Italia A. 598. 30. Sclavi in Istria 38, 39. Sclavi orientales 43. Sclavi pagani 39.

Sclavi vel Graeci 62.

Sclavinica lingva 65, 77, 80.

Sclavinienses partes 71.

Sclaviniscae litterae 65.

Sclavinoram regna 77.

Sclavonia 77.

Sclavoniae banns 188«

Sclavonicam regnam 114

Sclavoram generationes 48.

Sclavoram gens in Dalmatia. Italitt et Istria A. 600,

p. 31. Sclavoram lingva VI. Sclavoram nationes 93. Sclavorum partes 40. Sclavoram rex Svetoplak c. A. 890, p. 71, Miohachel

A. 1078, 161. Sclavoram terra 74- Sclavancala 184. Sclavas Joan^es Monachns 167.^ Scodra civitas 151. I Scodrensis civitas 6. Scodrensis episcopns Stephanus 6. Scodrensis civitas 35. Scnrpannae Petrana 173. Scatobaiolas, scitonosa 129. Sdedrag filias' Stephanizi ll^. Sebastianas diacoaas 4. Sebastianns episcopas Rhizinensis 5, 19. Sodesclavus comes (daz) 59. Sega filias Madii iadicator 146. Sega iudez iaderensis 126. Sega Madins iadez iadrensis 149. Sega testis 146. Seimolli dvornik 167. Sekirani, locas 138. Sekyriza locas 166. Sclepi filias Andreas 113. Sella argentea 76.

Selle, locas circa ecclesiam s. Stephani 170. Semiani filias Dragisan 171. Semianas servas 170. Semianas testis 170. Semicasas, iapanas 73. Semidrag et iratres Vilcizo et Basilias 171. Semidragi filii Prodanas et Dragan 172. Semidragi filias Prodanas 172. Semina et frater eius 173. Semisisnns missas Svetopluki ducis 64. Scmisiina, servus 76. Semivit, pater Petri iapani 143. Semiviti filias Petrus 130, 168, 211, 212. Semivitus 14-^. Senda^ fluvius 71. Sennica, testis 175. Senogalienses 47. Sepelato, civis tragnr. 124. Sepulcra antiqua ad mare, iuzta silvam Virrovika in

iupania Nonensi p. 141. Seraia Dabrizap 146. Serborum proceres 79. Serecla (de) terrae. 212. Serenicus Godostro 100, 101. Serennine, locus 164. Sergis, famulus 116. Sergius, Arbens. 99. Sergius eunuchus, Sclavus 59. Sergius filius Petri 110. Sergius iadrensis 143. Sergius Laurentii 85.

16 h)

250

Sergias Posterulensis 145.

Sergitts tribunas Jadr. 130.

Sericea ornamenta p. 1.

Serma, testis 111.

Ser (Sernba, Sarnba?) iapanas 182.

Servi 76, 80, 112, 163, 211.

Seryi in Oroatia 46.

Servi operarii 70.

Servi regales 126, 144.

Servia 86.

Servica, locas 119.

Servicia incolaram 186.

Servicii immunitas 143.

Servicioram libertas 135.

Serviza, locus 159.

Servuli 106.

Servnliae regnum 85.

Servus Nicolaus cum uxore Dabrina 173.

Setenicus (setnicus) Saracenus et SovinAa A. 1070.

p. 137, 138. Seta serica 99. Setinicus (Setnicus) 144. Setnicus Vulcan 148. Seviscbava, locus 160. Sevotik Grigo 14§. Sfentopulch (vid. Svetopluk). Sibenicum, civitas 162. Sibinico, castram 182. Sibiniquo, civitas 126. Sichova, locus 157. Sicilia 14, 19, insula 20. Sicirani (Sekirani) locus 75. Sidica, honio sclavonicus 97. Sidraga iupa 86. Sidraga locus 136, 158. Sidragenses testea : Michael, Gregorius, Drago, Prae-

stancius, Druse, Petriza A. 1077, 158. Sigihart, testis. 4B, 67. Sigillam impressam Stephani U. regis Chroatiae

182. Sigillum plumbeum Suinimiri regis 210. Sigillum regale 163. Sigillum regis 161. Sigillum regis Gresimiri 140. Sigiperht, testis, 48. Silagus, seu cella s. Joannis 150. Silva insala 143, 144. Silvius Dominicus dux Venetiae et Dalmatiae et im-

perialis prothofodrus p. 149. Simeon, comes Dalmatiae siliquaticus 193, 194. Simon duz 156. Simon presbiter 177, 178. Siliquatici titulus 193, 194. Sinize testis 173. Sirmi praefectura 3. Sirmienses 2. Sirmiensis Pannonia 1. Sirmiam 3.

Sirmus, filius Praestantii prioris Spalat. 102. Sirnovntza, locus 174, 177. Sirvos, filius Lastari 98. Sisciana ecclesia 81.

Siscianus episcopus Joannes 197. Constantinus 198. Sisinii filii Margutius et, Ursatius 113. ^

Sismanus inlperator Bulgarornm 96. Sittimiro (de) Tessen 176. Sitinicas yide (setinicus) Slabini 86. Slaiza (Slayica) dvornik 159, 160, 165.

Slaiza, testis 159. ^

Slano, locus. 98.

Slavan Commerzarius 186.

Slavaz, banus 189.

Slaviz rex Croatiae 148, 171, et ejas frater 148.

Slaviza frater iupani Petri 143.

Slayiza, iupanus 130.

Slayizo^ ayunculus Petri Slayi, filii Bosseni Moristici.

212. Slavizo frater Jeroslavi 176. Slavizo, nonensis 141. Slavizo rex Croatiae y. Slaviz. Slavizus, testis 142. Slavnae filius Jurislaus 216. Slavogost, iapanus 161. Slavonia, 127. Slavorum regio 88.

Slavus Petrus, filius Bosseni Moristici 212. Slivinich, fons 141. Slivicus, locus 213. Slobba Petrus 112. Slobba parvus puer, emptus 173. Slora, nobilis iadr. 187. Slovgenzin marcha, (slovenaka krajina) 49. Slovigna de Martinusins, examinator Comitis Marchi

et eius Curiae 141. Sluradi Petriz, Michael ac Martinus; ciyes.Jadr. 214. Sluvina filius Dragabuti de Cerani 157. bmaragdam 112. Smina, locus 178. Smine, locus 164. Smurdazani, locus 133. Snathola Dabro 131. Socolar Apricins 136. Socolaristich Aprizo 147, 148.

Solidi 37, 111, 112, 138, 145, 146, 149, 165, 167, 170, 172, 180, 181, aurei 139. Solidi in Cattaro 41. Solidi mancosi 37. Solidi romanati 187. Solidi Bomanoram 156, 157, 168. Solium regale 178. Solomon, testis, 67. Sorbuliae regnum 104, 151. Soriguturensis episcopatus 44. Sorignturensis episcopus 44. Sova, famulus 116.

Sovinna setenicus 137 Sachih (satnik?) 138. Sovinnae filius 177. Spalatenses cives: Desa, Michael, Stephanas, Nichi-

forus, Dominicus/Drasi, Forminns, Salatus A. 107(^

p. 149. Spalatensis Archiepiscopatas 163. Spalatinorum, viri 170. Spalato civitas 171, 176. Spalatnm civitas 73, 78, 79, 91, 98, 133, 149, 185,

187. Spalazulo^ locas 149. Spaletanus archiepiscopus 161. Spalleto civitas 163. Speculi-Juliensis episcopus 44. Spinanti, locus 149. Spinunti, locus 169. Spiritualis pater regis Svinimiri 153. Spizar, testis 146. Sramleni filius Dedomir. 212. Sremi banus 188. Srenine de Daimus 174! Srenine, yilla. 211.

251

Stafilnm locus

Stablis de Nicolaos notarins 85.

Stagpaenses 105.

Stagnensis ecclesia 81.

Staligatns, cins tragnr 124.

Stana, soror s. Ben^icti 134.

Stanimir, aibensis 141.

Stanimir, terra 160.

Stano filins Petrizi 175.

Btantinnm, mnnioipinm ld8.

Stara de grano 173, 176.

Stara de sale 172.

Starchand, advocatns 48.

Stasnccns Basilins 173.

Statnta 188.

Statnta antiqua regnm Chroatiae 128. '

Statnta canonnm 20.

Statnta maiorum 12.

Statntnm 140.

Stanratins episcopns Istriensis B6, 39.

Stenice, locas et castmm lat. Mnmia 140, 210.

Stephanizi filii Petrazia et Sdedrng 172.

dtephanizo, testis 106.

Stephanns banns Croatiae 111.

Stephanns capellanns (regis) et presb. s. Nicolai

162, 164. Stephanns diaeonns salonit 6, 30, 31. Stephanns diaconns spalat. 102. Stephanns diaconns testis 176. Stephanm dnz Croatomm 126, 164. Stephanns dnz et haeres Cresimiri regis 133. Stephanns episc. Istriensis 86, 39. Stepbanns episc. jadrensis 125, 130, 131, 132, 140,

141, 153, 154, 155. Stephanns episcopus mncnrensis 198. Stephanns episc. Nonensis 147. 150. Stephanns episcopns scodrensis 6. Stephanns, nlias Badimiri, Camerarins tertins 73. Stephanns frater Badoslai 147, 167, 168. Stephanns inpanns 173. Stephanns magister militam 37. Stephanns monachns et presb. spalat 106. Stephanns nepos Cichae abbatissae ? Episcopns iader.

181. Stephanns papa 41. Stepbanns VI. papa 71.

Stephanns Prasca (Protospatharias ?) banns p. 129. Stepbanus presbiter 197. Stephanns presb^rter, filins Beles 113. Stephanns presb. Spal. 135. Stephanns primicerius notariorum salonit. 14. Stephanus I. rez Croatiae, pater Cresimiri p. 118. Stephanus I. rex Croatiae 126 filias Svatoslai regis

p. 129. Stephanns II. rez Chroatiae 181 rez Chroatornm et

Dalmatinorum 181. 182, 183. Stephanns U. rez Hang. 213.

Stephanus (Samnel) imperator Bnlgaromm A. 994, 96. Stepan, Nonensis 141. Btepas seryas 46. Stersninna brebersiicus inpanus 162 Stresegna 164.

Stressinna 167. Stiglic fiUus servns Lntizi 174. Stilbica, locus 166, 173, Stilpica 212. Stinica, locus 98. StocoUae filius Dimitrius 177, Stojan, Arbensis 141. Stoiana ded 146. Stolec locns in Cetina 164.

Stracin, filins Slavici iupani 142.

Strasimir banus? 109.

Strasiviza, locus 119.

Stratigo civ. Jaderae 125;

Stratigo 105.

Stratigus Dalmatiae 129.

Strazinolun, locus 50, Strazinola 70, Strazinula 204,

206. 208. Strerad, testis 157. Stredrago Marinus 101. Strehemil, servus 47. Streirado et Dmsba filia eius. 157. Streisata Svinimiri regis aTuncuIus, 167. Stresazza (de) Vlcina 176. Stresigna brebersticus iupanus 182. Btresinna Berberistich Comes p. 157. Stresinna Berberistich cum quinque suis militibus

167. Stresinae filins Dnimns 173. Stresmaren, locus. 49.

Stressa, Streisata, avuncnlns regis Svinimiri 167, 175. Stressae avuncnli Svinimiri regis terrae in Massaro,

a Salona usque Biaki 175. Stridonis oppidum 189. Striaza Dabro 146. Strietech servus 76.. Strioza filius Zenici 97. Stromogin, locus 48. Strosit, filius Dabressa, in servum datns a genitore

174. Strupo, testis 67. «

Studez, regalis pincerna 132. Subenico civitas 175. Subenzani (de) Usemirus 174. Subigi Comites 188. Sublich, locus 70. 204, 206, 208. Suchovara, locus 136, 137. Sudimir, arbensis 141.^ Sndnschice, locus in Clevna 164. Saliza de Mica 176.

Sulpa flurius 50, 69, 70, 201, 264, 205, 208. Somocha nasseri. territorinm 168. Suna famulus 116. Superpostae 39. Surbo, locns 173. Susalo de Bilsoy 176. Susazo villanus 149. Susel forestum 70. 201, 204, 205, 208. Sustina, vallis 168. Savitker, testis, 67.

Svacig Petms banus tempore Svinimiri 189. Svacigi. Comites 188. Svanimiri regis filia clauda. 216. Svataslaus rez Croatiae 129. Svatizz locus 173. Svavia (Savia) 2. Svenimiri regis tempns 189. Svennimir rez. 211, olim 213, v. Svinimir. Svetopluk duz Moraviae 63, 64, 66, rez Sclavomm

71, duz p. 74. Srinimir banus 137, 138, 146. Svinimir Demetrius rez Croatiae et Dalmatiae 152,

153, 157, 160, 161, 162, 163, 165, 167, 170, 175,

177, 178, 182, 189, 210, 213, 215, vide Svanimir,

Svennimir et Svonimir. Svinimiri regis avunculus Streisata. 167. Srinimiri regis avunculns Stresa 175. Srinidrag, Trebenignanin 168. Svonimiri regis epitaphium c. A. 1087, p. 218.

252

Sv^erana iestis 111. Svviskhani, locus 119. Sydraga, locas 119, 168. Sjchovat locus 119. Sjmmachas papa 92. SymoD, testis cam fratre 159. Sjmoniaca haeresis 195. Syndicas procurator 83, 84. Synodalis inquisitio 13. Synodus spalatina A. 1075, 150. Szreliz, Zreliz locus 204, 205, 208.

T.

Tabalecus testis 113.

Tabiscavicas Civicas. 98.

Tabulae 165.

Taco Abricus 98.

Taina Joannes 106.

Talmazo, iuppanus A. 1176, 212.

Tamali pronepos, Germanus presb. 175.

Tamislaus Croatorum rez 76, 78.

Tapete graecum 184.

Tarentum, civitas 55.

Tarvisanenses. 47.

Techomil, servus 76.

Tegoriae 38.

Telinae filius Niciphorus 174.

Teneiium civitas 165, 180.

Teona, Triliae filius 146.

Tepaz, Tepciza, Tepiciza, Tepizo, Tepzo, Tepsius v.

Dignitates. Tepaz Lubomir A. 1089, 182, 219. Tepci Dominicus, Curialis Oomes A. 1076, 153. A.

1078, 162. Tepciza fielan A. 1070, 137. Tepciza Budimir A. 1070-1074, 148. Tepiciza, Tolen seu Tolemir A 1089. 182 Tepizo Jacobus A. 1075—1076, una cum fratribus

p. 157. Tepsius Dominicus A. 1076, 155. Tepzo Boleslaus A.1059, 120, A. 1067,129, A. 1070,

136. Terbuniae principatus 86. Tcrgesti districtus 82, 84, 85. Tergestinus episcopuB 83. Tergestinus numerus 37. Tergestum civitas 83, 85 Termini cum lapidibus et ferro signati 46. Ternova civitas Bulgariae 96. lernperch (ad) ecclesia 50, 201, 203, 204, 208. Terra regalis 144. Terraticum 98.

Territorium regale in Croatia 46. - Tessen de Sittimiro 176. Tetisina cum fratre Braticha Sidinna 159. Tessina cum sua filio 165. Tesina, servus 47. Tetralo, nepos principis Pincii 96. Teuthardus cartolarius imp. 210. Teuzo, legatas Alezandri II. papae 124. Thaiza filius Jurae 165.

Thassa Gussichius, Jurae, Gurgi, filins 167^ 168. Theatri porta in Salona 97. Thechenna, filius Verdenna 168. Thelonea. 69, 201, 203, 208. Theodora Augusta imp. 112, 115, 116. Theodoria, mater Joannis 75. Theodoricus rex Gotboram 1, 2, 193, 194.

Theodorius presbiter et sacrarius regaliB 133. Theodorius sacerdos, regius scriba 177, cancellariitB

regis 178. Theodorius, tribunus iadrensis 75. Theodorus abbas s. Stephani protomartyris 143, 183. Theodorus diaconus scriniarius Zach. papae-36. Theodorus, episc. Istriensis 36. Theodorus filius Zubinici 97.

Theodorus presb. et cancellarius eccl. s. Doiroi 185. TheodoruB presbyter et GanceUarius regis Svinimiri

155. Theodorua presb. notarius )23, 139. Theodorus presbiter Spal. 179: Theodorus scriba d. regis 165. Theodorus scriptor 163. Theodorus Ypato 37. Theodosius diaconus nonensis 60. Theodosius episc. belgradensis 118, 120, 136, 153,

157. Theodosius episcopus nonensis 65, 199. Theodosius tribunus iader. 95. Theophana augusta mater Ottonis U. 204, coniiix

Ottonis 205. Theopliilactus Archidiaconus 36. Theotmarus archicapellanus ^2. Thessalonica urbs 3. 5. Thessalonicensis episcopus 3. Thessimir villanus 160.

Thessina villanus cum filiis Szidina et Desinna 160. Thitmari epis. memoria 205. *

Thoma presbyter 157. Thomas defensor eccles salonit. 34. Thracia 3. Tiberi Fuscus 173. Ticine. Dominicus 181. Ticyanus episcopus Arbensis 196.

Tigala Micha 174.

Tilago ^insula 147.

Tilago,* locus 95.

Tilagus, insula 124.

Tilstacossa Girdan 172.

Tilstacosae Dragana 171

Tilstecossae vinea 170.

Tin, mons 133.

Tinniiinpach rivulus 68, 200, 207.

Tirpimirus dux Croatorum 45^ 46. 72, eius memo- ria 153.

Tiufinpach, locus 70, 204, 20ii, 208.

Tochenia, Tochinia terra regalis 126. 144, 165.

Toednic, locus 175.

Togedrag cluzar 173,- 175.

Tolen aut Tolemir tepiciza 182.

Tolimir psar 137.

ToUanus filius Miroslavi 174.

ToIIia, abbatissa s. Mariae A. 1199, 215.

Tollimir testis 147. .

Tomidrag, nonensis 141.

Tomidrug filius Naiesdae 176.

Tomizai, frater Sbinnae 176, 177.

Torreziae praedium 102.

Tragi, moneta, 160.

Tragurienses cives, Petrus Bello, Georgius Bogaboici *

Joannes Chudi, Desa, Andreas, DoiQ. 149.

Traguriensis civitas 124.

Tragurii prioris terra 173.

Tragurinus, Joannes filius Pirvo presbyter 107.

Tragurinus Martinus 107.

Tragurinus Petrana 111.

Tragurium civitas 1, 209, 216.

r

263

Trahoae, locas 50, Trahof 70, 204, 205

Tnnslatio sorvoruin 176.

TraDso Abbas s. ObrisogODi 110 y. Traso.

Trapico, yillanas 97.

Traso abbas s. CbrisogODi 95, 106, 107, 112, 121,

129 147, Travas, amnis 69, 201, 204, 205, 206. Trebavizi filias Andreas 160. Trebenignanin Svinidrag 168. Trebina, locas 50, 70, 204, 206, 208. Treisima cintas 69, 201, 203, 207. Treisima, flamen, 69, 201, 204, 205, 208. Treizizi yilla 165, 167. Tremitana insnla 108. Treni promontoriam 214. Treverensis arcbiepiscopatas 92. Treaaina amnis 69. Tribigoi Grascicbe 137. Tribis, vallis 97. Tribisetas pater Michaelis 97. Tribachi, testis 156. Tribonati 38.

Tribuni Civiiatum Dalmatiae et Croatiae.

Absarensis Yiaro A. 969, p. 91.

Arbenses, Arbesani : Joannes A. 986, p. 95, Bellata A. 1018, p. 99. '

De Cala, llkias A. 969, p. 91.

Jadrenses : Theodorius 75, A. 918, Praestantias, Constantinas, Vitalis, Georgias, Dabro, Anasta- sias, Paalas, p. 76. — Anno 969. Dabro p. 90. — A. 986, Domnias, Lampredias, Petras, Maias Cernecbae, Dabro frater Mai, Ursana, Barba, Ni- chiphorDs, Plato p. 95 — A. 990 Domnius, Tbeo- dosius, Lampredius, Petras, Maius, Dabro frater eius, Ursana, Petrus II. Barba, Nykiphorus, Jo- annes, Plato. — A. 1038 Vitalis, Drago, Drasa, p. 107. — A. 1034, Praestanoius, Dabro, p. 107.

— A. 1036, Praestancius, Dabro, Cerneca, p. 110.

— A. 1044, Paalas p. 114. - A. 1067, Prae- stantius, Dabro I. Dabro II. Martinus, Cerneoa, Andreas postea prior, Sergias, Georgius, aius, Martinus, Ursana, Petras, Pancella p. 130. A. 1091. Tranzanus filius Peze 185.

Mariae ia Acu. Maius tribanaR A. 969, p. 91.

Spalatini : Petrns A. 986, p. 95, Gaudinas A. 1075, 149. Tribuni in Istria 38, Tribuniae regnam 85, 104, 151. Tribunus 42.

Tribunus Maius 1105, 142, Zanisns 142, Gregorius.

142, Forminus 142. Tributi immunitas 143. Tributorum libertas 135. Tributum agni et ampallae yini 120. Tributam eereorum 135. Tributum piscationum 147. Tribntum pontificale 152. Tributum toUere 175. Tributum Teneticum 99. TriduUo, civis tragur. 124. Trigisima, locus 60.. Trimonins frater Peciaziti 97. Triphonius diaconus 113. Tripoliza, locus 69, 201, 203, 206. Tristenich locus 148. Trubillo Vlcina 173. Trubula, serva 47. Trudalaca, testis 146.

Tmnzan, iudez 142.

Trunzani filius Bugate 175.

Tmnzanus Maius filius Peze, anni tribunus 185.

Tmtianis Maidiati Dominicns 101.

Tr^clinus 105.

Tnipho s. Confalonius 40.

lYyphonis s. corpns 40, 41.

Tudleipin, locus 50, 70, 201, 204, 205, 208.

Tugarani Tugarini 171, 174.

Tugare, locus 164.

Tugari locus 46.

Tugari de Andreas 172.

Tugari de Boledmg 170.

Tugari de Girgi 170.

Tugari de Eerna 171.

Tugari de Picna et Girgi 171.

Tugina, iupanus armiger 73.

Tulo de Dujmus 178.

Tuontina fluvius 200, 202, 207

Turibulum argenteum 184.

Turkon, famulus, 116.

Turris s. Petri 134.

Tuttundus duz 44.

Typos regalis Croatiae 119.

Tyrrhenum mare 56.

Tzena iupa 86.

Tzentzena iupa 86.

U.

Ubladica de Chelmenani, eius pater • Clonimir, avus

Ciprianus, avia Helena p. 167. Ubrusar Desina A. 1066, 126. Ubrusar, Desimir A. 1072, 144, A. 1089, 182. Ubrusar Visa. A. 1083, 177, 178. Ucnlo (Dauculo-Uiklo) locus 75, 91. Ugo curator sacelli archiepiscopalis 171, capellanus

archiepiscopi 178. Uladislaus Pannoniorum rez 184. Ulciua filius Climini 175. Ulcina Sagoraticus iupanus 175. Ulcininm civitas 104, 151. Uncio, nobilis 145.

Undrima, locus 50, 70, Undrina. 204, 206, 208. Ungari 74, 93. Ungarorum confinia 92. Unlaz, testis 67. Urala fluvius 68. Uriens, filius Cipriani. 215. Ursacius diaconus 113. Ursacius filius Jacobi 113. Ursainna testis 159. Ursana, tribunus Jadr. 95, 130. Ursana (uzor) de Petrana Masitulo 111. Ursaoae filius Junzze 172. Ursanus de Sirnovnyza 174. Ursanus presbyter cum filio suo Dabra 113, Urso abbas s. Mojsis 165. Urso abbas s. Stephani 105, 106. Urso presbiter 172. Urso sacerdos ragus. 103. Ursus Abbas 139. Ursus, diaconus absar. 101. Ursus, missus regis Bulgarorum 58. Ursus presbjrter 197. Ursus patriarcha Aquileiens. 41. Urula, fluvius 200, 203, 207. Usemir, testis 175. Usura 196. Utanhusa, locus 71«

TachiDBft, poBtiappo 161.

Tadia 39.

Vahavft. — UDahanaa, Iocqb 50, 69.

Vakyzo, Yiakizo iDpanDB de Lnka 129, 132.

Talae DCpOB 113.

ValecQS aTQa Radovaoi 13T.

Valentinas, de Procnli IM.

TalentiDae fllias Oeiraai 103.

Talentinus filiaa Petri episcopi 158.

TaleatiDnB veglenaia 100

Valiza prior apalatenais 134, 135, 110.

Valiiae priores fitiaa DaimQS 135.

Valiia Stephanna prior apalateneis 149, 150.

Vallia obacara 121.

Vallis BB. Cosmae et Damiani 159.

Vallia a. Stepbani 169.

Vallia ». VictoriB 147.

Vandali 34.

Vaaa ar^eutea 45.

Tchichi, vicnB 165.

Teca, Hadii prioriB iader. fllia 181.

Vecemii et fllius eina CeinagDuo 177.

Vechedrag filins Chroatini 168.

VecleDsis eccleaia 81.

Tegleases ComitoB BartholomBeoB et Wita» A. 1100, 219.

Tegla, civitas '99, 100.

Vegliae Epiecopi v. Episcopi.

Vcileaziia donator 159.

Veitrich, testis 157.

Veka fllia Cichae 184, 185, Tekenega 186.

Tekemir, iapanna Lnce 136.

Vekemir, nonensis 141.

Vekemir parena Petrici 176.

Tekenega filia Cichae abbatiaBae 126, 146.

TekeDega aater Clcchae 125.

Tekenegae genita Gicca 181.

Tekenego donator 147.

Tekenego aetinicaa 144.

Telconiza filias Dahrazae, ragnaeue 112.

Teliaco, testja 106.

Veliacus, nonensis 141.

Veliga (Velika) locna 48.

Telih (Telika) Iocub 67.

Tellchiza, locas 160.

Tellera de lana, loco monetae 177.

Tellera oviam 172.

Teneti 214

Venditio hominnm illioita 162.

Venditio pneri Blobba et servi Andrtnli a aniB geni- toribos 173, servoram Petri, Zoni, Dracoli, et Pri- bili 174. Boleul fllii Vlasiz, Dragadeti, Dedonae, cam fllio, Maraci Radoalavi de Narenta, Vilcotae Radorani, Dednllir, Mirani, Nicolai et aororia Ma- rinae, Desinttae, Lnbizo, Raccana, Latizi, Perinnae, Vakoii. 174,

Venditio serTornm 113, 114.

Teoditio sororiB Kerniz 160.

Venetiae 88, 39, 89.

Tenetici 40, 41, 41.

Veneticornm dai Petma 41.

Veneticas Johannea monachnB 134.

Vera, aoror s. Benedicti 134.

Veranizza Todari fllia, nior Andocn 111.

Terdata Aprizonia filins 166, 161, 168.

__3 16.

Vdteranas preabjter 81, 34. Vetrich, testia 161. Vetaarensis epiBcopuB 44. Veiillnm regnf Croatiae 163. Tia ad moeDia civitatis Spataten

timam, prope templam a Micb Tia antiqua. 128, 211, 215. Tia antiqna ad eccleBiara a. Uari • 169.

Via carri, slavice colnic. 314. Via magDa ad Salonam ei parte Via publica 119. Via pnblica ad Nonam 216. Tia s. CasBiani 169. Tiachizo, vida Vakyzo iapanns 1! Viar de Apaaro 91. Viatro, civis Absarenais 101. TicariuB Svinimiri legla Croatiae Ticha, testia 173. VicenterBes 47. VichinguB epiacop. nitr. 74. Tictor, episcopas martaritanns li Tictorii a. vallia 95, 147. ViCQB, inita ecclesiam s. Domnii Tigilias papa 4.

Vilcai cODBobiinuB Martaizae 116 Tilcan, bravai 113, 115. Tilcan de Goinego 176. Viloan, preBbyter 148. Tilcana presbitei 177. Vitcani bravari fllias JoanDca 17i Vilcinna indei 142. Vilemii et Preda 166. Vilcomir frater Prede 116. Vileona pastoi 106. Vilemir et frater Bans Pieda 11? Vilkiki testis et nepas snns Prod Vilkiki, tngaiani, 111. Vilkiio aTunalaB Prodani 172. Vilicns (VlcnB) Valecns,) avQB Bi

Lilicns. Villa, nnpei posita 216. Yilla regalis 154. ViUinna comenarins 142. Timinacinm ciTitaa S. Tincnlatnm praeceptnm episcopal Tinotoc 129.

Vipeia Bapter, tenitoriam 318, S Tirhicza, tena 211, 214. Viriovita silTa 141. Yisen polrBticas iapanns l^. Viaen zetinsticns, CeDtene inpani ViBeni filii Deaiza et Bogdan et ViBsa Ubrnaaras 177, 178. YiUdrag, testiB 137, 138. Vitalis Archiep. BagnB. 105, 104 Vitalls epiac. arbeaais 181. Vitalis epiac. iadreDsis 62. Vitalis episc- veglensis lOO, 101. Titalis filiua Tbeodori, Arcbiep. B

p. 217. Titalis, gener Postiappi (Cbrnchi Titalis Michael dui Yenetiae att

Cioatiae et imperialiB prothoae VitaliB presbyter sarniensiB 191. TitaliB prior tragar. ciT. 149.

255

Vitalia snbdiaconas rag. 113.

Vitalis, tribnnas iaderensis 76, 107.

Vitalns abbas s. Cbrisof^oni 114.

Vitan frater Dvornici 175.

Vitaza belgradens. 146

Vitaza, civis tragur. 124.

Vitaza, nnper prior et fratres 186, 187.

Vitaza olim prior A. 1105, 142.

Vitaza, testis 185.

Vitazae terra 172.

Vitazal venditor 158.

Vites Draganego 172.

Vitizo, villanas, 119.

Vitodrag. testis 158, 159.

Vitomir dvornicb 137.

Vitrino, locns 70, 204, 206, 208.

Vlcina de Stresazza 176.

Vlcina filins Branae 166.

Vlcina filins bravari 176.

Vlcina, testis 171.

Volar 129.

Volen index Clissae 176.

Volessa, dad 129, 132.

Volcinna zatinscbicns (Zetinscbicns) inpanus 137.

Voliza prior Spalatensis 178, 179.

Vollari, locns 164.

Voneto, veglensis 100.

Vrania, abbatissa s. Platonis in Jadra A. 1167, p.

211, 212. Vrana, locns 152, 212. Vranna, locns 175. Vrascana et Martazza nepotes Micbazzi avi Petri

Zerni de Gnmaj 175. Vratina mala, testis 176. Vratina polsticns "inpanns 182. Vrera servus 87. Vreten 97. Voicker, testis 67. Vnillns Drago 146. Voitgarias canc. Lad. II. regis. 49. Vnitger, testis 48. Vnitinespercb, locns 69. Vnlcan, setnicns 148. Vnlcina, filias Biti Nasitorti. 213, 215 Vnlgari (Balgari) 54. Vulgaroram (Balgaroram) rex. 60. Valgaram (Balgaroram) princeps 53. Vnlpinae pelles 100. Vnnicba, Vonicba, nobilis de Lapacb, gener Svani-

miri regis. 216.

W.

Wagreini, (va Krajni) locns termini. 68, 69, 201,

202, 204, 205, 207, 208. Wabavva, locas 201, 203, 207. Waltnngesbah, locns. 49. Warnarias 40.

Wassinpercb, mons. 68, 200, 202, 207. Wassncrim aramiator. 209. Wezelinns nobilis miles 166. Wibbenebofi^la mpes. 68. Wicbinns, Unicbinus, episcopus nitriensis 65, v. Vi-

chingus. Willigisus arcbicapellanus 202. Willigisus arcbicapellanus 204, 206. Willihelm testis, 48. * Wiutherias cancellarius Heinr. III. 209. Wirceburgensis episc. Bruno 108. Wissasclavus dux. (Zachulmiae ?) A. 870—900, 217.

Witanesperc, loeus, 50, 202, 203, 208. Witigoba, Uttitigobba, fluvius 68. Wlasici, villa 140. Wormaciae episc. Azeco 107. 108. Wyzdybitlen, famulus 116.

T.

Yculus, locus (Diklo) 128, 129.

Ylena, serva 47.

Ymnaria 145.

Ypatas Mauritias 37, Theodorus 38, Lotavitus 105.

Yrolphus lanreacensis Arcbiepiscopas p. 44, 45.

Ysaac miles Erimberti 71.

Ysac, habas s. Stepbani 178.

Ysidori s. vinea 149.

Z.

Zabrae filins 156.

Zacharias papa 35, 36, 41.

Zacheus 115.

Zacblumorum principatus 86.

Zacholmia 109.

Zacbulmiae nobiles 109.

Zacbulmiae regnum 35, 151.

Zalaca, villanus 111.

Zamarus testis 113.

Zanisns tribunus 142.

Zaratina generatio 41.

Zarsata, iupanus 47.

Zelisto, iupanus camerarius 73.

Zella, civis iadrensis 126.

Zellided iupanus pincernarius 73. '

Zellidrag, macceharius comitissae 73.

Zelliver (2elimir ?) iupanus Cleoniae. 73.

Zelodrag testis 137.

Zentina flumen 86.

Zerni Petrus 170.

Zeroferarii magni et parvuli 184.

Zerotina casa 37.

Zestinje, locus, p. 219.

Zidimir, iupanus 130.

Zirmus prior spalatensis, filius Prestantii prioris 122.

Zirnug testis 175.

Zirno, testis 156.

Zistanesfeld, locas, 69, 201.

Zitallo, superpositus monasteriis 73.

Zoippo Daimus spalat. 134.

Zomboir,* vinitor 116.

Zovinna, centurio 106.

Zovinna et eius frater Ivaza 168.

Zovinna filius Cregomir 160.

Zovinna, Nonensis 141.

Zovinna testis 147.

Zoviz, volar 129.

Zovna setinicns 144.

Zremil, servus 76.

Zuanimerus, rex Croatiae. 216.

Zubinic, venditor 97.

Zudinna villanus 167.

Zuip, civitas 69, 201, 204, 205, 208.

ZulicuB frater Joannis Podcupiza 98.

Zulio, locus 158.

Zulio testis 47.

Zulus venditor 170, 172.

Zara, aurificus 173.

Zuri (2ir), insula, p. 118. Zuris. 120.

Zuric, locus 87.

Zurilli filius Dabrik 172.

Znrilli terra 172. ZDiTb filins TripQDi 148. ZatimDsl testiB 47. Znvani vinea 149. Zuedlobrndo (Svetlobrdo) u

ZTentib&idas dnz (t. Svetoplok ZaentopolcoB tsi. BelaTonim 7 Zierana, testis 111. Zvir, servitium 136. ZTnenlap (vide) Sfetoplak dni

Fogriegke tteba.

Strana 35. redak 7. auworom, iipravi

Straiia 135,

redak 8. inueU

52.

3. STatoplnlca , 20. Cum literiB .

KastislaTa.

, 143.

n 14. otokaSlii

61.

Cam literas.

n 144.

. 34. Endreas

n 75.

12. morbiB

mortis.

, 147.

- nbiljeicil.Pe , 8.BuBinMoi

75.

13. loqoende ■

loquendi.

n 148.

« 75.

14. trnmite

transita.

. 161.

, 4. fllio

76.

8. tena „

leua.

n 161.

i> 16. nostram

76.

10. fetro iocato •

feltro parato.

. 161.

, 17. nequiraus

. 76.

14. mog. •

magietro.

. 161.

, 32. Date

. 76.

26. faratri

baratri.

. . 163.

n 35. et arcnm

76.

29. Odolberti altatii

iBpraTi:Odol-

„ 165.

. 2. rogaa

berti abbati*.

. 166.

„ 23. auatoritu

Strana 104.

4, presnle ispraTi

preaide.

n 180.

n 39. aconacbn

, 104.

lO.BenediktoVII. „ Benedikto VIII.

, 180.

, 105.

23. aigmanna -

signamnB.

. 188.

, I. Alojmi

, 11».

31. donique ,

deiiiqae.

n 189.

,. 1. oko 1101

, 120.

25. cni etiam ,

cni et nt.

.. 199.

. 28.okog.888- n 15. CXVIU.

, 234.

27. euTsga

iuvanoga.

, 209.

/

Vr

CODEX DIPLOMATICUS

REGNl CROXTIAE, SLAVONIAE ET DALMATIAE.

— > i» f

DIPLOMATICKI SBORNIK

f

IBALIEVINE mTSKG S DMIAGUOI I SUTOMJOI.

IZDAJE

1VAN KUKULJEVlO 8AKCIN8KI.

DIO II.

L>

U ZA6REBU.

Stamparija duaoutina albrechta.

1876.

Is

n

MONUMENTA HI8T0RICJ

SLAVOEUM MEEIDIONALIUM.

POVJESTNI SPOME^

JD^NIH SLAVENAH.

IZDAJE IV AN KUKULJEVIC SAKCINSKL

KHJieA lU.

DIPLOMATlfiKI SBOENIK

KBALJEVINE HEVATSKE S DALMACIJOM I eLAVONIJOM. OD GOD. 1102-J200.

(CODEX DIPLOMATICUS REGNI CROATIAE DALMATIAE ET SUVONIAE).

AB ANNO 1102. USQUE AD ANNUM 1200.

U ZAGREBII lS7.i.

TISKOM DRAGUTINA iLBRECHTA.

CODEX DIPLOMATICUS

REGNI CROATIAE, DALMATIAE ET SLAVONIAE.

DIPLOMATICKI SBORNIK

KRALJEVINE HRVATSKE S DALMACIJOM i SLAVONIJOM

IZDAJE

IVAK KURTJLJEVW5 SAKCINSKI.

Dio n.

OD QOOrNE 1102—1200.

(TBOSEOU DBU^TTA ZA JUG0SLAVEN8KU POVJRST I STABIMB).

« I» I » «

U ZAC^REBU 1875.

TISKOM DBAGUTIMA ALBBECHTA.

sUv^sios.r

r^

Predgovor.

U

ovoj knjizj priobcujem one izprave i listine kraljevine Hrvatske i Dal-' macije sa Slavonijom, koje pripadaju jedino dvanaestomu vieku.

Ako su i mnoge od njih u razlicito vrieme i u raznih dielih tiskom jur priobcene, to sam ipak nastojao svekolike, nakoliko bijase moguce, novoj reviziji podvrci, i sravnjivajuci ih bud s maticami, bud sa starijimi ili novi- jimi prepisi, u prvobitnom licu priobciti.

Nacela drzao sam se onoga istoga, koje sam prihvatio kod izdanja prve knjige ovoga sbornika. I u tu knjigu uvrstene su izprave i listine ne samo kraljevine Hrvatske i Dalmacije (s kasnijom Slavonijom) u uzjem, nego i u sirjem smislu, buduci da sam i opet za duznost smatrao, u krug ovoga sbomika povuci takodjer izprave, protezuce se na dolnju , juznu Dalmaciju, koja je cesto mienjala svoje gospodare, pokrovitelje i vladavine.

Gradja ove sbirke sabrana je ponajvise u onih istih miestib, iz kojih je izvadjeno gradivo i prve knjige.

Pogledom na opredieljenje vremena, uvukle su se u njeke listine po- grieske, koje sam stranom odmah u tekstu izpravio, a stranom tekar ka- snije opazio, kad su jur tiskane bile. Tako me glede listine priobcene pod br. CXXVin ucini pozornim g. Tkalcic, da nepripada g. 1175 nego 1185. I doista je moguce, da se je po svoj prilici krivnjom sastavitelja sbornika poveljah biskupije zagrebacke (Liber Privilegiorum episcopatus zagrabiensis) uvukla u istu listinu pogriesno g. 1175., buduci da se u njoj spominje biskup zagr. Prodan kao pokojni, prem da jo§ u listinah g. 1181 kao ziv dolazi. Nadalje spominje se u njoj Job ostrogonski i Pavao kolocki nadbiskup, koje imenuju ugarske listine tekar g. 1186. — 1188. Isto tako spominje se palatin

VI

Farkas, koj dolazi tekar g. 1181, u nasoj listini pod br. CLXIV. docim mu u ugarskih listinah neima ni traga. Pogriesku godine niesu zaliboze opazili ni Kercelic, ni Farlati, ni Katona, a iz prva ni eam g. Tkalcic, u svojih iz- danjih, svakako ima se dakle pomaknuti vrieme izdanja ove listine iz g. 1175 napred do g. II 85. ili 1 1 86, Pogrieskom godine zavedeui Kercelic i Farlati, nacinili su i drugu veliku pogriesku, stvorivsi dva zagrebacka biskupa Prodana, koju je pogriesku sematizam crkve zagr. jur od davna hvale- vriedno izpravio.

Isto tako imade se listina pod br CXXXVIII za jednu godinu napred, to jost u g. 1179 pomaknuti, buduci da je Mauro Mastropetro stoprv ove godine postao duzdom, Mjesto broja indikcije XI imade se staviti broj XII. a epakta XI. Nad listiuama pod br. CIU i CLXIII (pogriesno CLXIV) stoji Buvisna riec oko g. prem da se u tekstu izricno spominju godine 1167. i ,1181. Isto tako imade se i nad listinom CXCII izostaviti riec oko, buduci da listina pada uprav u g. 1188. Za listine CCXV i CCXVI neznam pravo da li pada-ju u naznaceno vrieme oko g. 1190, buduci da glede opatice Stane potanjih podatakah naci mogao nisam.

Posto sam za ra^jasnienje tamnih vremenah nase povjesti u prvoj knjizi Bbornika dodao i nadpise od g. 680 do 1101. to sam smatrao za do- sliednju duznost, da i ovoj knjizi dodam njeke riedke dosada sacuvane nad- pise XII. vieka, kad zaliboze toli potriebita sbornika nadpisah Briednjega vieka jo§te neimamo; prem da je nasa revna akademija znanostih, kako se glasa, i na takovu sbirku u novije doba takodjer svoju pozornost obratila, navlastito pako na toli mnogobrojne nadpise dalmatinske, docim je moj sbornik nadpisah kraljevine Hrvatsk^ i Slavonije, od sriednjega i novijega vieka, u rukopisu mal ne dovrsen.

Kao prvoj knjizi, dodao sam i ovoj toli nuzdan imenik povjestni, mjestopisni, juridicki i ostalih vaznijih predmetah, potaknutih u priobdenih izpravah i listinah, poredavsi azbucno i kronologicno kraljeve, knezove, ba- nove, zupe, zupane, drzavne i gradske dostojanstvenike, pape, patriarke, nadbiskupe, biskupe, crkve, monastire, opate i opatice, tekuce pjeneze itd. te ce moci ovo poredanje dobro sluziti svakomu, koj ce se bawti budi ko- jom vrsti drzavnog i kulturnog zivota naroda hrvatskog na pose, a slaven- skog u obce.

Napokon dodao sam k hrvatskomu popisu sadrzaja, ]0§ i latinski „Summarium*, za laglju porabu knjige onim, koji hrvatski neumjedu, zado- voljivsi time ponjesto i zahtjevu inostrane kritike.

WFT' '

VII

Da li ce se nastaviti izdavanje ovoga Sbornika s trinaestim itd. vje- kom, to zavisi od okolnostih vremena. Svakako bi trebalo, ako se vec pod- puni sbornici izpravah i listinah trinaestoga i sljedecih vjekoVah, u ogrom- nom broju u naSoj domovini nalazecih so, tako brzo izdavali i nebudu, da ee barem pokusaju sastaviti sto podpunija kronologicka regesta onieh listinah, koje su jur tiskane, ili koje su u rukopisu za porabu pristupacnije, cim bi se iztraziteljem nase povjesti ucinila prem velika usluga.

U Zagrebu.dne 31. prosinca 1875.

l» JjL« !S*

SUMMARIUM.

Pag. I. 1101—1102. Colomanus, Ilungariae rex, inito cum Vitale Michaele, Venetiarum duce, foedere

et amicitia, Croatiae et Dalmatiae ducem enm appellat 1

n. 1102. 27. Jan. Albae. Pascalis 11. pontifex Dominieo, archiepiscopo Ragusino, pallium arehi-

episcopale mittit 2

Iir. 1102. 19. aprilis. Laterani, Pascalis II. pontifex, Creseentio^ archiepiscopo spalatensi, jura ejus

archidioecesis sanciens, pallium archiepiscopale tribuit 3

IV. 1102. Nota de foedere duodecim Croaticornm zupanorum ciim Colomano rege inito .... 4

V. 1102. Nota ignoti aequalis scriptoris de Colomani regis jurejurando, quo se ad regni Croatiae

et Balmatiae jura conservanda et defendenda obstringit 5

VI. 1102. Colomanus, Croatiao et Ilungariae rex, jura monasterii monialium s. Mariae, Jaderac degentium, saneit 5

Vil. 1102 16. Nov. Aquileiae. Wodalricus, Istriae dux ejusque uxor Adelaidis, ecclesiae Aquilejensi

plura Istriae loca donat, ex quibus nonnulla in Croatiao finibus sita sunt 6

VITI. 1103. 15. Junii. Colomanus, Croatifte et Hungariae rex, archidioecesi Spalatensi omnia jura et

possessiones confirmat 8

IX. 1103. Augustinus, cardinalis et Pascalis II. pontiiicis legatus, ecclcsiam ss. Cosmae et Damiani monasterio Belgradiensi sti. Joannis Ev. restituit 9

X. c. a. 1103. Pascalis 11. pontifex archiepiscopo Spalatensi exponit, qua de eausa sui legati, tradito pallio archicpiscopali, ab eo postulaverint, ut se jurejurando obstringat, quod quidem Hunga- riae rei ejusque proceres fieri vetabant 9

XI. 1105. Vekenega, monialium abbatissa, matris suae Cichae mancipium do terra Caprula describi curat, quam haec a Jadrensibus emerat 11

XII. 1106. 30. Aprilis Jaderae. Dobro monachus, Veresti filius, vineam Lucorani sitam, emolumento ecclesiae sti. Grisogoni, redimit , . . 11

XIII. c. a. 1106. GregoriuB sti. Petri abbas, terrarum ecclesiae sti. Moysen ad Spalatum sitae, flnes determinat 12

XIV. 1107. Vekenega abbatissa nonnuUas terras Obrovacii sitas, monasterio Jadrensi stae. Mariae, omit 13

XV. 1107. Vekenega abbatissa nonnullas terras loci, qui Lesse dicitur, Obrotacii sitas, a Sirone ct Vekenega, Eadonegae nepte, monasterio Jaderensi stao. Mariae emit ......... 13

XVI. 1108. 25. Mai. Colomanus, Croatiae et Hungariae rex, jurejurando se obstringit Tragurinis, urbi9 eorum totiusque agri jura conservaturum et defensurum esse 14

XVII. 1109. Ragusae. Dominicus archiepiscopus Ragusinus, edicit, nt Ragusina ccclcsia sti. Simeonis monialium monasterii porro quoque sit , 14

XVIII. 1110. Spalati. Pactum de ecclesiae sti. Leonis, et de nonnullis ten-is quas Biula, Vitalis uxor, cathedrali ecclesiae, Traguriensi dono dedit. 15

XIX. c. a. 1106—1111. Fragmentum litis, quam Grregorius, sti. Petri abbas, cum Teobaldo,^Lau- rentii archiepiseopi Strigoniensis praeposito, habuit 16

XX. '1111. 2. Jan. Braciae. Vitus, Stanislai filius, terram, quae Starmeni prodol dicitur, ecclesiae sti. Georgii, Straxevnichii sitae, dono dat 16

a

VIII

Pag. JCXI. 1111. Colomftnus, Croatiae et Hnngariae rex, ecclesiae Arbensi sancit privilegia ct iupanias a

Cresimiro , Croatiae rege data. IV

XXIT. 1112. m. Julio. Boleslavus, jndex Zctensis, ecclesiam sti. Martini, quae Sumeti est, cum appen-

dicibus, monasterio sti. Benedicti, in insula Lacroma sito, dono dat 17

XXIII. 1114. m. Nov. Gerdo judex eeclesiam sti. Martini cum appendicibus, laeromonensi Benedietino- nim monastorio restituit 18

XXIV. 1115. m. Aug. Ragusae. Georgius, Dalmatiae meridionalis et Chulmiae rex, donationem pagi

8. Martiui Sumetensis monasterio sti. Benedicti lacromonsis factam confirmat 19

XXV. 1115. 15. Augusti. Georgius, Dalmatiae meridionalis et orae maritimae rex, Prevlakam, Lusticam, Posiljanum, aliasque terras usque ad Gerblje Catarensibus dono dat 19

XXVI. 1116. Ordelafo Faledro, Venetiarum dux, dona et libertates, a Cresimiro, Croatiae rege factas, monasterio sti. Joannis Ev., Belgradini sito, sancit 20

XXVII. 1118. Arbae. Pactum ducis Ordelafi Faledri cum Arbensibus initum 20

XXVni. 1119. 1 Jnl. Spalati. Maria, monasterii sti. Benedicti Spalatensis abbatissa, quinque partes

cujusdam turris, ad monasterium suum aedificatae, emit 21

XXIX. 1119. Marihena quaedam, vineae cujusdam partem monasterio sti. Benedicti Spalatensis donat 21

XXX. 1119. Daua, Gaudii Falsamini mater, possessiooem quandam ecclesiae sti. Benedicti Spalati sitae, dono dat 22

XXXI. c. a. 1119. DominicuB Galatae, ejusque uxor Chatena, vineam quandam, penes ecclesiam sti. Stephani sitam, monasterio sti. Bencdicti Spalatensis dono dat 22

XXXII. c. a. 1119. Praestancius Basamure ejusque filius Gronda quasdam terras monasterios ti. Bene- dicti Spalatensis dono dant 22

XXXIII. 1121. 28. Sept. Beneventi. Calixtusll. pontifex, Gerardo, archiepiscopo Ragusino, pallium archi- episcopale mittens, jura ejus ecelesiae sancit 23

XXXIV. 1121. 28. Sopt. Beneventi. Calixtua II. pontifex, Dalmatiao superioris scu Dioccleae episcopis injungit, ut primatum, Gcrardi, archiepiscopi Bagusini, agnoscant 24

XXXV. 1124. m. Jul. Stephanus II., Croatiae et Hnngariae rex, Tragurinis et Spalatensibus ea jura sanoit, quae iis Colomanus rex jurejurando dederat 25

XXXVI. 1124. Ursacius episcopns ct nobiles Catarenses ecclesiam sti. Trifuni Catarensis donis augent. 25.

XXXVII. 1129. Michaelis, episcopus Jaderensis, sti. Michaelis ecelesiam monasterio sti. Joannis Ev.,

ad Belgradum sito, donant 26

XXXVTII.1129. Virna, abbas, monasterii sti. Stephani, ad Salonam siti, fines terrarum sui monasterii

determinat 26

XXXIX. 1133. 3. Nov. Vegliae. Veglienses Duymo judici permittunt, ut collectas urbi reparandae et

strenis Vcnetis dandis faciat 27

XL. e. a. 1134. Cornota sacerdos qyosdam pagos monasterio sti. Benedicti, Spalati sito, donat . 27

XLI. 1134. 28. Aprilis. Felicianus, archiepiscopus Strigoniensis, silvam Dubravae sitam, dioecesi Zagrabiensi adjudicat, quam Ladislaus rex, cpiscopatu zagrabiensi constituto, eidem dioeeesi donaverat, quamque quidam Sudenja, deinde Adilbertus judex aliique nobiles ad se pertra- here voluerant 28

XLII. 1134. Michacl, archiepiscopus Jaderensis, et Petrus, urbis Jaderae judex totiusque Dalmaiiae dux dirimunt litem de quibusdam terris, Bravcii sitis, inter monasterium sti. Chrisogoni et stae. Mariae agitatam 29.

XLIIL 1137. Bela II., Hungariae rex, cuidam judici Martino permittens, ut suas possessiones mo- nasterio sti. Pctri, Chiatari in comitatu Zaladiensi sito, donet, quasdam possessiones, ad Mu- ram et trans Dravum sitas, et Scmezam in zagr. Dioec. commemorat 30

XLIV. 1138. Bela II., Croatiae et Ilungariae rex, ecclesiam stae. Mariae, quae est Salonae, archi-

dioeccsi Spalatensi donat 31

XLV. 1138. 24. Mai. Laterani. Innocentins H. pontifex, ad preces Belae II. Hungariae regis, pal-

lium Gaudio archiepiscopo Spalatensi confert 31

XLVI. 1142. 11. Junli. In monte Tlbnrtino. Innocentius II. pontifex judici et civibus Ragusinj^ in- jungit, ut archicpiscopum snum Andream, cui pallium archicpiscopale contulerit, honorifice exeipi}»nt 32

IX

I

Pag. XLVII. 11. Junii. In m. Tiburtino. Innocentlus II. pontifex pallium areliiepiscopale Andreae, arehi-

episcopo Ragusino mittit, privilegia ejus ecclesiae sanciens 33

XLVIII. 1142. Geysa, Croatiae efc Hungariae rex, Spalatensibus antiqua jura confirmat M

XLIX. 1142. m. maio, Spalati. Gejza, Croatiae et Hnngariae rex, Colomani regis jusjurandnm de

conservandis juribus, Spalatensibus renovat , 35

L. 1142. Gejza II., Croatiae et Hungariae rex, donationem ecclesiae stae. Mariae, ad llavium

Salonam sitae arcliidioeccsi Spalatensi confirmat "... 35

LF. 1144. Cernota sacerdos quandam teiTam, quae pod Cileo dicitur, et omncs suas facultates,

monasterio sti. Benedicti Spalatensis dono dat. Item donatae possessionis termini descri-

buntnr. ,..,.. 3G

LU. 1145. Cernota sacerdos in emolumcntum monialium monasterii sti. Benedicti Spalatensis

testamentum conficit ■ 38

LIH. 1145. Magister Henricus, romanae sedis legatus, res inter monachos sti. Stephani Spalatensis

et canouicos ecclesiao sti. Dujmi Spalatensis, de coena, qnam monachi canonicis sccund»

die Paschatis dare obligabantur, ad concordiam adducit . . . , 38

LIV. 1145. m. Dee. Eivoalti. Cives Justinopolitani et Insulani, in Istria, spondent, se Venctis

auxiiio adfuturos, quandocunque classem usque ad Ragusam aut ad Anconam e portu eduxerint . 39 LV. 1145. m. Dec, Polae, Cives Polenses, in Istria, spondent, se Venetis in omni bello usque

Ragusam et Anconam auxilio adfuturos 39

LVI. 1146. Dedomirus spondet, se Gorizam non esse a monasterio sti. Cosmae et Damiani

repatlturum 40

LVII. 1147. Ludovicus, Galliae et Aquitanorum rex, Sugerio, beati Dionysii abbati, nunciat, se se-

cundis avibns in Hungariae portus appulisse, et a proceribus u^agno cum gaudio, donis cu-

mulatum, exceptum fuisse , . 40

LVm. 1150. Spalati. Gaudius, arcliiepiscopus Spalatensis, subsidio renuntians, suos sacerdotes rogat,

ut sibi, Romam profecturo, 50 byzantios mutuos dent, se iis quartam partem tributi urbis

Spalati oppignorare velle ^ 40

LIX. 1150. Urbs Umago in Istria, Dominico Mauroceno, Venetiarum duci spondet, se ei fidem ser-

vaturum, auxilioque eum classe adfuturum, si Veneti ad Jaderam vel ad A^couam stohim

fecerint 41

LX. 1150. Urbs Parentium in Istria, spondet Venetis, se iis cum classe auxilio adfuturam, si ad

J&deram aut Anconam stolum fecerint 42

LXI. 1150. Urbs Rovigno, iu Istria spondet Venetis, se iis fidem servaturam, et annum tributum

Boluturam 42

LXII. 1150. Nova civitas in Istria, spondet Venetis, se cum iisdem stolum facere usque ad Jaderam

aut Anconam 43

LXIII. 1150. Urbs Pola, in Istria sita, Veuetis spondet, se iis usque ad Jaderam aut Anconam

cum classe auxilio adftturam. 43

LXIV. 1151. Gejza II. Croatiae et Hungariae rox, Tragurinorum preeibus permotus, Colomanijusju-

randum et privilegia* cunetis Dalmatiae urbibus data, renovat 44

LXV. 1151. Belussi, Croatiae bani nomen, Hungariae regis nomini subjunctum legitur .... 45

LXVI. 1151. Dessa, Diocleae et Chulmiae dux, insulam Melitam monasterio Stae. Mariae in Pulsano

in monte Gargano Apuliae sito, dono dat 45

LXVII. c. a. 1151. Dessa, Chulmiae magnus comes, ecclesiam Sti. Pancracii omnesque terras, quae

in Babino polje sunt, monasterio sti. Benedicti Lacromonensis dono dat 4G

LXVIII. 1152. 22. Sept. Sienae. Eugenius III. pontifex, Andream, archiepiscopum Ragusinum propter

infirmitatem consolatur, ne, dum male valeat, Romam proficisci teneatur 4G

•

LXIX. 1153. 19. Dec* Laterani. Anastasius IV. pontifex pallium archiepiscopale Andreae, archi-

episcopo Ragusino mittit, et ecclesiae Ragusinae privilegia saneit 47

LXX. 1153. 24. Dec. Laterani. Anastasius IV. pontifex. Ragusinorum cum sede romana agendi modum nec non excommunicationem, a suo legato in nonnullos episcopos et Catareusem ju- dicem vibratam probat , 48

1

X

LXXI. 1153. m. Dec. Vcgliae, Petrus. episcopus Vegliensis, monasterium sti. Benedicti, in Veglia

constituit 49

LXXII. 1153. ni. Dec. Vegliae. Dedoeha et Radoslavus, Castri Castelmuseliii, in insula Veglia

legati, ecclesiam sti. Martini una cum capellani sti. Apollinaris monachis sti. Bcnedieti

dono dant 50

LXXIII. c. a. 1154. 1. Dee. Slavogostus banus, donationem eeclesiae sti. Pancracii monasterlo sti Be-

nedicti Lacromonensis dono dat 51

LXXIV. 1154. 17. oct. Laterani. Anastasius IV. pontifex episcopum Jaderenscm nominat archiepisco-

pum, collato ei pallio archiepiscopali 51

LXXV. 1155. 22. Febr. Romae. Adrianus IV. pontifex Henrico patriarchae gradensi ejnsque successo-

ribus primatum super archidioecesim Jadrensem confert ' . . !* 54

LXXVI. 1155. 24. Apr. Romae. Adrianus IV. pontifex Lampridio, Jaderensi archiep;scopo ejusque

suffragancis notum reddit, se archidioecesim Jaderen^em patriarchae gradenn subjecisse . . 55 LXXVII. c. a. 1156 — 59. 7. Augusti. Baricius banus douationem eeclesiae sti. Paneratii Meletensis

monasterio sti. Benedicti Lacromonensis confirmat , 56

LXXVIII. 1157. 13. Juu. Laterani. Adrianus IV. pontifex, ecclesiae gradensis privilegia Banciens, pri-

matum ei super archldioecesi Jaderensi confert 56

LXXIX. 1158. 4. Jul. Laterani. iA.drianus IV. pontifex, Tribuno, archiepiscopo Ragusano pallium archi-

episcopale confert, eeclesiae ejus privilegia conflrmans 58

LXXX. 1158. Gejza II. Croatiae et Hungariae rex, pagum Sreninam archidioecesi Spalatensi donat,

Branimiri, Croatarum Ducis donatione conflrmata 60

LXXXI. c. a. 1158. in Tino. Gejza IL, Croatiae et Hungariae rex, ecclesiam sti. Bartolomaei Tinensis,

et monasteria sti. Stephani et Moysen Salonensis, cum appendicibus archidloecesi Spalatensi

dono dat 60

LXXXir. c. a. 1160. Absolon, archiepisoopus Spalatensis, relicta propter perseqnutiones sua sede, sa-

cerdotibus et eivibus spalatensibus scribit, ut legatos ipsum revecturos mittant 61

LXXXIII. 1161. 13. Jun. Alexander III. pontifex Henrico patriarchae aquileiensi pallium archiepisco-

pale et prlmatum iaderensem confert 61

LXXXIV. 1161. 2. Jul. Ferentini. Alexauder III. pontifex, quum episcopnm Narniensem nominasset

archioplscopum Spalatensem, eum clero et civibus Spalatensibus commendat 62

LXXXV. 1161. 1. Sept. Ferentiui. Alexander HI. pontifex archiepiscopo Spalatensl injungit, ut Croa-

tarum episcopus et episcopus Tragurinensis aut munus abdicent, aut sede episcopali ammo-

veantur 62

LXXXVI. 1162. 8. Junii, in Viterbo. Alexander UI. pontifex, quum ab archiepiscopo Spalatensi audi-

visset, Spalatenses legem tulisse, ne quis in posterum ex immobilibus bonis quidquam ecele-

siae donaret aut venderet: archiepiscopo Jaderensi injungit, ut Spalatenses ad legem illam

deserendam, si aliter non succedat, anatemate impellat 63

LXXXVII. 1163. 3. Aug. Venetiis. Vitalis Michaelis, Venetiarum dux, Bartolomaeo et Guidoni, Dujmi

comitis filiis, insulam Vegliam sub certis conditionibus, dum vixeriut, dono dat 64

LXXXVIII. 1163. Stephanus III., Croatiae et Hungariae rex, omnio. jura et donationes, a Geyza patre

factas, ecclesiae Spalatensi confirmat 66

LXXXIX. 1163. Strigonii. Stephanus III., Croatiae et Hungariae rex, ratam habet sententiam Belussi

bani, qua silvam Dubravensem Ladislai regis donum, Beruardo, zagrabiensi episcopo adju-

dicaverat, quamque, Gejza rege, quidam Nicolaus comes, nonnuUique simegiensis comitatus

nobiles ad se pertrahere volebant 66

XC. 1164. Petrus, archicpiscopus Spalatensis, ademptam possessionem, ad Tinum sitam, mona-

sterio monialium s. Thomae Belgradiensis restituit 67

XCI. 1166. 28. Junii, Venetiis. Vitalis Michael, Venetiarum dux. urbi Arbae- privilegia confert. . 68

XCII. 1166. Jaderae. Joannes, sti. Chrisogoni abbas, terrarum Kameniani lines describit, quasCo-

smas, iupanus de Luoa, monasterio sti. Chrisogoni donaverat 71

XCUI. 1166. 5 mai. Anagniae. Alexander lU. pontifex, Pelrum, archiepiscopum Spalatensem de qiii-

busdam aerumnis et persequutionibus, quas perpessus est, consolatur, spondetque, nihii se

de dioecesi Jaderensi decreturum, quod ecdesiae Spalatensis jura et dignitatem violaro possit 72

XI

Pag. ICV. 1166. 20. mai. Majus, episcopus Cattarensis, neo eonsecrata altaria ecclesiae sti. Triphonis

describit 73

ICVI. 1167. Jaderae. Lampredius, archiepiscopos Jaderensis, eum Dominico Manroceno comite cete- , risque nobilibus Jaderensibus, terras Bravlcenses monasterio stae Mariae Jaderensis ad-

judieat 73

XCVII. 11G7. Stephanus III., Croatiae et Hungariae rex, antiqua jura Sibenicensibus sancit ... 74 XCVIII. 1167. 22. aug. Beneventi. Alexand^r III. pontifex Alberto cardinali, Dalmatiae legato, notum

reddit, quae de quodam Bonumiro de Siponto liberando, mandaverit arohiep. Jaderensi, ea

observatione addita, sibi non carum futurum, si eundem Albertum Spalatenses archiep. eligerent 75 XCIX. 1167. 29. Dec. Beneventi. Alexander III., archiepiscopo Ragusino pallium archiepisoopale

mittens, possessiones et privilegia ecclesiae Ragusinae sancit 75

C. 1167. 29. Dec. Beneventi. Aiexander III. pontifex, clero Ulcinensi et Antivarensi injungit, ne

pareant suis episcopis, quoad se ii episcopo Bagusino non subjeoerint . . 77

CI. 1167. 29. Dec. Beneventi. Alexander III. pontifex, superioris Dalmatiae clero severe injungit,

ut Tribuno archiepiscopo Ragusino, pareant 77

CII. 1167. 29. Dec. Beneventi. Alexander III. pontifex Lazamm Arbaniae episcopum laudat, quod

ex graeco-orientali ad romanam ecelesiam transire velit, eique injungit, ut Tribunum, archi-

episcopum Ragusinnm, mitropolitam agnoscat 78

CIII. 1167. Almlsani cum Cattarensibus amicitiam ineunt 79

CIV. c. a. 1167—1172. Maurello quidam Gerardum, archiepiscopum Spalatensem rogat, ut AI-

bertum, suum, generum puniat, quod repulsa legitima uxore, consanguineam quandam matri-

monio sibi junxerit 79

CV. 1168. 3. Jan. Beneventi. Alexander III. pontifex Durachianis romani ritus injungit, ut Tri-

bunum, sedis apostolicae legatum, archiepiscopumque Ragusinum bene excipiant .... 80 CVI. c. a. 1168. 12. Febr. Beneventi, Alexander III. pontifex Gerardo, neocreato archiepisoopo

SpaJatansi suadet, ne sit mox initio nimium soUioitus de ecclesia sua, cum nimia solertia

magnopere animos coneitaverit 80

CVII. 1168. 4. Jul. Ragusae. Joannes, de Canale, slbi Ragusae secundum leges judicatum fuisse

dicit , 81

CVIII. 1167 — 1169. 23. Deo. Beneventi. Alexander III. pontifex archiepiscopo Spalatensi injungit,

ut cives Sibenicenses impellat ad ea restituenda, quae Godfrido, filio Bonimiri rapuerint 82 CIX. 1168—1169 5. apr. Beneventi. . Alexander III. pontifex canonicis Spalatensibns injungit,

ut collegae Cerno canonieatum restituant 82

CX. 1168—1169. 1. Jan. Beneventi. Alexander III. pontifex Pharensibus injnngit, ut pulsum epi-

scopum Martinum episcopum agnoscant 83

CXI. 1168—1170. 3. Jan. Beneventi. Alexander III. pontifex legatum Gerardum, archiepiscopum

Spalatensem docet, quo modo cum iis agendum sit, qui duas uxores habent . . . . * . 83 CXII. 1169. 30. Jan. Beneventi. Alexander III. pontifex Mireo, episcopo Segniensi injungit, ut

praedecessorum more se arehiepiscopo Spalatensi fidelem exhibeat 84

CXIII. 1169. 13. May. Ragasae. Cives Pisani cum Ragusinis et Spalatensibus amicitiam ineunt . . 84

CXIV. e. a. 1169 — 1170. Communitas dc Popovo Ragusinis turbatam pacem oggerit 85

CXV. 1169—1170. 18. Febr. Beneventi. Alexander III. pontifex Gerardo, archiepiscopo Spalatensi siio legato, scribit, ut in lite, quae inter Templarios et episcopum Scardonensem, de Vrana, a Dimitrio, Croatiae duce, sacrae sedi donata, suscitata sit, sententiam Templarils favorabilem dicat 86

CXVI. 1170. 3. Junii. Verulis. Alexander III, pontifex archiepiscoporum Gaudii et Gerardi de- cretum confirmat, ne clerus adjutorium conferat archiepiscopo, Graecorum imperatorem vel Hungariae regem iuvisenti 86

CXVU. c. a. 1170. Rosana, monialinm s. Mariae Jaderensis abbatissa, quemdam puerum Pervosum,

qui a moribunda moniali Stana monasterio traditus est, educandum suscipit 87

CXVIII. c. a. 1171. Chaza, monialium sti. Benedicti Spalatensis abbatissa, terminos terrarum, quae

Dillati sunt, profert 87

XII

Pag. GJIX. 1171. m. apr. Spalati. Spalatenses pacem cam Clissanis agitant, et de vendendis mancipiis

decernunt 88

CXX. 0. a. 1170,— 1171. Verulis. Gerardus, archiepiscopus Spalatensis, corripit clerum quod

nullas ad se dederit lirtoras, quum suos legatos Eomam misisset 89

CXXI. 1172. Jaderae. Dessen Slovini filius, Sidragae jupanns, monastcrio s. Cosmae et Damiani

ablatum territorium Mojmiri, adjudicat 90

CXXII. 1173. 2. oct. Spalati. Petrus sacerdos et ecclesiae sti. Michaelis Sabulensis dominus, eidem

ecclesiae quandam terram dono dat 90

CXXIII. 1173—1176. Status Hungariae Croatiae et Dalmatiae Bela IH. rege 91

CXXIY. 1174. m. Feb Venetiis. Sebastianns Ziani, Venetiarum dux, Tragurioos in suam tutelam

suscipit, et a violentibus tributis liberat 92

CXXV. 1174. m. Aug. Eivoalti. Sebastianus Ziaiii, Venetiarum dux, urbem Chesam, in insula Pago

sitam, Rogero Mauroccno, comitis Jaderensis fiUo donat 92

CXXVI. 1174. Nicephorus, monasterii sti. Cosmae et Damiani abbas, terras ad Tinum sitas, a Vul-

cina Bruconia emit 93

CXXVII. 1174. Spalatenses lege cavent, ne mulieres coram judice tesies sumautnr 95

CXXVIII. 1175. (erronee loco 1186) vide p. 225. Bela Ul., Croatia^ et Hungariae rex, eapitulo Za-

grabiensi Zelinam et Novi confirmat, quae praedia Prodanus, episcopus Zagrabiensis, ut

ea capitulo dono det, emit 93

CXXIX. • 1175. 15. Nov. Jaderae. Judioium Jaderense terram Petrizani, ad ecclesiam sti. Vigilii sitam

monasterio monialium stae. Mariae adjudicat 94

CXXX. c. a. 1175. Jaderae. Termini terrarum s. Mariae in loco Petrizani 95

CXXXI. -1176. Spalati. Monasterio s. Petri Gomaiensis quaedam sub lite exhaerentes terrae adjudicantur 90 CXXXII. 1177. m. Febr. Jaderae. Lampredius, arehiepiscopus Jaderensis, oum consulibus ot dominia

Jaderensibus inter Arbenses et Rogerum, comitem Pagensem, jus dicunjt 97

CXXXIII. 1177. Eaimundus, cardinalis saeraeque sedis legatus, archiepiscopum Jaderensem totumque

clerum dalmaticum ad synodum Spalatum vocat 98

CXXXIV. 1177. Sacerdos quidam Jaderensis, probabiliter ipse archiepiscopus, se apud Spalatcnses

excusat, quod ad synodum Spalatensem propter diversa impedimenta venire non possit,

rogatque ut synodus differatur * 99

CXXXV. 1177. 23. Jul. Venetiis. Alexander III. pontifex archiepiscopo Spalatensi suoque lcgato et

episcopo Traguriensi notum reddit, suum legatum, ex Siciiia redeuntem, in itinere a quibus

dam piratia spoliatum fuisse, iisque injunglt, ut abreptas res inveniant, piratasque cum

duobus comitibuB, qui una erant, et pro necessitate, cnm omnibus civibus Sibenicen-

sibus anatemate et excommunicatione feriant 100

CXXXVI. 1177. 22. aug. Venetiis. Alexander III. pontifex, Raimundum de Capella eardinalem in

Dalmatiam mittit, ut litem, quae inter archidioeccsim Spalatengem et Jadcrcnsem de po-

testate dioecesis Farensis agitetur, dirimat 101

CXXXVII. 1177. Matheus, episcopus Nonensis, archiepiscopum Spalatensem rogat, ut ee in qnerela,

a quadam muliere apud sacram sedem suscitata, defendat, ea re addita, sacrae scdis le-

gatum ab archiepiscopo Jaderensi aegro animo abivisse 101

CXXXVIII. 1178. (erronee loco 1179) m. Sept. Venetiis. Aureus Mastropetrus, Venetiarum dui, Tragu-

rinenses tutandos suscipit 102

CXXXIX. 1178. Laterani. Alexander III. poutifex omnia jura et bona monasterio sti. Cosmae et Da-

miani confirmat 103

CXL. 1178. Spalati. Dujmus, Prestantii filius cum fratre Stano cunctisque consangaineis, ex de-

creto judicis, Croatiae ducis, villam Zovigi terrasque ad Perun sitas, quae a Niceforo,

avo suo, testamento acceperunt, suscipiunt '. . . . 101

CXLI. 1178. 21. oct. Isacus, monasterii sti. Stephani ad Salonam siti, abbas, quasdam monasterii

terras, terra Eobila dicta, quae Bettae, Mesagalini uxoris ejusque filii Radi erant, permutat 105 CXLII. 1178. 21. oct. Isacus, monasterii sti. Stephani ad Spalatum siti abbas, Bettae, Joaunis,

Mesagalini uxori ejasque fiiio Rado terras monasterii in Retosig, pro tcrra, quac dicitur

Kobila, permutandas tradit ; 106

r

XIII

cxLni.

CXLIV.

CXLV. CXLVI.

CXLVU.

cxLvin.

CXLIX. CL.

CLI.

CLII.

CLIII.

CLIV.

CLV.

CLVI.

CLVII.

CLVnL CLIX.

CLX.

CLXI.

CLXII.

CLXIII.

CLXIV.

CLXV.

CLXVL

Pag. 1178. Gregorius, archiepiscopiis Antivarensis, primatiim archidioeoesis Salonensis, tota Dal-

matia exercendum, agnoscit 106

1178. Stanica, qui Valar dicitur, a molendinis Salonensibus liebdomade Natalis Domini

et Paschatis tributum exigere pr(jhibetur 107

1178. Fragmentum, quo Spalatenses Emanuelis, Graecorum regis, imperium agnoscunt . 107

c. a. 1178. 24. Nov. Anagnani. Alexander III. Teobaldo, arehiepiscopo Jaderensi seribit, ut

Jaderenses mitiget, quorum animi concitati sint propter Pontificis decretnm, quo patriarchae

gradensi jus arehiepiscopum Jaderensem confirmandi et ordinandi collatum fuerit . . . 107

1178. Arbae. Judicium Arbense decernit, ut sacerdos, si caput sit familiae, rebus in admi- nistrandis et rationibus prae^andis, non comiti, sed episcopo pareat ....... 108

1179. 24. Jun. Laterani. Alexander III. pontifex patriarchae gradensi seribit, a se, ad preces cleri Jaderensis, episcopum Egubiensem nominatum et consecratum fuisse archiepiscopum

Jaderensem, jus tamen patriarchae, consecrandi, hao re violatum non esse 109

1179. 27. oct. Ablanae. Quidam Croatiae jupani cum Arbensibus pacem ineunt .... 110 1179. Arbae. Duodecim Arbeuses jurejurando confirmant antiquam consuetudinem, nt sa-

cerdos, si caput familiae sit, non comiti, sed episcopo obnoxius sit 110

1179. Gregorius, archiepiseopus Antivarensis, Ferro et Rayncrio, arehiepiscopi Salonensis legatis promittit, se mox Romam iturum, et coram pontifice archidioecesis saloncnsls primatum agnitnrum esse 111

1179. Rajnerius, archiepiscopus Spalatensis, episcopos Tininiensem, Segniensem, Nonensem

et Tragurinenscm Spalatum vocat, secum ad concilium Romam ituros 111

c. a. 1179. Matheus, episcopus Noncnsis, Alexandriim pontificem rogat, ut divisionem,

quae inter dioeeesim Segniensem et Nonensem facta sit, confirmat 112

c. a. 1179. Rajnerius, archiepiscopus Spalatensis. Alexandrum III. pontificem rogat, ne Mirei, episcoj^i Segniensis precos, si quid contra novam Segnicnsis et Nonensis dioecesis divisionem moliretur, exaudiat 112

1180. m. martlo. Emanuei, Graecorum rex, Rogerio, Dulmatiae duci, scribit, ut quasdam abreptas terras ccelesiae Spalatensi restitui euret, imprimis terram in villa Sarengine siiam 112 1180. 10. Jun. Spalati. Rogerius, Slavoniae dux, Rajnerio, archiepiscopo Spalateusi, duos pristaldos mittit, qui eum in posscssionem terrarum ecclesiae st. Bartolomaei iuducant. . 113 1180. 4. oct. Tusculani. Alexander III. pontifex clero totiquo Dalmatiae populo, nec non

toti Slavoniae notum reddit, se eo migisse Teobaldum, suum in rebus ecclesiasticis admi- nistrandis legatum 114

1180. Teobaldus, sacrae sedis legatus, Culino. Bosniae bano, pontificias litteras mittit, ut

sibi duos famulos et pelles martulinas mittat 114

c. a. 1180. Georgius, archiepiscopus Dioeleensis et Autivarensis, Gualtero, canouioo Spa- latensi sacraeque sedis legato scribit de pcrsequutione, a Nemanja magno iupano contra

ecolesiam concitata 115

c. a. 1180. Cliaza, monasterii monialium s. Benedicti ad Spalatum siti abbatissa, nonnullas mo-

nasterii abreptas terras conscribi eurat 115

c. a. 1180—1190. Aureus Mastropetrus, Venetiarum dux, Philippo de Aiboles injungit, ut Jaderensibus persuadeat, se invito cos a nounulis Venetis mari damnum passos fuisse. . 116

1181. m. Jan. aut Febr. Teobaldus, pontificis legatus, dioecesim Farensem archidioecesi Spalatensi adjudicat . . ■ 117

1181. m. Febr. Jaderae, Maurus, comes totinsque marittimae orae belli dux pagum, qui dicitur Coquickiani Stanoio Lap^anin adjudicat , 117

1181. m. martlo. Jaderae. Michaelis, episcopus scardonensis, arreptas terras in Bubnianl monasterio monialium sti. Thomae adjudicat 118

1181. 12. mai. Tusculani. Alexander III. pontifex monasterium Benedictinorum sti. Silvestri,

in insula Buci ad Lissam situm, in suam tutelam suscipit 119

1181. 6. Jul. Viterbii. Alexander III. pontifex Belae III. regi suadet, ut clero populoque Spalatensi antiquo more jus archiepiscopum eligendi permittat' 121

XIV

CLXYIl. 1181. 7. Jul. Viterbii. Alexander III. pontifex, Miroslavum Ciiiilraiae comitem, ecclesiae

Dalmatae libertatem violare prohibet, episcopo vero Spalatcnsi ablatum aes rcstituere jabet 122 CLXVIIl. 1181. 20. Aug. Albae. Bcla III. Croatiae et liungariae rex Toplicam, ad Varasdinum sitam,

capitulo Zagrabiensi adjudicat ^. 122

CLXIX. 1181. 20. Sept. Ragnsae. Ragusini cum Cattarensibus pacem faciunt 123

CLXX. c. a. 1179 — 1181. Alexander III. pontifex episcopo Dulmensi respondet, sacerdotes non

dum adultae aetatis sacerdotalem dignitatem, qnam ante concilium Lateranense obtinue-

rint, retinere posse 123

CLXXI. 1182. 23. Jan. Velletri. Lucius III. pontifex omnia jura et bona monasterio sti. Cosmae et

Damiani confirmat ' 124

CLXXII. 1182. 9. Febr. Dedomirus, Sramleni filius, Dyonysii bani pristaldus, monasterium sti.

Chrysogoni inducit in possessionem terrae tierda ad Slivnik sitae, quam ei Druzinik Ded,

annueiite Cresimiro rege, dono dederat ' 125

CLXXIII. 1183. m. oct. Jaderae. Prodanus de Gudizo ejusque uxor Slava omnia sua immobilia bona

monasterio stae. Mariae Jaderensis testamcnto relinquunt 127

CLXXIV. 1184. m. martio. Jaderae. Miroslavns, jupanus Brebiriensis, Dyonisii bani pristaldus, pagum,

qui dicitur Bcrda qui in loco Slivnic est, monasterio sti Chrisogoni restituit 128

CLXXV. 1184. Jaderae. Furminus, Constantini filius, famulo Milodrago permittit, ut Milcam filiam

Zerkanae sibi matrlmonio jungat, ea legc, ut posteri eorum liberi sint 129

CLXXVI. c. a. 1184 Brazatus de Canale, dat suum filium lacromcnsi monasterio pro manupresa. 129 CLXXVII. 1182 — 4. 23. martii. Veletri. Lucins III. pontifex Petro, archiepiscopo Spalatensi, scribit,

se ab eo commendatum hominem, propter senectutem, episcopum nominare non posse 129

CLXXVIIL 1185. 1. maii. Spalati. Decreta synodi Spalatensis 130

CLXXIX. 1184 — 1185. 22. Nov. Veronae. Lucius III. pontifex donationem urbis Segniae et ecclesiae

sti. Georgii, a Bela III. rege factam, Templariis confirmat » . . 132

CLXXX. 1185. Spalati. Petrus archicpiscopus, synodusque Spalatensis confirmant canonicis Spala-

tensibus tributum, quod eis monasterium sti. Stephani singulis annis die Paschatis praestare

tenebatur 133

CLXXXI. 1185. Spalati. Synodus Spalatensis quaedam convivia eanonicis Spalatensibus confirmat . 134 CLXXXII. 1186. m. Jan. Cattari. Jurha setnicus Nemanjae, Rassiae jupani, legatus, cum judicibus

Cattarensibus quaedam decreta edunt -. . . 135

CLXXXhl. 1186. 9. maii. Veronae. Urbanus III. pontifex Cruciferorum hospitale sti. Petri dc Boisce

in dioecesi Nonensi situm, confirmat ." . 135

CLX]tXIV. 1186. 27. scpt. Ragusae. Ragusini cum Nemanja jnpano ejusque fratribus Strazimiro et

Miroslavo pacem ineunt 137

CLXXXV. 1186. 11. Nov. Veronae. Urbanus III. pontifex omnia decreta synodi Spalatensis eon-

firmat, exceptis duobus 138

CLXXXVI. 1186. 12. Dec. Veronae. Urbanus III. pontifex archiepiscopo Spalatensi jus tribuit, ut

ante eum crux deferatur 139

CLXXXVII. 1187. 18. Febr. Radicha, Sramliani filius, dvornicus, monasterio sti. Cosmae et Damiani

ablatas terras et vineas ad Tinum sitas, restituit 139

CLXXXVIII. 1187. 30. Sept. Jaderae. Petracia Negomirus, monachus Jaderensifl testatur, Svinimi-

rum, Croatiae regem, quandam terraui cuidam magistro, proavoScestako dono dedisse. . 140

CLXXXIX. 1187. 25. oct. — 17. Dee. Gregorius VIII. pontifex monasterio Benedictinorum. M.

Cassini ecclesiam s. Mariae de Rezzata confert 141

CXC. . 1187. Spalati. Cerne, Erapi filius, in lite contra monasterium sti. Petri Gumaiensis su-

scitata, sententia decidit 141

CXCI. 1187. Dnymus, Praestantii filius ejnsque consanguinei ten^am, quae dioitur Brest pod Peru- nom, pristaldi sententia aquirunt, quam tamen monasterio sti. Stephani, ad Spaiatum siti, dono dant 142

CXCII. 1188. 19. Febr. Laterani. Clemens III. pontifex omnia jura et bona monasterio stl. Cosmae

et Damiani oonflrmat 142

XV

cxcm.

cxciv.

cxcv.

cxcvi.

cxcvu.

CXCVUI.

cxcrx.

cc.

cci.

ccn. cciii.

cciv. ccv.

ccvi. ccvu.

CCVIU. CCIX.

CCX. CCXI.

ccxu.

CCXIU.

ccxrv. ccxv.

CCXVI.

ccxvn. ccxviu.

CCXIX.

ccxx.

CCXXI, CCXXU.

Pag. 1188. 15. martil. Spalati. Gnibisa, comeB Spalatensis, inter Vulcinum, Viti filium et monasterinm sti. Benedieti transactionem facit de nonnulis terris et vineis, sub lite pen-

dentibus 144

1188. 5. maii. Strigonii. Bela lU. Hungariae et Croatiae rex monasterio sti. Joannis Ev. Belgradini sito, omnia, a Cresimiro et Svenimiro, Croatiae regibuB, data jura et

dona confirmat 145

1188. m. Jnnio. Rivoalti. Joannes, episcopns Veglieusis, ecclesiam sti. Joannis, in urbe

Veglia sitam, ordini sti. Benedicti dono dat 146

1188. 21. Jun. Laterani Clemens III. pontifex pallium archiepiscopale Tribuno, archiepi-

scopo Ragusino mittit, et antiqua ecclesiae Ragusinae jura sancit 147

1188. 8. Oct. in Rubigno. Rubinienses cum Ragnsinis itcrum pacem ineunt .... 149

1188. 8. Dec. Jaderae. Panlus, Petri Ljubae filius, monasterio sti. Cosmae et Damiani Rogovo vendit 150

1189. 14. mart. apud Aquapendentem. Fridericus, Romanorum imperator, Almissanos damnum, quod piratae quibusdam subditis in Apulia agentibus fcerunt, resarcire jubet 150 1189. 2. Maii. Jaderae. Michaelis, episcopus Scardonensls, possessionem Bubnjani mona-

sterio monialium sti. Demetrii Jadereusis iterum adjudicat 151

1189. 28. Jun. Laterani. Clemens UI. pontifex donationem ecclesiae sti. Martini mona-

sterio sti. Grysogoni Jaderensis confirmat 151

1189. m. Junio. Spalati. Fragmentum, in quo magistratus Spalatenses commemorantur 152 1189. 29. Ang. Ragusae. Cullnus, Bosniae banus, jus iu suis provinciis mercatum exer-

cendi Ragusinis tribuit 152

1189. Tragurii. Termini, terrarum ecclesiae st. Mariae Spiljanen&is conscribuntur. . . 153

1189. Petms monachus terras et terminos monasterii sti. Petri Klobuccensis, aput Tra- gurinm siti conscribit 154

1190. 3. Febr. Ragusa. Ragusini legcm condunt. ut omnes advenae, debitores vel ma- lefici, qui ad sti. Blasii festum Ragnsam veniant, liberi atque immunes sint per tres dies

ante festum, totidemque post festum 155

1190. 5. martii. Jaderae. ToIIia, Lampridi filia, monialium stae. Mariae Jaderensis abba-

tissa, nonnullarum monasterii vinearum terminos decscribit 155

1190. 3. Mali. Ragusae. Ragusei cum Cachicbibus de pace agnnt 156

1190. 14. maii. Jaderae. Jaderenses, relata de Venetis viotoria, monasterio sti. Grysogoni

insulam, quae dicitur Mauni, a Eresimiro rege donatam, coufirmant 156

1190. 17. Jun. Ragusae. Miroslavus, Chulmiae comcs, cum Ragussis de pace agit . . 157 1190. 26. Jun. Jaderae. Jaderenses cum Arbcnsibns de pace agunt ....... 159

1190. Dabissa, filius Radci, quandam suam terram, Panoli sitam, alia terra, quae Martini Dobrusseyi fuit, permutat 160

1190. Slaba, Ssbini nepos, ablata bona, quae a Sabino avo donata fuerunt, monasterio

Lacromonensi restituere tergiversatur 161

c. a. 1190. Notae monasterii monialium stae. Mariae Jaderensis 161

1190 (?) Stana, stae. Mariae Jaderensis abbatissa, famulos emit , . . . 161

c. a. 1190 (?) Stana, stae. Mariae Jaderensls abbatissa, quot pccora veudiderit, notat. . 161

1191. 13 mart. Romae. Clemens III. pontifex pallium archiepiscopale Petro, archiepiscopo Spalateusi, confert, ejusqne archidioecesis ambitum describit 162

1191. ad Labenam. Termini inter Smokvicam et Labenam describuntur 164

1192. 16. Mart. Spalati. Petrus, archiepiscopns Spalatensis, tributa, quae capitulo Tra- guriensi dari debeant, adducit 164

1192. Petms, archiepiscopus Jaderensis, terram, quae Abnla dicitur, monasterio mo- nialinm sti. Benedicti Spalatensis adjudicat 165

1192. Ecclesia stae. Mariae Toplicensis sacrae sedi tributum pendit 166

1193. 1. Jan.— 28. Martii. Joannes, Ratini filius, quandam terram, Salonae post eccle-

siam stae. Mariae sitam, monasterio sti. Stephani in Salona vendit 166

6

XVI

^

CCXXIII. CCXXIV.

ccxxv.

CCXXVI.

CCXXVII.

CCXXVUI.

CCXXIX.

ccxxx.

CCXXXI. CCXXXII. CCXXXIII. CCXXXIV.

ccxxxv.

CCXXXVI.

CCXXXVII. CCXXXVIII.

CCXXXIX.

CCXL.

CCXLI.

CCXLII.

CCXLIII. CCXLIV.

CCXLV.

CCXLVI.

CCXLVII.

1193. 25. Jiinii. Isaias filias Andreae terras a monasterio laoromensi abreptas itenun

cedit 167

1193. 7. Sept. Arbae. Petrus Foscarus, Henrici Danduli, Venetiarum ducis legatus, Arbenses in Venetiarum ditionem suscipit^ omniaque jura et consuetudines eorum,

jurejurando sancit

1193. Calanus, episcopus Quinqueecclesiensis et totius Dalmatiae et Croatiae gubernator, quandam possessionem, ad Kamenicam sitam, Dominico, episcopo zagrabiensi, adja-

dicat 167

1893. Calamus episcopus Quinqueecclesiensis, et totius Croatiae et Dalmatiae gabernator, decimam pagorom Krapina, Okich, Pogoria, quam prius totius Slavoniae dux percipiebat,

Dominico, episcopo Zagrabiensi adjudicat 168

1193. Bela III. Croatiae et Hungariae rex comitatum Modrnssiensem Bartolomaeo, Vegliae

comiti, dono dat 169

1193. Joannes, Ratini filius, quandam terram, Salonae sitam, quae Stajec dicitur, mona- sterio st. Stephani, quod ad Spalatum est, vendit 170

1193. 8. oct. Jaderae. Eogerius, Dominici Mauroceni comitis filius, 4omum suam, Jaderae sitam, Matheo, Zorobabelis filio, vendit 170

1194. 4. Junii Jaderae. Termini terrarum monasterii sti. Cosmae et Damiani, apud Bel-

gradum siti, ot sti. Demetrii Jaderensis describuntur 171

1184. 9. Julii ad Tinum. Termini terrarum Templariorum et monasterii sti. Cosmae et Damiani praefiguntnr 172

1195. 5. Maii, Laterani. Celestinus III. pontifex, omnia bona et possessiones monasterio

sti. Grysogoni Jaderensis confirmat 173

1195. 3. Maii. Ragusae. Arbitri in lite pendenti, inter Bernardum, arohiepisoopum Ragu-

seum et cjus canonicos reliquumque clerum jus dicunt 175

18. Maii Laterani. Celestinus III. pontifex Vincentio, sti. Grysogoni Jaderensis abbati,

mitrae, annuli, bacuLi et sandaliorum usum permittit 177

1195. Spalati. Chazza monialium sti. Benedicti spalatensis abbatisa, de haeredibus hae- reditatequo famulae Dussicae decernit 177

1195. Jaderae. Fragmentum, quod documento est, Emericum, Belae III. regis filium, vivo fratre, bis regem fiiisso coronatum, quum Dalmatinm et Croatiam conjunctas administaret 178 c. a. 1195. Testamentum Gregorii, archiepiscopi Antivarensis 178

1196. 15. Junii. Laterani. Celestinus III. pontifex. inter archiepiscopum Spalatensem

ejusque clerum de decimis et tributis praestandis transactionem facit 178

15. Junii Laterani. Ceiestinus III. pontifex episcopis Scardonensi et Tiniensi injungit,

ut litem, inter archiepiscopum Spalatensem ejusque canonicos pendenteuk componant . 179

1196. Emerious, Croatiae et Hungariae rex, tributum Eszekinense, monasterii Chikadoren-

sis abbati adjudicat 180

1196. Dabissa Radki filius, quandam suam terram, quae pod Smokovichem dicitur, Do-

bricae, Prodani Cheleminae uxori permutationis nomine dat 180

c. a. 1196. G. archidiaconus et G. archipresbyter Spalatensis, de itinere Romam su-

scepto et de suo episcopo canonicis Spalatensibus scribunt 180

1186—1196. Asjenus, Bulgarorum imperator, liberum mercatum Raguseis facit ... 181

1197. m. Febr. Michaelis, Starci filius, ejusque consanguinei, Verbicam monasterio sti.

Cosmae et Damiani dono dant 182

1197. 24. Aprilis. Coetus quidam episcoporum Dalmaticorum Mathiae, episcopo Corba- viensi mandat, ut litigantem Sibenicensem et TragurinenBem clerum ad pacem per-

ducat 182

1197. 1. Martii Jaderae. Damianus, eomes Jaderensis, cum judicibus et dominis Jade- rensibus, terras Jasenicae et Draxani sitas, et a Eresimiro, Croatiae rege, donatas, mo-

nasterio sti. Cosmae et Damiani adjudicant 183

1197. 29. Junii Ragusae. Senatus Raguseus ecclesiam stae. Mariae Racatensis monasterio Lacromonensi restituit 184

r

ccxLvni.

CCXLIX.

CCL.

CCLI.

CCLII.

ccLin.

CCLIV.

CCLV. CCLVI.

ccLvn. ccLvni.

CCLIX. CCLX.

CCLXL

ccLxn.

CCXLIII.

CCLXIV.

CCLXV.

CCLXVI.

CCLXVII.

ccLxvm.

xvn

Pag. 1197. Emericus, Croatiae et Hungariae rex, praedium Vodieam, in Croatia situm, Ste- phano eomiti, Ursinorum gente nato, donat 185

1197. 15. Decembr. Jaderae. Paulus, Petri ex Ljuba filius, suam terram, Rogovchicae

sitam, monasterio sti. Cosmae et Damiani vendit 187

1189. 29. Jan. Laterani. Innocentius UI. pontifex, Andream, totius Slavoniae ducem,

cum Cruciatis in terram sanctam proficisci jubet 188

1198. 6. Febr. Laterani. Innocentius UI. pontifex, capitnlo Jaderensi notum reddit, a saecularibus hominibus intrusnm archiepiscopum munere privari, aliumque eiigendum

esse 189

1189. 22. Martii. Vilcoi Clissensis, Enrkani nepos, torram, quae Bada u Eurilu dicitur,

monasterio sti. Stephani Spalatensis vendit 189

1189. m. Martio, Laterani. Innocentius III. pontifex episcopo cleroque Tragnrlnensi in< jungit, ut sacerdotem P., qui aegrotus ad amplectendum monachorum ordinem pellectus

sit, ordine liberent 190

1189. 31. Martii. Andreas, Dalmatiae, Croatiae ct Chulmiae dux, possessiones, a Ere- simiro et Svenimiro, Croatiae regibus, donatas, monasterio sti. Cosmae et Damiani con-

firmat 191

1198. 9. Aprilis. Ragusae. Senatores Bagusei ecclesiam stae. Mariae Eacatensis mona-

sterio Lacromoliensi adjudicant 191

1198. 6. Maii. Jaderae. Andreas, Croatiae dux, victoria de Chulmensibus Rasianis- que reportata, abreptum a nonnullis pagum Suhovaram monasterio sti. Grysogoni Ja-

derensis adjudicat * . . . . 192

1198. 11. Maii. Andreas, Dalmatiae, Croatiae et Chulmiae dux, Dominico, episcopo Zagrabiensi facultatem dat, ut subditis episcopalibus, tantummodo episcopus ejusque judices jus dicant 193

1197. 5. Maii. Venetiarum ducis legatus, litem, inter Bartolomaeum, Vegliae eomitem et Veglienses pendentem, componit , 194

1198. 16. Mail Laterani. Innoeentius III. pontifex Andream, Croatiae ducem, in

fratrem et regem bellum movere, excommunicationis poena prohibet 196

1198. 22. Dec. Laterani. Innocentius III. pontifex archiepiscopo colocensi concedit, ut in monasterio Eeuiensi canonicos jsti. Augustini constituat; monachis sti. Abrae, propter dis-

solutum vivendi modum, pulsis 197

1198. 22. Dec. Laterani. Innocentius III. pontifex, Emerico, Croatiae et Hungarlae regi, scribit, ut Slavos (slavici ritus), in arcbiep. dioecesi colocensi degentes, ad decimam

eidem archidioecesi pendendam impellat 198

1198. 30. Dec. Laterani. Innocentius III. pontifex, archiepiscopo Colocensi episcopisque Geuriensi et Zagrahiensi injungit, ut contra archiepiscopos Jaderensem et Spalatensem quaestionem instituant, qui delati sint. se cum exeommunicato Andrea, Hungariae regis fratre , consortium fovere, et ut hac re comprobata ipsos archiepiscopos excommunica-

tione feriant 198

1198. Andreas, Croatiae dux, donationem ecclesiarum sti. Moysen et Stephani, Salonae sitarum, cum appendicibus, erchidioecesi Spalatensi confirmat 199

1198. Andreas, Croatiae dux , dioecosim Farensem arehidioecesi Spalatensi, cui

aubfuit, subjicit 199

c. a. 1198. Romae. Innocentius III. pontifex, archiepiscopo Coloeensi injungit, ut mo-

nasterium Eeuicense, a Beluso duce belli constitutum, restauret 200

e. a. 1198. Emericus, Croatiae et Hungariae rex, Miehaeli, episcopo Scardonensi injungit,

ut archiepiscopo Jaderensi pareat 201

e. a. 1198. Emericus, Croatiae et Hungariae rex, jus, dioeceses Scardonensem et No- nensem suifraganeaa habendi archidioecesi Spalatensi eonfirmat 201

1199. 2. Jan. Laterani. Innocentius III. pontifex, precibus Vukani, Dalmatiae et Dio-

clea^ regis permotus, legatos Joannem et Simeonem subdiaconos in Dalmatiam et Dio-

cleam mittit 201

xvm

CCLXIX. 1199. 26. Jan. Laterani. InnocentiuB IIL pontifex, legatia in Dalmatiam et Dioeleam miBsis injungit, ne pallium arch iepiscopale eleoto episoopo Antivarensi tradant, donec persuasum habnerint, utrum ecclesia Antiyarensis etiam antehac metropolitanae digni- tatis fuerit, et utrum non sit archidioecesi Ragnseae subjecta 202

CCLXX. 1199. 1. Martii. Testamentum cujusdam Martini Madijevii, a suis confessoribiLB, Dujmo

et Martino sacerdotibus, communicatum 202

CCLXXI. 1199. 14. Apr. Ragusae. Joannes, episcopus Drivastensis fidelitatem archiepiscopo Raga-

seo jurejurando eonfirmat 203

CCLXXII. 1199. m. Apr. Venetiis. Guido, V^egliae comes, se suosque fratres Joannem et Henricum Venotis obstringit, se staturum pacto, quo sibi insula Vegliae a senato Veneto concessa fuerit 204

CCLXXIII. 1199. 10. Maii. Jaderae. Judicium Jaderense terram, quae Berda dicitur, a^Eresimiro,

Croatiae rege, donatam monasterio stae. Mariae Jaderensis adjudicat 205

CCLXXIV. 1199. 25. Maii. Laterani Innocentius III. pontifex omnes possessiones monasterio Bene-

dectinorum Belgradensi confirmat 207

CCLXXV. 1199. 29. Junii. Ragusaei ecclesiam s Mariae de Razzata, abbati de Lacroma cedunt . 207

CCLXXVI. 1199. 11. Julii. Fani. Ragusei cum urbe Fano de pace agunt 207

CCLXXVII. 1199. 12. Julii. Laterani. Innocentius III. pontifex episcopo Tiniensi et Scardonensi nec non abbati Tragurinensi injungit, ut contra episeopum Farensem, electum arehiepisco- pum Jaderensem, qnaestionem instituant 208

CCLXXVIII. 1199. 14. Julii. Laterani. Innoeentius III. pontifex eapitulum Spalatense dioecesis Fa-

rensis curam habere jubet 209

CCLXXIX. 1199. 25. Aug. Anconae. Ragusei cum Anconitanis de pace agunt 209

CCLXXX. 1199. 7. Sept. Lat^rani. Innocentius III. pontifex Joanni, archiepiscopo Diocleensi et Antivaren^i injungit, ut B. episcopo Soacensi, homicidii accusato, qiii quamvis esset innocens, hac de causa episcopatum abdieaverit, adjutum aliquod ex reditibus ejusdem dioecesis assignet 210

CCLXXXI. 1199. 3. Decembr. Laterani. Innocentius III. pontifex Nicolaum, neoelectum arohiepi- scopum Jaderensem, cum pluribus canonicis Romam venire jubet, si in munere confir- mari et pallio donari velit , 211

CCLXXXII. 1199. 28. Dec. Laterani. Innocentius III. pontifex archiepiscopum reliquumque clerum ecclesiae Raguseae provocat, ut quadragesimam redituum suorum partem bello in sancta terra gerendo pendant .^ . . 212

CCLXXXIII. 1199. Vulcanus, Deocliae et Dalmatiae rex, se sacrae sedi subjicit, pontifici notum fa- ciens, Eulinum banum, cum uxore et sorore, Miroslavi comitis vidua, nec nou cum om- nibus cousanguineis et 10.000 subditorum ad Bogomilorum sectam transivisse, ro- gatque pontificem, ut Hungariae regem ad illos infideles e suo regno ejiciendos im- pellat 216

CCLXXXIV. 1199. Stephanus Nemanja, Serviae magnus jupanus, Innocentio III. papae scribit se sa- crae sedi uti pater suuus erat semper fidelem mansoirum, suosque legatos mox Romam missurum esse 116

CCLXXXV. 1199. Innocentius III. pontifex suos legatos Vnloano, DalmMiae et Diooleae regl com-

mendat, palliumque archiepiscopo Diocleensi mittit 217

CCLXXXVI. 1199. Vulcanus, Dalmatiae et Diocleae rei Innocentio III. pontifici propter missos Roma

legatos gratias agit 217

CCLXXXVII. 1199. Joannes, archiepiscopus Diocleensis et Antivarensis, Innocentio IH. pontifioi propter missum pallium archiepiscopale gratias agit, notumque reddit, suos legatos Joannem et Simeonem muneri exasse satisfecisse i • • 218

CCLXXXVIII. 1199. Pontificis legati Joannes et Simeon eum archiepiscopo Diocleensi ejusque episoo- pis de legibus pro elero Dalmatiae (meridionalis) et Diocleae ferendis: de non aceipi- piendis pecuniis, de sacerdotum et saecularium matrimonio, de decima et Latinomm servitute, aguut 218

XIX

Pag. CCLXXXIX. 1199. Bonda vidna monasterio de Laeroma ecdesiam s. Stephani donat 221

CCXC. 1199. Andreas, Croatiae dux , omnia a Colomano rege promissa jara Spalatensibus

sanuit 221

CCXCI. 1199. Emerious, Croatiae et Hungariae rex, decimam ex marturinis et porcis provenien-

tem, eeciesiae Zagrabiensi ooncedit 221

Additamentum.

OCXCII. 1163. Devesius, Canalis dominus, terram quandam, in comitatu Breutiensi sitam, fiiiae

Dragoslavae et genero Miehatio dotis nomine dat 224

CCXCIII. 1174. Spalati. Spalatenses legem condunt de feminis testibus in judicio admittendis et

de viris peijuris 225

CCXCIV. 1184. Bratiae. Bratco comes et Pitos Brachiae jupanuSf quandam terram roonasterio

' sti. Joannis adjudieant 226

CCXCY. 12. Cec. Veronae. Urbanus III. pontifex Spalatensibus injungit, ut in negotis confirmationis

episcopi Farensis, legatos. quum archiepisc. Jaderensis consecratus fuerit, Romam mittant 226 CCXCVI. 1186. m. Nov. Veglae. Joannes, episcopus Vegliensis, suam ecclesiam sti. Joannis, iu

superioribus Vegliae portis sitam^ monasterio sti. Cypriani Veneti dono dat 227

CCXCVII. 1187. m. Jun. Rivoalti. Venetis, cum classe eontra Jaderam proficiscentibus, indemnitas

promittitur 229

CCXCVin. 1184. 7. Nov. Rivoalti. Mastropietro dux seuatusque Venetus reditus ex donatis capita-

libus iis adjudioat, qui Venetis in bello cnm Jadera et Hungariae rege gerendo, pecu-

niarum auxilium tulerunt , 230

CCXCIX. 1188. 21. Nov. Ravenae. Communitas de Ravenna cum Ragusanis de concordia agit. . 233 CCC. 1189. 25. Nov. Laterani. Clemens III. pontifex Bernardinum archiepiscopum Ven6tis

• commendat 233

CCCI. 1189. 25. Nov. Laterani. Clemens III. pontifex, Bernardinum, archiepiscopum Raguseum,

Nemanjae, magno jupano, ejusque fratnbus, Strassimiro et Miroslavo eommendat . . . 233

Inscriptiones duodecimi saeculi.

I. 1101. In antiquae tabula magnae arae monialium stae. Mariae Jaderensis 235

II. 1103. In lapideo operculo sepulcri sti. Doynii in metropolitana ecuiesia Spalatensi .... 235

III. 1105. In turri ecclesiae monialium stae. Mariae Jadereosis 236

IV. 1105. In cruce super ciborium magnae arae in eoclesia monialium Rtae. Mariae Jaderensis 23G

V. 1105. In mnro horti monasterii stae. Mariae Jaderensis 236

VI. c. a. 1105. In manu deaurata st. Donati episcopi Jaderensis, in gazophilaoeo ecclesiae st. Ana- stasiae Jaderensis 137

vn. 1111. In marmoreo sepulcro Vel^enegae. monialium stae. Mariae abbatissae 237

Vin. 1111. In marmoreo sepulcro Crescenoii, archiepiscopi Spalatensis, in atrio metropolitanae ec-

clesiae Spalatensis 238

IX. 1181. Ad calcem turris ecclesiae sti. Andreae Arbensis . , . ^ 238

X. 1189. In sepulcro Tribuni arehiepiscopi Ragusei, in metropolitana eeclesia stae. Mariae Ra- guseae , • . 238

XI. 1191. In portis antiqui carceris el curiae urbis Vegliae 238

XII. 1195. In muro ecclesiae s. Lucae in Cattaro 239

■ ^»

(."V •■•'

f^ r • • •

i';?^

^St- »'■•

ii- ■

?■.■«

!..'■

-*».

•J.T *

■ V , ■

A D R Z A J.

Strana

I. Oko god. 1101--1102. Koloman kralj ugarski aklopiv savez i prijateljstvo s duMom mletaokim

Vitalom Mikaelom, daje mn naslov duzda hrvatskog i dalmatinskog 1

II. 1102. 27. sie^nja. U Albi. Paskal II. papa, poSilja Dominiku nadbiskupu dubrovaSkomu nad- biakupski plasc 2

UI. 1102. II. travnja. U Lateranu. Paskval II. papa daje Erescencijn nadbiskupu splietskoma nad-

biskupski plase, potvrdjujuci prava njegove nadbiskupije 3

IV. 1102. BiljeSka o ngovoru dvanaest hrvatskih zupanah sklopljenom s kraljem Eolomanom . . 4

V. 1102. Biljezka nepoznatog suvremenika, o zakletvi kralja Eolomana, kojom se obveza da 6e cuvati i braniti prava kraljevine Hrvatske i DaImao^'e 5

YI. 1102. Eoloman kralj hrvataki i ugarski potvrdjuje prava samostana kaiudjerioah sv. Marije u

Zadru 5

Vn. 1102. 16. studena. U Oglajn. Yodalrik knez istranski sa svojom suprugum Adelaidom, daruje

crkvi oglajskoj mnoga miesta istranska, medju inimi ^jeka na graniei hrvatskoj 6

YIII. 1103. 15. lipnja. Eoloman kralj hrvatski i ugarski potvrdjuje nadbiskupiji splietskoj sva prava

i sav posjed 8

IX. 1103. Augustin Eardinal i poslanik pape Paskala II. vraca samostanu belgradskomu sv. Ivana Ev. erkvu ss. Euzme i Damjana 9

X. Ok6 god. 1103. Paskval II. papa tuma6i nadbiskupu spljetskomn, zaito ujegovi poslanici, pre- davsi mu nadbiskupski plaid, zahtjevase od njega da poloii zakletvu, kojoj se upirase kralj ugarski sa svojimi velmoi^ami 9'

XI. 1105. Opatica Yekenega daje prepisati kupovni list svoje matere Cike, vrhu zemlje Eaprule fEozice?) koju bjese ova kupOa od Zadranah . . . . , 11

XII. 1106. 30. travnja. U Zadru. Ealudjer Dobro, sin Verestov, odkupljuje vinograd u Lukuranu,

na korist crkve sv. Erievana u Zadru 11

XIII. Oko g. 1106. Grgur opat sv. Petra naznaSuje medje zemaljah crkve sv. Mojsije kod Splieta . 12 XIY. 1107. Yekenega opatica kupuje za samostan sv. Marije u Zadru njeke zemlje u Obrovcu . . 13 XY. 1107. Yekenega opatica kupuje za samostan sv. Marije u Zadru njeke zemlje Lese u Obrovcu

od Gjnrone i od Yekenege necakinje Badonjeve 13

XYI. 1108. 25. svibnja. Eoloman kralj hrvatski i ugarski zaklinje se Trogiranom na svetom krstu,

da de 5uvati i braniti prava ujihova grada i 5itave zemlje 14

XYII. 1109. U Dubrovniku. Dominik nadbiskup dubrova^ki naredjuje, da crkva sv. Simuna u Du-

brovniku ostane i nadalje vlastitost samostana duvnah 14

XYin.lllO. U Splietu. Nagoda uSinjena poradi crkve sv. Leona i njekih zemaljah Sto ih darova

Biula 2ena Yitalova stolnoj erkvi trogirskoj , , ... 15

XIX. Oko g. 1106. — 1111. Ulomak o rieieAJ» ^jeke pravde, sto ju je imao Grgur opat sv. Petra,

8 Teobaldom predstojnikom Lovre nadbiskupa ostrogonskoga 16

XX. 1111. Dne 2. siecnja. U Bra<^u. Yid Stanislavov darnje zemlju Starmeui prodol, crkvi sv. Jurja

u Strazevniku . . . ' 16

XXI. G. 1111. Eoloman kralj hrvatski i ugarski, potvrdjuje orkvi rabskoj povlastice podieljenei zu- panije darovane joj po E^resimiru kralju hrvatskom 17

Stmia XXII. 1112. mj. BTpnja. Boleslav inpan zetski, daruje orkya sv. Martina n Snmeti, sa svimi pri-

stojaliiei, samostanu reda sv. Benedikta na otoku Lokmmu 17

XXin. 1114. mj. studena. Grdo zupan, dopituje iz nova crkvu bv. Martina sa svojimi pristojalil^i,

samofltanu benediktinskomu u Lokrumu 18

XXIV. 1115. mj. kolovoza. U Dubrovniku. Juraj kralj juino-dalmatinBki i zahumski, potvrdjuje darovanje sela bv. Martina u ^umetu, samostanu ^. Benedikta u Lokrumu 19

XXV. 1115. Dne 15. kolovoza. Juraj kralj juSno-dalmatinski i primorski, daruje Eotoranom Pre- vlaku, Luflticu, Posiljan i sve zemljiite do Grblja 19

XXVI. 1116. Ordelafo Faledro duSd mletacki, potvrdjuje na korist samostana sv. Ivana £v. u Bel- gradu, darovanja i podieljene mu slobode od Eresimira kralja hrvatskoga 20

XXVII. 1118. U Rabu. Ugovor duide Ordelafa Paledra s Rabljani 20

XXVni. 1119. 1. srpnja. U Splietu. Maria, opatiea samostana sv. Benedikta, kupuje pet stranah ^je-

kog tornja, sagradjena uz njezin samostan 21

XXIX. 1119. Njeka Marihena, danige samostanu sv. Benedikta u Splietu njeki kus vinograda . . 21

XXX. 1119. 'Dana, mati Gaudjja Falsamina, daruje njeku svojinu crkvi sv. Benedikta u Splietu . 22

XXXI. Oko g. 1119. Dominko Galateov, sa svojom Senom Eatenom, daruje samostanu sv. Bene- dikta u Spljetu igeki vinograd kod crkve sv. Stjepana 22

XXXII. Oko g. 1119. Preltancio Basamure, i sin njegov Gronda, daruju njeke zemlje samoBtana bv. Benedikta u Spljetn 22

XXXIII. 1121. 28. rujna. U Beneventu. Ealiksto U. papa, poiiljs^udi Gerarda nadbiskupa dubro- vackomu nadbiskupski plai<S, potvrdjige prava i\jegove crkve 23

XXXIV.. 1121. 28. rujna. U Beneventu. Ealiksto II. papa, nalaze biskupom gomje Dalmacije ili

Dukle, da priznada za svoga vrhovnog pastlra Girarda nadbiskupa dubrova^kog .... 24

XXXV. 1124. ngeseoa srpnja. Stjepan II. kralj hrvatski i ugarski potvrdjuje Trogiranom i Spljetr canom ona prava, koja im podieli kralj Eoloman, obvezav se zakletvom 25

XXXVI. 1124. Ursacio biskup i vlastela kotorska, nadarnju crkvu sv. Trifuna u Eotoru .... 25

XXXVII. 1129. Mihalj biskup zadarski, daruje samostanu sv. Ivana Ev. kod Belgrada, crkvu sv. Mi. halja 26

XXXVIU. 1129. Virna opat monastira sv. Stjepana kod Solina, uredjuje granice zemaljah svoga mo-

nastira (prevod talijanski) 26

XXXIX. 1133. dne 3. studena. U Erku. Eroani povladjujn svoga kneza Dujma, da bira prineske za

popravljai\je grada Erka i za mletaeki porez 27

XL. Oko g. 1134. Crnota pop, daruje samostanu sv. Benedlkta u Spljetu njeka sela .... 27

XLI. 1134. 28. traviga. Felioijan nadbiskup ostrogonski, dosudjuje biskupiji zagrebackoj idmu u Dubravi, koju je njekoS kralj Ladislav, utemeljiv biskupiju zagreba5ku, darovao istoj bisku- piji, a posvojit ju hotio najprije njeki Sudenja, a za njim knez Adilbert s inimi plemici. 28

XLII. 1134. Mihalj nadbiskup zadarski i Petar knez grada Zadra i vojevoda citave Dalmacije, rieiavaju parbu glede ^jekih zemaljah, leSeoih u Bravcu (Obrovcu) vodjenu medjn samo- stani sv. Erievana i sv. Marije 29

XLIU. 1137. Bela II. kralj ugarski, podieljujudi dozvolu njekomu knezu Martinu, da moze daro-

vati Bvoja posjedovanja samostanu sv. Ketra u {>ataru, u salajskoj zupaniji, spominje ta- j kodjer njeke posjede uz Muru i preko Drave, kao i Semovec (Semeza) u zagrebackoj bi- skupiji, (U izvadku.) 30

XLIV. 1138. Bela II. kralj hrvatski i ugarski daruje, nadbiskupiji spljetskoj crkvu sv. Mar^e u

Solinu 31

XLV. 1138. 24. svibnja. U Lateranu. Inocencio U. papa, podjeljnje nadbiskupu spljetskomu Gau-

diju, plaid na molbu kralja ugarskoga Bele II 31

XLVI. 1142. 11. lipnja. Na brdu Tiburtinu. Inocencio II. papa nalaie knezu i obcini dubrovackoj, 32 da castno primu svoga nadbiskupa Andriju, kojemu on podieli nadbiskupski plai6 ... 32

XLVII. 1142. 11. lipnja. Na brdu Tiburtinu. Inooencio U. papa, poiilja Andriji nadbiskupu dubro-

vaekomu nadbiskupski plaie, potvrdjujuci povlastice njegove orkve 33

XLVIU. 1142. Gejza kralj hrvatski i ugarski, potvrdjuje Spljetcanom stara prava 34

I

r

xxni

XLIX.

L.

LI.

LH. LIII.

LIV. LV.

LVI.

Lvn. Lvm.

LLK.

LX. LXI.

Lxn. Lxm.

LXIV.

LXV. LXVI.

Lxvn. Lxvm.

LXIX. LXX.

LXXI. LXXU.

Strana 1142. mj. svibnja. U Spljetu. Gejza kralj hrvatski i agarski, ponarlja Spljet6anom za-

kletyu kralja Eolomana, glede 6uvanja njihovih pravah 35

1142. Gejza II. kralj hrvatski i ugarski. potvrdjuje darovanje orkve 8v. Marije kod rieke Soline, nadbiskuplji spljetskoj 35

1144. U Spljetu. Crnota pop, daruje samostanu sv. Benedikta u Spljetu, njeku zemlju pod Eilom, sa svim svojim imutkom. Easnije opisuju se medje darovanoga po njemu posjeda * , .... 36

1145. Pop Crnota, ^ini oporuku na korist samostana duvnah sv. Benedikta u Spljetu . 38 1145. Mestar Henrik, poslanik stolice rimske, nagadja redovnike sv. Stjepana u Spljetu

sa^ kanonici spljetske crkve sv. Dajma, poradi njekog objeda, Ito ga redovnici na drugi

dan uzkrsa kanonikom davati duzni bijahu 38

1145. mjeseca prosinca. U Rivoaltu. Eoprani i Il^olani u Istri, obveiuju se pomagati Mletdane, kadgod 6e ovieh pomorska vojska krenut proti Dubrovniku ili Jakinu ... 39

1145. mjeseca prosinca. U Puli. Stanovnici grada Pula u Istri, obveSuju se pomagati Mletcane u^ratnih poduzeeih do Dubrovnika i Jakina 39

1146. Dedomir, obveiuje se da nece vifie traziti Goricu od samostana ss. Euzme i Dam- jana 40

1147. Ludovik kralj iranoezki i vojevoda akvitauski, javlja Sugeriju opatu bl. Dioniza, kako je sretno prispio 'u luke ugarske (dalmatinsko-hrvatske) i kako ga radostno doce-

knju 8 darovi tamolnji boljari 40

1150. U Spljetu. Gaudio nadbiskup spljetski, odustavsi od zahtjevanja podpore, moli svoje svecenike, da mu za putovanje u Bim posude 50 bizantinah, zaito im zalai^e cetvr-

tinn desetine grada Spljeta 40

1160. Grad Umag u Istri, obvez^je se prisegom duSdu mletackomu Dominiku Mauro- cenu, da ce mu ostati vjerau, i pomagati ga s brodovi, kad bude mletacka mornarica

udariia prema Zadru ili Jakinu 41

1150. Grad Pore5 u Istri, obvezuje se Mlet^anom tvrdom vjerom, da ce sa svojimi bro-

dovi prite^i u pomoc kad bi udarili na Zadar ili Jakin 42

1150. Grad Bovinj u Istri, obvei^je se tvrdom vjerom Mietcanom, da ce im ostati pod- loian i pla<^ati godiinji danak , 42

1150. Novigrad u Istri, obveiuje se Mlet^anom tvrdom vjerom, da ce im pripomoci sa

Bvojimi brodovi kad bi udarili na Zadar ili Jakin 43

Grad Pnlj u Istri, obveiuje se Mletcanom tvrdom vjerom, da 6e im prited u pomoc sa svojimi brodovi, kad bi udarili na Zadar ili Jakin * .... 43

1151. Gejza II. kralj hrvatski i ugarski, ponovljuje na prosnju Trogiranah zakletvu Eo-

lomanovu i povelju podauu po njem svim gradovom dalmatinskim . , 44

1151. Ban hrvatski Belu§ spominje se u listini odmah iza kralja ugarskoga .... 45

1151. Defia knez dukljanski i zahumski, daruje otok Mljet monastiru sv. Marije od Pul-

sane, na brdu Garganu u Pulji 45

Oko god. 1151. De^a veliki zupan zahumski, dsruje monastiru sv. Benedikta u Lo- krumu crkvu sv. Pankraca i sve zemlje u Babinom polju 46

1152. 22. rujna. U Sieni. Eugenio III. papa, tjesi Andriju nadbiskupa dubrovaekoga radi bolesti, rieiavajuci ga, dok je bolestan, od duinosti da putuje u Rim .... 46

1153. 19. prosinca. U Lateranu. Anastazio IV. papa, podieljuje nadbiskupu dubrovad- komu Audriji, nadbiskupski plai6, i potvrdjuje povlastice dubrovacke crkve .... 47

1153. 24. prosinca. U Lateranu. Anastazio IV. papa povladjuje postupanje dubrovcanah naprema stolici rimskoj, i odobrava izobcenje njekih biskupah i kneza kotorskoga, pro- glaieno po njegovom poslaniku 48

1153. mjeseoa prosinca. Na Erku. Petar biskup krSki utemeljuje samostan sv. Bene- dikta na Krku 49

1153. mj. prosiDca. Na Erku. Dedoka i Radoslav, zastupnici grada Moscenice na otoku Erku, daruju redovnikom sv. Benedikta crkvu sv. Martina, s kapelom sv. Apolinara . 50

a

XHV

Lxxin.

LXXIV.

LXXV.

LXXVI.

LXXVII.

Lxxvm.

LXXIX. LXXX. LXXXI.

LXXXII.

LXXXIII.

LXXXIV. LXXXV.

LXXXVI.

LXXXVII.

LXXXVIII.

LXXXIX.

xc.

XCI. XOII.

xcm.

Strana Oko god. 1154. 1. proBinca. «Slavogost ban potvrdjuje monastiru gv. Benedikta u Lo- ^rumu darovanje crkve sv. Pankraea 51

1154. 17. listopada. U Lateranu. Anastazio IV. papa, imen^je biskupa zadarskoga nad- biskupom, podjeljuju6i mu plafit * . . 51

1155. 22. veljaSe. U Rimu. Adrijan IV. papa, podieljuje Henriku patriarki gradskomn

i njegovim nasljednikom vlast nad zadarskom nadbiskupijom 54

1155. 24: travnja. U Rimu. Adrijan IV. papa, priobcuje Lampridiju nadbiskupu zadar- skomu i njegovim sufraganom, da je nadbisknpiju zadarsku podSinio vlasti patriarke

gradskoga 55

Oko g. 1156 — 59. Dne 7. kolovoza. Bari6 ban, potvrdjuje samostanu sv. Benedikta u Lokrumu darovanje crkve sv. Pankraca na Mljetu 56

1157. 13. lipnja. U Lateranu. Adrijan IV. papa, potvrdjuju6i povlastice crkve gradske, podaje joj primat nad zadarskom nadbiskupijom 56

1158. 4. srpnja. U Lateranu. Adrijan IV. papa, podieljuje Tribunu nadbiskupu dubrovad-

komu nadbiskupski plaSt, potvrdjujuci povlastice njegove erkve 58

1158. Gejza 11. kralj hrvatski i ugarski, daruje nadbiskupiji spljetskoj selo Sreninu, po-

tvrdjujuci darovanja velikog iupana hrvatskog Branimira 60

Oko g. 1158. U Tninu. Geiza II. kralj hrvatski i ugarski, darnje nadbiskupiji spljetskoj crkvu sv. Bartola u Tninu, i samostane sv. Stjepana i Mojsije u Solinn, sa svimi

pristojalisci 60

Oko g. 1160. Ab-olon, nadbiskup spljetski, ostaviv§i radi njekih progonah svoju stolieu, piSe svojim sve iuikom i puku spljetskomu, neka posalju po njega poslanike, ako 2eie

da se \.ati 61

1161. 13. lipuja. U Rimu. Aleksandro m. papa, uzimajuci pod svoju zaStitu crkvu grad- sku, potvrdjuje njezin posjed i njezina prava, te podjeljuje Henriku patriarki gradskomu nadbiskupski krst i plaSt^ zajedno s primatom zadarske nadbiskupije. (Apostolicum Of-

fieium etc.) 61

11*61. 2. srpnja. U Ferentinu. Aleksandro UI. papa, naimenovavsi biskupa namienskoga nadbiskupom spljetskim, preporu5a ga svecenstvu i puku spljetskomu 62

1161. 1. rujna. U Ferentinu. Aleksandro m. papa, nalaie nadbiskupu spljetskomu, neka gleda da se biskup Hrvatah, i biskup trogirski, svojih 5astih odreknu, ili od biskupske stolice uklone 62

1162. 8. lipnja. U Viterbu. Aleksandro III. papa, ^uvii od nadbiskupa spljetskog, kako Spljetcani nacinise zakon, da u napred od negibivih dobarah nitko nifita crkyi darovati, ili prodati nesmie; nalai^e nadbiskupu zadarskomu, neka Spljetcane, ako ne druga^je a

to prokletstvom natjera, da od reSenoga zakona odustanu 63

1163. 3. Eolcvoza. U Mletcih. Vital Michael duM mletacki, podieljuje knezovom Bartolu

i Gvidonu, sinovom Dujmovim, uz njeke uvjete otok Erk dozivotno 64

1163. Stjepan III. kralj hrvatski i ugarski, potvrdjuje crkvi spljetskoj sva ona prava, i

darovanja, koja joj ucini otac mu Gejza 66

1163. U Ostrogonu. Stjepan III. kralj hrvatski i ugarski, potvrdjuje sud Belnsa bana, kojim bijaSe ovaj Bernardu biskupu zagreba5komu dopitao sumu Dubravu, dar kralja Ladislava, koju htjede posvojit za vladanja Gejzina, zupan Nikola i njeki plemici su- medjke zupanije 66

1164. Petar nadbiskup spljetski, dopituje samostanu kaludjericah sv. Tome u Belgradu,

oteti im posjed kod Enina 67

1166. 28. lipnja. U Mletcih. Vitalis Miehael, duzd mleta6ki, podieljuje povlastice grada

Rabu 68

1166. U Jegru. Stjepan m. kralj hrvatski i ugarski, potvrdjuje samostanu sv. Ivana kod Belgrada, darovanje Rogova, Vrbice, i Eameniana, sa svimi prlstojalisdi, kako mu Lh

darovase kraljevi hrvatski Eresimir i Svenimir 70

1166. U Zadru. Ivan, opat sv. Ersevana, popisuje medje zemaljah od Eamenjana, koje darova Rsmostanu sv. Ersevana. Euzma zupan lucki 71

XXV

XCIV.

xcv.

XCVI.

xcvn. xcvm.

xcix. c.

ci. cu.

cm. crv.

cv.

cvi.

cvn. cvm.

crx.

cx.

CX14

cxn,

cxm. cxiv. cxv.

Strana 1166. 5. syiboja. U Ananji. Aleksandro JU. papa, tiesi Petra nadbiskupa splietskoga radi i\jekih pretrpljenih nevoljah i progonah, te obecaje: da glede zadarske biskupije uilta odrediti neite, sto bi vriedjalo prava i dostojanstvo crkve Bpljetske 72

1166. 20. svibi^a. Majo bisknp kotorski, biljezi novo posvecene oltare u crkvi sv. Tri- fana 73

1167. U Zadru. Lampredio nadbiskup zadarski, s knezom Dominikom Maurooenom i 8 ostalimi vlasteli zadarskiml, dopituju zemlje od Braviza (Obrovca) samostanu sv. Ma- rije u Zadru 73

V

1167. Sijepan IJI. kralj hrvatski i ugarski, potvrdjuje Sibencanom stara prava ... 74 1167. 22. kolovoza. U Beneventu. Aleksandro m. papa, javlja svomu poklisaru u Dal- maciji kardinalu Albertu, kako je podao nalog nadbiskupu zadarskomu radi izbavlenja igekog Bonumira od Siponta, primjetiv ujedno, da mu ne bi s voljom bilo, kad bi ga

spljet6ani za svoga nadbiskupa izabrali 75

1167. 29. prosinea. U Beneventu. Aleksandro III. po§i|jajuci nadbiskupu dubrovaekomu

nadbiskupski plast, potvrdjuje posjed i povlastioe crkve dubrovaSke 75

1167. 29. prosinoa. U Beneventu. Aleksandro m. papa, nala^e svecenstvu ulSinjskomu i barskomu, da ne sluSaju svoje biskupe, dok se ovi nepokore nadbisknpu dubrova6-

komn 77

1167. 29. prosinca. U Beneventu. Aleksandro m. papa, nalaze strogo svecenstvu gornje Dalmacjje, da se ima pokoriti dubrovadkomu nadbiskupu Tribunu 77

1167. 29. prosinca. U Beneventu. Aleksandro III. papa, hvali Lazara vladiku arbauskoga, da zeli ostaviti istodno-gr5ku vjeru i primiti rimsku. te jnu Wlaie, da prizna za svoga

mitropolitu Tribuna nadbiskupa dubrova^kog . 78

god. 1167. OmiSani 5ine savez prijateljstva s Eotorani 79

Oko god. 1167.— 1172. Njeki Maurello, moli nadbiskupa spljetskoga Gerarda, da kazni Aldeverta, zeta mu, §to je protjerav§i zakonitu svoju ienu, uzeo za drugu ienu njeku svoju rodjakinju 79

1168. 3. siecnja. U Beneventu. Aleksandro m. papa, nalaie Draeauom rimskoga obreda,

da 5estito primu dubrovackoga nadbiskupa Tribuna, kao papinskog poslamka ... 80 Oko god. 1168. 12. velja^e. U Beneventu. Aleksandro m. papa, savjetuje novomu nad- biskupu spljetskomu Gerardu, neka nfi nebrini odmah u pocetkn suviSe za blago svoje erkve, jer je veliku razdrazenost proti sebi pobudio • 80

1168. 4. srpnja. U Dubrovniku. Ivan od Kanala, sviedoci, kako je nadao pravdu pred

•sudom u Dubrovniku 81

1167—1169. 23. prosinca. U Beneventu. Aleksandro m. papa, nalaie nadbiskupu spljet- skomu, neka prisili gradjane libeniSke da povrate one stvari, koje otele Gotiridu, sinu

Bonumira od Siponta 82

1168-rll69. 5. travnja. U Beneventu. Aleksandro m. papa, nalaze kanonikom spljet-

skim, da svomu sudrugu Crnu, otetu kanonidku cast povrate 82

Oko god. 1168—1169. 1. lipnja. U Beneventu. Aleksandro m. papa, nalaic Hvaranom,

da protjeranoga svoga biskupa Martina, iz nova biskupom priznadu 83

1168 — 1170. 31. siednja. U Beneventu. Aleksandro 111. papa, pod^je svojemu poslaniku Gerardu, nadbiskupu spljetskomu, naputak, kako se ima poslapati prema onima, koji imadu dvie 2ene 83

1169. 30. siecnja. U Beneventn. Aleksandro 111. papa, naiaze Mireju, biskupu senj- skomu, da bude xj^i^i^ i pokoran nadbiskupu spljetskom, kao sto mu predsastnici

byahu 84

1169. 13. fivibnja. U Dubrovniku. Poslanici pizanski cine savaz prijatelj«tva s Dnbrov-

5ani i sa Spljet(^ani 84

Oko god. 1169 — 1170. 0b5ina popovska predbaouje Dnbrovoanom da su narulili mir, i

pozivlje ih na stanak u Zatonj , 85

1169—1170. 18. veljace. U Beneventu. Aleksandro III. papa, pjse Gerardu nadbiskupu spljetskomu, svomu poslanilm, neka u razpri §to se porodila medju bozjaci i biskupom

XXVI

CXVI.

CXVII.

CXVffl.

CXIX.

cxx.

CXXI.

cxxn.

CXXIII. CXXIV.

cxxv.

CXXVI.

1

cxxvn.

CXXVIII. CXXIX. *

cxxx.

CXXXI. CXXXII.

cxxxm.

CXXXIV.

cxxxv.

CXXXVI.

CXXXVII.

CXXXVIII.

I

Strana skradinskim, poradi Vrane, darovand po vojvodi hrvatskom Dimitm papinskoj stolici, izreSe odlnkn za boSjake , .... 86

1170. 30. lipnja. U Verolah. Aleksandro III. papa, potvrdjnje naredbu spljetskih nad- bisktipah Qaudija i Gerarda, da svedenstvo ne mora pridonaSati podpore, kad im nad-

biskup ide na put k oaru grckomu ili ka kralju ugarskomu 86

Oko god. 1170. Bosana, opatica sv. Marije u Zadru, prima u samostan i u odhranjeoje njekog dje^aka Prvosa, kojega je istomu samostanu predala umirajuda opatica Stana . 87 Oko god. 1171. Eaza, opatiea sv. Benedikta u Spljetu, daje razvadjati medje zemaljth

od Dilata 87

1171. mjeseca travnja. U Spljetu. SpljetSani ugovaraju mir b Eliaani i 5ine naredbe

glede prodaje robovah 88

Oko god. 1170 — 1171. U Verulah. Q-erardo, nadbiskup spljetski, kori svoje svedenstvo,

sto mu nepis^ onom prilikom kad je odpremilo svoje poslanike u Rim 89

1172. U Zadru. DeSen Slovinov, l^upan sidrazki, dopituje samostanu sv. Euzme i Dam- jana. zemljiSte Mojmirovo, koje mu bjese oteto 90

1173. 20. listopada. U Spljetu. Petar pop i posjeduik crkve sv. Mihalja u Sabulu, da-

ruje istoj erkvi lyeku zemlju 90

1173.— 1176. Staiye Ugarske, Hrvatske i Dalmacije, u vrieme kraljevanja Bele III . . 91

1174. mjeseca veljace. U Mletcih. Sevastijan Ziani duid mletacki, uzima Trogirane pod

svoju zaStitu i oprasta ih od svake prisiljene dace 92

1174. mjeseca kolovoza. U Rivoaltu. Sevastijan Ziani, dnid mletacki, daruje Rogeru Maa-

rocenu, sinu kneza zadarskoga, grad Ee$«u na otoku Pagu -92

1174. Nikifor, opat samostana sv. Euzme i Damjana, kupuje zemljiSta oko Enina od VlJine Brukonje 93

1174. SpljetSani ustanovljuju zakonom, da zene pred sudom syjedoMti nemogu ... 93

1175. mjeseoa kolovoza. U stolnom Biogradu. Bela III. kralj hrvatski i ugarsM, potvr- djuje zagreba^komu kaptolu Zelinu i Novi, koja dva imanja bijaie kupio biskup zagre-

ba6ki Prodan, darovavsi ih kaptolu 93

1175. 15. studena. U SJadru. Zadarski sud dopituje samostanu kaludjericah sv. Marije

zemljiste u Petri5anih, kraj crkve sv. VigUja 94

Oko god. 1176. U Zadru, Razvod medjah zemlje Petri8ani 95

ir<6. U Spljetu. Samostanu sv. Petra gumajskoga dopituju se njeke pod parbom bivse

zemlje 96

1177. mjeseca velja^e u Zadru. Lampredio, nadbiskup zadarski, sa zadarskimi konzuli

i vlasteli, Sini pravdu medju Rabljani i Rogerom knezom pai^kim 97

1177. Rajmundo kardinal i poslanik papinski, poziva nadbiskupa zadarskoga sa Sitavim

svedenstvom dalmatinsMm na crkveni sabor u Spljet 98

1177. Njeki zadarski sveSenik, valjda sam nadbiskup, izpriSava se Spljetoanom, da ne- moze doci na crkveni sbor u Spljet, poradi razliSitih zapriekah, i moli da se isti sbor

odgodi 99

1177. 23. srpnja. U Mletcih. Papa Alexandro III., priobeuje nadbiskupu spljetskomu, svomu legatu, i biskupu trogirskomu, kako je njegov poslanik, vra^ajudi se iz Sicilije, na putu porobljen od njekih Sibenickih gusarah, zasto im nala^e neka gledaju da se ugrabljene stvari pronadju te isti gusari sa dva kneza koji l njimi bijahu, pak ako

potrebno bude, sa svimi stanovnici iibeniSkimi; prokunu i izob<$e 100

1177. 22. kolovoza. U Mletcih. Aleksandro III. papa, posilja kardinala Rajmunda de Capella u Dalmaciju, da rie&i razpru medju nadbiskupijom spljetskom i zadarskom,

pdradi prtleSnosti biskupije hvarske 101

1177. Mateo biskup ninski, moli zaStitu od nadbiskupa spljetskog radi tui^be, koju bjeie njeka £ena podniela papinskomu dvoru proti njemu, javljajuci mu ujedno, kako je pa- pinski poslanik nezadovoljan i zlovoljan razstao se s nadbiskupom zadarskim . . . 101 1179. mjeseca rujna. U Metcih. Auro Mastropetro, duSd mletai^ki, uzimlje pod svoju za- itltu Trogirane 102

xrvn

c

GIL. CXLI.

cxLn.

CXLIU.

CILIV.

CXLV. CXLVI.

cxLvn.

CXLVUI.

CXLIX. CL.

CLL CLH, CLin. CLIV.

CLV.

CLVI

CLvn.

cLvm.

CLIX.

CLX.

Strana 1178. U Laterann. Aleksandro III. papa, potvrdjuje samoetana bv. Eozme i Damjana

sva Bte^ena prava i dobra 102

1178. U Spljeta. Dnjam, sin PreBtancijev, 8a evojim bratom Stanom i oeialimi rodjad, prenzimljn po izreki suda vojvode hrvatskog, dvorao Joyidey, i zemljiita oko Pemna,

Sto im ostavi n baitinn igihov djed Nikifor 104

1178. 21. listopada. Isak, opat samoBtana sv. S^epana kod Solina, mienja njeke zemlje samostanBke sa zemljom EobUa, svojinom Bete, iene Mesagalinove i nje Sina Rade . 105 1178. 21. liBtopada. Izak, opat samoBtana sv. Stjepana kod Spljeta, daje n zamienn sa- mostanslni zeinlju n Betosidn, Beti, 2eni Ivana Mesagaline i lye sinu Badu, za zemlju

Eobila zvann . . . , ^ 106

1178. Grgur, nadbiskup barski, priznaje prvenstvo nadbisknpije solinsko nad Sitavom

Dalmacijom 106

1178. Stanioi, reSenomu Valam, zabranjuje sud da nesm^e pobirati dade od mlinah

Bolinskih u sedmioi bozi5noj i uskninoj , 107

1178. Odlomak listine, kojom priznavaju Spljetcani goBpodBtvo Emannila oara grikoga. 107 Oko god. 1178. 24. {ttndena. U Ananji, Aleksandro III. piie Teobaldu nadbiBkupu za- darskomu, neka umiri Zadrane, koji se uzbuniie radi nove papinske naredbe, kojom gradski patriarka dobi pravo potvrdjivati i poBvecivati nadbiskupa zadarskoga . . . 107

1178. Na Babn. Sud rabski priznaje, da pop, ako je glava zadrugi svoje obitelji, ima

biti glede npravljai^ja i racunah odgovoran svomu biskupu, a ne knezu 108

1179. 24. lipnja. U Lateranu. Aleksandro III. papa, piie patriarku gradskomu, da je na proinju zadarskog svecensiva izabrao i posvetio za nadbiskupa zadarskog biskupa egu- b^skoga, (Tebalda) nn da zato pravo pa^arke, glede posvedeiua, ni malo povriedjeno

nye 109

1179. 27. listopada. U Jablancn. Njeki Supani hrvatski 6ine mir sa Rabljani .... 110 1179. Na Rabn. Dvanaest Babljanah potvrdjuje zakletvom stari obiSaj, da kad je pop na 2ela obiteljske zadmge, ima zajedno sa zadmgom n svemu odgovoran biti svomu biskapu, a ne knezn 110

1179. Grgur nadbiskup barski, obecaje poslanikom nadbiskupa solinskoga Ferru i Baj- nera, da 6e doskora poci u Rim, i pred papom priznati prvenstvo nadbiskupUe Bolinske 111 Rajnerio nadbiskup spljetski, poziva n Spljet biskupe kninskog, senjskog, ninskog i

trogirskog, da idn § njim u Rim na veliki sabor crkveni 111

Oko god. 1179. Mateo biskup ninski, moli papu Aleksandra, da potvrdi diobu ito je iz

nova na^injena medju biskupijom senjskom i ninskom 112

Oko god. 1179. Rajnerio nadbiskup spljetski, moll papu Aleksandra lU. da neBluia Mi-

rea biskupa senjskoga, kad bi ovaj proti novomn razdieljenju biskupye senjske i nin-

ske molbenicu podnio 112

1187. eied^ja. U Eotom. Turha setnik i poslanik velikoga i^npana Nema^je, sa svimi vlaBteli kotorslumi, naredjuje da se u uapred za kupoyanje soli od seljakah, pladati ima iest mihaljevacah 112

1180. 10. lipnja. U Splietu. Rogerio vojvoda Slavonije, daje spljetskomn nadbiskupu Rajneru dva pristava, koji ga imadu uvesti u vlast svih zemaljah crkve sv. Bartola . 112

1180. 4. listopada. U Tusknlanu. Aleksandro III. papa, priobduje svoiSenstvu i svemn narodu u Dalmaciji i cjtavoj Slavoniji, da je onamo poslao Teobalda za svoga posla- nika u poslu vjerozakonskom 114

1180. Tebaldo, poslanik papinski, poiilja Eulinu bann bosanskomu igeko pismo pa- pinskO) moledi ga, da mu poialje dva sluge i koie od kunah 114

Oko god. 1180. Grgur nadblskup dukljanski i barski, piie Hvaltem kanoniku spliet- skomu i poslaniku papinskomn o progonu, ito mu crkva trpi od velikog iupana Ne- manje 116

Oko god. 1180. Eaza, opatioa samoBtana sv. Benedikta kod Spljeta, daje popisati ^jeke otete zemlje samostaiuike • 115

XXVBI

CLII.

CLXII.

CLXIII.

CLXIV.

CLXV.

CLXVI.

CLXVII.

CLXVm.

CLXIX. CLXX.

CLXXL

cLxxn.

CLXXUL CLXXIV. CLXXV. CLXXVI.

CLXxvn. cLixvm.

CLXXIX. CLXXX.

CLXXXL

cLXxxn. cLXXxm.

CLXXXIV.

Strana Oko god. 1180—1190. Anrio Maetropeiro, dvM mleto^, nalaSe Filipu de Aiboles, neka Zadrane uvjeri, da je bilo preko njegove volje sto im njeki Mletoani na moru nane-

Bofie itetu 116

1181. mjeseca sieoQja ili veljade. Teobaldo poslanik papinski, dopitcge nadbiskupiji

spljetskoj biskupiju hyarsku 117

God. 1181. ngeaeca veljace. U Zadru. Mavro knez i vojvoda vojske 6itavoga primoija

dopittge Stanu Lap$aninu selo Eokicane, i naredjuje zavod 117

1181. mjeseoa oiujka. U Zadru. Mihaljo biskup skradinsid, dosucijiucr samostanu kaludje-

rioah sv. Tome, oteta im zem^iSta u Bub^janili 118

1181. 12. svibnja. U Tuskulanu. Aleksandro m. papa, prima pod svojn zaititu samostan

benediktinski sv. Silvestra na otoku Budju (?) kod Visa 119

1181. 6. srpnja. U Viterbu. Aleksandro III. papa, nagovara kralja Beiu m. neka do- zvoll -svecenstvu i puku spljetskomn da po starinskom obidaju biraju nadbisknpa . . 121 1181. 7. srpnja. U Viterbu. Aleksandro m. papa, nalaie Miroslavu knezn zahumskomu, neka nevriedja slobodu orJcve u Dalmaciji, a nadbiskupu splietskomu neka povrati otete

mu novce 121

1181. 20. kolovoza. U stoln<Mn Biogradu. Bela m. kraQ lirvatski i ugarski, dosndj^je kaptolu zagrebadkomu Topliee kod Varaidina 122

1181. 20. rujna. U Dubrovniku. Dubrov5ani ustanovljuju mir s Eotorani 128

Oko god. 1179.— 1181. Aleksandro m. odgovara biskupu duvnanskomu, da onaj nepuno- Ijetni sve^enik, koji je pr^e sabora lateranskog dobio sve^enicku dast, moie ovu i za- driati . ^ 123

1182. 28. sie^nja. U Veletm. Lncio m papa, potvrdjuje samostanu sv. Euzme i Dam- jana sva ste5ena prava i dobra 124

1182. 9. veljade. Dedomir Sramlenov, pristav Dionisa bana, nyacya u posjed Brda kod Slivnika, samostan sv. Erievana, kojemu ga darova Druiinik Ded, dozvolom Eresi- mira kralja 125

1183. mj. listopada. U Zadru. Prodan Gudicev i iena mu Slava, ostavljaju opomkom

sva svoja negibiva imanja, samostanu sv. Marije u Zadru 127

1184. mjeseoa o2ujka. U Zadru. Miroslav zupan bribirski, kao pristav bana Diomia, povrada samostanu sv. Erievana selo Brda u Slivniku 128

1184. U Zadru. Furmin Eonstantinov, daje svomu slugi Milodragu dozvolu, da se zeni

s MUkom ^erkanovom, pod uvjetom, da sav njihov odvjetak bude prost i slobodan . . 129 Oko god. 1184. Bracat iz Eonavlja, daje svoga sina u sluibu monastim lokmmskom na deset godinah, uz godi&nju placu od pet soldah, i kaie da ga daje i,per manupresa" to

jest, sa dozvolom fivojom i svoga brata, po obiiao^ dubrovadkom 129

1182—4. dne 33. ozujka. U Veletra. Lucio m. papa rimski, pise Petm nadbiskupu spljetskomu, da njekog, kojeg mu ovaj prepomdi za biskapa, nemoie potvrditi poradi njegove starosti 129

1185. 1. Bvibnja. U Spljetu. Naredbe i zaklju5ci erkvenoga sabora, driana u Sp^etu . 130 1184—1185. 22. studena. U Veroni. Lucio UI. papa, potvrdjaje crkvenjakom darovanje

grada Senja i crkve sv. Jnrja, uSinjeno im od kralja Bele III 132

1185. U Spljetu. Petar nadbiskup, i crkveni sabor spljetski, potvrdjuja kanonikom spljet- skim njeku da4u, koju im morade davati svake godine na uzkrs, samostan sv. Stjepana 183

1185. U Spljetu. Crkveni sabor spljetski, odobrava na korist kanonikah spljetskih, njeka pripadajuda im goitenja 134

1186. mj. sie^nja. U Eotoru. Jura poslanik Nemanje, velikog zupana srbskog, 5ini za- jedno sa sudci kotorskimi njeke naredbe 135

1186. 9. svibnja. U Veroni. Urban in. papa, potvrdjnje utemeljenje hospitala boijakah kod sv. Petra na Bojiscu, u ninskoj biskupiji 135

1186. 27. rigna. U Dubrovnikn. Dubroviani utana^ujn mir s velikim hipanom NemaAJem

i njegovom bradom Strasimirom i Miroslavom 137

r

CLXXXV. CLXXXVI.

cLxxxvn.

CLXxxvra.

CLXxxrx.

cxc.

CXCL

cxcn. cxcra.

cxciv.

cxcv.

CXCVI. CXCVIL

cxcvra.

CXCIX.

cc.

CCI.

ccn.

ccra.

cciv.

ccv.

ccvi.

Straxia 1186. 11. stndena. U Veroni. Urban ra. papa, potvrdyuje sve naredbe i zak^uSke sa- bora spljetskog, osim dvajuh . .* 138

1186. 12. proBinca. U Veroni. Urban ra. papa, potrrdjuje nadbiskupu spljeiBkomu prayo,

da se pred ojim nosi krst . . , 189

1187. 18. velja^e. Radio Sramljanov, dvomik, uvadja kao pristav samostan ss. Kuzmii

i Damjana u poejed otetiii mu zemaljah i vinogradah oko Enina 1S9

1187. 30. rujna. U Zadrn. Petracija Negomir, kaludjer zadareki, sviedoci kako je Svini- mir kraij hrvatski njeko svoje zemljifite darovao njekomu medtru pradjedu Sestaka . . 140 1187. 25. listopada do 17. prosinca. Ghrgur Vra. papa, podieliiuje samostanu benediktin- skomu u Monte Cassino, crkvu sv. Marije od Rezata, u dubrova^koj drSavi, sa svimi pristojaliSSi, pozivajudi se na darovauje iste crkve istomu samostanu, ueii^eno po nad- biskupu dubrova^kom i knezu Sabinu vlastniku reeene crkve, koj knez bijale poslao dvie srebme SkriDJe opatu samostana sv. Benedikta na brdu kasinskom s molbom, da mu posalje igekoliko kaludjerah, da ustroje uz recenn crkvu samostau svoga teda, na Sto opat doista poialje trojicu kaludjerah, koji ustrojiie samostan lokrumski poddiigen

samostanu kasinskomu 141

G. 1187. U Splietu. Crne Erapov, tjerajuci parbu proti samostanu sv. Petra GKimaj- skoga, poradi zemaljah Ito se protezase od Belaja do solinskoga zida 1 do glave od mosta, bude odsudjen na gubitak 141

1187. Dujam sin Prestanc^ev, sa svojimi rodjaoi, dobiva po izreki pristava zemjijn Brest pod Perunom, daruju6i ju zatiem samostanu sv. S^epana kod Spljeta .... 142 God. 1188. 19. veijace. U Lateranu. Kliment ra. papa, potvrdjuje samostanu ss. Euzme

i Damjana sva stedena prava i imaiga ^ 142

1188. 15. oiujka. U Spljetu. Grubiia, knez spljetski, dini nagodbu medju Vulcinom Vi- tovim 8 jedne, i samostanom sv. Benedikta s druge strane, poradi njekih zemaljah i

vinogradah, 8toje<^ih pod parbom 144

1188. 5. svibi^a. Eod Ostrogona. Bela III. kralj ugarski i hrvatski potvrdj^je samostanu

sv. Ivana Ev. u negdas^jem Belgradu, sya ona prava i darove, koje mu podielise kra-

Ijevi hrvatski Ejresimir i Svenimir 145

1188. 8. mj. lipDja. U Bivoaltu. Ivan biskup krdki, daraje redu sv. Benedikta, crkvn

sv. Ivana u gradu Erku 146

1188. 21. lipnja. U Lateranu. Eliment 111. papa, posi^a Tribuou nadbiskupu dubrova^-

komu plait nadbiskupski, i potvrdjnje stara prava dubrovacke orkve 147

1188. 8. listopada. U Rovinju. Bovinjani ponavljaju mir s Dubrovdani 149

1188. 8. prosinca. U Zadra. Pavao sin Petra Ljube prodaje samostanu st. Eozme i Damjana, Bogovo 150

1189. 14. oSujka. Eod Aquapendenta. Frideriko car rimski, nalaze Omiianom, da na- knade itetu, sto ju kao gusari poMniie lyekim ^jegovim podloinikom iz Pulje . . . 150 1189. 2. svibnja. U Zadru. Mihaljo skradinski biskup, dopitnje iz nova samostanu kalu-

djericah sv. Dimitrije u Zadru, ^jegov posjed u Bubnjanih 151

1189. 28. lipnja. U Lateranu. Elimento III. papa, potvrdjoje samostanu sv. Ersevana

u Zadm darovanje crkve sv. Martina ' 151

1189. mjcseca lipnja. U Spljetu. Po5etak izprave, u kojoj se dostojanstvenioi spljetski

spomi^ju 152

1189. 29. kolovoza. U Dubrovniku. Eulin ban bosanski daje Dubrov5anom slobodu trgo-

vine u svojoj zemlji - . 152

1189. U Trogiru. Utemeljitelji crkve sv. Marije od Spiljana, popisuju medje i zemlje iste crkve, kao i crkvene ine stvari 153

1189. Petar kaludjer, popisuje zemljiita i medje samostana sv. Petra od Eiobucca, kod Trogira 154

1190. 3. veljace. U Dubrovuiku. Dubrov^ni cine zakon, da svaki stranao bio duinik, bio zlodinae, ako na svedanost sv. Vlahe dodje u Dubrovnik, ima biti prost od suda i kazne, tri dana prije i toliko posiije blagdana 155

^

CCVII.

CCVIII. CCIX.

ccx.

CCXI. CCXII.

CCXIII.

CCXIV.

ccxv.

CGXVl. CCXVII.

CCXVIII.

CCXIX.

ccxx.

CCXXI. CCXXII.

ccxxm.

CCXXIV.

ccxxv.

CCXXVI.

CCXXVII.

CCXXVIII.

CCXXIX.

ccxxx.

CCXXXI. CCXXXII.

ccxxxin.

CCXXXIV.

ccxxxv.

Strana 1190. 5. travnja. U Zadru. Tolja, k<^i Lampredova, opatica kalndjericah sy. Marije u

Zadru, opisuje medje njekih samostanBkih viftogradah 155

1190. 3. svibnja. U Dubrovniku. DubrovSani ugovaraju mir 8 Ea5idi 156

1190. 14^ svibuja. U Zadru. Zadraui vracaju iza slavne pobjede nad Mleteani, samo- stanu sv. Krlevana otok Manni; Sto mu ga bijaie darovao njegda kralj Kresimir *. . 166 119U. 17. lipnja. U Dubrovniku. Mii*oslav, knez humski ugovara mir s Dubrov5ani . . 157

1190. 26. lipnja. U Zadru. Zadrani ugovaraju mir s Rabljani 159

1190. DabiSa, necak Radkov, zamienjnje njeku svoju zemljn u Panolu, 8 drugom zem-

Ijom istoga mjesta, a svojinom popa Martina DobrnSeva 160

1190. Slaba, ne6ak Sabinov, nece da povrati oteta dobra samostanu lokrumskomu, da-

rovana mu po djedu Sabinu 161

Oko g. 1190. Biljezke samostana kaludjerioah sv. Marije u Zadru 161

1190. Stana opatica sv. Marije u Zadru kup^je eluge 161

Oko god. 1190. Stana opatica sv. Marije u Zadru biljeii koliko je prodala marve . . 161

1191. 13. ozujka. U Rimu. Elemento III. papa, podieljuje Petru nadbiskupu splietskomu, nadbiskupski plast i naznacuje obsjeg njegove nadbiskupije 162

1191. U Labinu. Zavod medjah med Smokvicom i Labinom 164

1192. 16. travnja. U Spljetu. Petar nadbiskup splietski, nazna5uje njeke podanke ito se

imaju davati kaptolu trogirskomu 164

God. 1192. Petar nadbiskup zadarski, dopituje njeku zemlju Abala, samostanu kaludje- ricah bv. Benedikta u Spljetu 165

1192. Crkva sv. Marije u Toplicah placa dacu rimskoj stolici 166

1193, od 1. sie5nja do 28. ozujka. Ivan sin Ratinov prodaje samostanu sv. S^epana

u Solinu njeko zemljiite, leSece u Solinu iza crkve sv. Marije 166

1193. 25. lipnja. Isaija sin Andrasev, priznajuci pred mnogimi svjedoci da je oteo njeke zemlje fito pripadaju crkvi sv. Martina u Sumetu, vrada iste zemlje samostanu lokrum-

skomu , 167

1193. 7. rujna. U Rabu. Petar Foskar, poslanik mletackoga duida Enrika Dandula, prima Rabljane pod gospodetvo mletadko i osigurava zakletvom svoga duida sva prava

i obiSaje Rabljanah 167

1193. Kalan biskup peiSuvski i upravitelj dalmatinski i hrvatski, dopituje Dominiku,

foiBkupu zagreba5komu, njeki posjed kod Kalnika (Kemenika) 167

1893. Kalan, biskup peSuvski i upravitelj hrvatski i dalmatinski, dopituje Dominiku, bi- skupu zagrebadkomu, desetinu u Krapini, Okicu i Podgorju, koju je prije birao vojvoda

ciele Slavonije 168

1193. Bela III. kralj hrvatski i agarski daruje knezu krckomu Bartolu, zupaniju mo- drusku 169

1193. Ivan Ratinov prodaje njeku zemlju Stajec u Solinu, samostanu 8V. Stjepana kod

Spljeta 170

God. 1193. 8 listopada. U Zadru. Rogerio sin kneza Dominika Maurocena, prodaje svoju kudu zadarsku Mati sinu Zorobabela 170

1194. 4. lipnja. U Zadru. Razvod medju zemljisti samostanah sv. Kuzme i Damjana

kod Belgrada, i sv. Dimitrije u Zadrn 171

1194. 9. srpnja. Kod Knina. Razvod medju zemljisti crkvenjakah i samostana sv. Kuzme

i Damjana 172

God. 1195. 5. svibnja. U Lateranu. Celestin III. papa, potvrdjuje samostanu sv. Krie- vana u Zadru sva njegova dobra i posjede . 173

1195. 3. svibnja. U Dubrovniku. Izabrani sudci sude u njekoj razpri medju nadbiskupom dubrovadkim Bernardom i njegovimi kanonici i svecenici 175

1195. 18. svibnja. U Lateranu. Celestin III. papa, daje vlaet Vinku, opatu sv. KrSevana

n Zf dru, da moze nositi mitru, prsten i palicu sa sandali 177

1195. U Spljetu. Kaza opatioa samostana sv. Benedikta u Spljetu, Sini naredbe o potom- '^ cih i badtini sluikinje Dudiee 177

i

• '/

OCXXXVI.

CCXXXVII. CCXXXVIII.

CCXXXIX.

CCXL.

CCXLI.

CCXLII.

CCXLIU. CCXLIV.

CCXLV. CCXLVI.

ccxLvn. ccxLvni.

CCXLIX. CCL. CCLI. CCLII.

ccLm.

CCLIV.

OCLV. CCLVL

CCLVII.

ccLvm. ccLo:.

XXXI

Stranft

1195. U Zadru. Odlomak listine, koja svjedoci, da je Mirko sin kralja Bele III. za Sivota fivoga otca, dvakrat kao kralj krunjen bio, kad je zajedno upravljao Dalmacijom i

Hrvatskom 178

Oko god. 1195. Opornka Grgura nadbiskupa barskoga 178

1196. 15. lipi^a. U Lateranu. Celestin m. papa, nagadja nadbiskupa spljetskog i nje-

govo sveeenstvo u poslu desetine i dacah 178

1196. 15. lipnja. U Lateranu. Celestin IIj. papa, nalaie biskupom skradinskomn i knin- skomu, da urede razpre medju nadbiskupom spljetskim i njegovimi kanonici .... 179 1196. Emeriko kralj hrvatski i ngarski, dopituje osjeoki danak brodarine ili trgovine opatu samostana (^ikadora 180

1196. Dabito Badkov, daje Dobrici iem Prodana Celemine u zamienu njeku svoju zem-

yu pod Smokovicem 180

Oko god. 1196. G. naddjakon i G. nadpop spljetski, piSu svojoj braci kanonikom spljet-

skim svom putu u Kim i o svom nadbiskupu 181

1186 — 1196. Asjen, car bugarski podieljuje Dubroveanom slobodu trgovine 181

1197. mj. veljaSe. Miha Start^ev, sa svojimi rodjaci, darujn Vrbicu, samostanu ss. Euzme

i Dan^jana 182

1197. 24. travnja. Sbor njekih biskupah dalmatinskih, izaSilja Matijn biskupa krbavskog

da izmiri pruc-e se medju sobom svecehstvo sibenieko i trogirsko 182

1197. 1. oiigka. U Zadru. Damjan knez zadarski, sa sudci i vlasteli zadarskimi, dosu- djuju samoBtanu sv. Kuzme i Damjana zemljiita u Jasenicih i Drazanih, darovana mu

po Eresimiru kralju hrvatskomu 183

1197. 29. lipnja. U Dubrovniku. Dnbrovacka obcina vra6a crkvu sv. Marije od Racata

samostanu lokrumskomu 184

1197. Emeriko kralj hrvatski i ugarski daruje knezu Stjepanu od porodice rimskih Ur- sinah, gospoitinu Vodice u Hrvatskoj 185

1197. 15. prosinca. U Zadru. Pavao sin Petra od Ljube, prodaje samostanu sv. Enzme

i Damjana svoje zemljiite u Rogovdici 187

1198. 29. siecnja. U Lateranu. Inocenoio III. papa, nalaze Andriji vojvodi eiele Slavo-

nlje, da ide s krstonosci n svetu zemlju • 188

1198. 6. veljaSe. U Lateranu. Inocencio m. papa nalaze kaptolu zadarskomu, da se iza- brani po svjetovnjacih nadbiskup casti svoje lisiti, te drngi izabrati ima . . . . . 189 1198. 22. ozHjka. Vlkoj Elisanin, ne^ak Erukana, prodaje samostai^u sv. Stjepana kod

Spljet& Qjeko zemljiSte Bada n Eurilu 189

1198. mj. oz^jka. U Lateranu. Inocencio III. papa, nalaze bisknpu i kaptolu trogir- skomu, da lyekog popa P. odrieSi od reda kalndjerskoga, s toga, sto se je u velikoj

svojoj bolesti dao premamiti da stupi u red kaludjerah 190

God. 1198. 31. ozujka. Andrija vojevoda Dalmacije, Hrvatske i Zahumske, potvrdjnje sa- moetanu ss. Euzme i Damjana, sav onaj posjed, sto mn ga darovaie hrvatski kraljevi Eresimir i Svenimir , . . . 191

1198. 9. travnja. U Dubrovniku. Viecnici dubrovacki, dosudjujn samostanu lokmmRkomu crkvu 8V. Marije od Racata 191

1198. 6. svibnja. U Zadru. Andrija vojvoda hrvatski, iza slavne pobjede nad Zahum- Ijani i Srbi, dopltnje samostanu sv. Ersevana u Zadru, selo Suhovare, kojega mu bjeie njeki oteli 192

1198. 11. svibnja. Andrija vojvoda Dalmacije, Hrvatske i HninBke,,dozvoljnje Dominiku biskupu zagrebaekomu, da bisknpskim podanikom nitko drngi nesudi, nego biskup i njegovi sudoi 193

1198. 5. svibnja. Namjestnik dn2de mletadkoga nagadja razmirice mediju knezom krckim Bartnlom i stanovnictvom otoka Erka 194

1198. 16. svibnja. U Lateranu. Inoeencio III. papa, zabranjuje Andriji vojvodi hrvat- skomu, podiei vojsku na svoga brata i kralja, pod kaznom crkvenog izobcenja « . . 196

imi

CCLX.

CCLXI

CCLXII,

ccLxin.

CCLXIV.

CCLXV.

CCLXVI.

CCLXVII.

CCLXVIIL

CCLXIX.

CCLXX.

CCLXXI.

CCLXXII.

CCLXXIIJ.

M

CCLXXIV. CCLXXV.

CCLXXVI. CCLXXVII.

CCLXXVIII.

CCLXXIX. CCLXXX.

^ Strana

1198. 22. prosinca. U Lateranu. Inocencio III. papa, doz7oljuje nadbiskupu kolockomu, da u samostan Keu (Banskl monastlr) uvede kanonike reda sv. Augustina, posto je croe kaludjere sv. Abre, iz doline ebronske, poradi njihova raznzdana i^ivota protjei*ao . . 197 1198. 22. prosinca. U Lateranu. Inocencio III. papa, pi§e Emeriku kralju lirvatskomtt i ugarskomu, neka natjera Slovjene (obreda slovjenskog) stanujuee u okrui^ju nadbiskupije

koloike, da plate desetinu istoj nadbiskupiji 19S

1198 30. prosinca. U Lateranu. Inocencio III. papa, nalaze uadbiskupu kolockomu i bi- skupom gomorskomu i zagrebackomu, ncka povedu izti*agu proti nadbiskiipom zadarskom i spljetskom, koji su tu^eni da obce s izobcenim od crkve Andrijom bratom kra^a ugar-

skoga, te ako se tuzba obistini, da i receue nadbiskupo izobee 198

1198. Andrija vojvoda hrvatski, potvrdjuje darovanje crkvah sv. Mojsije i Stjepana u Solinu sa svojimi pristojalik*! nadbiskupiji spljetskoj 199

1198. Andrija vojvoda hrvatski, stavlja biskupiju hvarsku pod nadbiskupiju spljetsku,

pod kojom i prije bijaSe 199

Oko god. 1198. U Rlmu. Inoceneio III. papa, nala^e nadbiskupu koloekomn, damonastir

u Kamenici, sto ga bjese utemeljio vojevoda Belus, iz nova u dobro stanje postavi . . 200

Oko g. 1198. £meriko kralj hrvatski i ugarski nalaze Mihalju biskupu skradinskomu,

da se pokori nadbiskupu zadarskomu - 201

Oko god. 1198. £meriko kralj hrvatski i ugarski, potvrdjuje crkvi spljetskoj vlast, nad crkvom skradinskom i ninskom 201

1199. 2. 8ie6nja. U Lateranu. Inocentio III. papa, poSilja na inolbu Vukana kralja dalma- tinskoga i dukljanskoga, svoje poslanike Ivana 1 Simuna poddjakone u Dalmacija i

Duklju 201

1199. 26. siecnja. U Lateranu. Inocencio III. papa, nalaze svojim poslanikom, koje posla

u Dalmaciju i Duklju, neka nepredadu odmah nadbiskupski plast izabranomu biskupu barskomu, dok se neuvjere dali je barska crkva i prije obnasala ^ast prvostolne orkve

i dali nije podcinjena nadbiskupiji dubrova^koj 202

1199. 1. ozujka. Oporuka njekog Martina Madijeva, priobcena od njegovog izpovjedmka

popa Dujma i popa Martina 202

1199. 14. travnja. U Dubroviiiku. Ivan biskup od Drivasta, potvrdjuje prisjegom vjer-

nost nadbiskupu dubrovaokomu ^ 203

1199. mj. travnja. U Mletcih. Vid, knez krcki, obvezuje se Mleteanom za se i za svoju bracu Ivana i Enrika, da ce se tacno drzati pogodbe, kojom im biase odstupljen otok

Krk od mletaSke vlade 204

God. 1199. 10. svibnja. U Zadru. Sud zadarski dopltuje Toli opatlci i svemu samostanu sv. Marije u Zadru, zemljiste Brda, sto ga istomu samostanu darova Kresimir kralj

hrvatski , 205

1199. 25. svibnja. U Lateranu. Inocencio III. papa, potvrdjuje samostanu benediktin-

skomu sv. Petra na Eabu, sav njegov posjed 207

1199. 29. lipnja. Prilikom citanja misc na dan sv. Petra i Pavla po opatu lokrumskom, u nadbisk-upiji dubrovaekoj, prije nego bi citano evangjelije, izjavise mnogi plemici du- brova5ki da odstupljuju re^enomu opatu sva prava na crkvu sv. Marije od Racata . . 207

1199. 11. srpnja. U Fanu. Dubrovoani utanaeuju mir s gradom^Fanom 207

1199. 12. srpnja. U Laterauu. Inocencio III. papa, nalaze biskupu kninskomu i skra- dinskomu kao i opatu trogirskomu, da povede iztragu proti biskupu hvarskomu, izabra-

nomu uadbiskupu zadarskomu 208

1199. 14. srpnja. U Lateranu. Inocencio III. papa, nalaie kaptolu spljotskomu, neka se

pobrini za biskupiju hvarsku 209

1199. 25. kolovoza. U Jakinu. Dubrovcani utanaeuju mir s Jakinjani 209

1199. 7. nijna. U Lateranu. Inoeencio III. papa, nalaze Ivanu nadbiskupu dukljanskoma i barskomu, ncka B. biskupu svadskomu, okrivljenomu radi ubijstva, koj se radi toga prem da nokriv odreoe biskupske casti, nazna5i njeku podporu od dohodakah re^ene biskupije 210

I

CCLXXXI.

CCLXXXII.

ccLxxxm.

CCLXXXIY.

CCLXXXV.

CCLXXXA'I.

CCLXXXMI.

CCLXXXVIIL

CCLXXXIX.

CCXC.

CCXCI.

CCXCII.

ccxcni. ccxciv. ccxcv.

ccxcvi. ccxcvn.

ccxcvm.

ccxcix. ccc.

XXX Ig

Stranft 1199. 3. prosinca. U LMerann. Inooencio III. papa, nalaze Nikoli novoizabranom nad- biskupu zHdarskoiniif da dodje sa vise kanonlkah u Rlm, ako hoee da ga u casti

potrrdi i da mu podieli plaat 211

1199. 28. prosinca. U Lateranu. luocencio III. papa, pozivlje nadbiskupa i osiale svedenike crkve dubrovaeke, da cetrdesctu stranu svoga dohodka doprinesu na pomo6

rata za svetu zemlju 212 "

1199. Vukau, kraij dnkljanskl i dalmatinski, podlaze se crkvenoj vlasti stolice rimske, Javljajuei ujcdno papi, kako je ban bosanski Euliu sa svojom suprugom i sestrom, udovom kneza Miroslava, kao i sa muogimi rodjaci i 10.000 podloznikah primlo vjeru bogomilsku, s toga moli papu, neka prisili kralja ugarskoga da reSene nevjernike iz

svoga kraljevstva protjera 215

1199. Stjepan Nemanja, veliki zupan srbski pis^ Inocenciju III. papi da ee ostati Uvjek vjdran stoilci rimskoj, kao sto mu bijase i otac, i da ce do skora svoje posla-

nike poslati u Rim 21G

1199. Inbcencio III. papa, preporuea Vukanu kralju Dalmacije i Dukle, svoje posla-

nike i po^ilja plast nadbiskupu dukljanskomu 217

1199. Vukan kralj dalmatinski i dukljanski, zahvaljuje se papi Inocenciju III. za po-

slane mn iz Eima poslanike 217

1199. Ivan nadbiskup dukljanski i barski, zahvaljuje se Inocenciju III. papi na po- slauom mu plaStu i javlja, da sn njegovi poslanici Ivan i Simeon podpunoma odgo-

vorili svojoj zadaei 218

1199. Papinski poslanici Ivan i Simeon, ustanovIjiVaju s nadbiskupom dukljanskim i njegovimi biskupi, zakone za svecSnstvo u Dalmaciji (juznoj) i u Duklji, glede nepri- manja novacah, glede zenitbe svoeonikah i svetovnjakah, giede desetine i robstva

Latinah 218

1199. Udova Bonda iz Dubrovnika, daruje samostanu sv. Benedikta u Lokrumi crkvu

8v. Stjepana •. 221

1199. Andrlja vojvoda hrvatski, potvrdjuje Spljetcanom sva ona prava koja i Koloman

kralj cuvati sc obveza 221

1199. Emeriko kralj hrvaiski i ugarski, dozvoljujc crkvi zsgrebackoj desetinu kunah

i svinjah 221

D d a.i a k.

11(53. Deves, gospodar od Konavlja, daje svojoj kucri Dragoslavi i zetu si Mikeu,

njeku zemlju u zupi brenskoj, u ime miraza 225

1174. U Spljetu. Spljeteani ustanovljuju zakon o svjcdocanstvu zenskom pred sudom,

i muzevih, koji krivu zakletvu pola^u 225

1184. U Braou. Bratko knez. i Prvos zupan bracki i hvarski, dopituje njeku zemlju samostanu sv. Ivana , 226

1185. 12. prosinca. U Veroni. Urban III. papa, nalai^e Spljeteauom, da po§alju svoje poslanike u Bim, u poslu potvrdjenja biskupa hvarskog onda, kad bnde zadarski nad- biskup posvecen 226

1186. mj. studena. U Krku. Ivan biskup kr5ki daruje mletackomu samostanu Sv. Ciprijana, svoju crkvu sv. lyana, lezecu kod gornjih vratah u Krku 227

1187. mj. lipnja. U Rivoaltn. Mleeanom, polazecim sa svojimi brodovi na Zadar, obQcava se naknada stete 229

1187. 7. atudena. U Rivoaltu. Mastopietro duzd, s obcinom mleta^kom, osigurava do- hodke od darovane glavnice onim, koji bijase )>oclali novoann pomoc Mletcima, za oruzai\je proti Zadru i proti ugarskomu kralju 290

1188. 21. studena. U Raveni 233

1189. 25. studena. U Lateranu. Klimento III. papa, preporuea Dubrovdanom nadbi- skupa.Bemardina 233

Strana CGCI. 1189. 25. studena. U Lateranu. Elimento III. papa, preporn5a dubrovaekog nadbiskupa Ber-

nardina yelikomn iupann Nemanji, i njegovoj braci Strasimini i Miroslavn 233

Nadpiai dvanaestoga vieiia.

I. Q. 1101. Na starinskoj izdubenoj trpezi velikoga oltara crkve kaludjerieah sv. Marije n Zadm, (pretvorenoj sada u sud za umivanje) 235

II. G. 1103. Na pokrovcu kamenite grobne Skrinje sv. Dujma, n stolnoj crkvi spljetskoj. . . . 235

III. G. 1105. Na zvoniku crkve kaludjericah sv. Marije u Zadru 236

IV. G. 1105. Na krstn iznad mramoma ciborija velikog oltara crkve kalndjericah sv. Marije a Zadru 286

V. G. 1105. Na zidu baSce samostana sv. Marije u Zadru 236

VI. Oko g. 1105. Na ruci zlatom okovanej sv. Donata biskupa zadarskoga, u riznici crkve sv. Sto-

sije n Zadru S , 231

yil. G. 1111. Na mramornoj grobnici Vekenege (Veke) opatice kalndjerieah sv. Marije, n nntamjoj

bogomolji samostana istih n Zadrn 237

VIII. G. 1112. Na mramornoj grobnici spljetskog nadbiskupa Kfescencija, u vezi stolne crkve

spljetske 238

JX. G. 1181. Na podno^ju zvonika crkve 8v. Andrije, kaludjericah sv. Benedikta n gradu Rabn . 238

X. G. 1189. Na grobnici dubrovaekog nadbisknpa Tribnna n stolnoj crkvi sv. Marije n Dubrov- niku 238

XI. G. 1191. Nad prvimi vrati starinske tamnice i sndnice grada Erka 238

XII. Na crkvi sv. Luke, kalndjcricah sv. Andjela, sada obcine pravoslavne, u Eotoru 289

»» M » »

jT

L Oko god. 1101—1102.

Kohman hra^ ugarski Bkhpiv savee i prijateJjstvo 8 duMom mletadkim Vitalom Mikaelom^ daje

mu naslov duida hrvatskog i dalmatinakog.

Colomanus diuina fauente ac gubernante clementia Ungarorum rex, Vitali Michaeli- strenuissimo Venetorum duai, Buisque optimatibus salutem, amtcitiasque perpetuas, Cum scriptura quotidie clamet dicens: viam non esse deserendam; mirum est supor his, qui aiiam existimant fore capiendam. Quapropter vobis Iitteras has studerous referentes nos vestras, sicuti antecessores nostri inter se habuerunt, amicitias cupere sempiternas. Verum qnando nec litteris nec legato vestris, uti petiueratis, respondimus petitionibus, ideo vero minime arbitrari oportet, hoc factu dolouo fecisse, sed ob commodum atque utilitatem, nec non indifficientem unamquamque stabilitatem distulisse, fati namq ue scirous hoc fir roum minns stare, si sine totius regni consilio facturo esset. Quare nunc vobis, quod quesiueratis, firmius totius regni voluntate, non solum litteris, verum etiaro proprio legato effectum curamus reddere. Vestra igitur, vestroruroque proceruro noacat prudentla, nos, nostruroque regnuro, vestro vestroruroque aroore indissolubili vinculo recte desiderare. Unde quia cuncta, que dicere cupirous, scribere ob legenas fastidium neqnimus. Idcirco talem studemus dare nuncium, verbo cuius non detractetis adhibere auditum atque stu- diura ; sed ut nostris perpetuis non dubitetis obteroperare vocibus, attaroen pauca etiaro litteris insinuare laborarous. Volurous equidero ob stabilitatis firmamenturo inter nos atque vos, Qostros vestrosque roaiores meruro fieri sacramentum, qui comroune habere ac fa- cere cum necessariuro fuerit vicissiro valearous auguroentum. Firmius enim constat, magisque perpetuum, quod undique unitur firmissiroo ligaroento, quam quod debiliori snbnectitur fundaroento. £t que recte roandarous ad perfectam exequutionem comrouni voto sincere oroni nixu aniroi aroinicuiante potentia dicere valearous et laborerous. Pre- terea indcfectibiles gratcs, nostrosque nuncios seroper non honorifice tractauistis taroquam sagAciter^ orone consiliuro exhibuistis. Quod idem vero honorificentiua atque sagatius huic nostro legato uti nobisraet ipsis exhibere petiraus. Quippe vera dilectio non voce solura, sed etiam opere ostcnditur. Amicus iiaraque in necessitate probatur.

Conuenientia aroicitie , que facta est inter regera Ungarorum et ducem Venetorum,

Ego Colomanus, Ungarorum rex, per memetipanm, et per meos omnes tecum Vitalis Michael, Venetie, Dalmatie et Croatie dux, et cunctis omnibus (proceribus) de vestro ducatu, veraro et firroaro aroicitiam atque concordiam ab hoc die in antea obti- nebo, et te ac tuos et cunctas cinitates subiectas ducatui tuO; et omnia castella ac loca subdita et obedientia potestati tue, per nie et per meos conseruabo, et nullo modo in- quietabo. £t si aliquis ex roeis aliquero vestruro foris fecerit aut offenderit, ac incogni- tum fuerit, infra dies triginta eroendabo. Hec omnia per sacramentum suiit confirmata ac confederata equali conditione ab atraque parte.

1

Sed taroen quia in principibus meis et senioribus dubium videtur, utrum te du- cem Croatie et Dalmatie nominauerim^ volo, imo desidero pro seruanda, sicut statutum est, amititia, ut a te et tuisy et a me ac meiS) ita omne prius de medio auferatur ambi- guum^ ut in quocumque casu tibi per antecesaores tuos, et mihi per meos certa compro- batione iustitia fuerit, alter alteri nuUatenus advcrsetur.

Codex Trevisanas, u muzeu CorreroYom u Mletcih.

Tafel i Thomas. Urkanden znr alt. • Handels- and Staatsgeschichte der Repablik Venedig. T. I. 8tr. 65. .

il. 1102. 27. sic^nja U Albi.

Paskal II. papa, poW^a Daminiku nadbiskupu dubravadkomu nadbiskupski pkM.

Pascalis episcopus seruus seruorum dei venerabili fratri Dominico Racusie ciuitatis antistiti eiusque successoribus canonice promouendis in perpetuum. Potestatem legandi atque soluendi in celis et in terra beato Petro eiusq^ue successoribus auctore deo principaliter tradita illis ecclesia verbis agnoscit, quibus Petrum est dominus allocutus: Quemcumque ligaueris super terram erunt ligata et in celiS) quecumque solueris super terram erunt soluta et in celis. Ipsi quoque proprie firmitas et aliene fidei confirmatio eodem deo auctore prestatur cum dicitur: Rogaui pro te ut non deficiat fides tua Petre, et tu aliquando conuersus confirma fratres tuos. Oportet ergo nos, qui licet indigni Petri videmur residere in loco, gracia corrigere, recta confirmare, et in omni ecclesia ad in- terni arbitrium iudicis sic disponenda disponerC; ut de vultu eius iudicium nostrum pro- deat et oculi nostri videant equitatem. Fraternitatis igitur tue iustis peticionibus annu- entes^ tibi tuisque legittimis successoribus sanctam Raguseorum ecclesiam de- creti presentis pagina confirmamus. Sane quascumque parochias eadem ecclesia preteritis temporibus possedisse cognoscitur, tibi tuisque successoribus iotegras permanere sancimus. Scilicet Zachnlmie regnum, et reguum Seruilie, Tribunieque reguum, ciuitatem quoque cathari nensem, seuRose, atque buduanensem Auarorum, liciniatensem^ atque scodrinensem, nec non driuastensem, atque polatensem cum ecclesiis et parochiis eorum. Pallium quin eciam ex more ad missarum sollempnia celebranda diebus vite tue tantummodo tibi concedimus, more predecessorum tuorum. Consecrationem vero tuorum successorum nobis nostrisque successoribus in perpetuum reseruantes. Preterea decimc; possessiones, predia, seu cetera bona^ que in presenti eidem ecclesie pertinent in ecclesiis, in villis, in colonis seu colonabus, in agris vel aquis^ vel aliib rebus diocesane seu proprietarie disposicionis, queque in futurum liberalitate prin- cipum, vel oblacione fidelium iuste poteritis adipisci, firma vobis et illibata seruentur. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat eandem ecclesiam temere perturbare, aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, vel temerariis vexacionibufl fatigare, set omnia integre conseruentur, tam tuis qnam clericorum et pauperum asibus profutura. Tu itaq\ie frater karissime, quem pastoralis cure constringit officium; dilige frafres^ ipsi quoque adu^rsarii propter mandatum dominicum tuo circa te copuleotur af- fectu. Pacem sequere cum omnibus et sanctimoniam sine qua nemo videbit deum. Piia utere operibus, virtutibus polleas^ fulgent in pectore tuo racionale iudicis cum superhu- meralis actione coniunctum. Ita procedas in conspectu dei et tocius Israel. Huiuamodi

r

gregi commiBSO prebeas exempla, at videant opera tua bona, et glorificent patrem tuum qai in celis est. Sit in lingaa sermo. Sit celi feruor in animo. Creditum tibi agrum do- minicum exerce. Dum licet^ semina in timore. ^um tempus est bonum faciendo non deficias. Tempore enim suo metes non deficiendo. Vigilanter itaque terrena negotia relin- quendo; celestibus anhela. Que retro sunt obliuiscens, in ea que ante sunt temetipsum enixius extende. Mens tua in seculari non defluat, sed tota in unum currat atque con- fluat finem, quem mira suauitate Dauid respexerat, cum dicebat : Unam pecii a domino hanc requiram, ut inhabitem in domo domini omnibus diebus vite mee. Sancta trinitas iratemitatem tuam glorie sue protectione circumdet^ et ad finem qui non finitur peruenire concedat.

Ego Pascalis catholice ecclesie episcopus. (L. S.) Bene valete.

Datum Albe per manus Johannis sancte romane ecclesie diaconi. VI. kal. febr. Indictiore X. Incarnacionis dominice anno M^C^IP. Pontificatus domini Paschalis se- cundi pp. III.

Matica na ko2i pisana 1 novi prepis na ko2i u c. kr. dvorskom Arkiva, a BeSu. Bagosa Pasc. I. Nr. 3.

III. 1102. 19. IraYnJa. U Lateranu.

Paskval II. papa daje Krescenciju nadbiskupu splietskornu nadbiskupski plaStf potvrc^jujuii

prava njegove nadhiskupije.

Paschalis Episcopus seruus seruorum deii venerabili fratri Crescentio salonitano arcfaiepiscopo salutem et apostolicam benedictionem. Apostolice sedis benigQitas con- sueuit sua cuique iura seruare, et sic honoris a domino contributi priuilegium custodire, ut fratribus dignis consortium non deneget dignitatis. Idcirco venerabilis frater Crescenti salonitane archiepiscope, presentis decreti pagiua fraternitati tue tuisque snccessoribus confirmamus ciuitatis salonitane dioecesim» cum omoibus suis appendiciis^ parochiam Ma- ronie^ et quiquid episcopali vel metropolitano iure ad salonitanam ecclesiam cognoscitur pertinere. Pallium preterea fraternitati tue, plenitudinem videlicet pontificalis officii, apo- stolica liberalitate concedimuS; quod te intra ecclesiam tantum ad missarum solemnia subscriptis diebus noueris induendum ; id est, cone domini, resurectionis, ascensionis, pen- tecosteS; natiuitatis domini, epiphanie, in tribus festiuitatibus sancte Marie, omnium apo- stolomm^ natiuitatis Joannis babtiste, solemnitate sancti Domnii, in consecrationibus ecclesiarum, episcoporum, presbyterorum et diaconorum^ et anniuersario salonitane ecclesie consecrationis tue die. Cuius nimirum pallii volumas te per omnia genium vindicare. Hujus siquidem indumenti honor^ humilitas atque iustitia est, tota ergo mente fraternitas tua se exhibere festinet in prosperis humilem, in aduersis si quando eueniunt, cum ius- titia erectam; amicam bonis, peruersis contrariam, nuUius unquam faciem contra veritatem recipiens^ nullius unquam faciem pro veritate loquentem premens, misericordie operibus» iaxta virtutem substantie insistens, et tamen insistere etiam supra virtutem cupiens; in- firmis compatiens, beneuolentibus congaudens^ aliena damna propria reputans, de alienis gaudiis tamquam de propriis exultans, in corrigendis vitiis pie seuiens, in fouendis vir- tutibus auditorum animum demulcens^ in ira iudicium sine ira tenens; in tranquillitate

aatem seueritatls iuste censuram non deferens. Hec est frater charissime^ pallii accepti dignitas, quam si solicite seruaueris, quod foris accepisse ostenderis, intus habebia. Fra- ternitatem tuam diuina miseratio per tempora multa seruare dignetur incolumem. Amen^ Amen, Amen.

Ego Paschalis catholice ecclesie episcopus. Datum Laterani per manum Joannis S. R. E. diaconi cardinalis. XIII. calendas maii, indictione X. incarnationis dominice MCni. (MCII.) Pontificatus autem domini-Paschalis SS. PP. III.

Farlati. IWyr. Sacr. T, III. str. 162.

IV. 1102

<w«

Siljezka o ugovoru dvanaest hrvatskih eupanah s hraljem Kohmanom,

„CoIomanus, filius Vladislaui regis Ungarie, stans in regno loco patris sui, et quia multa strenuitate vigebat, proposuit totam Chrouatiam usque ad mare dalmaticum sub suo dominio subiugare. Venit cum suo exercitu usque ad flumen Draue. Crouates vero audientes de aduentu regis, congregauerunt exercitum suum et preparauerunt se ad pug- nandum. Rex vero audita congregatione ipsorum, misit suos nuncios, volens ipsos gratiose tractare et pacta cum eisdem, ut voluerint, ordinare. Crouates vero audita Icgatione do- mini regis, inito consilio omnes in simul acceptauerunt, et miserunt XII. nobiles sapien- tiores de XII. tribubus Crouatie, videlicet : comitem Guran de genere Chacittorum, co- mitem Hugrinum de genere Chuccacorum, comitem Marmogniam de genere Subithorum, comitem Pribislauum de genere ^uddomirorum,* comitem Georgium de genere Suacitho- rum, comitem Petrum de genere Murithorum (Mogorouithorum),^ comitem Paulum de ge- nere Gusichorum, comitem Martinum de genere Carinensium, et de genere Lap^anorum, comitem Pribislauum de genere Politchorum^ comitem Hobradum de genere Lasni^itorum, comitem Joannem de genere Jammomethorum, comitem Mirognum de genere Tugomi^ rorum. Qui venientes ad dominum regem ei debitam reuerentiam exhibuerunt. Dominus vero rex ad osculum pacis eos rocipiens et honorifice eos tractans, ad talem concordiam deuenerunt: quod omoes predicti teneant suum pacifice et quiete, et quod non teneantur aliqua predictarum generationum nec eorum homines regie maiestaii soluere censum, nisi tantum teneantur domino regi, quando aliqui inuaderent sua confinia regalia, tunc si dominus rex mittet pro ipsis, tunc ire debeant adminus cum decem armigeris equitum de qualibet generatione prenominata^ cum suis sumptibus et expensis usque ad flumen Draue; inde versus Ungariam ad expensas domini regis, usque quo exercitus durauerit, debeant permanere. Et sic extitit ordinatum de anno nostre redemptionis millesimo C secundo."

Iz rukopisah kDJi^oice grofa FanfoDJe u Trogiru ^ChroDica salonit. PoDtif.* p. 546. i kDJiSnice vatikanske hr. 7019. Sravni: Tomu arcidjakoDa Cap. XVII.

U TatikaDskom rukopisu, Guddomirorum.

^ Vat. rukop. Cithorum. ^ F. r. prenomiDatarum.

r

V. 1102.

BHjezha neposnatog suvremenika^ o zdkletvi Jcralja Kolomana^ kojom se ohveza da 6e duvati i

braniti prava kraljevine Hrvatske i Balmacije.

Colomanus rex veDiena Jadram, ante ciuitatem conuocauit curiam, ibique de Dalmacie libertate integra, perpetuaque seruanda, communiter tractante, ipse rex inprimis supra sancta quatuor dei euangelia, patre meo G. episcopo anitente, manu confirmauit propria. Videlicet: ut antiquam Dalmatie libertatem, in nullo unquam deberet fraudare, nec epiacopura, vel primatem aliquem nisi ab eorum velle electum illis dare confirmareue. Deinde hoc idem aimiliter 8upra sancta quatuor euangelia iurauerunt: Laurentius stri- goniensis archiepiscopus , Marcellus vaciensis episcopus, Simon quinque ecclesiensis, Mattheus vesperensis, Georgius georensis, Sixtus varadensis, Fulbertus colocensis, cum ceteri& Hiingarie episcopis. Comites vero maiores omnes boc idem iurauere, quorum pau- corum nomina scio. Hii sunt: Johannes palatinus, Cledinus, ' Marcus, Saulus, Saunicus, VguranuB, TheobalduS; Jandinus^ et multi alii, quorum nomina, aut nunquam scire curaui, aut si sciui, in memoria non habeo, quorum si omnium scirem, et vellem ponere no- mina, in altum nimium nostra turgesceret pagina. Nam preter regem et episcopos, et comites magnos, iurauere hoc idem et multi centurionum. Ille enim, qui prouinciam Dalraatie subesse regi disposuerat securus iesse volebat per multas, et magnas personas, sibi, Buisque successoribus, et eorum heredibus, antiquam fore debere libertatem. Ad me- moriam vero tante confirmacionis tres ' cruces aureas dedit rex^ supra quas, et prouf supra explicauimus, confirmauerat. Vnam videlicet iaderensi ecclesie^ aliam spalatensi, tertiam arbensi, simul quosqne nobiles prouincie ad se vocauit. Hac ergo securitate pace firmata, simulque terra tota per circuitum peruisa, rex regressus est in Vngariam.

U arkiva mleta^kom. Liber Pactorttm I. p. 150. U be^kom ark. Lib. Pact. I. p. 238.

VI. 1102.

Koloman kralj hrvatski i ugarski potvrc^t^e prava samostana kalt^ericah sv. Marije u Zadru.

Anno incarnationis domini nostri Jhesu Christi millesimo centesimo secundo. Ego Collomannus, dei gratia rex Ungarie, Chroatie atque Dalmatie. Saluo abito consiliO; postquam coronatus fui Belgradi supra mare, in urbe regia, rogatu subscriptorum meorum comitum, pro karitate dei et remedio anime mee, dono perpetuam pacem et regiam li- bertatem monasterio sancte Marie monialium, quod situm est in Jadera, ut ibi deo deuote degentesy secure deum interpellare pro me et pro statu mei regni valeant. Nam nemo secularibus inuolutus curis, deura, ut tanto decet ordini, contemplari potest. Unde sub istins priuilegii scriptione hanc dationera regie libertatis sic corroboro, ut nullus mei regni audeat quicquam distrahere vel auferre illi raonasteriO; tam in mobilibus, quam et in iramobilibus. Si quis vero contumax nostre legali huic iussioni contraire temptauerit, et aliquid de bonis monasterii usurpauerit, illi ecclesie -quadruplum reddat, usurpator vero cum suis omnibus regali sententie subiaceat. Et hoc confirmamus nostra sigillatione, istorumque comitum:

U drugih listinah dolazi pod imenom : Queledinus. t. Fej^r C. D. Regni Hung. I.

43, 46. 57.

1

Procopius, Acriensis episcopuS; laud.

SlgiDdinus Zagoriensis episcopuS; laud.

Ysaac, comes, laud.

Petrus, comes, laud.

Clodia comeSy laud.

Saul comes, laud.

Arnej comes, laud.

Thomas comes, laud.

Andreas comes, laud.

Cosmas comeS; laud.

Vochan comes, laud.

Dionisius comes, laud.

Iz zapisnika kaludjericah «y. Marije u Zadru.

VIL U02. 16. stttdena. U Oglaju.

Vodalrih kneg istranski sa svojom suprugom Adelaidomt daruje crkvi ogUj^skoj mnoga miesta

istranska, medju inimi njeka na granici hrvaiskoj.

In nomine domini dei et saluatoris nostri Jesu Christi anno ab incarnatione eiusdem nostri redemptoris miilesimo (C.) sccundo XV. kaL decembris, indictione X. (XV.) (in) ecclesia sancte Marie virginis et sancti Hetmachore martiris Christi patriarchatua sancte aquilensis, ubi nunc dominus Wodalricus vir venerabilis patriarcha preordinatus esse videtur. Nos Wodalricus filius quondam item Wodalricus marchionis et Adeieita iugales, qui professi sumus ex natione nostra lege viuere BoioarioruDiy ipso namque viro roeo mihi qui supra Adeleita consentientem et subter confirmantem, offertor et offertrix, donator et donatrix, ipsius sancte ecclesie altario proprium duximus: ut quisquis in sanctis hac venerabilibus locis ex suis aliquid contulerint iuxta auctoris vocem in hoc seculo centuplum accipiat, insuper at qu od melius est vitam possidebit eternam ideoque nos qai supra .... iugales donamus et offerimus in eadem sancte aquilensis ecclesie pro anime nostre mercedis, i sunt ex integris cunctis casis, castris, et capellis, et monasteriis, et villis, seu seruis, et ancillis, et omnibus rebus, iuris nostri, quas habere et tenero visi sumus et nobis pertinet in comitatu istriensi per locis quos nominauerimus vel ubicum- que inueuire potueritis, excepto quod ante ponimus et in nostra reseruamus potestate . . Illud quod dedimus fidelibus nostris . . hec enim Meginhardo dedimus. Ronz . cum suis pertinenciis, Adalberto dedimus duo castella cum suis pertinentiis quorum nomina sunt Cerno- gradus et Bellegradus. Adalberto minori dedimus Calisedum et piscationem in Lemo cum suis pertinenciis. Et cum aliis omnibus rebus et familiis nobis pertinentibus in comitatu istri- ensi in eandem ecclesiam facimus traditionem. Inprimis nominatim eastrum Pinquent et CHstrum Cholm; castrum Baniol et castrum Vrane et castrum Letai et castrum sancti Martini et castrum Josilach et villa ubi dicitur Cortalba inter latinos, castrum VeneriSy villam Cuculi et villam Mimilliani et villam Cisterne et villam Petre albe et villam Druuine et villam Maticeniga, villam Cavedel, castrum Uuege, castrum Brisintina, villam CastaU; castrum Castilione, villam sancti Petri cum monasterio sancti Petri et sancti Mi-

chaelis, vel per aliis quibuBCumque locls inuenire potueritis de nostri iuris rebus in eodera comitatu/ in ciuitatibus quamque et de foris, in ipsis istis rebus i (hi) sunt tara casis cum sedeminibas, castris^ capellis, mohastcriis, villis, terris aratoriis, vineis, cam- pisy pratis, paacuis, siluis, salcetis, sacionibus, riuis, rupinis, hac palludibus, tam in raontibus^ qaamque in planiciis, locis cultis^ et incultis, diuisis, et indiuisis, sortitis et insortitis, una cum finibus, terminibus, hac cessionibus, et usibus aquarum aquarumque ductibus, et cum omni iure adiacenciis, et pertinenciis earum rerum, per loca et vocabula, ab ipsis casis et omnibus rebus pertinentibus, una cum predicta familia in integrum; que autem istis ex integris cunctis casit, et omnibus rebus, in eodera coraitatu iuris nostri superius dictis una cum accessionibus et ingressoriis earum, seu cum superioribus et inferioribus suis, qualiter superius legitur, in integrum ab hac die in eadem sancte aquiliensis ec- clesie douamus, et offerimus, et per presentem cartulam offersionis ibidem abendum con- firmamus faciendum. Exinde patriarcha Wodalricus, qui nunc est vel qui pro tempore post eum in eodem patriarchatu ordinati fuerint et deo seruierint, ad eorura usum et sumptum tam ipsi quamque successorek eorum faciendum ex frugibus earum rerum - vel censum qaibus exinde annue dominus dederit, quitquit voluerint pro an me nostre nostrorumque parentum mercede, insuper per cultellum festucam, uuantonem et uuasonem terre, atque ramum arboris et vestitura« et nos exinde foris expellimus, unarpiuimus et absasno (sic) fecimus et ad eadem ecclesiam abendum reliquimus faciendum; exinde partes ipsius ec- clesie, vel cui patres ipsius ecclesie dederint iure proprietario nomiue quidquid voluerint, sine omni nostra et eredum ac proeredumque nostrorum contradictione, vel repetitione. Si quis veroy quod futurum esse non credimus, si nos ipsi iugales, qUod absimus, aut ullus de heredibus hac proheredibus nostris seu quislibet homO; oposita peraona contra hanc cartam ofersionis ire quandoque tentauerimus, aut eam per quoduis ingenium in* frangere quesierimus, tunc adinseruimus ad illam partem vel contra quem exinde litem intulerimus, mulcta quod ex pena auri optimi unciis quinquaginta argenti ponderis centum,

et quod repetifrimus accin earaus, sed presens anc cartam ofersionis eternis

tcmporibus iirma et atabiiis perraaneat, atque persistat inconuulsa^ cum stipulatione sub- nixa, et ad nos qui supra iugales et nostris heredibus hac proheredibus suprascripta ofersio ab orani homine defensare, que si defenderh non potuorimus, aut si aput eandem eccleaiam exinde aliquid per quoduis ingenium subtrahere quesierimus, tunc in duplum eadera ofersionis ad predictam ecclesiam restituamus, sicut pro tempore fuerit melioratam, aut valuerint sub estimatione hominum ibidem aut in consimilis locis et predicta familia in consirailes duplas personas, et nec nobis liceat ullo tempore, nollo quod voluimus, sed quod a nobis semel factum vel conscriptum est^ sub iusiurandum inuiolabiliter con- seruare promittimus, et bergaraena cum hanc trementario destera leuauimus, me paginam Wal (til)oni notarius, (et) iudex tradidi et scribere rogaui in qua etiam hic subter con* firmans testibus que optulit roborandam. Actum in supra scriptam civitatem Aquile- giam feliciter.

Signum manuum supra scripti iugales qui hanc cartam ofersionis scribere roga- verunt et ipse Wodalricus cum eadera iugale sua consenti ut supra.

Signura manuum WoIdHrici coraitis et Conradus avocatus et Henricus de Go- rizia et Adeleita de Ortemburg, Poppo Rodulfi manus. Gebabardus, Godolscalcus, Baiua- riorum rogati testes.

L

8

Signum manuum Cadulus, Berardus, Johannes, Poppo, JohanneSf isti sunt hiBtri- enses testes.

Signum raanuum Adalgerus, item Adalgerus Torengus, isti sunt forulienses te- stes o dei gratia petenensis episcopus manu sua subscripsit.

Ego qui supra Waltilo notarius et iudex scriptor huius cartule ofersionis post tradita compleui et dedi.

Priob6io mi Dr. Petar Kandler is Trsta.

Yin. 1103. 15. lipnia.

Koloman krafj hrvoUski i ugarski potvrcyuje nadbiskupiji splietskoj sva prava i sav pofded.

In nomine domini nostri Jhesu Christi. Anno ab incarnatione eius MCIII. die XV. junii. Colomanus dei gracia Hungarie, Dalmacie, Chroacie, Rameque rex« Conside- ratis fidelibus ac deuotis obsequiis venerabilis patris doroini Crescencii spalatensis archi- episcopi; nobis per ipsnm exhibitis, eiusque prece dignanter inducti, donationes ac con- firmationes regum atque principum et aliorum dominorum adinstar priuiiegiorum ecclesie apalatensis, que in priuilegiis, literis, nel antiqujs montaneis ipsius ecclesie oonscripta habentur, presentis priuilegii pagina confirroamus auctoritate regia, ac pleno iure subi- cimus eidem archiepiscopo, suisque successoribus et ecclesie omnes eius episcopatus, quos ad presens obtinet ipsa ecclesia per Dalmatiam et Chroatiam, omnesque villas et possessiones et alia ad eandem ecclesiam spectantia, presertim villam sancti Oe- orgii de PutaJo, ut ab olim donata fuit, cum omnibus hominibns in ca re^identibus, seruis et ancillis, et eorum omnibus bonis, villam Syrenine, Gete, ' Tugari, Asseti, simi- liter cum seruis et ancillis et eorum posteris, ecclesias sancte Marie de Salona et sancti Stephani et sancti Moysi et ecclesiam sancti Bartholomei cum omnibus pertinen* tibus earumdem, villam quoque Gosilam, ^ villam Ostrog, villam Labenam et totum terri- torium de Smina, villam in Cleuna Sudumirizam, et villam in Zetina ^ Stolez. Decimas preterea Cleune, Zetine, Clisie et eius districtus, Massari cum toto monte magno Politti et decimas Almisii nsque Mucar, que omnia supradicta volumus, quod teneat, possideat, regat atque gubcrnet perpetno spalatensis ecclesia ac eius presules sine alicuius pertur- batione seu molestacione pacifice et quiete. Si quis autem in premissis vel quolibet pre- missorum dictam spalatensem ecclesiam vel ipsum archiepiscopum et eius succeasores molestauerit vel turbau^rit^ iram dei et nostram indignationem incurrat. Et ad robur omniuro predictorum presens priuilegium nostro sigillo autentico communirl mandauimus.

Prepis novije dobe. Splietski arkiv, mensa eppalis. Lucius. L. VI. C. IV. Farl. III. 164«

' Lucio i Farl. Gese.

Luc. Norizam, Farl. Hosisam.

' Farl. LesiDa.

J

9

IX. 1103.

Augustin Kardinal i poslanik pape Faskala IL vraia samostanu belgradskomu sv, Ivana Ev.

crkvu ss, Kueme i Damjana,

Qualiter tuii reddita raonasterio sancti Johannis euangeliste ecclesia sanctorura martirum Cosme et Damiani de monte.

In Christi nomine. Anno ab incarnatione raillesirao (centesimo) tercio, indictione IV. regnante Alexio imperatore. Ego Augustinus sancte romane sedis cardinalis missus a domino papa Paschali beatissimo in Dalraatiam et Ungariara apocbrisarius, adiutorio omnipotentis adiutus et defensione apostolorum Petri et Pauli circuratectus, et zelo iu< sticie accinctus, ad propag.indam per dalmatinas ciuitates iusticiam, ea, que inuenimus in eis extirpanda extirpauimus, et que plantanda erant plantauimus, et que corrigenda erant canonice correximus. Inter quod nobis Belgradum cum tortibulensi relioso (sic) episcopOy sacre romane ecclesie dilecto coraraorantibus, Dabro, abbas cenobii sancti Johannis euangeliste, valde vir religiosus cura suis fratribus regulariter viuentibus^ con- questus est nobis de ecclesia sanctorum Cosrae et Daraiani^ que non longe ab urbe sita est in insula, quara Bonus belgradensis episcopus per longos annos de sub prephato ce- nobio iniuste et temere retraxerat. Ita^ quod pendente querimonia isdem Bonns episcopus ad mortem iara infirraabatur, quera fraterno araore curauiraus visitare^ et de iniusticia quam monasterio per multa tempora fecerat studuiraus recordari, et de presuraptione re- darguere. Qui diuino tactus timore, quoniam cognouerat se magnura periculura sue anirae incurrisse 'eo, quod conccssionis decretum quod Prestanoius episcopus illius antecessor feceraty presumptuose corrupisset, redidit ecelesie sanctorura raartirura Cosrae et Damiani cum omnibus ad eam pertinentibus abbati et eius fratribus. Concesserat namque Pre- stanciusbone m e m o r t e belgradensis episcopus prefatara ecclesiam martirum, hu- mana et diuina caritate deuictud, predicto cenobio sancti Johannis perpetualiter habendam,

possidendam atque fruendara, consencionte clero cuncto et populo Doraino Lau-

rentio spalatensis sedis archiepiscopo et doraino Gebizone religiosissirao abbate, una cum Fulcoyno venerabili episcopo et apostolice sedis apochrisariis consentientibus atque col- laudantibuS; manu sua subscripserunt et corroborauerunt. Huius decreti testis: Dabro abbas, Andreas monachus, Bosna monachus, Johannes raonachus, abbatissa Agapi, Do- roinicia, Marichna, Donanna, Micha testis^ P. ludex testis, Micha vetulus testis, Zurra testis. Ego Johannes iadertine ecclesie archipresbiter, rogatus testis.

PoHchorioD, u arkiyu gub. zadarakoga.

X. Oko god. 1103.

Paskval II. papa tumadi nadhiskupu spJoetskomu, zaSto njegovi poslanici, predavH mu nad- biskupski plaUf gahtjevaSe od njega da' poloH gakletvu, kojoj se upiraSe kralj ugarski sa svojimi

velmoiami.

Significastiy frater karissime, regem et regni maiores admiratione perniotos^ quod palliam tibi ab apecrisariis nostris tali conditione oblatum fuerit; si sacramentum^ quod

10

a nobis scriptum detulerant, iurares. In pallio, frater, plenitudo conceditur pontificalis ofHcii, quia iuxta sedis apostoiice, et totius ecclesie consuetudinem, ante acceptum pal- lium, metropolitanis minime licet aut episcopos consecrare, aut sjnodum celebrare. Hi- rentur in hac causa et dominum Jesum Christum ; quum enim dominus Jesus Christus, ut omnium ouium suarum curam Simoni Petro committeret, conditionem posuit, dicens: Diligis me, Simon Petre, pasce oues meas. Si conscientiarum factor et conditor condi- tione hac usus est, nec semel tanto, sed et secundo, et usque ad contristationemy qaa nos solicitudine, qua prouisione oportet tantam ecclesie prelationem, tantam Christi oaium curam fratribus imponere, quorum conscientias non videmus, iilis maxime, qaos nuUo usu nouimus, quorum dilectionem penitus ignoramus. Aiunt, omne ius iurandum a Chri- sto deo iu euangelio eSse prohibitum, nec ab ipsis apostolis post dominum, nec in con- ciliis inueniri posse statutum, quid est ergo^ quod idem dominus subsequutus ait, quod amplius est, a malo est Hoc enim amplius, ut exigamus, malum nos, illo ptrmittente compellit. Nonne malum est ab ecclesie unitate, a sedis apostolice obedientia resilire? Nonne malum est, contra sacrorum canonum statuta prorumpere? Quam multi hoc etiam post sacramentum presumpserunt ? Nonne predecossor tuus, preter romani pontificia con- scientiam, damnauit episcopum ? quibus hoc canonibus^ quibus conciliis legitur permis- . sum? Quid super episcoporum translationibus loquar, que apud vos nou auctoritate apo- stolica, sed nutu regis presumunturF Propter hec mala et alia euitanda huiusmodi iura- mentum exigitur. Cur autem iuramentum dominus prohibuerit, apostoius Jacobus mani- feste adiiciens docet: ut non sub iudicium incidatis, ne quisquam, sicut et Augustinua exponit, assiduitate iurandi ad periurium per consuetudinem dilabatur. Quapropter iora* tione quis non utatur, nisi necessitate, quum videt pigros esse bomines ad -credendum, quod utile est eis credere, nisi iuratione firmetur. Hoc nimirum malo et necessitate com- pellimur iuramentum pro fide, pro obiedientia, pro uiiitate requirere. Porro apostolum Paulum pro auditorum diffidentia iurasse, eius epistole testantur. Aiunt in conciliia sta- tutum non inueniri. Quasi romane ecclesie legem concilia ulla profixerint;^ quum omnia concilia, per ecclesie romane auctoritatem et facta sint, et robur acceperint, et ia eorum statutis romana patenter auctoritas excipiatur, nonne in chalcedonensis concilii actione XVI. statutum est: ante omnia quidem primatus honorem precipuum' secundum cauones antique Rome reuerendissimo archiepiscopo conseruari ? Itaque quod censuerunt rex et magnates, a supradicta sacramenti conditione te quiescere, videtur ne vobis iudi- cium euangelicum? Videtur ne primatus nostri honor precipuus? Numquid animo cecidit illa sententia domini: Nou est discipulus supra magistrum? Numquid hungarico principi dictum est: Et tu conuersus confirma fratres tuos? Numquid hec nos cominndi nostri profectione requirimus, et non unitatis catholice statuimus firmamentum? Possunt apo- stolicam sedem contemnere^ possunt aduersum nos calcaneum suum eleuare; datum a deo priuilegium euertere vel auferre non possunt, quo Petro dictum est: Tu es Petru8| et Buper hanc petram edificabo ecclesiam meam , et tibi dabo claues regni coelorum. Qui- bus tamen quatuor conciliorum decretis dandi pallii modus prescriptus est, et professionis, vel obedientie ordo sancitus est Quum igitur a sede apostolica vestre insignia dignitatis exigitis, que a beati tantum Petri corpore assurauntur, iustum est, ut vos quoquo sedi apostolice subiectionis debite signa soluatis, quas vos cum beato Petro, tamquam mem- bra de roembro, herere, et catholici capitis unitatem seruare declarant. In quibus a pre- decessoribus nostris ea est adhibita moderatio, ut nihil iniuriosum, nihil difficile sit ap-

u

positum, qaod non etiam preter exactionem nostram ab omnibuB debeat eplscopis obser- uari, qui sub apostolorum principum Petri et Pau4i obedientia decreuerunt et unitate persistere. Numquid non ultra vos Saxones, Danique consistunt? Et tamen eorura me- tropolitani et idem iuramentum asserunty et iegato8 apoBtoIice sedis honorifice tractant, et in suis necessitatibus adiuuant, et apostolorum limina per legatos suos non tantum per trienniam, sed annis singulis yisitant. Ita te frater karissime, fruamur ih dominO| ut non per te in ecclesiis subtractionis et dissidii, quod absit, oriatur occasio.

Ova poalanica priob^i prvi BaroDias a sTojih crkvenih Ijetopiaih pod g. 1102. nro. VIIL ali ja pogrielDO pripisa panormitanskomu nadbiakupo. Katona dokaza u avojqj Hist. crit. regni HuDgariae T. III. str. 149. dn pripadii nadbiskupu splietakomu, Diti ae mo2e izvan Dalmacije ili Ugarske pripisati ikojemn ioostraDoma Dadbiskapu, poSto je u Djoj govor o kralju ugarskom i nje- govih velmo^ah. Kollar ju htjede pripisati crkvi kolo^koj, ali u odo doba nebijaSe nadbiskupija kolo^a joi atemeljena. Jaffe stavlja ovu poslanicu a g. 1099 — 1118.

XI. 1106.

Lii Opaiiea Vekenega daje prepisaii kupovni lisi svoje mcUere 6ike, vrhu eemlje KapruU {Kogice ?) ^l kcju IjeSe ova kupila od Zadranah.

m

r,i

1

p

nigfi

T Anno incamacionis domini nostri Jhesu Christi M C.V. indictione XIII. reg-

.j nante piissimo Colomagno ITngarie, Chroatie et Dalmatie, priino anno quo triumphaliter Jaderam ingressus est, eiusdemque urbis episcopali presidente cathedre domno G(regorio) venerabili' presule. £go Vekenega abbatissa monialium sancte Marie, filia Cicche, hoc iassi describi priuilegium de possessione terre, quam genitrix mea Cicca abbatissa com- parauit a iaderensibus, in loco qui dicitur Capruli, pro uno equo aibo, XL. romanatorum appretiato, tempore Stephani episcopi et Dragi prioris, unde etiam sue vendi- tidnis cartulam testationi sibi fecerunt. At postquara diuino nutu per Colomagnumy sanc- tissimum regem, pax terre et mari est reddita, quisque nostrum cepit ire ad propria. Sed quia humana mens in suo est insaciabilis tractatn, quod primitus precando vendi- derant, postmodum negando ceperunt iaderenses defendere. Sed quia longe aliter deus quam homo iudicat, maxima pars nobilium supererat, qui tunc precantes terram vendi- deraut. Quibus acersitis veritatem testantes^ terram suis terminis ostenderunt, quam ven-

y diderant. Coram Oregorio episcopo et Cesare comite et aliis quam pluribus Ungaris et

ciutbus nobilibus et ignobilibus.

Laropredius prior, Vitaza prior, Designa iudex, Trunzan iudex. Vilcinna iudex, Sorca^ MadiuB archidiaconus.

la sapisnika aamostana av. Marye u Zadra.

XII. 1106. 30. travnja. U Zadru.

Kaludjer Dobro, sin VerestoVy odkupljuje vinograd u Lukuranu, na korisi crkve sv. KrSe'

vana u Zadru,

In Christi nomine et eiusdem incarnationis anno MCVL, indictione XIV., epacta sexta, concurrente septima. Sancte Anastasie Gregorius presulante, in Jadera L. priorante.

12

Ego Dabro, monachus, filius Veresti; breue recordacionis facio de vinea, que est in loco qui dicitur Lucorano, quemadmoduin Matafar monachus pro redemtione anime sue bea- tissirao Grisogono tradidit cum oliuetis et ficis in perpetuum habendum et possidendum. Accidit temporum, quod monachi in magna inopia venerunt, vinea pro octo solidis v«n- diderunt, unde ego Dabro hic non enim illo in tempore, quando hoc factum fuera^ sed in seruicio dei et sancti Grisogoni in Arbensem ciuitatem a monachis missus fui. Reuer- tente hoc factum audiui, dolui, ingemui non tantum de vinea sed de oliuetia, quemad- modum die noctuque ante corpus beati Grisogoni lucerna ardebat. Aspexi in lucerna ex« tincta, lacrimaui, mecum cogitando cogitaui, quid agerem, vel quid inde facerem, per plurimos dies meditaui. Tandem per'vestimenta mei corporis habebam octo solidos, ante presenciam fratrum dedi illi Petro Zastauarello qui vineam habebat comparatam et tradidi beatissimo Grisogono martiri ut in perpetuum arderet ibi lucerna pro redem- cione anime mee, patris et matris mee: Et quicumque temptauerit post mortem meam alia vice donare vel vendere pro aliqua necessitate, habeat trinum et unum deum irra- tum et sanctum Grisogonum martirem nunquam habeat pacificatum. Et monachi respon* derunt: fiat, fiat, fiat.

f Ego .... monachus sancti Grisogoni illo die quando hec cartula scripta fuit tradidi oliueta mea de Cuculuco cum fratre meo Prestancio beatissimo Grisogono mar- tiri, habendi in perpetuum et possidendi. Ut quicumque de raonachis seu laicis subtraere voluerit; habeat istam maiedictionem que suprascripta est, insuper emoriat deramatus si- cuti ego morior, et non habeat filios neque filias^ nepotes neque nepos, qui possideat hereditatem temporalem. Actum est hoc in capitulum s. Grisogoni pridie kalendas maias, coram his testibus: Dominicus sancti Petri arbensis abbas electus, L. Ja<]ere prior et Yitalis iam dictus pVior, Pucarla, Dabrana, Zagayta, Damianus Chor (sic). Et ego Pre- stancius arbiter similiter testes.

Stari prepis na pergHmeni u gub. arkivu u Zadru. Caps. I. Masso H br. 7.

XIII. Oko g. 1106.

Grgur opat sv. Petra naznaduje medje zemaljah crkve sv, Mojsije kod Splieta.

Ego Gregorius abbas sancti Petri recordationem facio^ qualiter interpellaui oam- Teobaldo preposito Laurentii strigonensis archiepiscopr in synodo iaderensi, coraai archiepiscopo Crescentio, et Gregorio iaderensi ^ episcopo, nec non Lupo ar- b e n s i episcopo, * atque Petro, absarensi episcopo, et Dominico veclensi epi- Bcopo, et Johanne traguriensi episcopo, et Duymo abbate sancti Stephani, et Desa sancti Grisogoni abbate , et Damiano traguriensi abbate , et alii plures qui ibi in terfuerunt. Nam Teobaldus dicebat: quod totas terras illas, incipiente a Geseniza, usque ad Tessemil dub, pertinet a sancto Moysen , e contra ego hec respon- debam : Non est verum, nam sunt ibi terre de sancto Domnio, et de sancto Mar- tino, et de sancto Gregorio, et aiie sunt de nobilibus chroatensis, et ignobi-

> Stolovao od g. 1101 — 1111. « Stolovao od g. 1097—1111.

13

libas, in super et de priore Valiza. E contra ipse dicebat: Habetis testes? Ego re- spondi : plures testes habeo presbiteros et laycos. Denique sic iudicauerunt prephatus ar- chiepiscopus^ et alii episcopi: ut sicut presbiteri, et alii seniores dixerint, sit ratum, et firmum; quod et factum est. Postea pereximus utrique ad testes, ego et Teobaldus, et cepimus interrogare illos ita dicentes: Sunt oranes terre iste de sancto Moysen^ an non? Qui dixerunt: Non omnes, s.-t solummodo insula que infra Montem grassum est, per- tinet sancto Moysi. Histi sunt testes qui testificauerunt; presbiter Ponesa, et frater eius Belzo, Pradano duornicus, presbiter Clemente de Srenina, et omnes Srenani, isti testificauerunt coram Crescentio archiepiscopo et Dabro diacono et presbitero Johanne filio Rerna, et presbitero Vlcina, et Fusco iudicatore, Nicyforo filio Cino, Lucaro filio Benetie, Gaudio Frucci.

Iz regestab XII. vieka na prgameni, u pismohrani kaptola splietskoga str. 23.

XIV. 1107.

Vekenega opaiica kupuje za samostan sv. Moiije u Zadru njeke eemlje u Ohrovcu,

Anno dorainice incarnationis millesirao centesimo septimb. Ego Vezenega abba- tissa sancte Marie, comporaui terras in Brauizo a parte aquilonis iuxta riuura, a riuo usque ad siluam, a raurulis occidentalibus usque ad terram Prisne, que est nunc sancti Platonis, in australi parte, a Stephano Drisceuiz, filio Desirairi per decem solidos corara his testibus:

Sergius, nonensis comes, testis.

Bratona duornicus, testis.

Paulus archipresbyter.

Marin archidiaconus.

Micha, frater episcopi.

Pratona presbyter sancte Barbare.

Sdebor, Petrinna Drisceu, consanguineus Stephani, testia.

Nosdronna, staresinna.

Martinus subdiaconus, filius archipresbiteri.

Radoan, filius Drusen.

Desinna, filius Vidorairi, subdiaconus, testis.

Et ego Gregoriua episcopus scripsi et testis sum.

Et ego Johnnnes jadertinus notarius ut in quadam cartula pene consurata vidi,

neque addidi, neque minui, scripsi hec.

Iz zapisnikii samostana sv. Marije u Zadru.

XV. 1107.

Vekenega opatica kupuje sia samostan sv. Marije u Zadru njeke zemlje Le^e u Obrovcu od

Gjurone i od Vekenege nedakinje Eadonjeve,

Ego Vekenega abbatissa sancte Marie comparaui terras in Brauzo a Zurona fi- liastro Mazogomile, in uno loco, ubi Lesse dicitur, pro VI. romanatis. In testimonio Wil-

/•

14

cinne et Johannia de Brauzo maiori et presbyteri Sirone. Item coroparaui a Vekenega, neptis Radonege, in eodera Brauzo mediara terram, cuius aliam medietatem Mira habebat, pro II* romanatis, supradictorum testimoniura et Gridinna et Wilcinna testes et presbjrter iSirona testis.

Iz zapisnika samostana sv. Marije u Zadru.

XVL 1108. 25. svibnja.

Koloman kralj hrvatski i ugarski gaklinje se Trogiranom na svetom krstu, da 6e duvaU i hranUi

prava njihova grada i ditave gemlje.

Anno dorainice incarnationis M C. VIII. raense V. die XXV. Anno XII. regni mei. Ego Coloroanus rex Ungarie, Croatie atque Dalmatie iuro super sanctam crucem vobis Tragurinis meis fidelibus ciuibus iirmaro pacem; raihi et filio raeo aut auc- cessoribus meis tributarii ne sitis; episcopura vero aut comitem quem clerus et populiis elegerit ordinnbo, et lege antiquitusconstitutavosutipermittam, preterquam introitus portus ciuitutis de extraneis duas partes rex habeat, tertiam vero comes ciuitatiSy decimam autem episcopus. In ciuitate quoque vestra nerainemUaga- rorum, vel alienigenarum habitare permittam, nisi quem voluntas vestra expe- tierit. Cum autem ad vos coronandus^ aut vobiscum regni negotia tractaturus aduenerO; nemini ciuium vis inferetur domorum suarura, nisi quem dilectio vestra susce- perit. At si forte aliquando dominium meum aliquem aggrauare videbitur, et alias ire voluerit, secure cura uxore et filiis et familia et omnibus suis quocunque sibi placuerii eat. — Hoc autera sacramentum a rege et ab archiepiscopo Laurentio et comitibus Hun- y garie confirmatum est. Ego Joannes palatinus comes laudo, et confirmo. Ego Appa comes

laudo et confirmo. Ego Thomas albanensis comes laudo et confirmo. Ego Jacobus bosor- diensis comes iaudo et eoufirmo. Ego Vgudi waauariensis comes laudo et confirmo. Ego Slauiz comes nouogradensis laudo et confirmo.

Lucius. De regno Dalm. et Croat. Lib. III. c. 4. Lib. VI. cap. 2.

XVII. 1109. U Dubrovniku

Dominik nadbiskup dubrovadki naredjvje, da crkva sv. &imMna u Dubrovniku ostane i nadalje

vlastitost samostana duvnah,

Ego Dominicus gracia dei Bachuseorum archiepiscopus. Cupiens in archiepiaco- patu nostro ea qne bene acta fuerant, roborare atque firmare, et ea que aliquo modo de- pravari contigerat, corrigere et reformare, duroque hec pura satagere nitimus intentione, relatum est nobis de monasterio sancti Symeonis, quod in urbe nostra situm est, in quo sancte moniales soli deo militare ordinate fuerant, quod occasione heredam iliorum aciiicet A. et L. qui prius monasterium in proprietate sua pro remedio animarum suarum auo- rumque parentum constructum deo deuotissime obtulerunt, quidam mutare et destraere conarentur. Nos autera iara dictos heredes ad nos euocauimus et diligenter sciscitati su-

r^

15

muB ab eis, quam subiectionem vel quod seruitium ipsi a monasterio exigere vellent? At illi dixerunt: Nullam potestatem omnino ibi requirimus ordinandi aut disponendi vel ali- quid exigendif sed obediendi, seruiendi et in quibus possumus adiuuandi eas personas qui inibi deo militauerint, ad hec ibi congregantes, ut pro omnibus fidelibus viuis atque defunctis diuinam debeant exorare clementiam. Que responsio nullo modo nobi? displi- euit. Ideoque nos auctoritate nostra sanctimus et confirmatnus per dictam ecclesiam sancti Symeonis, ut in perpetuum sit monasterium sicut et prius ordinatum* fuerat, et omnes res que ibi actenus a fidelibus iuste delegant . . mobiles siue immobiles; vel quod ad ipsum cenobium legaliter iusteque peruenient firmo iure possideat , sine omni contro- uersia vel molestia vel impedimento nostro aut successorum nostrorum aut predi torum hereduro. Si quis autera hanc nostram institucionem temerario ausu violare temptauerit, nisi digna satisfaccione resipuerit^ anathematis iaculo percussus extorris sit ab ecclesia deiy sitque eius porcio cum Dathan et Abiron, Juda traditore et Symone mago in perpe- tuis Gehenne incendiis. Acta sunt hec anno dominice incarnacionis. M. C. VIII. (IX.) Indictione II. Regnante Imperatore Alexio Anno imperii eius XXXI. (28.) Quod ut fir- mius credatur et inconuulsum maneat, manus nostre subacriptione firmauimus.

f Ego Dominicus per dei graciam archiepiscopus^ manum misi.

f Ego S Subdiaconus ss. (subscripsi) Ego A. Mycha presbiter ss.

Ego Johannes ss. Ego Valentynus dictus ss. Ego Petrus dictus prymiceryus ss.'

U pisroohrani okruija dubrova^koga. F. I. N. 4. Na pergameni dobro saSavanoj.

XVin. 1110. U Splietu.

Nagoda udinjena poradi crkve sv. Leona i njekih eemaljah Sto ih darova Biula Sena Vitdlova

stolnoj crkvi trogirskoj,

• . . . in qua ecclesia s. Leonis diutina controuersia inoleuerat, succedente con-

cordia omnis tali fine sopita est. Episcopus igitur traguriensis cum clero con-

qoestns est nobis filios Ad (aleni . . sancti Leonis beato Laurentio cui eam donauerat

Biula axor Vitalis, qni illam ec tenorC) ut boatus Laurentius eara possideret

poBt obitum eius. Unde utrosque vocauimus lati statuto die se nobis pariter

presentarent Ubi presente archipresule Crescentio stud partis obiectionibus

huiusmodi conuenieutiam inter eos debere fieri definiuimus cum asse usque

partis scilicet, ut episcopus et clerus beati Laurentii possideant perpetuo iure tres partes, (unam in) Balanzana et aliam in Scalauaria cum oliuis^ et tertiam ad s. Stephanum contra partem austri ....... tem quas predicta ecclesia s. Leonis contulerat. Fiiii autem

Adaleni haberent solute illam quam scilicet suus auus id est Vitalis fabri-

cauerat, ita tamen, ut nullatenus presbiter per manum episcopi; promiserunt

etiam nobis firmiter filii Adaleni, quod de propria possessione rece ecclesie aliam

terram» que equiualeret terris illis, quas concesserunt beato Laurentio. Ha dauerunt

concordiani Johannes episcopus et abbas Damianus. Clerici vero Mar nis

diaconiy Duymus diaconus. etFuscus iudex Spalati, Qauzulo Scanacani filius. Dra

Mesagaline filius, Fuscus Pacc filius, Duymus electus, Dabro diaconu*), Johannes pre- sbyter, Duymus Tule filius. Acta sunt hec in palacio sancti Domnii, coram archiepiscopo

1

16

Crescentio Anno ab incarnatione domini milleaimo, ccntesimo undecimo (decimo)

Indictione tertia. Presidente in romana sede papa Pascbali II. Si quis banc coBCordiam vioiauerit iram domini incurrat et anatbematis vinculo subiaceat.

c

Lncius. Memorie di Traa. str. 491.

XIX. Oko g. 1106.— lUl.

Ulomak o rieSenju njeke pravdCy Sto ju je imao Grgur opat sv, Petra, s Teobaldom predstoj-

m

nikom Lovre nadbiskupa ostrogonskoga.

Ego Gregorius abbas sancti Petri recordationem facio, qualiter interpellaui cam Tbeobaldo preposito Laurentii strigoniensis arcbiepiscopi, in synodo iadrensi, coram arcbiepiscopo Crescentio, et Gregorio iadrensi epjscopo, nec non Lupo arbensi episcopo^ Petro absarenai, Dominico veglensi, Joanoe Traguriensi episcopis. Gregorio abbate sancti Petri de Humai, Duimo abbate sancti Stephani de Pinis, Desa abbate sancti Gregorii et Damiano abbate sancti Jonnnis trsCguriensis, et aliis pluribus qui ibi interfuerunt.

lllyricum sacrum T. V. str, 53 i 235. T. I. str. 165.

XX. 1111. Dne 2. 8ie6nja. U Bra^u.

Vid Stanislavov daruje gewlou Starmeni prodol, crkvi sv. Jurja u Straievniku.

// In nomine patris et filil et spiritus sancti amen, a natiuitate doniini nostri Jesa

^ Christi MCXI die II. ianuarii. Regnante domino nostro serenissimo Colomanno rege Hun-

garie, et in spiritualibus dominante venerabili viro Crescentio archiepiscopo < Spaiati, nec non gubernante glorioso Stepbano comite Bracie, cutn suis iudicibus Radouaiio Sla- uogosti, et Joanne Matthie, actum et factnm in cancellaria communis Bracie, et ibi coram nobilibus viris Georgio Jurievicb, Cypriano Pobrinich, et aliis nobilibus Bracie compa- ruit Vitus Stanislaui, qui per auditum communem senciens quamdam terram vocatam Starmena prodol pertinere ecclesie s. Georgii de Straxeunich, illam sp )nte dat et relaxat ecclesie; quod si non fuerit ecclesie, erit pro anima sua et suorum, volens, ut aemper ipsa sit ecciesie in remissionem peccatorum suorum.

Et ego Laurencius filius Fabiani Radomiri scriba secundua scripsi, prout yofae- runt leges, bona fide sine fraude et dolo.

Ego Petrus de Sandris filius ser Augustini de Montagnana, publ. imperiali auc- toritate notarius et iudex ordinarius, ac cancellarius spectabilis domini Marci de Molino Comitis Bracie ex alio in membrana existente apud presbyterum Martinom Curatum de villis Prasnice et Straxevnich fideliter descripsi; meis signo et nomine apposui.

Ciccarelli. Osservazioul suU* Isola della Brazzaj Venezia 1802. p. 105.

17

XXI. G. 1111.

Kolaman krdfj hrvatski i tigarski, potvrdjuje crkui rahskoj povlastice podie^jene % iupanije

darovane jqj po Kresimiru kraHju hrvatskom,

Aqdo dominice incarnatioRis MCXI. indictione IV. epacta nona, concurrentibus VII. Ego Colomanus dei gratia rex Hungarorum, per misericordiam dei potitus regno Dalmacie atque Chroacie, asscntimus, et quantum ad nos pertinet, confirmamus arbensi ecclesie suas parochias, iuppam sub alpibus, suis eum termitiis, a castro latine Murula vocitatO; sclauonice autem Stenice^ usque ad flumeu Copriue^ Chissam suis cum terminis, iuppam Liche, iuppam Bucani et Bochaochi, sicut semper didicimus habuisse per priuile- gium Crescimiri regis, et idoneos testes, quos Paulus eiusdem ecclesie presul induxit, cognouimus^ decreuimus quoque, ad honorem et dignitatem illius eccles.ie, inuestituras tam ecclesiarum, quam episcoporum et abbatum absque regis consilio, quemadmodum fuisse probauimus, fieri debere. Postea necessarium duximus cum utriusque regni uniuerso consilio, ut qua libertate fruuntur clerici Hungarie, fruantur et clerici Dalmacie, scilicet ut qualiscumque potentie stgillo non constringantur, sed solo archiepiscoporum et archi- diaconorum suorum sigillo, lege canonura cogantur et iudicentur^ hoc modo: Decimaci- onem quemadmodum in Hungaria accipiant. Prestaldus regis cum prestaldis episcoporum ex decimatione episcopi ipsi accipiant decimam partem^ ex qua prestaldus regis dimidiara partem illius decimationis accipiat. Prestaldi vero aliaro dimidiam cum curiali comite Bui episcopi per medium diuidant, et sic curialis comes dimidiam sibi habeat, prestaldi vero aliam dimidiam inter se diuidant. Indictione IV. Datum est hoc priuilegium dicte arbensi ecclesie per raanus venerabilis Laurencii strigoniensis archiepiscopi^ perpetuo ex concessione Colomanni regis Ungarie et Dalmacie atque Chroacie, in presencia suorum episcoporum ac comitum, quorum nomina hec sunt: Marcelli vaciensis episcopi, Simonis quinqueecclesiensis episcopi; Mathei wesprimiensis episcopi^ Georgii geuriensis episcopi, Sixti waradiensis episcopi^ Fulberti colocensis episcopi. Comitum vero Johannis palatini comitisy Claodini, Marci^ Sauli, Saunici^ Ugareni, Theobaldi, Jandini et quam plurium aliorum dalmatinorum episcoporum et asserentium et testificantium, per quorum testi- monium probauit predictus presul dicta, arbensis ecclesia sempcr i(a habuisset. Crescencii apalatensis archiepiscopi, Anasthasii, tiniensis episcopi, Johannis, traguriensis episcopi, Boni (sic) * albensis episcopi, Marci iadrensis episcopi, Dominici vegiiensis episcopi, Petri absarensis episcopi, et generalis domini regis curie. Et ut hoc priuilegium ratum et stabile perpetuo maneat, oostro iubemus sigillo imprimi atque roborari.

Arkiv gnb. zadr. Kafinji prepiB. Acta ecclesie arbens. Drugi prepis Ivana Spalatina javnog bilje2nika rabskog orl g. 1784. potvrdjen obdinskora pe^atja, u mene. Trcci prepis u rukopisnom djelu £aica: Riflesaioni Btoriche sopra la cittk et isola di Fago.

XXn. 1113. mj. srpiija.

Boledav eupan eetski, daruje crkvu sv, Martina u Sumeti, sa svimi pristqjdliSci , samostanu

reda sv. Bencdikta na otoku Lokrumu.

In nbmine domini dei eterni, mense iulio, indictione quinta. Ego Boleslaus iudex ecdesiam sancti Martini, que in Sumeto esse videtur, olim ab hereticis fundataro, atque

^ U drugom prepisu: Xani.

18

posBessam, dei auxilio fretus, cum ea nostrorum antecessorum esset hereditas, necessa- rium duxi recipere eam ab eis, et tradere chatolicis et orthodoxis viris; quatenus non solum mihi^ verum etiam omnibus nostris propinquis deus propitius esset. Unde con- tinuo vocatis ad me monachis sancti benedictini cenobii, predictam ecclesiam sancti Mar- tini, cum omnibus^ que ei pertinere videbantur, sponte condonaui, terras videlicet atqae vineas, domos et predia, mobilia et immohilia concessi. Insuper et dacentas oaesy et nouem seruos, tria iuga bouum, et viginti quatuor vaccas. Itaque testamentum firmissi- mum eis facio, et nullus sit, qui contradicere audeat, vel aliquid tollere presumaty sed magis ampliato munere pro nostris animabus, et saa salute fidelitcr tribuat. Sin aJiter egerity et iam dictam ecclesiam a monasterio sancti Benedicti separare temptauerity ira- tum habeat trinum et unum deum, et a sanctis angelis, prophetis, et apostolis^ et tre- centis et octo sanptis patribus perpetuam in se maledictionem recipiat^ in novissimo dei iudicio cum diabolo, suisque ministris eterna pena, et inextinquibili flamma cracietur. Et ego A. abbas pro iassione domini regis ' scripsi.

Farlati. Illyricum sacnim T. VI. p. 59. Od ove listine priob^io sam u knjizi I. Sbornika, pod g. 1097. kratak izvadak iz rukopianog regestra pisamah lokrumskib, nu mislim da je u Farlatijevom djelu pravilnije stavIjeDa ova listina u g. 1112.

XXm. 1114. mj. studena.

Chrdo iupan^ dopittije ig nova crkvu sv. Martina sa svqjimi pristqjdlisdi, somosfanu henedikHn-

skomu u Lokrumu.

Anno ab incarnatione domini nostri Jesu Christi Millesimo centesimo decimo quarto, mense nouembri^ indictione septima, regnante rege Georgio filio regis Bodini. Primo autem anno regnante predicto rege, surrexit Miro ^ de Paris, qui dicebat, quod ecclesia sancti Martini cum omni hereditate sua^ quam Boleslauo iudex dedit ad mona- sterium sancti Benedicti; qui vocatur Lacromono, est propria nostra^ et donauit eam iniuste, vim nobis faciendo. Ait eis iudex Qerdo : Verum non dicitis, quoniam ab initio regale fuit terra ipsa et ecclesia; et sunt adhuc homines senes, qui bene sciunt istam rem, videlicet Lampredi monacus, cognomento BelmonettC; ^ et Bella uxor Proculi de Cazariza; monaca, filia Thyhaslaue, ^ que fuit soror domino Rfgi Dabraslauo. Placuit autem ex utraque parte credere ipsorum testium dictis, ^ et iuimus ad Lacromono in- terrogare, ego Qerdo cum meis consanguineis, et nobiles Ragusii, et de Tribunia. ^ In primis Riccatina Marciuisii '^ filii regis Bodini et iudex Qrubessa filius Branislauo, et Drago priore filio Slabbe^ et Luccaro priore filio Nicolize; Tepla Formino de Rasbigaleriy ^ Qoi- slauo filio Crossii, Ilenoch^ ' Zanello, Casnazo, Lauatino, Dabraheno ^^ zuppano de Co- mene. Thechomiro setnico ** de Canale, Svergia *' zuppano de Tribigna, et Dauid Casnaz ^^ de eadem zuppania. Ante ipsorum presentiam interrogauimus predictos testes, et dixerunt: Quia nos audiuimus pro certo, quoniam ipsa ecclesia cum sua hereditate

U Farlatu dodaje se: Micbaelis filii Bodini, a imalo bi valjda stojati . . nregh Bodini*'.

« Farlati : ATarco. ^ Farl. Pelmonebo. * F. Tidiaslave. * Kod F. izpuicena rie^. • F. Tribune. ' P. Marica vel Marcus. ® Kod F. posliednja tri imena izostayljena. ' Kod F. izostavljeno. *® Zabrafihoeho '« F. Sarcito. ^^ F. Greogira. »3 F. Camiz.

19

semper regalis fuit^ et Labezo hereticus per iusrtionem regibus eam tenebat, et in vita Bua tradidit omnia in manibus iudicis Boiislaui, et fecit eum sibi filium, ab illo (quarto) die omnia causa ipsius in potestate predicti iudicis fuit, et^tunc ille dedit ipsam heredi- tatem ad sanctum Benedictum. Quapropter ego iudex Gerdo, et cum meis suprascriptis consanguineis, similiter eam affirmamus, per remedium nostrorum consanguineorum de- functorum et nostro. Hoc factum est et definitum ante preseutiam de suprascriptis te- stibus. Et ego A. abbas suprascriptus scripsi *per iussionem domini regis suprascripti.

Stari prepis nalazi 86 u knjisSnici fratarah dubrovackih, u rukopisu: ,,Cronaca autichasBiina." Dio IL 8tr. 210. gl. Farlati. T. VI. str. 59.

V

XXIV. 1115. mj. kolOTOza. U Dutorovniku.

Jwra4 hrdlj juino-cUUmtUinski i gahumski, potvr^uje darovanje sela sv, Martina u Sumetu, sa-

mostanu av. Benedikta u Lokrumu.

Oeorgius gratia dei rex, una cum matre mea domina Jaquinta ' regina^ et Oerdo ^ consobrino meo, de quadam ecclesia sancti Martini, quam oiim datam habue- rnnt patres nostrj et domini, cum omni sua pertinencia ad monasterium sancti Benedicti, cognomento Lacromono^ modo nos affirmamus eam simiiiter, ut secure possideant pre- dictam hereditatem^ quam suprascripti nostri priores dederunt. Ut nullus de nostris pa- rentibus presumat contrariari, nam si quis temptare probauerit, veniat super illum ira dei'cum ^ omnibus electis eius. £t ego A. abbas ex cenobio sanctorum martyrum Sergi et Bachi| per iussionem domini regis scripsi in presontia dominiP. archiepiscopi etaliorum nobilium Ragusii, mense augusti, indictione octaua.

Iz rakopisa ,pCroQacha antichiBBima di RaguBa*' u knji^nici 00. reda sv. Frauje u Dubrovniku. Fariati. T. VI. fltr. 60.

XXV. 1115* Dne 15. kolovoza.

Jurqi krafj juzno-dcUmatinski i primorski^ daruje Kotoranom Prevlaku, Lusticu^ Posiljan i sve

eemljiUe do Grhlja,

Brevelegio del molto glorioso domino Zorzi. Come signor re Zorzi, dette alli zentilomeni de Catharo, Preulacha nel patrimonio, che reedificano la giesia de sancto Archangelo, la qual a principio fo edificata per loro, come per veri fundatori, et cuxi la giesia reedificassemo al onor del signor dio et archangielo Michaele, et in quel tempo signor re Zorzi confirmo et benedisse a Catharo tutti li orti, et le vigne loro, et Lu- Btiza et Possiglan, et tutta la pianura fina el confin de Oarbal, con tutte le raxion sue fina la marina, maledizendo a chadauno re et signor in aeternum, che contradizesse so- prascritta scrittura de li Signori.

U Farlatu izoBtavljeno; « F. Girde. * F. et ex.

20

Le qual scritture erano scritte nel 1115. nativitate doinini; a dl 15 avosto.

Ovo je izvadjeno iz listine Radoslava kralja od g. 1250. prevedene iz Blovjenskoga na tali- janskijeziku „Flaminia Cornelia:^ Catharus Dalmatiae civitas p. 49. i Nani. De duobus Nammis Begis Rassiae str. XLV.

XXVI. U16.

Ordelafo Faledro duzd niletadki, potvrdjuje na korist aamostana sv. Ivana Ev. u Belgradv^

darovanja i podieljene mu slobode od Kresimira krcUja hrvaiskoga,

Anno domini et saluatoris nostri Jbesu Christi MCXVI, indictione VIII. Falctrus Ordelafus gratia dei dux Veneticorum, Dalmiaticornm atque Croaticorum. Priuilegium sancti Johannis belgradensis monasterii a Cressimiro rege factum, cgo collaudo et in sua sta- bilitate confirmo ila, ut nuUus episcopusaut comes vel ciuis predicti roonasterii libertatero violare audeat, quam non solum a nobis confirmandam esse dicimus, scd a beato Gregorio romane urbis papa sancitam in suis decretis esse cognoscimus. Volo igitur ducali auc- toritate firroare, ut si quislibet huius libertatis concessionem temerario ausu infringere temptaueriti libram auri regali fisco persolnat, siniiliter ecclesiam sanctorum Cosme et Damiani laudo et confirmo, ideo, ut agnosco veraciter fuisse propria monasterii beati Johannis euangeliste belgradensis monasterii; ex donatione episcopi illius ciuitatis, Pre- stancius nominO; et aliorum episcoporum et ciues illius ciuitatis et romane sedis apocri- sariorum confirmacionetn et clero ac populo, collaudo et firmo eam habendam in perp^tuo. Quicumque autem episooporum aut aliorum hominum hoc decretum infringere temptaue- rit, et alia illius ecclesie priuilegia violauerit, omnia que possidet, in fisco ducali et regali deueniant. Hec decreta silicet iibertatis monasterii beati Johannis euangeliste tibi Fusco abbati omnibusque successoribus tuis firmiter et iure perpetuo tenenda.

Polichorion u gub. Arkivu u Zadru str. 25. sravni Ljubid Listine III. str. 387.

XXVII. 1118. U Rabu.

Ugovor duide Ordelofa Faledra s Babljani.

Anno dominice incarnationis MCXVIII. indictione undecima, epacta XXVI^ con- currente I. Nos namque Arbenses, Paulus episcopus, et Oriens comes, et tota com- munitas, recordationem veritatis et certitudinis facimus nostris successoribus heredibus- que dimittendam. Qualiter Ordilaffus Faledrus dux Venetiarum nobis iurauit suis cum nobilibus, cum Joanne Trevisanno Caprulano episcopo, Dominico Pulano, Dominico Mi- chaeli, Dominico MaurocenO; Raynerio Michaeli, et Marino Longoferaro, et cum per- pluribus aliis. Predictus dux suo cum exercitu ibat Jadram, et nos missimus Vitazam, et Madium Rage filiumy diaconos ad dominum ducem, et ad exercitum eius, ^dicentes: Volumus dominio vestro subesse, et si Jadrenses noluerint, vel non potuerint, si vo- luntatis est vestre, nos perpetuo retinere in consuetudine, statu, et libertate terre nostre. Et promisit eis dux tenere, et ita venerunt Arbum. Et ipse dux cum supradictis nobi- libus hoc modo iurauit: luramus vobis Arbensibus, et vestris successoribus heredibus-

21

qae, perpetao vestram conBuetudinem^ et statum veBtrum, et libertatem terre vestre^ po- testatemquey prout antiquitus dieitis habuisse sub imperatore constantinopolitanO; et sub rege Vngaronimy presulem vobis eligendi ac comitem, confirmatione comitiB reseruata nostre curie. Insuper taliter vos regere et manutenere, sicuti unam ex Venecie horis Riualti et sicut vobis Dalmatinis Colomanus rex Hungarie iurauit suis cum archiepiscopis, episcopis; et comitibus, ut in breuiario illo continetur. Actum est hoc in arbensis ecclesie atrioy in tempore predicti presulis et comitis, vita felice.

U mleta^kom arkiyu Dei Frari. Lib. Pactoram I. str. 150. 6. U c. k. dvorBkom arkiyu u Be^u. Liber Pactorum L str. 238.

XXyni. 1U9. L srpnja. U SpUetu.

Maria, opatica samostana sv. Benedikta u SplietUy kupvje pet stranah t^ekog tort^ja, sagra-

djena ue njegin samostan.

Anno ab incarnacione nostre redemcionis milesimo centesimo nono decimo, in- diccione vero septima, tempore Cirnetha prioris. £go Maria abbatissa cenobii sancti Be- nedjcti, cum meis omnibus sororibus, emi terciam partem de turre, que aliquando fuit Grimaldiy a nepotibus Trescale, scilicet Piruana et a fratre Cirnetha; pro viglnti octo so- lidos romauatos pro fine, et Illlor inodia frumenti (pro) benediccione, a fundamento usque ad culmen, et quinta pars de turre^ quia alie quatuor*partes antea emimus; tali modo^ ut nuUusr audeat super nos fenestras aperire vel super nos prospicere, Ante noticia horum testium : Domnii archidiaconi, diaconi Nichodemi, diaconi Dabri, filii Petrici; presbiteri Stephani; presbiteri Amiei sacriste, Cirnetha patruus priori, Niciforo Dexini, Draze Ne- slana^ Zanizo iudicator, et alio Zanizo de Petrizo, et Stano fratre eius, Petri Cocini^ Sa- bacii Benecie, Teodori Tiberi . . , Petri Malate et Andreas, nepjos eiuB, Sergulo et gener Petri auocati. Ego Dabrus archipresbiter precipiente supradicta domna abbatissa, filia Ursi Tiberi, scripsi et ibidem sum teste. Acta sunt hec in kalenda iulia, in curia mona- sterii sancti Benedicti.

Pripifl na izyornoj listini g. 1069. u arkiyu zadarskih kaludjericah sy. Marije.

XXIX. 1119.

Njeka Marihena, daruje samostanu sv, Benedikta u Splietu njeki kus vinograda.

In Christi nomine. Ego Marihena paginulam recordacionis fieri precepi, scilicet

,de partenea que prope portam monasterii sancti Benedicti est, qualem pro re-

medio anime mee ac meorum defunctorum in eodem monasterio optuli. Si quis autem con-

temtor mee donacionis extiterit, iratum habeat trinum et unum deum; nec non meam

malediccionem incurrat.

22

XXX. 1U9.

Damt mati Gaudija Falsamina, daruje njehu svcjinu crkvi 8v. Benedikta u SpUetu.

«.

Ego . . Dana, mater Gaudii Falsamine, offero paratinam prope ecclesiara sancti

CipriaDi, in ecclesiam sancti Benedicti, que est inter para . . sancti Cipriani ex- parte

orientali, occidentali vero ex parte est paratina sancti Nicolai de Collegaciy pro remedio

anime mee meorumque defunctorum. Si quis autem hoc frangere voluerit, habeat iratum

trinum et unum deum et nostram malediccionem

Pripis Da fundacionalnoj listini Lovre nadbiskupa Bpljetskog. od g. 1069. za apljetske davne.^U arkiva zadarskih kalu^jericah.

XXXI. Oko g. m9.

DominJco Galateovj sa svcjom ienom Katenom^ daruju samosfanu sv. Benedikta u Spljetu njeki

vinograd kod crkve sv. Stjepana.

Ego Dominicus Galate^ una cum coniuge mea Chatena, vineam, que est ad sanctum Stephanum protomartirem, nostrum remedio, monasterio sancti Benedicti offero. Hoc actum est coram his testibus: Dabrone archipresbitero, diacono Dabrone, Petrici filio, presbitero Nicolao spirituali patre, Lampredio Scamacani. Et ego Brizna diaconus, huiuB cartule scriptor, ibidem sum testis. Et si aliquis hanc nostram ordinacionem, quam ego Dominicus et Cathena uxor mea scribere precepimus, disrumpere temptauerit, iratum habeat trinum et unum deum et trecentorum decem et octo sanctorum patrum male- diccionem incurrat, et sit deramatus in hoc seculO| et in futuro cum Juda traditore igneis vinculis mancipetur.

Iz arkiva zadarskib kaludjericah sv. Marije.

xxxn. oko g. m9.

PreStancio Basamure^ i sin njegov Gronda, darmju njeke eemlje samostanu sv. Benedikta

u Spljetu.

Ego Prestanciufl Basamure, filius Anch, recordacionem filie mee monialis acri- bere feci de terris^ quas sibi contuli, et secum portaret ad monasterium. Inprimis una terra ad sanctum Paulum iuxta mare, et aliam terram ubi dicitur Campanana iuxta sanctum Andream, et unam terraro in murnario iuxta ecclesiam sancti Petri, quam pro anima mea et pro amore supradicte filie mee in eiusdem monasterio fieri testa- mentum feci.

Et ego Gronda, filius supradicti Prestancii, pro terra mea in eodem monasterior offero terram ubi dicitur Abal.

Iz arkiva zadarskih kalndjericah by. Marije.

23

XXXUI. 1121. 2S. rujna. U Beneyentu.

Kaliksto II. papa, poSi^ajudi Girardu nadbiskupu dubrovackomu nadbiskupski plast^ potvrdjuje

prava njegove crkve,

Oalixtus episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri Girardo Ragusie ciui- tatis antistiti, nostris per dei gratiam manibus cousecrato. eiusque successoribus caho- nice substituendis in perpetuum. De domini sapiencia scriptum est, quia pertingit a fine usque ad finem fortiter, et disponit omnia suauiter. Huius disposicione beato Petro, eiusque romane ecciesie concessus est tocius ecclesie principatus, ut per eius constan- ciam fratrum infirmitas confirmetur, et per eiusdem tutelam, et protectionem diffuse per orbem ecclesie muniatur. Eapropter frater in Christo cbarissime Oirarde, quem nostris tamquam beati Petri manibus in Ragusie ciuitatis archiepiscopum per dei graciam con- secrauimus. Nos, qui licet indigni beati Petri locum obtinere conspicimur, peticioni tue clementer annuimus, et ad exemplar predecessorum nostrorum sancte memorie, Zacharie> Benedicti et PaschaliS; sanctam Raguseorum ecclesiam presentis priuilegii pagina com- munimuB. Statuimus enim, ut parrochie omnes quas ecclesia eadem preteritis temporibus possedisse cognoscitur, tibi tuisque successoribus quiete in futurum et integre conser- uentur; videlicet Zachulmie regnum, et regnum Seruilie, Tribunieque regnum, ciuitas quoque cathariensis seu Rose, buduanensis Auarorum^ liciniatensis^ scodrinensis, driua- stensis et polatensis, cum abbaciis, ecclesiis et parochiis earum. Pallei vero usum ex apostolice sedis liberalitate tibi concedimus intra ecclesiam, tantum diebus illis, qui in antiquis ecclesie vestre priuilegiis distinguntur. Consecracionera tamen successorum tuorum nobis, nostrisque successoribus in perpetuum reseruantes. Porro decime, possessiones, predia, seu cetera bona^ que in presenti eidem ecclesie legittime pertinent, in ecclesiis^ in villis, in colonis seu colonabus; in agris, vel aquis, vel aliis rebus diocesane seu proprietarie disposicioniS; queque in futurum libertate principum, vel oblacione fidelium iuste po- teritis adipisci, firma vobis semper et illibata permaneant. Decernimus igitur, ut nu Ili omnino hominum liceat eandem ecclesiam temere perturbare, aut eius possessiones auferre^ vel ablatas r&tinere^ minuere, vel temerariis vexacionibus fatigare, sed omnia integra conseruentur, tam tuis quam clericorum et pauperum usibus profutura. Tua igitur inter- est, frater karlssime, in prosperis te humilem exhibere, et in aduersiS; si quando eueni- unt, cum iusticia erectum, amicum bonis, peruersis contrarium, nullius umquam faciem contra veritatem ^uscipias, nullius umquam faciem pro veritate loquentem premas. Misericordie operibus iuxta virtutem substancie insistas, et tamen insistere eciam supra virtutem cu* pias. Infirmis compacienS; beneualentibus congaudens, aliena dampna propria deputans, de alienis gaudiis^ tamquam de propriis exultans. In corrigendis viciis pie seuiens; in fouendis virtutibus auditorum animos demulcens. In ira iudicium sine ira tenens, in tran- quillitate autem seueritatis iuste censuram non deserens. Hec est enim accepti mini- sterii dignitas, quam si sollicite seruaueris, quod foris accepisse ostenderis^ intus habebis . Sancta trinitas fraternitatem tuam dextere sue protectione custodiat^ ut ministerium tuum fideliter impleas, et cum populo tibi commisso duce deo ad finem^ qui noa finitur in exultacione, peruenias.

L. S. t Ego Calixtus catholice ecclesie episcopus ss. Bene valete.

24

Datum BeDeuenti per manus Grisogoni sancte romane ecclesie diaconi cardi- naliS| ac bibliothecarii IIU. kalendas octobris, indictione XIV. incarnacionis domioice anno MCXXI. pontificatus autem domini Calixti secundi pape anno II.

Prepis 13. yieka na pergameni u sbirci listinah jugoslaveoske akademije, s visedum pedatjo kaptola dabrova^kog. Na kraju listine atoji: „Habet Bagusina ecclesia priai]egia*Romanoram pon- tificum Benedicti octaDi, unum. Gregorii septimi unum. Pascalis secundi unum, Calixti secuodi duo, iDnocentii Becundi, unum. Anastasii quarti, unum. Alexandri tercii, unum. Vrbani tercii, unum. Clementis tercii, unum. Gregorii noni, duo.^ BuUarium. dubr. str. 1.

XXXiy. 1121. 28. rujna. U Benevenlu.

Kaliksto II. papa, nalaze biskupom gornje Dalmacije Ui Dukle, da priznadu za svoga vrliovnog

pastira Girarda nadbiskupa dubrovadkog.

Calixtus episcopus seruus seruorum dei, omnibus episcopis superioris Dalmacie, seu Dioclee, salutem et apostolicam benedictionem. Omnis ammonicio salutaris, quam domino credimus aspirante contingere^ in mercedem proficit monitoris et moniti. Et ideo nos hoc libenter arripimus, quoniam placere deo nostro non solum nostris, sed et omnium fratrum consacerdotumque nostrorum actibus festinamus. In nostram nempe recurrit gra- ciam^ si ecclesie sic regantur^ ut nullus querimoniis aditus reseretur. Sit itaque dilectioni vestre, fratres karissimi; dulcis et iucunda precepcio, quam sedis apostolice auctoritate seruata, caritatis gracia manere nuscatis. Nec vobis aliquid iuris credatis imminui, si tam presentibus, quam futuris rebus videatis, ne illicitis presumpcionibus reseretur aditus, precaueri. Exigente hoc a nobis domino, qui apostolice dignitatis beatissimo apostolo Petro primatum pro fidei sue remuneracione commisit, uniuersalem ecclesiam in funda- menti ipsius soliditate constituens, necessitatem sollicitudinis, quam habemus cum his, qui nobis collegii karitate iuncti sunt, sociamus. Annuentes igitur peticionibus karissimi filii et fratris nostri Qirardi, quem nostris tamquam beati Petri manibus Rachusie ciuitati archiepiscopum per dei gratiam consecrauimuS; et ad exemplar predecessorum nostrorum eandem ecclesiam priuilegii nostri pagina communiuimus, statuentes : ut omnes parochias, quas preteritis temporibus possedisse cognoscitur; eidem arcbiepiscopo quiete in futurum et integre conseruentur. Insuper ad conseruacionem priuilegiorum vicem nostram ei com- misimus in eisdem tantummodo episcopatibus, qui in priuilegiis suis leguntur; videlicet in regno Zacholmie, et regno Seruilie, Tribunieque regno, ciuitate quoque catharinensi, seu Rose, buduanensi Auarorum, liciniatensi, scodrinensi, driuastensi, et polatensi, cum abbaciis, ecclesiis et parochiis earum, cui in his, que ad ecclesiasticam perti- nent ^isciplinam, ut dilectio vestra pareat, admonemus. Non enim tam ilIi*obtempera- bitis, quam nobis, qui hoc illi pro nostra solicitudine per illam prouinciam cognoscimus commisisse. Ad synodum quicumque euocatus fuerit, occurrat, nec congregacioni se de- neget, in qua ad deum pertinentes causas nouerit esse tractandas. Quidquid causarum, ut assolet, inter consacerdotes euenerit, eius, cui vicem nostram commisimus, examini reseruetur, ut illo sub timore dei presule omnis ambiguitas finiatur. Nihil in eius^ aut nostram, contra hec, que constituimus, presumatur iniuriam, eius nobis relacione, si quid referendum fuerit, innotescat. Ita enim vos ad illius ius pertinere volumus, ut ad vos vestrarum ecclesiarum pertinent sacerdotes. Qui ergo iure sibi debito uti cupiunt, apo- stolice sedis auctoritate concessa, per suam contumaciam imminuere non nitantur. Ut vero vestre dilectioni ecclesie ordinacio sue permittitur sacerdotum, ita fratrem et co- episcopum nostrum Girardum de ordinando antistite volumus consultari, cui episcoporam

25

coDsecrationem statuimuB reseruari, ut eo inquisitore, atque custode, cum certus licentie modus imponitur^ ecelesiastice discipline in omnibus ordo seruetur. Bene valete.

Ego Callixtus catholice ecclesie episcopus scripsi.

Data Beneuenti per manum Grisogoni sancte romane ecclesie diaconi cardi* nalis ac bibliothecarii. IIII. kalend. octobris, indictione XIIII. incarhationis dominice annb MCXXI. pontificatus autem domini Callixti II. pape^ anno 11.

Bullariam dubr. kako gore str. 25. i 373.

XXXY. 1134. mjeseca srpnja.

Stjepan II. kralj hrvatshi i ugarski poivrdQuje Trogiranom i Spljetdanom ona prava, koja im

podieli kralj Kolomany obvezav se zakletvom,

Ego Stephanus Colomani regis filius, rex Hungarie, Croatie, atque Dalmatiei Anno dominice incarnationis MCXXIV. indictione secunda^ mense iulio, nono anno regni mei. £andem libertatem et pacem a patre meo vobis Tragurinis et Spalatinis ciuibus stabi- litam, cum episcopo et comitibus et omnibus regni mei principibus, sub eiusdem sacra- menti obligatione confirmo et corroboro. Ego Marcellus strigoniensis archiepiscopus laudo et confirmo. Ego Gregorius baacensis archiepiscopus laudo et confirmo. Ego Simon Quinqueecclesie episcopus laudo et confirmo. Ego Ambrosius episcopus iauariensis^ laudo et confirmo. Ego Cledinus ^ comes laudo et confirmo. Ego Marcus laudo et confirmo. £go Lambertus comes laudo et confirmo. Ego Buzco Comes laudo et confirmo. Ego Nicolaus laudo et confirmo. Ego Jacobus comes laudo et confirmo. Ego Sergius comes laudo et confirmo.

LuciuB. De Regno Dalm. et Croatiae Lib. III. C. IV. Memorie di Trau. etr. 20.

XXXVI. 1124.

Ursacio biskup i vlastela kotorska^ nadaruju crkvu sv. Trifuna u Kotoru.

In nomine patris et filil et spiritus sancti amen. Annrf MCXXIIII. Ego Ursacius episcopus una cum Mele priore et nobilibus catharensibus, in primis Businas Catapanus, Georgius de Gurhana, Euaicius BoIIia de Groni Crosi, Vita Dabrazze, Triphon de Do- mana, Ursacius de Visao, Simeon Pauli, Vitalis de Grasana Derza, Sergius de Buda, Micha de Belez^ Goislauus Derze, Baliazza, bis et semel consiliarii, pulsauimus cam- panam . donamus tumbam sancti archangeli ad ecclesiam sancti Triphonis, videlicet a Vaize usque ad littus maris, et a littore maris usque ad Vaice, . . Si aliquis esset heres in eadem tumba . . qui omnes unanimiter . . Quoniam nulla humana persona habet ali- quam hereditatem in eadem tumba, extra quatuor vel quinque . . que sunt a parte sancti Vincentii* Et hanc donationem si aliquis rumpere temptauerit, vel calumniam fe- cerit, ex parte dei omnipotentis et beate Marie semper virginis, et omnium sanctorum

' Lncid u Memorie di Trau ima Adelfo conte.

' . • _ . " •

M::'

■•V •

fc s ■

'V'

W

^.t

«.;•

^.

.V

26

excommunicetur, et cum condemnatia condemnetur, et ex parte nostra, quamuis pecca- tores . . et in sccundo aduentu appareant. Et sicut luminaria, que a vento extinguunturi extinguantur. Ego autem prefatus Ursacius episcopus, per voluntatem omnium nobilium et auctoritate communi, propria manu scripsi.

Illjricain Bacrnm. T. VI. etr. 433.

XXXVII. 1129.

Mihalj biskup eadarski, daruje samostanu sv, Ivana Ev, kod BeJ^frada, crkvu sv, Mihalja.

Airoifice incarnationis Jhesu Christi, nostreque reparationis anno domini miile* simo CXXIX. abeunte, indictionis VI. elabente. Ego M(ichael) diuina fauente clementia alrce Anastasie cathedra presulante, notum facio taip presentibus, quam et remotis sta- bile priuiiegium libertatis ecclesie sanctorum Cosme et Damiani, quam ecclesiam post reuersionem Romanie, desolacionemque ciuitatum, dux Veneziarum michi concessit abere, quam ;de re maxima colleccio clerieoram hac laicorum unanimes venerunt ad mCi obni- xeque rogauerunt me, ut ego concederem sibi prefatam ecclesiam, quod deo illustrante fauorabili voluntate vel precamine istorum condonaui abbati Johanni suisque fratribus ecclesiam M. frui diuinis officiis; pro ablucione suorum facinorum vel suorum comisBorumy quod si aliquis procax temere hoc meum exaratrum corrumpere temptauerit, habeat maledictionem dei et trecentorum X. et YIII. patrum, nec non et meam, iner sit ab omnibus bonis in futuro, particcps sit cum luda proditore. Huius rei testes Micha, Co* tona, Micha de Starecca, Michael de Panza| Cuzilla, Domazza. Ego Madius Vernula (sic) sancti Michaelis hanc scendulam scripsi et huius rei testis suum.

Testimonium de vinea. *

li sunt testimonii de vinea. In primis presbiter BenedictuSi Pribislauo filius Bo- lesi, Priboi, filius Vironi, Vilcouic, Dragos, Vilcodruga, Qolube, Prodanus, filius Viico- seri, Opprinna, Chropizo, Dalmozanino, Grubessa, Priben, Bratona, Dessinna, monachus (m*") Madius, monachus Grubessa, filius Vicussi, Cruina, Drasimir, Vilcina, filius Tolsi, Pristauopor et Brucona et Tolima, Damianus clericus rogatus scripsi.

Polichorion. U arkivu gub. zadarskoga.

XXXVm. 1129.

Vrna opat monastira sv. Stjepana kod SoUnaj uredjuje granice eemdljah svoga monasUra

(prevod talijanski).

Nel nome di Christo. Amen. L' anno della di lui incarnatione 1129. Abbate Virna havendo la cura del monastero di san Stefano, ho procurato con ogni diligenza

^ Ova biljeiSku uvrScena je u rakopisa odmah izpod gornje listine, nu nesnam dali «e darovanje vinograda ima takodjer pripisati viBespomenutoma biskapu.

27

di mantenere ogni cosa, et essendo da alcuni SchiavoDi dato molestia al monasterio, et non Tolendo io sopportarla, mi opposi, et yenuto in luce (?) deile terre di detto mona- steriOy che erano state occupate, procurai di recuperarle, et ho trovato un ereditk di san Stefano di sette pezze di terra et dalla terra di san Benedetto, fino alla cima di una cfaieaa di santa Maria terra grand . . me eccettuatane una pezza di san Giovanni. Et de liy fino al fiume andando in su et venendo in giu fino alla Steniza, et fino al ponte, et aotto il ponte, dalla fabrica fino al ponte, et chiariti li confini, ne havemo ricevuto il fruttOy et ne habiamo lasciati il possesso al monastero. Queste cose furono fatte alla. presenza de sottoscritti testimoni. Prima di Sagarella avvocato della medesima chiesa, di Giovanni Mila, Rusina Drago di Pirla, di Nercinna Vratina, et di Dabro suo fratello, Otra et Ugrino suo figlio di Subri Brugog^ Ponasevich; di Raiesda Cocosevich, di Ne- adravoj Sokolich, di Prete Alessio et di molti altri. Et io Pre Sabatio nodaro giurato del comune ho copiato.

Documenti di san Stefano di Spalato. U knji^nici mleta^koj bv. Marka. MSS, Italiani. Class. V. Cod LI. str. 39.

XXXIX. 1133. dne 3. studena. U Krku.

Krfani povladjuju svoga kneza Dvjma^ da hira prineske za popravljanje grada Krka i ea

mleta^ki porez,

Anno MCXXXIII. die III. nouembris Doniinus Dominicus vegliensis episcopus, in suo episcopali palatio, una cum iudicibus ciuitatis pro communitate Veglie ex una parte, et dominus Duypius comes ex altera conuenerunt, ut colta, que apud commune erat pro urbe reparanda, et aliis expensis fiendis, nuntiisque mittendis, et strena Venetis darida^ predicto comiti promittenti singula exequi concessa fuit. etc. ^

Illjricnm sacrum F. V. str. 229.

XL. Oko g. 1134.

Cmoia pop, daruje samostanu sv, Benedikta u Spljeiu njeka sela.

In Christi nomine. Qnod constat actum diuino iudicio; non potest corumpi hu- niano. Et ideo ego presbiter Cernota recordacionem facio de territorio meo posito in Dolcio de Conscaco, iuxta territoria sancti Doranii, que equaliter in longura ad orientem respiciunt, tendentes ad aque antiquum conductum, pro meta supra quod est aliud terri- torium sancti Domnii, quod territorium Doleci dono pro remedio anime mee et meorum parentum roonasterio sancti Benedicti in perpetuum, sicut michi commssum fuit a meis

^ iBte godine 1133. bijaSe ocinjen njeki ugovor ad strane Mletdanah s krckim knezom Dujmom, kojim 6e grad Krk stavi pod zaStita mleta^ku, s obvezom da de svake godine pladati ojeki danak poradi toga Sto sn Mletdaoi pomogli Kr^nom proti njekim gusarom. Gi. Cicogna Tscri- sioni Yeneziaiie T. IV. iz rukopisa knjiJSnice bv. Marka: Storia della famiglia Frangipane.

28

parentibus. Insuper dono eidem monasterio terratn, quam sub . • terras eiusdem mona- sterii. Dono eciam terram unara in Gladnico prope . . . ex parte orientis, ita tameQ, quod de ipsis terris nullus meorum eredum contradicere possit, vel partem petere all- quam, sed in ipso monasterio remaneat iure perpetuo. Si quis vero, quod absit, spirita diabolico inflatuS; per aliquam fraudem ipsas terras ab ipso monasterio abstraere volu- erit^ dei omnipotentis iram incurrat, et malediccionem CCC decem et octo sanctoraoi (patrum), ac duodecim apostolorum^ ac cum Juda proditore in inferno dampQetai:^ et blasfemiam eternam et premium optineat. Hoc autem fuit factum coram Grubce Salatii, atque Sabacio Tiueri diacono. Et ego Duimus clericus de mandato dicti presbiteri Cer- note, sicut audiui a suo ore, ita scripsi propria manu et testis sum ad predicta.

Matica na pergameni u arkivu kaludjericah sv. Marije u Zadru, medju pismi splietskog samoBtana sy. Benedikta.

XLI. 1134. 28. travDja.

Felicijan nadbiskup ostrogonsklf dosudjuje biskupiji zagrebadkoj §umu u Dubravi^ kcju je nje- koc kralj Ladislav^ utemeljiv biskupiju eagrebacku, darovao istoj biskupiji, a posvcjit ju hotio

najprije njeki Sudenja, a jsa njim knez Adilbert s inimi plemici*

In nomine patris et filii et spiritus sancti. Amen.

Regnante' nobilissirao rege Ladislauo, strigonienais vero ecclesie primatum Acha gubernante, et baaciensi archiepiscopo Fabiano existente, vesprimensi episeopo Cosmay palatino comite Jula, semegiensi comite Grab, predictus rex diuina gratia inspirante, horuqa ceteroruaique nobilium consilio zagrabiensem constituit episcopatum; videlicet ut quos error idolatri^ a dei cultura extraneos fecerat, episcopalis cura ad viam veritatis reduceret. Ad instruendam igitur huius plebis ignorantiam, queudam boemicum venera- bilis vite virum, noraine Duch, idoneum reperit, quem eidem ecclesie pastorem per suum capelanum Francicam delegauit, qui etiam illi ecclesie officinarios de semigiensi et zalensi comitatu ordinauit. Preterea alter capellanus Cupan nomine, precepto eiusdem regis, dedit eidem ecclesie populum de Dumbroa cum terra et silua sibi appendente. Transacto igitur non paruo tempore, regnante rege Stephano, predicto vero Francica illius ecclesie episcopatum tenente, a quodam viro nomine Sudengna, de predicta silua ecclesie iniuria illata est. Quod episcopus egre ferens, ad regis patrocinium confugit, qui totam causam Feliciano strigoniensi archiepiscopo discutiendam commiait. lilius igitar ecclesie aduersarii ad iudicium vocati, cum ad determinatuux diem venire noluiBsent, nec L. pensas secundum legem terre persoluere potuissent, archiepiscopi iudicio predicta silua per pristaldum Ysaac uomine ecclesie restituta est; et quamdiu Francica illi eccle- sie prefuit, nuUus ei aliam iniuriam inferre presumpsit. Defuncto igitur rege Stephano, piissimus Bela diuina gracia largente Pannonie sceptra feliciter gubernanda suscepit, cuius gracia predictus Francica ad baaciensem archiepiscopatum translatus est, zagrabi- ensi vero ecclesie Macilinus iherosolomitanus canonicus, episcopus ordinatus est. Tercio igitur episcopatus sui anno, Adilbreth frater Kaladini comitis, sumigiensis comes, ana cum Clanisa et Petro fratre eius, et Sudangna, aliisque quam pluribus eiusdem terre melioribuS; de predicta silua in concilio waradieasi, tempore Walterii episcopi, ante

29

Felicianum strigonienBem archiepiscopum litigiuro renouauit. Cuius indicio II. episcopi, videlicet Francica baaciensis, et Macilinus zagrabiensis, salua episcopali dignitate, pro iusticia sancte ecclesie veritatem dixerunt, IIL vero de nobilioribus eiusdem ecclesie, scilicet Barkis, Mahal, Dersihna, super sacrum altare waradiensis ecclesie in presentia canonicorum iurauerunt, Augustino strigoniensis ecclesie canonico existente pristaldo. Quod factum est anno dominice incarnacionis MCXXXIV. epacta XXIII. VI. kalendas maii. Archiepiscopus vero volens suum iudicium inmobile permanere, alterum eis pri- staldum^ nomine Marcellura, filium Gira comitis, dedit, qui prinre pristaldo; silicet pre- dicto Ysaac, premonstrante singulas metas rcnouauit, et ecclesie siluam ea condicione restituit, ut nullus in ea omnino sine consensu episcopi quicqaam agere presumat, vel (v)enando, vel aliquid de ea auferendo, vel intromittendo. Huius rei testes sunt archi- episcopi iudicio assidentes : Nirolaus nitriensis episcopus, Euzidinus comes de Saunic, Geuril filius Andree comitis. Laurencius filius Salamonis canonicus waradiensis ecclesie, Benedictus custos, Opus decanus, Sebastianus.

Iz Tana. Prinilegium Ladialai regia super constitucione Zagrabiensis episcopatus. Priui- le^am eaiiODicorum. Na okrajku s jedne i druge straue prerezana 9. velika pismena.

Pisano na pergameni, pismeni 12. vieka. na njekih miestih razderan je kyer, te se mogu njeke rie£i te^ko pro^itati. Nalazi se u nadbiskupovom arkivu u Zagrebu, Privilegia Br. 1. Gl» ]. Tkaldid. Povjestni Bpomenici zagr. bisk. knj. J, str. 1.

XLII. 1134.

Mihdlj, nadbiskup jsadarski i Petar knez grada Zadra i vojevoda ditave Dalmacije, riesavaju parbu glede njekih zemaljah, leiedih u Bravcu (Obrovcu) vodjenu medju samostani sv, KrSe-

vana i sv, Marije»

f Anno domini millesimo centesimo XXXIV. indictione XII. presidente cathedre beate Anastasie M. archiepiscopo, Petro comitatum Jadere, totiusque Dalmacie princi^ patum feliciter procurante. Orta est conteniio inter abbatem sancti Grisogoni cum mo- nachis suis; et abbatissam sancte Marie cum monialibus suis, propter quasdam terras in Brauizo, que sunt subtus ecclesiam beati Petri ab occidente. Nam ut est cupido et aua- ritia seculi presentis, dicebat abbatissa, terras esse suas, quas abbas cum fratribus suis : veris indiciis et equissinia ratione ostendebant et fuisse et esse suas. Vtraque igitur parte inter se minime conueniente, venernnt tandem in episcopiura, et steterunt coram archi- episcopo, comite, iudicibus, et ceperunt huius rei causam studiose perquirere. Pro parte monasterii sancte Marie certabat Zanizus, fiiius Vitaze prioris, aduocatus illarum. Diu autem inter se illis litigantibus, iudices causam subtilissime discutientes, reppererunt equiorem et iustiorem, tam assertione verborum^ quam exaratione litterarum, quamque etiam memoria quorumdam prcsentium, qui causam noscebant, rationem monachorum. Sed nullum inposuerunt finem. Conuersi vero ad Zanizum, dixerunt: Si testes idoneos haberent, qui exploratius propositi negotii causam nossent. Tunc confessus est, quod ha- berent archidiaconum Maium testem qui interfuerit, cum Gregorius archiepiscopus iudi- ciali ratione terras illas diuiserit. Tunc missi sunt duo ingenui viri, unus Fuscus diaco- nus, plebanus sancte Marie, et alter laicus Prestancius Fera ad archidiaconum, interro-

30

gare eum, si res se ita abet, sicuti Zanizus et inoniales autamabant. Archidiaconas autem, utpote veneranduB senex, nec a veritate declinans, cepit detestare et contradicerei quod nunquam ibi fuisset, nec hoc agi vel vidisset^ vel audisset. Tunc confusa pars monialiam, pre verecundia nichil iam dicere potuerit. Tunc dati iudices, data sentencia^ atramqae partem habire preceperuDt. Dein paucis interiectis diebus, salubri roborati auxilio, abbas et ceteri fratres, adeuntes archiepiscopum, simui et comitemi rogauerant eo8, at se param vexarent et exirent videre terras illas, et secundum antiquam dationem et dispositiooem ijc roborarent et firmarenbi quatenus deinceps nuUum iitigium, nulla contencio posset oriri inter duo predicta monasteriai quod et factum est. Perrexit igitur Michahel arcbi- episcopus cum ciericis aliquibuS| quorum nomiiia hec sunt: Gaudius archipresbiteri Micha diaconusy filius Strezicuzei Lampridius clericus, filius MarichQe, Petrizus ciericuB, filios Camassi; deinde Petras comes cum proceribus suis, quorum uomina hec sunt: Maias Zambata, iudeX| Grube. iudex, Zanizus aduocatus, Bergullus aduocatus, Prestancius Fen| Vitaza, filius Stance Dassarey Bratona frater comitis, MandreiuSi et alii plurea. Abbas cum suis, et abbatissa cum suis, et sic peruenerunt ad ecclesiam beati Petri| et per osten- sionem analium et recordationem veteranorum inuenerunt| quod medietas coquine, quam edificauerant homines sancte Marie, staret in terra sancti Chrisogoni, sed precatu archi- episcopii pariter et comitis et abbatisse, et omnium clericorum et laicorum ibi presentium, Qonsensit abbas et reliqui fratres, ut miteretur linea ab angulo ecclesie interioris, hoc est extra turrim^ quia turris ecclesia (sic) est beati Chrisogoni. Et missa est linea ab angulo ecclesie^ parum in obliquum, in apuilonem, ita ut tota coquina sit eis concessa, et sic monachi ad terminos terre sue magnos lapides fundotenus locauerunt» iu quibua etiam lapidibus litteram G. imprimerunt, ut extra hoc terminos non liceat hominibus sancte Marie in occidentem vel pedem ^onerO; vel quodcumque animal minare.

Matica na pergameni. U zadiTrsk. gub. arkivu. Cass. XVIII. 446.

XLin. 1137.

Bela II, kralj ugarski, podieJjujudi dozvolu njekomu kneeu Marfinu, da moie darovati svaja posjedovanja samostanu sv. Fetra u dataru^ u salajskoj eupanijiy spominje takodjer njeke po- sjede ug Muru i preko Drave, kao % Semovec (Semeza) u zagrebadkoj biskup^ji. {U izvadku,)

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Notum sit omnibus sancte dei ecclesie cultoribusy tam clericis quam laicis; quod rex Bela inclitus, in conuentu strigoniensi, ubi filio suo LadislaO; communi regni consilio, bosnensem ducatum dedit, in insula abbatie monialium, ubi ecclesia s. Marie, archiepiscopo Feliciano presidente, et ceteris episcopis presentibus^ scilicet Machario, Saulo, Martyno^ Petro, Waltero, Zacheo, Macelino (zagrabi- ensi) et curiali comite Francello . . His nibil contradicentibus, Bela rex concessit Martiao comiti ad placitum sua ordinare. Gratiam quam pater concesserat, concessit succedens filius in rognum Geuczha, presente Belos duce, et Hitelano preposito, Quuchino preposito, et Calixto et luliano comite et Rolando Predium Chiatarii, in quo monasterium est edi* ficatum, quod erat cura fratribus suis commune, eambiuit mutando a filiis Andree, cum parte de terra, quam habebat in Beschen, non ultra aquam Muram^ sed citra, pars Alexii data est. . .

Lt I

31

Item dedit predium de Zala, quod sibi dedit rex, quesitor a rege dominus pre- staldas Seraphim, frater eius, ubi datum est sibi illud predium, interfuerunt hi proceres : lula, Salamon centurio, San centurio^ kenez Petrus, istis dati sunt numi in recordationem. Ibidem sunt duo aratra ciim sex mansionibus et decem domibus, e^ seruiant abbatl, qaaliter preceperit, sed si abbati placuerit, dent filias liberis et ducant de liberis^ quo- tnxu nomina hec: Donamer^ cum daobus filiis, Didec cum filiis^ Radosta, Dracem, Sadem; .Blasius filius Grapo, Cace, Budissa, Pribizlaf Odila. Prcdium Fertew cum uno aratro et tribus mansionibus, predium Galani, quod dedit rex pro suo predio, scilicet Sar^ ' quod datum est episcopo (zagrabiensi) Macellino, dedit monasterio cum decera mansionibus. . . . Teri^am, quam emit a Symeone filio Nicolau comitis, ultra Dravum, centum pensis et duobus dextrariis, dedit monasterio. Tcrram quam habuit gratia Stephani (II.) regis in zagrabiensi parochia, scilicet Semeza; quesitor Georgius comes, filius Saul; pristavdus' Weng, filius Radoan. etc.

Oitavn listina priobdi Bernardo Pez, Codcx dipl. T. VI. col. 355. iz kDJii^nice admontske i Fejer Cod. dipl. B. Hung. T. II. str. 88.

XLIV. 1138.

Bda II, kralj hrvatshi i ugarski daruje^ nadbiskupiji spljetskoj crkvu sv. Marije u Solinu.

In Domine domini nostri Jhesu Christi. A.nno ab incarnatione eiusdem millesimo CXXXVIII. indictione prima. Ego B(ela) dei gracia Hungarie, Dalmacie, Chroatie, Ra- meque rex, do ecclesie spalatensi, pro remedio anime mee meorumque successorum, et tibi Gaudio predicte matris ecclesie archiepiscopo, ecclesiam sancte Marie, que est Sa- lone, cum omnibus appendiciis suis, tam mobilium; quam immobilium rerum, et cum mo- lendinorum redditibus, ut nulli omnioo hominum, nisi prenominate ecclesie spalatensi^ reddatur tributum. £t quicumque nostro priuileglo (cont)rarius assistere voluerit, iratum habeat triuum et unum deum^ et habeat maledictionem sanctorum patrum, insuper no- stram iram incessanter incurrat, et decem libras aiiri componat, medietatem in regali palatio, et medietatem ecclesiey cui iniusticiam fecerit, et hec cartula maneat in sua roboracione.

Prepis a Bpljetskom arkivu. Mensa episcopalis. •

XLT. 11B8. 24. svlbnja. tJ Lateraim.

Inocencio II. papa, podjeljuje nadbiskupu spljciskomu Gaudiju^ plasc na molbu kralja ugar

skoga Bele II,

Innocentius seruus seruorum dei, veuerabili fratri. salonitano archiepiscopo sa- lutem et apostolicam benedictionem. Sicut beati Gregorii testatur auctoritas, et tam ve terum quam modernorum gestorum monuraenta declarant, examinatio et consecratio sa- lonitani archiepiscopi ex antiqua institutione ad romanum pontificem specialiter per-

l

32

tinet. Quocirca in Banctam romanam ecclesiam grauiter deliquisse, et claues beati Petri ausu temerario euacuare voluisse dignosceris, dum spreta dignitate sedis apostolice, ad aliam prouinciam conuolasti, et contra veterum consuetudinem, a strigoniensi archiepi- scopo consecrati(viem suscipere attentasti. Licct ergo vehementer excesseris, iicet contra stimulum calcitrare molitus sis ; quia tamen diiectus filius noster Bela rex Hungarie pro to multoties apud sedem apoBtoIicam per litteras et nuncios intercessit, ipsius tandem precibus condescendimus, et per dilectum filium nostrum Ubaldum diaconum cardinalem, ' virum siquidem honestum, et litterarum peritia eruditum, fraternitati tue pallium, ponti- ficalis officii plenitudinem, signum humilitatis et iustitie destinamus; ut videlicet eo his diebus utaris, qui in ecclesie tue scriptis authenticis continentur. Tua itaque interest ita te erga beatum Petrum deuotum et humilem in omnibus exhiberC; ita te in eius obse- quio exercerp, et preceptis apostolicis obedire, ut hac gratia dignior valeas inueniri, et nos de tue actionis studiis exultare possimus. Preterea episcopos per Dalmatiam conati- tutos suffraganeos, quibus Salona tempore suo rutilando utebatur, sancte spalatine eccle sie, ubi corpus sancti Domnii discipuli b«ati Petri requiescit, cum omni reuerentia obe- dire sancimus, quem unum totius Dalmatic metropolitanum in salonitaaa ecclesia fore scimus, iuxta quod in decretis nostris comperimus. Item quia per vestras litteras con- questi estia de suffragancis recusantibus vcnire ad concilium sancto salonitane ecclesie metropolitane, nos ita statuimus, ut in Dalmatia nullo alio in loco synodus, ' preter in vestra metropolitana ecclesia celebretur, et ibidem omnes suffraganei prefate eccleaie salonitane more solito consecrentur. Datum Laterani IX. kal. iunii.

Lncias de regno Dalmatie et Croatie Lib. III. cap. XI. Farlati Illjricum Sacrom. m. p. 173. ^

XLVI. 1142. 11. lipnja. Na brdu Tiburtlnu.

Inocencio II, papa nalaie hnezu i obcini dubrovadkoj, da Sastno primu svoga nadbiskupa An-

drijUf hojemu on podieli nadbishupshi pla§6,

Innocentius episcopus seruus seruorum dei, dilectis filiis, clero, P. comiti, et po- pulo ragusiensi catholico, salutem et apostolicam benedictionem. Ex ipsius redemptoris nostri Jesu Christi domini constitutione sancitum est, ut romana ecclesia in beati Petri apostoli fide et confessione fundata, uniuersis per orbem terrarum debeat ecclesiis proni- dere. Unde nos, qui licet indigni loco eiusdem apostolorum principis residere conspicitnur, omnes ecclesias in eiusdem fidei sinceritate et unitate cupimus confirmare, et in uniua compage corporis indissolubiliter solidare. Ideoque venientem ad nos venerabilem fratrem nostrum A(ndream), archiepiscopum vestrum, debita benignitate suscepimus, et inter

^ Ovaj Ubaldo, rodom iz Luke od porodice Accingola, bje imenovan djakonom kardinalom od pape Inocenca II.' sa naslovom sy. Marije in via lata.

Kasnge postade presbiterom kardinalom od sv. Praksede i biskupom ostienskim i veli- trenskim, napokon godine 1181. dne 1. rajoa, rimskim papom, pod imenom Lacija IH. f 25. stadena 1185. U pecatnicah pape Inocenca II. dolazi isti kardinal Ubaldo podpisan od god. 1135—1143.

33

fratres nostros, prout decuit, honorauitnus. Paileum quoque^ videlicet pontificalis officii

plenitudinem, humilitatis et iustitie signum, secundura quod predecessoribus suis a sede

apostolica concossum est, sibi indulsimus. Ipsum itaque cum gratia sedis apostolice et

litterarum nostrarum prosecutione ad vos remittentes, uniuersitatem vestram rogamus,

monemus, et monendo precipimus; quatinus tanquam patrem et pastorem vestrum benigne

recipiatis, diligatis, et honoratis, et debitam ei obedientiam et reuerentiam humiliter

exhibeatis.

De ordtnationibus (?) vero Rogerii a Petro Leonis . . preces eius audire nequiuimus,

quoniam in concilio, quod in basilica saluatoris domino presidente celebrauimus, ordina-

tiones ab ipso, et aliis hereticis et scismaticis factas, euacuauimus et irritas esse cen-

suimus. Datum in monte Tiburtino III. idus Junii.

• Iz rukopiaiiog bahirija dubro?adkog str. 259.

XLYn. 1143. 11. lipiUlk. M brda Tibartinu.

Inocencio II. papa, poSHja Andriji nadbiskupu dubrovadkomu nadbiakupski plaSd^ potvrdjujudi

,povlastice njegove crkve.

Innocontius seruus seruorum dei, venerabili fratri Andree Ragusii ciuitatis an- tistiti, eiusque successoribus canonice promouendis in perpetuum. Ex commisso nobis apostolatus officio, fratribus nostris tam vicinis, quam longe positis, paterna nos conuenit prouisione consulere^ et ecclesiis in quibus domino militare noscuntur, suam iustitiam conseruare, ut quemadmodum disponente domino fratres vocamur in nomine, ita nihilo- minus conprobemur in opere. lustis itaque postulationibus tuis debita benignitate gratum impertientes assensum, sanctam Raguseorum ecclesiam, cui deo auctore preesse dinosce- riSy sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et presentis scripti priuilegio com- muniraus. Sane quascunque parochias eadeoi ecclesia vestris temporibus iuste possedisse dignoBcitur, tibi tuisque successoribus integras permanere sancimus; scilicet Zachulmie regnum, et regnum Seruilie, Tribunieque regnum, ciuitatem quoque catharinensem seu Rose, atque buduanensem Auarorum; uliciniensem atque scodrensem, nec non driuasten- sem et pdlatensem cum abbatiis, ecclesiis et parochiis earum. Preterea decime, posses- siones, predia, seu cetera bonay que ipsa ecclesia in ecclesiis, in villis, in colonis seu colonabus, in agris aut aquis, siue aliis rebus, dioecesane et proprietarie dispositionis in presentiarum iuste et canonice possidet, quecumque etiam in futurum liberalitate prin- cipum et oblatione fidelium rationabilibus modis poterit adipisci, firma vobis et illibata seruentur. Pallium quoque pontificalis videlicet officii plenitudinem^ humilitatis et iustitie signum, ad ,missarum solempnia celebranda tibi concedimus, quo hiis diebus uti memi- neris, quibus a sede apostolica predeccesoribus tuis concessum fuisse dinoscitur. Studeat itaque tua fraternitas plenitudine tante dignitatis suscepte ita strenue cuncta peragere, quatinus morum tuorum ornamenta eidem valeant conuenire. Sit vita tua subdilis exem- plum, ut ex ea cognoscent, quid debeant appetere et quid cogantur vitare. Cure tibi sit magis hominibus prodesse quam preesse. Non in te potestatem ordinis sed oqualitatem oportet pensare conditionis. Studc; ne vita doctrioam destruat, nec rursum vite doctrina contradicat, mementO; quia ars est artium regimen animarum. Ecce frater in Christo *

3

34

karisBime, hec aunt pallii, ista sunt sacerdotiii que omnia facile Christo adiuoante adiin- plere poteris si virtutum omnium magistram, karitatem cum humiiitate habueris, et quod foris habere ostenderis, intus habebis. Consecrationem vero tnorum successorum nobis nostrisque succesBoribus in perpetuum reseruamuB. Decernimus igitur ut nulli omnino hominum liceat eandem eccleBiam temere perturbare, aut eius posBesBiones auferre, et ablatas retinere^ minnere, et temerariis vexationibus fatigare. Sed omnia integra conser- uentur^ tam tuis; quam clericorum et pauperum UBibus profutura. Si qua igitur in fa- turum ecclesiastica secularisue persona huius nostre constitutionis paginam sciens contra eam temere venire temptauerit, secundo, tertioue commonita, si non satisfactione con- grua emendauerity potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sanctissimo corpore ac sangnine dei et domipi redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districte ultioni subiaceat. Cunctis autem eidem iura seruantibus sit pax domini nostri Jeau Christiy quatinus et hic fructum bone actionis percipiant, et apud districtum iudicem premia eteme pacis inueniant. Amen, Amen.

Ego Innocentius catholice ecclesie episcopns ss. f Ego AlbitiuB hoBtiensis episcopus bb.

f Ego OctavianuB diaconus cardinalis s. Nicolai in carcere ss. f Ego Nicolaus diaconus cardinalis s. Palatii ss.

Datum in monte Tiburtino per manum Gerardi s. romane eclesie presbiteri car- dinalis ac bibliothecarii IIL idus iunii, indictione quinta^ incarnationis dominice anno MCXLII pontificatus vero domini Innocentii secundi pape anno XII.

Iz mkopisDOg bnlaria dubrov. str. 430. Farlati T. VI. 63 imasamo odlomak iste pe&toioe.

XLTin. U42.

Crejea kra^ hrvatshi i ugarskif potvrdiuie Spljetdanom atara prava.

G. dei gratia Hungarie, Dalmatie, Croatie^ Rameque rex. G(audio) suo archi- episcopo, Cemeche comiti^ omnibusque urbis Salonitane proceribuS; gratiam cum salute. Litterarum vestrarum intelligentiam diligenter^ ut oportuit animaduertimus, in quibaa et vos nostro compati dolori pro patris nostri obitUy et regie congaudere dignitati tota- liter nobis adherendo fide plena asseruistis; qua de re grates vobis, vestrisque contri- bulibus (conciuibus ?) habemus, et habere volumus non modicas. Laudabiliter etenim nostri decessores vos dilexisse comprobantur, cum in fide firma erga nos habita, tam vos, quam vestros conciues perseuerare videamus; unde et potiori gratia vos complecti et volumus et promittimus. Placuit itaque ut petitioni vestre libentissime annueremusy nam et priuilegium vestrum, prout voluistis, corroboramus, antiqua lege patrum nostro- rum, et vos ampliori dilectione, ut diximus, amplecti volumus et promittimus.

' Iz pismohrane kaptola spljetBkog. Farlati Illyr. Sacram T. III. p. 174.

8&

XLIX. 1142. mj. STibnja. U Spljetu.

G^ea kraH^ hrvatski i ugarskij ponavlja Spljetdanam gakletvu kralja KdUmana^ glede iuvanja

f^i?iovih pravah,

Anno dominice incarnationis MCXLII. indictione V epacta XXII carrentibus III. mensis maii, anno secundo regni mei. Ego Geysa rex Hungariey Chroatie atque Dal- matie iuro super sanctam crucem urbis spalatensis principibus firmam pacem et liber- tatem, roihi quoque et successoribus meis tributarii, aut angariarii ne Bitis; episcopum vero aut comitem, quem clerus aut populus elegerit, confirmabo, et lege autiquitus coq- stituta cum vestro iudice uti permittam voS; preterquod introitus portus ciuitatis de ex- traneis duas partes rex habeat^ tertiara comes ciuitatis. In ciuitate vestra neminem Hun- garorum, vel alienigenarum habitare permittam, nisi quem Toluntas vestra expetierit. Cum autem ad vos coronandus, aut vobiscum regni negotia tractaturus venerOi nemini ciuium yis inferatur domorum suarum, nisi quem dilectio vestra susceperit. ludicem inter vos et extraneos a me constitutumy vobiscum in ciaitate sedulo commorari volo, nec eum extra urbem alias proficiscentem sui precepto aut sigillo a vobis causa placitandi sequeu' dum concedo. Si quis vestrorum per meum regnum terra, marique oegotia exercueriti mihi aut alicui nostrorum hominum ex proprio commercio nullum persoluat debitum | obsides a vobis nullo modo recipiam, sed in curia nostra seruire volentibus rogam im' pendam, et morandi siue discedendi ad suum velle, facultatem obtineanty nullamque supef hoc molestiam inferam. Ac si forte aliquem dominium meum aggrauare videbitur, ek urbem vestram exire voluerit, secure cum uxore et filiis, et familia^ et omnibus suis boni 4 quocumque sibi placuerit eat. Hec autem omnia absque fraude et ingenio ac detrimen- to ciuium vel ciuitatis in aliquo attinente obseruabo.

Sacramentum hoc a rege et archiepiscopo Muchia (?) confirmatura est. Bgo bachi* ensis archiepiscopus laudo et confirmo. Ego MartinQs agriensis cpiscopus laudo et OOlf- firmo. Ego Panlus vesprimiensis episcopus laudo et confirmo. Ego Verblen zagrabiebsla episcopus laudo et confirmo. Ego Zacheus iauariensis laudo et confirmo. Ego Joadtids quinqueecclesiensis episcopus laudo et confirmo. Ego Pauius canadiensis laudd M confirmo.

Farlati. Illyricam Sacrum T. III p. 175. Farlati stavi ovu Hstinu pogrieSno u godina 1143. s kojom 86 neslaSe indikcija V. niti epakla 22. niti concarrens III. Jer indikcija V. pada u g. 1142. isto tako i epacta 22. i concarrens III.

L. 1142.

6^0a II. kraHj hrvatski i ugarski, potvrdjuje darovanje crkve sv. Marije kod rieke Soline^

nadbiskupiji sp^etakqj.

Anno ab incarnatione domini nostri Jhesu Christi MCXLIII. Ego Geychay dei gratia Hungarie, Dalmatie, Chroatie; Rameque rex. Confirmo ecclesie spalatensi et tibi Gandinei archiepiscope, ecclesiam sancte Marie, que iuxta riuum salonitane ciuitatis est sita, cum omnibus suis appendiciis, tam in terris, quam in vineis atque hominibns^ sine

36

molendinis; habendi, possidendique potestatem obtineas, uti a predecessoribus meis, Co- lomano, Stephano et nouiter a patre meo Bela, iure fuit regali concessa, annuentibus cunctis nobis episcopis siue proceribus^ predictam institutionem sanctimus. £t si qois contra nostrum priuilegium aliquid frangere vel machinare voiuerity regalis gracie pri- uetur beneficio.

Prepis a Bpljetskom arkivu. Mensa episcopaliB.

LI. 1144. U Spljetu.

Cmota popy dart0e samosianu sv. Benedikta u BpljetUy t^eku gemlju pod Kilom, sa svim svcfim

imutkom. Kasnije opisuju se medje darovanoga po njemu posjeda.

In nomine sanete et indiuidue trinitatis. Anno igitur sacram postquam Cbristus carnem sumpsit ex uirgine. M (C quadra^gesimo V. (IV) per indictione vero VII. Tem- poribus autem regnante Geuza, Ungarie rege, atque Bellosi bani, in cinitate nostra spalatina sedem beati Domnii regente Gaudius archiepiscopus, comitatu vero obtinente v(Cerne)cha prior, hoc conscriptum^ ut posteris ad memoriam fieret. Hagnum est prouisi- onis consilium suas antea ordinare ac dispensare facultatula^ (sic) prius quam metu mortis quis possit arguere. Idcirco ego Cirnota . . et quod non meis meritis sed dono gracie spiritus sancti infra sacerdotalem numerum dignatus presbiter aduocare, (corpore) . sanuS; et sana mente, integroque consilio, nichil in me infirmitatis vel mortis adhibeas, . nam (ut dixi) superius, sanus et sana mente, fretus diuino consilio^ apud memet ipsum tractaui, quemadmodum debeat obseruari. H(eredita)rium vero sanctum Benedictum meis seu meorum genitorum acquisitis facere disposui. Nam pro remedio anime mee, meorum- que genitorum essecredo quicquid sacrosanctis preuenimus ecclesiis. Nec abesse existimo, quod ibidem pro bona voluntate conferimuS; ubi nos in perpetuo reddimus possessores. Unde hoc ordine sanctum Benedictum heredito, scilicet hereditate, que in loco, qui scla- u,onica lingua Pot Cilco nominatur, quam olim antecessores mei a suis antecessoribus possiderant. Denique vero ipsi pro suis animabus suorumque defunctorum in predicto monasterio perpetualiter condonauerunt. Ego autem non tantum ipsum territorium sed eciam cuncta mea vel meorum genitorum acquisita mobilia et inmobilia; empta seu do- nata, domos, agros^ vineas, aurum vel argentum^ siue cruccellas, ac me ipsum in eodem monasterio trado, tamen^ ut dum diuina pietas hac in fragili vita viuere permiserit, de sepe dicto monasterio adiutis consiliis; auxiliis et sustentacionibus esse debeat Post- quam vero anima a corpore egredierit; omnia mea, vel meorum genitorum, que in pote- state visa fuerint^ in iam dicto monasterio perpetualiter permaneant. Insuper autem omnibus tam modernis quam et futuris sub hac voce contestor^ quod in ipso territorio nullum meorum heredum aut extranea persona partem vel societatem habet, sed.absque omni calumpnia alicuius persone in predicto monasterio . . meis antecessoribus, sicut supra scriptum continet, traditum esse sciatis. Ita et ego confirmo. Si quis quod absit, fretaa vel infamatus diabolico. spiritu, cum fraude et malo ingenio ipsam hereditatem a sepe- dicto monasterio abstraere voluerit, ac paginam hanc huius nostre ordinacionis violare temptauerit, habeat iram cuncta potentis dei, et maledictionem CCCX et octo sanctoram patrum et de duodecim apostolis^ atque cum Juda domini proditore in infernum maaci-

37

petar. Hec vero pagina testamenti ante presenciam nobiiium virorum, seu eciam quorum cum coDsiiiO| facta est, quorum nomina nunc dicemus: in primis Nosdre, abbas sancti Stephani, Grubice Salati^ qui et subdiaconus, Sabacius Tiueri, subdiaconus, Dragus Pirle, Milie Lapstici filius, Dabrana Qumai.

His ita peractis, alio igitur tempore^ quidam domini, vel (nec?) supra maledictionem metuentes, immo diabolico infamati spiritu, ecilicet Stepbanus, suoque cum fratre Bacula proterue agentes, in nos insurrexerunt^ et hereditatem quam a presbitero Cirnata, seu a suorum antecessorum in monasterio sancti Benedicti dederant, abstraere intenderunt, di- centes: illorum heredes esse. Cum quibus ante presenciam Johanni -comitid, Petrus Gri- cine iudiciy ac aliorum nobilium litigium habuimus, quos per iusta iudicia deuicimus. Judicium vero nobis taliter dederunt, ut a terra quas ipsi fnrtiue et absconse tenebajat, fora(s) expeteremus, ac eciam frumentum earum abstulissemus, quod et ita non diu mo- rante adimpleuimus, quia mendaci inuenti erant Et hoc in tempore abbatisse Chaeze, Sc(edin)ne vero Casarius qui et aduocatus, Micha Pradani, Gaudius Sirizi presbiter, Gru- bice Sungari atque Dirsko. '

Igitur veroy ego abbatissa Chazza, sepe preponens ad. predictam hereditatem que Pot Cilco est, quem presbiter Cirnata dedit^ adere, et nomina locorum unde est scr bere, quod optaui adinpleui et scripsi. In primis vero parum subtus capella, ubi eius antecessornm cadauera iacent Ex parte occidentis inter capella et calle antiqua, et tendit sursum in parte orientis; usque ad vallem que sclauonice dicitur Tirstenic, iatine vero Calamet , exinde autem sursursum (sic) in parte aquilonis ad Grip- pam, que est iuxta agro, in quo sunt petre, que sclauonice Brus nuncupantur. Exinde vero deorsum in valle, et de valle sursum usque ad ripam, que est parum subtus pu- teum, in qua sunt tres petre, una super aU^ra, ex cacumine illius ripe, sursum ad agro, que in modum velis, qui sclauonice Jedro vocatur. Iterum a capella que supradiximus, infra eadem capella et macerie usque ad magnum arborem; et de arbore usque ad ter- ram sancti Stepbani, et de eadem terra, usque ad puteum, qui est cum dubus (sic) po- ronis, et de puteo sursum ad maceria^ et de macerias ad agro iterum qui vocatur Jedro. Hec vero omnia sicut scriptum continet, in circuitu sancti Benedicti sunt, nisi sola terra sancti Stephani, que interiacet, non est, et est terra in valle que sclauonice Cladiue nun- cupatur, de una terra usque ad aliam terram in longitudine continens, et intraiacet infra terra que Godimirscina sclauonice nuncupatur, quas Budico tenet, scilicet predicta terra unum vre- tenum ^ et medium et vineam que est a Graniza. Et ibidem ex alia parte Cladiue, ex parte pelagi, una magnavalle, et continet usque ad excelsum saxum. Ex parte borree sunt due magne pecie de terra, quarum adiacet ex parte orientis terra sancti Johannis de fonte, et ex parte occidentis adiacet terra nobilium Spalatinorum, et ibidem subtus ipsum saxum sunt ripe non modice. Hec sunt vero nomina viroruda, qui introductione et ostensione huius terri- torii fuerunt. In primis quoque duo- nostri aduocati : Petrus, Girgutelli filius, et Vulcina Viti, archipresbiter de Cilco nomine Vilcotta, Beros qui Agimbo (a Gimbo ?) premitur, luan, Chualis, nepos Arseni, ToIIinna de Brechle, Gruban Zanici, qui est ostensor pre- dicti territorii, Musco Jadreiz, Dragos Siloe, Milesa nepus Ozor, Rugona, filius Striani, Stephanus cum^ suo fratre Bacula, ibidem vero Micha Malanarate, ^ Sabacius clericus.

Savremeni prepis na pergameDi u «arkivu kaladjericah st. Marije u Zadru.

' Tkalcic je ^itao: Yirsa. * Jedan vreten ima 12 grozdah ili klaftarah. ' ili incola Narate ?

38

Ln. 1145.

Pcp Cmotay dini oporuhu na horist samostana duvnah sv. Benedikta u Spljetu.

In Christi Dornine. Quod constat actum diuino indicio non potest cornmpi umsno. Ideoque ego preabiter Cirnotta, recordacionem facio de territorio videlicet que (sic) est in loco qui Pod Chilco nominatur, quam olim antecessores mei a suis successoribus ipsum possederunt. Denique ipsi pro animabus suis suorumque defunctorum in monasterium Bancti Benedicti perpetualiter condonauerunt. Ego autem ex parte mea prelibatum terri- torium in supranominato monasterio confirmo, et contestor sub ac (sic) uoce, quod in ipso territorio nuUum meorum heredum aut aliquara extraneam personam abet (sic) in eam partem aut societatem; sed absque omoi calumpnia alicuius persone^ in supradicto monaaterio a meis antecessores (sic), Bicut scriptum continet, traditum eBse sciatis* Si quiS; quod absit, diabolico infamatus spiritu, proterue agens, cum aliqua fraude et malo ingenio ipsum territorium a sepe dicto monasterio abstraere voiuerit, habeat iram cuncta potentis dei, et maledictionem CCCtorum decem et octo sanctorum patrum, et duodecira apostolis (sic) et cum Juda domini proditore mancipetur in infernum, et blas- phemia sit sua premia. Hoc autem factum fuit coram diacono Grubice Salati, atque Sa- bacio Tineriy qui et subdiacono. Et ego Duimas clericus suoque condiscipulo, ex iussione domini presbiteri Cirnottei sicut audiui a suo ore, ita scripsi et testis tum.

Matica pisaoa na pergameni, nalazi se n pismohrani kaludjericah by. Marije u Zadra.

mL 1145.

MeStar Henrik, poslanik stolice rimskCy nagadja redomike sv. Stjepana u SpJoetu sa kananici spljetske crkve sv. Bujma^ poradi njekog dbjeda, Sto ga redovnici na drugi dan uzkrsa kancnikom

davati duini bijaihu.

Cum uniuersorum mortalium non sit una eademque voluntas, et iam definita negotia in priorem dubitationem sepissime reducere consueuerinty inoleuit consuetudo, ut omnes contractus, siue conditiones adnotent in scriptis, ne postmodum exinde oriatur dissensiOy et a tramite veritatis audientes compellat auertere. Inde est, quod ego magi- ster Henricus apostolice sedis legatus, tempore sanctissimi Eugenii pape, et archiepiscopi Gaudiiy hanc paginam de placito, quod fuit inter monachos sancti Stephani, et canoni- COB sancti Domnii, in nostri presentia scribi precepi. Dum autem hinc inde varie osten- derentur cause, confessus est abbas nostri predicti monasterii, cum omnibus suis mo- nachisy quod debite tenebant dare optiraum prandium canonicis sancti Domnii in se- cunda feria in albis pasche. Sed quoniam videbat asperum et molestura prefatis monachisy per innumerabilem hominum affluentiam, predictum prandium preparare, rogauerunt ipai monachi «t illum domi aeciperent. Tandem prefati canonici habito consilio, et nostris precibus et rogatu totius communis adquiescentes, consenserunt iilud domi^suscipere hoc modo: Quod omni anno debeant ipsi monachi >epresentare canonicis L. bucellatos optimo pi*ne, et tante quantitatis, quod quilibet eorum abundet^ cuilibet clerico; et duoa

39

optimoB berbecos * trium annorumf et duos agnos perfectissimos^ et -duas galletas de bono yino. Hujus autem placiti et conuentionis sunt testcB, in primiB: Mirata iupanus de Cetinai Vita Jude^ Dabrana Trumpani^ Desa Sallone, Drago Pirle, Vlcina tribunus cognomine PilosuBi Desai Vasaro, Perumna.

Is pismohrane kaptola spljetskog. Farlati Illir. Sacram T. III. p. 175.

LI¥. 1145. mjeseca proslnca. U Rlvoaltu.

Koprani i liolani u Istri, cbveit^u se pomagcUi Mlet6aney hadgod 6e ovieh pomorska vcjska

krenut proti IMrovniku tli Jakinu,

In nomine domini nostri Jhedu Christi : Anno domini milleBimo centesimo qua- dragesimo quintO| mense decembris, indictione nona. Riuoalto.

Hoc est capitulare et pactum, quod pepegit AlmericuB gastaldio et Adalperus notarius et Rantulfus iudex et populus JustinopoliSi id est Caput Istrie; et cum Insulay et cum domino nostro Petro PoIanO| dei gratia duce Venetiarumi Dalmatie atque CroatiOi et cam suis BuccesBoribuB perpetualiter.

(Ostalo izoBtavIjeno.)

Verum si dux vel suus missus iuerit per commune ad preliandum de Venetiis usqae ad Ragusiumi et de Venetiis usque ad Anconami et infra easdem parteSi eodem modo nos homines suprascripte Justinopolis et Insule, secundum nostrum posse, cum eis in seruitium Venetiarum ire debemus.

Iz rokopisa : Liber Albus fol. 286 i Liber Pactorum II. fol. 230 u mleta^kom arkiva*

LY. 1145. mjeseca prosinca« U PnlL

Stanovnid grada Pula u Istri^ obveiuQU se pomagati Mletdane u ratnih poduzedih do Dubrov-

nika i Jaikina,

UIomak«

Verum a Ragusio usque ad Venetias, et exinde usque Anconam, si ipsi Veneti aliquam guerram increuerint, unde dominus dux cum suo comuni contra suos inimicos ire voluerity et ille per se vel per suum missum expeditionem suam direxerit . . ita no8 cum omni comuni, prompto animo ac mente fideli, in snum seruicium venire et esse debemus.

Ljubid. Listine I. 6.

yeryez, Skopao.

40

LVI. 1146.

Dedomiry obveiujc se da ne6e viSe traMH Goricu od samostana ss. Kuame i Ban^a/na.

In nomine domini. Anno eiusdem incarnationis millesimo CXLVI. indictione IX. in tempore Petri Pollani ducis Veneciarum, et Lampredii iadertini archiepiscopi, et Petri comitis. Ego Dedomir, ut ceteri mortales ignorancia primi peccati detentus, meum esse obtabam illud, quod non erat, querebam terraro, que vulgo Goriza vocatur, a mbnachis sancti Damiani; postquam enim recordatus sum, quod iniuste querebam; quod michi non attinebat, vocaui abbatem Niciforium nomine coram arobiepiscopo et comite et tribas iudicibus, Grube nomine, et Desinna et Fera^ et multis aliis astantibus, quoram nomina subscripta sunt, et promisi me nunquam amplius pro illa terra inquietare abbatem nec aliquem, quia nec michi ncc aUcui meorum attinet. Hi suht testes: Prata (ili Perta) regir iude(x) et Petrunus ex parte Sclauorum, ex alia vero parte erat Johannes filiaa Zanbare, fiiius Siuradi, et Petraza Petirzuli et Cosuto et Vitasa frater pontificis*

PolichorioD. U arkiyu gub. zad.

LVn. 1147.

Ludovik kralj franceeki i vojevoda akvitanskif jwloa Sugeriju opatu bl. Bioniia^ kdko je sretno prispio u luke ugarske {dcUmatinsko-hrvatske) i kako ga radostno dodekuju 8 darovi

tamoSnji bo^ari.

Ludouicus dei gratia rex Francorum et dux Aquitanorum, carissimo suo Su- gerio venerabili abbati b. Dionysii salutem et sinceram dilectionem. De portis Hunga- rie (Dalmatie) scribimus vobis, illucusque diuino nutu recto limite procedentes, cum omni Bospitate, gaudio et honore, nos et principes nostri leti peruenimus, ubique nobis auxiliante domino. Terrarum principes et ouantes occursanti et leti nos recipiunt, et libenter deseruiunt et honorant deuoti. Et in his omnibus benedicimus Domino etc.

Dacheane. Historiae FraDCorum Script. coaetanei. T. IV. str. 494. Wenzel. Cod. Dipl. Arpad. conf. I. p. 6^.

LVnL 1150. U Spljetu.

Gaudio nadpiskup spljetskij odustavSi od eah^evanja podpore, moli svoje svedenike, da mu ga putovanje u Rim posude 50 bieantinah, zaSto im zalaze detvrtinu desetine grada Spljeta,

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno quidem dominice incarnationis MCL. indictione XIII hoc conscriptum (est) ut subsequitur. Ego Gaudius sancte salonitanc ecclesie archiepiscopus, firmum et stabile permanere dispono : qualiter ego prenotatus archiepiscapus, causa visitationis ad curiam romanam ire volenS; paupertatis necessitate aggrauatus, a clericis pro suis ecclesiis adiutorium quesiui, prefati vero clerici contra me tali modo responderunt : Quia nec tuis predeccessoribus dedimus^ nec tibi, nec tais

r

41

successoribus causa consecratioDiS; vel viBitatioDisy nuilo modo pro debito, vel consuetu- dine, nec per nos, nec per nostras ecclesias aliquid dare debemus. Et hoc bonis testibus scientibus, scilicet duo filii Caru^ii monachi sancti Stephani, Zuzalo et Cernecha. Ego autem una cum iudicibus, scilicet Vita Dindiculo, et Drago Pirle, atque Dabranna Trun- zanni, ad cenobium sancti Stephani testes ad testimonium rogandum miHirous, scilicet Lucam de Sumite, et Petrum de Manana, atque Dominicum Paleteci. Testes vcro cum iuramento eis prenominatis nostris tali modo testati sunt. Quod clerici; nec per se, nec per suas ecclesias suo archiepiscopo causa consecrationis vel visitationis, neque uilo modo aliqnid dare debent. Quouian) bec a patre nostro comite audiuimus, qui a nostro auo archiepiscopo Oaudio audiuit, et vidit eum euntem ad domnum apostolicum causa con- secrationis cum suo proprio ; et quod sibi defuit, duos propriod fornaces vendidit, et ad curiam causa consecrationis perrexit; et non tantum hoc archiepiscopus facere debet, verum etiam clericos, quos in legatione miserit, vel secum duxerit, cum expendio sue curie ducere debet. His auditis, ego Gaudio . archiepiscopus, cum prescriptis iudicibus, ciericos in pace dimisimus. Tum videns me ab eis de supradicta ratione conuictum, tandem eos tamquam filios et fratres rogare cepimus^ ut de quinquaginta byzantiis nobis fideiussores existerent. Qui votis et petitionibus nostris fauentes, illos inde securos ac certos reddere volentes, quid in pignore dandum foret, recogitauimus. Quia igitur ipsi tum partem nostram decimarum ciuitatis cum oblatione nummorum a predecessoribus Dostris, pro quodam eorum iure scilicet, quia olim archiepiscopalis curia quinque cano- nicis, presbytero, diacono, sacriste, acolytho, per totam hebdomadam alimenta prebere tenebatur, ne quinque, nisi tribus tantum, dominico die, exinde teneretur, concessam poBsidebant; nihil de curia nostra in pignore quid dare habuimus, nisi quartam partem decimarum, videlicet restaurationis, qua potiebamur, cum oblatione nummorum, quousque ipai quinquaginta byzantii cum usuris extorqueri possent, eis tenere concessimus.

Iz pisocohrane kaptola spljetskog. Farlati. IllTricum Sacr. T. III. p. 178.

LIX. 1150.

Grad Vmag u Istri, ohveivje se prisegom duidi mletackomu Dominiku Maurocenu, da 6e mu 08t(Ui vjeran, i potnagati ga s hrodovi, kad bude mletadka mornarica udarila prema Zadru

iU Jakinu.

V. Michael legatus Humaghi etc. Nos omnes de Humago iurauimus super saneta dei quatuor euangelia, fidelitatem beato Marco apostolo et euangeliste, et Dominico Mau- roceno inclito duci et eius successoribus in perpetuum, sacramentum singulis ducibus renouare, et omnes Veneticos saluos et securos sine omni datione in omnibus partibus sicut nostros conciues habere, et manutenere debemus, et si commune venetum stolum fecerit ad Jadram, veL ad Anconam, nos vobiscum stolum facere promittimus, nisi per vos remanserit.

£t domino duci omni anno in mense Septembris roraanatos duos persoluere de- bemus, et eius Buccessoribus etc.

42

Ego ViTianns scriptor etc. autenticum istum cum tribus sigillis, et uno sigillo de plumbo posito per prememoratum ducem vidi et exemplaui.

Priobcio mi Dr. Randler iz Treta.

LX. 1150.

6rad Pored u Istri, obvezuje se Mletdanom tvrdom vjerom, da 6e sa svcjimi brodovi priteH u

pomod kad bi udarili na Zadar Ui Jakin,

Nos quidem omnes de Parentio^ scilicet ego archipresbiter et Rozus gastaldio^ etc. (sequuntur nomina sex civium) per communem consensum et collaudationera omnium viciDorum nostrorum, maiorum atque minorum, in presentia Dominici Maaroceni filii ducis Venetiarum et Marci Gradonici capetaneorum stoli Venetorum^ et multorum sa- pi^ntum et nobilium Veneticorum, in ipso stolo super sancta dei quatuor euangelia iura- mus fedelitatem domino nostro Dominico MaurocenO; dei gratia gloriosissimo duci Ve- netie, Dalmatie atque Croatie, et totius Istrie dominatori, et eius successoribus in per- petuum, fidelitatem similiter faccre et obseruare promittimus.

Beato vero Marco apostolo et euangeliste per unumquemque annum XV. libras olei ad luminaria dabimus et omnes Veneticos saluos et securos, sine omni dationein om- nibus partibus, sicut nostros conciues, habere et manutenere debemus.

Domino vero duci omni anno XX anatres dare promittimus, et eius auccessoribus similiter; et insuper si Venetia per commune stolum fecerit ad Jadram vel ad Anconamy nos vobiscum stolum facere promittimus^ nisi per vos remanserit, et a duodecim annis et super omnes fidelitatem domino duci et eius successoribus facere debemus, et sacra- mentum singulis ducibus renovando usque in perpetuum obseruare et adimplere pro- mittimus.

Ego Vivianus scriptor etc. autenticum istum cum tribus sigillis cere sigillatia et uno sigillo de plumbo posito per prememoratum ducem vidi et exemplaui.

Priob6io mi Dr. Eandler iz Trsta.

LXI. 1150.

Grad Bovinj u Istri^ obvezuje se tvrdom vjerom Mletdanom, da ce im ostcUi podloian i pladoH

godiSnji danak.

Nos quidem omnes de Ruigno^ Penzo et Bertoldus et Nodizzo etc. (sunt autem nominati circiter quindecim) per consensum omnium vicinorum nostrorum maiorum et minorum, iuramus super sancta dei quatuor euangelia, a modo in antea, obedire heato Marco et fidelissimi permanere domino nostro Dominico Mauroceno inclito duci Veneti- corum, dum vixerimus, et ei, qui post eum venerit, similiter iurare et fidelitatem reti- nere debemus. Insuper omni anno quinqne romanatos ad operam sancti Marci deliberare

43

debemusi et omnes VeneticoB saluos et securos et sine omni datione in omnibus partibns nostris retinebimus et manutenebimus.

Ego Viuianus scriptor etc autenticum istum cum tribus- sigillis cere et uno si- gillo de plumbo posito per prememoratum ducem yidi et exemplaui.

Priob^io mi Dr. Kandler iz Trsta,

LXII. 1150.

Novigrad u Istri, ohvezuje se Mletdmom tvrdom vjerotn, da 6e im pripomodi sa svojimi brodovi

had bi udarili na Zadar ili Jakin.

Nos quidem omnes de ciuitate Nova, iurauimus super quatuor dei -euangelia fide- litatem beato Marco apostolo et euangeliste et domino nostro Dominico Mauroceno in- clito duci Venetiarum, et ejus successoribus in perpetuum similiter facere et obseruare promittiinus. Beato vero Marco apostolo per unumquemque annum quadraginta libras olei ad luminaria dare promittirans Et omnes Veneticos saluos et securos sine omni datione in omnibus partibus sicut nostros conciues habere ct manutenere debemus, et stolum vobiscum facere ad Jadram et Anconam, nos vobiscum stolum facere promitti- mu8| nisi per vos remanserit.

Ego Viuianus scriptor etc. autenticum istum cum tribus sigillis cere et uno sigillo de plumbo posito per prememoratum ducem vidi et exemplaui.

Priobdio mi Dr. Eandler iz Trsta.

LXm. 1150.

Grad Pufj u Istri, obveiuje se Mlet6anom tvrdom vjerom, da 6e im prite6i u pomo6 sa svojimi

brodovi, kad bi udarili na Zadar ili Jakin,

Nos quidem Andreas Deloposito (Locopositus) etc. (Hic omissa sunt in codice nomina aliorum 14 civium Polae) cum consilio episcopi nostri, omniumque nostrorum ciuium maiorum ac minorum, in persona Dominici Mauroceni filii ducis et M. Gradonici capitanei stoli Veneticorum et multorum sapientum Venetorum in ipso stolo, iurauimus fidelitatcm domino Dominico Mauroceno, inclyto duci Venetiarum, eiusque successoribus in perpetuum, et iurantes iurauimus et stabiiientes stabiliuimus, quod omnes nostros homines a duodecimo anno in antea, eandem fidelitatem prefato domino nostro duci fa- cere compellemus, et omnibus successoribus eius in perpetuum; nos omnes sicut intenti fuerimuSy simili modo fidelitatem facere debemus, et omnes Venetici salui et securi et sine omni datione in omnibus nostris districtibus; in mari et in terra e*sse debent.

Et a prima natiuitate domini, quam expectamus in antea, per unumquemque annum, duo milliaria de oleo, id est in opere sancti Marci et aliter luminariam persol- uere vere debemus, et si a Medolino uaque Ruignum aliquem latronem in mare sense- rimus, eum si possumus, capere debemus, et cum tota naui domino nostro duci mandare

44

deberDUS, et si Venetia aliquem stolum fecerit a XV. galleis et supra, unam galleam cum ligno venetico facere deberaus, si nobis imperatum fuerit, et si Venetia fecerit hostem usque Jadrum vel usque Anconam, nos sicut una ciuitas eius fecerit, facere de- bemus. Hec omnia suprascripta usque in perpetuum adimplere promittimus.

Ego quidem W^rnerius episcopus Pole, iuro supra sancta dei quatuor euangelia, quod a nnodo in antea consilium et auxilium dare debeam domino Dominico Mauroceno inclyto duci Venetiarum, ac eius successoribus, sine fraude et malo ingenio, ut omnia ista compleantur et a ciuibus Pole.

Iste sunt ville que iurauerunt retinere honorem beati Marci apostoli et euange- Hste et obedire domino duci Venetiarum, in primis:

Medolinum, Orines, Sisanum, Azanum, Popinianum, Cipicliriones, Hermanum, Zartianum, Zisiniannra, Areanum, Barbolanum, Uricranum, Quernianum, Pomariumi Tortilanum.

Ego Viuianus scriptor et notarius authenticum istud cum tribus sigillis cere sigillatum et uno sigillo de plumbo posito per prememoratum ducem vidi et exem- plaui etc.

Priob^io mi Dr. Kandler.

LXIV. 1151.

Gejza II, Jcralj hrvatski i ugarshi, ponovljuje na pro§nju Trogirandh zahletvu Kolomanovu i

povelju podanu po njem svim gradovom dalmatinskim.

Anno dominice incarnationis MCLI. in anno regni mei II. Ego Geysa secundus rex, secundi Bele regis filius, sceptra paterni regni, scilicet Hungarie, Dalmatie, Croatie, Rameque iure hereditario optinens, iuro supra sanctam crucem vobis Tragurinis, fideli- bus meis ciuibus, firraam pacem, michi et filiis meis, et successoribus tributarii ne sitis, episcopum vero et comitem, quem clerus aut populus elegerit, confirmabo, et lege anti- quitus constituta vos uti perraittam cum vestro iudice. Preterquam introitus portus ciui- tatis de extraneis mercatoribus duas partes rex habeat, terciam vero comes ciuitatisy decimam autem episcopus. In ciuitate quoque vestra neminem Ungaroruni, vel alienige- narum habitare permittara, nisi quem voluntas vestra expetierit. Cum autem ad vos coronandus, aut vobiscura regni negotia tractaturus aduenero, nemini ciuium vis infera- tur domorum suarum, nisi quem dilectio vestra susceperit. At si forte aliquando dominiuiii meum aliquem aggrauare videbitur, et alias ire volueiit, secure cum uxore, et fiiiis, et familia, et omnibus suis quocumque sibi placuerit, eat. Michi, aut alicui nostrorum ho- minum nullum persoluatur debitum. Obsides a vobis nullo modo recipiam, sed in nostri curia seruire volentibus rogam inpendara, et morandi siue discedendi ad suum velie facultatem obtineant, nullaraque vobis super hoc molestiam inferam. Insuper vbbis talem libertatem concedo, quod nullus homo cum sigillo vos audeat conuocare extra ciuitatera. Si aliquis per raeiHm regnum vestrorum ciuium terra marique negotia exercuerit, micfai nuUum tributum persoluat. *

Lucius. De regn. Dalra. et Croat. Lib. VI. cap. II. Farlati Illyr. Sacr. IV. 330,

^ Niti Lucic, niti Farlati nepriob^iSe u cjelosti ovu listina, koja je sada izgubljena i koju iz njihovih odlomakah u jeduo sastavih. Lucid dodaje u svom djelu : „Memorie di Trau"

45

LXV. 1151.

Ban hrvatski BeluS spominje se u listini odmah lea kralja ugarskoga.

Diuina dispensante clementia; Geyse rege regnante, anno quo Martyrius in archi- episcopum est electus, Belo bano existente, colloquii causa regis ac totius regni cum duce Anstrie habita est. Ad quod cum, ut moris est, rex cum suis proficisci voluisset, mandauit abbati sancti Martini, Raphaeli, qui eodem quoque anno in abbatem fuerat electus atque benedictus, ut absque uUa dilatione XL. ei marcas argenti examinatissimi mittere non differet. Qui cum nichil argenti se habere dixisset, Ileynricus comes curia- lis dispensatorem abbatis nomine Ogguz accesseri fecit, et illum comminando, ut iussui regis satisfacerety misit. Qui recedens iuit Posonium^ et illic uno predio ecclesie vendito, precium, videlicet XX marcas regi obtulit. Post paulum vero abbas, quia rex predictas marcas ab ecclesia mutuo acceperat, diligenter requisiuit; et vice fllius dati terram cuius- dam uduornici cum duabos solummodo mansionibus, que ouili ecclesie vicina habebatur, impetrauit, et ex precepto regis comes Heynricus huius rei prestaldum nomine Caba con- stituit atque dedit. Post aliquos autem dies uduornici; facto in unum conuentu, de predicta terra in festo sancti regis clamorem facienteS; eam ab ecclesia distrahere laborabant. Sed abbas regem adiit, et rogauit, ut vel purum precium ecclesie redderet, vel quod dederat, forcius stabiliret. Quod et factum est. Nam rex uduornicos reppuHt, et raemo- ratam terram per manus Odonis, filii Bethleem, ecclesie perpetuo possidendam tradidit, et cautione cyrographi huius a Barnaba notario conscripti et regio signo signati firmiter sancciuit. Unde si quilibet modernorum seu futurorum aliquid demoliri voluerit, mille maledictionibus, et duplici contricione eternaliter feriatur. Amen.

Originale in Archivio Abbatiae Szentm^rtonensis. MoBumcnbi Hungtriae Historica. Vol. YI. Codez Diplom. Arpadianns continuetus Pestini 1860, pag. 60.

LXVII, 1151.

Be^a kneg dukljanski i zdhumski, daruje otok Mljet monastiru sv. Marije od Fulsane, na brdu

Garganu u Fulji.

Anno domini M^ C^ LI. indictione XIIII. Ego Dessa dei gratia Dioclie, Sto- bolie, (SerbuFie) Zacholmie dux, ofifero, concedo, nech non delibero, insulam Melite pro remedio meorum peccatorum, venerabili monasterio sancte dei genitricis ac virginia Marie in Pulsano, quod situm est in partibus Apulie, in monte Gargano, eamque volun- tarie cedo in manus quorundam monacorum eiusdera monasterii, scilicet Guilelrai Marini et Simeonis recipiencium (sic) vice domini Joheiis venerabilis abbatis eorum ; ut absque omni impedimento ac inquietacione Sclauorum, laborare, pascere ad utilitatem sui mona- sterii possint. Et si quis preter monacos sancti Benedicti laboratum habet, vel in futuro laborare insulam ipsam presumpserit; territorium, quod nobis dari solitum est, prefacto

8tr. 20. da je osim gorepriobdenoga tcksta stojalo joS na kraju listine : Che conferma in perpetuo tutte le posseasloni sitnate tra monti e mari dal monasterio di s. Pietro sino alla porta oltre Smoqaiza; le qaali Suinimiro re di Croatia have^a concesso alli antecessqri.

1

46

m

eorum monasterio aportet. Hoc siquidem libera mente concedo, atque affirmo coram sub- Bcriptis iupanis et setnicis meis, nec non Ragusii nobillibus, quatenus nullus nostri do- minatus siue pertinentium, contra eos superbe agere presumat, seu inquietacionem inferat. Si quis autem nostrorum heredum vel successorum, hec pro nichilo duxerit, dei et duo- decim apostolorum patrumque sanctorum maledictionem incurat. Ego iupanus Oerdessa testis. Ego Desimir testis. Ego setnicus Rastessa testis. Ego iupanus Grubessa testis. Ego Charilus testis. Ego Sranlanitus tef^tis. Et ego Petrus comes Raguseorum , cum filio Gaiiauo, testis Ego Siluester^ Auelinus, Stopa^a etc. Ego Mateus notarius scripsi, et testis sum. Concessum fuit hoc prefatis monachis Gulielmo^ Marino et Si- meoni, tempore predicti sni abbatis domini Johelis.

Et ego . . fideliter acopiaui in verbo veritatis ut inueni in predicto instrumento.

Et si quis hoc delebit instrumentum, deletum sit nomen eius de libro vite, et anatema sit.

Matica na pergameni u arkivu dubrovatSke republike Fasc. I. br. 26.

LXVII. Oko g. 1151.

I>€§a veliki zupan zahumsJciy daruje monasHru sv. Benedikfa u Lokrumu crkvu sv. Panhraca

i sve zemlje u JBabinom polju.

f In nomine patris et filii et spiritus sancti amen. Ego Desse, yoluntate et di- sposicione dei magnus comes terre Zachulmie, fateor veritatem dicere. Venit enim abbas lacromonensis et petiit michi ecch siam sancti Pancratii sibi et monasterio Lacromonis dare, cum omnibus terris, que in Babbina polla sunt. Ego autem amore dei et remedio anime mee, cum consilio nobilium onnium terre Zachuluiie^ abbati lacromonensi dictam ecclesiam sancti Pancratii in insula Melete cum omnibus terris Babbine polle tribuimus et concessimus ut habeat et possidcat quiete in perpetuQm. Si quis autem dicto abbati vel monasterio lacromonensi aliquod inpedimentum pro hoc nostro statuto inferre vo- luerit, sit inunicus tocius terre Zachulmie, et sit a deo et a beata virgine Maria et sancto £enedicto et duodecim apostolis et omnibus sanctis maledictus, et ego presbiter Millogoy in ecclesia sancti Michaelis scripsi. Amen.

U arkivu republike dubrovacke, na maloj pergameni pisano i dobro sa^uvano. F. I. br. 26.

LXni. 1152. 22. rujna. U Sieni.

Eugenio III, papa^ tjeU Andriju nadbiskupa dubrovadkoga radi bolestiy rieSavajudi ga, dok je

bolestan, od duinosti da putuje u Bim.

Eugenius episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri A(ndree) ragusiensi archiepiscopo salutem et apostolicam benedictionera. Cognito fraternitati,s tue statu per latorem presentium S. presbyterum tuum, qui ad nos domino ductore peruenit, infirmi- tati corporis tui debita cordis infirmitate compatimur ; sed gaudemusi quia in huius ignis camino, conditor omnium dominus rubiginem dilectorum suorum expurgans, te in filiorum

47

saoruin numero collocare dignatur. Tu vero inter hec animum ad patriam erigens exilii presentis angustiam, attentis oculis cordis excogita^ et plebem dominicam regimini tuo commiBsam iusto exemplo et gubernare et fouere non desinas. In lucrandis animabus inuigila . . cleri rectitudinem esto sollicitus; utilitatem ecclesie iniuste perire et dete- riorari nulla negligentia vel surreptione permittas, et in certis bonis operibus sacerdotali sollicitudinc, ita domino largiente inuigila, ut ante tribunal eterni iudicis constitutus, fructum bone operationis, qui ad mercedem tuam pertineat, eidem redemptori nostro, in quo letari possit, exhibeas. Illud vero, unde a nobis sollicite indulgentiam postulas, sci- licet, quod ex debito iuraroentt apostolorum limina visitare astringeris, et graui egritu- dine prepeditus, id per se ipsum hactenus non potuisti efficere, tue fraternitati^ ex apo- stolice sedis benignitate remittimus. Sed cum opportunitatem tibi clemcntia diuina per- miserit, si per te ipsum non poteris, per tuum nuntium matrem tuam sanctam romanam ^ ecclesiam deuotione debita studeas visitare. Quatenus nos, de tue habitudinis statU; et tu de his, que circa nos aguntur, possis prestante domino informari. De cetero pro visi- tatione tua fraternitati tue gratias agimus. Datum Signie X. kalendas octobris.

Iz rokopisnog bularija dubrova^kog, str. 262.

LXIX. 1153. 19. prosincao U Lateranu.

Anasiazio IV. papa, podieljuje nadbiskupu dubrovadkotnu Andriji, nadbiskupski pla§6, i potvr-

djuje povlastice dubrovadke crkve.

Anastasius episcopns seruus seruorum dei, venerabili fratri Andree regusino archiepiscopo eiusque successoribus canonice substituendis in perpetuum. In eminenti sediB apostolice specula disponente domino constituti, fratres nostros episcopos fraterna debemus caritate diligere, et ecclesiis sibi a deo commissis paterna solicitudine proui- dere. Quocirca venerabilis in Christo frater Andrea ragusine archiepiscope, tuis iustis postulationibus gratiam impertientes assensum, et predecessoris nostri felicis memorie pape Innocentii vestigiis inherentes, prefatam ecclesiam, cui deo auctore preesse dino- Bceris, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et presentis scripti priuilegio communimus, confirmamusque tibi tuisque successoribus, et illibatas vobis Omni tem- pore decernimus permanere, omnes parochias ad lus commisse tibi ccclesie pertinentes, scilicet regnum Zachulmie, regnum Seruilie, ac regnum Tribunie, ciuitatem quoque- ca- tharinensem seu Rose, buduanensem Auarorum, liciniatensem, scodrinensem, driuasti- nensem et polatinensem cum abbatiis, ecclesiis et parochiis suis. Preterea quascunque possessiones, quecunque bona in ecclesiis, decimis, villis, colonis, prediis, agris, nemori- bus, montibus, collibus, aquis, pratis, aut quibuslibet aliis rebus, diecesane vel proprie- tarie dispositionis titulo eadem ecclesia in presentiarum iuste et canoni6e possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium sen aliis iustis modis prosperante domino poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus et illibata permaneant. Pallii quoque usum, pontificatus videlicet officii plenitudinem, humilitatis et iustitie signum, ad missarum solemnia cebebranda, sicut antecessoribus tuis concessum fuisse dinoscitur, tibi auctoritate apostolica confirmamus. Quo hi» diebus tantum fraternitas tua nti meminerit, quibus antecessoribus tuis ab apostolica sede con-

48

stat indultum. Sane succesores tuos a nobis nostrisque successoribus consecrationis gra- tiam in perpetuum decernimus recepturos. NuUi ergo omnino hominam liceat eandem ecclesiam temere perturbare, aut eius possessiones auferre^ vel ablatas retinere, miQaere, seu aliquibus vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conseruentur eorami pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus bmnimodis profutura. Si qua igitur in futurum ecclesia secularisue persona hanc nostre constitutionis paginaiD sciensy contra eam temere venire temptauerit, secundo, tertioue commonita, nisi presamp- tionem suam congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine dei et domini nostri Jhesu Christi aliona fiat, atque in extremo examine districte uitioni subiaceat. Cunctis autem eidem loco sua iura seruantibas sit pax domini nostri Jliesu Christi, quatious et hic fruct:im bono actionis percipiant, et apud districtum iudicem premia eterne pacis inneniant. Amen. Ego Anasthasius catholice ecclesie episcopus ss.

f Ego Hugo ostiensis episcopus subscripsi.

t Ego G. G. presbyter cardinalis titulo Caliati ss.

f Ego Hubaldus presbyter cardinalis titulo s. Praxedis ss.

f Ego Aribertus presb card. tit. s. Anastasie ss.

f Ego Julius presb. card. tit. s. Marcelli ss.

f Ego Guido presb. card. tit. s. Pastoris ss.

f Ego Octauianus presb. card. tit. s. Cecilie ss.

f Ego Joannes presb. Card. ss. Joannis et Pauli tit. Pomachii.

f Ego Cencius presb. card. tit. s. Laurentii in Lacina ss.

f Ego Otto diaconus card. s. Georgii ad velum aureum ss.

f Ego Gregorius diaconus card. s. Angeli ss.

f Ego Joannes diaconus card. s. Sergii ^t Bachi. ss.

f Ego Odo diaconus card. s. Nicolai in carcere Juliano ss.

Datum Laterani per manum Rolandi s. r; e, presbiteri cardinalis et cancellarii XIV. kal. ianuarii. Indictione II. Incarnationis dominice anno MCLIII. Pontificatua vero domini Anastasii pape IV. anno primo.

Iz rukopisnog bularija dubroya£kog str. 391.

LXX, 115B. 24. prosinca. U Lateraim.

Anastazio IV. papa povladjuje postupanje duhrovcanah naprema stolici rimskoj, i odobrava izdbcenje njekih biskupah i kneea kotorskoga, proglaieno po njegovom poslaniku.

Anastasius episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri A(ndree) archiepiscopo et dilectis filiis P. comiti et uniucrso clero et populo Raguseorum salutero et aposto- licam benedictionem.

Rediens ad apostolicam sedem dihvctus filius Henricus subdiaconus noster, per quem sacrosancta romana ecclesia prouincie vestre visitationis munus intendit, plurimum nos fecit in doniino iocundari, quod se a vobis, tanquam apostolice benedictionis baiulnm honeste receptum asseruit, ct doctrinam suam pre ceteris conprouincialibus vestris

49

maiori desiderio in penetralia cordium vestroriim admissam. In quo facto nobis euidenter dator intelligi, quantum, unde gaudemud et omnipotenti gratias agimus, in ecdesie uni- tate persiatitis, et fundamentum fidei firmiter retinetis, dum beati Petri apostolorum principis et sacrosancte matris vestre romane ecclesie deuotione feruentes, legatum eius venoratione debita suscepistis, et de ore ipsius salutis monita^ et verbum vite studuistis audire. Unde filii (karissimi) depenso vobis nostresalutationis alloquio, uniuersitatem vestram admonemus, et exhortamur in domino, quatenus doctrinam, quem inter vos idem filius noster ex parte saluatoris nostri domini Jesu Christi proposuit, in memoria retinentes, eidem doctrine actus et conuersationem vestram iugiter informetis, et non tantum auditores verbi, sed et factores operis existatis, ut iuxta vocem psalmiste mandata domini ad fa- ciendum ea in memoria videamini retinere. Nos enim de omnipotentis dei pietate con« fidimuSy quoniam, si quod nos optamus, usque ad finem in soliditate fidei catholice per- manseritis, et supra dicti filii nostri doctrinam fide reota et intentione pura volueritis obseruare, omnipotens deus, qui cepit in vobis opus bonum perficiet, solidabitque, ac beatorum Petri et Pauli interuenientibus roeritis ad niperna celorum gaudia in die iudicii pertingetis. Ut igitur de medio vestrum omnis hesitatio auferatur, et nnllns sit, qui vos a predicti filii nostri doctrina valeat remouere, nos ea, qne per eum auctoritate nostra salubriter inter vos instituta noscuntar^ auctoritate apostolica oonfirmamus, et rata et inconuulsa permanere sancimus.

Et Qnoniam longum est, omnia, que vobis dicenda sunty presenti abbreuiationi committere, depositionis et interdicti sententiam ab eo in quosdam fratrum nostrorum episcoporum, pro eo, quod vocati ad concilinno eius accedere contempsernnt, auctoritate nostra prolatam, a nobis noueritis ratam haberi, depositionis in dristinensem et dulichi- nensem, interdicti vero in catfaarinensem, excommunicationis quoque sententiamy quam in catharinensem comitem promuigauit, firmam habemus, et *donec episcopum suum ecclesie vestre, sicut debet^ obedire permittat, ab uniuersitate vestra precipimns obser- nari. Ad hec deuotioni, quam in antedicto filio nostro nobis exhibuistis, condigne re- spondere volentes, nuntios vestros, quos cum eo ad sedem apostolicam destinastis, be- nigne recepimus, et ad eorum petitionem sufraganeis ecclesie vestre mandauimus, qua- tenus tibi fraler archiepiscope, sicut metropolitano SUO; studeant humiliter obedire. Datum Laterani VIIII kal. Januarii. (Bulla plumbea Anastasii PP. IV.)

Is jrakopisnog buUrya dabrova^kog str. 6. Koletti a Illyricuin Sacrum T. VI. str. 65. I T. VII. 8tr. 151. priob^i samo nlomke OYOga papinskoga pisma, i Jaffd| spominje ga kao ulomak.

LXXI. 1153. mjeseca prosinca. ^sl Erku.

Petar bishup krSki utemeliuje samo&tan 8v. BenediUa naKrku.

Anno salutifere incarnacionis domini et saluatoris nostri Jeau Christi millesimo eentesimo quinquagesimo tercio, indictione prima, mense decenlbris. Ego Petrus diuina c^itttlante elementia veclensis episoopus, presidens una cum fratribus nostris fratrum monasterii sancti Cipriani, et Benedicti super Padnm, religiositatem viteque honestatem cognoseentesy et earum sanctissimis diaciplinis nostra monasteria institui et in melius pronelii cnpientet, iliornm vite testimbnia, quibus domino aderere possendtts^ penes nos

4

50

habere curauimus. Consilio igitur domini Doyiui veglensis felicis comitiBy et aliorum quo- rumdam bonorum hominum, quorum subscripta sunt nomina, nobiBcnm astaQtibus, eiasdem ecciesie aduocatis : Dedocba videlicet, et Badosclauo, tibi domino Uberto monasterii sancti Benedicti super Padum venerabili abbati, loco tuo recipientibus domino Henrico aancte romane ecclesie subdiacono, apostolice sedis tunc legato^ et domno Alberto tuo monacho, jpro anima nostre domine, bone memorle Marie olim nostre comitissei ecclesiam sancti Martini tradimus, tuisque successoribus cum capella sancti ApoUinarls et cum omnibos pertinentiis suis tam inobilibus quam immobilibus, quatenus hinc in antea habeatia, do- mineminiy possideatis, et saluo liostri episcopatus iure, quicquid in ea et ex ea volaeritis, faciatis. Preterea nos nostrosque successores obligantes, ne in posterum aliqua ortatiir questio, pena excommunicationis mulctamus, quod si aliquando nos vel nostri suocesso- res nobis aut vestris suecessoribus calumniam infecerimus, vel molestiam per nos aat pcr submissam personam fecerimus, iaculo anatematis perpetuo feriamur. Insuper qui- cumque contra fas hoc rescindere ausus fuerit, a gremio sancte matris ecclesie sepa- rantes; ut ecclesie violatorem extorrem esse censemus, predicta traditione saloa et in- concussa suo iure. manente.

• £go Petrus veclensis sedis episcopus subscripsi.

Ego Doymus veclensis comes subscripsi.

Ego lurescIauuB subscripsi.

Ego archipresb^ter Petrus subscripsi.

Ego primicerius Jqhannes subscripsi.

Ego Andreas de Budimeo aduocator scribere rogaui.

Ego Johannes de Brit(er)o scribere rogaui.

Ego Dominicus Grotulus presbyter et notarius hoc exemplum exemplaui, anno domini millesimo centesimo nonagesimo nono, mensis Augusti, sub indictione secanday ut vidi in littera domini Petri episcopi veglensis, nec minui, nec ampliaui, sed compleai et roboraui»

lllyricum Sacrum. T. V. etr. 639.

LXXII. 1153. mj. proBidca. Na Krku.

• *..■•» " « -

Dedoka i Badoalav, zastupnici grada MoSdenice na otoku KrkUf dan^u redavnikom 8v. Bene-

dikta crkvu sv. Martina, s kapelom $v. Apolinara.

Anno salutifere incarnationis domini et saluatoris nostri Jesu Christi, miilesimo centesimo quinquagesimo tertio, indictione prima, mense decembrls. Nos Dedocha et Radoslauo de castro Muschlo; adupcati ecclesie sancti Martini et sancti Appolinaris, eius capelle de insula Vegle, cum voluntate et assensu aliorum confratrum et patronum, tibi domino Uberto monasterii sancti Benedicti super Padum venerabili abbati, loco tui re* cipientibus domino Henrico sancte romane ecclesie subdiacono, apostolice sedis tunc le- gatO; et dompno Alberto tuo monachoy pro anima nostra et propter religionem tuam et honestatem, consilio domini Doymi veglensis felicis comitiS| ecclesiam sancti Martini tra- dimus, tuisque successoribus cum capella sancti ApoIIinaris^ et cum omnibus pertinentiia suis tam mobilibuS; quam immobilibus; et possessionibus suis, que ita continentar: A

r

51

maceria vetere, qae tcnet unum capud in Castellare, et aliud in mare, eundo continuo usque ad maceriam, que eat prope mercandaro, e^ a maceria predicta eundo continue ttsque ad tres monticcUos, et abbassua tribus monticellis, eundo coatinue usque ad lacum de Morincalo. Has autem suprascriptas ec iesias, ut dictum est; cum omnibus eorum habentiis, et pertinentiis, et adiacentiis, in vestra vestrorumque successorum damus et transactamus potestatem habendi, tenendi, dominandi, cultandi, meliorandi et in perpe- tuum possidendi, vei quicquid inde vobis placuerit faciendi, nullo vobis bomine contra- dicente. Si vero unquam aliquo tempore nos vnl aliquis contra hanc offercionis cartam ausua fuerit venire, vinculo anathematis perpetuo feriatur, et cum luda traditore do- mini nostri Jesu Christi perpetuo dampnetur incendio.

Ego Doymus veglensis comes subscripsi. Ego Dedo(;ha aduocato subscripsi. £go Radoslauo aduocato „ Ego Johannes preabiter „ Ego Tolizo testis „

Ego de Britero testis scribere rogaui.

£go Andreas notarius et predicti domini legati scriba, his presens fui, et rogatus scribere scripsi.

Illjricam sacram. T. V. str. 640.

LXXm. Oko g. 1154. 1. prosinca.

Slavogost ban potvrdjuje monastiru sv. Benedikta u Lokrumi darovanje crkve sv. Pankraca.

Sicut enim mei predecessores et antiqui nobiles ecclesiara sancti Panchratii de Meleta cum omnibus terria dedcrunt monasterio sancti Benedicti, quod testiticat iupanus Gerdissa cum aliis nobilibus, ita ego banus Siauagast, cum mcis filiis et omnibus Za- chulmie nobilibus, affirmo prephatam ecclesiam sancti Panchratii monasterio sancti Be- nedicti, ut quiete atque secure semper locum optineant, et absque omni impedimento possideant, et adiutorium meum semper promitto ut habeant, et contra omne impedi- mentum malnrum hominum sint defensores et adiutores post me roei filii et omnes no- biles terre. Qui autem eis contrarium fecerit, raalediciionem dei oranipotentis et sancto- rum omnium habeat. Has littcras eis do in kalendis decembris meo signiculo sigillatafl.

llatica na maloj podugackoj pergameni pisnna, ^ava se a arkiva dabrov. Fasc. 1. N. 26.

LXXIV. 1154. 17. listopada. U Lateranu.

Anastazio /F. papa^ imenuje biskupa zadarskoga nadbiskupom, pocfjeljt^uci mu plaSt,

Anastasius episcopus seruus serUorum dei, venerabili fratri Lampredio iader- tino archiepiscopo eiusque succesaoribus regulariter aubstituendis in perpetuum.. Licet uninersalis ecclesie pastor ac pontifex dominus noster Jhesus Christus existat) sicut per

52

primum apostollcum dicitur: Conuersi estis ad paatorem et episcopum animarum vestramm. Ascensurus tamen ad celos hanc apostolis commendauit et per eos successoribua eorara, nobis silicet (sic) quos episcopos super eam pastoresque constituit^ tamquam hereditario lare omnis (ipsius) prouidencie curam indulsit. Quatenus ex diuini dispensacione conscilii nati pro patribus filii, et pro eis super omnem terram principes constituti, iroitatorei eorum simus, sicut et ipsi Christi. Ceterum et inter beatos apostolos iuxta sancti LeoniB sen^enciam, in similitudine honoris quedam habita est discrecio potestatis, et quamais omnium par esset eleccio, uni tamen datum est, ut ceteris premineret, de qua utiqae forma episcoporum eciam est orta distinctio^ et sollicita discretione prouisum est^ ne omnes sibi omnia vindicarent, sed essent in singulis prouinciis singuli, quorum prima inter fratres scentencia (sic) haberetur^ et rursus quidam in maioribus urbibus consti- tuti solicitudinem eorum caperent ampliorera, per quos ad unam beati Petri sedem uniuersalis ecclesie cura conflueret, et nichil usquam a suo capite dissideret. Ad hanc siquidera constitutionem regularum paternarum et generalem formam ecclesiei postquam Dalmacia imbre supeme gracie irrigata predicantibus apostolicis viris semen verbi dei suscepit, et iuxta euangelicum verbum fructum cepit reddere, tricesimuray sesQagesimum et centesimum, ne pontificalis ei plenitudo deesset officii^ unus ibidem qui aliis presideret, ordinatus antistes, et salonitana ciuitaS; que ad hoc conuenientior videbatur, est metro- poli? instituta. Que nimirum huius excellenciam dignitatis per annos multos obtinuit^ et taraquam prima sedes, caput est habita regionis illius, exibentibus silicet aliarum ciuita- tum episcopis, salonitano antistiti, sicut raetropolitano suo, plenam obedientiam, et in maioribus causis iuxta formara canonicara recurrentibus ad eius examen. Ab aliquantis vero temporibus Salona redacta in solitudinera, et in alium locum sede translata, et taro super illara (quam super) quasdara alias eiusdera prouincie ciuitates Ungaris dominium usurpantibus, e^ Jadera cum quibusdara aliis ciuitatibus ira (sic) priori remanentibus li- bertate, grauis inter ipsas ciuitates est orta discensio, ut nec episcopis et hominibns quarumdara ipsarum ad raetropolim suara licuerit preirainentibus causis accedere, nec ille, qui metropolitani officio fungebatur, fratres et coepiscopos suos ausus fuerit visitare. Quocirca nos, qui uniuersalis ecclesie curam, deo prout ipsi placuit disponente, susce- pimusy et pro necessitate locorura et temporura nouos episcopos, nouos etiara debemus archiepiscopos constituere^ ne illis urbibus^ que a subiectione ac dominio Ungarorum libere remanserunt, metropolitani cura deesset; et metropolitani iudicium, dum non posscnt in sua; in alienis querere prouinciis cogerentur, euidenti necessitate illarum ciuitatum inspecto, de omni fratrum nostrorum consilio, te venerabilis in Christo frater Lampredi, honore pallii statuimus decorandura, et super quatuor subacriptos episcopos, archiepisco- pum ordinandum, decreto quidem valituro im perpetuum, statuentes: Ut commissa tuo pontificio ciuitas iadertina perpetuis temporibus metropolis habeatur, cui nimirum ab- sarensis, veglensis; arbensis et farensis episcopatus, tamquam sue metropoli subiacebunt, et eorura episcopi; tibi tuisque successoribns, sicut metropolitanis suis, plenam obedien- tiam seraper irapendant. Palleo itaque, plenitudine videlicet pontificalis officii insignitu8| erga subiectos tuos talera te satage iugiter exibere, ut plus pensari onus regiminis, quam dignitatis excellenciara videaris^ qui taraen pallio his diebus tantum uteriSi qui inferius leguntur in scriptis : Natiuitate domini, in celebratione festinitatis beate Anastasie, Epiphania, cena dominiy resurectione, Ascensione, Pentecostes, in solempnitatibus beate dei genitriciS; semper virginis Marie, in nataiicio beatorum apostolorum Petri et Paiili|

r

53

in natiuitate beati Jobannis baptiste, in festo beati Johanais euangeliste, in commemora- cione omnium sanctorum, in consecraoionibus eoclesiarum et episcoporum; benedictionibus abbatum, ordinationibus presbiterorum, in dedicatione ecclesie tue, in festiuitate beati Qrisogoni, et in anniuersario consecrationis tue die. Studeat ergo tua fraternitas pleni- tndine tante dignitatis suscepta, ita strenue cuncta peragere, quatinu^ morum tuorum ornamenta eidem valeant couuenire. Sit vita tua subditis exemplum, ut per eam agnos- cant quid apetere debeant et quid cogantur vitare. Esto discrecione precipuus, cogita- cione mundus, actione purus, discretus in silentio, utilis in verbo. Cure tibi sit magis bominibus prodesse quam preesse. Non in te potestatera ordinis sed equalitatem oportet pensare condicionis. Stude, ne vita doctrinam destituat, nec rursum vite doctrina contra- dicat. Memento, quia ars est arcium regimen animarum. Super omnia studium tibi sit apostolice sedis decreta firmiter obseruare, eique tamquam matri et domine tue humi- liter hobedire. Ecce frater in Christo karissime, inter multa alia hec sunt pallei^ ista fiunt sacerdotii. Que omnia facile Christo adiuuante adimplere poteris, si virtutum omnium magistram, caritatem et humilitatem habueris^ et quod foris habere ostenderis^ intus habcbis. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc nostram constitucionem infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisue per- Bona hanc nostre constitucionis paginam sciens contra eam temere venire temptauerit, secnndo, tercioue commonita, si non satisfactione congrua eroendauerit; potestatis hono- risque sui dignitate careat^ reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscaty et a sacratissimo corpore ac sanguine dei et domini redemptoris nostri Jhesu Christi^ aliena fiat, atque in extremo examine districte ulcioni omnino subiaceat. Conser- nantibas autem sit pax domini nostri Jhesu Christi^ quatinus et hic fructum bone acti- onift percipianty et apud discretum iudicem premia eterne pacis inueniant. L. S.

f Ego Anastasius catholice ecclesie episcopus ss.

f £go Wido diaconus ecclesie sancte Marie in porticu ss.

f Ego Cencius portuensis et sancte Rufine episcopus ss.

f £go Jobannes diaconus ecclesie sanctorum Sergi et Bachi ss.

f £go G(regoriu8) Sabinensis egiscopus ss.

f £go Guido presbiter cardinalis s. Grisogoni ss.

f £go Manfredus pbr. cardinalis s. Sauine ss.

f £go Julius pbr. cardinalis s. Marcelli ss.

f £go Ubaldus presbiter cardinalis tt. s. crucis in Hierusalem ss.

f £go Otauianus „ „ ^, s. Cecilie. „

f £go Astaldus „ jf « s. Frisce. „

f £go Johannes „ n ^, s. Siluestri et Martini. y^

f £go Johannes „ „ ,, s. Johannis et Pauli Paniachii.

Datum Laterani per manum Rolandi sancte romane ecclesie presbiteri cardmalis et caocellarii. XYL kan. nouembris. Indictione tercia (II) Incarnacionis dominice^ auno M\ C^LIIIP. pontificatus vero domini Anastasii IIII pape, anno II.

Bene Valete.

Na starijem prepisu stojc jo§ edzdola :

£go Petrus Sterminus presbiter et notarius hoc exemplum ut in auctenticis lit- teris dicti doinini pape Anastasii bone memorie suo sigillo bullatis reperi; scripsi, nichil- que addens vel minuens, compleui et roboraui.

64

Dva 8tar:i prepisa nalaze se u mletackom arkiva dci Frari. Pacto I. charta 46. i Pacto II. charta 105, Ovu prevainu bullu nije priobdio Farlati u Illyr. Sacr. a nebijaie poznata oi JaffiitL

LXXV. 1155. 22. velja«e. U Rlmu.

Adrijan IV. papa^ podieljuje Henriku patriarki gradsjcomu i njegovim nasljednikam vlasl

nad eadarskom nadbiskupijom.

Adrianus episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri Enrico , gradensi pa- triarchc; eiusque successoribus canonice substituendis in perpetuum.

Ne passim et indiscrete sibi omnes ecclesie orania vindicarent, consnlta satis, utilique sanctorum patrum deliberatione sanxit auctoritas, ut alie alias prorogatioa dignitate excellerent, et cis tam iudicandi auctoritate, quam pot^state corrigendi prees- sent. Super omnes autem ex supemi dispositione consilii sacrosancta est romana ecclesia constituta, ad cuius examen uniuersarum ecclesiarum negotia refcrrentur, et cuius sta- tnta uniuersa multitudo fidelium sequeretur. Hec nimirum ex indulto sibi a prima fnnda- tione ecclesie a beato Petro apostolorum principe priuilegio statutum omnium eccIesiHmm prouida consideratione disposuit; et quoties expedire cognouit, alias aliis ad ampliorem curam earum habendarum statuit preeminere. Inde est, quod nos honestatem ac pra- dentiam tuam, et deuocionis sinceritatem, quam erga sacrosanctam romanam ecclesiam semper habuisse dignosceris, attendentes, et ne comroissa regimini et dispositioni tue gradensis ccclesia; que de benigaitate apostolice sedis prerogatiua gaudet honoris, ex breuitate patriarehntuum inferior et abiectior valeat apud simpliciores haberi, ad ampli- andam dignitatem ipsius, primatum ei super Jadertinum archiepiscopatum et episcopatus ipsius apostolica auctoritate concedimuS; et tam te, quam successores tuos iadertino archiepiscopo et episcopis eius, qui pro tempore fiierint; dignitate primatus presidere statuimus, et consecrationis munus eidem archiepiscopo impertiri; romano quidem pon- tlfici traditione pallii seruata. Ut igitur hec nostra constitutio firma in perpetunm et inconcussa permaneat; eam scripti nostri pagina communimus/ et auctoritate apostolica confirmamus. Decernentesi ut nulli unquam hominum liceat hanc paginam nostre con- stitutionis et confirmationis infringere, vel ei modis quibuslibet contraire, salua in omnibus apostolice sedis auctoritate. Si quis autem id attemptare presumpSerit, secundo tertioue commonitus, nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit, potestatis hono- risque sui dignitate careat, reumque se diuino iudicio existere de perpetrata iniqnitate cognoscat, atque in extremo examine districte ulcioni subiaceat.

Ego Adrianus catholice ecclesie episcopus subscripsi.

Ego Gregorius sabinensis ecclesie episcopus ss.

Ego Guido presbyter cardinalis tituli s. Chrysogoni ss.

Ego Hubaldus „ n o n Praxedis

Ego Manfredus„ „ n » Sabine

Ego Aribertus ^ „ ^ » n Anastasie

Ego Julius „ tj n ft Marcelli

Ego Guido „ , n ft Pastoris

»

n

' U drngom prepisu Iribertus.

r

55-

Ego AstaldaB ' presb. cardioalis tituli 8. Prisce ss.

Ego QerarduB ^ „ „ » » Joannis ^ in Oelio monte ss.

Ego Henricus „ *« » » Nerei et Achiilei ss.

Ego Joannes „ n n n Syluestri et Martini ss.

Ego Guido diaconus „ sancte Marie in Porticu „

Ego Joannes n » » Sergii et Bachi ,

Ego Gerardus^ n » s Marie in via lata «

Ego Odo n » » Nicolai in carcere TuUiano ss.

Datum Rome apud sanctum Petrum per manum Rolandi sancte roroane ecclesie presbyteri cardinalis et cancellarii, octauo kalendas Martii, indictione tertia. Incarnationis doroinice, anno millesimo centesimo quinquagesimo quinto, pontificatus vero domni Adriani pape quarti; anno primo.

U mleta&om arkiva. Liber Pactorum I. Charta 55. Liber Privilegioram u c. kr. dv.or8kom arklTO u Be6a. Baliariom Romanum L str. 622.

LXXVI. 1156. 24. travnja. U Rimu.

Adrijan IV, papa^ priohcuje Lampridiju nadbiskupu gadarskomu i njegovim sufraganom, da

je nadbiskupiju zadaraku podHnio vlasti patriarke gradskoga,

Quoniam sacrosancta romana ecclesia uniuersarum ecclesiarum caput ef mater est, vel remotione obsistente terrarum, vel multiplicitate impediente , negotiorum, qua^ ;. rumdam ecclesiarum necessitatibus non tam facile potest, ut oportet, aliquando consu- lere; ideo aliarum ecclesiarum, que ampliorem curam illis impenderent, super eas insti- tutos et discretos, tam prouidos viros in partem sue sollicitudinis consueuit euocare. Huius itaque rei nos consideratione inducti; tum quia dignitatem gradensis ecclesie dignum. duximus ampliare^ tum quia utile vobis et temporaliter et spiritualiter esse prospeximus, habere prope vos, a quo et in dubiis magisterium, et in necessitatibus solatium recipere valeatis: venerabilem fratrem nostrura fienricum gradensem patriarcham, primatem vestrum duximus statuendum, et gradensis ecclesie dignitatem primatus, eccleiiiis vestris declarauimus de cetero presidere. Ea propter, per presentia vobis scripta mandamus, quatenus eundem patriarcham, a modo primatem vestrum humiliter habeatis, ct sicuti pritnati vestrO; exhibeatis ei obedientiami et honorem. Ad magnum quidem profectum vestrum, annuente domino pertinebit, si doctrinam eius deuoto animo receperitis, et quod salubriter ipse preceperit, prosecutione operis studueritis adimplere. Datum Rome apud sanctnm Petrum. VIIL kal. maii, pontificatus noscri anno primo.

Farlati. Illjricam Sacrum T. Y. p. 58.

U drog. prep. Anaataldas. « U drug. prcp. Gairardus. * S. Stepbani. * Bernardus.

>

56

LXXYU. Oko g. 1156.— 59. Dne 7. koloTOsa.

Barid ban, poivrdjuje aamostanu sv. Benedikta u Lokrumu darovanje crkve $v, Pankraea

na Mljetu.

Quodam tempt>re facta est acasatio auper monachos sancti Benedicti lacruminenais insule, quod iniuste possiderent ecclesiam sancti Panchracii de Meleta, coram me bano Baricio Ego cum aures meas eorum fallacibua verbis non statim accomodaui , usque dum veniret aliquis de fratribns monasterii, interea siquidem veniens dominus Vincencius abbas predicti monasterii cum quibusdam de fratribus, ostendit michi litteras idoneas atque veraces scriptas a Lotauitto protospatario, et alias litteras ab aiiis nostria antiqais decessoribus, terre principibus, in quibus litteris data est dicta ecclesia sancti Panchracii prephato monasterio sancti Benedicti, eorumque sigillo perpetup affirmata. Unde ego banus Baricius, cum filiis meis, atque propinqais, quoram (sic) huniuerso populo terre mee, cum magno gaudio affirmo eandem eccleaiam de Babina polhla, que est in Me- letai cum omnibus terris et planicie monasterio sancti Benedicti, his litteris domino Vtn- centio eiusdem monasterii abbati datis, et sigillo meo signatis, ut sine omni impedimento possideant et secure optineant Ego et filii mei defensores et protectores atque adiutores eorum omni tempore esse volumus. Qaicumque autem eis contrarium fecerit^ maledic- cionenT et iram dei super se concitet, eiusque ulcione et iudicio cum improbis dampnetur.

Data in . • mense augusto in die septima.

Svana : De ecclesia sancti Panchratii facta a bano baricio.

Matica pisana na maloj pergameni, 2uva ae n okru2Dom arkivu dubrova^om fasc. I. br. 26. U Illyr. Sacr. T. VI. p. 79. pogrieino priob(SeDa.

LXXYm. 1157. 13. lipnja. U LateranH.

r f

Adriijan IV. papa, potvrdjuiudi povlastice crkve gradske, poda^e joj primat nad zadarskom

nadbiskupijom.

Adrianus episcopus seruus seruorum dei. Venerabili fratri Henrico gradenei pa- triarcho; eiusque successoribus canonice substituendis in perpetuum. Apostolice of&cium dignitatis et credite nobis dispensationis debitum utiliter exequi comprobamur, cum ool- latam unicuique ecclesie dignitatem prouida solicitudine custodimus, et singulis ecele- siis iura sua illibata studemus et integra conseruare. Sicut enim nulli, ultra quam mereatur, aliquid extra sede apostolica fauore gratie concedendum; ita nemini quod sui iuris esse dinoscitur, a nobis est ullatenus denegandum. Quanto itaque maiori est prerogatiua su- perne respectu gratie sublimatus, tanto solicitius tibi est adtendendum, ut in corrigendis subditis plus apud te possit ratio^ quam potestas, atque te boni dulcem^ mali vero pium sentiant correctorem, personas diligas, et subiectorum vitia persequaris, ne si aliter agere forte volueris^ transeat in crudelitatem correctio; et perdas quos desideras emendarei sicque vulnus debes abscidere; ut non possis, quod sanum est ulcerare, ne ai ferrumi plus quam res exigit inprimatur^ noceat cui prodesse festinas, sed sic alterum can- diatur ex alterOy quatenus et boni habeant amando quod caueant; et mali metuendo quod diligant Quapropter venerabilis in Christo frater Henrice patriarcha, tuis postuU-

57

tionibQB grato concurrenteB aBsensa, Gradensem eccleBiam^ cui auctore deo preesse di- gnoBceriB, Bub beati Petri et nostra protectione BascipiinuS; et preBentiB Bcripti priuile- gio communimuB. Igitur predeceBsorum nostrorum felicis memorie Pelagii, Alexandri, Vrbani secundi et Adriani vestigiis inherentes, illius precipue constitutionis tenorem Beruantes, quam predecessor noster Leo nonus papa BanctisBimuB, et sinodali iuditio, et priuilegii pagina oonfirmauit, tibi tuisque Buccessoribus canonice substituendis, pa- triarchalem concedimus dignitatem et magisterium Gradensis ecclesie gerendum, in his tantum finibus confirmamus, qui per supradictos predecessores nostros eidem noscuntur ecclesie constituti. Crucem quoque ante te ferendam esse concedimus^ nisi cum Rome fuerisy aut in presentia vei comitatu romani pontificis, palleum etiam^ plenitudinem vi- d^Iicet pontificaliB officii^ fraternitati tue et apostolice sedis liberalitate largimur. Quo intra ecclesiam tuam ad missarum solempnia celebranda uti memineris eis diebuS; quibus predecessores tuos non ambigimus usos fuisse; videlicet in natiuitate domini, epiphania; ypopanti, tribus feBtioitatibus sancte Marie, coena domini^ sabbato sancto^ ressurrectione domini, asccnBioney pentecoste, in natalitio sancti Johaanis Baptiste, et omnium aposto- lorum, in festiuitatibus qiioque sancti Marci, sancti prothomartjris Stephani, sancti Lau- rentiiy sancti Martini, in solempnitate omnium sanctorum, et prinoipalibus ecolesie tue festiuitatibus, nec non in ecclesiarum, episcoporum, et ceterorum clericorum conBCcra- tionibuB, et anniuersario consecratioais tue die. Preterea ne commissa reginimi et di- Bpositioni tue, prefata gradensis ecclesiay que de benignitate apostolice sedis pre- rogatina gaudeat honoriB, ex breuitate patriarchatus, inferior et abiectior valeat apud simpiicioreB haberi, et ad ampliandam dignitatem ipsius, primatum ei super Jadertinum archiepiscopatum et episcopatus ipsius, apostolica auctoritate concedimus, et tam te, qoam BuccessoreB tuos nadertino archiepiscopo et episcopis eius, qui pro tempore fuerint, dignitate primatus presidere statuimusy et consecrationis munus eidem archiepiscopo impertiri. Romano quidem pontifici traditione pallii reseruata. Statuimus etiam, ut que- cumque bona, quascumque possessiones eadem gradensis ecclesia in presentiarum iuste et canonice possidet, aut in futurum iustis modis deo propitio poterit adipisci, firma tibi tuisque Buccessoribus et illibata permaneant. Porro ecclesiam a religiosis viris ipsi gra- densi ecclesie oblatas, per episcopatum tuum constitutas, tibi luisque succeBsoribus li- bere confirmamus, ita ut nulli episcopo liceat absque tuo assensu in eis consecrationes celebrare, aut sacerdotibus in eisdem domino seruentibus, donec in locis ipsis fuerint, diaina officia prohibere. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat supradictam ecclesiam temere perturbarO; aut eius possessiones auferre, vcl ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vcxationibus fatigare; sed illibata omnia et integra conseruentur, eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnibus profutura. Salua in omnibuB apostotice sedis auctoritate. Si qua igitur in futuro ecclesiastica secularisue persona banc nostre constitutionis paginara, Bciens, contra eam temere venire temp- tauerit, Becundo tercioue commonita, nisi presumptionem suani congrua Batisfactione correxerit, potcBtatis, honorisque sui dignitate careat, reamque se diuino iuditio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore, ac sanguine dei, et domini redemptoris nostri Jesu ChriBti aliena fiat, atque in extremo examine districte ultioni sabiaceat. Cunctis autem eidem loco sua iura seruantibuB, sit pax domini nostri Jesu CbriBti, QaatinoB et hic fructum bone actionis percipiant, et apud districtum iudicem premia eterne pacis inueniant. Amen.

68

Ego Adrianus catholice ecclesie episcopus.

Ego Imarus tusculanus episcopus.

Ego Cintius portueusis et sancte Rufine episcapus

Ego Guido presbiter cardinalis s. Chrisogoni subscripsi.

Ego Ubaldus „

»

tituli sancti Praxedis ss.

Ego Manfredus^

n

n »

Sauine subscripsi.

Ego Julius „

»'

» n

Marcelli subscripsi.

Ego Hobaldus „

n

n n

Crucis in Hierusalem.

Ego Octauianus»

yi

n n

Cecilie.

Ego Girardus „

n

» «

Stephani in Celio monte.

Ego Joannes „

n

n n

Joannis et Pauli tituli Pamachi sub-

scripsi.

Ego Henricus „

»

n n

^erei et Achillei.

Ego Joannes „

n

» »

Siluestri et Martini.

Ego Ildebrandus^

n

n »

Basilee duodecim apostolorum.

Ego Gregorius sabinensiE

\ episcopus subscripsi.

Ego Odo diaconus cardinalis

8.

Georgii ad velum aureum subscripsi.

Ego Guido „

n

Marie in

Aquiro. „

Ego Odo • „

n

Nicolai in carcere Tuliano „

Ego Jacintus „

n

9

Marie in

Cosmedin. „ .

Ego Bonudicus

f)

n

Angeli

n

Ego Boso

f)

»

Cosme et Damiani „

Ego Albertus^

n

»

Adriani

»

Datum Laterani per maniim Rolandi s. romane ecc. presb. card. et cancellarii, idibus iunii, indictione quinta. Incarnationis dominice millesimo oentesimo quinquage- simo septimo. Pontificatus vero domini Adriaai pape quarti, anno tertio.

Iz rukopisa c. kr. dvorskog arkiva n Be^a. Liber Commemorabilium, T. I. str. 94. Bol- lariam Romanum II. str. 647.

LXXIX. 1158. 4. srpnja. U Lateranu.

Adrijan IV. papa, podieljtije Tribunu nadbiskupu dubrovaikamu nadbiskupski plaSt, potvrdju-

«

ju6i povlasticer njegove crkve.

Adrianus episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri Tribuno ragusino archi- episcopo ciusque successoribus canonice substituendis in perpetuum. In apostolice sedis specnla, disponente domino constituti; fratres nostros episcopos fraterna debemus caritate diligere, et eorum quieti ac tranquilitati salubriter auxiliante domino prouidere. Ea propter, venerabilis in Christo frater Tribune ragusine archiepiscope, tuis iustis poata- lationibus gratum impertientes assensum, et predecessorum nostromm felicis memorie pape Innocentii; atque Anastasii vestigiis inhcrentes, prefatam ecclesiam, ciii deo auctore preesse dignosceris, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et presentis scripti priuilegio communimus. Confirmamus tibi tuisque successoribus, et illibatas vobia omni tempore decernimus permanere omnes parochias ad ins commisse tibi ecdesie periinentes,

69

scilicet rognum Zachulmie, regnura Seruilie, et regnum Tribunie, ciuitatem quoque catha- rinensem seu Rose; buduanicensem Auarorum, ^ liciniatensem, scodrinensem, driuasti- nensem et polatinensem cum abbatiis, ecclcsiis et parochiis suis. Preterea quascunque possessiones, quecumque bona in ecclesiis, decimis, villis, colonis, prediis, agris, nemoribus montibus, collibus^ aquis, pratis, aut quibuslibct aliis rebus diocesane aut proprietarie dispositionis titulo eadem ecclesia in presentiarum iuste et canonice possidet, aut in futu- rum concessione pontificum, iargitioue regum et principum; oblatione fidelium, seu aliis iustis modis prestante domino poterit adipisci, firma tibi tuisque succcssoribus et illibata permaneant. Pallii quoque u:)um, pontificalis videlicet officii plenitudinem, humilitatis et iustitie signum, ad missarum solempnia celebranda, sicut antecessoribus tuis concessum fuisse dinoscitur, et in fostiuitate beati Blasii, tibi tuisque successoribus auctoritate apo- stolica confirmamus, quo hiis diebus tantum, adiuncto festo beati Blasii, fraternitas tua uti meminerit, quibus antecessoribus tuis ab apostolica sede constat indultum. Sane suc- cessores tuos a nobis nostrisquc successoribus consecrationis gratia in perpetuum decer- nimus recepturos. Nnlli ergo omnino hominum liceat eandem ecclesiam temere perturbare, aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia illibata et integra conseruentur, eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salua sedis apostolice auctoritate Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisue persona, hanc nostre constitutionis pa- ginam, sciens conlra eam tcmere venire temptauerif, secundo tertioue commonita, si non satisfactione congrua emendauerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissirai corporis ac sanguine dei et domini redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine diuine ultioni subiaceat. Cunctis autein eidera loco sua iura seruantibus sit pax doraini nostri Jesu Christi, quatinus et hic fructura bone actionis percipiant, et apud districtum iudiccm premium etcrne pacis inueniant. Aracn. Amon. Amen. Ego Adrianus catholice ecclesie episcopus ss.

f Ego Hubaldus presbyter cardinalis titulo s. Praxedis ss.

f Ego Julius presb. card. tit. s, Marcelli ss.

f Ego Vbaldus presb. card. tit. s. Crucis in Hierusalem ss.

f Ego Idelbrandus presb. card. basilice XH. apostolorum ss.

f Ego Joannes presb. card. tit. s. Anastasii ss.

f Ego Alb rtus presb. card. tit. ss. Laurentii et Lucie ss.

f Ego Guilelmus presb card. tit. s. Pctri ad Vincula ss.

f Ego Oddo diaconus card. s. Georgii ad velum aureum ss.

f Ego Boso diac. card. ss. Cosme et Damiani ss.

f Ego Cinthius diac. card. ss. Adriani ss.

f Ego Raimnndus diac. card. s. Marie in via lata ss.

Datura Laterani per roanum Rolandi sancte romane ecclesie presbiteri cardinalis et cancellarii, IIIL nonas Julii, indictione VH. anno MCLVHL Pontificatus vero domini Adriani pape ITIL anno llll. (pendet Bulla plumbea.)

Iz rukopisnog bularija dubroyackog str. 424. U Illyricam Sacrum pogrieino priobcena T. VL 8tr. 79.

' Farlati pridaje joi: Ulcinafiensem sive olchiniensem.

60

LXXX. 1158.

Gejga II. Jcralj hrvatski i ugarski, darvjc nadhiskupiji spljeiskoj selo Sreuinu, potrrdjuju6i

darovanja velikog iupana hrvatskog Branimira,

In nomine sancte trinitatis et indiuidue unitatis. Ego Geyza dei gratia Hungarie, Dalmatie; Croatie, Kameque dux (Rex), do et confirmo beato Dompnio, et tibi Gaudio archiepiscopo spalatensi etc. villam, que vocatur Srenina/ cum pratis, syluis, pascuia, nemo- ribus et aquimoliis; et omnibus aliis suis pertinentiis, incipiendo a Muzera, que vocatur Zavala, iuxta torrentem nominatum Potocha, et versus partem aquilonarem ad rupes proximioris montis^ et inde versus orientem recto tramite per Stinizam, in longum ad magnas maceriaS; que dicuntur sclavice: Gomille lipe, et inde ad merldianam plagam ad aquam, que vocatur Brisnicb, deinde ad lapidem cum cruce sculptum, et ad alium montem Zavale ; omnes quoque villas^ terras et posscssiones^ quas Branimir Dux Citroa- torum et sui progenitores donauerunt beato Dompnio, vel confirmauerunt^ simul cum predicta villa Srenine> cum seruis et ancillis^ quos et quas ab antiquo ecclesia sancti Dompnii habuit in ipsis villis^ terris et possessionibus, et filios et filias eorumdem do et conjirmo perpetuo possidendnm, decernens auctoritate regia, ut non liceat alieni bano, principi, comiti, et aliis meis ministris, ipsum archiepiscopum et eius ecclesiam in prefata donatione et confirmatione molestarO; inquietarC; vel defraudare. Quicumque huius mee donationis et confirmationis paginam violare prcsumpserit; iram omnipotentis dei, et regiam indignationem incurrat, et ipsa donatio et cobfirmatio suum robur obtineat per- petue firmitatis. Data per manus Barnaba aule regie cancellarii; in presentia Luce archiepiscopi; et Arpe bani et aliorum principum. Anno incarnationis millesimo cen- tesimo quinquagesimo octauo.

Iz pismohrane nadbiskupije spljetske. Farlati Illyricum Sacrum T. III. p. 178. Farlati ima na po^etku listiQe sljedede:

In Christi nomine Amen. Hoc est exemplum cuiusdam priuilegii regalis, muniti appensione cuiusdam sigilli magni rotundi super appensiua membrana; in quo quidem sigillo sculpta est regalis imagO; sedens in throno, habens in manu dextera quoddam lilium superpositum; et in manu sinistra quamdam sculpturam rotundam, cum cruce ; et sculptae sunt hae litterae circum circa cruce praeposita: Geyza dei gratia Hungarie DaU matie Chroatie Rameque Dux (Rex).

LXXXI. Oko g. 1158. U Tninn.

Geiza 11. kralj hrvatski i ugarski, daruje nadbishupiji spl^etskoj crkvu sv. Bartola u Tninti, %

samostane sv. Stjepana i Mojsije u Solinu, sa svimi pristcjaliSci.

In nomiue sancte trinitatis et indiuidue unitatis. Ego Gejza dei gratia Hungarie; Dalmatie, ChroatiC; Rameque rex, do et confirmo beato DomniO; et tibi Gaudio archi- episcopo; fideli nostro, pro anima mea et parentum meorum; ecclosiam sancti Bartho- lomei de Tino, cum omnibus pertinentiis suis; et monasterium sancti Stephani et sancti Moysi de Salona cum omnibus pertinentiis ipsorum, auctoritate regia decernenS; ut non

61

]icet alicui horoinam, bano, principi, comiti, seu cuilibet ministrorum nostrorum ipsam ecclesiam; siue archiepiscopum ipsius de prefata donatione molestare, inquietare, minuere vel defraudare. Quicumque vero bujus mee donationis paginam violare presumpserit, iram omnipotentis dei et regiam indignationem incurrat, et ipsa donatio nihilominus suum robur obtineat. Datum per manum Barnabe aule regie cancellarii, in presentia Luce archiepiscopi, et Arpe bani et aliorum principum. Anno incarnationis Christi roillesimO; centesiroo, quinquagesimo octauo.

Iz pismohrane nadbiskupije' spljetske. Farlati Illry. Sacram T. III. p. 179.

LXXXII. Oko g. 1160.

Absol&n, nadbiskup spljefski, ostavivSi radi njekih progonah svoju stolicu, pi§e svojim svedenikom % puku spljetskomu, 7^ka poSalju po njeya poslanike ako iele da se vrati,

A(bsolon) dei gratia spalatensis ecclesie humilis minister, spalatensi clero et populo salutem, et paternam benedictionem. Filii dilectissimi, mallem inter vos morari propter sancta corpora beati Doranii et Anastasii, quam alibi in diuitiis. Audiuimus enim quod minamini nobis sine nostra culpa. Scitis enim in prcsentia vestra, quam coram legato regis, qualiter Marcutius comcs contra dominum, quam in nos insaniuit, idcirco quia iustitiam meam querebam, relatum est hoc regi, quam duci, et toti regno. Unde valde indignati fuerunt, et quia ego in presentia regis fui interrogatus, voluit, no- luit, oportuit me dicere. At tum tantum rogaui regem, quam ducem, quod condonauerit sibi; et cum gratia circa regem moratur, et cum honore Spalatum redibit. At tum hoc roando vobis, si placeat vobis paternitas nostra, ct honor ecclesie vestre, aliquem de nostris clericis ad nos mittetis. Hoc rex et banus audientes, maiores grates vobis re- ferent. Quod si non feceritis, nos quidem per gratiam regis quam ducis in Dalmacbia erimns, ut pater et dominus S. quia ecclesia vestra sine pastore sedebit, peccatum vobis erit. Satisne vobis precipimus. Mittite nobis incensum pro romanato emptum. Nos vero cum consilio regis et ducis mittimus inter vos Joannem comitem nostrum, causa vos visitandi^ et ut emat nobis oleum et bonum vinum; quam vos^ fili karissimi, clerici et laiciy iuuate eum quantum potestis. Joannes qui peregrinus est, gratia dei et regis magno honore nobiscum moratur^ qui pro pascha nobiscum redibit. De cetero valete.

Iz pismohrane nadbisknpije spljetske. Farlati Illyr. Sacram T. III. p. 180.

LXXXIIL 1161. 18. lipnja. U Rirnu.

Aleksandro III. papa, iizimaju6i pod svoju zaStitu crkvu gradsku, potvrdjuje njezin posjed i njezina prava, te podjeljuje Henriku patriarki gradskomp nadbiskupski krst i plast, zajedno s primatom zadarske nadbiskupije. (Apostolicum Officium etc.)

Jaffe! Regesta Pont. Rom. p. 683.

62

LXXXIV. 1161. 3. srpnja. U Ferentinu.

Alehsandro III, papa, naimenovavsi biskupa narnienskoga nadbiskupom spljetskim, preporuia

ga svedenstvu i puku spljetskomu.

Alexander episoopus seruus seruorum dei, dilectis filiis uniuerso clero, et populp salonitano salutera et apostolicam benedictionem. IUa deuotionis sinceritas^ et puritatis constantia, quam circa mafrem vestram sacrosanctam romanam ccclesiani et personam nostram habetis, in hoc euidenter apparet, quod venerabilem fratrem nostrum Julinm prenestinura episcopum et dilectum filium nostrum Petrum s. Eustachii diaconum cardi- nalem, sicut ipsi idem nobis insinuarnnt, benigne reclpere et honeste curastis pertractare. Pro tanto igitur charitatis feruore et fidei constantia, gratiarum vobis actiones persol- uentes, et sincera in Christi visceribus charitate vos diligentes, P. abbatem s. Stephani F. O. et VV. nuncios vestros, debita benignitate suscipimus, et ad petitionem illorum super electione vobis et ecclesie vestre volentes utiliter prouidere, venerabilem fratrem nostrum quondam narniensem episcopum, viruin siquidem litteratum, honestum, prouidum, et discretum, in archiepiscopum vobis concessimus et patrem spiritualem, atque ani- marum vestrarum pastorem duximus statuendum ; ad plenitudinem pontificalis officii ostendendam ei pallium de beati Petri corpore sumptum exhibentes, ut per eius sollici- tudinem et prouidentiam spiritualibus et temporalibus valeatis proficere incrementis. Illum itaque cum gratia sedis apostolice ac nostra, et cum sui officii plenitudine ad vos et ad commissam sibi ecclesiam ducente domino venientem, uninersitati vestre dnximus atten- tius commendandum ; per apostolica scripta vobis precipiendo mandamus, quatenus eum benigne ac reverenter recipiatis, et debitam ei obedientiam tamquam archjepiscopo vestro impendatis humiliter et honorem ; decimas et alia, que de jure parochiali ipsum contin- gunt, illi sine contradictione aliqua persoluentes. Saue si in eius obedientia humiliter permanseritis et ipsius saluberrimis monitis acquiescere volueritis, vos et ecclesia vestra, sicut credimus et speramus, spiritualiter et temporaliter suscipietis auxiliante domino in- crementum. Si quis autem vestrum aduersus eum contumax inuentus fuerit, vel rebellis, sententiam, quam idem archiepiscopus in illum propter hoc canonice promulgauerit, nos auctore deo ratam et firmam habebimus. Data Perentini VI. nonas Julii.

Farlati Illyr. Sacrum T. III. p. 183. Ughelli. Ifalia sttcra I. 1015.

LXXXV. 116L 1. rujna. U Ferentinu.

Aleksandro IIL papa, nalaie nadbisknpu spljetskomu, neka gleda da se biskup Hrvatah, i biskup trogirskif svcjih dastih odreknu, Ui od biskupske stolke uklone,

Alexander episcopus seruus seruorum dei, vcncrabili fratri P(etro) salonitano archiepiscopo salutem et apostolicam benedictionem. Pater et predecessor noster pie recordationis Eugenius (III) papa . . in V. quondam Ghroatensem episcopum, pro eo, quod cum uno solo archiepiscopo, nullo alio presente episcopo, contra' sacros canones alium presumpsit, non dicimns consecrare, sed potius execrare, et in eum, qui ab eis est consecratus, tlepobiiioijis sententiam promulgauit. Is videlicet V. contra eiusdem pre-

r

63

deceBsoris nostri mandata diuina non veretur of&cia celebrare. Nos vero sententiam ipsam, Bicttt est rationabiliter promnlgata, ratam et firmam babentes, fraternitati tue per apo- stolica Bcripta mandamus, quatenus predictum V. diligenter commoneaS; ut de tanta pre* samptione condignam satisfactionem exbibeat, et contra tenorem eiusdem sententie non preaumat aliquid attemptare. Si vero admonitioni tue parere contempserit, in ipsum ex- communicationis sententiam proferas et ecclesiam cui incubare presumit; interdicto sup- ponas. De cetero sicut ex relatione dilecti filii nostri P(etri) sancti Eustachii diaconi cardi- nalis, et quorumdam aliorum accepimus, quidam P. nomine necdum tonsuratus, cum adhuc esset duodennis, neque de legitimo natus coniugio, per laicorum potentiam, traguriensem episcopatum inuasit, et in anime sue periculum eidem episcopatui contra canonicas sanc- tiones incubare non cessat. Unde presentium auctoritate litterarum tibi mandamus, ut huius negotii veritatem diligenter inquirens, si ita esse contigerit, prout superius notatum esty omni excusatione et dilatione remota, prenominatum P. exinde amouere, et sub plena ecdesiastice severitatis illum a sua presumptione cessare compellas. Datum Fe- rentini VI. nonas septembris.

Farlati. Illyricum Sacrao:. T. III. p. 184.

LXXXVI. 1162. 8. Upnja. U Vlterbu.

Aleksandro 111. papa^ 6uv§i od nadbiskupa spJjetskog^ kako SpTjetdani nadinUe eakon^ da u napred od negibivih dobarah nitko ni§ta crkvi darovati, ili prodati neemie^ nalaie nadbiskupu Badarskom, neka Spljetdane^ ako ne druga^e a to prokletsvom natjera, da od recenoga eakona

odustanu.

Alexander episcopus seruus seruorum dei, vcnerabili fratri Lampridio archiepi- scopo iadrensiy salutem et apostolicam benedictionem. Ex parte venerabilis fratris nostri Absalonis archiepiscopi spalatensis fuit propositum coram nobis, quod ciues spalatenses statuernnt, nt nuUi de ciuitale ipsorum liceat aliquas possessiones, vel bona immobiiia ecclesie alicui donare, vendere seu legare, se ad obseruationem statuti huiusmodi iura- menti vinculo obstringentes, in animarum suarum poriculum, et derogationem non mo- dicam ecclesiastice libertatis. Quocirca fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatenus si ita est, Potestatem, Consilium, et ComtDuneui ciuitatis ejusdem, quod huius- modi statntum, iuramento non obstante predicto, penitus revocantes illud de . . vel si- mile in eis de cetero nnllatenus rescripturi monitione premissa; per excommunicationem in officiales ipsius ciuitatis, et in eamdem ciuitatem interdicti sententia, appellatione re- motay compellas. Non obstante aliqua indulgentia eisdem Potestati, Consilio et Communi ab apoBtolica sede concessa. pcr quam attribute tibi iurisdictionis explicatio impediri valeaty vel etiam retardari. Datum Viterbe V. idus iunii; pontificatus nostri anno tertio. '

Farlati Illjricam Sacmm. T. III. p. 181.

' Farlati je mifllio, da bi imalo stojati: primo, jer se •pominje bivSi nadbiskup Absoloo, ali pismo papinsko negovori o njemu kao sjededemn jofi na Bfolici, bududi da se rieS fuit prote2e na proiasto vrieme.

64

LXXX Vn. 1163. 3. Kolovoza. U Mletelh.

Vital Michael duid mleta6ki, podieljuje knezovom Bartolu % Gvidonu, sinovom Dujmovim, ug

njeke uvjete otok Krh doiivotno,

In nomine domini dei et saluatoris Jesa Christi. Anno domlni miliesimo cen- tesimo (sexagesimo tertio), tertio mensis augusti, indictione XI. Quanto queque maioris negotii esse probantur^ tanto propensiori studio debent per scripturam memorie annotari, ne decursus temporum tollat; quod innocentia et bone opinionis intentio efficere studuit. Qua propter nos quidem Vitalis Michael, dei gratia Venetiarum, Dalmatie atque Croatie dux, cum iudicibus et electis sapientibus atque totius populi collaudatione seu confirma- tione, utilitati Venetiarum et saluti diligenter consulentes, comitatum veglensem, po8t discessum comitis Doimi vacantem; ordinare decreuimus ad honorem et profectum com- munis Venetiarum. Et quoniam te Bartholomeum atque Guidonem fratrem tuum, filios predicti comitis Doimi, tales fore nouimus, qui comitatum yeglensem prudenter regere atquc tueri potestis; idcirco ipsum comitatum, et totam insulam vobis ambobus fratribus tempore vite vestre damus, concedimus, atque transactamus, et illi de vobis, qui super- uixerit, tali modo et pacto, quali predictus pater vester habuit tempore predecessorum nostrorum bone memorie ducum, videlicet Domiuici Michaetis, Petri Polani, Dominici Mauroceni, et tempore nostri pcr nostrum priuilegium confirmatum, cum omnibus red- ditibus, sicut pater vester habuit, ut omnia integra et illibata habeatis, et potest^tiue cuncta vendicatis vobis, preter barchas Veglensium, quas nolumus ut oneretis, neque asinos vel iumenta illorum volumus ut per vim auferatis, canistrum quoque uuarum per vineas illorum non tollatis. Ista quatuor omnino prohibemus ne faciatis. Cetera sicut di- ximus, licenter habeatis sine contradictione et sine omni diminutione, angerias nostras quotiens opus fuerit, sicut tempore predictorum ducum et nostro, veglenses communiter faciant. Legatos nostros excipietis et honorabiliter cum propriis vestris expensis illoa procurabitis, sine cjuium vestrorum requisitione. Singulis vero annis in festo saoeii Michaelis pro ipso comitatu et insula atque redditibus illorum trecentos quinquiiginta romanatos nostri communi persoluere debetis. Insuper etiam ipsam insulam ab omnibos inimicis venetis, sine nostro adiutoriO; sine fraude defendere debeatls, exceptis coronatia personis, et illorum exercitu, si verum constiterit, quod super ipsam insulam veniani. Hec omnia nobis obseruare debeatis, aut ambo simul, autalter de vobis qui superuixerit. Nos vero cuncta vobis integra et illibata cum nostris successoribus conseruare sine diminu- tione debemus, conseruantibus nobis ea^ que superius dicta sunt, et que. continebnntur in promissione charte, quam proinde nobis facturi esiis. Quod si non obseruauerimus vobis cuncta eo modo ut superius legitur , tunc cum successoribus nostria vobia et vestris heredibus emendare debeamus auri obrizi libras decem; et hec conoesaiouis charta in sua permaneat firmitate. Ut nostra tamen regalia per omnia sint salua ad ve- niendum in nostram potestatem.

Ego Vitalis Michael dei gratia duX; manu mea subscripsi. Ego Sebastianus Ziani iudex, manu mea subscripsi. Ego Aurio Mastropetro » » *» »

r • ^

65

Ego Vitaiis Danduio indcx

raanu

mea

subscripsi.

Ego Joannes Nauigaioso

n

»

Ego Ananias Quirinu3

n

»

n

Ego Leonardus Fradelo

n

Ego Philippus Julianus

n

Ego Petrus Vilioni.

n

Ego Rainerio Batiauro

9

n

Ego Marinus Micbael

n .

n

Ego Engolpetro Maurocenus

n

•

£go Craton Dandulo

n

»

n

Ego Dominicus Gelso

n

»

n

Ego Ocho Jantani

n

i>

Ego Amadeo Pollani

n

r

Ego Marcus da Canala

n

Ego Stefanuff Mazamanus

n

Ego Jacobus Contarenus

n

Ego Marcus Aurio

n

Ego Dominicus Barozi

n

f>

Ego Domini.cu8 Sanudo

n

»

Ego Andreas Qeno

•

n

11

k

Ego Petrus Faletrus

n

Ego Joannes Pantaleo

«

»

n

Ego Dominicus Concoreoni

n

Ego Petrus Barozi

n

Ego PetruB Carosus

n

9

Ego Joaones Regini

n

»

Ego Vitalis Michaql

n

1»

Ego Bonoflio Enlongo

n

i>

Ego Andreas Dontodero

n

f*

Ego Tribunus Barozi

w

n

»

Ego Vitalis Pasilio

ft

n

»

Ego Henricus Navigatoffo

n

»

Ego Joannes Cornario

•1

n

»

Ego Joannes Dandulo

n

Ego Henricus Dauro

»»

n

Ego Petrus Antolinus

»

n

Ego Marcus Ledi

w

V

n

Ego Matheua Cabriel

n

tt

n

Ego Pan«^ratius Vitaliano

n

Ego Jacobus Basilio

n

Ego IVtrus Boldu

n

Egi) Michaer Barzegeso

n

Ego Vitalis Gradenigo

'?

- a

n

Ego Andreas Boldu

n

Ego Dominicus venerius diacouus ct

not^

iriua complcui et ruboraui.

5

66

Ego Jacobus Lambadas sancte Sophie plebanus, presbiter et notarius, sicut vidi in raatre, ita testor in filia.

Ego Petrus M,ichael iudex vidi in matre, teatis sum in filia.

U Arkivu Mleta^kom dei Frari. Libri Comm. XVI. 165.

LXXXVIII. 1163.

Stjepan III, kralj hrvatshi \ ugarshi^ potvrdjuje crkvi spljetsJcoj sva ona prava i darovanja,

koja joj ucini otac mu Gejza.

In noraine sancte et indiuidue unitatis. Ego Stephanus doraini regis Geize fiiiaSy dei gratia Hungarie, Dalmatie; Chroatie, fiameque ro;x, una cum doraina regina matre mea, et principibus meis, confirmo beato Domnio^ et tibi Petro archiepiscopo fideli DOStrOy preceptionem et subiectionem, quam fecit illustris pater noster omnibus episcopis per Dalmatiam constitutis, et omnes parochias, quas predecessores tui tenuerunt, et maxime parochiam Corbauie, Bugani, Plasi, et Vallis vinarie; Modrusse, Novigradi, capellana etiam sancti Stophani et sancti Moysi de Salona, cum omnibus ad eas pertinentibus, quas pater noster rex Geyza concessit eidem ecclesie sancti Domnii, auctoritate regia confirmaraus, precipientes, ut non liceat alicui hominum, bano, principi, comiti, fliue cui- libet ministrorum nostrorum, ipsam ecclesiam, siue archiepiscopum ipsius, de prefata subiectione et prcceptione facta episcopis, siue de predictis rebus molestare, inquietare, minuere^ vel defraudare. Quicumque vero hujus nostre confirmationis paginam violare presumpserit, iram omnipotentis dei, et nostram indignationem incurraf^ paterna donatione et preceptione, confirmatione quoque nostra^ nihilominus suum robur obtinentibus. Datum per manum Stephani cancellarii domine regine, capellani in parochia Tituli, in preaentia episcoporum : Kodani nonensis, Lampridii scardonensis, et Dede chroatiensis, in presentia comitura: Martini spalatensis, et Gregorii Sclouinie filii, et Cotromani, secnndo aniio regni nostri, anno incarnationis Christi millesimo centesimo sexagesimo tertio.

Farlati. Illyricam Sacram. T III. p. 184.

LXXXIX 1163. U Ostrogontt.

Sfjepan III, kralj hrvatski i ugarskiy potvrdjuje sud BeluSa hana^ kojim bijaSe ovaj Bernardu

hiskupu gagrehadkomu dopitao sumu Duhravu, dar kralja Ladislava, koju htjede posvojit ga

vladanja Gejzina, zupan Nikola i njeki plemiH §umedjke iupanije.

»• Ego Stephanus, inspirante diuina gracia, paterna insignitus dignitate, pro cunctia

negociis ecclesie sancte dei prouidens, que sanctis patribus statuta roembris Sathane

destructa reperio, emendare non differo. In nomine itaque sancte et indiuidue trinitatia,

que prior Ladislaus rex gloriosissimus et secundus Bela rex, felicis memorie pater

meus et dominuS; zagrabiensi ecclesie contulerant, et coram principibus suis Bigiliis

confirmauerant, omnia pred'rcte ecclesie et siluam Dembron cum terra ei appendente,

quam Sudegna auferre conatus, concedo. Huius litigii Belus banus iudex exstitit, in qao

67

litiglo Bernaldus, episcopus predicte ecclesie, auique iobagiones: Yssa, Petrus, Cosmas, predictatn siluam cum terra a Ladislao datam fuisse, et in tempore Bele regis in litigio positiy per pristaldum Marcellum recuperauisse dicebant. Iterum autem tempore gloriosissimi regis 0eyce, Nicolaus comes, filius Pauli, et iobagiones sumugiensis castri, Cicigna, Jo~ hannes, Marascelau, vim inferentes predicte ecclesie, terram cum silua ei abstulerunt et violenter usque ad tempns Ladislai secundi tenuerunt. Hanc iniuriam passam ecclesiam foisBe BernaldTis episcopus suique iobagiones clamabant. Tunc Belus banus rem que- rens iustificare iudicauit, si prcnominati- hostes ecclesie, Marcellura fuisse pristaldnm) comprobare possent, eis terra cum silua remaneret. fied quoniam hoc probare non po- toerttnt, iniusti remanserunt; et ecclesie, ut iustum erat, terra cum silua redita est. Insuper episcopo Belus banus dedit pristaldum Lepoldum, filium Petri, ut sicut tempore Bele rogiA Marcellfis pristaldus predictam terram cum silua reddiderat, ita et iste per easdem toetas circumiens, per pontem Colomagni regis, et ibidem signa, que iii cortice arboram.-sunt, renouaret, et per vias Garig usque ad aquam Pissenca, et terram cum sihia et villis istis : Chitamerj Scelna^ Warda, Hoeca, Ouerdi, Boyllola, Wehle, Damasca, ecclesie redderet. Tunc Stephanus rex piisasimus rei veritate cognita; ut possessio ecclesie firma stabilisque maneret, priuilegium inde fieri iussit, et sigillo sue magestatis confir- mari, coram principibus regni: Michone bachiensi archiepiscopO; Stephano sunadiensi electo, Belo bano, eiusdem cause iudice, Thoma pallatino comite, Hendrico bodreguien si comite^ Esau sunadiensi comite. Anno dominice incarnacionis MCLXIII. indiccione XI. epacta XIV. a tercio Stephano piissimo rege Vngarie, secundi ^Bele regis filio, primo anno regni sui. Hugone nofario, Tkoma 'magistro capelle, Btrigonii hoc priuilegium factum est. Quicumquc vero emulus et inimicus ecclesie dei huic decreto regis detrahere pre- snmpserit, graciara regis inexorabiliter amittat et eternis deputetur suppliciis.

Libcr Priailegioram Epiac. Zagr. 8tr. 33. Tkalcid. Monumenta str. 2.

XC. 1164.

Petar nadbiitup sp^etski, dopituje Bamo$tanu hdludjericdh sv. Tome u Belffradu, oteti im

posjed kod Knina.

Sentencia terrarum de Tyno.

Anno domini nostri Jesu Christi MCLXIIII. indictione XII. temporibus itaque domini Stephani regis Vngarie, filii Geyce regis, et Ampudii eius bani, nos denique Petrus dei gratia salonitane ecclesie archiepiscopus, atque sedis apostolice legatus, pre- cipimus Johanni sancte Anastasie subdiacono et notario, ficri cartulam Bone abbatisse sancti Thome, de ratione quam habuit cum Glamozanis, de terra que est in Mocrani, que terra incipit sub monte Tini, et vadit usque ad tiuum in latitudine, in longltudine vero incipit a Rasochatiza, ubi sunt due fontane, et vadit usque ad puteuni, qui manet iuxta terram Mogorouizi, hanc itaque rationem ante vestram presentiara predicti Glamozani habebant, dicebant enim terram nobis attinere ex nostra propinquitate, et vobis nullo modo siibiacere. £ contra abbatissa beati Thome taliter respondebat: ab antiquo tem- pore illam terram possidemus, et ante Albeusum, qui tunc temporis in loco bani erat, rationem una nobiscum habuimus, ac predictus Albcus, ^ visa ratione, pristoldum nobis

^ Idem qui Belus.

68

Bogdanizum deditj deinde StephanuB, frater Cippe, loco fratris sui venit cum Petrana comite, qui tunc temporis sub rege ungari^^o erat, et miserat illum banus cum fratre suo i 1 istis partibus, et alia vice aduersus noB insurexistis ibi, quia (?) nostra ratione |m)- specta premenominatum Bogdanizum nobis alia vice pristoldum dederunt, et grannm, quod in nostra terra inseminaueratis, vobis abstullit, ac partem suam quam illi subtacebat nobis causa elimosine concessit. Hoc igitur nos audientes, ea que prenominatus Stepha» nus, frater bani, cum Petrana comite iudicauerant, nos confirmauimus atqae abbatisse cum duabus sanctis monialibus super sacrum euangelium confirmare decreuimus, atque Mirgam archipresbiterum ei pristoldum concessimus, quod et factum est coram his te- stibus: Prestancius Sauidde, plebanus sancti Stephani, Petraza diaconua, Crisogonus iudex, Pruona Comer^ari, Maurellus Ja6obi Fere, Petrus nepos Bratulini; ex Sclauis interfuerunt: Tolen, iudex Tini, Zirnotta^ Pribiz Zudone, Dragos Sitnich, Desinna, Bogdan, frater eius Radomiric, Desco Dobroniz, Yiecha potsub, Dragos, Bogdan, Dragomir, De- simir, Striessa et frater eius Dragos et Milen, frater eius Desan, atque Chalzo fiiius Berizi, et ego Johannes iadertinus notarius ibidem cum his suprascriptiB testibus inter- fuiy et ex precepto Petri salonitani archiepiscopi et apostolice sedis legati scripBi et roboraui.

Policborion. U arkivu gub. zad. ,

X€L 1166. 28. lipnja. U Mleteih.

Vitdlis Michaelf duid inletadkif podieljuje pavlastiee gradu Sabu-.

Quotiescumque earum rerum negotia geruntur, quaram memoria Eiece8«ario po- Bteritati transmittitur, vinculo scripture innodari oportet, nc processu temporis ab usn mcmorie antiquata, aliquod in dubium rediufua contemptio reuocet et gignat e:» pace litigium. Quapropter nos quidem Vitalis Michael dei gracia Venecie, Dalmacie atque Chroacie dux; omnibus nostris fidelibus sue antiquitatis statum, et quod sui iuris esse dignoscitur intemerate perpetuo seruare cupienteB, ea, que venerabi]is domini Henrici Danduli gradensis patriarche, nostrorum iudicum et sapientum consilio, inter nos, et no« biles arbensis ciuitatis viros, fideles nostros, quiete sancita sunt, in scriptis redigere fe- cimus, et ut huius sanccionis pagina solidam perpetuis temporibus firmitatem obtineat, nostra et supra memoratorum illustrium virorum subscriptione roborari, nostrique Bigilli impressione muniri decreuimus. Dum itaque iam dicte ciuitatis nobiles viri Andreas sa- cerdos, et Christoforus et Vitalis sacerdotes, Dabregna, (et) Prestancius iudices, Lam- predius iupanus, Albertus, Dobrosclauo, Fuscus, Stophanus, Bertoldus, Nicholaus, Qrube, Dimigna et ceteri qui cum eis fuerunt, ad presenciam nostram venissent, secundani sue antiquitatis statum, liberam eligendi comitis electionem instanter requirebant. Nos vero e contrario, licet prorsus ista primo abnueremus, in potestate nostra esse comitis electio- nem et eius confirmationem asserentes, prememorati taraen venerabilis patriarche, iudicum et sapientum communicato consilio, iiberam eligendi comitis facultatem predicte ciuitatis ciuibus tandem tali conditione concessimus, ut ipsi quatuor de conciuibus suis nobilio- ribus personas sine exactione aliqua eligere, et nostro debeant conspectui presentare* Nos vero ex hiis unum, qui nobis aptior et fidelior visus fuerit, sapientum, qui tanc

69

religione lariB iurandi honoris Veneeie astricti ernnt, consiiio, confirmard debeamus. Quod si forte inter ae disaenserint; et de suib^ sicut suprascriptum est, concorditer eligere no- luerint, de Yeneticis duos, quos voluerint, absque exactione libere eligant, et non de alienis. Nos vero unnm ex illis, quem ToluerimuSy communi consilio confirmabimus. la presentiarum veio de Veneticis unum quem voluerint eligere debeant. Actum est hoc in palatio Venecie, tempore ducatus Vitalis Michaeiis dei gracia nobilissimi atque glo- riosissimi ducis. Anno domini M. 0. sexagesimo VI. indictione quartadeciraa; quarto kalendas iolii. Prefate tamen electionis ordine sine fraude seruato, si noluerint prias quam a nobis premoniti fuerinty infra V. menses electionem sicut Buprascriptum est fa- cere^ in poteatate nostra electio sicut confirmacio remanebit, et hoc sine dei impedimento.

f Ego Vitalis Michael; dei gracia dux, manu mea scripBi.

f Ego Henricus Dandolu8| dei gracia gradensis patriarcha et Dalmacie pri- mas, Bcripsi.

f Ego Sebastianus Ziani manu mea scripsi.

f Ego Vitalis Dandulo m » n

f Ego Petms Orsiulo » » 9

f Ego Craton Dandulo » n «

f Ego Johannes Bembo » » »

f Ego Johannes Cornario » n »

f Ego Petrus Ziani » ' » i>

f Ego Henricus Contareno n n »

f Ego Marcus Oausuni » n

f Ego Petrus Ruybulo 9 n n

f Ego Dominicua Celso » « »

f Ego Andreas Oeno 9 » »

f Ego Vitadino Oeno » n »

f Ego Johannes Contareno » 9 j»

f Ego Johannes Nauigaioso „ „ n

f Ego Petrus Michael rt n »

f Ego Stephanus Maciamanus „ „

f Ego Johannes Dandulo » » »

f Ego Leo Faletro » » »

f Ego Angelus Medicus n n n

f Ego Michael Citino » » »

f Ego Philippus Bonus » . » »

f Ego Annonias Quirinus 9 » »

f Ego DominicuB Contareno^ „ „

f Ego Henricus Bono * „ « „ •

f Ego Ouido Michaelis 9 9 i>

f Ego Angelns Oabriel « 9 . »

f Ego Marco Dauidore 999

f Ego Johannes Naizo 99».

f Ego Rainerius Janne n n »

f Ego Enricus Contareno »99

f EgoLeonardnsSagominns^ „ »

70

S. N. Ego Gabriel PaulinuB ootarius et duoalis aule Veiieciarum caacellarittSy hoc exemplum suiDptum ex autentico domini Yitalis Micbaelis^ dei gracia . Veaecie, DaU macie atque Chroacie bone memorie ducis, cuius buUa plumbea pendet cum filo sirieo roborato, nil addens, vel minuens, quod sententiam mutet, bona fide ut comperii scripsiy et exemplaui, et signo proprio roboraui, de mandato domini Jacobi Teupoii dei graoi» incliti ducis Veneciarum. Currente anno ab incarnacione domini iiostri Jhesu Christi Millesimo ducentesimo quadragesimo septimo, mense* februarii, indictioiie sexta. Iq pa- lacio ducatus Venecie.

Od zdola drugim pismom.

Nota, quod in Commemoriali de MCCCXXIIIL in cartis 144. est exemplum quorundam ordinamentorum et concessionem datarum per dominum Petrum Ziani ducem Venecie, hominibus Arbi, sub bulla plumbea ipsius domini ducis; que concessiones et ordinamenta bullata data fuerunt domino Andree Michaeli comiti Arbe,

Sliedi opet novijom rukom.

Ego Lciurentius Eustachius notarius publicus et ducalis amba^ supraaiotatum Arbensium priuilegium autenticum vidi et legi, et cum hoc exemplo oontuli die secundo martii MCCCCLXXXVIL duce serenissimo domino Augustino Barbadico, inuemque in omnibus ac singillatim per omnia conuenire, nec in ulla usquam partioula disprepare ; tum in priuilegii contextU; tum in subscriptionibus. Quod quidem priuilegium in mem- branis scriptum est carractere antiquo elegantissimo, bulla plumbeai serica chordula croeea appensa, in qua ab uno latere extant littere, in hec verba V. MICHAEL DI. GRA. VENEC. DALMACIE. ATQ. CROACIE DUX. Ab alio diui Mard seden^ in aella imago sine mitra^ et ducis genibus nitentis et barbati^ ac more veterum capillo pirsso, et ceruice de pendulo ducali in capite insi^oi Quorum utraque vexillum medium inter eas sustentat. In cuius rei fidem me propria manu subscripsi et signum meum solitum apposui. '

«

Iz Arkiva mleta^koga. Liber Pactorum I. str. 17. i 218. Sravni Ljubid listine I. str. 8.

XCII. 1166. U Jegru.

Stjepan III. kralj hrvatski i ugarski, potvrdjuje samostanu sv. Ivana kod Belgrada, darovanje Bogova, Vrbice, i Kameniana, sa svimi pristojalisci, kako mu ih darovaSe kraljevi hrvatski

Kresimir i Svenimir.

In nomioe dei et salvatoris nostri Jhesu Christi. Anno eiusdem incarnacionis millesimo centesimo sexagesimo sexto. Ego Stephanus, Geyce regis iilius^ dei gracia Vngarie, Dalmatie, Chroatie, Rameque rex. Cognoscens et firmiter tenens regii esse officii ad honorem et exaltationem ecclcsie totis intendere viribus, et ecclesiastica pro iure suo seruare, augere ab in . . s . . bus potestate celitus sibi data defendere. Mo-

^ Na koncu rukopisnog Ijetopisa mletackoga Andrije Dandule, n knji2nici 8v. Ambrozija u Milanu, nalazi se takodjer ova listina na kraju rukopisa, s bilje^ikom na koucu listine i „ Balla plurobea habet a fronte sculpta haec verba: VI. MICHAEL DEI GRATIA VENET.^ DAL.M. ATQUE CROAT. DUX. Altrinsecus vcro imaginem. Ducis genuflexi. ante dioutD MaixuioD.^

71

iwsterio sancii JohaDnis, in finibus Dalmatie sito, in urbe, que quondaii], dum in suo atata existeret, Alba vocabatur, confirmaraus et presenti priuilegii testimonio corrobora- mo8 : ut integre fratres predicti monasterii habeant omnes terras illas, quas olim Cresimir et Suennimir quondam Chroatie reges, et eorum principes, iam dicto monasterio iure per- peiao tradiderunt, sicut in eorum priuilegiis continetur, secuadum quantitatem et ter- minam terrarum illarum. Videlicet: terram in Rogoua et Virbiczam cfum aqua molendi- naria et in Chamenian et ceteras terras quas in diuersis locis per Chroatiam sepedictum monasterinm obtinet. Hoc autem edicto presen . . statum confirraamuS; ut si quis infrin- gere temptanerit et fratribus illis de predictis terris diminutionem vel raolestiam aliquara facere voluerit; diuine ire peiiculum incurrat, et nostram se sentiat ledere maiestatera, ac regali iudicio subiaceat. Preterea ob peccatorum nostrorum remisaionem nos eis con- cedimus, ut quoscunque hospites ad inhabitandas terras ilias de quibuscunque locis ad- ducere poterint, ^ nemine nisi a fratribus et eorum prepositis iudicentur, ad neminem cam sigillo vel homine termiuati ire cogantur; quod si quis eis vim intulerit aliquam, predicte sentencie subiaceat. t^actum est autem Agrie istud in communi presencia prin- cipum nostroium, prcsente Sarna, agriensi episcopo, et Stephano, morisene (?) sedis electo. Ampadioo palatino comite, Laurentio curiali comite, Weza • . diensi coraite, Seza, ai- bensi comite, Fulcone saunikiensi comite, Johanne bichoriensi comite, Luca nitriensi (comite), multisqae aliis, qui presenti institutioni interfuerunt

U arkiYU gob. u Zadru^ prepis g. 1258. Farlati priobci ova listinu T. IV. 8tr. 7. veoma maDJkavo.

XCIII. 1166. U Zadru.

Ivan, opat sv. Kr^evana, popisuje medje eema}jdh od Eamenjana^ kqje daroi^a samostanu sv,

KrSevana, Kuema ^upan luckL

Anno ab incarnatione domini MC sexagesirao sexto, indictioce XIIIL Tempo- ribas itaque Vitalis Michaelis ducis Venetie, et Lampredii iadertini archiepiscopi, atque Dominici Mauroceni comitis. Nos denique Johannes sancti Crisogoni abbas, una cum meis fratribus cartulam recordationis iubemus fieri de terra, que manet aput Camenani, quam Cosmaa iupanus de Luca, frater et monachus noster, moriendo in presentia archi- episcopi aiiorumque multorum, qui ibi aderant^ monasterio beati Crisogoni tradidit. Hec namque terra ab orientali usque in occidentali parte in longitudine protenditur; in su- periorij hoc est in orientali parte^ duobus lacis terminatur, in occidentali vero parte via antiqua cum terminis sibi inpositis terminatur. Inde igitur in aquilonali parte luco ter- minari videtur, deinde in australi ora puteo concluditur. £t hii sunt testes ante quorum presentiam hec acta sunt, et etiam ex Sclauis, qui super terram fuerunt quando tradita fuity introscribere curauimus. In primis: Lampredius archiepiscopus^ Josep Zurra Tala- rigi, Diraitrius Cumerzari, Martinus Zluradi, Petrizus Vitaze, Vilcinna Lopre, Borizius Michaeli. Ex Sclauis interfuerunt super terram : presbiter Dominicus, cognoraine Plati- nissa, Tolidrug potsub, et Tolirair, frater eius, et eius filii, Tesen, Peze, nepos, Staniz Lapzanin, Desco Chalini filius, Dabraz filius Draseni, Ciprianus, filius Tolinne de Budi- rairiz, Miros, filius Tolen, Sirnosec, Stefan, filius Uisinni, Pius Viziz, S . . bis, Cusina . . et filius, Pribosina, Berigna, filius Cirnotis Lapzanin. Hii omnes interfuerunt tunc, quando

72

terra fuit Jobanni abbati supradicti monasterii tradita. Et ego Jobanncs, iadertinuB no tarius ibidem interfui , quando Cosmaa iupanus , monachus, moriendo prenominataai terram aput Camenani donauit, et iubente ipso Cosma iupano scripsi et roboraui.

Iz vana: Pars de insula Puscumani.

Matica na pergaineDi u zadarskom gubernijalnom arkiva. Casseta IL br. 12,

XCIV. 1166. 5. svibnja. U Auanji.

Aleksandro III, papa, tie^i Petra liadbiskupa spliefskoga radi njekih pretrpljenih nemljah i progonah, te obedajc: da glede zadarske biskupije niSta odrediti ne6e^ Sto bi vriedjodo prava

i dostojanstvo crkve spljetske.

Alexandcr episcopus seruus seruorum dei. Venerabili fratri P(etro) salonitano arcbiepiscopo, salutem et apostolicam bcnedictionem. Litteras ct dllectum filium nostrunn J(oannem) sacristam latorem prescntium, quem ad sedem apostolicam d^stinasti, tanto benigniori charitate suscepimus^ quanto speciali roatri tue sacrosancte romane ecclcsie ac nobis ipsis tc cognoscimus firmius adherere^ cuius deuoti filii et fideles^ etsi aliquando peruersorum persecutionibus perturbantur, et oprimi videantur ad tempus, ' temporalibus tamen auxiliis non sunt penitus destituti; sed in illa congruum semper inueniunt et tutum suffragium. Illam siquidem deuotionis constantiam et sincere puritatis effectum, quam circa eandem matrem suam romanam ecclesiam euidenter habere cognoscimus, et de qua anteacta opera non sinunt nos dubitare, gratam admodum acceptamque tenemus, et tanto maiori preconio laudis extoUimus/ quanto de sinceriori charitatis indice illam prouetiire sentimus. Inde est, quod nos et romana ecclesia personam ecclesiasticam et ciuitatem tue gubernationi commissam mcra pinguedine charitatis diligimus, et interne dilectionis brachiis amplectimur, propositum et voluntatem feruentem habentes de ho- nore et exaltatioric tua, quibuscumque mo4is cum deo et iustitia fieri potest, libenti animo cogitarC; ac pro tante deuotionis feruore sibi auctore doraino prouidere. Super illis vero' angustiis et pressuriB, que tibi sine ,causa rationabili conferuntur, nec aliter quam de propriis nostris conturbamur, ed ad domrnum preces effundimus^ ut secundnm muititu- dincm miserationum suarum, de imminentibus te persecutionibus in breui cripiat, et ad portum tranquillum deducat. Speramus autem^ quoniam non continebit dominus in ira misericordiam suam^ et faciet cum tentatione ista prouentum^ ut possis sustfnere, et preter virgam correctionis baculum consolationis apponet, ut possis dicere cum pro- pheta: secundum multitudinem dolorum meorum consolationes tue, domine^ letificauerunt animam meam. Cum igitur dominus est, qui potestati maris imperat, et motum eius in ictu oculi mitigat; oculos mentis ad celuoi leu^, unde veniet auxilium tibi, considerand quoquC; qualiter omnipotens dominus gloriam superborum manu puerili in iactu lapidis pusilli deiecerit, et filiis Israel victoriam de raultitudine hostium in muliere una conccs- serit; in illo ipse spem tuam ponas, quod inter imminentes angustfas euentum nonit prosperum suis fidelibus exhibere, et preter lacrymationem et fletum, consolationem in- ducere. De illius ergo auxilio plenam fiduciam obtinens, spiritu fortitudinis induaris et inimicis tuis prudenter et viriliter restiteris et in deuotione beati Petri et nostra imino-

73

biliter persistfis. Si vero . . quod ad comtnodam et honorem sancte romane ecclesie ac tuum debeat pertinere, nobis gratum admodum et acceptum existit. Nos ^nim de iadrensi ecclesia nihil citra iustitiam ct bonorem spalatensis ecclesie de nouo, auctore domino, sta- tuimus, vel statuemus. Ad hec dilectum fiiium L(aurentium) capellanum nostrum frater- nitati tue attcnte recommendamus, rogantes, quatentis pro reuerentia beati Petri et interuentu nostro; de caro eum habeas^ de cetero cariorem. Noueris ad hec nos et fra- tres^ qui circa nos sunt^ per dei gratiam sanos et incolumes esBC; et sic speramus, ecclesia dei in proximo pace potietur tranquiila. Datum Anagnie III. nonas maii.

Farlati Illyricum Sacrum. T. IIl. str. 186.

XCV. 1166. 20. Bvlbnja-

Mcyo biskup kotorski^ biljeH novo posvecene oltare u crkvi sv, Trifuna.

f Ego Maio epiBcopus declaro, quod duodecimo anno mei episcopatus^^cum con" fratribus nostris episcopis: Lazaro albanensis, et cum Martino driuastensis, et cum Ju- hanne episcopo dulcinensis, sacrauimus^ ecclesiam sancti Triphonis nostri episcopatus, adiunctis abbatibus, Michahele abbate (archimandrita) sancti Johannis, et cum Petro abbate (archimandrita) ^ sanctorum Sergii et Bachi, et Johanne Abbate sanoti Salua- toris antibarensis, et Petro abbate sancti Michahelis catarensis, et Triphone abbate sancte Marie buduensis, et Petro abbate sancti Petri, et Johanne abbate sancti Georgii, et Georgio abbate sancti Sahiatoris arbanensis, cura tribus aitaribus, quorum medium sa- craui ego Maio ad honorem sanoti Triphonis et sanctorum martyrum Primi et Feliciani ; aliud altare a sinistro latere sacrauit Lazarus episcopus arbanensis ad honorem beate Marie sanctorumque innocentum, nostra concessione et voluntate ; a dextro videlicet latere sacrauit altare Johannes episcopus dulcinensis^ nostra concessione et voluntate ad honorem sanctorura apostolorum, et sanctornra martyrum Johannis et Pauli. Anno incarnacionis domini nostri Jhesu Christi, millesimo C. LXVI indictione XIII. (XIV.) terciadecima kalendas iulii , in sede apostolica residente papa Alexandro , impe- rante piissimo et semper triumphatore Hemanuhele, duce existente Dalmaoie atque Dioclie kyr Izaaacio, qui in eadem dedicatione sua gratuita voluntate et benignitate affuit. Priore Vita, existente in Cataro. Petrus soacinensis electus interfuit et AndrSas prior arbanensis cum toto populo ciuitatis.

Matica na maloj pergameni, na Djekih miestih izpravljeoa, nalazi se u knji^nici akademije jugoslavenske. Sravni Farlati. T. VI. str. 433.

XCYI. 1167. U Zadru.

Lampredio nadbiskup zadarski, s knezom Dominikom Maurocenom i s ostalimi vlasteli zadar- , skimi, dopituju zemlje od Braviza {Obrovca) samostanu sv. Marije u Zadru,

Anno ab incarnatione domini millesimo centesimo sexagesimo septimo. Indictione XII. (XV) temporibus itaque Vitalis Michaelis, ducis Venetie, et Lampredii iadertini

^ Rie5 archimandrita je obadvakrat pripisana odozgor.

^ I

74

archiepiscopi^ atque Dominici Mauroceni conaitis. Nos denique prenominatus Lampredias archiepiscopus et Dominicus Maurocenus comes, et alii nobiles viri^ qui in isto placito interfuimus, iubemus fieri cartulam recordationis de placito, quod abbatissa sancii Pla- tonis^ Urania, contra Sceraosam sancte Marie abbatissam, de terriS; que in Brauizo aite sunt, placitabant, quas Petrus, Semiuiti filius, una cum filiis Crine et suis propinquis prenominato cenobio dederant. Hec namque terra inoipit ha (sic) territorio sancti Crisogoni ex utraque parte,, usque ad riuum descendentem, et ex. ulia parte riui ascendentemt usque ad siluam iuxta territorium sancti Nicolahi, preter quasdam terulas in medio po- sitaS; que sancti Crisogoni fieri probantur. Dicebat enim sancti Platonis abbatissa: hec terra cenobio sancti Platonis attinere, et testamentum ostendebat, quod a quodam viro pro viginti romanatis emerat. Contra, sancte Marie abbatissa respondebat: immo nobis attinet, et nos eam semper laborauimus, et per manus^nostras aliis ad laborandum tra- didimus^ quia Petrus, Semiuiti fiiius, una cum suis propinquis hanc terram monasterio beate Marie dederat, et etiam testamentum indeostendebat. Und^nos rationem perscru- tantes ex utraque parte^ iudicauimus Scemose abbatisse sancte Marie cum sex sanctis monialibus suum testamentum affirmare, quod ipsa, ut curia precepit, coram pluribas affirmauit. Hoo actum est coram his testibus: Josepho iudice, Crisogono iudice, Madio plebano sancti Petri, Michaele plebano sancti Petri, Nicolao Milzaci; Andrea Lisce, Zurra Talarigi, Lemesso^ Vilcinna filio Lopre, Grubessa filio Josephi, Micha, filio Tripte, Gre- gorio Vitaze, et Stephano Cosutti, Jacobo Segurlutti, Surdano atque Stephano Zese. Bt ego Johannes sancte Anastasie subdiaconus atque notarius; ibidem cum his supradictis testibns interfui; scripsi et corroboraui.

Iz atarog zapisnika zad. samoBtaoa ev. Marije.

XCYII. 1167.

Stjepan III. hralj hrvatski i ugarskiy potvrdjuje Sibendanom stara prava.

Anno dominice incarnationis millesimo centesimo sexagesimo septimo, anno oc- tauo regni mei. Ego Stephanus rex Ungarie^ Croatie atque Dalmatie, iuro super sanctam crucem, vobis Sibinicensibus, meis fidelibus ciuibus, firmam pacemi mihi et filio meo, aut successoribus meis^ tributarii ne sitis, comitem vero, aut iudicem, quem eotnmuney et consilium ellegerit; ordinabo, et lege antiqua constituta vos uti permittami preter quod introituS; portus ciuitatis, duas partes rex habeat de extraneis^ tertiam verp comes ciuitatis, decimam autem clerici. In ciuitate quoque vestra neminem Ungarorum, vel alienigenarum habitare perraittam, nisi quemque voluntas vestra expetierit. Cum autem ad vos coronandus, aut ubicunque regni negotia tractatnrus aduenero, nemini ciuium vis inferatur domorum suarum, nisi quem dilectio vestra susceperit, aut si dominium meum aliquem aggrauare uidebitur, tt alio ire voluerit, secure cum uxore, et filiis, et familia, et omnibus suis, quocunqne sibi placuerit, eat, et hoc illis concedo per regale inditium, et singulariter, et quod extra ciuitatem non exeat, si de ciuibus iudjcare vo- luerit, in ciuitate cum iudicibus, comite et nobilibus iudicetur Hoc autem sacramentum a rege Stephano Geyse regis filio, et a principibus Ungarie confirmatum est. £go Sayaa collocensis archiepiscopus laudo, et confirmo; Ego Vlcina Ultrasiluanus laudO| et con*

!

76

9

firQip. Ssgo StepbanuB morSsene Bedis electus laudo, et confiraio. Ego Onopodinus comes Piillatinus, atque baQus^ iaudo et confirmo. Ego Fulcus laudo, et confirmo. Ego Qurcba laudo et conlirmo. Ego Smaragdus iaudo, et oonfirmo* Ego Tupco laudo, et confirmo.

Liber Commemorialium. U mlet. arkiya sr. Pej^r Cod. R. Hung. T. II. p. 179.

XCVIII. 1167. 22. koloTOza. U BeneTeutn.

Aleksandro IIL papa^ javlja svomu poklisaru u Balmaciji kardindlu Albertu, kako je podao

nalog nadbiskupu zadarskomu radi izhavlenja njekog Bonumira od Siponta, primjetiv t^edno,

da mu ne bi s voljom bilo, kad bi ga spljetcani za svoga nadbiskupa izabralu

Alexander episeopns seruus seruorum dei, dileeto fijio Alberto, tituli sancti Lau- rentii in Lucina presbytero cardinali,- apostolice sedis legatO| salutem et apostolicam be- nedictionem. Litteras deuotionis tue paterna benignitate recepimuS; et intellecta earum continentia pro iiberando filio Bonumir de Siponto, venerabili fratri nostro Lampridio archiepiscopp et nobilioribus de Jadra^ iuxta quod uos rogasti^ litteras satis diligentes et efficaces transmisimus. — De cetero super eo^ quod nobis significasti; quod clerus et populus spalatensis te in pastorem suum voluerunt assumere, tibi voluntatem nostram et animum aperimus, quod si etiam tu velles, et maior pars fratrum uostrorum instaret, nulla ratione consentiremus^ nec unquam possemus induci, quod a nobis absenteris, a quibus ita pure et sincere diligeris^ et tam carus acceptusque haberis. Quapropter hu- iusmodi ab anirao tuo sollicitudinem et suspicionem omnino propulsa, iniuncte tibi lega- tioni prudenter et studiose intendas, ut ecclesia romana de diligentia et studio tuo letum incrementum recipiat, et tu quoque de labore et yigilantia tua fructum dignum valeas reportare. Datum Beneuenti XL kal. septembris.

Farlati. Illyricam Sacrum T. III. 188.

XCIX. 1167. 29. proslnca. U Beneventa.

Aleksandro UI, poSHjd^udi nai^iskupu dubrovadkomu nadbiskupski plast, poivrdjuje po^ed i

povlastice crkve dubrovadke.

Alexander episcopus Beruus seruorum dei, venerabili fratri Tribuno ragusino archiepiseopoiy eiusque suocessoribus canonice Bubstituendis in perpetuum. In eminenti apostolice sedis specala disponente domino constituti, fratres nostros archiepiscopos, (et) episcopos tam vicines, quam longe positos, fraterna debemus caritate diligere, et de il- lorum tranquillitate soliciti debemus existere. Iccireo venerabilis in Christo frater archi- epiw^w^ fuis iaatiB poetulationibua clementer annuimus, et ecclesiam ragusioamy cui auctore domino preeee dinosceris, ad exemplum predecessorum noBtronim felicis memorie Innocentii, Anastasii, Ajdriani, romanorum pontificum, sub beati Petri et nostra protec- tione suscipimuB; et presenti scripti priuilegio communimus, statuentes: ut quascumque poBsessiones, quecunque bona, eadem ecclesia in preBentiarum iuBte et legitime possideti

76

aut iQ fatfiruni concesaione pontificnm, largitione regum, vel priucipumy dotatione fide- liura, vel aliis iustis modis prestante domino poterit adipiBci, firma tibi tuisque sucoes- soribuB et illibate permaneant. In qnibus hec propriis duximus expriroenda vocabulis : Omnes parochias ad ius commisse tibi ecclesie pertinentes, scilicet: regnum Zachulmie, regnum Seruilie et regnum Tribunie, ciuitatem quoque catharinensem seu RosCi budua- nensem Auarorum, ticiniatensem, scodrinensem, driuastensem, et polatensem, cum ab- batiisy ecclesiis et parochiis suis. Confirmamus etiam vobis omnes possessiones, qnecna- que bona in ecclesiis, decimis^ vitlis^ colonis; agris, prediis, nemoribus, montibus, coUibus, aquisy pratis, aut quibuslibet rebus aliis diocesane vel proprietarie dispositioni^ tituloy predicta ragusina ecclesia iuste et canonice possidet. Pallei quoque usum, pontificalis videlicet officii plenitudinem, humilitatis et iustitie signum, ad missarum solempnia cele- branda, sicut antecessoribus tuis concessus fuisse dinoscitur, et in festiuitate beati Blasii tibi tuisque successoribus auctoritate apostolica confirmamus. Quod his diebus tantum, adiuncto festo beati Blasii; fraternitas tua uti meminerit, quibus antecessoribus tois ab apostolica sede constat indultum. Sane sucessores tuos a nobis nostrisque successoribua consecrationis gratiam in perpetuum decernimus recepturos Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat prefatam ecclesiam temere perturbari, aut eius» possessionea auferre, vel ablatas retinerC; minuere, seu quibuslibel fatigare molestiis, sed omnia in- tegra conserueutur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concesse sunty usibus omnimodis profutura, salua sedis apostolice auctoritate. Si qua igitur in futurum ecclesiastica, secularisque persona, hanc nostre constitutionis paginam/ sciens contra eam temere venire temptauerit, secundo, tertioue commonita, niei presumptionem suam con- grua satisfactione correxerit, potestntis, honorisque sui dignitate careat, reamque se diuino indicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine dei et domini redemptoris nostri Jesu Christi alieoa fiat, atque in extremo examinis districte ulcioni subiaceat. Cunctis autem eidem loco sua iura seruantibus, sit pax domini nostri Jesii Christi, quatinus et hic fructum bone actionis percipiant^ et apud districtum iudicem premia eterne pacis inueniant. Amen, Amen. Amen. L. S. Ego Alexander catholice ecclesie episcopus ss. ' f Ego Bernardus portuensis et sancte Rufine episcopus ss.

t Ego Hubaldus presbiter cardinalis tituli s. Crucis in Hierusalem ss.

f Ego Johannes „ » » » Anastasie ss.

f Ego Albertus „ „ n » Laurentii in Luoina ss.

f Ego Boso „ n n n PudentianB tituli pastoris bs.

f Ego Petrus 9 n n » Laurentii et Damasi bb. ^

f Ego Johannes „ n n » Marci bb.

f Ego Theodinus „ „ „ „ Vitalis tituli Vestine bs.

f Ego Jacinthus diaoonus „ sancte Marie in Cosmedin sb.

f Ego Ardiclo „ » » Theodori ss.

f Ego CinthiuB ,, » » Adriani bs.

f £go Hugo „ n n Eustachii luxta templum Agrippe ss.

f Ego Vitellus ^ n n Sergii et Bachi ss.

f Ego Petrus „ n n Marie in Aquiro bs.

Imalo bi stojati : in DamaBO.

r

77

Datam Beneuenti per manum Girardi sancie romane ecclesie notariuoi. UII. ka- lendaa ianuarii, indictione prima, incarnationis dominice anno MCLXVII. pontificatuB ▼ero domni Alexandri pape tertii| anno VIII.

Olovna pe^Ht viseca, s nadpidom. U sredini: ^S. Petrus. S. Paulus. Alexander P. P. III. ^ Na okolo: ^Vias tuas domine demonstra mihi."

Iz rukopisnog bularia dubrovadkog. str. 241. Illjr. Sacr. T. VI. str. 80. ima ovu buln Bamo II izvadka.

C. 1167. 29. prosiiica. U BeneTentu.

Aleksanelro III, papa, nalaie tveienatvu ulHnjskotttu i barskomu, da ne sluSagu svoje biskupe,

dok se avi nepokore nadbiskupu duhrovadkomu.

m

Alexander epiacopus. aeroua seruorum dei, dilectis fiiiis uniuersis clericis per dulohinensem et antiuarensem episcopatus constitutis, salutem et apostolicam benedictio- nem. Sicnt ex insinuatione venerabiiia fratris nostri T(ribunii) ragusini archiepiscopi nnper nobis innotuit, dulchinensis et antiuarensis episcopi, ita contra eum et ecclesiam saam comua elationis et wperbie calcariura erexerunt, per inbbedientie vitium adeo graniter deliquerunti quod aoctoritate romane ecclesie et sua ipsos excommunicationi flabiecit. Sed ipsi in sua obstinatia indurati, delicti sui reatum recognoscere noluerunt, neo ad satisfaetionem redire curarnnt. Unde merito de ipsis potest dici: computruerunt iumenta in stercore boo. Jam enim videntur infixi in limo profundi, et puteus abyssi 08 Baum Buper eos clauBiBse videtur. Sane scire debent, quod obedientie virtus omne Bacrificiorum genus incomparabiliter antecedit, et per ipsam primum hominem, qui cor- raerat miBerabiliter per superbiam, omnipotens deus mirabiliter celesti glorie reparauit. Unde nos per apostolica eis scripta mandauimus, et in virtute obedientie precepimus, qaatenuB a predicto archiepiscopo absolui, cum omni humilitate- et pacientia postulent, et sibi et ecclesie sue iure metropolitico supliciter et denote obedientiam debitam et reuerentiam impendant. Quod si neuum superbie et inobedientie dati in reprobum sensnm deponere noluerint, nos legato, quem ad partes illas domino fauente dirigimus, firmiter mandauimoBy ut sententiam arqhiepiscopi inconcusse faciat et inuiulabiliter obseruari, et alio modo, si nec bIo resipuerinti in ipsos studeat vindioare. VobiS autem nihilominus precipiendo mandamus, ut predictiB episcopis donec in excoramunicatione perstiterint, filialem deootionem ant Bubiectionem aliquam nullo modo exliibeatis, nec eos reuerea- mini, quoasque archiepiscopo, tamquam metropolitano suo studeant in his, que dei sunt, humiliter obedire. Datum Beneuenti IIII. kal. ianuarii.

Dole visi olovna pedat pape Aleks. III.

Ballarinm Ragoiioum. atr. 244. Illyr. sacr. T. VI* str. 81. sa vise prazninah.

CL 1167. 29. prosiuca. U Beneventu.

Aleksandro III. papa, nalaSe strogo sve6enstvu gomje Dalmacije, da se ima pokoriti duhro-

vadkomu nadbiskupu Tribunu.

Alexander episcopuB seruus seruorum dei, venerabilibus firatribus politanensi, Bvaeensi et driuastenBi episcopis et dilectis filiis uniuersis clericis staniensis; scutari-

80

sufficerat sibi coniugem legitimam relinquere, sed ad sue anime damnationem perpetuain, alteram sibi sociauit, que proxima consanguinitatis linea iuncta cum coniuge derelicta. Ea propter quia hec catholica ecclesia perorrescit, sancti spiritus gladio .feriendo illum compescite, ut ad viam rectitudinis cum uxore pristina unanimiter perseuerare vaieat. Izvana: G. Salonitano Archiepiscopo.

Iz c. kr. dvorskoga arkiva u Becu, medju pismi spljetskimi.

CV. 1168. 3. sieCnja. U Beneventu.

Aleksandro 111, papa, neUaie Dradanom rimskoga obreda, da iestito primu dnhrof?a6koga

nadbiskupa Tribuna, kao papinskog poslanika.

Alexander episcopus seruus seruorum dei, dilectis filiis abbatibus et ceteris La- tinis, tam clericis, quam laicis apud Durachium commorantibus, salutem et apostolicani benedictionem. Ne cura dominice ouis his, qul in diuersis mundi partibus sunt consli- tuti; posset deesse, romanus pontifex alios in partem iniuncte sibi administrationis vo- cauit, ut solicitudinem et curam, quam presens non potest omnibus simul impendere, per illos studeat diligentius ministrare. Unde quia vos non possumus corporali presentia visitare, nec fratres nostri cardinales, qui ad illustrem constantinopolitanum imperatorem pro tempore destinantur, ibi possunt diuturniorem apud vos moram habere, per venera- bilem nostrum T(ribunum) ragusinum archiepiscopum, virum honestum, prouidum pari- ter et discretum, vos tamquam dilectos filios duximus visitandos, ut vice nostra ea, que inuenerit inter vos euellenda, euellat, et plantet que nouerit complantanda. Ideoque uniuer- sitatis vestre prudentiam per apostolica scripta monemus, atque mandamus, quatinus pre- dictum archiepiscopum ad vos venientem benigne recipiatis, et monitis et mandatis ip- sius in his, que ad animarura vestrarum spectant salutem, humiliter annuere et obedire curetis, neC excommunicatis suis^ presertim antiuarensi et dulchinensi episcopis, donec in excoHimunicatione perstiterint, communicare presumatis, ita quod lios deuotionem vestram commendare possimus, et ipse in vobis bonam valeat sementem plantare Datum Beneuenti tertio nonas ianuarii.

Pendet buUa plumbea; Alexandri tertii PP.

Ballarium Ragasinum. str. 2G3. Illyr. Sacr. T. YI. str. 81. pogrieSno.

CTI. Oko god. 1168, 12. velja^e. TJ Beneventu.

Aleksandro IIL papa, savjetuje novomu nadbiskupu spljetskomu Gerardu^ neka se nehrini odmdh u poiktku suviSe za blago svoje erkve, jer je veliku ragdraSenost proti sebi pobudio.

Alexander episcopus seruus seruorura dei, venerabili fratri Girardo spalatensi archicpiscopo, apostolice sedis legato, salutem et apostolicam bencdictionem. Intellectia anxietatibus et sollicitudinibus tuis^ quibus vehementer urgeris super conseruandis iusticiis ecclos e tiie^ satis inrli? tnara sumus prudentiam admirati, eo quod nimis repente super cpiticopatu et aliisi cepori.^ questiones mouerC; cum deceat e[liscopum usque ad annum ita

81

omnia viderey tamquam non videat^ et in flimplicitate dissimulare, que alias essent du- riua requirenda. Quapropter raonemus prudentiatia tuam, conaulimus et horlamur, ut in presentiarum his supersedeas^ statora terre, et qualitates et mores horainum plenius cog- noscere 'studeas, et paulatim rationes ecclesie tue diligenter inquiras; et cum fueris super his inforraatus^ si qnid questionis vel dubietatis emerserit, nobfs confidenter sig- nifices, securus et certus, quod nos fraternitati tue, in quibus salua conscientia pote- rimus, libenti animo deferrC; et in iustitiis tuis tibi taroquam venerabili fratri nostro adesse curabiraus, et fauorem et auxilium conferemus. De cetero S. latorem presentium ad te redeuntem sinceritati tue solicite commendamus, rogantes atque monentes, qua- tenus cum . . opportunum habueris, quod doroino volente in proxirao erit, predicto S. ita prouideas et benefacias, quod tibi possit deuotior, et magis fidelis existere, et preces nostras sibi sentiat apud te profuisse. Datum Beneuenti II. idus februarii.

Farlati. Illyrioum .Sacmm. T. III. p. 189.

CVII. 1168. 4. srpnja. U Dubrovniku.

Ivan od Kanala, sviedodi, kako je na§ao pravdu pred sudom u Dubrovniku.

In anno dominice incarnacionis, millesirao centesimo LXVIII. indictione priraa, quarto die intrante raense iulio. Ego Jobannus de Canale, hoc breue fie^i rogo con- scriptura. Missus equidem a doraino Vitale Michaele duce Venecie, Chroacie atque Dal- inacie, cum oranibus einsdem regni consiliariis atque iudicibus, veni ad presentiara Ra- gusium doraini Tribuni Michaelis archiepiscopi et consulura eiusdem ciuitatis, atque iudicum querere iusticiam de naue fracta ^pud sanctum Martinura, taoi pro me, quam pro omnibus meis sociis, quibus aliquid in ea contigit. A quo archiepiscopo et oranibus prescriptis bene receptns, tantam iusticiara habui, quantam nec in Venetia habere po- tuissem. Videlicet, ut nullus aliquid Raguseus de rebus in eadem naue acceptis negare posset, voluutate consulatus, archiepiscopus norainatus cura toto clero excommunicationem uniuersaliter fecit, ut qnocunque modo aliquis Raguseorum habuisset aliquid, secundura legera duas raihi reddere partes, et tertiam habeat sibi, quod et fecerunt. Ilios autem quos ibi fuisse per rae »ciebara, sacramento constrinxi omnia reddere ut predixi, iussu consulatus et iudicum. Sed quia non potui expectare illos, qui in ciuitate non erant, rogaui dominum archiepiscopum, ut vice mea illud quod rainus habui, una cura Pan- cratio reciperent sub sacraraento et raihi mitterent vel seruarent. Eapropter de tanta iusticia grates maximas omnibus ferens, quietos omnes Raguseos fieri coram vobis sub- scriptis de hac re dispono, tam per me, quam et personis que in antedicta naue mea aliquid babuerunt. Sicut ab eis data mihi licentia in conspectu ducis fuit, et omnibus Venecie nobilibus. — Quod si aliquis propter hoc damnura aliquod Raguseo alicui in- tnlerety per rae restauretur duplicatura, et raeos heredes, omni sine intermissione. f Ego Johannes da Canale manu mea subscripsi.

f Ego Tribunus dei gratia Ragusines sedis humilis archiepiscopus m. m. s.

f Ego Mauresa, consul Ragusii, testes (sic).

f Ego Mauresa — Macie Ragusii consul, scripsi.

6

82

f Ego Alexias, consul Ragusii, manus roeas (sic) scripsi.

f Ego Pancracius Ragusii, testis.

Ego Marcus diaconus et comunis notarius, rogatu Johannis de Canale scripsi^

Matica na pergameni veoma liepo pisaua, u arkivu okru^ja dubrovaSkog Fasc. I. N. 27.

CVm. 1167-1169. 23. proslnca. U Beneyentn. '

Aleksandro III, papa, nalaie nadhiskupu spljetskomu, neka prisili gradjane Sibenidke da po-

vrate one stvari^ koje oteSe Gotfridu, sinu Bonumira od Siponta.

Alexander seruus seruorum dei, venerabili fratri G(erardo) spalatensi archiepi- scopo, apostolice sedis legato, salutem et apostolicam benedictionem. E transmissa di- lecti filii nostri relatione nobilis viri Bonumir de Siponto, auribus nostris innotuit, quod homines de Sevenico, Guofrido filio eius violenter et furtim res suas auferre non dubi- taruut. Unde, quoniam eidem B. tum ex ofiicii nostri d^bito, tura etiam consideratione deuotiooisy quam circa nos specialiter gerit; in suo iure adesse debemus, fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatenus predicte ciuitatis homines, qui hoc facinus commiserunt, instanter moneas et districte compellaS; ut ea, que furtim vel per violentiam filio prefati B. abstulerunt, eidem postposita cunctatione remittant. Quod si infra con- gruum terminum a te sibi prefixum facere forte renuerint, eos usque ad dignam satis- factionem excommunicationis vinculo non differas iunodare. Datum Beneventi X. kal. Januarii.

Farlati. illyricam Sacrum T. III. p. 190..

CIX. 1168-1169 6. travnja. U Beneventu.

Aleksandro III, papa, nalaie kanonikom spljetskim^ da svomu sudrugu CmUy otetu kanonWcu

iast povrate,

Alexander episcopus seruus seruorura dei, diiectis filiis archidiacono, archipres- bytero, et canonicis spalatensibus salutfm et apostolicara benedictionem. Litteras^ quaa nobis vestra dominatio destinauit, benigne recepimuS; ex quarum tenore comperimus quod Cern. concanonicus vester, ecclesia sua nuUa sit aha de causa priuatus^ nisi quod pro dolore capitis, sicut ei fuerat iniunctum, in ecclesia legere semel neglexit. Unde quoniam hec facilis et levis culpa fuit, quam debuerit ita dure tractari, discretioni vestre per apostolica scripta mandamus, quatenus, si alia causa non fuit sue priua- tionis, nisi quam nobis exposuistis, ei ecclesiam suam, omni excusatione et appellatione cessante, in integrum auctoritate nostra restituatis, et in pace faciatis dimitti. Satis enim fuit ei ad penam usque ad nos laborare. Si autem pro alia culpa fuit expoliatuS; vos

Jaffi^.

r^

83

causam audiatis, et ita fine debito terminetis, quod idem C. non possit conquQri se iniuste grauari. Datum Beneuenti, nonas aprilis.

Farlati. Illyricam Sacrum T. III. str. 191.

CX. Oko g. 1168— U69. 1. lipnja. U Beneyentu.

Aleksandro IIL papa^ nalaze Hvaranom, da protjej^anoga svoga biskupa Martina, iz nova

hiskupom priznadu.

Alexander episcopus seruua seruorum dei, dilectis in Christo filiis Chaialisio co- miti strenuissimoy et uniuersis nobilibus pharensine insule salutem ot apostolicam beuO' dictionem. Insinuatum nobis esse noueritis; quod erga fratrem nostrum Martinum epi- Bcopum et pastorem vestrum; diabolo instigante, noo congruam habeatis indignationem, dicitis enim eum^ quem in iuuentute honorifice habulstis, nunc scnectute grauante vobis esse incongruum, et inhonestum ; volentes vestro arbitrio meliorem eligere, cum do- minus illum ecclesie vestre diu constituit esse pastorem Sed quia non licet, per apo- stolica scripta vobis mandamus, ut tam eos, quam et ceterarum insularum rectores eum usque ad obitum suum magis quam aliquando reuerenter habeatis. De cetero autem, si quisquam huius amentie causa fraudare in decimis visus est, aut primitiis, ex penitentia ductus non emendauerit, atque illi debitam non exhibuerit reuerentiam, prout nostra fa- cultas est, apostolica auctoritate excommunicationis vinculo innodamus. Datum Beneuenti, kalendas iunii.

Laciufl de regno Dalm. et Croat. Lip. III. cap. XIII. Parlati IV. 242.

CXI. 1168—1170. 31. siednja. U Beneventu.

Aleksandro III, papa, podaje svojemu poslaniku Gerardu^ nadbiskupu spljetskomu^ naputaky

kako se ima postupati prema onima, koji imadu dvie lene.

Alexander episcopus seruus seruorum dei. Yenerabili fratri G(erardo) salonitano archiepiscopO; apostolice sedis legato salutem et apostolicam benedictionero. Super eo, quod a nobis tua fraternitas requisiuit^ quid videlicet faciendum sit de bigamis, inquisi- tioni tue litteris presentibus respondemusi quod et ordinatores potestate et oflficio ordi- nandi^ et ordinati, si ad sacros ordines promoti fuerint, eisdem dobcnt ordinibus omnino prluari; quia in bigamis contra apostolum dispensari non Jicet^ ut ad sacros ordines de- beant promoueri, vel in eisdem, si promoti fuerint, possint aliquatenus permanere. In ordinatore autem potest dispensatio adhiberi, ut ordinandi potestate et officio non pri- uetur. De simoniace vero ordinatis iuxta postulationem tuam certum tibi non possumus dare responsum, nisi plenius nosceremus qualiter fuerint ordinati, cum quidam, licet secundum quamdam speciem*; utpote ignorantibus ipsis ordinatis. simoniaci non sunt. Yerum super eo, quod in quarto et in quinto gradu consanguinitatis quidam in prouincia tua dicuntur esse coniuncti, propter duritiam populi talia matrimonia, licet sint contra sacrorum canonum institutionem contracta^ sub silentio et dissimulatione pretereas; et

t"

l'.*'^

'Mfl:»- >

«*•

84

ne similia d*^. cetero matrimonia contrahantur, uniuersis generaliter studeas in communi synodo sub interminatione anathematis prohibere, decernens, quod talia matrimonia, si post prohibitionem tuam contracta fuerint, irrita debeant esse, et tu deinceps, si jn pre- scripto gradu consanguinitatis contracta inueneris, cassare nepuaquam omittes. Uxores autem iuxta diuine vocis preceptum et commonitionem apostoii dimittere nullus pre- sumat, nisi sola fornicationis causa. Et si quis uxorem suam ob aliam causam dimiserit, eum ad ipsam celerius recipiendam, auctoritate nostra et tua arctius studeas districtione ecclesiastica coercere, et si eam ob causam formicationis dimiserit, vel oi reconcilietur, aut ipsum ea vivente continentiam seruari compellas. Datum Beneuenti II. kalendas februarii.

••

Farlati. Illyr. sacrum. T. III. Btr: 191.

••'^:.-

-■^'

CXII. 1169. 30. sie^nja. U Beneventa.

Aleksandro III. papa, nalaie Mir^u, biskupu senjskomu^ da bude pjeran i pokoran nadbiskupu

spljetskom, kcu> Sto mu predSastnici bijahu.

Alexander seruus seruorum dei, venerabili fratri Mireo episcopo salutem et apostoHcam benedictionem. Significauit nobis venerabilis frater noster G(erardu8) spala- teusis archiepiscopus, apostolice sedis legatus, quod cum sibi sis metropolitico iure sub- iectus, ipsum debita obedientia et subiectione fraudare presumas. Quia igitur non decet tC; nec nos possumus aliqualiter tolerare, quod prefatus archiepiscopus, qui tam fer- uenter et precipua nobis est affectione meutis adstrictus, honoris vel dignitatis sue quam- libet diminntionem sustineat, fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatenus eidem archiepiscopo metropolitano tuo» quemadmodura predecessores tui suis consueue- runt antecessoribus obedire, contradictione et appellatiane sublata, debitam obedientiam et reuerentiam promittas, et humiliter ac deuote persoluas ita, quod aduersum te propter hoc iterata querela merito ad auditum sedis apostolice proferri non possit. Sane si te predicto archiepiscopo rebellem amodo, vel minus obedientem esse conceperimus, con- turoaciam et presumptionem tuam grauiter auctore domino puniemus, quod pena tua subditis erit exemplum, prelatis suis obedientiam obseruandi. Datum Beneuenti tertio kalendas februarii.

Farlati. Illyricam Sacrum. T. IV. str. 118.

CXIII. 1169. 13. svibnja. U Dubrovniliu.

Poslanici pizanski dine savez prijateljstva s Dubrovdani i sa Spljetiani.

In nomine Jhesu Christi veri dei eterni. Aroen. Ego Albertus Pisanorum consul et legatus, et. Marcus et Burgundiifs iudox, similiter legati, constituimus et ordinamua tam pro nobis, quam pro toto populo ciuitatis nostre pisane, firmam et illibatam pacem vobis consulibus Ragusii, Vitali et Lucaro et Laropridio et Felicio et Michatio et Da- braslauo, et uniuerao populo supradicte ciuitatis Ragusii, tali modo: Ut quicumque Ra-

85

gaseus nostris in partibus vel in nostro districtu deuenerit, tam ipse, quam .et omnis res eius, salue sint et secure et a nuUo noatratum yiolentiam ed daronum patiantur, si vero aliis in partibus qualibetcumque; aliquis Raguseus ab aliquo Pisano inuenietur, nuUum ab eo damnum in persona sua vel in rebus suis Raguseus patiatur, nec erit in consilio vel facto aliquis Pisanorum, qualicumque in parte, ut a quoquam damnietatem in persona sua aut rebus suls^habeat. Si vero contigerit aliquem Pisanorum, aliquam iniustitiam alicui Raguseo facere, iufra triginta dies rationem ac iustitiam plenam coram vicecomitibus vel consulibus vel prelatis nostris, in regione in qua iniustitiam passus est, consequatur. Sin autem in regione illa nullum prepositum habuerimus, a nauclerio nauis que ibi inuenta fuerit, iustitiain similiter habeat. Sed si nauclerius nullus ibi aderit; aliquis vel aliqui Pisanorum bonorum hominum, qui illic intererunt, ad hoc eli- gantur, ut Raguseo coram eis Pisanus rationem faciat. Hec autem pax in perpetuum a nobis custodietur et obseruabitur, salua tamen fidelitate domini nostri imperatoris Fede- rici. Hanc autem pacem, ut ut prescriptum est, se firmam et illibatam custodire, Mafcus vicecomes npster constantinopolitanus, nobis predictis legatis consentientibus, iurauit. Sta- tuimus etiam: ut nullus Raguseus nostris in partibus vel m nostro districtu, aliquem comercium vel aliquam directuram pro qualicumque sua merce, alicui persone priuate vel publice tribuat. Hanc autem pacem in uno quoque anno a nouis vicecomitibus no- stris constantinopolitanis iurare faciemus. Hoc actum est Ragusio, in palatio archiepi- scopi prescripte ciuitatis. Anno dominice. incarnationis, millesimo, centesimo, LXVnH indictione secunda. HP deoimo die mensis roadii. Coram testibus Stephano, Vito, Cerno, ValentinOy Nicolao, ciuibus Ragusii, et coram Panchatio (sic) camerario nostro, et Enrigo Pandulfi; Gualfredo Rabie, Giraldo Buchie, Vgolino f^etridenlis, ciuibus pisauis. Hanc vero pacem quam vobiscuro constituimus, et ut suprascriptum est confirmamus, eandem et cum Johanne comite Spalati et omnibus Spalatinis similiter constituimus et confirmamus.

U dnbrova^kom okra^Dom arkivu. Osim izvornika, ima jo§ dva stara prepisa na pergameni.

CXIV. Oko god. 1169—1170.

ObHna popovska predbacuje Dubrovdanom da su naruSili mir, i pozivlje ih na stanak u Zatonj,

(OTk flOnOBIkCK6 OnikNHIie KHe^V AVBpORbYkKOUV N r|iaA>»CKOH 0(nik)KHN-ft. TO, €pC CMO VrOKOflHAH CTaHbKM SS^bMtjVb 8 HeA^KilV , A^ BH HH CT6 p6Ki1H , A^ C6 CTAHCMO HA HOH CT|^aN« ptKC , N6K6M0 (h)tH Kb BAMb HA OHV CTf^AHV , A^K NH Ht l^HKOHb , A^ BH f^AAOCAaBS '

AABbyic pvKS, Tcpe ra Be:;acT6. a^ (a)KO kcmo n|»aBOMV CTanbKV, b kh AbHb AspbACB ^hnh, V TbA6 ^hnh AA C6 cTaHCMO V a^aTOHt, a^ HMaMO BiiacTcabCKV noTptsv. h KaKa 6 Bania npa-

BHNA, VrOKOpnCTC, A^ nVTHHKa HptAaAC TpbCTCHHVaHe na CTaHbl|t, TCp 6 S6KAH M1lHbK6BHKb ]ipx-

HHHiv V rpaAb npHBeab. sor bh a^h arbApaBne. ^ Odozdol : Kn6:(V h onbKHHi.

Matica u c. kr. dvorskom i dr^.avnom arkivu n Be6u. Ragusa broj 987. oafafik, Pamdtky, iroa viSe pogrieSakab.

' 2ivio za vrieme Emanuela cara 1143 — 1180. Vode<^i rat 8 vel. 2upanom DeSom, zamoli OD pomod od Dubrov6anah. ' Na drugoj strani pergamene (membrana rescripta) sabiljeiena au alje- deda, drngom rukom pisana imena dubrovackih vlaetelah:

I

86

CXV. 1169—1170. 18. velja<)e. U BeneTentu.

Aleksandro III. papa, pi§e Gerardu nadbiskupu spljetskotnu, svot^u poslaniku, neka u raepri sto se porodila medju hozjaci % biskupom skradinskim, poradi Vrane, darovane po vojvodi kr-

vatskom Dimitru papinskoj stoUci, ierede odtuku za bozjake.

Alexander seruus seruorum dei, venerabili fratri G(erardo) spalateusi archiepis- copO; apostolice sedis iegato, saluteni et apostolicam benedictionem. In registro patris et predecessoris nostri Eugenii pape, annotatum inuenimus^ Demetrium quondam Dalmatie Croatieque ducem monasterium diui Gregorii; quod Vrana vocatur, tempore bone me- morie Gregorii septimi predecessoris nostri, romane ecclesie obtulisse, cum omnibus mobilibus suis et immobilibus. Unde quoniam inter fratrem nostrum L(ampridium) scar- donensem episcopum; et dilectos filios militie templi^ super monasterio prescripto con- trouersia est suborta; prescrtim, cum idem episcopus hoc ad se iure parochiali spectare proponat; fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatenus iam dictum mo- nasterium^ quemadmodum beato Petro et ecclesie romane fuit a prefato duce oblatum, liberum facias permanere, et memoratos fratres a prelibato episcopo super hoc de cetero molestari nequaquam permittas. Transcriptum autem illius; quod in suprascripto registre inuenimus, tibi presentibus litteris inclusum transmittimus.

Datum Beneuenti XII. kalendas Martii^ anno videlicet MCLXIX.

Failati. T. IV. str. 11.

CXVI. 1170. 30. llpnja. U Verulah.

Aleksandro IIl, papa, potvrdjuje naredbu spljetskih nadbiskupah Gaudija i Gerarda, da sve- denstvo ne mora pridonasati podpore^ kad im nadbiskup ide na put k caru grckomu ili k hrdlju

ugarskomu.

Alexander episcopus seruus seruorum dei, dilectis filiis uniuersis clericis spala- tensibus salutem et apostolicam benedictionem. Quotiens ab apostolica sede super aliqua re confirmatio postulatur, ad concedendum debemus faciles inueniri, et rationabilibus votis gratuitum impertiri consensum. Constitutus siquidem in presentia nostra venera* bilis frater noster G(erarduB) archiepiscopus vester, proposita nobis assertione monstrauit, . quod cum inter vos et laicos super ecclesiis; que tenetis, grauis esset questio exorta.

BOBHKh. nHSnnk neVCNtHSHKb. TS/^lipb MAVaAACHKb. HSaNb Cb r|ia«;(bB2l. ^Wh. UATtO

/IHYHKb. MATIHHA (lilAOCAaBHKb. Mil|kbTHHb CVYHBABHKb. XKpbfb KOTOf^AHHHb. KHAV/^bpHqA 0Tb B|lbTO- ilOMM nailbMA nHKBAApeBHKb. pSCHHb B0A6CililBHKb. HHXHnb MOBbptHIHKb. MA^bTOOKb lAHHHKb, n6T|lk

nHKBilA^CBHKb. A>'^AraN>' UOHCT|lb. BbH HSAHb rBJlt|ieBHKb. KOilCHbAa HATnKb AOMUbA . • . TBAb^k

paCTHKb. AOYUb TOMAHl K|kBHOBHKb. A>»UNTpb TH^COCbilABHKb. tKOB KaUHI|a. OnaTHqa ttTb C€MHM>H3l. MAilil C€CKT(p)a B|kbCaHKa KbKH. COrbAAHb nnXHHOBHKb, MH;CA fAMO. BAilbAecei^b EOpOBHKb. HBCbRk BCHbYBAHKb. «KOBHqA YHKVAHHS. nOEpATb MilHbA€|kOBHKb. BbAACH flACbTHKb. EHCbTH rATAAbA

}

87

et laioi dicerent; quod archiepiscopo nostro, quando ad iraperatorem constantinopolitanum vel regem Ungarie esset itnrus, adiutorium facere deberetis^ predictus archiepiscopus auditis et cognitis rationibus yestris eandem contrauersiam fine congruo definiuit, et vos ab huiusmodi exactione absoluens, ad exemplar bone memorie Gaudii quondam archiepiscopi, yobis iibertatem, quam habebatis, auctoritate pontificali corroborauit. Quam utique libertatem vestris iustis postulationibus, grato concurrente assensu, deuotioni ve- stre, auctoritate apostolica confirmamus, et presentis scripti patrocinio communimus. Statuentes, ut nulli omnino hominum liceat hanc paginam nostre confirmationis infrin- gere, vel ei aliquatenus contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indigna- tionem omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauii apostolorum eius se nouerit incur- Buram. Datum Yeruiis VII. kalendas iulii.

Farlati. Illyricam Sacrum. T. III. str. 192.

CXVII. Oko god. 1170-

Rosanay opatica sv, Marije u Zadru, prima u samostan i u odhranjenje njekog ctjedaka Prvoia, kojega je istomu samostanu predala umirajuda opatica Siana.

Anno ab incarnatione doraini millesimo centesirao septuagesimo, indictione III. Ego namque Rosana, cenobii sancte Marie abbatissa, iubeo cartulam recordatiouis fieri de hoc, quod Stana, uxor Qaudii Nedoseccii rooriendo puerum unum nomine Pruosum monasterio beate Marie tradidit tali roodo, et conditione, ut illum literas discamus, et si peruenire poterit ad sacerdotium^ peruenire faciamus, si autem ipse superbuerit et discere noluerit, in vita sua monasterio seruiat, quicquid ei inperatum fuerit, etiamsi ad sacer- dotium peruenerit. Et hii sunt testes, ante quorum presentiam Stana, uxor Qaudii, mo- riendo predictum Pruosum tradidit: Stana^ soror Qaudii, et Dabraza uxor' Domaldi. Et ego Johannes sancte Anastasie subdiaconus atque notarius, ut a supradictis testibus au- diui^ Bcripsi et roboraui.

Iz zapisnika samostana sv. Marije u Zadra.

CXVin. Oko god. 1171.

Kaza, opatica sv, Benedikta u Spljetu, dqje raevadjati medje zemaljah od Dilata.

f In nomioe sancte et indiuidue trinitatis. Anno igitur sacram postquam Christus carnem sumpsit ex virgine, milesimo C. septuagesimo primo, indiccione vero III. (IIII) sub tempore magnifici imperatoris nostri Manuelis, in ciuitate nostra spalatina et in toto regno Dalmacie et Chroacie imperante Constantino Sebasto, in sede quoque beati Dom- nii residente Qerardo venerabili archiepiscopo^ comitatu prephate ciuitatis gubernante Johannes comes, hoc scriptum ut subsequitur, nt posteri (sic) ad memofiara fieret Ideo- que ego Chaza dei nutu quamuis indigna, tamen cenobii sancti Benedicti abbatissa, una cum omnibus meis sororibus hoc testamentum scribere precepimus, videlicet de heredi- tate preiibati monasterii, que in Dillato est, quam per longum temporis spacium maxi-

88

mam partem de ipso territorio quam anteoessores dederant et priailegium nostrum refert, nobis ignotum erat. Nunc autem diuina prouidencia inuenimus ostensores et loci illius habitatores, qui se supra nominatum territorium certissime scire dicebant et a suis senioribus ostensum habebant , videlicet Juance et Mraci. Nos autem hec ab eis auditOy statim cum nobilibus spalatenses usque ad ipsum territorium adiuimus^ et ipsi ostensores ad nos vocauimus. Qui venientes, ipsum territorium cum nobilibus nostris bt cum aliis loci illius habitatores totum eum circuendo, cum suis signis coram illorum presencia ostenderunt. Inprimis namque incipiente a saxo, in loco qui Turrize vocatur, in qua est sculptum signum sancti Benedicti, et tendit usque ad dubo Budrasi, ibiqne ipse requiescit, et usque ad caput Spilie suptus monte ad Laucelle. Et est terra ad So- linne suptus Malcin lugo^ iuxta terras Scindonii ex parte pelugi. Est autem terra suptus vicOy qui Ostrog nominatur, subtus Planou. Incipiente vero a Placca et alii lapides qui ibi iacent in via, et tendit usque ad puteum qui Malun vocitatur, et supra ipsum pu- teum usque ad Calcara. Et est terra suptus Chilmizo et suptus ecclesia sancti Michaelis Pod Cosica, et tendit usque ad Steniza. Et insuper incipiente a capite qui Vipera no- minatur usque ad lapis, in qua est fixum clauis ferreum. Post hanc ostensionem venimus ad ecclesiam sancti Cosme et Damiani, que sita est in territorium sancti Bene- dicti, et ipsum locum Pustizam nominantur^ et ibi discurebant ad prandium, fere plus- quam centos homines surrexerunt^ hii duos hostensores Juance et Mraci, et excelsa voce omnibus auditoribus in re.vera; que deus est, et in animabus suis dixerunt: quia hanc ostensionem quam nos hodie vobis ostendimus procul dubio veram esse credatis. Hec sunt nomina testium; qui ibi fuerunt: Paulo Acine^ Dabrali, Johannee Buzulo; Gaudius Sirici^ Dabro Oduli; Jurminus Bausi, Pecenego Jacha, Petraca Cauanie, Michaelo Sulize, Petrana Pici^ Fusco Torize, Duimo Casari, Lube Diruize, Radde, Pisaule filiuS; Zanizo, Bolance filius, GregoriO; Tesce filius, Micha, Girgurelli filius. De Sclauis qui ibidem fue- runt inprimis namque: Priban, Otare filius, Desici, Lutoseri filio, et suo filio Dobrona, Goiano, Dragina podzuppo, Desizo^ Bratoso, PiruizO; Grucona, Useradi filio, Desimir, Otare filius. •

Matica na pergameni a zadarskom samostaDu sv. Marije.

CXIX. 1171. mjeseca travnja. U Spljetu. x

Spljetdani ugovaraju mir $ Klisani i dine naredbe glede prodaje rohovah.

In Christi nomine dominantis. Constantini ducis ducatus anno primo, menae aprilis. Nos Spalatini hoc testamentum et stabilimentum pacis inter nos et iupanum Sa- racenum, atque Bratozai iudex castri ClissC; Radone, Ar . . lii, presbiter Petrus, presbiter Drasinne, nauclerus Vilcodrug, Desinne, Toliso, Oame, Junota, Desimir, Boles^laus), Toli- mir, Pomeza, Pinnez, post hoc centum quinquaginta alii conciues Clissani firmauimus, nt nos fideliter amicemus coram duce isto cum eiusque ' sequacibus et nostro posse eorum iustitias manutenere curemus. Sed et hoc adiecimus, ut si inscienter eos nos ab extra- neis comparauerimus accepto pretio, et unum solidum supra eos dimittemus. Quod si scienter ipsos nolente comparauerimus, absque pretio liber discedat, nihil dando. Et si Clisanus Clisanum palam vendiderit, quantumcumque eum vendere possum, vendam. Et

^ U LucijU stoji pogrieino : ceu et usque et

89

qaodcutDqae feinpore gaere a Clissanis contra nos patratum est, cadat, et quod teropore pacis cuoi ipsis placitare coram eorum iupano et iudlcibus debemus; quod si iustitia dictante Clisanus^corapositus est; componat . . ns vacat, si non persona, et si eorum iupanus aut iudex nobis rectum iudicium non iudicauerit, siue iustitiam non fecerit^ nos habemus potestatem eos vocandi coram presenciam ducis . . et si quis latro apud nos^ que sunt eorum, furatus fuerit, aut reddat totum, aut tradatur eorum ditioni. Et si quis nostrum super aliquem eorum debitum quesicrit; si sine placito eiim ceperit, amittat placitum, et si inuenire poterimus, eorum damnum notificemus, et ipsi nostrum campum et omnia que habemus mobilia et immobilia ab omnibus latronibuS; absque fraude et malo ingenio custodiant. Et insuper si quis extraneus pro aliqua re pignorare voluerit, antequam iustitiam quesiberit, vos nos defendere studeatis. Hoc sacramentum firmauimus: £go yolcinna Sagarelle, Tolmize, Drago iupano^ Petrizo Palumbello, Furminus Constantini suo cum fratre, lure Sulize, Micha Malanarete, Caualea Sole, Binaldo, Zane Marci, Drago Gumay^ ceterique centum quinquaginta. Si quis, quod absit, hanc ordinationem cum aliqua fraude et malo ingenio frangere temtauerit, habeat iratum trinum et unum deum, et maledictionem CCCX et octo sanctorum patrum et duodecim apostolis et omnium sanctorum. Ego Duymus leuita et ecclesie beati Domnii primicerius, hoc testamentum scriptor et de hac re existens testis.

Lucius de regno Dalm. et Croat. Lib. VI. cap. IV.

CXX. Oko god. 1170—1171. U Verulah.

Gerardo, nadbiskup spljetsJci, kori svoje svedenstvo^ Uo mu nepisd,prilikom kad je odpremilo

svoje poslanike u Bim.

6(erardus) dei gratia sancte salonitane ecclesie humilis minister et apostolice sedis legatus. L. archipresbytero, primicerio, nec non sacriste, Walgot acolytho, uniuer- soque clero spalatensi salutem et orationes in domino. In intrinseca confidentia et pura dilectione, quam circa vos bactenus habuimus, et amodo habere speramus, non modica iugiter admir^tione tenemur, quare vestris litteris per nuncios istos non fuimus visitati. Comes etenim cum populo litteris et viva voce verba quadam significauit, volentes nos ad propria utcumque reuerti. Nos nimirum ecclesiam nostram iniuriam aliquam perpeti neqnaquam volentes, vobis intimare curamus, domini videlicet pape et cardinalium con- silio tali tenore adquiesse, quod presentium latores ad propria debent reuerti, et comes cum uniuerso populo a maiori usque ad minorem, preter manualem fidem iaro dataro, iuramenta super sancta euangelia solito more debent facere hoc modo : Quod ipsi bona fide et sine aliquo malo ingenio defendent nos et omnia nostra, et aliquam iniuriam per- peti pro eorum posse non permittant, nec cogant nos, nec cogi sinant ad cbnstantino- politanum imperatorem, aut alibi. Quibus iuramentifi exbibitis preparent nauem compe- tentem, saginam vel aliam, et eam usque Bestiam ducant, in qua nos et omnia nostra honorifice valeant deportare. Nos itaque in partibus illis usque ad kal. ianuarii domino concedente erimus preparati. Quod si effectui mancipari non poterit, adnita- mini, ut nos in curia commorantes nostris reditibus possimus visitari, adeo enim labo- rauimus, quod uniuersa, que nobiscum apportauimus, parum aut nihil habere videmus.

\l-%j^>.

'\. '

.»•-■ 41»

90

Timemus enim, quod si iam dicta executioni mandata non fuerint; domini pape indig- natio super vos non extendatur.

Ex archivo Capituli Spalat. Farl. \\\yv. Sacr. T. III. slr. 193.

,JSjf V

i^^-

CXXI. 1173. U Zadru.

Beien Slovinov, gupan sidrazki^ dopituje samosianu sv, Kume i Damjana^ gemljiSte Mojmiravo^

koje mu bje§e oieto.

Anno ab incarnatione domioi millesimo CLXXII. indictione V. temporibus itaque Stephani regis Ungarie, et Dessenni filii Scl6uine, qui tunc temporis iupanus Sidrage erat. Ego namque Niciforus sanctorum Cosme et Damiani abbas, iubeo cartulam recor- dationis posteris fieri, qualiter ante supradictum Dessenum iupanum et coram pluribus Sclauonie hominibus, aput Tinum, de territorio Moimiri, cum Brucona nepote Plessani, et de vineis abuimus (altercationem) vendiderat enim Brucooa vineas quas Moymirus de- derat monasterio sancti Johannis, et ipse faciebat suas, suorumque parentum. Ego hosten- debam cartulam et testes viuos et mortuos, qualiter prenominatus Moymirus vineas et terri- torium ob remedium anint^e sue, suorumque parentum, monasterio sancti Johannis dederal. Tandcm diu inter nos altercantibus, iudicauit Desen iuppanus cum aliis qui ibi aderant, mihi Niciforio abbati affirmare cartulam et meos testes, quod itaque compleui, iusiuran- dum aput Tinum, ante fratres templi : nomine Sadiluc et capelanum et diaconum Stoianum, qui et ipsi reliquias aduxerunt. lusuper et Sclaui ibi multi interfuerunt, quorum nomina sunt hec: Drasimir, filius Comesse, iudex Grubessa, filius Gauzuli, Damianus scutifeFy et Dragos, filius Frocci, Vilcinna Tolei filius et . • Tolissa. Deinde compieto iusiurando, Desen iupanus dedit pristaldum Dobrannam, filium Johannis Madesiuisi, qui me in vi- neas et in terrenum misit et pristaustinam dedit. Post hec itaque venit ipse Dobrona aput Jadram, et moriendo uniucrsa sicut suprascripta sunt, Tblisio, filio Prodanici festi- ficatus est; ipse vero Tolisius omnia per ordinem, qualiter sepius scripta sunt, coram Lampredio iadertino archiepiscopo et Dominico Mauroceno comite, Damiano Sluradi, Dauiddo iudice, Martino Petrane, filio Petrizo, Michaeli et Prestancio fratre, et Blasio Mirce et Bolessio, Stephano Cosuti, Stephano Camasi, Dimitrio Cumerzari, Madio Cossei Trunzanno, Segurlato, Dobrono Zipriani, Prestancio fratre eius, Bitte Prestancii, Pre- stancio plcbano sancti Stephani, Andrea plebano sancte Marie, in ecclesia sancte Ana- stasie publice testificatus est. £t ego Johannes iadertinus notarius ibidem cum his testibus interfui, scripsi et roboraui,

PoIicborioD. U arkivu gubernija zadarskoga.

CXXII. 1173. 20. listopada. U Spljetu.

Petar pop % posjednik crkve sv. Mihalja u Sabulu, daruje istoj crkvi njeku zemlju.

In nomine Christi Amen. Ab incarnatione domini nostri Jesu Christi anno mil- lesimo, centesimo, septuagesimo tertio, die XX. mensis octobris. — Ecce ego presbyter

":-.<3:

■ •wr.l

91

Petrus, cam essem possessor ecclesie sancti Michaelis in Sabulo, quia ' pertinebat ad me

iure predecessorum meorum, et ex ordinatione maiorum nostrorum, et pro memoria

posterorum^ nostrorum, et ue exeat a posteris nostris ecclesia hec, emi unum^ terrenum fi

supra ecclesiam saneti Michaelis^ in collibus denariis VIII. a PallinO; qui fuit de Regu-

stina^ et dedit illud huic ecclesie.

3

■ i

Iz piBinohrane obitelji Cindriaaske. Farlati IWyr. Sacr. T. III. p. 196.

CXXIII. 1173.— 1176.

Stanje Ugarshe, Hrvatske i Dalmacije, u vrietne kraljevanja Bele IIL

Regni Ungarie fincs ct dominatus amplitudo. In regno Belo regis Ungarie sunt he tei^f^e: Ungaria caput regni^ Croacia^ Dalmacia et Rama. In Ungaria sunt due sedes archiepiscopales^ strigoniensis et colocensis. Strigonium habet de curia^ regis de moneta VI. mille marcas et decimam monetaruni, et est metropolis Ungarie. Colocensis sedem habet bachiensera ct habet duo millia et quingentas marcas. Suffraganei domini strigo- niensis sunt; Episcopus agriensis habens III. niillia raarcarum. Episcopus woacensis habens septihgentas marcas. Episcopus quinqueecclcsiensis, habens mille et quingentas marcas. Episcopus geurieusis, habens mille marcas. Episcopus wesprimiensis, habens mille septingentas marcas. Episcopus nitriensis; habens raille centura marcas. Suffraganei colo- censis sunt: Episcopus sunadensis (chanadensis?) vel a fluuio preterlabente morisensis, ;^

habens duo millia marcarum. Episcopus biarch. cuius sedes dicitur orosiensis (blasiensis) habens mille marcas. Episcopus Vltrasyluanus, habens duo millia marcarum. Episcopus zagrabiensis super flumen Soa, habens mille quingentas marcas. In Dalmacia sunt duo archiepiscopatus : iadrensis (iacezensis) habens quingentas marcas, espaletensis, habens quadringentas marcas. Unde espaletensis et insimiliter (iadrensis) habent suffraganeos decem. — Rex Ungarie de reditu monete sue habet sexaginta millia marcas per an- num. Idem habet.de sale suo XVI. millia marcas. Idem habet de pedagiis et passagiis et mercatis seu foris, que omnia sunt, XXX. millia marcarum. Idem habet de alienis hospitibus regis de Ultrasyluas XV. milia marcarum. Idem habet de sua tertia parte de septuaginta duobus comitibus suis de redditu annuo XXV. millia marcarum. Idem habet de duce Sclauonie, per annum X. mille marcas. Unusquisque comitum LXXII. semel in anno regem Ungarie procurat, et ante quam de mense surgat, dona dat munus centum marcarum, et aliquis eorum II. C. marcas. In quibus adminus presumitur snmma solius regis larga computatione X. mille marcarum. Et preter hec dona regine et filiorura regis .magna in argento, seu pannie^ sericis et equis. Et preter hec tricesima. Populus terre regi facit victum plenarium.

Fejer. Codez Diplomaticus Regni Huogarie. T. II. p. 217. E. codice Regio Parisiensi nro. 6238. fol. 20.

92

CXXIV. 1174. mjeseca velja«e. U Mletcih.

Sevasiijan Ziani duH mletadkif uzima Trogirane pod svoju za§titu i opraSta ih od svdke

prisiljene dade.

S(eba8tianu8) Ziani, dei gratia Venetiarum, Dalmatie atque Chroatie dux, oroni- buB fidelibus suis ad quos iste littere peruenerint salutem^ cum bone voluntatis gratia. Credentes et certa relatione scientes, quod Traurini ad nostram deuotissime existunt fidbliCatem, nolumus, ut aliquo mcdo offendantur, neque tollatur eis aiiqua inconsueta strinna, nisf quam ipsi sponte dare voluerint. Quapropter vobis precipiendo mandamus, quatenus eosdem Traurenses et illorum bona eustodientes, nullam ab eis inconsuetam strinnam exigatis, sed illam, quam vobis sponte dederint, bene recipiatis . . ne aliqua eis molestia inferente (inferatur?), et quicumque uliter facere presurapserit, nostram se sciat amisisse gratiam. Data mense februarii, indictione VII. feliciter.

Lucius de Begno Dalm. et Croat. Lib. IIL cap. X.

CXXV. 1174. mjeseca kolovoza. U Rivoaltu.

Sevastijan Ziani, duzd mletacki, daruje liogeru Maurocenu, sinu knesa zadarskoga, grad

Kesu na otoku Pagu,

In nomine domini dei et saluatoris nostri Jhesu Christi. Anno domini MCLXXIV. mense augusto, indictione VII. Kiuoalto. Quoniam ad nostri ducatus regimina, que deo propicio suscepimus, pertinet, ut omni cura et instantia, que ordinata sunt, prouisione congrua disponamus. Ideo nos Sebastianus Ziani, dei gracia Venetie, Dalmatie atque Chroatie dUx, cum nostris successoribus hanc presentem concessionis cartanS damus atque concedimus tibi Rogerio, filio comitis Jadere, castrum Eess^ cum omnibus suis haben- tiis et pertinentiis, intus et foriS; usque ad campum Lonis (Leonis?) quod est versus Arbes, quod quidem castrum positum est in insula Pagi, quod est de iure et pertinencia nostra nostrique ducatus, sicut te inuestimus in presentia plurimorum bonorura hominum. Ideo- que predictum castrum cum omnibus suis habentiis et pertinentiis, ab intus et foris, sicut supra scriptum est, a die presenti in antea tibi suprascripti Rogerii Mauroceni ple- nissima potestate damus, cum omni districtu et honore, sicut nobis pertiuet, habendi, tenendi; fruendi, atque omnes tuas utilitates faciendi; et hec concessionis carta in sua firmitate permaneat. £go Sebastianus dei gracia dux^ m. mi s. Ego Stephanus Baroci, testis^ subscripsi, Ego Marcus Tanoligo, testis, s. Ego Marcus Maurocenus, qui interfui et testis subscripsi, rogatus sum. Ego Joannes Dandulo, testis. s. Ego Vitalis Faletro testis^ s. Ego Jacobus Basileo, testis, s. Ego Mauricius Mauroceni testis s. Ego Joannes Encio testis s. Ego Otto Rasticus presbiter et notarius et ecclesie sancti Geruasii ple- banuS; compleui et roboraui.

Stari prepis u arkivu gubernija u Zadru. Acta Arbensia. Sravni : Lueius: De regno Dalm. et Croat. Lib. III. cap. XIL

93

CXXVI. 1174.

NikifoYj opat samosiana sv. Kueme i Damjana^ kupuje eemljista oko Knina od Vldine Brukonje.

Anno domini milllesimo centesimo septuagesimo quarto, mense aprili; indictione > septima. Ego Niciforus abbas sanctorum Cosme et Damiani, emi a Vilcinna, Brucona cognomine, omnem possessionem quam habuit in Tino, precio XV. romanatis, in pre- sentia istorum testium: Lampridius archiepiscopus Jadre, Vita episcopus arbensis, Pre- stancias plebanus sancti Stephani, Stanus presbiter, et Siluester diaconus, Gregorius Cozze, Petrus Farine, Borizius Michaelis Pance, me yero voluntarie abbatiam dimitentC; successor meus eiusdem s. monasterii abbas Octo nomine, nacione Lombardus, parte su- pradicti precii, quam non exsolueram, exsoluit, cui supradictus Vulcinna hanc eandem possessiouem confirmauit in presencia mea; hec uero confirmacio facta est in curia do- mini Miri episcopi^ qui et ipse testis, Grubessa; filius Gauzul testis, Desimir, filius Us- sechna testis, Dobroneg presbiter testis, et frater eius Petricha presbiter testis, Domi- nicus presbiter testis, Rados, filius Petrichna; testis.

Polichorion. U arkivu gabernija zadarskoga.

CXXVII. 1174.

Spljetdani ustanovljuju zakonom, da iene pred sudom svjedoditi nemogu»

In Christi nomine, anno ab incarnatione domini nostri Jesu Christi MCLXXIV. indictione septima, tempore inuictissimi ac semper triumphatoris domini nostri irapera- toris Manuelis, in ciuitate nostra spalatina prominente Constantino Seuasto^ in buccaratu • Helie. Ego Joannes spalatinus comes, pariter cum Petro iudice, et cum toto eiusdem ciui- tatis populo, pari voluntate et communi consilio decreuimus (Lex. dc testimonio mulierum non acceptando) etc. ut hoc autem firmum et stabile a modo et semper consistat^ iureiu- rando firmauimus.

Luciufl. de regno Dalm. et Croat Lib. III. cap. X ^aliboze nepriob<5i Lucic rie^i zakona.

CXXVni. 1175. mjeseca kolovoza. U stolnom Biogradu.

Bela 111, kralj hrvatski i ugarski^ potvrdjuje zagrehackomu kaptolu Zelinu i Novi^ koja dva

imanja hijaie kupio hiskup eagrebadki Prodan^ darovavH ih kaptolu»

" Notum sit omnibus catholice fidei cultoribus, quod ego Bela tercius, secundi Geysse regis filius, dei gracia Ungarie, Dalmacie, Croacie^ Rameque rex, cum Albe sancti Stephani regis solempnes agerem dies, zagrabienses canonici cum Ugrino tunc temporis zagrabiensis electo, prescncie nostre assistentes, deuotas porrexerunt preces, simul et apostolicas litteras presentantes, quod Prodanus, quondam episcopus zagrabien- sisy tria emerit predia: Golgonisa; Zelina et Nouum predium, in propriis distincta ter- minis. Sed Golgonisa templariis tradidit^ Zelina vero et Nouum predium ecclesie zagra-

94

biensi in usus canonicorum perpetuo habendum instituit. Supradicti vero canonici se- cundum temporis qualitatem et hominum malignitatem, prouida caucione sibi et ecclesie 8ue consulentes, iam dicta predia per successores episcopos vel per alios; ne ab ipsis possent alienari, ab apostolica auctoritate literarum coniirmacionem impetrauerunt, bo- stram eciam serenitatem interuenientibus domini apostolici peticionibus postulauerunt, ut institucionem prenominati Prodani episcopi, et confirmacionem domini apostolici, regie celsitudinis priuilegio communirem. Ego vero, ut dignum erat, - iustis petencium desi- deriis facilem prebui consensum, et quia vota eorum a rationis tramite non discordabant, eflfectu volui prosequente conplere. Concurrens igitur grato assensu eorum postulacio- nibus, prenotata duo predia, Zelina videlicet et Nouum predium, que bone memorie Pro- danus episcopus emit, in perpetuo zagrabiensibus canonicis habendum regia auctoritate institui, et priuilegii regalis patrocinio communiui, sigillo edara meo et annuli mei im- pressione roboraui, statuens, ut nulli hominum omnino liceat hanc paginam nostre coo*' firmacionis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare pre- sumpserit, regalis excellencie iram se nouerit incursurum, et decem marcas auri per- soluat. Factum est autem hoc priuilegium anno dominice incarnacionis MCLXXV, regnante gloriosissimo , rege Bela tercio, secundi Geisse regis filio. Job strigouiensi archiepiscopo existente, Paulo colocensi archiepiscopo existente, notario Adriano, Far- casio palatino comite, Subano bano, Ugrino zagrabiensi electo, et aliis compluribus eiusdem regni principibus existentibus.

Tkal^id. Mon. p. 3. ex hibro priuilegiorum Episc. zagrab. p. 53. Kerchelich Hist. Eccl. zagrab. p. 78. Farlati Illjricum Sacrum. T. V. p. 355.

CXXIX. 1175. 15. studena. U Zadru.

Zadarshi sud dqpittije samostanu kaludjericah sv. Marije eemljiste u Petridanih, kraj crkve

sv. Yigilja.

Aimo domini et saluatoris nostri Jhesu Christi, millesimo centesimo septuagesinio quinto, quintodecimo die mensis nouembris, indictione octaua, Jadere. Temporibus equidem Sebastiani Ziani, ducis Venecie, et Lampredii venerabilis iadertini archiepiscopi, atque Dominici Mauroceni eiusdem ciuitatis comitis. Diuina prouideucia ideo principes et iudi- ces in mundo constituuntur, ut praua corrigant, et que iusta videntur, legaliter exami- nantes ad rectum deducant tramitem. Igitur nos quidem Lampredius dei gracia sancte iadrensis ecclesie venerabilis archiepiscopus, et Dominicus Mauro^eni comes egregius, dum in nostre ciuitatis platea resideremus, una cum nostris iudicibus Grisogono, filio Zauarelli, Voticarra Bergulli et Dauid Grubinice, atque consulibus, Petrizo Michaelis Panze, Gregorio Cose, Dimitrio, filio Sane de Spirso, ac Micha Petrizi, multisque aliis nobilibus iusticiam pertractantes et unicuique eam poscenti legaliter diffinientes. Tunc venit ante nostram presenciam, Damania, filius Zigali, cum filiis Fere Jacobo et Johanne, et filiis Vitaze, Petrizo et Lampredio, Maldenario, Petrissa, filio Oure, Lanipredio, filio Bogdani, et conquerebantur se aduersus Rosanam abbatissam sancto Marie, de illa terra, que permanet iuxta sancti Vigilii ecclesiam, in loco, qui dicitur Petrizani, a mari usque ad riuum, et a riuo usque ad breguni, quemadmodum vaditusque ad alium riuum, suam-

r^

85

que esse dicebant. Nos vero, prenominatus archiepiscopus Lampredius et Dominicus Mauroceni comes^ cum DamianO; filio Sloradi, Prodano Karanie, Madio, Johannis Greci, multisque aliis nobilibus, et cum ipsismet euntes, vidimus dictam et assignatam terram et post Jadram sumus reuersi. Nam et prenominati nostri iudices ac consules iusto legis ludicio decreuerunt, ut dicta abbatissa Rosana cum tribus suis monialibus iuraret^ quod dicta terra sua foret. Et si Damania Zigali cum duodecim suis propinquis secundum quod dicebat iuramento vellet firmare, prescriptam terram acciperent. . Qui penitus iusiu- randum sperneutes, illud sepedicte abbatisse Hosane dederunt. Que itaque coram nobis iurans, assignatam et predictam terram in sdncte Marie monasterio dedimus. Et hec noatre diiudicacionis pagina in sua semper maneat firmitate.

f Ego Lampredius dei gracia iaderensis archiepiscopus, manu mea scripsi propria.

f Ego Dominicus Maurocenus dei gracia ladere comes „ „ „ „

f Ego Crisogonus iudex^ manu mea scripsi propria.

f Ego Voticarra » „ „ „

f Ego Dauid « » » » »

f EgoPetrizoMichael. Panze, » » »

f Ego Gregorius Cose » » w n

f Ego Dimitrius » » » „

f Ego Micha Petrizi ^ „ „ „

f Ego Matheus sancte Anastasie subdiaconus atque iadrensis notarius, iussu curie Bcripsi, roboraui et consueto signo signaui.

Iz stfrog zapisnika samoataDa sy. Marije u Zadru. Matica pisana na poduga^koj pergameni.

CXXX. Oko god. 1175. U Zadru.

Bazvod medjah getnlje Petridani.

«

Hi sunt termini lerrarum ecclesie sancte Marie nnonacarum, que permanent in loco qui dicitur Petrizani:

Primum incipiendo a mari usque ad puteum, qui est iuxta terram sancti Pla- tonis, et ab eodem puteo usque ad Bregum, qui est a superiori parte, quemadmodum dictuB Bregus discurrit ab australi parte super aquam. £t a terra Desinne filii Mnite usque ad puteum, usque ibi conuicimus, vallis magna sicut iacct usque ad Carsum^ et a Carso quetnadmodum Bregus iacet usque ad mare supra terram Desinne filii Mrate; a boreali parte ut Bregus iacet usque ad puteum, a puteo vero usque ad Carsum, et a Carso usque dum homo potest laborare. Deinde veniens in dextra parte ad solis occasum, incipiens a Carso, in quo quedam erat oliua usque ad terram Miche nepotis filii Grilizi. Postea inde descendens, et veniens usque ad terram Petri Farine, ut ferebatur.

Hec omnes sunt terre cenobii sancte Marie^ quas a quibusdam ratione ibi con- uicimus sub tempore Cerne, Cucille filii; prudentissimi viri nostri aduocati.

Iz zapisnika Bamostana kaladjericah bv. Marije u Zadru.

96

CXXXI. 1176. U Spljetu.

Samostanu sv. Petra gumajshoga dopituju se njeke pod parhom bivSe zemlje.

In .Christi nomine. Anno ab incarnatione doinini nostri Jesu Chrlsti millesimo, centesimo, septuagesimo sexto. Indictione vero noua^ regnante domino nostro Manuele sauctissimo im|.eratore; et in sede beati Domnii presidente domino Rainerio, venerabili archiepiscopo, et in ciuitate spaiatina existente comite Martino, et in buecaratu Miche, filii Predani, hoc actum est. Cum instantis temporis omnia sint momentanea et transi- toria, et queque dilapsa nuUum ultcrius possint habere recursum; congruum valde ac laudabile fore asseritur, ut quecumque sint digna memorie^ ea sollicitudine et cautela priuilegiis annotentur, quod presentibus fidem faciant, et pro his que scripta fuerint, omnem ambiguitatem et errorem a cordibus audientium plane remoueant. £a propter ego Johannes, sancti Domnii sacrista et procurator monasterii sancti Petri de Qomai, una cum Roberto eiusdem monasterii prepositO; et cum iuppano Talmazo, et cum con- sensn omnium fratrum predicti monasterii; et de voluntate uniuersorum ' parentam, hoc memoriale scribere fecimus. Factum est in prenominato tempore quod quidam Sclaui Adria- niki videlicet, Predanus scilicet cum parentibus suis Sclauis, et quidam Latini, videlicet Jacobus de Aprizi , qui fuit eorum aduocatus , Dabrali, Cascarus, Prodanne, Cicla, Paulus, et Nicolaus de Caloianni, et omnes eorum parentes, insurgentes aduersus mona- sterium sancti Petri de Gomai, ceperunt petere terras, que sunt in loco qui dicltur Stilpiza, asserentes utique : quod prenominate . terre eisdem pro suo parentatu pertinerent, et hereditario iure ipsas possidere volebant. Tandem vero ad placetum deuenimus, et in presentia domini Rainerii vencpabilis spalatensis archicpiscopi; et aliorum nobiiium virorum, tam laicorumy quam clericorum, nomina quorum inferius leguntur, placetum habuimus. Hoc modo: Conquerebantur itaque predicti Adrianiki, de prefato monasterio, quod memoratas terras sibi per violentiam et usurpationem retineret. Quibus denique iuppanus Talmazo, noster aduocatus, de voluntate, et mandato omnium nostrum ita re- spondit: Monasterium sancti Petri de Gomai, a longis retro temporibus sepedictas terras possedit, quas quidem terras, Rossene Moristicus prius donauit monasterio sancti Petri de Gomai, et post mortem ipsius Rossene Moristici, Petrus Slauus, filius eius, et SlauizO; auunculus eiusdem Petri Slaui, prenominatas terras in supradicto monasterio confirmauit, et eas in pace et magna quiete hactenus possedit, et quod a predictis viris donatione et confirraalione prelibate terre nostro monasterio fuei int tradite. Cartam con- firmationis demosh*auimus, et in presentia omnium assistentiiim perlecta fuit. Auditis igitur utriusque partis allegationibus, et visa carta confirmationis pariter, et audita ratione et iustitia dictitHntO; dominus RaineriuS; venerabilis spalatcnsis archiepiscopus iudicauit: quod ego Johannes sancti Domnii sacrista et procurator cenobii sancti Petri de Gomai, j

et iuppanus TalmazO; predictam cartam confirmationis veram esse iuramento firmaremus, et terre sepedicte, sicut prius fuerant date et confirmatc predlcto monasterio; ita essent {

in perpetuum, et eas in omni quietudine ac sine molestia possideret ammodo et usque '

in seculum. Sic autem prefate terre describuntur, et tcrminantur: Ex parte boree est |

mons, ex australi parte incipiunt a Stilpiza, descendendo usque ad- magnum lapidem, qui est supra fontem, et ab illo lapidc de«cendendo usque ad mare. Ex occidentali vero

1

f

97

parte sunt terre de Serecla, contiaua istis terris, incipiendo a prefato monte usqae ad mare. Huius autem placeti pro prelibatis tTris duo fuerunt dati pristaldi: Dabre vide- licet, filius Ottoli, et Alexander seruiens domini Reinerii yenerabilis archiepiscopi. Huius autem rei isti sunt testes, in primis: Domnius primicerius sancti Domnii, presbiter Badde, Micba de Malaurata, et Dragus iuppanus. Et ego magister Gualterius, com- munis notarius, huius cartule scriptor testis sum.

Iz prepisa XVI. vieka, u arkiva kaptola crkve spljetske.

CXXXII. U77. mjeseca velja^e. U Zadru.

LamprediOy nadbiskup zadarshi, aa gadarskimi koneuli i vlasteli, Sini pravdu medju Saib^jani i

Bogercin kneeom paikim, ,

Anno domini . . Jesu Christi MCLXXVH. mense februario, indictione XI., tem- poribas equidem Sebastiani Ziaol ducis, et Lampridii venerabilis iadrenais archiepiscopi, atque Dominici Mauroceni comitis. Nos namque Lampridius iadrensis sedis archiepi- scopuSy una cum nostris consulibus Bar . . nice, Martino Sloradi, Petri Ro . . itaze, et aliis nostre ciuitatis nobilibus, Grisogono iudice, Damiano Sloradi, Vota . . arra, Madio Joannisy greci, Scioppe, Mioha Botoluge, Valentino Kessi, Prestancio . . Micfaael Pance, Lampredio Yitaze, Micha Petrizi, Bolisio de Bonoguali, Martino lip. . . a, et multis aliis, hunc contractum fecimus, volentes resecare controuersiam, que inter arbenses et Ro- gerium Dominici Mauroceni iadertioi eomitis filium, de comitatu insule Kesse vertebatur. Nam predictus Rogerius insulam Kesse, incipiendo a columpnis Canuli et Bar . . um, ab introitu ve . . Pagum, sui comitatus, scilicet Kesse fore -asserebat. £ contra And • • as archidiaconus, Stephanus Maldenarius Miche, iadrenses iudices, Petrus, Dominna Basiliiy qui ad huius negotii causam tractandam ad nos venerunt, respondentes dicebant : Manifestum quidem et certum habetur, predecessores nostrosy per ducentos annos et eo ^ araplias prefatam insulam possedissl, et coluisse; super hac igitur vos domine archi-

y epiecope, et ladrensium consulum, ceterorumque nobilium pronideat sagacitas^ si nos in

iam dicta insula cau . • respondere teneminib. Nos itaque Lampridius archiepiscopus, una cdm supradictis c(onsolibus) et (n)obiIibu8 . . utramque partem sua iustitia et ra- tione . . iter destitui, de his omnibus per duos . . m habentes per iegem et iudicium statuen . . (de)creuimus, ut arbenses sepe dicto Rogerio eiusque successoribus in per- petuum respondere non de(beant) . • stabiliuimus^ quatenus ppedicta insula Kesse com- nmoiter a iadrensibas, arbensibusque faominibus . . coli, pasci et omnibus modis uti^ perpetuis lemporibus debeatur; et ut preseus contractus . . (fir)mus et stabilis . . etim conseruetury archiepiscopalis sigilli munimine firmauimus, simul et ipsum communiuimus. Ego Lampridius dei gratia iadrensis archiepiscopus, maoum meam misi. t Ego Andreas dei gratia arbensis episcopus . n 9 n

f Ego Cosmas arbensis archidiaconus „ n »

t Ego Andreas presbyter Saldini filius » n n

t Ego Johannes sancte Anastasie diaconus „ »9

t Ego P . . dicte sancte Anastasie subdiaconus „ n v

t Signum Dauid consulis, qui faoc fieri iussit.

98

f Signum Martini Sloradi consuliS) qui hoc fieri iusBit. .

f . . trizi Vitaze, qui hoc fieri iussit.

f Signutn Orisogoni iudicis^ qui hoc scrib . .

f Signum Damiani Sloradi, ^ „ fieri voluit.

f . . Madii Johanhis greci qui ho(h fiori voluit.

f Signura Sciop(pe Micha) Botologe, qui hoc fieri voluit

f Signum Valentini Kessi . . nee, „ ^ „ „

f Signom Nicolai Mazzaci^ qui hoc fiori voluit.

f Signum Dabre Resinne „ n n

f Signum . . taze

f Signum (Bono)gualdiy

f Signum Martini Lippe,

Ego Mattheus sancte Anastasie subdiaconus et iadrensis curie notarius, voluutate prescripti domini mei iadertini archiepiscopi Lampridii, consulum et reliquorum nobilium, scripsi et roboraui, et solito signo signaui.

EU ego Maratha arbensis archipresbyter ac notarius hoc exempluro exemplaui sic (nt) repperii sigillo doroini Lampridii archiepiseopi mnnitum, nec auxi, nec minui, compleui, et (sigillo) consueto signaui.

Lucius de Regno Dalm. et Croat. Lib. II L cap. XII. Farlati V. str 62.

n n n f)

iy n n n

V V V f)

CXXXIII. 1177.

Bqjmundo kardinal i poslanik papinski, poHva nadbiskupa eadarskoga sa iitavim svedensivom

dalmatinskim na crkveni sabor u Spljet,

Raymundus cardinalis de Capella, dei gratia sancte romane ecclesie subdiaconus, apostolice sedis legutus, venerabili fratri L(ampredio) iadi^nsi archiepiscopo, et ceteris episcopis et suffraganeis, atque abbatibus archidiaconis. archipresbiteris uniuersis per eorura episcopatus constitutiS) salutera et ainceram in domino dilectionem. Cam dominas papa et sacrosancta romana ecclesia nos ad Dalmatie atq^ue Clirobatie partes propter hoc destinauerit, ut pro vigili sollicitudine apostolica, doctrinam et ecclesiasticam discipljnaro, in quantum dominus ministraret, ibidem dilataremus, que corrigenda essent corrigentes, et que plantanda plantantes, salubriori habito consilio perspeximus, de omnibus eccle- siarum prelatis, qui in nostra sunt legatione, unum celebrare concilium, ut de communi tantorura patrura auctoritate, que fuerint statuenda, in domino statuantur. Volentes itaqae vestris laboribus et expensiS; salua honestate, in quantum possumus parcere, et (at) prelatos superioris Dalraatie non videaraur niraiura fatigarC; in spalatensi ciuitate, in loco sat magni confinii, et propinquo tam vobis, quam eis, predictum concilium auctore doniino duxiraus celebrandum. Ideoque uniuersitati vestre mandanus presenti scripto et auctoritate domini pape, cuius vices licet indigni gerimus, firmiter precipimus, quatenus ad predictura conciliura, quod in predicbi ciuitate spalatensi proximis kalendis septem- bris, Christo permittente, suraus celebranturi, ad eandem diem, contradictione et occa- sione cessante, accedatis^ ut que ad honorera dei et utilitatem vestre ecdesie, ad salutem

r^

99

animaram ibi atatuta fueriDt et ordinata, tanquam obedientie et discipline filii scire stu- deatiSy et obseruare, snbditosque vestros ad eorundem obseruationem diligenter exhortari et commonere, ut sic in diuersis talentis fenerantes, una cum grege vobis credito ad vitam mereamini peruenire sempiternam. Si quis autea:| vestrum in hac parte, quod non credimua, inobediens extiterit, qui ad prelibatam concilium non venerit; sciat se procul dubio canonice sententie subiacere. De cetero, prefatum? Lucarem familiarem nostrum, quem persepe dicto concilio vocando ad vos dirigimus, fraternitati vestre commendamus, rogantes affectuose et mandantes, quatenus eura benigne tractetis, et nostri amoris, ac sacrosancte romane ecclesie intuitU; sic liberaliter benefaciatis ; scientes, quod si eum uti decet^ honoraueritis, nos valde gratum habebimus et acceptum, et pro temporis opor- tunitate libenti animo vobis inde curabimus respondere.

FarUtt. T. Y. str. 61. i T. III. str. 198. nepndpano.

CXXXIV. 1177.

Ifjeki fodarski 8ve6enik, vafjda sdm nadbiskup^ izpridava se Spljetdanomy da nemoie dodi na crkveni sbor u Spljet, poradi razliiitih zapriekah, i moli da se isti sbor odgodi,

. . Spalatensi primicerio et eiusdem sedis toti venerabili capitulp; paaioribus et magistris et dominis . . uti fratribus, nobilissimo E. coraiti, suo carnali consanguineo et ordine filio spirituali, et omnibus eiusdem ciuitatis horainibus . . propinquis . . sa- lutem^ orationem et . . est. Qualiter nobis Dalmatiois spalate.nsis ecclesia, mater, ma- gistra, et domina extiterit, qualiterque ditioni eius tota Dalmatia^ obedientia et subiec- tidne subdita fuerit, dominus scit, et homines^ vobisque et integre et melius scientibus non est intimandum. Inde est, quod decessorum nostrorum exempla volens multotiens prosequi; a fratribus nostris ladrensibus multa aduersa patiens, aliquando naui et rebus in ea necessariis ablatis, aliquando naui perforata et in fundum versa, ut vestrorum multi, qui prescntes fuerunt, videiunt; et aliis multis machinationibus ac minis hucusque venjre nequiui. Nunc autem desiderio desidero venire, sed prohibeor; quoniam angu- stie mihi sunt ubique. Si venirem^ inciperent .. . Veneticorum dicentium, non pro sy- nodo, sed pro nostro impedimento et dolo vadit illuc, amicorum ciuium, rogantium me Venetiam ire pro communitate et libertate et stntu terre ladrensium, Sclauorum^ Ungarorum, aIiorun](que) aliquorum manibus non euadam. Quapropter vobis et maioribus supplico, ttt cum domino legato termino prefixo synodi elongare dignemini, congruo nobis ac pacis tempore venturis episcopis, vel importabilia nobis precepta ac grauamina impos- sibilia remittat. Alioquin summum appellamus pontificem. Ut cupitis, valete,

Parlati V. »tr. 61.

m.

100

CXXXV. 1177. 23. srpnja. U Mletcih.

Papa Alexandro III., priobduje nadbiskupu spljetskomu^ svomu legatu^ i hiskupu trogirskomu, kako je fijegov poslanik, vra6aju6i se iz Sicilijey na putu porohJjen od njekih Sibenidkih gusarah, ea$to im nalaie neka gUdc^u da se ugrah^jene stvari pronadju te isti gusari sa dva kneza kqji § njimi h\jdhu, pak ako potrebno hude^ sa svimi stanovnici Hheni^kimi^ prokunu i izob6e.

AlexaDder episcopus — Venerabilibns fratribus spalatensi archiepiscopo aposto- lice sedis legato et Michaeli traguriensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem. Cum dilectus filius Rajmundus de Capella subdiaconus noster, a presentia karissimi in Christo filii nostri W. illustris Sicilie regis, ad qnem fuerat a nobis et a dilecto filio nostro Jacobo sancte Marie in Cosmedim diacono cardinali transmissus, rediret ad nos, pirate, qui erant in sagettia castri de Seuenico, in qua duo comites erant, Nestos vi- delicet et Perlat ^ in ipsum et socios suos presumpserunt violentas manus iniicerey et ei quidquid habebat in naui, valens ultra sexaginta marchas argenti, et litteras etiam nostras, et illas etiam, quam prefatas rex oobia jnittebat, ut scriptum de d . . pecunie ipsius cardinalis, ei turpiter et inhoneste auferre minime dubitarunt. Super quo igitur tanto mouemur ampltus, et tarbamur, quanto id amplius in nostram iniuriam respicit et contemptum ; cnm tantam iacturam et iniurias cuiusiibet cl«rici, ne dum subdiaoooi nostri, non possemus sub taciturnitate et silentio preterire. Quoniam igitur sustinere non pos- sumuSy nec debemus^ ut tanta presumptio et excessus incorrectus remaneat, fraternitati vestre per apostolica scripta precipiendo mandamus, et mandando precipimus, quatenus illos duos comites, et piratas, et raptores alios, qui in predicta sagettia fuernnt, quanto- cius moneatis, nt tam litteras, quam etiam ablata nuncio memorato subdiacono nostro, latori presentium, sine diroinutione et dilatione cum expensis, quas propter faoc &cere coactus est^ restituaot, et castruro de Seuenico, cuius iila s.igettia fuit, ad restituendura quicquid de his ad suas manus deuenit^ diligenter induoatis. Si vero ad commonitionem vestram id non fecerint, eosdem et omnes, qui tunc in predicta sagettia fuerunt, contra- dictione et appellatione cessante, publice accensis candelis auctoritate nostra excommu- nicetis; et si necsic infra decem dies resipuerint, in ciuitate Seuenici, et in alia terra communis Seuenici, si eius tuit ipsa sagettia, omnia diuina preter babtisma paruulomm et penitentiam, prohibeatis officia celebrari. IIIos autem, qui in predictum subdiaconum nostruro violentas manus iniecerunt, sublato appellationis remedio, publice excommuni- catos sine dilatione denuncietis, et eos faciatis sicut excoramunicatos vitare, donee nni- uersa ablata restituant, et cum litteris vestris nobis et prefato cardinali, nec non etiam eidem subdiacono nostro satisfacturi, ad apostolicara sedem accedant. Qualiter autem idam nuncius curo his, que recuperauerit, ad nos secure posset redire, studeatis solicite proui- dere. Per eo ^ si uterque vestrnm . . sequendis interej^se non poterit, alter et nihiiominus exequatur. Datum Venetiis Riuoalti, X. kal. Augusti.

Luciue. Lib IH. cap. X. iz arkiva kapt. spljetskog. Farl. Illyr. Sacr. T. IIL p. 197. iz arkiva kaludjericah sv. Ben. u Spljetu.

Lucius Poclat. ' Luciua Parro, Farlati Pereo.

f

101

CXXXYI. 1177. 2», kolofoza. U Mletelh.

Aleksandro III. papa, poSilja kanUnala Eqjmunda de Capella u Dalmac^u, da rieSi rasfpru medfju na€^kupijom spljeishom i ssadarskom, poradi priMnoeti b$$kupije hvarske.

Alexander episcopaB seruus seruoruni dei, venerabili fratri spalatensi archiepi- scopo, apostolice sedU legato, salutem et apoBtoUcam benedietioDem. Cum inter te «t venerabilem fratrem nostrum iadrensem archiepiscopum, super episcopatu de Fara con- truueraia agitetur, caussam ipsam dilecto filto Rajmundo de Capella subdiacono nostro, qnem in Sclauoniam legatum apostolice sedis dirigimus, duzimus committendam ; quia cum sit literatus, prouidus, ac discretus, Bperamns quod eadem causa sub examine buo dignum debeat effectum sortiri. Mandamus itaque fraternitati tue, atque precipimus, qua- tenuB ab eodom subministro nostro propter hoc vocatus fueriB^ per te vel per sufEcien- tem responsalem eius [M^eBentiam adeas, et quod ipse inde statnerit, suscipias firmiter et obserues. Si vero alterutra pars appellauerit, eidem subdiacono dedimus in mandatis, ut ipse nihik>minu8 rationes et allegationes hinc inde diligenter audiat, testes appellatione cessante rccipiat, eorumdem iuratorum depositiones studiose conscribaty atque nobis trans- mittaty prefigens utrique parti terminum competentem; quo debeant cnm ipsis attestationibus et allegationibus apostolico se conspectui presentare. Porro si alterutra partium se absentauerity quominus ad presentiam ipsius subdiaconi nostri accedat, vel requisita valeat inueniri, eidem subdiacono nostro dediraus m mandatis, ut nrhilominus testes aherius partis appellatione cessante recipiat, et eorum depositiones transmittat.

Datum Venetiis in Riuoalto, XI. kal. Septembris. Farlati. IllTricum Sacrum T. III. 198.

CXXXVn. 1177.

Mateo biskup ninski, moli zaStitu od nadbiskupa sp^etskog radi tuzbe^ kcju bjeSe njeka zena podnida papinskomu dvoru proti njemu, javljajuH mu t^edno, kako je papinski poslanik ne-

eadavoJjan % zlovoljan raestao se s nadbiskupom eadarskim.

Suo venerabili patri ac Domino R(ajnerio) sancte salonitane ecclesie archiepiscopo et apostolice sedis legato^ Matheus sancte nonensis ecclesie epitscopus licet indignus, salutem et debitam renerentiam. Visis vestre pateroitatis litteris^ tam corde, quam animo per- gaoisus fut, et ad sevuitium vestrura, sicut vester clientulus vidit, feruens fui, et in ora- nibos undiqiie negotiis me viuente, et deo concedente, semper ero. Notificamus vobis sicut patri ac domino, de quodara nostro negotto, videlfcet de una muliere de Clino, qae de nobis ad curiam domtni papo cum fallaciis fecit querimoniam, de decima nostra, quaTD ^ntecessores nostri semper manutenuerunt, qnod apostolicns fecit ei priuilegium, quod de ccterOi nec de decima, nec de clero illius ciuitatis potestatem haberemus. Unde deprecando, sicut discreto ac religioso domrno, «rogamus vobis amore dei^ et nostro paruo, et frntrum nostrorum seriiitio, ut in con»tituto tempore auxilium vestrum nobis prebeatis. Et alterum notificamus vobis, quod legatus domini pape mala vuluntate rc- ccssit a iadrensi archiepiscopo, c*t appellauirous ad romanam curiam pro Joanne filio

102

Bernardi, qui fecit archidiaconum esse voluntatem suam et totius cleri sue ciuitatis. Sciatis quod magister F(erro) iuit, et R(aineriu8) ' yult ire Lumbardiam.

Iz lEvorDe listiDe ^uYane u pismohrani kaptola spljetskog. FarL lUyr. Sacr. T., III. 199.

CXXXVra. 1178. mjeseca rujna. U Mletcih.

Auro Mastropetro, du$d mletadki, uein^e pod svoju zcAtitu Trogirane.

Aureus Maatropetrus dei gratia Venetie, Dalmatie atque Croatie dux, omnibus fidelibus suis, ad quos iste iittere peruenerint^ salutem et dilectionem. Uniuersitatem vestram scire volumus, quod Traurenses omnes fidem nobis seruare volentes, sicut etiam nostris predecessoribus olim seruauere fidelitatem, a minimo usque ad maiorem, nobia iurauere, eapropter eos tanquam fideles nostros diligentes, securos deinceps illos et sal- uos in personis et rebus eorum ease volumus, eundo, stando^ atque redeundo^ manda- mus igitur vobis et mandantes precipimus, quatenus prefatos Traurenses liberos, atque saluos dimittentes, pro honore nostro dilectionem eis et amorem exhibeatisy ubicumque illos inueneritisy scientes pro certo^ quod si aliter facere presumpseritis, nos non modi- cum offendetis^ et insuper nostro subiacebitis banno.

Datum mense septembris indictione XI. feliciter. Lucius. De regno Dalmatie et Croatie. Lib. III. cap. XII.

CXXXIX. 1178. U Lateranu.

Aleksandro III, papa^ potvrdijuje samostanu sv. Kueme i Dan^ana sva stedena prava i dohra,

Alexander episcopus seruus seruorum dei. Dilectis^filiis Ottoni abbati monasterii sancti Damiani de Monte, eiusque fratribus^ tam presentibus quam futuris regularem vitam professis; in perpetuum. Et si omnibus necessitatem pacientibus debeamus adesse, religiosos tamen benigniori nos conuenit oculo intueri, ut eo fortius obseruantie sue professionis insistant, quo magis se videant a sede apostolica in iustis postulati- onibus exaudiri. Et eapropter dilecti in domino filii ^ vestris iustis po stulationibua elementer annuimus et prefatum roonasterium in quo diuino maocipati estis obseqnio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et presentis scripti priuilegio commu- nimus. Statuentes, ut quascumque possessiones, quecumque bona idem monasterium in presentiarum iuste et canonice possidet^ aut in futurum concessione pontificum, largitio- ne regum, vel principum, oblatione fidelium, seu aliis iustis modis, prestonte domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant, in quibue hec propriis duximus exprimenda vocabulis: Possessiones omnes monasterii sancti Jo-

' Imena Ferra ' i Rayneria «pominju se u jednom euTremenom piBmn Grgara biskupa barskog.

^

103

hannis enangeliste, qaod Veoeti destruxerunt. Preterea libertatee et immunitates ' que fuerunt preBcripti ' monasterii, vobis et monasterio vestro, quod illius capella fuit, aucto- ritate apostolica confirmamus. Sane noualium vestrorum, quos propriis manibus aut sump- tiboa colitis, siue de nutrimentis animalium vestrorum, nullus a vobis declmas presumat exigere. Liceat vobis quoque clericos et laicos a seculo fugientes liberos et absolutos absque alicuius contradictione ad conuersationem vestram recipere, et in vestro mona- sterio retinere. Obeunte vero te nunc eiusdem loci abbate, vel tuorum quolibet succes- aorumy nullus ibi qualibet subreptionis astutia, seu violentia proponatur, nisi quem fra- tres oommuni consensu, vel fratrum ^ pars consilii sanioris, secundum dei timorein et beati Benedicti regulam prouiderint eligendum. Sepulturam quoque eiusdem loci liberam ease decernimus, ut eorura deuotioni et extreme voluntati, qui se illic sepeliri delibe- rauerint, nisi forte excommunicati vel interdicti sint, nullus obsistat, salua tamen iustitia illarum ecclesiarum, a quibus mortuorum corpora assumuntur. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat ^ monasterium vestrura ^ temere perturbare, aut eius posses- Biones auferre^ vel ablatas retinere, imrainuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra conseruentur eorum, pro quorum sustentatione hac gubernatione concessa Bunt usibus omniraodis profuturH, salua sedis apostolice auctoritate et dioecesani episcopi * canonica iusticia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisue persona, hanc nostre constitutionis paginaro sciens contra eam teroere venire temptauerit, secundo, tercioua commonita» nisi presumptionem suam digna satisfaccione correxerit, potestatis, honorisque 8ui careat dignitate, reamque se diuino iudicio existente de perpetrata iniquitate cog- Doseat et a sacratissimo corpore hac sanguine dei et domini redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districte ultionis subiaceat. Cunctis autem eidem loco sua iura seruantibus, sit pax domini nostri Jesu Christi, quatinus et hic fructum bone actionis peroipiant, et apud districtura iudicem premia eterne pacis inueniant. Amen.

Ego Alexander catholice ecclesio episcopus m. p.

t Ego Johannes presbyter cardinalis ss. Johannis et Pauli tt. Pamachii m. p.

t Ego Johannes „ „ tt. s. Anastasie m. p.

t Ego Joannes „ » » » Marci „ „

t Ego Petrus „ „ n » Grisogoni „ „

t Ego Hugo „ „ '„ „ Clementis „ „

t Ego Arduinus „ jt n n crucis Jerusol. „

t Ego Petrus » n n Susane „

t Ego Hubaldus faostensis episcopus m. p.

t ^S^ Jacobus 8. Marie in Cosraedyn diac. card. m. p.

t Ego Arditio diac. card. s. Teodori m. p.

t Ego Rainerius „ „ „ Georgii ad velura aureura m p.

t Ego Qratianus n n n Cosrae et Damiani m. p.

t Ego Jobannes » n n Angeli ra. p.

t Ego Rainerius n n i^ Adriani ^ „

t Ego Matheus s. Marie noue, diac. card. m p.

' Lucias: canonicas. ^ Lacias «upradicK. ^ Lucius dodaje: oiaior» * Lacius: fas ait prcfatum.- ^ Lucias izpa^tio. * Lncius: iadereniis archiepiacopi.

104

Datum Laterani^ per i»anu8 Albeni sancte romane ecclesie presbiteri cardinalift et cancellarii, indictione XII., incarnationis dominice anno MCLXXVIIL, pontificatus vero domini Alexandri pape III. anno XX.

IzTornik na pergameni, u gubemijalnom zadarskom arkivu. Acta monnsterii ss. Cosme et Damiani fasc. III. br. 149«

CXL. 1178. U Spljetn.

Di^am^ Hn Prestancijevj sa svojim braiom Stanom i ostalimi rodjaci^ preuMimlju po igrehi suda ^vode hrvatskogy dvorac Jovi6ev, i gem^jiSta oko Feruna, §to im ostavi u bcistinu njihov

d^ed Nikifor.

(Talijanski prevod.)

Nel nome di Christo, 1* anno dalla di lui Incarnatione 1178. oel bdictiono XI. al tempo di Emanuele magntfico et piissimo Imperatore^ (Rogerio) Duce in Spalato et in tutt6 1' Regno di Croatia et Dalmatia il Filocale (?) et arciveacovo Reniera et conte Martino, furono scritte le infrascritte cose a memoria dei posteri, et accio per V avre- nire non naaca conlesa in questa materia Jo Doimo figliolo di Prestantioy insieme coii il mio fratello Stano, et oon tutti i miei parenti, Pauloy Micha, Prodani, figlioli di Marco Digo, babbiamo voluto che sia fatta questa nota, cioe della corte di Zovigo, etde tutta le 8ue pertinenze, quale h nelV luogo detto Perun, et quale il predetto Zovig haveva dato a Niceforo nostro avo, quando essendo preso insieme con SandoIO| fui (fd) da lut liberato et riscoaso. £t il predetto Niceforo possede detta Corte, et la lascio a suoi he redi. Occorse la guerra de gV Ungari, per la quale apena mi arrischiavo ascire dalla cittii. In questo mente alcuni Schiavoni detti Cucari, et i figiioli di Beriuoy, spinti da diavolo, lavoravano naBCostamente la predetta corte et altre terre. Piaque alla divina clemenza, che si quietassero i rumori, et che noi havessemo comodo di procurarli non perdere quello, che ne avevano lasciato i nostri avi, anzi che ne aquistassemo delle altre, et per6 nel medesimo tempo anco di ^ilocale (?) Duca supradetto, cominciassimo a investigare sottilmente di quelli, che occupavano la predetta CortCi et altre terre, li quali ritrovati con il sigillo del Duca, li cbiamassimo alla sua,'presenza e venissemo con loro in contrasto. II Duca veramente con il suo giudice Bratagna et con altri nobili sentendo il contrasto delP una et dell' altra parte, et considerato il tutto so^tilmente, et con discretezza ne diede con giusto suo giudizio due Pristaldi, che si metessero in pos- sesso deir heredit&y cio6 Plasco Adrianico et Vilcico figliolo dell arciprete di Clissa, con i quali, et molti nobili tanto Schiavoni, quanto Spalatini, i nomi di quali sono di sotto scritti, andassimo al heredita, et ne pigliassemo il posseso. Prima cominciando daUa pietra che in schiavon si chiama Smicamice, nella quale habbiamo. scolpito la prima lettera del nome del nostro avo^ cio& un N. ct andando in \& verso V oriente a dritta era un' altra pezza di terra, habbiamo ancora ivi posta la medesima lettera, et un poco in I& dalla parte di tramontana, in un altra pezza di terra habbiamo simil- mente fatto il medesimo segno. Andando poi all' in giti, secondo cbe tira il monte pino alla riva del fiume dove si dice Brod , et dopo siamo ritornati dove hab- biamo posto la prima pietra^ con i Pristaldi et altri nobili che erano presenti, et

105

ivi dessimo due romanati alla presenza di tutti a Plasigo Pristaldo; et un romanato 8 mezzo a Vilcico figliolo dell arciprete. Fatte tutte queste cose^ tutti d' accordo arivas- simo alla chiesa di santa Maria^ et essendo stati ivi tutto il giorno mangiando et in conversationey et poi ritornassimo a casa. Questi sono i nomi di testimoni cfae furono presentiy quando ne fu dato il possesso di detta hereditii. Prima: Pre Cosimo per nome Mooibob, Desa Stefanelli, Bugula Andriga, Lucaro figliolo di Petrarca, Bratta Muca mararo, il quale fece i segni nelle pietre della predetta herediti^ Radolo figliolo di Gana Mesagallina, Miha figliolo di Beta Suliga. I nomi veramente delli Schiavoni sono questi : ▼ilcina figliolo di Pritina, Sebenna figliolo di Boiano, Sonion et suo fratello Giacomo figlioli del conte Nicola Aprico, Raddo figliolo di Bralco, Mergen figliolo di Girgo, et suo fratello Desen, Pribina figliolo di Draguno, Vilooy figliolo di Sinda, Dragonico figliolo di Vratinego^ Chnalo figliolo di UgrinOy Radona figliolo di Nobba, Bucala figliolo di Drusa, Malesa figliolo di Tirpesa, Brato figliolo di Dragun, Stresimiro figliolo di Trusello, et assaissimi altri, i nomi di quali per tedio si 6 tralasciato di notare, et io Sabatio ho scritto et fui presente.

De zavod;

Fatto questo cosi, come h predetto, compito V anno et incominciando il secondo, tolto il possesso di detta hereditk, si levo un certo, tentato dal diavolo^ chiamato Mergen figliolo di GirgOy contra di me Duimo di Prestanzo, et mi moIest6 di due pezze di terra, una delle quali e sotto la Capella et sopra la strada dalla parte d' occidentey et V altra che h ai Fiume dalla parte sopra ia strada, vicino alla terra nostra la quale lavora Vilcona, dicendo, quelle terre essere de suoi genitori. Per le quali terre piu volte mo- lestato, finalmente compari con lui avanti il Conte Aprico- U qual conte udite le ragioni deir una e V altra parte, all' usanza schiavona ne rimesse alla consuetudine, ma avanti cbe capitarsi con lui alla oonsuetudine^ incomincib a domandarmi un romanato, per V aceordo era anco prestaldo, cosi consigliato da mei propinqui Paulo Saranovo, Giovanni, Marcoy et altri, acci6 lui renunciasse, come fece, a ogni ragione, et attione che ivi cre desse bavere, promettendo di non molestare per I' avenire noi ne nostri fratri (?). Pre- senti per testimonio Andrea Angelo, con il chierico Delvrina Batiana. /

£t io Sabatio chierico ho scritto.

DocQmeirti di San Stefano di Spalato. Rakopis a mleta^koj knjiinici sv. Marka. MSS. Italiani. Class. V. God. LI, str. 40.

OXLL im 2L listopada.

Isak, qpat samosfana sv. Stjepana hod Solina, mienja n^ke temlje samosianske sa genUjom

KobUa^ svojinom Bete^ iene Mesagalinove i t^e Sina Bade.

Nel nome di Christo. L' anno dall' Incarnatione del Signore MCLXXVIII. neir In- dictioneXI. a di 21 del mese di ottobre. Jo Isach abbate di san Stefano, con il consenso di itttti i miei confratelli, abiamo cambiato la terra delia Cobilla, con donna Betta raoglie di Qiovanni di Mesagallina, et Rado sno filiolo, per la quale habbiamo dato quelle che

106

erano di nostra ragioDe anticamente. Furono a ci6 testimoni: Giovani Prugola et Sabatio chiericO; quale ha scritto.

Dopumenti di San Stefano di Spalato. Rukopis u mleta^kpj knji2oici sv. Marka MSS. ItaliaiLi. Classe V. Cod. LI. str. 40.

CXLII. 1178. Sl. llstopada.

Izaky opat samostana sv. Stjepana kod Spljeta, daje u eamienu samostansku eemlju u Retasi6Uf Betij ieni Ivana Mesagaline i nje sinu Badu, ea eemlju KobUa evanu,

L^ anno dair Incarnatione del Signore MCLXXVIII. T Indictione XI. a di 21. del mese d' ottobre. Jo Isack abbate di san Stefano con i miei frati di comun conuontO; Uab- biamo cambiato la terra Cobilla con donna Betta moglie di Oiovanni Mesag^Uina et Rado 8U0 figliolo; per la quale li habbiamo dato a Retosig ia terra che anticamente fa del monastero di san Stefano. Furono presenti a questo per testimonij Oiovanni Rugola, et Sabatio chierico, qual ha scritto la presente.

Doument] di san Stefano di Spalato, rukopiB u mletackoj kigii^nici 8v. Marka MSS. it^- liani ClHsse V. Cod LI str. 61. Ova liatina biti <Se po svoj priKci ista s prvainjom, ali Je raz- li^na a prevodn.

CXLin. 1178.

Qrgur^ nadbiskup harski^ prienaje prvenstvo nadbiskupije soUnske nad citavom Dalmamjom.

Venerabili patri suo et domino R(ainerio), dei gratia sancte salonitane eccleaie archiepiscopO; apostolice sedis legato, O(regorius) antibarensis minister licet immerituS| salutem cum reuerentia. Ex antiquis rescriptift et monumentis antecessorum meorum et diuersis aliis conieeturis veNtatem perpendcns, quod salonitana ecclesia totias Dalmatie doroinatura et primatum quondam obtiouit, et quod diocletana ecclesia, cuius vices anti- barensis ecclesia in se recto transtulit consilio, in metropolim predicte aalonitane ecclesie consensu se ordinauit, reuerentia sue matrici seruata. Satis et satis mecum reputans tam grauissimum excessum potius cum honore fore sepeliendum, quam quod ut ad con- sequentiara et exeraplum traheretur. Ut illa nobilis ecclesia tam mundissimis roonumentia decorata, diutius in tantum sua priuaretur nobilitate, hinc inde quoque curiosius satis permansi, volens debitam decenter reuerentiam domine mee firmiter exhibere. Nuntiam certum hoc agendi per me tamei^ non inueniens, tandem dominus trinus et veruB, qui pia gubernatione quemlibet amplectitur, fideiissimos nuntios vestros magistros F(errttm) et R(ainerium) qni supra certa seruitia vestra tractare procurant, mihi raulta voluenti dirigere destinauit. Quorum auidis precibus sufretus, et quibus inclitam vestram volanp- tatem referentibus, iam ecclesiam vestram in matrem et dominam recognoscere destinaui, et ei debitun^ honorem et rcuerentiam ceu domine speciali exhibere. Ita tamen, qnod mihi ad pallium ad vestrum seruitium^ a curia romana inquirendum^ tanquam in negotio pro- prio curiosius existatis^ et quod consilium, auxilium et a(di)utorium huic ecclesie anti- barensi cum successoribus vestris^ mihi et successoribus roeis perpetuo vos et vestri

T»

107

Buccessores impendatis, et quod dominua papa hoc velit, vobia incumbat. Me ante eundem boc dominam papam attestaturum personaliter vel internuncio omnino fore sciatis.

Illjricuin sacraiD. T. III. str. 200 is arkiva kaptola sp^jetskog. T. VII. atr. 24.

CXLIV. U78.

Stahid, recenomn VcUaru, eabranjt^je aud da nemije pobiraH dade od mlinah soUnskih u

sedmici bqiUnoj i uzkrsncj.

Prevod talijanski.

Nel nome di Christo. L' anno daila di lui Incarnatione MCLXXVIII. neir indictione XI. Nel tempo di Grubesca conte, Formino giudice, et vicariato di Radolo nepote di Mesagallina. Riscotendo Stanicha detto Valar l^ entrate di molini, che sono in Salona, per dono di bano Nicolo, credeva anco di riscuoterli ie settimane di Pasqua et Natale^ come faceva le altre settimane, essendo pero venuto alli molenari per riscuotere in dette settimane il tributo, tutti i monaci e particularmente il monasterio di san Stefano s' op- posero a qnesta riscossione et contradissero, et perci6 recorsero a Spalato a Formiao Giudice. Pretendeva detto Valar et diceva : che in ogni tempo i tributi dei molini si devano pagare, et i monaci dicevano ; che per Pasqua et per Natale^ cio& in quelle set- timane non erano tenuti a pagare alcun tributo, et sopra ci6 nominarono i testimoni: Cuciga et Vilcona staffieri del Re, et altri artegiani de Clissa, et non potendo i molinari fuggere li loro attestati, elessero ad esaminarli Vilzano Pristaldo; il quale interrogati i sopradetti sopra le anime lorO; testificarno, che mai nelle predette settimane hanno ri- scosso ne vedutu riscuotere tributo, siche i molinari guadagnarono la causa et Valar resto perdente. lo prete Sabatio nodaro giurato dei Comune ho scritto.

Documenti di san Stefano di Spalato, rukopis u mleta^koj knji^nici sv. Marka. MSS. Italiani. ClasBe Cod LI. str. 45.

CXLV. 1178.

' OdUmak listine, kojom priznavaju Spljetdani gospodstro Emanuila cara grdkoga.

MCLXXVIII. indiclione XI. tempore Manuelis imperatoris, in ciuitate Spalatiua, Raynerio venerabili archiepiscopo cathedram archiepiscopalem regente, comitatum vero predicte ciuitatis obtinente Martino comite.

Lacius de Regno Dalm. et Croat. Lib. III. cap. X.

r

CXLYI. Oko god. 1178. 24. stndena. V Ananjl.

Aleksandro III. pi§e Teobaldu nadbiskupu zadarskomu^ neka umiri Zadrane^ kqji se uzbuniSe radi nove papinske naredbe, kojom gradski patriarka dobi pravo potvrdjivati i posvedivati

nadbiskupa zadarskoga.

Alexanderepiscopns seruus seruorum dei. Venerabili fratri T(ebaldo) iadertino arcbiepiscopo salutero et apostolicam benedictionem. Ex fraternitatis tue litterid et rela-

108

tione illorum^ qui litteras portaiieruut, te apud Fossara nouam dolenter audiuimus infir- mari ; compaciente» autem infirmitati, oramus ut fortior per gratiara omnipotentia resurgaSy et apoBtolum imitatus, glorieris in infirmitatibus tuis, ut inhabitet in te virtus Christi. Ex ipsarum quoque litterarum tenore nobis innotuit, quod clerus et populus ciuitatis tae, licet te honorifice suBceptum deuote ac reuerenter audissent, postea vero de promittenda venerabili fratri nostro gradensi patriarche obedientta, intellecto turbati, et moti sunt ultra modum. Miramur autem plurimum^ quod sicut te significante accepimus, adquiescant^ ut eorum archiepiscopus a prefato patriarcha consecrationem recipiat, et ad ipsius con- cilium vocatus accedat, confirmationem autem electionis a patriarcha fieri vel ad eum appellari firmissime contradicunt. Sane maius aliquid est consecratio, quam confirmatio electionis^ sicut euidenter apparet. Consecrari quidem non potest quis, nisi ab eo qui plenitudinem habet pontificalis officii. Confirmari autem electio alicuius ab electo metro- politano, vel primate potest, aut etiam a capitulo si ecclesia vacat. Appellationes vero a metropolitano ad primatcm fieri| canonicum est, et in gradensi et iadertina ecclesiis, a tempore felicis memorie predecessoris nostri pape Adriani, hactenus obseruatum. Cetemm Venetia in unitate catholica laudabiliter stetit, et fiiit ciuitas refugii episcopis et aliis ecclesiarum prelatis, qui de Lumbardia, Tuscia, et Marchia a sedibus propiciis instante schismate illuc diuertere voluerunt, in reformatione quoque ecclesie imperii, qualiter sedem apostolicam adiuuerint et honorauerint, ad tuam credimus notitiam peruenisse. Quia igitur sollicitudini tue manet subiectos a presumptione sua compescere, cum non debea- mus sequi populura, set docere, nec tibi molestum videri debet obedire iam dicto patri- archcy velut primati, cum scriptiim sit, qui se scit aliis esse prepositum, non moleate ferat aliquem sibi prelatum, set obedientiam, quam exigit, ipse dependat. Fraternitatem taam per apostolica scripta monemus; mandamus atque precipimus, quatenus infra tres menses postquam iadertinam inieris, pergens Yenetias, eidem patriarche obedientiam, et reuerentiam primati debitam^ occasione, et excusatione cessante, promittas/ et impendas, et derum, et populum tuum ad idem, sicut te decet, induoas, ita quod ipse patriarcha continue materiam conquerendi non habeat; nec inter Venetos et Jadrenses grauis ex hoc, et periculosa discordia oriatur. Alioquin usum tibi pallii interdicimus, et te conse- cr^ndi suffraganeOis tuos, et ecclesias dedicandi auetoritate priuamus. Datum Anagnoni octauo calendas decembris.

Iz rukopisa : Liber Pactoram T. I. charta 40. u mleta^kom arkivu ; i T. I. N. 62. u c. kr. dvorskom arkivu u Be<Su. Farlati T. V. str. 63. imade ia Dandulove kronike samo ulomak OTOga pisma.

CXLVII. 1178. Ifa Rabu.

Sud rabski priznaje^ da pop^ dko je glava eadrugi svaje obite^i, ima biti glede upravljania i

radunah odgovoran svomu biskupu, a ne kneeu,

Anno domini MCLXXVII(I) indictione XI. Tempore itaque Se.ba8tiani ducis, ac Andree episcopi, et Nicolai comitis, Stepbani ac Michaelis iud cum. Nos quidera arbensis clerus hanc testamenti cartulam fieri facimus posteris perpetuo habendiim. Igitur cum prefatus episcopus ac comes et iudices, una insimul cum aliis nobilibua ho-

109

minibus, post ^ltare sancte Marie causa oonsilii oon^regati essent; ttinc quidam diaconus Jofaannes nomine, proclamauit ee vim pati a comite, dicens: Ego namque cum sim maidr omnium domus mee, et mater vidua, fratres ac sorores sub me sint, unde ego de eis rationem facere debeo domino episcopo meo, dominus comes me cogit sibi ra- tionem facere. Tunc vero p]*enotatus episcopus et clerus dederunt se in testimonium predictorum i udicum ac aliorum nobilium, de hoc iure ecclesie. Ipsi nempe in consiiio venerunt, et conuocato oonsiiio testati sunt ita: Quatenus clericus cum sub se matrem viduam habet, et ipse etate omnium fratrum ac sororum maior est^ et una insimul omnia communiter habent, et omnia communiter inueniunt ac pordunt, et hoc probabile esse potuit: cni clericus rationem facere debet, ipse el omnis eius domufi, et si alias frater aut soror aiicuius clerici in inatrimonio se iunxerit, et a clerico exierit, et in dorau per se moratus fuerit, iaro ille non debet alicui rationem facere nisi comiti, et clericus cum sabiectis episcopo. Predicti iudices testes: Albertus Betraldi, testis. Dabraua Theodori, testis. Petrua Zuane, testis. Petrus Canatalie, testis. Diminna Baxilii, testis. Micba Sil- uestri, testis, et nonnulli alii.

£go Stephanus sancte arbensis ecclesie diaconus, ac notarius scripsi et robo- rani. Ego Gabriel scriptor sacri palatii notarius, faoc exemplar exemplaui, et sicnt in exemplari continebatur, ita et in isto continetur, nihil addens vel minuens, nisi quas iu eo inueni existere litteras^ plus minusue, et roboraui signo meo atque § Ego Mi- cbael Federici Dragi, sacri palatii notarius hoc exemplaui; nihil addens vel minuens in eo, quod summam mutet, vel tenorem.

Farlati. Illyncnm Sacram. T. V. str. 237.

CXLYni. 1179. 24. lipnja. V Lateranu. *

Akksandro liL papa^ piSt patriarku gradskomu, da je na proSnju eadarskog svedenstva iza- brao i posvetio na nadbiskupa zadarskog biskupa egubijskoga, {Tebalda) nu da zato pravo

patriarke, glede posvedenja, ni mah povriedjeno nije.

Alexander episcopus seruus seruorum dei. Venerabiti fratri gradensi patriarche salutem et apostolicam benedictionem. Cum defuncto iadrensi archiepiscopo, clerus loci in terra non posset electionem concorditer facere, quosdam de elericis^ et laicis suis ad nostram presentiam destinarunt, plenam eis potestatem prebentes eligendi archiepiscopum, vel recipiendi quem eis apostolica sedes decerneret prouidendum. Qui siquidem vene- rabilem fratrem nostrum egubienseni episcopum/ virum religiosum et honestum in archi- epiacopum^ snum pariter elegerunt, et nos electionem ipsius confirmanteS) ipsum eis con- cessimas in pastorem. Uude quod idem arcfaiepiscopus de manu tua consecrationis munus,

' Ova listinu stayio sam pod godina 1179. jer je ove godine dne 24. lipnja papa Alekaandro III. doista bio n Lateranu, izdavajudi Umo ostale bulle od 15. svibnja do 22. srpnja, docim je godine 1180. na receni dan bio n Tnakulana, a g. 1181. n Viterbu. Jednu godinfi pr^e 1178. nmro Je takodjer predSastnik Tebaldov, nadbiskup Lampri^io, te je jur godine 1179. imao Tebaldo sjediti aa stolici nadbiskupije sadarske, po$to se iste god. u pocetku na stolici Djegove bivSe biskapije egnbijske spominje njegov nasljednik Ofiredo.

110

J

sicut ecciesie tue priuileginm contlnet, non accepit, cum ipse pontificali ofBcio preditus, consecratione tua vel nostra nequaquam egerit, statuimuS) quod nec tibi, nec ecclesie tue^ debeat in posterum preiudicium generare, sed prout in eodem priuilegio continetur^ tibi tuisque successoribus iadrenses archiepiscopi tam Consecratio quam confirmatio re- seruetur. Datum Laterani decimo octauo calendas iulii.

Iz rukopi^a Liber Pactorum. T. I. charta 41. u mleta^kom, i u c. kr. dvor. arkivu u Beca.

CXLIX. 1179. 37. listopada. U JaManca.

Njeki iupani hrvatski dine mir sa B<ibijani,

Anno dominice incarnationis MCLXXIX. indictione XIL Nos quidem Malichui- cus filins Borisclaui iupani, una cum fratre meo Stroiano iupano, et Porugano, ac Mirv:o filio Bogdani iupani, et aliis nostris parentibus, cum in Ablana fuimus insimul cam Andrea arbensi episcppo, Stephano et Micha iudicibus, Dabrana Theodori, et aliis no- bilibuS; missi causa paciticandi controuersiam; que inter nos et Arbenses erat ; pacificata controuersia, placuit nobis renouare pacem et amicitiam cum Arbensibus, ita^ at ipai securiy et omnia eorum secura, tuta in partibua nostre dominatianis sint, ac pro posse nostro . . possessio nostra que a parte maris est, sit communis tam vobis, quam nobis, pascendi, laborandi, venandi, et quidquid placuit faciendi. Et e contra nos et nostra omnia sint secura in dominatione vestra. Insuper ecclesia sancti Nicolai^ quam edifi- cauimus, volumus quod Arbenses sint hereditarii ex ea^ sFcut et nos, omnia que ad eam pertinent communia sint tam Arbensium quam nostrorum. Dnde nos iubemus hanc car- tnlam fieri perpetue membrie coramendandam, ut a mpdo in antea et in perpetuum hoc firmum et stabile permaneat. Ego Stephanus arbensis ecclesie diaconus ac notarius, iussu eorum scripsi et robaraui VL kalendas nouembris. Ego Miratha arbensis archidiaconus presbiter et notarius, hoc exemplum exemplaui, sicut in eius matre reperi, nec aaxi, nec minuiy compleui et roboraui, et signo consueto signaui. Ego Stephanus Georgii de Simone^ examinator, manum misi. Ego Antonius de Padoua imperiali auctoritate Dota- rius arbensis, de mandato curie arbensis hoc exemplum exemplaui.

Farlati. Illyricum Sacrum T. V, p. 238.

CL. 1179. Na Rabu.

Dvanaest Bab^janah potvrdjuje eakletvom stari obidajf da kad je pop na ielu obiteyske eadmget

ima eajedno sa gadrugom u svemu odgovoran biti svomti biskupu^ a ne knezu.

• Anno domini nostri Jesu Christi; M. C. septuagesimo nono, indictione VIIL (XIII).

Tempore quidera Sebastiani Ziani ducis Venetiarum; Dalmatie atque Croatie. ADdreas

episcopus arbensis quesiuit et interrogauit duodecim homines, qui ad ecclesiam sancti

Leonardi ittrauerunt, iudicare iudicio et ostendere, quoniodo nauigare debent snum co-

mitem ? ut ipsi dicerent sub illo idem sacraraento, que esset consuetudo viduarum. Et

ipsi videlicet: Dimiona Baxilii^ Andreas Ergani, Lorentius Scorobagati, Marcios de

r

111

Uanica Boni, Zaanellas Sergie, Stepbanua Matine, et ceteri alii dixerunt: Consttetudo vi- duarum hec est: Si vidua sub se filiuiu habet clericum, qui maior aliis est, mater et omnes qui sub se sunt, episcopo subiacent, de omnibus rationibus quas comiti facere debuernnt. Similiter dicimus, quod episcopus debet excusare tres homioes, quolscumque voluerit, hoc scimus, et per verum dicimus testimoniis. £go Stephanus arbensis ecclesie diaconus et notarius interfui, scripsi et roboraui. Ego Michael Federici Dragi, sacri pa- latii notarius boc exemplaui, nihil addens vel minueos in eo^ quod summam mutet, vel valorem^ et c6nsuetum meum signum imposui.

Ls novijeg prepisa rabfekog.

CLL m9.

Grgur nadbiskup barski, obecaje poslanikom nadbiskupa solinskoga Ferru i liajneru, da 6e do- skora po6i u Rim, i pred papom prignaii prvenstvo nadbiskupije solinske.

6(regorius) antiuarensis hnmilis archiepiscopus, magistro Raynerio et magistro Ferro suis in Christo dilectis filiis salutem et sincere dilectionis vinculum. Vobis demum nobiscum commorantihus quecumque locutus fui, me firmiter obseruare sciatis; cum enim tempus et hora fuerit, quando ad domini pape presentiam me presentare deo vo- lente potero, ad quod in proximo sum facturus credo; omnia que ad honorem et laudem. spalatensis archiepiscopi pertiAent, deuotissime agere curabo, utpote nobilitati vestre sum prius locutus. Hunc vero nostrarum litterarum portitorem commendatum esse cupio, et per vos domino archiepiscopo, ne a quoquam iniuriam patiatur, vel aliquam calumniam.

IUjricum Sacram. T. III. str. 201. iz arki?a kaptola Bpljetskog. T. VII. str, 26.

CLH. 1179.

Ec^nerio nadbiskup spljetski, poziva u Spljet biskupe kninskog, senjskog, ninskog i trogirskog,

da idu $ njim u Rim na veliki sabor crkveni,

Nos dei gratia salonitane ecclesie archiepiscopus, licet immeritus, apostolice sedis iegatusy venerabilibus fratribus: F(Ia8Coni) tininiensi, M(ireo) segniensi, M(atheo) nonensi, et M(ichaeli) traguriensi electo, episcopis, salutem et fraternam dilectionem. Benignitati vestte incognitum fore non credimus; quod romanus pontifex zizania in agro domini qui est ecclesia, pullulante, prouida maturitate cupiens avellere^ et fructiferum germen inserere, uniuersarum ecclesiarum pastoribus generale indixit concilium, et ad sai presentiam omnes prelatos conuocauit. Unde quantum eius mandatis non possumvrs, nec contraire debemus^ fraternitati vestre presentibus scriptis mandamus, et niandando precipimus; quatenus omni occasione et contradictione cessante,' usque ad octauos pjro- xime epiphanic; in his, que ad iter fuerint necessaria, parati existenteS; ad nos venire festinetiS; ut com dei adjutorio ad prefixum terminum memorato concilio simul interesse

8

112

possimus. Insuper vero inandamus, ut quicumque yestrum poBtmodum has litterag recepit, ipse nobis easdem remittere procuret.

Farlati. Illyricam Sacrum. T. III. atr. 203.

CLin. Oko god. 1179.

Maieo bishup ninsJci^ moU papu Aleksandra, da potvrdi diobu §to je ie nova nadir^ena mec^u

biskupijom senjskom i ninskom.

M(atheus) nonensis episcopus a sanctitate vestra petit, ut statutum quod spala- tensis archiepiscopus inter eum et Mironem (sic) episcopum super tribus parochiis, Signa videlicet, Geszica, et Lecca de mandato vestro statuit^ vestris litteris confirmetis. Ipse enim archiepiscopus, sicut vobis per suas litteras insinuauit) de utriusque partis assensQ ita statuit: ut Mattheus episcopus nonensis habeat Leccam, et Miro episcopus habeat Signam et Geszicam.

Parlati. IUyr. sacrum. T. IV. str: 119.

CLIV. Oko god. im

Bajnerio nadbiskup spljetski, moli papu Aleksandra III. da nesluSa Mirea biskupa senjskoga, kad bi ovaj proti novomu razdieljenju biskupije senjske i ninske molbenicu podnio.

Sanctissime pater, postuiat a sanctitate vestra R(aynerius) humilis archiepiscopas spalatensis, ut compositionem parochiarum et diuisionem, quam fecit inter Mireura signi- ensem, et Matheum nonensem, suos suffi*aganeos, firmam et ratam^ si placet, hnbeatis. Cum de eorum voiuntate compromittentium in manibus meis, sub forma sacramenti pro- cesserit, et consilio et voluntate ah'quorum (alicorura) suffraganeorum, diligenter utraque parte audita et perquisita veritate, iam dictam composicionem fecerim ; restituendo prius Mireo slgniensi episcopo episcopatum cum omnibus fructibus, et accessionibus, quas ipse iuxta tenorem litterarum vestrarum exigebat. Verum quia prefatus Mireus variam, et inconstantis hominis formam seruat, idera (Raynerius) nec probando, nec re- probando, sanctitatem vestram humiliter exorat, quatenus iniquas petitiones eius ia hac parte, si placet, salua legatione, quam seruo vestro archiepiscopo concessit^ non exau- diatis, illesam manutenentes. (Ostalo izgubljeno.)

Farlati. lUjricum Sacrura. T. IV. str. 119.

CLV. 1180. mjeseca o^ujka.

Emanuel car grdki pi§e vojvodi Dalmatinskomu Rogeriju^ neka prisili njeke otimace, da vrate crkvi

spljetskoj ugrdbljene gemlje^ navlasiito Srenjine kod Mosora,

Ligio ' imperii mei Rogerio Sclauoni. Insinuatum est imperio meo ab hono- rificentissimo archiepiscopo spalatensi R(aynerio)^ quod quidam incolarum eiusmodi

feudatario

F-

118

I

regianis, sed et Caciclorum ali^ui^ non pauca eorum, que in suo priuiiegio et ad suam eeclesiam pertinent, possident in Serengene, ^ et quod predicta ecclesia illis suis bonis priuetur. Hi autem violenter ac tenenter dicte ecclesie prelato nullam propter hoc re- uerentiam faciunt. lubei ergo tibi Rogerio imperium meum, ut discutias huiusmodi ne- gotium in presentia predicti archiepiscopi, et predictorum incolarum; atque CacicIorum« Quod si in priuilegio predicte ecclesie constiterit, omnia predicta ecclesie in integrum restituas, sicut in chartula predicte ecclesie apparuerit pertinere ; po8sessoi;es autem re- pellaSy et interdicas eis, ut desistant ab inuasionibus rerum huius ecclesie et presertim in villa Serengene. Quum vero et idem archiepiscopus conquestus est, quo^ predia ecclesie sancti Bartholomei occupata sunt a quibusdam, considera tu Kogeri, ligio mei imperii, et omnero terram quam suprascriptus archiepiscopus poterit monstrare per chartam, aut per bonos testes esse vel fuisse sancti Bartholomei; archiepiscopatui sancU Domnii in integrum tribuas. Mense martio, indictione XIII.

Lucius de Regno Dalm. et Croat. Lib. IIL cap. X. iz arkiva kaplola spljetskog. Farlati. lllyr. Sacr. T. m. p. 204.

CLVI. 1180. 10. llpnja. U Spllctu.

Eogerio vojvoda Slavonije, doQe spljetskomu nadbiskupu Bajneru dva pristava, koji ga imadu

uvesti u vlast svih zemaljah crkve sv. Bartola.

In Christi nomine. Anno dominice incarnationis millesimo centesimo octuagesimo ^ indictione vero tercia deciraa, regnante domino nostro Manuele, sanctissimo imperatore, et in ducatu Dalmatie et Croatie existente domino Rogerio Sclauonie duca. Hoc actum est ante presentiam idoneorum testium, nomina quorum inferius leguntur, et in ciuitate spalatina, et in podio imperialis turris. Dominus Rogerius, Sclauonie ducas^ de mandato domini nostri sanctissimi imperatoris Manuel, dedit michi Rainerio^ spalatensi archiepi- scopO; duos pristaldos, Michaelem Dragumanum et Petrum de Sagarella, de terris vide- licet sancti Bartholomei, quod ab isto die in antea, scilicet die martis; qui est decimus dies mensis iunii, in introitu eiusdem mensis ubicunque reperte fuerint terre et omnia predia memorate ecciesie, sint ecclesie beati Domnii in perpetuum ita, quod deinceps . nullus iuppanus, vel postiuppanus, et nullus alius homo, aliquam raolestiam siue iniuriam deo et beato Domnio et mihi Rainerio spalatensi archiepiscopo, oranibusqe meis canonicis successoribus audeat inferre. Quicunque autem aliquid contrarietatis seu aduersitatis deo et beato Domnio, michique Rainerio spalatensi archiepiscopo, vel meis canonicis succes- soribus aliqua temeritate presumpserit facere, habeat iratum trinum et unum deum, et indignationem summi imperii omnino incurrat et consequatur. Huius autem rei isti Bunt testes: inprimis Mireus segnensis episcopus, Flasco tiniensis episcopus, Martinus Spalatinorum comes, Marinus, tragurien&is comes, Juppanus Desa, iudex Yilcota, Breuero^ iuppanuS; comes Nicolaus, iuppanus Mirozlaus, filius Bogdanazi, iuppanus Scepanus, filius RaccoSy iuppanus Grubessa, filius Saioli, iuppanus DescOy presbiter Eadole, Vil- cuta subdiaconus^ Sorizius clericus, Bellaiza clericus,'* iuppanus Drago, Paulus de Aceina, ^

' Srenjine, kod brda Mosora. ^ U novom prepisu spljetskom stoji pogrieino; noDagesimo. ^ Breberio. ^ Farl. i Lae; iflpastili, ^ Laoiutf : de Aaiiia^ Farl. de Acuria;

114

Kicolaas de Caloiatine, Dabre, filius Ottoli^ ' Michael, frater Joiie, ^ Bogdanus, filius Eale^ Dobre de Mari, Vitus clericus, Grobce * clericus, Caraldus clericus, et Sagarella. £t ego magister Oualterius comniunis notarius, qui hanc ohartulam scripsi, testor. f Ego Rogefius Sclauone, dei et imperiali gracia Dalmatie et Chroatie ducas, mana mea Bubscripsi.

Iz spljetskog arkiya. Mensa episcopatas. — Lucius. ie Begno Croatie et Dalmatie Lib. IIL c. X. Farlati. T. IIL p. 205.

CLVn. 1180. 4. Ustopada. U Tuskulanu.

Aleksandro 111, papa^ priobc^je svedenstvu i svetnu narodu u DaUnaciji % Htavcj Slavoniji^ da je onamo poslao Teohalda ea svoga poslanika u poslu vjerozakonskom,

Aiexander episcopus seruus seruorum dei^ venerabilibus fratribus archiepiscopis^ episcopis et dilectis filiis nobilibus viris, comitibus, baronibus, uniuerso clerb et populo per Dalmatiam et totam Sclauoniam constitutis; salutem et apostolicam benedictionem. Ordo postulat rationis^ et cura iniuncte nobis administrationis exposcit, ut qui sumus in supremo examine rationem de omnibus reddituri, de salute omnium cogitemus, et stu- deamus per nos et alios, que pertinent ad profectum fidelium procurare. Cum autem longe positis per nos ipsos paternam impendere diligentiam non possimus, dignum est, ut vices apostolicas illis committamus^v qui speciaiius nobis coniuncti sunt, et quorum prudentiam sumus et fidem experti. Inde utique sit; quod dilecto filio T(eobaldo) sub- diacono nostro, viro litterato, honesto, nobisque caro plurimum et accepto, in prouinciis vestris officium legationis commissimuSy ut vice nostra euellat et destruat, que fuerint destruenda, edificet ac plantet, que domino viderit instruente plantanda. Ideoque uni- uersitati vefftre per apostolica scripta mandamus^ atque precipimus, quatenus eum sicut legatum sedis apqstolice curetis honeste recipere, et ad vocationem ipsius humiliter ac- cedentes, que pro statu ecclesie, vel salute fidelium, auctoritate nostra decreuerit, su- scipiatis, firmiterque seruetis. Alioquln si quis inobediens illi extiterit, sententiam, quam canonice idem legatus dictauerit^ nos auctore domino ratam habebimus, nec patiemnr leuitate qualibet immutari. Datnm Tusculani lY. nonas octobris.

Iz pismohrane kaptola spljetskog. Farlati Illyricam Sacrunl T. III. p. 211.

CLvra. 1180.

TebaldOy poslanik papinskiy poSilja KuUnu banu bosanskomu njeko pismo papinsko, mole6i ga^

da mu poSaJje dva sluge i ko^e od kunah,

Nobili et potenti viro Culin bano Bosine, Thebaldus dei gratia sancte romane ecclesie subdiaconus^ apostolice sedis legatus, cum benedictione et victoria salutem. Miil-

Luc. Ottoch. Far). Oeoch. ^ a rukopiBu Sorre - ^ Lac. Qrobie.

r

»15

tnm desiderauimus personani yestrara videre et benedictionem et litteras domini pap^ vobis representare. Nunc vero quia per nosmetipsQB non pos^umus, per latorem pre- sentium, et benedictionem et litteras domini pape raittimus et representamus, magnitu- dinem liberalitatis et glorie vestre rogantes, ut pro reuerentia beati Petri apostoli et domini pape, et pro salute anime vestre duos famulos et pelles martulinas nobis mittatis^ et si placet prudentie vestre per nos aliquid domino pape significare, sciatis, quod li- benter et fideliter vos exaudimus.

A tergo. Culin magno bano Bosine.

Farlati. Hlyricum Sacmm. T. IV. str. 44.

CIJX. Oko god. 1180.

Grgur nadbiskup dukljan$ki i barskij pi§e Gvalteru kanoniku splietskomu i posltmiku papin-

skomu progonu, Uo mu crkva trpi od velikog lupana Nemanje.

Magistro Gualterio inclito Spalati canonico, et sancte romane ecclesie legato. G(regoriu8) dioclitane atque antivarine ecclesie faumilis minister, salutem et sincere di- lectionis affectum. Dignitatis vestre litteras, quas nobis direzistis, summa cum reuerentia suscepimus^ et earum continentiam intelligentes, inuumeras benignitati vestre grates re- pendere curamus. Quoniara ecclesie nostre clementer sollicitudinem gerentes, que valde nobis congruunt, cum comite et ceteris nobilibus Spalati locuti estis, quorum prudentie et caritatis compago nobis semper consulere cosueuit. Nam salonitanam ecclesiam pri- matum in tota Dalmatia prouincia, et nostre ecclesie matricem fuisae non ignoramus. Unde in nullo nobis conueuit ab ea discrepare, set auxilii et consilii commodum spe- rare. Itaque magna controuersia superueniente ciuitati nostre a magno iupanb, factum quod vobiscum locuti fuimus, prosequi nequiuimus. Octingentos namque perperos^ quos in preterito anno coacti sibi dari promisimus, nunc cum violentia exigit, et quia persol- uendi facultas non adest, agrorum nostrorum reditibus ammissis, iterum in nos seuit, iterum minatur, iuxta quod presbiter Maraldus lator presentium, ocularia fide poterit vobis referre. Unde in tantis perturbationibus et pressuris positi, omnes gemunt et do- lent. Knesius quoque Michahel, cui diocletiane ecclesie cura et sollicitudo non modica est, ab auuncuIis^molestatuS; ad ea que nos cupimus, nunc intendere minime valet. Tamen in proximo, superna gratia concedente, nostre ecclesie commodum prosequi^ et usque ad effectum*perducere^ vestro consilio et auxilio indubitanter speramus.

Matica bijaSe u c. kr. dvorBkom arkivu beckom, ali je sada natrag poslana u spljetski kaptolski arkiv.

CLX. Oko god. 1180.

Kaea , opatica samostana sv. Benedikta kod Spljeta , daje popisati r^eke otete eemlje

samostanske,

In Christi nomine. £go Chaza, licet inmerita cenobii sancti Benedicti abbatissa, hoc conscriptum ut subsequitur, ut monasterum (sic) ad memoriam fieret^ scribere cum

116

«

omDiuixi inoDialium coDsensu studui. Scilicet de paratiueis, que aote portam eiusdem mosasterii sunt, quas domina Marichna Benesie, dum ad mbnasterium venit, secum de- tulerat. Poet multorum vero annorum curicula, de predictis paratineis a quibusdam impe- tita^ quibus volens certissimam rationem de eis ostendere, Dominicum filium Cirnate, qui disposicionem iamdicte domine pleniter cognoscebat, venire feci, et oum ante subscriptos tcstes de paratineis interogaui, ante qnorum presenciam ipse prenotatus paratineas ostendit

et iurans in anima sua, dixit predictam dominam illas in monasterio detulisse

quidem ab angul. . . Kama incipiunt et usque ad angulum de foris furni tur.

Inde autem su . . . in aquilone rectum cursum tendentes, usque ad rupem viuam . , u. iterum in occidente sicut continet angulum unde incipiunt. Hec autem ostensio facta est in presencia Vilcotte iudicis et Petri filii Mille, ac Gaudii Sirizi, nec non Petri Ortulani^ et Ego Sabatius clericus ibidem interfui, et sicut audiui et vidi, ita scripsi et testis sum.

<

Matica pisana na maloj pergameui, poderanoj na viSe miestih, cava se u pismohrani kalu* djericah sv. Marije n Zadru, medju pismi duynah Bpljetskih st. Rainerija.

CLXI. Oko god. 1180 -U90.

Aurio MastropetrOj duM mletaikif nalaie Filijpu de AiboleSy neka Zadrane uvjerit da je bilo

preko njegove vo}je Sto im njeki Mletiani na moru nanesoSe Stetu.

Nos A(ureus) Mastropetrus, dei gracia Yenecie, Dalmacie atque Cbroacie dux, committimuB tibi Pbilippo de Aiboles, quod dicere debeas comuniter hominibus Jadere, quamuis ipsi fecerint quod facere non deberent, tamen voluntas mihi non erat facere eis fieri aliquod malum, nec in personis, nec in causis illorum^ sed homines Jadere ste* tissent super se, et non venissent Veneciis, quousque ipsi taliter reuertentur, quod esset ad illorum saluamentum; et spes nostra talis erat^ quod ipsi sic facere debuissent, et propter hoc nolebamus aduentum illorum in Veneciis, ne oriretur aliquid^ unde malum cresscere debuisset. Illud vero quod homines de nostris galeis nuper fecerunt, non fe* cerunt per nostrum preceptum, nec per nostram voluntatem, sed sicut homines de ipsis galeis dicunt^ per illud, quod prius homines ipsius ciuitatis sagittas eiecerint et ^uperbe multa mala verba dicebant seueriter. Sed quod accidit aliter, modo non potest fieri nisi quod factum est. Nec vero mutat (sic) dominus cognos^ere voluntates illorum^ qualiter inde se continere voluerint, et si ipsi interrogant; que sit voluntas nostra, dioat^ quod aduenit, non aduenit per nostrum preceptum, nec per nostram voluntatem, et si ipsi quiete voluerint starc; non erit nostra voluntas ut homines Venecie eis offendere debeant

Iznad ovoga pisma stoji:

Aurii Mastropetri Ducis, Commissio Philippo de Aiboles, ut Jaderenses certiores reddat, preter voluntatem Ducis contigisse, ut damna iisdem a nautis quibusdam ve- .netis inferrentur.

Iz rukopisa Cod. LXXII. classis XIV. snb CVI- 3. U kDJiinici ^v. Marka u Mletcih.

CLXn. 1181. mjeseca sie^nja 111 veljaSe.

TeoMdo poslamk papinski, dopituje nadbiskupifi spijetskcij biskup^u hvarsku.

I

Theobaldus dei gratia sacre romane eccIeBie BubdiaconuB, apostolice sedis le- gatus, dilectis in Christo fratribus, uniuerso clero, M • . . comiti et toti populo spalatensi cum dilectione salutem. Ad robur et meiQoriam rerum gestarum plurimum valere cognoscitur series litterarum, quandam namque firmitatem prestat^ nec sinit obliuisci 8criptura que diligenti solicitudine et cura sub uno paginali contextu fuerint conpreheusa. Ideoque per scripta presentia notun> facimus, et ad notitiam tam presencium quam futu* roTum significamuSy quod cum de mandato summi pontificis in Dalmatie et Sclauonie partibus officium legationis haberemus, spalatensis ecclesia; que et salonitana dicitur, Buper farensem episcopatum querimoniam deposuit aduersus iadertinam ecclesiam. Pro- fecto sub generali vocatione clero iadertino scripsimus, significantes et mandantes, ut eorum aliqui taliter instructi et parati ad nos accederent, quod super motis controuersiis sufficienter respondere valerent; cumque ad diem et terminum denunciatum prefatus clerus nec venisset, nec responsum misisset^ quibusdam diebus postea elapBis^ in pre- sentia episcoporum et multorum aliorum, iam dictam querelam audiuimus^ et auditis, visis et intellectis rationibus, priuilegiis et allegationibus ecclesie spatatensisy eidem, habito plurimorum yenerabilium virorum coiisilio, predictum episcopatum farensem adiudir cauimus et assignauimus. Anno dominice Incarnationis MCLXXXI. indictione XIII. pon- tificatus . Alexandri pape III. anno XXII.

Lucius de Regno Dalm. et Croat. Lib. III. cap. XIII. Farlati Illyr. Sacr. T. III. str. 212. T. IV. Btr. 243.

CLXIV. Oko god 1181. mjeseca velja(5e. U Zadra«

Mavro knez % vojvoda vojske citavoga primorjay dopituje Stanu Lapdaninu selo Kokidaney i

naredjuje zavod.

• ' «

• 4 V. ■ _

Anno, incarnato Jhesu Christo domino nostro MCLXXX. primo, mense februario, indictione XV(III), Jadere. Regnante domino nostro Bela, dei gratia Hungarie, Dalmacie, Chroacie, Kameque serenissimo rege. Que in iudiciis decisa sunt, ut a memoria non relabantur in posterum dignum duximus literarum indiciis denotare. Meminimus nos, q(uidem) Maiirus dei et regia gratia comes et tocius maritime prouincie studiosus exerci- tator, quod cum castrametati essemus in predio Desconis, quod Belize vocatur, una cum Miroslao breberiensi iuppano, Cathlo } tyniensi, Desinno Slouinie, Cosma Pribicheuic, Posillo Rusinich, Jacobo, fiHo Mislirairi et Micha Tirpite * laderensi, accesserunt in nostra presentia Dragos, fiHus Prodani, Vtolenich et Stan^e, filius Petri Lap^ani et pla- citati sunt de quadam villa, que est in loco, qui dicitur Coquickiani. Volebat predictus Dragos ipsam villam sibi habere, a;3serens, eam proprietate sibi attinere. Cuius verbis memoratus Stange respondens aiebat: auus meus Pribig iuste illam possidens, postsuum

« ili Cathro. « tpite.

118

decesauoi, filio suo Petro patri meo reliquit, hereditario iure frasndum et posBidend et pater meus ipsam michi filio suo dimisit, i^aod predium post eorum obitum bucae iuste teniii et pOBsedi, paratus etiam sum hoc legittimis testibus probare, quod | prietas aui et patris mei fuit, et auctoritate, iureque ipaorum id possideo et ration liter optmeo. Nos itaque sicut in mandatis nobis iniuootum erat a serenissimo don nostro Bela rege, in singulorum causis iuste proeedere et fine debito terroioare, ex < silio predictordm iuppanorum aliorumqne virorum qui presentes erant, dixtmus nt Stt testes Buos in medium produceret. Qui duxit Grubescia'» Oau^uli, Radosium nepc Chir^ic, Raatisium Desimiri de Virouicis, Micbalium, filium Sti-iaoni, qui omnes multa contestacione iure iurando testati sunt, quod predictum predium Pribi^, i Stan^e rationabiliter usque ad mortem possedit et post Petro, filio »uo tradidit, et Pe( Stan^e, suo filio reliquit Comperta igitur nos comes Maurus per testium approbatio veritate, dedimns eidem Stancio nostrum pristoldum Uradislauum Miroseuich Chleuinia at nostra auctoritate poneret ipsum Stan^e in posBessionem ipaius ville, tribuentei plenam potestatem habendi, tenendi, vendendi, donandi, comutandi, pro anima iudio et hereditaria ratione quicquid placuerit faciendi, nemine sibi contradicente. Legil peracto iudicio, cura venissemus Jaderam ad quedam patrnnda negotia, Matheum ii rensem' notarium ad nos vocantes, de verbo ad verbum totura hoc factum ei retulit rogauimus etiam, ut cum prefato nostro pristoldo ad idem predium pergeret et qu admodum a nobis audierat et noatrum pristoldum agere cerneret, in scriptis redigi Quando autem pristoldus noster iuxta coDsuetudioera terre fuit ad sauodum, qnod vulgari nostro dicitur circumuolutio, et posiiit ipsum Stan^e per nostrnm indicium dominio ipsiua predii, sicnt predictnm est. Hii fuerunt presentes: Miros Caciclus et f eius DobroB, Dragoslaus, filius Otre, LemeBcius Predco et Techomir, filii Mathei nosecbi, Georgiue et Desco Tolisii Cacicli, Dragos et Pribislaus, Premco Cacicli, Pe slaas et Strahonia Prascoui^, Orani^ PrasGou^i^.

Ego Matheus sanote Anastasie subdiaconus et iaderensis notariue, rogatu dicti Mauri comitiB ut andiui scripsi, roboraui et solito signo signaui. (Sliedi znamenje biljeiniStTa.)

Hatica na pergameui n kiyiiDJci jugosIaTeiitke akademije.

CLXIT. 1181. mjeseca oinjka. U Zsdru.

Mihaijo Ipskup skradinski, dosudjuje samostam haludjericah sv. Tome, oleta tm temijiSi Btthyanik.

In nomine eterni dei. Anno incarQacionis eius MCLXXXL mense marcio, dictione quarta decima, Jadre, teroporibus domini Thebaldi, venerabiiis iadrensis ai episcopi hoc actum est. Ego in Christi nomine Michael, scardonensis episcopus, resii tibus mecum magtstro Marino Bagusino, Nicolao sancti Petri plebano, Drase et Mai capellanis meis, Rainerio quinqueecleHienai, magistro Laurencio, Purce, Bratonia sa dotibus, Votchania iudice, Nicolau Malcac, Dimitrto Sclauo, Petro Sloradi Gonsute, B culioo, Domachia, Strechta et Gaudio Mutagange, Lampredio Vitaze ac Botta, q iam in mea presencia aclam fuerat, intimare curaui. Quippe oum nop minas sit peca

119

veritatera tacere; quam proferre mendacium. Venit equidem Petriz, filius Michaelia Panze, sanctorum Dimitri martiris et Thome apOBtoIi aduocatus respondere pro eisdem eccle- siis de quibusdam terris, que sunt in locO; qui dicitur Bubniani, qaas moliebantur inuadere Saracenus, filius Besciani, et Bruconia. Prefati vero Saracenus et Bruconia in nostra preaencia positi, post litis contestacionem inducias postularunt, et habitiS; volentes utramque partem suo iure esse contentam, ad cause decissionem illis terminum primum, aecundum, tercium, quartura et quintum preficimus, consideratis temporibus et ambarum parcium utilitatibus. Audito quod aput Jaderam Farcasius palatinus comes domini mei regis Ungarie et«cum eo Flasconus tiniensis episcopuS; ac Machareusius comes et plures nobiles viri Sclauonie essent, ad illos pergere studui, in quOrum presencia et mea, et ad quorum coliaudationem, vollens quod racio ista diffiniri deberet, predictos Saracenum et Bruconiam citauiraus, habito et dato illis ultimo termino, ut ad litem cpntestandam si de causa confiderent, accederent responsuri, sin vero non sentencie lucrarentur examen. Ipsi vero non venientes, nec iusta uecessitatis precedentes causam nobis dande sentencie prestiterunt oportunitatem. Nob itaque instrumenta, testes, atque aliegaciones predictorum factorum (scorum) sufficientes esse cernentes, de consilio omnium astancium episcopi et coa>itum pro ecclesia sanctorum Dimitrii et Thome sentencie corroborationem nostra auctoritate firmauimus^ terram a predictis Saraceno et Bruconia inuasam iure perpetuo ad ecclesiam beatorum Dimitrii martiris et Thome apostoli reuerti debere secundum regulam canonum et ciuilis iuris et ad ultimum per soliditatem pristoldi nobilis viri Drascenni iuppani^ filii Slouinie, dominam . Bonam, predicti monasterii abba tissam, in possessione predictarum terrarum ponere fecimus, eas perpetuo iure possidendas. Hanc utique sentenciam de mandato predicti Michaelis scardonensis episcopi, scripsi ego Matheus sancte Anastasie subdiaconus et Jadre tabelio, ut audiui, roboraui, et solito signo signaui.

PoHchorioQ. U arkivu zad. gub. i Farl. T, IV. str. 11. s pogrieSkami i prasninami.

CLXV. 1181. 12. syibnja. U Tuskulanu.

Jdeksandro 111. papa, prima pod svoju eaSiitu samostan benediktinski sv. SUvestra na otoku

Budju{?) kod Yisa.

Alexander episcopus seruus seruorum dei dilectis filiis abbati monasterii sancti Siluestri de insula Buci, eiusque fratribus tam presentibus, quam futuris, regulari vita professis in perpetuum etc. — Quapropter dilecti in domino filii, vestris iustis postula- tionibus clementer annuimus, et prefatum monasterium sancti Siluestri, quod in insula Buci situm est, in quo diuino mancipati estis obsequio^ sub beati Petri et nostra pro- tectione suscipimus, et presentis scripti priuilegio communimus; statuentes^ ut quascum- que possessionesy quecumque bona idem monasterium in presenti iuste et canonice pos- sidet, aut in fu^urum concessione pontificum, largitione regum, vel principum, oblatione fidelium, seu aliis iustis modis^ prestante domino poterit adipisci; firma vobis vestrisque successoribus illibata perrnaneant. In quibus hec propriis duximus exprimenda vocabulis : Locum ipsum, in quo prefatum m^onasterium situm est, cum ipsa insula et aliis suis pertinentiis. In ciuitate spalatensi ecclesiara sancti Siluestri cum pertinentiis suis, eccle- siam sancti Michaelis, et ecclesias sancti Nicolai in insula^ que dicitur Lissa, cum earum

120

' pertinentiis ; et possessiones altaS; quas habetis in eadem insula. Sane noualium vestro- rum, que propriis manibus, aut sumptibus coHtis, seu de nutrimentis animalium vestro- rum, nullus a vobis decimas exigere presumat. Liceat quoque, vobis clericos, vel laicos secnlo fugientes, liberos et absolutos ad coDuersionem recipere, et eos absque contra- dictione aliqua retinere. Obeunte vero te nunc eiusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus tibi qualibet surreptionis aut astutia, seu violentia proponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consil i sanioris, secundum dei ti- morem et beate virginis, prouiderint eligendo. Decernimus ergo, ut nulli omnino ho- minum fas sit prefatum monasterium temere (sic) aut eius possessi(5ne8 auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibusHbet fatigare vexationibus. Sed omnia integra con- seruentur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omDi- modis profutura; salua sedis apostolice auctoritate, et diocesani epiijcopi, secundam canonicam iustitiam. Si qua igitur in futurum ecclesiastica, secularisue persona, hanc nostre constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire temptauerit, secundo, tertioue commonita, nisi reatum suum digna satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine dei et domini redemptoris nostri alienus fiat, atqae in extremo examine diuine ultioni subiaceat. Cunctis autem eidem loco sua iura ser* uantibus, sit pax domini nostri Jesu Cbristi, quatenus et hic frnctum bone actionis percipiant, et apud districtum iudicem premia eterne pacis inueniant. Amen Amen.

Ego Alexander catholice ecclesie episcopus.

Ego Baldus ostiensis, (et) velitrensis „

Ego Theodinus Rufine sedis „

Ego Paulus prenestine „ „

f Ego Joannes sancti Marci presbyter cardinalis.

t Ego presbyter Petrus cardinalis tituli sancte Susane.

t Ego Viuianus sancti Stephani in monte presb. card.

t Ego Cinthius presb. card. s. Cicilie.

t Ego Ugo presb. card. (S. Agrippe?)

t ^go Arduinus presb. card. s. crucis in Jerusalem.

t Ego Marcus „ „. „ Marcelli.

t Ego Laborius „ „ „ Marie trans Tyberim et Callixti.

t Ego Jacbbus diaconus „ „ Marie in Cosmedin.

t Ego Raynerius „ » » Georgii ad (velum aureum)

t Ego Gratianus ss. Cosme et Damiani diac. card.

t Ego Joannes diac. card. s. Angeli.

t Ego Matheus s. Marie noue diac. card.

Datum Tusculani per manus Alberti sancte romane ecclesie presbyteri cardinalis et cancellarii IV. idus mai iudict. VIIL incarnationis domini MCLXXXI pontificatus vero domini Alexandri pape III. anno XXII.

Farlati. Illyricum Sacrum T. IV. str. 243.

r

121

I

CLXVI 1181 6 srpnja. U Vlterbu.

Aleksandro 111, papa^ nagovara hralja Belu 111. neka doavoli svedenstvu i puku sp^jetskomu

da po starinskom ohidc^u biraju nadbiskupa.

Alexander episcopus seruus seruorum dei, dilecto in Christo filio Bele illustri Ungarie regi salutem et apostolicam benedictionem. Significantibus nobis dilectis filiis nostris clero et populo spalatino, nobis innotuit, quod cum ecdesia spalatina diu pastore yacaaerity et usque ad bec tempora iuxta formam priuilegiorum romanorum pontificum et sacrorum canonum liberam electionem babuerity tu in ea episcopum secundum quod obseruatum est, eligi non permittis. Volentes igitur regie saluti consulere, et indemni- tati prefate ecclesie pro nostri of&cii debite prouidere, monemus regiam excellentiam^ et exhortamur in domino, quatenus libere et sine contradictione de persona idonea ordinari permittas, qui et populo dei preesse valeat et prodesse. Alioqqin licet magnificentie regie deferre yelimus; iam dicte ecclesie fn iure suo deesse non poterimus aliqua ratione; nam et serenitati regie credimus expedire, ut ciuitatem ipsam in sua libertate conserues, et habitatores eius in fidelitate tua facias firmiores, et ne eis circa dominium tuum occa- sionem tribuas malignandi. Ad hec etiam regiam magnificentiam monemus attentius, et rogamus, quatenus Miroslauum * comitem ad reddendam pecuniam prenominate ecclesie, quam olim bone memorie Rajnerio spalatensi archiepiscopo abstulit, vel ad estimationem congruam; et ut loca illa, in quibus olim cathedrales sedes fuisse noscuntur, ordinari permittat, si aliter ad hoc induci nequiuerit, regia potestate compellas. Data Viterbii XI. nonas iulil.

Iz pismobrane Arcibiskupije spljetbke. FarlaU. Illyr. Sacr. T. III. p. 212.

CLXVn. 1181. 7. srpnja. U Viterbu.

Aleksandro III, papa, nalaie Miroslavu knezu zahumskomu^ neka nevriec^ja slohodu crkve u

Balmacijiy a nadbiskupu splieiskomu neka povrati otete mu novce,

Alexander episcopus seruiis seruorum dei. Nobili viro Miroslauo comiti tachol- mitano (zacholmitano). Quod tibi benedictionis alloquium non impendimus, non de du- ritia nostra, sed de tuis credas potius meritis prouenire, quia ea te penitus reddidisti indignum. Cum enim ab omnibus Christi fidelibus romane sit deferendum ecclesie, que inter omnes, diuina disponente clementia, obtinet principatum, tu sicut homo ad crea- torem tuum respectum non habes, nec legatum nostrum recipere, nec nostris parere lit- teris voluisti, quas tibi pro restituenda pecunia venerabilis fratris nostri spalatini archi- episcopi miseramus. Accepimus ctiam, quod loca illa, in quibus cathedrales sedes olim fuisse noscuntur, ordinari iibere non permittas: propter quod dilectus filius T. subdia- conuB noster in te, dum in partibus illis legationis officio fungeretur, sicut eo referente accepimus, excommunicationis sententiam promulgauit. Quia vero durum est tibi omni- potenti deo.et ecclesie sue resistere, cui humiliter per omnia obedire teneriS) roonemus nobilitatem tuam, et tibi paterno pietatis affectu consulimus, ne ecclesias dei vel eccle- siasticas personaS; quo minus, sicut a sanctis patribus noscitur institutum, valeant ordi-

123

nari, aliquatenus inquietes. Alioquin graue anime tue periculum in diuino poteris exa- mine formidare, si ecclesie ipaius, dum fueris in carne mortali, filialem obedientiam ac reuerentiam sicut spirituali matri neglexeris exhibere. Datum Viterbii nonis iunii.

Theiner. Vetera monamenta Slauorum meridionalias. T. I, p. JL.

CLXVm. 1181. 20. kolovoza. II stolnom Biogradu.

Bela 111. kralj hrvatski i ugarski^ dosudjuje kapMu gagreba6komu Toplice kod Varc^dina.

Quoniam diuturnitate temporum benefactorum sepius obliuiscatur memoria, et qiiod pie deuotionis geritur officio, per paucos admodum dies ingrata celat obliuio. Id- circo que tam a nostra regia maiestate et munificentia^ quam ab iliustribus viris, sine quibuscunque dei fidelibus sub nostra potestate degeutibus, dei ecclesiis sunt collata, regia auctoritate firmare et priuilegiis perpetuare proposui. Notum igitur sit omnibus tam mo- dernibus quam future vite successoribus, quod ego Bela III. dei gracia rex secandi Gejsse regis filius, cum Albe solempnes sancti Stephani regis agerem dies, zagrabienaes canonici de sua inopia et iniuriis sibi illatis conquesti sant. Ego vero ecclesiam dei subleuare desiderans, non adterere, lacrimosam eorum querimoniam in presencia quam plurium regni mei principum ascultaui, et causam discussi. Propositum est enim a supra- dictis canonicis, quod Alexius quondam banus, pro anima filii sui, eo tempore ex hoc seculo decedentis, predium quoddam Toplissa nomine ecclesie zagrabiensi cuip omnibns sibi pertinentiis tradidisset. Quod postea quondam BeI6c nomine comes de Qarestin ' tem- pore aui mei regis Bele secundi violenter subripuisset, et idem postmodum Mothmer eius heres et successor fecisset ; et quia regnum Ungarie sicut peccatis exigentibus sepius fieri solet, erat in disturbatione, prenominati canonici supersederunt questioni, tempus expectantes opoitunum. Ad ultimum vero nostro regni tempore ante nostram excellen- tiam Albe contra Mothmerum de prefato predio querimoniara deposuerunt. Ego vero veritate undique circumspecta, per adtestationem virorum nobilium veritatem rei et iusticiam iam dictorum canonicorum cognoscens, prenominatum predium, per consilium et assensum principum, ecclesie zagrabiensi reddidi^ dato aduocato Dionisio bano. Meta vero predicti predii tendit usque ad riuulum Qlobossa, et diuiditur cum meta Srumsey. Deinde tendit superius ad montem Wolcmerii, ibi protenditur in longum in dorso montis et descendit in vallem per nasum eiusdem montis, et inde recto tramite ascendit ad montem alium ubi est via, et de via descenditur et ascendit ad tercium montem, et per montem itur, et certis raetis descendit et ascendit ad magnum montem, ad viam, ubi iungitur cum garestiensibus, et per viam illam itnr in magnam viam per quam descendit ad aquam Bigne et iungitur zagrabiensibus Et ne hoc nostrum institutum annosa abo* leret vetustas, vel iniquorum peruertere valeat sagacitas, priuilegium per notarium meum Wasca inscribi feci et regali sigillo et anuli mei impressione roboraui. Quod si quis violare temptauerit, ut regie institUtionis reus et ecclesie violator penam luat, et rebus multatus (sic) excomunicationis subbcat sententiam. Factum est autem hoc priuilegiam anno dominice incarnationis MCLXXXI. Regnante gloriosissimo rege Bela III. Luca strigoniensi archiepiscopo existente, Johanne besprimiensi episcopo, Prodano zagrabiensi

Varestin,

F*'

123

m

episcopo, Farcasio palatino coinite, Cumpredino curiali comite, Dionisio bano, Bot al- bensi comite, et aliis pluribus regni eiusdem principibus existentibus.

Na perg^meaif ^uva se a arkivu kaptola zagreba^koga. Acta Aatiqua. Fasc. 52. N. 4. Pedat izgubljen. Tkal6id. Listiae I. str. 4.

CLXIX. 1181. 20. rajna. U DabroYnika.

Dubrovdani ustanovlj^ju mir 8 Kotorani.

In anno dominice incarnationis miliesimo centesimo octogesimo primo, indictione quarta (decima), vicesimo die mensis septembris, in Ragusio. Comes Triphon dominator Catari yeniens Ragusium cum Dabrio, et Johanne de Dabro, et Jotze de Dabro, et Bolla de Sazauezo, Blasio de FancellO; Ruticio de Poto, ad pacem firmam in eternum teoendam, hoc Btatuerunt ex parte tocius Catari, cum Flascono et tota comunitate ragusina, ut qui- cnmqne Raguseus vel Catarinus credlderit sua, primum videat; cui credat, et dum credi- derit, super alium non valeat tenere se nisi super debitore suo. Ut pignora non sint infra Ragnsium et Catarum. £t quicumque Raguseus vel Catarinus iusticiam quesierit, cum carta de communi ciuitatis vadat ad querendam iustitiam, et rediens ad ciuitatem; suam cartam adducat de communi ciuitatis, de iuiusto vel iusticia quod perpessus fuerit, cum carta vadat et cum carta rodeat. Nulli credatur nisi cartam habuerit de communi tate ciaitatis.

Matica a beckom dvorfikooi arkivu na maleooj pergameoi, sa dva jedoaka prepisa. S vaoa oa savitku: 1181. 20. Sept. Der Graf voo Cattaro trifft mit Ragusa die Aoordauog, dass maa sich in Schuldsacheo our ao dem Schuldoer aUeio halteo koooe. Ragasa. — Cattaro. 163. 5.

CLXX. Oko god. im— 1181.

Aleksandro III, odgovara hiskupu duvnanskomu ', da onaj nepunoljetni svecenik, kcji je prije

sahora lateranskog dohio svedenidku tast^ moie ovu i gadreati,

A nobis tua discretio requisiuit. utrum is, cui ante XKV. annum etatis sne, non- dam concilio, quod nuper Laterani fecimus, celebrato, ecclesie raagisterium ooncessum fuit, occasione decreti^ quo in concilio eodem clericis minoris etatis confcrri ecclesias prohibuimuSy possit ecclesia spoliari, quam ante concilium ' obtinuerat; presertim cum ipsa concessio fuerit ab ipso dioecesano post concilium approbata. Super quo consulta- tioni tae taliter respondemus: Quod nisi alia causa rationabiliter obstet, occasione minoris

^ Jaff^. Eegesta Poot. Rom. p. 824. fipisc. Diaelleosi, alias Dulmeosi. ^ Razumieva se coDcilium lateraoeose, god. 1179. u kom sa osim dragih prisatstvovali: De Proviocia iaderaoeosi : Aodreas albeosis, Lampredius absareosis, Drobo v^gleosis, Reaerius spalateosis archiepiscopus, Matheas nonensis. Michael sardonensis (scaTdonensis). Mansi. XXII. 216.

124

etatis; aut dcoreti quod in coDcilio promulgauimus, nolumus enm a percepto «nte bene- ficio remoueri.

Mansi 2^1. 366. Bochmeri cprp. iur. can. II. app. 242.

CLXXI. 1182. 23. siednja. U Veletru.

Lucio III. papa, potvrdjuje mmostanu sv, Kueme i Damjana sva stecena prava i dobra.

Lucius episcopus seruus seruorum dei. Dilectis filiis Dominico abbati monasterii sancti Damiani de Monte, ^iusque fratribus, tam presentibus quam futuris regularem vitam professisy in perpetuum. Et si omnibus necessitatem pacientibus debeamus adesse, religiosos tamen benigniori nos conuenit oculo intueri, ut eo fortius obseruantie sue pro- fessionis insistant; quo magis se videant a sede apostolica in iustis postulacionibus exaudiri. Et eapropter dilecti a domino filii, vestris iustis postulationibus clementer annuiniuS; et prefatum monasterium in quo diuino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et presentis scripti priuilegio communimus. Sta- tuentes, ut quascumque posaessionesy quecumque bona idem monasterium in presentiarum iuste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largicione regum, vel principum, oblatione fidelium, seu aliis iustis modis, prestante domino, poterit adipisci, firraa vobis vestrisque successoribUs et illibata permaneant, in quibus hec propriis du- ximus exprimenda vocabulis : Locum ipsum in quo prefatum monastei*ium situm est, cum omnibus pertinenciis suis. Possessiones omnes monasterii sancti Johannis euangeliste quod quondam Venetici destruxerunt. Ecclesiam sancti Michahelis de Rogoua cum per- tinenciis suis. Grobounizza cum pertinentiis suis, et unum molendinum Bubniani, cum pertinenciis suis. Tin cum pertinenciis suis. Alesani cum pertinenciis suis. Cho- ruscani cum pertinenciis suis. Merani cum pertinenciis suis et in Scladon unum molendinum. Preterea libertates et immunitates que fuerunt prescripti monasterii vobis et monasterio vestro, quod illius capella fuit^ auctoritate apostolica confirmamus. Sane noualium vestrorum nullus a vobis decimas presumat exigere. Liceat vobis quoque cle- ricos et laicos a seculo fugientes liberos et absolutos ad conuer»ationem recipere et absque contradictione aliqua retinere. Sepulturam quoque eiusdem loci liberam esse de- cernimus^ ut eorum deuotioni et extreme voluntati, qui se illic sepeliri deliberauerint, nisi forte excommunicati vel interdicti sint, nullus obsistat, salua tamen iusticia iliarum ecclesiarum, a quibus mortuorum corpora assumuntiir. Obeunte vero te nunc eiusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astucia^ seu violencia proponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consilii sanioris seeundum dei timorem et beati Benedicti regulam prouiderint eligendum. De- cernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat nionasterium vestrum temere pertur- bare, aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, imminuere, seu quibuslibet ve- xationibus fatigare, sed omnia integra conseruentur eorum, pro quorum sustentatione hac gubernatione concessa sunt usibus omnimodis profutura, salua sedis apostolice auc- toritate et dioecesani episcopi canonica iustitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisue persona^ hanc nostre constitutionis paginam sciens contra eam temere venire.

125

tempfaiuerit, secuDdO; tercioue coKQnionita, nisi presumtionem sua digna satisfaocioDe correxerity potestatis, honorisque sui careat dignitate, reamque se diuino iudicio existente d^ perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissimo corpore hac sanguine dei et domini redemptoris nostri Jesu Christi alieDa fiat, atque in extremo examine districte ultionis Bubiaceat. Cunctis autem eidem ioco sua iura seruantibus, sit pax domini nostri Jesu Ghristi, quatinus et hic fructum bone actionLs percipiant; et apud districtum iudicem premia eterne pacis inueniant. Amen.

Ego Lucius catholice ecclesie episcopus. m. p.

f Ego Petrus presbiter cardinalis tt. s. Susanne^ m. p.

f Ego Laborans p. c. s. Marie trans Tiberim tt. Calixti m. p.

f Ego Rainerius p. c. ss. Johis et Pauli, tt. Pamachii m. p.

f Ego Bubertus p. c. tt. s. Laurencii in Dama^o m. p.

f Ego Pandulfus p. c. tt. basilice XIL apostolor. m. p.

f Ego Theodinus portuensis et s. Bufine sedis episcopus m. p.

f Ego Paulus prenestinus episc. m. p.

f Ego JacobuB diaconus cardinalis s. Marie in Cosmidin m. p.

f Ego Ardicio tt. s. Teodori, d. card. m. p.

f Gracianus ss. Cosme et. Damiani d. card. m. p.

f Bobo diac. card. s. Angeli m. p.

f Ego Gerardus diac. card. s. Adriani m p.

f Ego Octauianus d. c. ss. Sergii et Bacchi m. p.

f Ego Gofredus d. card. s. Marie in via lata m. p.

f Ego Albinus d. c. s. Marie noue m. p.

Datum Velletri per manus Alberti sancte romane ecclesie presbiteri cardinalis et cancellariiy XL kal. februarii, indictione prima. Incarnacionis dominice anno millesimo centesimo LXXXII. poutificatus vero domni Lucii pape III. anno 11.

Matica na pergameni ti arkivu gnb. zadarskog.. Acta monast. SS. Cosroe et Damiani. Fasc. III. br. 144.

CLXXIL 1182. 9- velJaCe.

Dedomir Sramlenovy pristav DioniSa bana, uvadja u posjed Brda kod Shvnika, samostan sv. KrSevana, kcjemu ga darova Bruzinik Ded^ dozvolom Kresmira krcdja.

In Christi nomine. Anno incarnationis eius roillesimo centesimo octogesimo se- cundoy festo sancti Sauini canusini episcopi, quod est qulnto idus februarii, indictione prima. Regnante domino nostro Bela dei gratia Hungarie, Dalmacie, Chroacie^ Rameque inuictissimo rege^ et in ciuitate iadertina presidente Damiano Desinnie comite. Quoniam humani ingenii naturalis infirmitas plures diu iugiterque memorie retinere non poterat oausaSf ideo diuina inspiratione ad litteras et earum notas nostri peruenere maiores, lit per eas earumque instrumenta seu documenta perhennia facilis perpetuaque memoria et incorrupte yeritatis et iidei integre^ obseruantia indubitanter habetur, et in omnem poste- ritatom nullis mortalium casibus turbata commutaretur. Igitur decuit me Dedomirum, filium Sramleni^ presenti comprehendere scripto^ quomodo et quo ordine dominus meus

126

Pyonisius, illQstrissimus vir Dalmacie et Chroacie banus, me pristoldum constituit et tradidit Marino venerando abbati cenobii sancti Crisogoni de Jadera, super quandam curtem in Berdam, manentem ad locum, qui dicitur Sliunicus, qnam Druzinico dedo, pro sue anime remedio cum assensu Cresimiri regis monasterio beati Crisogoni mar- tiris perpetuo possidendam tradiderat, sicut in autentico scripto exinde facto continetur. Hanc autem predictam curtem cum per longa annorum curricula iure proprietario sine molestia possideret et frueretur venerabile monasterium beati Crisogoni, et de ipsa nalla eidem monasterio contentio ab olim orta esset; Zudonia KerboziC; qai iuxta proprii no- minis etimologiam nequam sortitus est nomen, diabolico instinctu, ignorante abbate et fratribus memorati cenobii, illam clam Georgio Scioppe et Prestantio Gridosce pro precio XX. roroanatorum auri vendiderat. Quod cum ad aures prefati abbatis peruenisset, ad presenciam pretitulati domini mei bani Dionisii accedens, querimoniam deposuit aduersaa eundem Zudoniam usurpatorem predicte curtis^ humiliter et constanter postulans, qua- tinus monasterium sancti Grisogoni a suis bonis tam iniuste et contra deum in suo tem* pore expoliare non concederet. Verum quia dominus meus banus iusticiam diligebat et semitas domini nostri Bele serenissimi regis sectabatur^ eidem Zudonia, qui presens erat, dedit in mandatis, ut abbati suis iusticiis ante suum examen ita pleniter et sufficienter respondere debet, ut iram dei et indignationem non incurreret. Ipse quoque Zudoaia causam in longum pretendere cupiens, putans fallacibus occasionibus euadere, ait ad banum : Propinqui mei, quibus sicut et michi possessio illa atinet; abs&ntes sunt, absque quorum consilio et scire domino abbati respondere nequeo, sed inducias peto, ut interim communicato cum eis consilio, coram presentia vestra ad interrogata sufficienter loqui et respondere possimus. His auditis banus petitioni eius assensum prebuit, locans et prefi- gens ei terminum, ut post octo dies abbati rationem exhibiturus accederet ad Berdam, eo loco, In quo banus multorum placita diffinire proposuerat. Primo autem superuenienta terminO; ecce Zudonia cum venisset^ retulit propinquos suos abesse. Cui dominus meas banuS; secundum statuit et prefixit terminum, ad locum qui dicitur Yarani, ut cum ab- bate causam intraret et sue celsitudinis examen subiret. Tercium quoque locauit ei ter- minum ad locum qui dicitur in vulgari sclauonica Dobra gorra, taliter, quod nisi abbati coram sue magnitudinis presentia responsurus et racionem facturus veniret, cauaam om- nino amitteret, et de cetero nuUis temporibus audienciam de hoc haberet. Ceterum cum abbas non sine magno itineris labore et difiicultate sectando bani preceptum ad loca predesignata peruenisset, et paratus staret in secundo et tercio termino rationem suscep* turus; Zudonia nec ullus pro eo ad secundum et terciura terminum, qui ultimus erat| venire voluit. Et quoniam sepedictus Zudonia ad ultimum terminum venire contempsit, et abbas post octo dies iam lassus moram fecisset non modicam, dominus banus de con* silio et iudicio cunctorum iupanorum Sclauonie, qui presentes erant, per inuiolabilem sententiam adiudicauit, ut monasterium beati Crisogoni rationabiliter et quiete perpetuis temporibus habeat et possideat sepedictam curtem. In qua ego Dedomirus, qui a domino meo bano Djonisio pristoldus datus sum, una cum Luca subdiaconOi filio Cecre, per baculi firmitatem inuestiuimus domnum Obliganum prepositum eiusdem monasterri; qui iussione abbatis et cunctorum fratrum cum Saraceno Cobilaci; et Diminia Maza in pectus (sic) monachis venerat. Prefata autem curia in hunc modum designata est: ex orientali plaga ad austrum habet unum fontem, in quo fonte sunt tres viui lapides in modum graduum, in quorum superiori est sculptum sancti Grisogoni signum^ seilicet G. littera^

r

127

a qao in directam protendens per lapides plura sculpta sunt signa a parte aquiionis, ubi arbor est maxima, in qua idem signum impressum apparet, a qua arbore venieudo ad meridiem usque ad lucum, iuxta quem discurrit aqua yemali tempore, et inde procedendo ad alium puteum^ et ab iilo puteo eundo ad predictum fontem. Scientes illam siluulami que est supra eandem curtem, quantum ipsa continet, datam esse in pascuis eidem mo- nasterio, ad utilitatem illorum, qui in ea curte erunt hominum, siue pecodum. Die vero illo, quo ego Dedomirus pristoldus circumeundo curtem prefatam tradens illam in iure et possessione monasterii beati Grisogoni, datus est mihi infrenatus et insellatus bonus equns ibidem a Petrana filio Cucille pro ipso monasterio, qui cum abbate memorato ad banum pro hac ratione aduocatus venerat, veiut antiqui us pristaldorum exigit (ordo). Huie quoque cause interfaerunt hii nobiles: Votcarra iudex, Prestancius et Trunzannus, filii Hichaelis, Pance, Diminia, filius Madii, Bolescius Bonoaldi, Petrus Petrizi^ Stephanus Joaep, MaldiBnarius, filins Laurencii Briacelie, Petrus, filius Stephani Camascii^ Jacobus Andree de Lisca, Gaudius Nosse, Grisogonus Prestancii, Scioppe filius Georgii, Andriolus murator, Radonia Virouich, Tolimir,. filius Stephani Subici et Murun Scemesceuich, ante qaos ego et predictus Lucas subdiaconus, qui una mecum pristoldus fuit, monasterium sancti Grisogoni locauimus, et ego Matheus aancte Anastasie subdiaconus et jadrensis notariusy a predictis pristoldis rogatus, ut audiui scripsi; roboraui, et solito signo signaui.

Matica na ko£i. Crfena syil. vrpca bez pe£. U guber. zad. ark. Caps. I. Masso K. nr. 4.

CLXXm. 1188. mj. UstopadA. U Zadrn.

Frodan Gudidev i iena mu Slava, ostavljaju oporukom sva svoja negiMva ima^j(t, samostanu

9r.. Marije u Zadru,

In nomine eterni dei. Amen. Anno incarnato Jhesu Christi; domino nostro, mil-: lesimo centesimo octogesimo tercio, in mense octobris, indictione secunda (L), Jadere. Reg- nante domino nostro Bela, dei gratia serenissimo rege Hungarie, DalmatiC; Croatie atque fiamme, et in ciuitate iadertina presidente Damiano Desinie comite. Cum ego Prodanus de Gudizo animaduerterem fragilem et debilem humanitatis in hoc seculo statum, in- tttens illud euangelicum, estote parati, quia nescitis diem neque horam, nam dies do* mini sicut fur in nocte ita veniet, timens de supplicio anime mec; et ne omnia mea in- ordtnata manerent post decessum meum^ cogitare cepi, quomodo peccatorum meorum indulgentiam ab omnipotente domino consequi possem, non meis meritis. Spiritus ille cordiam illustrator mentem meam sue claritatis lumine viuificans, cordi meo salubre con- siliam inseruit Tnnc ad uxorem meam Slauam conuersus, illam talibus verbis alloqui stadai: Ecce quia post obitum nostrum nullahereditas bonis nostris est successura, et qaoniam fortuna nobis in habenda prole contraria extitit, eiigamus nobis viam iilam^ per quam ad eterne felicitatis gaudia intrare et deiictorum nostrorum veniam habere possimus. Predicta siquidem uxore mea assensum raihi prebente^ quod in animo meo diu reuolueram; palam, quibus potui, denunciaui. Tradens animam et corpus meum in manus domine Rosane religiosissime et deo dicate abbatisae ecclesie sancte Marie semper ▼irginis; cenobio videlicet monacharum, deo deuote famuiantium, quod et iam dicta con- iox mea sua sponte fecit. His itaque promta voluntate peractis, domioum Andream archi-

9

128

presbyteruni, patrem meum spiritualeni, Cernam Cucille, aduocatum ipsius monasterii, nec non et Matbeum sancte Anastasie subdiaconumy iadrensem notarium, et alios nobiles ▼iros, quorum nomina subscripta sunt, vocare feci. In notitia et testimonio quoruro volo et stabiliO; ut omnia bona mea^ domorum, vinearum, agrorum et omnium . mearum reram mobilium et immobilium, in quocunquo loco sunt^ et omnem ordinem domus mee, perne- niat in potestate et dominatione predicti huius sancti monasterii, beate Marie virginis, preter vestes^ que sunt in arca mea, et aliquantos perperoS; quos memorata uxor mea ad remedium sue et anime mee pertractabit; cum in predicto sacro cenobio faerit ingressa. Hoc meum testamentum stabile in perpetuum fore^ ego Prodanus Gudici com consensu uxoris mee Slaue laudo et confirmo.

Statuta sunt hec omnia et firmata in aspectu et testimonio Andree archipresbTteri, Martini Scaudarellc; CernO; filii Cucille, Madii Cosce presbyteri, Prouonie capeliani ipsius monasterii; Trunzanni filii Michaelis Pance, et Manchiauini ad hec conuoeatorum et ro- gatorum testium.

Ego Matheus sancte Anastasie subdiaconus et iadrensis notarius, a predicto Pro- dano Gudizi et Slaua eius uxore rogatus, ut audiui scripsi, roboraui et solito signo sig- naui feliciter.

Iz starog zapisnika samostana kalu^jericah sv. Marije n Zadru.

CLXXIY. 1184. mjeseca o2iijka. U Zadrn.

Miroslav iupan hribirskif kao pristav hana DioniSa, povrada samostanu sv, KrSevana selo

Brda u Slivniku.

m

In Christi nomine. Anno incarnationis millesimo centesimo octogesimo IIII., mense iparcio, indictione secunda. Jadere. Regnante domino nostro Bela dei gratia Vngarie, Dalmatie, Chroatie, Bameque serenissimo rege, et in ciuitate iadertina presidente Da- miano Desinne comite; omnibus tam presentibus, quam eciam et futuris cognitum fieri volo, quod ego iupanus Miroslaus brebriensis, filius Bogdanizi, veneram ad curiam pre- dicti domini regis et illustris viri Dionisii maritime prouincie bani, ubi inueni Marinum venerabilem abbatem s. Grisogoni de Jadera^ qui illuc venerat ad determinationem quam fecerat Zudonia Kerbozic super quandam villam ad Berdam, in loco qui dicitur Slu- unicus manentem, ' qaam predictus abbas per antiqua priuilegia constanter ostendebat fore monasterii b. Crisogoni martiris. De qua memoratus Zudonia molestabatur predictum monasterium, nec sinebat illam eundem monasterium in pace detinere. Sed et tempore illo, quo iam dictus banus Jaderam venerat, rationibus abbatis plenius intellectis, data determinatione per multos terminos Zudonia, et per viros citatus ad ultimum et prefixam sibi terminum venire nolens, dominus banus de consilio iupanorum Sclauonie per sen* tentiam predictam villam monasterio s. Crisogoni adiudicauit, et Dedomirum Sramleni abbati pristaldum dedit, qui iuxta domini bani mandatum, prenominatum abbatem in iam dicta villa posuit. Super quam memoratus Zudonia priorem morem sequen^, nite- batur ponere questiones. Unde dominus banus mihi firmiter precepit postmodum, at ego essem pristoldus abbati de hac viila^ quam ego per mandatum et firmum iudicium bani «(firmo esse s. Grisogoni in sempiternum; et in loco mei do pristoldum Gregorium^ filioai

129

meaniy coram his testibus: Juriza Zudoniz, Saraceno Bescianni, Mestichna Stupich, Tomichia Desae, Oeorgio Scioppe^ Diminoa Madii, Petro Cece, Domatdo Briacelle^ Crisogono Bitizi.

Matica na pergameni u arkiyu gubemgalnom u Zadru. Caps. I. b. 5. masBO. K.

CLXXV. 1184. U ZadriL

Furmin Konstantinf daje svomu slugi Milodragu dozvolu, da se ^eni s MUkom ^erkanovom,

pod uvjetom, da sav ^jihov odvjetak bude prost i slobodan,

In ChriBti nomine. Anno dominice incarnacionis, millesimo, centesimo, octogesimo quarto. Tempore comitia Martini, et in buccaratu filii Maratunne, hoc actum est, ante preaentiam bonorum hoixiinum, nomina quorum subterleguntur. Ego Furminus filius Con- stantini, do poteatatem geruo meo nomine Milodrago accipiendi filiam Zercanne nomine Milcam in uxorem, taii pacto, talique condicione, quod omnes filii et fiiie qui ex eis nati fuerint, sint libere et franci, et nec ego nec filii mei possint eos impetere, vel de seruitute vel de libertate, et omnem pecuniam, quam ipse Miledrago habet siue in antea habiturus est, habeat potestatem dandi uxori sue et heredibus, et faciendi quod voluerit in vita et in morte. Si vero contigerit quod predictus Miledrago captus siue mortus fuerit in suo seruitio, ego Furminus vel filii mei non possint dare aliquam calumpniam ex hoc nxori sue Milce. Huius autem rei isti sunt testes. Presbiter Radde filius Marole, diaconus MattheuB. Vragus (sic) filius Luce de Toie.

Et ego magister Gualterius communis notarius hoc breue sripsi et testor.

Svana: 1184. Contractus Sponsalium Furmini filii Constantini.

Matica pisana na malenoj pergameni, nalazi se u pismohrnni gubernija zadarskog, medju pitmi dignatog monastira sv. Dominika, pod brojem 670.

CLXXYI. Oko god. 1184.

bracat iz Konavlja, daje svoga sina u sluibu monastiru lokrumskooi na deset godinahy uz godiSnju pladu od pet soldah, i ka£e da ga daje ^per manupresa** to jest, sa doEvoIom svojom i svoga brata, po obidaju dubrova6kom.

Iz rukopisa: Spoglio delle Scritture di Lacroma.

CLXXni. 1182—4. dne 28 oiujka. U Veletru.

»

Ludo IIL papa rimski, pi$e Petru nadbiekupu spljetskomu, da njekog, kojeg mu ovaj preporu6i

ea bishupa, nemoie potvrditi poradi njegove starosti.

Lucius episcopns seruus seruorum dei. Venerabili fratri spalatino archiepiscopo^ salutem et apostolicam benedictionem. C. litteras quas nobis per D. latorem presentium

180

direxisti^ ad noBtram notitiam noueris peruenisse^ quod a nobis instantius postulabas, ut ei quem bone memorie predecessor tuus, ad episcopaliB ofHcii dignitatem,, aiio ept- Bcopo viuente promouit, et felicis recordationis Alexander papa, predecessor noster sta- tuit remouendum, nos^ quia tamen iam dictus episcopus viam uniuerse carnis intrauit, licentiam exequendi, predictum ofificium conferremus. Noueris igitur^ quod licet voluntatem et propositum habeamus petitiones tuas in quantum cum deo possumus exaudire, qnia tamen predicta persona, sicut ab illis accepimus, qui eam se nosae fatentur, iam in diebus suis processit, et ad tanti fastigii dignitatem propter senilem etatera, et alia plurima inutilis perhibetur, preces tuas in ea parte non duximus admittendas. Nam cnm terram videretur — inutiliter occupare, saluti eius et honori tuo congruere non putamus, quod ut ipsius in bac parte desiderio satisfiat. Datum Veletri X. kalendas aprilia. PeSat izgubljena.

Iz vana: Spalatino Archiepiscopo.

Matica u c. k. dyorBkom arkivu u Beca, medju pismi kaptola spljetskog.

CLXXVra. 1185. 1. svibiija. U Spljetu.

Naredbe % Bakljudci crkvenoga adbora^ drSana u Spljetu,

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno ab incarnacione domini MCLXXXV. indictione IIL, domino Lucio papa III. apostolice sedi presidente, ac domino Bela III. Hungarie regnum gubernante, ac domino Henrico filio eius eo viuente coronato, et do- mino Petro Hungaro venerabili archiepiscopo spalatensem sedem regente, hoc actum est. Quoniam pastoralis officii cura, quibus summa spiritualium rerum comittitur, admonet uniuersos, ac paterna soUicitudo inuitat, ut gregibus sibi creditis ita quisque prouideat, quod luporum morsibus non exponantur incaute, et ne congrua abutentes licentiai terreniB commodis inhiare videantur, et ne animarum lucra omittant diligenter inquirere. Ideo ego Petrus diuina fauente gratia, spalatine sedis archiepiscopus, videns multa enormia per . . nostrum spalatensem archiepiscopatum emersisse^ multiplicesque subditorum er- rores considerans grauiter pullulare, ut domino prouidente excessibus tantis finem con- gruum imponere, atque salutaribus monitis audientium corda possem informare, de man- dato et voluntate summi pontificis, in nostra spalatensi ciuitatCi cum omnibus suffraganeia et abbatibus, neo non clericorum copia, generalem synodum, inuocata sancti spiritua gratia, kalendis maii deuotissime celebrauimus. In qua videlicet, que digna correctione videbantur, correximus, et que fuerunt plantanda, domino cooperante, prouida maturitate omnium fratrum communicato consilio, piantare curauimus.

(^ Ubi vero anathematizauimus omnes sectas hereticorum, et eorum complicea contra sacrosanctam romanam ecclesiam et eius doctrinam oblaterantes, et omnes inde- bite ecclesiastici officii verberatores, et decimarum terrarum, redituumque ecclesiasticorum raptores, inuasoresi ac illicite retentores, nisi digna satisfecerint satisfactione. Ubi et statuimus, ut omnes usualitates antiquas, quas ecclesia sahcti Domnii habuerat, et iuria*

^ §to pod zaporom ( ) sliedi, toga neima stari naS prepis, niti Lacid u svojoj Hitt. Dalm. ^t Croat. ne^o sam Farlati, koj isto iz drugoga rakopisa prepisa.

r

181

dicHonea tam in episcopos, quam in alium clernm percipiendo, secundum deum habeant auctoritatem ; et quod neminem ad ordinem archiepiscopus promoueat, nisi per archi- diaconum aut per canonicos sancti Domnii presentatum, sicut in alio priuilegio, quod canonicis super antiquis usualitatibus seruandis fecimus plenum et expressum. Instituimua etiam, ut ofScinm beate virginis Marie in omnibus ecclesiis per nostram diocesiro omni die cantetur. Preterea.)

Inter cetera quidem, cum parocbie suffraganeorum nostrorum ad se inuicem essent confuse, et ceteris limitibus nequaquam distinctO; et nullis priuilegiis communite, ita ut ipsi episcopi in errorem et controuersiam sepc inducerentur^ placuit primo nobis, et postea omnibus nostris episcopis, memoratas parochias taliter distingnere, ac priuile- giis commnnirp; ut de cetero unusquisque episcoporum attributis sibi parochiis et priui* legiatis gaudeat, et nulli umquam fratrum suorura questionem exinde mouere presumat. DiflSniuimus itaque pari voto et communi voluntate eorundem suffraganeorum^ ut archi- episcopus spalatensis has habeat parochias: Clissam, Scalle, Zminam, Zettinami totam Cleunam, totum Masurum et totum Dol, * usque ad VruIIam; et ubioumque sunt terre sancti Domnii, debeant dare decimam sancto Domnio. (Insuper habeat has ecclesias: sanctam Martham; sanctum Petrum de Clobuco, sanctam Mariam, sanctum Stepbanum, sanctum Moysem, sanctum Bartholomeum) ^ Tiniensis episcopus habeat sedem suam in Tenin , et habeat has parochias: Tenin campum, Verchrecamy Pset. Traguriensis episcopus habeat has parochias : Scardonam y Brebir , Belgrad^ cum tota Sidraga. Nonensis episcopus habeat has parochias: Nonam^ totam Lucamy et medietatem Lice. Signiensis episcopus habeat sedem suam in Signia, et habeat has parochias: Signiam^ yallem vineariam; Gazcam, et Busan. ^ Corbauiensis episcopus habeat sedem suam in Corbaua; et habeat has parochias : Corbauam, medietatem LicCi ^ Nouigrad, Dresnic, Plas^ et Modrusam. (Pha^ensis episcopus habeat sedem suam in Phary et habeat has parochias: Phar; Braciam; et Lissam, Corceram, Lastami et Mulceri et totam Crainam) ^ Ecclesie vero «ancti Stephani regis, et capelle nostre in honore sancti Johannis, quam nos manu nostra consecrauimuS| hanc ordlnationem fecimus: Quod ei post archiepiscopnm, nullus presity nisi sacerdos ei ordinatus. Cni hos reditus, communi ▼oluntate fratrum ibi asistentium * concessimuSi vineam unam in Biaci| quam a quodam TragurinOy filio Furmini Calageorgii; iustitia dictantCi iudicio Dircemiri, ^ Tragurii tunc comitisi recepimus. Cuius cause pristaldus est Cerne filius Cypriani, testes sunt : iupanus Petru8| filius Gregorelli, et Martinus Tragurinus de Benedicite, ^ et alii quam plures. Et ibidem ' in Biaci terram ad duos bouesi bouem, et vaccam. Statuimus siquidem ut nulli omnino hominum *® iiceat hanc paginam nostre constitutionis et confirmationis in- fringere, vel ei '* aliquatenus contraire. Quicumque '^ vero ausu temerario id facere attemptauerit, indignationem omnipotentis dei| et nostram et fratrum nostrorum maledic- tionem ^' se nouerit incursurumi et sancto Domnio componat centum Marcas argenti.

' U Farlatu : totum Pol, Sto bi ae sa Politium tuma^iti dalo. ' Sto je pod Eaporom, neima opet starinski prepis, niti Lucic, ved jedini Farlati. ^ Farlati dodaje ovamo : et totam me- dietatem Lice. ^ Farlati dodaje ovamo joS : Vinodol, Bussan. ^ §to je pod zaporom, izpuSceno je u stariaskom prepisu i a Lucidu. ^ Lucid pogrieino: existentium. '^ Lucic: Dirsemari, Farl. Pirsemiri. ^ Lucid: Benedicte. ' Farl. itidem. ^® Lucid: homini. *' Luc. eis. '^ Farl. Quis- qnis. ^' Stari prepis: fratrum maledictionem nostrorum.

132

(PrecipimuB insuper, quod presens scriptum in maiori ecclesia sub eura canoniconmi seruetur, qui loco nostri, dum ecclesia vacat, tam episcopis, in quibus ecclesie obe- dire iuramento tenentur, quam uniuerso clero nostre diocesis de iure presunt, et aucto- ritatem habent imperandi, ut si aiicui violentia fuerit illata, habeat illuc recursumy et si opus fuerit, per censuram ccclesiasticam eorumdem canonicorum^ iuxta considerationem puniantur, nolentes nostra statuta obseruare.) ^ Ut autem hec ordinatio, quam his per- sonis presentibus ^ et eam approbantibus statuimus: Flascone, tiniensi episcopo; Michaele, traguriensi episcopo; Michaele scardononsi episcopo; Matheo nonensi episcopo; Mireo, signiensi episcopo; Matheo^ corbauiensi electo; (Micha, pharensi electo;) ^ Ysaac, sancti Stephani abbate; Vincentio, traguricnsi abbate; Alberto Pisano sancti Bartholomei prepositOy ^ Duimo, sancti Domnii primizerio; Johanne sacrista; cum toto eiusdem ecclesie capitulo; Vilcotta archipresbytero de Clissa; Vilcotta archipresbytero de Bribiro; ^ Gaudio, archidiacono traguriensi, cum suis clericis; Drasez, ^ scardonensi presbyterOy cum eiusdem ecclesie clericis; Desimiro, licensi archipresbytero, cum clericis eiusdem ecclesie ; Radona, busanensi archipresbytero, cum clericis eiusdem ecclesie ; Techomiro, ^ nonensi archipresbytero et Petro primicerio, cum reliquis eiusdem ecclesie clericis; firma atabilisque permaneat (per cancellarium nostrum Albertum sancti Bartholomei prepositum fecimuB conscribi et insigniri propriis sigillis. Datum Spalati in ecclesia sancti Andree apostoli^ per manum supradicti prcpositi Alberti canceilarii nostri.) ®

Stari prepis ove veleva^ne izpruve iz 13. ili l4. vieka' na pergameni pisan, kupljen po meni u Trogiru, 6ava se «ada a kiijiinici jugoslavenske akademije. Po njemu ispravio sam tekst Lucicev: De regno Dalm. et Croat Lib. III. cap. XIII. i dodao pod zapori ono, sto je tn Uo- atavljeno, iz Farlata T. III. str. 213 — 214. toj izpravi i o rukopisu iz kojega izvadi STOJ priobdeni sadi^^aj, veli Farlati ovo: Hujus concilii provincialis ezemplaria plura quidem habemQa, alia ex aliia tabnlariis Ecclesiarum Dalmatiae d^prompta, sed nuUnm nancisci potuimus^ qaod plane integrum esset, nnllaque cx parte diminutum, cuiusmodi eet illud, quod Joanhes Lucius Lib. III. cap. XI. (Xlli) iBseruit, in quo praeter descriptionem Dioeceseon epiecopaliam nihil fere aliud continetur. Ab aliis itidem exemplis aliquot canones absunt, quos tamen constat in hoc sjnodo conditos fuisse, cum illos commemoret in suis ad Petrum litteris Urbanus Papa III. qni Concilinm hoc auctoritate Hpostolica confirmauit. Exemplum huius concilii coeterum pleniue et copiosias, qaod hic subjicimos, desumptum est ex antiqnissimo Codice membranaceo Euangeliorum tabellis corio nigro obductis utrinque maoito, quod asservatur in tabolario Capituli spalatensia.

CLXXIX. 1184—1186. 22. studena. U Veroni-

Lacio III, papa, potvrdjuje crkvenjakom darovaf\je grada Senja i crkve sv, JurjOy udit^eM

im od kraHja Bele IIL

Luciaa episcopus seruus seruorum dei* Dilectis filiie magistro et fratribus militie templi salutem et apostolicam benedictionem. Justis petencium desideriis dignum est nos

' 8to je pod zaporom, opet je izpusdeno kod Lucida i u starom prepisu. Farlati priob^io. ^ Ove riedi neima u Farlatu. ^ U Lucidu i u starom prepisu izosfavljeno. ^ Farlati neima oTOga svjedoka, yec ga od ozdo stavlja kao kancelara i pisca ove izprave. ^ Lucic: de Kileo, Farl. Kalco. ^ Farlati Prasez. '^ Lucic: Techemiro, Farl. Decomiro. ^ §to je pod zaporom, ima Farlati, kako mislim pravilnije, mjesto ovoga ima Lucid i stari prepis syedede: ,,per DOtarium nostrum Sabbatium scribi et sigillo sancti Domoii et nostro imprimi precepimos. **

133

facilem prebere assensuniy et vota qne a rationis tramite non discordant, effectu pro- aequente complere. Ea propter dilecti in domino filii, vestris postulationibus grato con- carrentes asiensu, villam Signye a charissimo in christo filio nostro Bela illustri Hungarie rege, cum omnibus pertinenciis pia domui vestre liberalitate collata^ cum ecclesia sancti Georgii, et omnibus que in eodem loco de donatione regia rationabiliter possidetis, vobis et succcssoribus vestris apostolica auctoritate confirmamus. NuIIi ergo omnino hominum Hceat hanc paginam nostre confirmationis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si qnis autem faoc attentare presumserit, indignationem omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius, se nouerit incursurum. 'Datum Verone X. kalendas decembris.

Fejer. Codex Dipl. R. HQDg. II 8tr. 204. Jafft^. 1184<-1185. 22. Nov.

CLXXX. 1185. U Spljeta.

Peiar nadbiskup, i crkveni aabor spljetsH^ potvrdjuju kanonikom spljetskim f^eku da6u, koju

im morade davati svake godine na uzkrs, samostan sv, Stjepana,

Petrus dei gratia archiepiscopus ecclesie spalatensis^ omnibus ad quos hec scripta peruenerint, salutem in domino. Quoniam etas huius seculi perpetuo cursu instar fluroinis delabitur, et nihil stabile et fixum retinet; preclare ac prudenter more maiorum comparatum est, ut mortalium acta et decreta litteris publicis impressa posteritati tra- dantur. Quare cum nos presideremus synodo prouinciali, quam ex mandato Lucii pape III. cum nostris episcopis, abbatibus et clero totius prouincie in ede sancti Andree apostoli celebrauimus ; postquam omnia^ que agenda erant, facta et transacta essent, ut finis ali- quando controuersiarum omnium constitueretur, palam ediximus, ut quisquam in medium proferret, que synodi auctoritate decerni, aut confirmari oportere putaret; nam post synodum dimissam de hisce rebus agendi facultatem ademptum iri. Tunc Duimus pri- micerius sancti Domnii et canonici edis metropolitane surgentes e subselliis, exposuerunt coram nobis, quid et quantum ex antiqua consuetudine singulis annis die paschatis post prandium sibi contribuere monacbi sancti Stephani deberent. Nimirum duos verueces, daos agnellos adhuc intonsos, duas amphoras vini optimi, itemque panes triticeos quin- qaaginta; id quod Ysaac abbas eiusdem cenobii, Martinus prepositus, Claudius Drese- dape, et ceteri monachi confirmarunt. Quamuis autem fatetentur canonici, hec omnia sibi quotannis integre ac fideliter prebita fuisse, tamen ne huiusmodi contributio, aut in con- trouersiam vooari^ aut desuetudine exolescere aliquando posset, postularunt, ut illa omnia hisce litteris singillatim ac distincte consignarentur. Contra vero monachi aiebant : mofis esse canonicorum spalatensium, at singulis annis die dominica in albis, que octaua est post diem festum paschalem, solemni suplicatione instituta, ad edem sancti Stephani adirent. Sed ex testimonio M^ichaelis) episcopi traguriensis et Michaelis episcopi scar- donensis, ct G(audii) arcfaidiaconi traguriensis, qui legitime rogati fuerant, cognitum ac decretum est, morem illum canonicis nulla lege prescriptum fuisse, sed plane liberum ac voluntarium esse, eiusque abrogandi vel retinendi penes ipsorum arbitrium ac pote- statem esse. Quocirca, ne ad contributionem illam annoam, vel canonici aliquid addere, vel monacfai de illa aliquid detrafaere possent, faec per M. Albertum prepositam sancti

134

BarthQiQQiQi^ et canonicum noBtram^ tabulis publicis mandari, et has tum nostro, tum fratrum nostrorum signo muniri iussimus. Datum Spalati anno MCLXXXV iudictione IIL Lucio III. pontifice et Bela rege Hungarie.

Farlati. Illyricum Sacrum T. III. str. 218.

CLXXXI. 1185. IT Spljetu.

Crkveni sabor spljetshi^ odobrava na korist kanonikah spljetskih, njeka pripadqjuda im goSi^nja.

Fiasco tiniensis, Matheus nonensis, Mireus signiensis, Micbael scardonensis, et Michael traguriensis; dei gratia episcopi, uniuersis presens scriptum suscipientibus, eternam in domino salutem. Duritie quidem nierito redargui possemus, si iusta petentibus assen- sum denegare videremur. Decens enim est, et omnino videtur laudabile, quotiescumque id petitur, quod iuri et honestati conuenire dignoscitur, nec a rationis tramite discrepat, fauorem prestare. Eapropter, quia sancti Domnii canonicorum affectio id; quod ab archi- episcopo PetrO; filio Chilenni, in nostrorum presentia gestuni est, testificari et in promptum duci voluit, petitioni eorum fauorem prestantes, ne postmodum aliquam prestaret obscu- ritatem, nostro scripto ad futurorum memoriam mandare sanciuimus. Cum igitur predictus archiepiscopus ad extirpanda enormia, et plantanda utilia^ nos et multitudinem cleri sui archiepiscopatus sub generali synodo congregaret, statutis omnibus que statuenda snnt, tandem ultimo die concilii idem archiepiscopus cunctis proposuit, dicens: ut si quis aliquid ad proponendum haberet; nisi tunc proponeret, nihil postea proponere posset. Duimus itaque sancti Doimii primicerius, et uniuersi canonici ad eius imitationeoi unani- miter insurgentes^ ut eorum iura ab eo integre soluerentur, eum petierunt, acilicet: XII. pnandia per annumi decimam forinsecarum decimarum suarum parochiarum, sabbathorura potationeS) et dominicis diebus tribus hebdomadariis prandium. Quia vero ipsi tunc pro- priam partero eius intrinsece decimationis tenebant, quare eam tenebant? eos petiuit Cui respondentes ideo eam possidere dicebant, quia quondam archiepiscopi tenebantur per totam hebdomadam quinque pascere, videlicet presbyterum diaconum, subdiaconum, diaconum; acolythum, et sacristam; et quoniam graue eis erat, ne tot per hebdomadam pascerent, nisi tantum dominicis diebus tres hebdomadarios, ipsam portionem tenendam concesserunt. Igitur quoniam antiquo usu ipsos canonicos portionem illam possidere cognouit, et nolens eos a suis iustitiis euacuari, pro ipsis^ quas petebant, quas etiam ipse soluerat in parte ; tam quartam partem decime videlicet restaurationiS) quam tenebanl, quam oblationis, habenda ei possidenda immobili firmitate eis concessimus. Anno do- minice incarnationis MCLXXXVII (V) indictione VI (III) Presidente romane sedi Luoio III., Ungarie regnum gubernante Bela III. hec scribi per communem notaHum Sabbatium et nostrorum sigillorum impressione communiri voluimus.

Farlati Illyr. sacr. T. III. str. 218. Da izpravi pogrieSao datum i indikciju ove i^raTe, mislio je Farlati da bi se na koncu pisma ovako ^itati imalo: „Habenda et possidenda immobili ftrmitate eis coQcessimus (de senteutia concilii) presidente romanae sedi Lucio III. Huogariae ragnnm gubemante Bela III. Haec scribi per com. notarium Sabatium et nostrorum sigillorum impreaaioiie communire voluimus. Anno dominicae incarnationis MCLXXXVII indictiore VIL^ Nu i tu je po> grieSio Farlati u indikciji, jer broj VI neodgovara g. 1187. nego 1188. PoSto ipak isprava jasno

r^

136

spomfiije posliedDJi dan tabora crkvenoga, koj se driao g. 1185. i poStoje poznato, da je papa Lncio umro iste godine dne 25. studena, a njegovo mjesto zaozeo papa Urban III. joS recene g^dine dne 1. prosinca^ to sam dakle izprava nvrstio kamo i spada, o ^dinu 1185.

CLXXXn. 1186. mj. sie^nja. U Kotorn.

Jura poslanik Nemaf^ej velikog iupana srhskog, Hni zajedno sa sudci kotorskimi njeke naredbe.

In nomine etemi dei et saluatoris nostri Jesu Christl. Anno millesimo centesimo octuageeimo eextO; mense ianuarii, tempore domini noatri Nemanne iupani Rasse. Ego Jurha setnicus, directus in ciuitatem Cataro a predicto magno iupano, una cum iuratis indicibus ab ipso consti^utis, Junio Sergii, Jacobo Boce, Petrolino Oregorii, et cum omnibus nobilibns catarensibus . . sub pulsatione campane . . ut ab hodierno die in antea, si quis ex nostris conciuibus emerit de aliquo seruo palas vel arundines, siue salicesy det sex michalatos, de quibus unum accipiat comes ciuitatis, et quinque dentur ad utilitatem ecclesie sancti Trifonis. £t seruus qui habet iubbatura, vendet palam siue in porta, vel dominus eius interogetur. Et super seruum qui furtum fecerit, non possit plus dari iudicatura , nisi duo vel tres perperi, super libernm autem detur indicatura quantumcumque datori iudicature placuerit.

B&d. I. str. 127. iz starog rituala kotorske crkve sv. Trifuna.

CLXXXIII. 1186. 9. svibnja. U Veroni.

Vrban 112. papa^ potvrdjuje utemeljenje hospitala boijakah kod sv, Fetra na BojiScu, u nin-

skoj biskupiji,

Urbanus episcopus seruus seruornm dei, dilectis filiis Matheo rectori et fratribus cruciferariis hospitalis sancti Petri (de) Boisce, tara presentibus quam futuris, communem vitam ducentibus, in perpetuam raemoriam. Effectum iusta postulantibus iodulgere, et ▼igor postulat equitatis, et ordo exigit rationis, presertim, quando petentium voluntatem et pietas adiuuat^ et veritas non relinquit. Eapropter dilecti in domino filii, vestris iustis postulationibus clementer annuimus, et prefatum hospitale sancti Petri dc Boisce cum omnibns qne in presentiarum iuste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione tidelium, seu aliis iustis modis preatante domino poterit adipisci, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et presentis scripti priuilegio communimus. Statuentes, ut ea firma vobis vestrisque suc- cessoribus et ilhbata permaneant Possessiones antem istas duximus propriis nominibus exprimendas. Locum ipsum in quo prefatum hospitale situm est cum omnibus pertinen- tiis suis. Ecclesiam in Boisce in partibus Sclauonie positam, quam nonensis episcopus ordini vestro rationabiliter assignauit, sicut in autentico ipsius scripto* plenarie contiaetur, vobis et successoribus vestris auctoritate apQstolica confirmamus, et quicquid habetis in loco, qui dicitur palatium. Sane noualium vcstrorura, que propriis manibus vel sumptibus colitisy siue de nutrimentis vestrorum animalium, nullus omnino a vobis decimas exigere vel extroquere presumat. Liceat quoque vobis clericos vel laicos e secnlo fugientes^ li»

186

beros et absolatos; ad conaersionem veBtrani recipere et eos absqae contradictione aliqaa retinerc. Decernimns ergo, ut nulli omnino hominum liceat prefatum hospitale temere perturbare^ aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere^ seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra conseruentur eorum^ pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt| usibus omnitnodis profutura, salua sedis apostolice aacto- ritate et diocesani episeopi canoniea iustitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica, secularisue persona, hanc nostre constitutionis paginam sciens contra eam temere venire temptauerity secundo tertioue commonita^ nisi reatum suum congraa satisfactione corre- xerit, potestatis, honorisque sui careat dignitate, reamque se diuino iudicio . . stere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine dei et domioi re- demptoris nostri Jesu Christi ah'ena, iiat, atque in extremo examine diatricte oltioni subiaceat. Cunctis autem eidem loco sua iura seruantibus sit pax domini nostri Jesii Christiy quatenus et hic fructum bone actionis percipiant, et apud diBtrictum iudicem premia eterne pacis inueniant. Amen. Amen. Amen.

Bene valete.

(Na deBnOj BtraDi okragli biljeg. U Briedini krst b napiBom: scs. Petms. bcb. Paulna. Urbanna pp. III. Na okolo: Animam meam ad te domine leoaui.)

Ego Urbanus catholice eccles. episcopus ss.

t Ego Henricus aibanensis episcopus ss.

t Ego Paulus prenestinus „ „

t Ego Teobaldus kostiensis et velletriensis episcopus ss.

t Ego Johdnnes presbyter cardinalis tt. sancti Marci »

t Ego Petrus presbyter cardinalis tt. sancte Susanne ,

t Ego Laborens presb. card. sancte Marietrans Tiberim, tituli Calisti ss.

t Ego Pandulfus presb. card. tt. XII. apostolorum ss.

t Ego Albinus presb. card. sancte crucis in Jerusalem ss.

t Ego Melior ,, „ ss. Joannis et Pauli tt. Pagmachii ss.

t Ego Adelardus tt. sancti Marcelli presb. card. ss.

t Ego Jacinthus sancte Marie in Cosmidyn diac. card. ss.

t Ego Qratianus ss. Cosme et Damiani diac. card. ss.

t Ego Bobo B. Angeii diac. card. ss.

t Ego Octauianus sanctorum Sergii et Bachi diac. card. ss.

t Ego Gofiredus sancte Marie in via lata, diac. card. ss.

t Ego Petrus sancti Nicolai in carcere tulliano, diac. card. ss.

Datum. Verone per manum Alberti sancte romane ecclesie presbiteri cardinalis et cancellarii, VII. idus Maii. indictione quarta. Incarnationis dominice anno MCLXXXVI. Pontificatus vero domini Urbani pp. III. anno primo.

Matica na pergameni u ksagr. narodnom muxtijn. Iz vana: In faTorem hospitalis firatnuD cruciferiorum sancti Petri Boige dioeceslB NonenBis. Anno 1186. sravni: Farlati. Illyricum eacniin T. IV. Btr. 216.

I

L

137

CLXXXIV. 1186. 27. mjna V Dubrovnlku.

Dubrovdani utanaduju mir 8 velikim zupanom Nemanjem i njegovom hradom StraSimirom i

Miroslavom.

In Qomine patris et filii et spiritUB sancti amen. Anno eiusdcm incHrnationis mii-

lesimo centesimo octogesimo sexto, indictione quinta, mensis septembris, die sanctorum

Cosme et Damiani. In ciuitate Ragusii, in curia domini gloriosissimi regis W^ladislnui)

et domini Tribuni archiepiscopi, in presentia et Tasaligardi regis camerarii ac Oer lasii

comitis, cunctorumque nobilium et populi uniuersi. Veuit Neudalus iupanus et Drus^inna

setnichus, Yidossi filius, ex parte magni iupani Nemanne, et fratrum eius comitis 8tra-

zimiri et comitis Miroslaui, quorum locationes audientes, archiepiscopus, camerarius,

comes cum nobiiibus et populo, hoc ordine pacem fecerunt. Videlicet : ut omnia mala,

que retro tempore acta fuerunt inter Raguseos et Sclauos pro lite de vineis, galeis,

sagittis, hominum, animalinm et omnium rerum, ex utraque parte usque ad diem istum

in pace remaneant, et nunquam remeroorentur omni tempore, salua tamen hereditate

Raguseorum quam antiquitus possederunt ex patribns, ex auis et proauis suis pro se,

excepto iocum Ragat et omni . . in lege habende sunt posite. Et quod secure Ragusei

per totam terram iilorum, nominatim portum NarentOi mercando, laborando, pascendo et

sna reposita recipiendo (et) ligna incidendo pergant, sine uUo contrarioy secundum atiti-

qaam consuetudinem, et sine aliqua decima que ex nouo super Raguseos posita fuit '

&t ut vas antiquum de vineis toUatur, pro quibus antea acceptum fuit. £t quod solidos

nuUo umquam tempore super Raguseos querant aut accipiant, sicut prius retro tempore

accepernnt pro nulla culpa quorumUbet hominuro. Item Sclaui nt a parte Ragusii sint salui,

et nuUum malum sit eis a Raguseis per terram aut per marCi et nullam captionem ha*

beant sine iustitia. £t Sclaiii de Chelmania, ut per ciuitatem ubi voluerint emant. £t

quod Ragusei . . non querant. £t quod pax pro nuUa re aut culpa aUquorum (hominum)

proici possit perpetuo, sed quorum . . fuerit per iustitiam emendetur. Insuper quod

innimici illorumy Ragusium stando, illis et terre eorum non offendant, et quod Raguseorum

inimici in terra illorum stando, Raguseis non offendant. Hanc pacem cum megaiupano

Nemanna, Strazimiro (et) Miroslauo, nos Ragusei fecimus, et (cnm) heredibus eorum

et terra illorum, ut perenne firma permanet omni tempore, salua tamen' iussione et

ordinatione atque fidelitate domini nostri gloriosissimi regis. £t nos Ragusei ut nuUum

quid queramus a megaiupano et eius fiatribus sine ratione sac • . uex. et hec sancta

patrocinia (atque dei euangelia) et crux sancta, hoc quod hic scriptum est tenemur. Amen.

]- li^ BSXN XSnASIi %\\Mk €€ H IIOAMIICAJCk

{- %ffk KSe^b MH^OCAASb KftlHb G€ N nOA^bnHCAjCli.

Listina ova pisana na perg^meDi i priljepljena n« platnu, ofite<^na je na mnogih mjestih Uko, da Be xMlo pro^tati mo2e, nu bnduci da se joS dvn prepisa, naime jedan suvremeni, tako- djer razderan, i na pergameni, a drugi mnogo kasniji na papiru, nalaze, to sam koliko bijaSe mogade \z tib dvajub moj prepts popunio. S vana na savitku napisano jv: 1186. den 27. Soptember

' U drugom prepisu ima: et ut tollatur decima qua (sic) ez nouo supra Ragnseos posita fuit

138

Freundschaftsbtindniss zwtschen Bagusa und zwischen den Jnpann Nemagna, ond dessen Bradern den grafen Straasimir u. Miroslav. — Alle altern Unbilden aollen yergessen u. den BagnBanem der Handely das Holzfallen unbenommen bleibea. Ragusa — Rub. Servien. 163 — 5. Ljnbid liat. L ju je takoi^er ali poiigeSto po^riefino priobcio,

CLXXXV. 1186. 11. stttdena. U Yeroni.

Urban III. papa, potvr^uje sve naredbe % zaJcljuike sabora spljetskogy osim dvajuh.

Urbanus episcopus seruua seruorum dei, venerabili fratri Petre spalatensi archi- episcopo salutem et apostolicam benedictionem. Que a fratribus et episcopis noatris rationabiliter pertractantur, firma debent, et illibata permanere; et ne processu temporis per alicuius malitiam immutentur, apostolico presidio communiri. Eapropter tuis instia postulationibus gratum impertientes assensum, diuisiottes parochiarum, quas de suffraga- neorum tuorum assensu fecisse dignosceris , et redigi fecisti in scriptum , pro eo quod ex confusione ipsarum questiones difficiles sepius consurgebant; ' sicut ratiopa- biliter de illorum suffraganeorum conscientia facta sunt, et in scripto authentico continentur, et constitutione^ alias, que pro corrigendis quorumdam excessibus et aliis honestis causis congregato concilio deliberatione prouida statuistis, cum additionibtts et determinationibus que in ipsis capitulis inferius apponuntur, auctoritate apostolica con- firmamus. ^ -^ Ut officium beate Marie ab omnibus communiter celebretur, preterea ca- nonici, qui reditus canonicos habent, in nigris cappis, vel albis superpelliceis ad dioina officia celebranda conueniant, et dormiant in dormitt)rio unp; et si aiiquis ex canonicis ecclesie tue de mandato archiepiscopi, qui pro tempore fuerit, vel capituli, processerit aliquor- sumy donec extra permanserit, exigente necessitate, fructus prebende sue, seu alios reditaa suos integre consequatur. Prohibuisti etiam ne conuenticula fierent, que firaternitates appellantur, et ne comes, vel alius quicunque laicus, cum tuam ecclesiam rectorem vacare contigerit, de domo, vel aliis rebus ecclesiasticis se intromittere ulllo modo presumati vel personam aliquam eis preficere. . . Clericus de communi vel maioris et sanioris partis suffraganoorutn consilio duxerit ordinandum. Statuisti etiam, ut nullus in sacer- dotio ducat uxorem, nec ad sacerdotis ordinem assumatur, nisi se victurum promiserit continenter, quod volumus etiam in diaconatus ordine obseruan. — Ad hec insuper statuisH, ut nullus episcopus presbyterum^ seu clericum alterius dioecesis accipere sine proprii episcopi litteris, vel ordinare presumat; et ut nullus clericus ecclesiam obtinere per laicos, vel accipere ab aliquo inuestituram ecclesie non vacantis attemptet, quod si fecerit, officii beneficiique pena mulctetur. — In causa ecclesiastica nisi parua aiti nullius sine iuramento testimonium admittatur, quod in qualibet etiam ecclesiastioa causa dicimus obscruandum. — Ita ver6 de monialibus decreuisti, quod post annum sue pro- bationis velamen accipiant, aut egrediantur de clanstro ; quod sic tantum volumus obse- ruari, ut expulse in aliquo loco votum suum (obseruent), ne redarguende transgressioDis videantur. Abbatissa vero infra mensem electionis sue benedictiouem accipiat, vel remota eadem, alia subrogetur, et neque lineo vestimento, neque carne utantur, nisi forte {neriiit infirmitate detente. — Et quia multi passim legitimis dimissis uxoribus superinducant alias, statuisti: ut si quis dimissa propria uxore acceperit aliam, nisi se correxerit, nec in vita, nec in morte sepultura, vel alia ei sacramenta ecclesiastica impendantur. —

' Lucius. emergebant. ^ Sequuutur statuta Concilii spal. Farlati.

139

Quod etiam de imponendis decimis decreuisti, decernimus obseruandum. — Illud yero qood de usurariis, et de contractu matrimonii aute quintum consanguinitatisy vel affini- tatis gradum lineam statuisti, no videantur in aliis gradibus indulgeri; non decernimus confirmandum, vel usuram in aliquo casu permitti. — Preterea vinculo anathematis innodaati, qui auferret ecclesie priuilegia, vel ex eis utile aliquod ex sua iniquitate ab- radunt, quod quidem obseruari iubemus. — Reliquum vero capituli, ut videlicet, qui cnnique rem mobilem vel immobilem ecclesie auferunt, et prcsertim ecclesie sancti Bar- tholomei, eadem pena plectantur, quia nimium seueritatis esse videtur, non decernimus confirmandum, nollentes tamen auctoritati tue per hoc aliquatenus derogari. NuIIi igitur hominum liceat hanc paginam infringere nostre confirmationis, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem faoc attemptare presumpserit; indignationem omnipotentis dei, et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se nouerit incursurum. Datum Verone 3 idns novembris.

It pismohraDe nadbiskupije spljetske Farlati Illjricum Sacrum T. III. p. 219. Lucias u ixvadka. De Regno Dalm. et Cr. lib. III. C. X. III.

CLXXXVI. U86- 12. proslnca. U Veronl.

Urban IIL papa, potvrdjvje nadbiskupu sp^jetskomu-pravo, da se pred njim nosi krst.

Urbanus episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri Petro spalatensi archi- episcopo salutem et apostoUcam benedictionem. Fratres et episcopos nostros sincera de- bemuB charitate diligere et utilitati honoris cum ipsorum propensiori cura intendere, ac iura sua, quantum in nobis fuit, illibata seruare. Eapropter tuis iustis postulationibus grato concurrentes assensu, consuetudinem deferendi crucem, sic dicendum dominicum vexillum; per totum regnum Hungarie rationabiliter ecclesie tue concessam, et hactenus obseruatam, fraternitati tue auctoritate apostolica confirmamus^ et presentis scripti pa- trocinio communimus. Statuentes, ut nulli omnino hominura liceat hanc paginam nostre confirmationis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis ergo hoc attemptare presumpserity indignationem omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se nouerit incursurum. Datum Verone secundo idus decembris, pontificatus nostri anno primo.

Urbanus papa III.

FarlatL Illyricam Sacram III. 221.

CLXXXVII. 1187. 18. veljaCe.

^adiS SramHjanoVy dvornik, uvadja kao pristav samostan ss. Kueme i Damjana u posjed otetih

mu gema^ah t vinogradah oko Knina,

Anno incarnacionis domini nostri Jbesu Christi millesimo CLXXXVII. mensis febraarii die XVIII. indiccione VI. (V), temporibus domini nostri Bele tereii, dei gracia iiraictissimi regis Ungarie, Dalmacie, Chroacie atque Rame, ct Petri iadrenais archiepi-

140

scopi electi, et Damiani eiuadem urbis incliti comitis. Ego nempe Raddicha, filins Sram- liani Ysaciy duornicus, dimissus priataldus a Stephano Yerace et Sracinno Besanni iupa* ni8, mitto te Dominicum sanctorum Cosme et Damiani abbatem et omnes monacbofi eiusdem cenobii tam presentes quam futuros, per predictorum iuppanorum sententiam, tam in vineam quam in cunctis territoriis et possessionibus, que Bruconia cum suis he« redibus aput Tenum in territorium (o) Moimiri, fratria Drascei, habei*e dicebatur, quod idem' Moirair antiquitus monasterio sancti Johannis euangeliste pro sue anime remedio, aicut superiori cartula continetur, donauerat, tali videlicet ordine, ut omnia supradicta iure iiereditario perpetuis temporibus habeatis et possideatis; ac ut idem Bruconia in hia 80 de cetero non intromittat per se, neque per intermissam personam, per predictomm iudicio iuppanorum sum directus, ut X. boues a iam dicto Bruc6nio acciperem, quod et feci et pristaustinam rhcepi, quod meura ius fuerat, sibi suisque heredibus perpetuum silencium imponens eo, quod ydoneis testibus fuerat approbatnm, quod si qua ibi ali- quando habuerat, prefato monasterio pro XXI. roraanatis auri vendiderat, iudicio quorum iuppanorum hii nobiles affuerunt testes: Boricius Gussich, Martinus Sluradi, Trunzanus Michaelis, Gaudius Nosse, Grubessa de Joseph et multi alii, tam Sclaui quam Latini. Ubi autem vos in vestris possessionibus intromisi, fuerunt hii testes : predictus Boricius, Vilcinna, Tolei filius^ Beloscius de Teno, Jacobus, Chropinuce filius; et ego Blasius diaconns et iadrensie notarius, qui facto interfui et omnia que predicta sunt a prefato pristaldo audiui, has diiinicionis paginas, scripsi, roboraui et solito signo signaui.

Polichorion. Arkiv gub. zad.

CLXXXVm. 1187. BO. rujna. U Zadru.

Petralifa Negomir, kalud^er eadarski^ sviedoH kako je Svinimir kra^j hrv<xi$ki njeko sw^e

eemljiite darovao njekomu meStru prad^edu Sestaka,

Anno incarnacionis domini nostri Jhesu Christi millesimo centesimo octuagesimo septimo, mense septembri, die ultimo, indiccione sexta, (Y) Jadre. Temporibus domini nostri Bele, dei gracia inuictissimi regis Hungarie, Dalmacie, Chroacie atque Rame, et Petri iadertine sedis venerabilis archiepiscopi; ac Damiaoi eiusdem ciuitatis illustriBsimi comitis. Testificor c^go siquidem Petracia Negoraire monacus, et in ipsa veritate, quod Christus est, dico, quod tunc temporis, quando abbas Niciforus monasterium sanctoram Cosme et Damiani regebat, et ego secum apud partes Rogoue multociens equitassemi audiui ab ore eius, quod rex Suinimir, quoddam territorium a quadam maceria; que Cauca dicitur, usque ad viam grandem versus occidentem, que sclauice Colnicus dicitur, et ab inde recto tramite deorsum versus, usque ad Blatam, omnia que inter hos ter- ininos coli possunt, cuidam magistro suo, proauo videlicet Scestaki, regia alictoritate propterea, quod sancti Johannis euangeliste ecclesiam cooperierat; antiquitus donauisset, et 8ui heredes post ipsum illud territorium ut proprium donum regium multis tempo- ribus possedissent. Quia vero te Damianum nepotem prenotati Scestaki esse cognosco, et hec multociens a iam dicto Niciforo et a multis aliis in veritate audiui^ coram te ac coram Micha Pecenegi, Bitte ProBtancii, Blasio diacono et iadrensi notario, m Anaataaio 3irfi (Biufi) ydoneis testibus per verum dixi testimonium, rogans plurimum, ut omDU^

I

f

141

que predicta Baot, in scriptis redigerentur. Et ego eupradictus BUsius diaconuB et no- tarius a iam dicto diacono Petrazi, ac coram supradictis testibus deprecatus^ hanc testi- ficacionis cartulam ut audiui, scripsi, roboraui et solito signb signaui.

Polichorton. U arkivu gub. zad.

CLXXXIX. 1187. 35. liBtopada do 17. prosinca.

Orgur VIIL papa, podieljuje samostanu benedictinskomu u Monte Cassino, crkvu 8V. Marije od Rezata, u dubrovafikoj dr2a>i, sa svinii pristojalifidi, pozivaju<Si se na da- rovanje iste crkve istomu samostanu, udinjeno po nadbiskopu dnbrovadkom i knezu Sabinn vlastniku redene crkve, koj knez bijaSe poslao dvie srebrne dkrinje opatu sa- mostana sv. Benedikta na brdu kasinskom s molbom, da mu poSalje njekoliko kaludjerab, da nstroje uz redenu crkvu samostan svoga reda, na §to opat doista poialje trojieu ka- ludjerah, koji ustrojide samostan lokrumski poddinjen saraostanu kasinskomu.

Iz rokopisa : ^Spoglio delle Bcrittare di Lacroma.

CXC. a U87. U Spliettt.

Ome KrapaVj ^jerajuH parbu proti samostanu sv. Petra Qumajskoga^ poradi zemaljdh §to se proteeaie od Belaja do solinskoga zida i do glave od mosta, bude odsudjen na gubitak.

In Christi nomine. Amen. Anno dominice incarnationis millesimo, centesimo, octogesimo VII. indictione. V. existente Petro filio Chitleni, venerabili spalatensi archi- episcopo, Issaac sancti Stephani abbatC; predicti archiepiscopi vicario, insurexit Cirne filius Chrappe.adversum monasterium sancti Petri de Gumaio, et placitauit cum eius abbate Buberto, ante predictum archiepiscopi vicarium Issaac, de terris que sunt a Be- lajo ad murum, scilicet ad caput pontis, quas terras Cirne dicebat esse suas; sed quia nollam ostendebat certitudinem, et monasterium eas possidebat, et scriptum ostendebat, iudicauit monasterio, quod eas iuramento firmaret, et placitum obtineret; quod iuramentum Talmatius sancti Petri iuppanus ibidem fecit, astantibus testibus : Magero et Duimo Pinose, et etiam predictus abbas Isaac suum prepositum Martinum pristaldum dedit. Ego Sabatius subdiaconus communis iuratus notarius precepto abbatis Isaac hoc breue scripsi.

la mkopisa XII. yieka, Sto ee 5ttva u piamohrani kapitula splietskog, te iz nikopisa bivSe moje k^jiinice br. 287.

142

CXCI. 1187.

Bujam sin Frestancijev, sa svojimi rodjaci, dobiva po izreki pristava zemlju Brest pod Pe-

runom, darujudi ju eatiem samostanu sv. Stjepana kod Spljeta.

(Talijanski prevod.)

Nel nome di Christo. L' anno dair Incarnatione di lai MCLXXXVII. nell indictione Y. Nel tempo di Grubesca Conte Vilcotta Giudice et vicariato di Cosmo genero di Giovanoi Budico. lo Doimo figliolo di Prestanzo, ho fatto fare questa carta di testamento. Come pretendendo Cerna iigliolo di Crappa, che le terre poste in Brest, luoco detto Olmo sotto Perun, fossero state de suoi ascendenti, et allegando per testi- monio Vilico ^gliolo di Rasomeo Vescovo, arciprete de Clissa, Pristaldo delle nostre terre, dicendo: che esso haveva sentito, mentre Stressimiro lavorava esse terre per parte di Cirna s' opposo et contradisse, et rimettendo mi a quello fusse da lui arrestato, eleges- simo di comum consenso il nobil huomo Lucato figliolo di Stenna Stresio, accio fosse nostro Pristaldo, et interrogasse il d. Ulivo di questo fatto. II quale Ulivo interrogaio dal nostro Pristaldo disse: che non ha mai udito ne Stressimiro, ne alcun altro per nome di detti Cerna contradicentey et- cosi Cerna hebbe torto, et io fui vincitore^. lo Sabatio subdiacono nodaro giurato del Comune ho scritto.

Stante le cose come e predetto, e piaciuto a me sopradetto Doimo figliolo di Prestanzo, et a mio fratello Stano, et alli nostri parenti Paolo Michel, Prodano et Gio- vanni Maria Saranovo, et tutti gli altri tanto maggiori quanto minori| tutti cosi concordi di dare la sopradetta corte con tutti le terre lavorate et non lavorate, come si legge dal principio al fine de questo priuilegio^ al monasterio di san StefanO; per V anima di queilo che r aguistb; et di tutti li nostri antenati. E ben vero, che la spesa fatta et questa recupera che fu di 20 Bomanati fii di bona del moiiksterio.

Documeoti di s. Stefano di Spalato. Bukopis u kDJiSaict mleta^koj bv. Marka. MSS. Ita- liani Claa. V. Cod. LI. str. 44.

CXCn. Oko god. 1188. 19. velja6e. U Lateranu.

KUmewt III, papa^ potvrdjuje samostanu ss, Kueme i Dan^ana sva stedena prava % imat^a,

Olemens, episcopus seruus seruorum dei. Dilectis filiis Dominico abbati mona- sterii sancti Damiani de monte, eiusque fratribus tam presentibus quam futuris, rega- larem vitam professis, in perpetuum, Quotiens a nobis petitur quod religioni et hone- stati conuenire dinoscitur, animo nos decet libenti concedere et peteiitium desideriis congruum suffragium impertiri. Ea propter dilecti in domino filii, vestris postulationibas clementer annuimus, et felicis recordationis Lucii pape predecessoris nostri vestigiis in- berentes, prefatum pionasterium sancti Damiani de monte^ in quo diuino mancipati estia obseqaio, aub beati Petri et nostra protectione suscipimus et presentis scripti priailegio commanimus. Statuentes: ut quascumque possessiones; quecumque bona ideba monaste- rium in presenciarum iuste et canonice possidet, aut in futurum concessione poptificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium^ seu aliis iustis modis prestante do-

148

minO; poterit adipiaciV firma vobift yestriBqae 8acce88oribus et illibata periuaneant, in qaibas hec propriie duximus exprimenda vocabulis: Locum ipsum, in quo prefatum monasterium situm est, cum omnibus pertinentiis suis. Possessiones omnes monasterii sancti Johannis euangeliste; quod quondam Venetici destruxerunt. Eccleaiam sancti Micbaelis de Rogoua , cum pertinentiis suis. Grobounizasa cum pertinen tiis suis^ et unum molendinum Bubniani cum pertinentiis suis. Tin (Tcon) cum pertinentiis suis. Alesani cum pertinentiis suis. Choruscani cum pertinentiis suis. Merani cum.pertineQtiis suis. Chamenani cum pertinentiis suis et unum molendinum in Schardona. Preterea libertates et immunitates que fuerunt prescripti monasterii; vobis et monasterio vestro, quod illius capella fuit, auctoritate apostolica confirmamus. Sane noualium vestrorum, qaoB propriis manibus aut sumptibus colitis, siue de nutrimentis animalium vestrorum, nutlus a vobis decimas presumat exigere. Liceat vobis quoque clericos et laicos a seculo fagientes liberos et absolutos absque aiicuius contradictione ad conuersationem vestram recipere et in vestro monasterio retinere. Cum autem generale interdictum terre fuerit, lioeat vobis clausis ianuis, exclusis excommunicatis et interdictis, non pulsatis campanis, Bupressa vocei diuina ofQcia celebrare. Sepulturam quoque eiusdem loci liberam esse decernimu», nt eorum deuotioni et extreme voluntati, qui se illic sepeliri deliberauerint, nisi forte excommunicati vel interdicti sint, nuUus obsistat, salua tamen iustitia illarum ecclesiarum, a quibus mortuorum corpora assumuntur. Decernimas ergo, ut nulli omnino hominum liceat monaeterium vestrum temere perturbare, aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, imminuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra conseruentur eorum, pro quorum sustentatione hac gubernatione concessa sunt usibus omnimodis profuturai salua sedis apostolice auctoritate et diocesani episcopi canQnica iastitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisue persona; hanc nostre consti- tutionis paginam sciens contra eam temere venire temptauerit, secundo tertioue commo- nita, nisi presumptionem suam digna satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui carcat dignitate, reamque se diuino iudicio existente de perpetrata iniquitate cognoscat^ et a sacratissimo corpore ac sanguine dei^ et domini redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districte ultioni subiaceat. Cunctis autem eidem loco sua iura seruantibus, sit pax domini nostri Jesu Christi, quatinus et hic fiructam bone actionis percipiant, et apud districtum iudicem premia eterne pacis inue- niant. Amen.

Ego Clemens catholice ecclesie episcopus m. p.

f Ego Theobaldus hostiensis et veletreiensis episcopus m. p.

t Ego Johannes presbiter cardinalis tt. s. Marci m. p.

t Ego Laborans „ „ s. Marie ^ans. Tiberim tt. Calixti m. p.

t Ego Albinus tt» s. crucis in Jerusalem presb. card. m. p.

. t ^o Melior presb. card. ss. Johannis et Pauli tt. Pamachii m. p.

t ^S^ Jacobus diac. card. s. Marie in Cosmidyn m. p.

t Ego Octavianus ss. Sergii et Bachi diac. card. m. p.

t Ego Soffredus s. Marie in via lata diac. card. m. p.

t Ego Petrus s. Nicholai in carcere Tulliana diac. card. m. p.

t Ego RadulfuB s. Georgii ad velum aureum „ „ m. p. ,

10

144

Datum Laterani per manum Moysi lateranensis canonici, yicem agentis cancel- larii XI. kal. raarcii^ indictione sexta. Incarnacionis dominice anno MCLXXXVIII. Pon- tificatus vero domni Clementis pape IIL anno primo.

Matica na koii n zad. gob. arkivti: Acta 88. Co8mae et Damiani fase. V. r. 186. Iina i prepis od g. 1222, koga 'ucini Vita], zadarski notar. Acta 88. Coamae et Dam. fasc. VII. br. 120.

CXOin. 1188. 15. o2ujka. U Spljetu.

Grrubi§a, Jcnez spJjetski, dini nagodbu me^u VuUHnom Vitavim s jedne, i samoalanom sv. Be- nedikta s druge strane^ poradi njehih zemdljah i vinogradah, stcjedih pod parbom.

In nomine domini nostri Jhesu Christi. Anno eiusdem incarnationis millesimo centesimo octogesimo VIII. indictione vero VI. mediante mense martio. Regnante do- mino nostro rege Hungarie Bela, in sede vero sancti Domnii residente Petro Hungaro venerabili archiepiscopo, spalatensem autem comitatum optinente Grubessca comite, Vil- cotta iudice et in bucaratu Cosme generis Johannis Budicci, hoc actum est Uniuersa mortalium facta, nisi litterarum annotatione memorie commendantur, tum hominum negli- gentia, tum temporis successione obliuioni tradita, cito a cordibus dillabuntur, et quo- rumdam corda in maximum errorem inducuntur. Unde ad presentium notitiam et ad futurorum memoriam presens priuilegium ' constat esse factum. Contigit igitur, quod in prescriptorum tempore monasterium sancti Benedicti tunc sub Chase abbatisse regimine, de quodam territorio, quod est in Dillato subter vipera, quod Lugoperscina vocitatur, in spalatensi curia super Vulcinam, filium Biti Nasitorti proclamationem faceret, asserens: quod predictum territorium olim a rege Suinimiro per priuilegii instrumentum, inre hereditario possidendum sibi datum et concessum csset, et Vulcine non pertineret. Con-^ stituto itaque termino et hora, quando utraque pars placitatura in curia deberet adstare pro monasterio, Borislau, filius Nicolay, comitis ' Cacicli aduocatus extitit. Ex parte vero Vulcine^ Dragus, filius Dabrane Gumay, placitator affuit. Qui cum fortiter inter se pro eodem territorio disceptarent et diutissime verba replicarent, ac vario modo ad inuieem interpellarent, auditis et pleniter intellectis eorum altercationibus; tandera ego comes' GrubesBca; non modica cum turba nobilium; quorum inferius leguntur nominay super iUo^ rum placito in consilio adiuimus, ibique subtiliter hinc inde tractantesj habito et com- mnnicato omnium nobilium ibi residentium consilio; antequam super illos iudiciali sen* tencia iudicium extenderemus, pactum concordie inretractabiliter inter illos, deo volente composuimus. Talem scilicet^ ut totum territorium; unde placitum erat laboratum et non laboratum, ammodo in antea, omtii interpellatione et contfadictione cessante, exceptis vineis, perpetuo sit monasterio. Vineas verO| quas ipse Vulcina vel soror eius cum suo pretio ^ in sepedicto territorio pastinauit, qnousque vites earum durauerint, ipse Vulcina et soror eius sine agratico teneant. Vitis autem defficientibus terra illa vinearum tota sit perpetualiter monasterio in eadem concordia ut alie terre. Nam monasterium debeat dare eidem Vulcine et sorori eius ibidem; ubi nunc vinee videntur esBe, tantum de

' U starom prepisu briaileginm. ^ U pr^p. comitis Nicolai ^ U prepi^u: quas ipse cam 8U0 pretio^ tcI soro reius.

145

terra^ qoantuin octo modia seminis Beminantcrr, attamen ex qua parte monialibus plaeuerity sed in uno looo. Quod autem huius nostre ordinationis concordia, quam subscriptis per- Bonis scientibus et collaudantibus inter monasterium et sepe nominatum Vulcinam eiusque sororem stabiliuimus, firma stabilisque permaneat, nec anullo umquam homine possit in- fringi vel violari, per communem notarium nostrum ^ Sabatium subdiaconum ^ scribi et sigillo sancti Domnii communiri fecimus. Huius quippe concordie isti sunt actores et testes: Grubessca comes, V^lcotta iudex, Petre de Sagarella, Micha de Malantrata, For- minus Constantini, Petre de Bufine, Talmatius Johannes de Marco, iupanus Dragus, Oaadias Sirizziy Johannes Buzula, Petre, fiiius Stresi, Nicola Caloiannis. Stosse, Mathia, filius Marci, Petre, filius Mille, Prodanne de Cicla^ Micha, filius Prodani, Streza, filius Tirmisi, Juanus " frater comitis^ Marinus, filius Paule et frater eius Johannes, Dabre, filius Mari, Mager, filius Murge^^ Duimus , filius Pinose ^, Johannes ^ filius Da- brane Gumay.

Sciendum namque est, quod territoriumi unde inter illos placitum fuit, est inci- piente de luper a vipera:* quomodo vadit predel ^ sancti Domnii^ usque deorsum ad viam supra mare, qua itar Tragapium, et inde ad partes occidentis usque ® ad terras de Mesagalina, et ab ipsis * terris de Mesagalina iterum sursum sicut vadit potoc* Omnes ntique terre, que *® inter potoc et predel aancti Domnii sunt, monasterio sancti Benedicti, ablatp omni incredulitatis errore, fore cognoscuntur. ^^

Ego itaque '^ Sabatius, subdiaconus, comunis notarius, huius placitis vel concordie conscius, de mandato comitis Grubesce et totius curie ad sepe notatum territorium adfui, eumque circumiens hoc priuilegium composui; scripsi et testor.

Matica ove listine, na yelikoj pergameni pisana, doata dobro sa^avana, i Bamo na Djekih okrajeih izStec^ena, 5uva se u arkivu kaladjericah sv. Marie a Zadra, od zdola yidt se mjesto iz- gnbljene pe5ati. StariDski, 6im se BuvTemeoi prepisy aalazi se u kcjiinici jagoslavenske akademije.

CXCIT. 1188. 5. svibBja. Kod Ostrogona.

Sda III, krcUj ugarski i hrvatski potvrdjuje samostanu sv. Ivana Eo. u negdasnjem Belgradu, 8va ona pravd i darove^ koje mu podieliSe kraljevi hrvatski Kresimir i Svenimir.

In nomine domini et saluatoris nostri Jhesu Christi. Anno eiusdem incarnacionis millesimo centesimo octogesimo octauo, II. nonas madii, indictione VI, (ad) Strigonium. Ego Bela terciuB, Geyce regis filins, dei gratia Hungarie, Dalmacie, Chroacie, Rameque rex, cognoBcens et firmiter tenens regii esse of&cii ad honorem et exaltacionem ecclesie totis intendere viribusi et ecclesiastica pro iure suo seruare, augere, ab inuasoribus potestate celitus sibi data defendere. Monasterio sancti Johannis in finibus Dalmacie sito, in urbe.

' U prepisn ova rie2 izostavljena. ^ U pr. izostayljeno. ^ U origiDala nemo2e se ci- tati. * U pr. filias Marge izostavyeno. ^ U izvoru nemo2e se ovo ime Sitati. ^ U pr. izostav- yeno. ^ U ixvomika oemo2e se ^itati ova rie£. ® Cetiri posliednje riec^i n prepisa izpascene.

U pr. a terriB. ^® U pr. na mjesto 4 posliednjih rie^ih, totum. ^' Od rieci s. Benedicti do

kraja u pr. eve icostavljeno, samo rie^ nest** pripisana. '^ U prepisa glasi svrha ovako: £go Sabatias subdiaconas spalatensis notarias, de mandato comitis Ghrubesce et totiaa carie hoc priuile- giuni scripsi et testor.

l

146

que qaondam dam in suo statu existeret, Alba vocabatur, confirmamus efc pre«enti pri- uilegii testimonio corroboramus, ut integre abbas et fratres predicti monasterii habeftot omnes terras' illas, quas olim Cresimir et Suennimir quondam Chroacie reges et eoram principes, nec non St^hanus, beate memorie frater et antecessor noster, rex, iam dicto monasterio in perpetuum tradiderunt, sicut in eorum priuilegiis continetury secundura quantitatem et terminum terraium illarum; yidelicet terram in Rogoua et Virbiza cam aqua . molendinaria et in Cameniani et ceteras terras, qnas in diuersis locis per Chroaciara sepe dictum monasterium optinet Hoc autem edicto presens sts^utum confirmamus, at si quis infringere temptauerit^ et abbati vel fratribus illis de predictis terris diminacionem vel molestiam aliquam facere voluerit; diuine ire periculum incurrat et nostram se sentiat ledere maiestatem, ac regali iudicio subiaceat. Preterea ob peccatorum nostrorum remis- sionero, sicut in rescriptis predecessoris nostri Stephani iam dicti regis comperimaSy eiusdem fratribus regia auctoritate concedimus, ut quoscnmque hospites ad inhabitandas terras illas de quibuscunque locis adducere poterint, a nemine nisi ab abbate et a fra- tribus eorumque prepositis iudicentur^ ad neminem eum sigillo vei homine determinati ire cogantur. Quod si quis eis vim intulerit aliquam^ pfedicte sentencie subiaoeat. Aotom est autem istud apud Strigonium in comaiii presencia principum meomm, presente Paalo colocensi elect0| Stephano comite de Sala^ Mochone nitrensi comitei Dominico comite, Damiano iadrensi comite, Lampredio, Vitaze, Bogdano, ZizonU, Detrizo, Blasio notario, Luca presbitero, Slauogost iupano, Slouinia iupano. Datum Strigonio per manus Paoli aule regie.

Polichorion. U arkivu gab. zad.

CXCY. 1188. 8. lipnja. U RlToalta.

Ivan biskup krdki^ daruje redu 8V. Benediktat crkvu svm Ivomm u gradu Krku.

In nomine domini dei et saluatoris nostri Jesu Christi, anno millesimo centesimo octogesimo octauo, mense iunii, indictione sexta, Riuoalto. Qoniqaid datur vel offertar, oportet, ut scripture vinculo confirmetur. Quapropter nos quidem Johannes dei gratia veglensis episcopus, cum nostris successoribus, per presentem offercionis cartulam, ab hodie in antea damus, offerimus deo et monasterio sancti Benedicti super Padum, et mo- nasterio sancti Cypriani de Murianis, et abbati atque priori sapradictorum monasterionim et vestris Buccessoribus ecclesiam nostram sancti Johannis positam in ciuitate Vegle, qaam nos, antequam ad episcopatus officium adscendissemus, propriis. nostris expensis edificari fecimus. Hanc autem supradictam ecclesiam cum libris et sacerdotalibus indumentis et cum omnibus edifitiis et possessionibus, que in circuitu einsdem ecclesie sunt, vobia et vestris successoribus et eisdem monasteriis damus, offerimus atque transactamus haben- dum, tenendum, cultandum, dominandum, edificandum; vel quidquid exinde vobis pla- cuerit faciendum, nullo vobis homine contra dicente* Unde omni anno perpetuis tempoi^ ribus dare et soluere debetis nobis et nostris successoribus et eidem nostro episcopatai pro incenso, libram unam incensi. Super hec autem damus, donamus, offerimus, atque transactamus vobis et vestris successorihns et eisdem monasteriis duas nostras vineaa et terras nostras proprias quas nos habemus, et eas adquisiuimus et recuperaaimus propriia

147

MMtris expensis, aDtequam ad sapradictam officiam episcopatas adscendiBBemua, qae sic distribuotar : Ab ano capite versus Zacarinum, et maceria vetere prope locum Deregna) ab alio latere marO; UBque ad riaum de Zaulo, et a dicto riao UBque Burguldum, et in- super dictum Bargaldum et Polize cum omnibus pertinentiis auis. Has autem supra- aoriptas duas vineas nostras cum suprascriptis terris, et cum omnibus earum habentiis et pertinentiis ac adiacentiis, et- cum vigore et robore de omnibus cartulis nouis et ve- teribuB, ad suprascriptas yineas et terras pertinentes, atque cum yirtute et potestate quam iode habemus, in yestram yestrorumque successorum damus et transactamus potestatem habendii tenendi^ domiDandi, cultandi, meliorandi, in perpetuum possidendi, vel quidquid iode yobis placuerit faciendi, nuUo vobis homine contradicente. Amodo igitur in antea semper inde securi et quieti permaneatis, ita^ ut nullis diebusy nuUisque temporibus vos iode amplius requirere yaleamus. Quod si uUo unquam tempore contra hanc offercionis •t transactionis cartulam per aUquod yos inge^ium ire temptauerimus, componere pro- mittimus oum nostris successoribus vobis et yestris successoribus auri libras quinque, et hec offarcioois et transactionis cartula maneat in aoa firmitate.

Ego Johannes yeglensis episcopas, manu mea scripsi.

S(ignam) Johannis primicerii yegleosis ecclesie, nesciente scribere, pro se rogauit scribere.

Ego Paternianus de Putheo, subdiaconus testis subscripsi.

Ego Johannes Vilionis testis subscripsi. - Ego Dominicus Arduinus presbiter plebanus sancti Johannis euangeliste^ testis subecripsi.

Ego Johannes presbiter manu mea scripsi.

Ego Marcus Paulinus diaconus ac notarius compleui et roboraui.

Ego Nicolaus presbiter sancti Canciani et notarius ut yidi in matre, testis sum in iilia.

Ego

IUyricttm sacrttin. T. V. str. 641.

CXCYI. U88. 21. lipnja. U Laterann.

Klimeni 111. papat poSUja Tribunu nadbiskupu dubrovaSkomu plaSc nadbisktipski, i potvrdjuje

stara prava dubrovadke crkve.

Clemens episcopus seruus seruorum dei^ yenerabiU fratri Tribuno ragusino archi- episcopo, eiusque BuccesBoribus canonice substituendis in perpetuum. In eminenti apo- stolice sedis specula disponente dominO; licet immeriti constituti, fratres nostros archi- epiacopoB et episcopos, tam yicinos quam longe positos, fraterna debemus cbaritate dili- gere, et ecclesias eorum gubernationi comtDissaS; apostolice sedis priuilegio communire. Ea propter yenerabilis in Christo frater Tribune arcbiepiscope, tuisiustis postulationibus clementer annuimus, et ecclesiam ragusinam^ cui auctore deo preesse dinoscerisj ad exem- plar predecessorum nostrorum feUcis recordationis Innocentii; Anastasii; Adriani, Alexandri et Urbani romanorum pontificam, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et tia soripti priuilegio communimus. Statuentes^ ut quascumque possessiooesy que-

U8

cumque bona eadem ecclesia in presentiarum iuste et canonice possidet, aut in {atorttm

concesBione pontificam, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis iaatis

modis prestante domino poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribuB; et illibata per*

maneant, in quibus hec propriis duximus exprimenda vocabulis : locum ipsum in qixa prefata

ecclesia sita est, cum omnibus pertinentiis suis; omnes parochias ad iua commisse tibi

ecclesie, pertinentes, sciiicet regnum Zachulmie, regnum Seruilie, quod est Bosna, ac regnam

Tribnnie, ciuitatemque catarinensem seu Rose^ buduanensem, antiuarensem, licianenaemy

sGodrinensem, driuastinensem et polatensero; cum abbatiis, ecclesiis et parochiis suis. Confir-

mamus etiam vobis omnes possessiones; et quecumque bona in ecclesiis, decimis, val-

libus, collonis, prediis, agris^ nemoribus, montibus, coUibus, aquis, pratis, aat qaibuslibet

aliis rebus diocesane, vel proprietarie dispositionis titulo predicta ragusina ecciesia ioste

et canonice possidet Pallei quoque usum pontificalis videlicet officii plenitudinem, ha-

militatis et iustitie signum, ad missarum solempnia celebranda, sicut antecessoribns tuis

concessum fuisse dinoscitur, et in festiuitate beati Blasii, et in precipais festiuitatibas

ecclesie tue^ tibi tuisque successoribus auctoritate apostolica confirmamus. Quo his diebus

tantum, adiuncto festo beati Blasii, et precipuis festiuitatibus ecclesie tue, fraternitas

tua uti meminerit, quibus antecessoribus tuis ab apostolica sede constat indultum. Sane

Buccessores tuos a nobis, nostrisque successoribus consecrationis gratiam in perpetuum

decernimus recepturos. Prohibemus insuper ne interdictos, vel excommunicatos tuos ad

diuinum officium; aut communionem ecclesiasticam^ quisquam reoipere sine congrua

satisfactione presumat^ nisi forte periculum mortis immineat; ut dum presentiam tuam

habere nequiuerit, per alium; secundum formafm ecclesie, satisfactione premissa oporteat

ligatum absolui. Ad hec libertates et immunitates a regibus, principibus et ab aiiis per-

sonis tam ecclesiasticis quam mundanis ecclesie tue concessas^ et antiquas et rationa-

biles consuetudines haetenus obseruatas; integras et inlibataSy presenti decreto manere

sancimus. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum fas sit prefatam ecolesiam temere

perturbare, aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet

vexationibus fatigare, sed omnia integre conseruentur, eorum prb quorum gubernatione

ac substentatione concessa sunt, usibus omnibus profutura, salua sedis apostolice aucto-

ritate. Si qua igitur in futurum ecclesiaBtica; secularisue persona hanc nostre constitu*

tionis paginam scienS; contra eam temere venire temptauerit, secundo, tertioue commo-

nita; nisi reatunu suum congrua satisfactione correxerit; potestatis honorisque sui digni-

tate careat, reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate, cognoscat, et a

sacratissimo corpore, ac sanguine dei et domini redemptoris nostri Jesu Ghristi aliena

fiat, atque in extremo examine diuine ultioni subiaceat. Cunctis autem eidem loco sua

iura seruantibus sit pax domini nostri Jesu Christi. Quatenus et hic fructum bone ac-

tionis percipiant, et apud districtum iudicem 'premia eterne pacis inueniant. Amen.

Amen. Amen.

Sigillum cereum, cum inscriptione : SS. Petrus. Paulus. Clemens Papa III. Doce me domine facere voluntatem tuam.

Ego Clemens catholice ecclesie episcopus subscripsi.

Ego Joannes presbiter cardinalis tituli sancti Marci, subscripsi.

Ego Laborans presb. Card. s. Marie trans Tyberim, tituli Calixti subscripsi.

Ego Pandoifus „ i, basilice duodecim apostolorum subscripsi.

Ego Melior „ j, sanctorum Joannis et Pauli tituli Pamachii 8ubscripsi«

1

r

149

Ego Radus tituli s. Praxedia presb. Card. subscripsi.

Ego Petrus tituli s. Ciementis » » » ,

Ego Bobo tituli sancte Anastasie^ „ „

Ego Petrus presb. Card. tituli s. Petri ad vincuia subscripsi.

Ego Jordanus „ „ sancte Pudentie, tituli Pastoris subscripsi.

Ego Jacobus diacoxius cardinalis s. Marie in Cosmedin subscripsi.

Ego Bracianus sanctorum Cosme, et Damiani diac. Card. „

Ego Octauianus sanctorum Sergii et Bachi » » v

Ego Qregorius sancte Marie in porticu » » »

Ego Joannes Felix s. Eustachii diac. Gard. iuxta templum Agrippe subscripsi.

Ego Joannes s. Theodori diac. Card. subscripsi.

Ego Bemardus s. Marie noue diac. Card. subscripsi.

Ego Gregorius s. Marie in Aquiro diac. Card. subscripsi.

Datum Laterani per manus Mojsis sancte romane ecclesie subdiaconi vicem agentis cancellarii, undeoimo kal. Julii, indictione sexta. Incarnationis dominice anno millesimo centesimo octuagesimo octauo. Pontificatus vero domini Clemehtis pape tertii anno primo.

Ego Petrus de Bonouicino presbiter et notarius, ducalisque aule cancellarius, hoc exemplum exemplaui de mandato domini Jacobi Teupuli, dei gratia inclyti Vene- tiaram ducis, sumptum ex autentico dicti domini Clementis pape tertii, eius sigillo si- gillato, non viciato, non cancellato, currente anno domini millesimo ducentesimo trigesimo septimo, mense septembris, indictione UQdecima, Riuoalti; in quo nihil scienter addens, vel minuens quod seutentiam mutet, scripsi, compleui, et roboraui.

I2 rakopisa Liber Pactorum T. IV. str. 102. U arkivu mleta^kom Dei Frari, i Liber Pact. T. IV. str. 25. a be^kom dvorskom arkivu. — Ballariam Ragasinum str. 31.

CXCVII. 1188. 8. listopada. U Bovinja.

Bovif^jani ponavljaju mir 8 JDubrovcani.

Nos hominibus de Rubinio facimus rescriptum de renonatione pacis, quod fuit inter nos et hominibus Ragusii. Ego Bertaldus gastaldio filius Sipon, et Johannes filius domini Scandole, et Johannes de Antonino, et Pensu filius Dominicus Caualero, DominicuB Galiopo, Talliauento filius Johannis Sigilfredo, Cesarius filius Vitalo. Isti omnes iurauerunt firmam pacem in perpetuum cum hominibus Ragusii. Anno domini millesimo centesimo octogessimo octauo, indictione sexta, octaua die intrante mcnse octubris, fir- matum est hoc capitulare. — Ego diaconus Marinus^ et communis notarius Ragusii exemplaui, precurrente anno domini M. C. nonagessiroo, raensis februarii, die sancti Blasii.

S vana : Capitulum H . . . arum de Ystria.

Pisano na malenoj pergameni. Uava se pod br. 959 Ragasa. U bedkom dyorskom arkivu. gl. Ljubid listiDe I. str» 14.

150

CXCVni. 1188. 8. prosinca. U Zadru.

Pavao 8in Fetra Ljube prodoje samosianu st, Kome i Dumjana Bogovo.

Anno ab iDcarnatiQne domini nostri MCLXXXVIII. mense decembri^ die^ YIII. astante, indictione VII, (VI) Jadre, temporibus equidem domini nostri Bele dei gracia inuic- tissimi regis Ungarie; Dalmacie, Chroacie atque Rame etr Petri iadertine sedis venerabilis archielecti, ac Damiani eiusdem ciuitatis incllti comitis, confiteor ego siquideni Paalus, filiiis Petri Liube, una cum nepote meo Desa et cum omnibus meis participibus per hoc scriptum, quia vendidi tibi Dominico sanctorum Cosme et Damiani abbati, terram nostram secus Rogouam positam, et tuis successoribus cum terminis et pertinentiis suis pro ^uX. romanatis a te plene susceptis, et ideo volo ut prefatam terram cum omnibus signia et terminis suis habeas et.possideas tam tu, quam. omnes fratres et successores eiusdeDEi cenobii in perpetnum, sitque vobis amodo in antea libera potestas si opportuerit vendere, commutare, vel quicquid volueritis facere, nemine resistente. Acta sunt quidem hec et firmata coram his testibus: Damiano predicto comite, Martino Sluradi et filio eius Ja- Gobo; Micha de Viti, Soppe, Gaudio, Mutagange, Desa Stricalla, Drasinna de Cece, Micha Cigali, Pettula, Curtisia, Martinus Platoni, ToIIisio, Bruconia, Gregorius Mogorouich, Bratei Lapzanin, Johannes Gusich, Mironego de Couacizi, Dominico de Scardona, et Gridesia Jacobo, et Cusina ac multis aliis. Et ego Blasius sancte Acastasie diaconus et iadrensis notarius, qui facto interfui hoc venditionis scriptum ut a Paulo et Desa cete- risque testibus audiui^ scripsi^ roboraui, et 8oh*to signo signaui.

Polichorion. U arkivu gab. zad.

CXCIX. 1189. 14. o2i]jka Kod Aquapendenta.

Frideriko car rimshi, nalaze OmiSanom, da naknade SietUy $to ju kao gusari podinise njekim

njegovim podloenikom ig Pulje.

Fridericus dei gratia Romanorum imperator semper augustus, Jerusolimi et Si- cilie rex, uniuersis hominibus Dalmacii, fidelibus suis, gratiam suam et bonam volunta- tatem. Ex his que audientiam nostram de Apulie partibus fidelis relatio pertulit, de vobis ad nos turbationis occassio cum ammiratione peruenit, dum pro fructibus deuotionis et fidei, quam maiestati nostre debetis, aborsum opinionis bone, quam dudum de vobis conceperamus, offertis. Cum enim ex receptis a vobis humanitatis exemplis et vestrorum obsidum dacione fideles nostri de regno fidem a vobis plene ac debite securitatis expec* tent, nonnuUi ex vobis sub velamento fidelium per Apulie maritima discurrentes, pira- ticam in regnicolas fideles nostros exercent, et quo magis mouemur et dignius, vascellay specialiter nauigantia cum rebns nostris offendunt, mentitis (mtitis) in hiis vic . . m aqui- larum nostrarum insignis ut nauigautes intrepide dolosas ipsorum insidias non eUrtet (euertent?). Cum igitur sicut pro certo tenemur^ committi predicta non valeant, quin ipsis cogniuentia vestra vel consensus accedat, deuotioni vestre maadamusy qaatinus infi*a .IL menses a receptione presentium numerandos, dampna queque, que Vgo de Lilla ma- gister procurator curie in Apulia, fidelis noster, per litteras suas vobis ascribety nobis et

151

regnieolis fidelibiis nostriB illata, {kciatiB cum onmi integritate reBtitui. Scitis .(sic) quod Bi preBeuti maDdato noatro non fuerit a vobiB debita Batisfactione prouiBum, fidelibus ttostriB et vobis digne mandabimuB fore cautum. Datum apud Aquapendentem XIIII. Martii VII. Indictione.

Matica u dTorskom arkivu be^kom, medju p ismi Bplietskimi, na *maloj pergameni.

CC. im 2. BTibnjsu U Zadru.

Mihaijo skradimki hiskup^ dcpiitfje ie nova samostanu kalud^ericah sv. Dimitrije u Zadru^

njegov posjed u Bubr^anih,

Anno ab incarnatione domini MCLXXXVIIII. mense raaii, die II. astante^ indic- tione VII. Jadre, temporibus equidem domini nostri Bele gloriosisBimi regis Ungarie, Daimacie, Croacie^ Rameque, neo non Gal^ie ; et Macbarii curialis comitis eius, vice-bani, ac Petri salonitane sedis archiepiscopi. Cum ego siquidem Michael sancte scardonensis ecciesie episcopaB^ ad iam dictum comitem Macharium viflendum, Jaderam perexerim, tocius mei episcopatus iura pro viribus ventilando difinissem, Bruconia cum filiis in mea multorumque aliorum presentia, quos inferius dicemus, veniens^ sua nobis insinuatione monstrabat, quod tu Bunna, «ancti Dimitri abbatissa cum tuo conuentu, quedam territoria eiuB in Bubniani ac in campestribus deorsus posita, per violentiam retinebas, tu vero e contra taliter respondebas: quod sibi de cetero super hoc respondere non deberes, eo quod ante me a multis retroactis temporibus pro eadem iam steteras, et Drascennum, Slouinie filinmi pristaldum, tali tenore susceperas, quod ad primum et secundum, ter* cium et qnartum et usque ad quintum terminum prefatus Bruconia cum filiis citatus fuerat et venire contempserat. Auditis igitur utrisque partibus et recordans^ quod omnia, que tu abbatissa dixeras, vera erant, tibi prefate abbatisse et tuis posteris abbatissis prenotata territoria cum omnibus terminis et pertinenciis suis habere et perpetuo pos- sidere per sentenciam adiudicauimus, tibique prefatum Drascennum ad nostri iudicii confirmationem iterato dedimus, ipse vero vice sui Tolisium Tugomirik super eandem cansam constituit. Acta sunt quidem hec et difinita coram Damiano comite Jadre, Di- mitrio Sclauo et Petronio Cucille, iudicibus. Micha Strigule, Boricio Michaelis, Michaele Subbe, Nicolao Segerlatti, Gregorio Cilumbuli; de Sclauis autem fuerunt hii: Vilcani frater^ eios filius Goysce, Milonia cum filio, de genere Criscelzo, et multi alii, coram quibos prefata territoria circumuenta et t^rminata fuerunt. Et ego Blasius^ sancte Auastasie diaconus, iadertine ciuitatis notarius, a prefato episcopo scardonensi rogatus, hano difi- nicionis et protectionis cartulam, ut audiui scripsi^ roboraui et solito signo signaiii.

PolichorioD. U arkivu zad. gabernija.

CCI. 1189. 28. lipDja. U Lateranu.

Klimento IIL papa, potvrdj^je samosianu sv. KrSevana u Zadru darovanje crkve sv, MarUna.^

Clemens, episcopus seruus seruofum- dei, dilectis filiis G. abbati et fratribus sa- lutem et apostolicam benedictionem. Justis petentium desideriis- dignum eat nos facile

162

prebere coaBensum, et rota qne a r&tioaia tramite \iod diacordant, effectu pro

complere. Ea propter dilecti io domiDo filii, veatriB iustia poBtulatioDibuM grato

^: renteB aHBensu, eccleaiam Bancti MartiDi cum omntbus pertinentiis aais, a patroi

'^.' eccleBie, de coDseDsu iadertini capituli, raonaaterio vestro pia largitioae ooDceB

A\. at ipsam iuate ac aiDe- controuersia posHideatis, vobia et per vos etdem moDasb

'^ ' toritate apoBtolica coDfirmAmus, et preaentis scripti patrocinio communimuB, sl

^* ut nulli omnino hominum liceat banc pagiaam nostre coafirmationiB infriDgere

i: . ausu temerario oontraire. Si quis autem boc attcmptare preBumpserit, indig

■^,. omnipotentis dei et beatoram Petri et Pauli apostolorum eius se nouerit inc

[- '■ Data Lateraai IV, kalendas iuHi, pontificatus aostri anno aecundo.

r-".

Illyricnm Sacram. T. V. atr. 66,

1? CCII. 1189. mjeseca lipnja. U Spljeta.

i^ Foietak iepratie, u kt^c^ se doskjanslvenici Bp^etski spomityu.

.. ' lu nomine BaDctissime trinitatis et indiuidne uoitatis, Anno igitur sacro |

CbristuB carnem snmpsit, milleno, ceDteno, addito quater viceao, et ut Dumera sciatur, noneniis adiiciatur. ladictione vero VII. regnante quoque domino nost rege Hungarie. Spalatioe sedi presidente Petro Hungaro archiepiBOOpo, eiuad ciuitatis comitatum regente Grubessa, existentibus iudicibus Micha de Malaoti Petro de Sagarella, et in buccaratu filii Gregorelli, scilicet mense Junii actum

Fart, T. III. str, 222. £i TabuUrio Comitum de Cmdris.

CCIII. 1189. 39. koloToza. U Dabrovnlku.

Kulin ban basanski cU^e DubrovSanom slobodu trgovine u svojqj xemfji,

■{* TS HUe «1)1 H CUHil H GKeriirO ABKK. t SAHh BOCkHbCKH KnXHHk HpHcepm T«I KplBAW , H BkC«Uh rpAhSUh A^EpOHhYllUh nplBU nf HlTBAk EUTH BlUb 1af\ CCHt H XI

mpm roH AphHiOTH ce ehuu h «fnm Btps, xo noit ckub sHBk, Hkcn ABE[>oikvaHe hii^

UOeUH BASAaHnM TflkniieKe, rhA« Cn KhTO KOHB KpUITH, lOAt CH KTD UHHe, H^HBOBh H^AEUUh Cfhl|eU(. APUilTH C BC^h HhCilltOe ^hHCAH, pH^Wt ipo UH KhTO Xl CIOHOIh lOXOU H Ai> HMh HC G»A< **AI> UOHKh TCCTkHHKOBh CHI16 , H ffi KORt V UeHB fiVAH, ffilM HU^

ROUORh, KaKopc n ceEt, KoiiHKO|ie uorBKc, KC^h Ehcem ihaori HpKUUChfla, TaBo uh Eorh i cne CBeTO iiHhfcesHe. t PaAoe AHtKh E«ih OHCVh cnm KHHm nOKCSOih laROih «x^

XpHCTOBl THCSKA H ChTO H ttChUh A^CCTh H ACSETh NtTh, UtCei|a BBhrVCTa II X^BIXCCeTH

AMh, BctTCnne rmKe HoiAKa KphCTHTGnii.

Latinaki prevod glasi : f In nomine patris, et filii et spiritas sancti. Aa banUB Culinus Bosene, iuro comiti Oeruasio et omnibus Ragaaeis, rectum amic

> Fatl. Malaotnta.

163

perpeiuo, et rectam yobiscum pacem manutenere et amicitiam veram, et omnes Ragu- seos per totam terram nostram ambulantes, mercantes, seu habitantes vel transeuntes recta fide et conscientia vera recipere, ab^que ulla datione; nisi quis suam per volun- tatem roihi donum dare voluerit, et aput nos dum fuerint manutenere; et consilium eis prebere ut nostre persone ad nostrum posse, absque fraude et malo ingenio. Sic me deu8 adiuuet et hec sancta quatuor euangelia.

Stari prepis matice t prevodo, na pergamcni a c. k. dvorskom arkiya a Be^Q. Priebi^na je listina od SafaHka a Pam&tkjh, zatiem a Izvjeslija akademije petrogradeke g. 1852. str. 344. i od MikloSiiSa, Monamenta serbica str. 1.

CCIV. 1189. U Troglru.

Vteme^fU^i erkve sv. Marije od SpUjanaf popist^ju med^e % gem^je iate crkve, kao i crkvene

ine stvari.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis amen. Anno incarnacionis MCLXXXVIIII. indictione VII. regnante domino nostro' Bela rege Yngarie. Traguriensi quippe ecclesie venerabilis episcopi Michaelis, comite scilicet Marino hoc actum est. Nos quidem fanda- tores ecdesie sancte Marie de Spilano, Stance Orebina, Bratiza MathejO; Petrutf scilicet et Stephanus Podcupp, Strumbrada^ Grubina, Drasechnrt. Imprimis namque est terra s. Marie sub via de Spilano sita in locOi quod dicitur Pociuala; ex aquilonari parte cuius est terra s. Nicolai^ iuxta terra eiusdem ecclesie, ex parte orientali cuius est terra s. Marie sub viam, que ducit ad Spilanum supra aqua, que appellatur Snnichem, terra 8. MariOy sub eadem aqua est terra s. Marie, in occidentali parte ecclesie sub via est terra s. Marie, ex orientaii et occidentali parte cuius sunt terre Bratco supra viam que ducit ad Ostrog, ex otientali parte ecclesie est terra s. Marie. In eodem Itco subtus ecclesiam, subtus viam, est terra s. Marie; ex occidentali parte eius est terra s. Joannis sub Steniza; in orientali parte ecclesie est terra s. Marie. In loco quod dicitur Sustie supra rupem (est) terra s. Marie ; ex australi parte, cuius terra s. JoanniS| apud Stinizam, est terra s. Marie, ex orientali parte cuius est terra s. Nicolai. In loco qui dicitur Sustie est terra s. Marie, ex australi parte cuius est terra^ Ponete ; in orientati parte , atque apud Pocrounicum est terra s. Marie , ex australi parte cuins est terra s. Marie; ex orieotali parte cuius est terra Branco. A vegete Ma- ramide usque ad terram s. Joannis tota terra illa est s. Marie. In australi parte Becize est terra s. Marie. In eodem est terra s. Marie ex orientali parte, cuius est terra Bu- fali) et in aquilonari est terra s. Georgij de Mirano; ex aquilonari parte ecclesie, tota illa terra in qua diuidit aqua per medium usque ad Stenizam est terra s. Marie; ex orientali parte quedam arbor nux supra aquam que surgit ante ecdesiam est terra 8. Marie. Sub lacu, qui est prope viam, que vadit apud s. Georgium, est terra s. Marie. Dictis et numeratir^nominibus terrarum oportuit scribi nomina rerum ecdesie. In primis est unum missale continuum, unum ymnarium, et jmnarius mixtus cum psalterio; vna cortina, et pannus vnus super altare.

Lacias. Memorie di Trau. str. 496.

154

CCV. U89.

Petav hoLudjery popisuje zenUjiSta i medje samostana sv. Petra od Klobitdca, kod Trogira.

In nomine sancte trinitatis et indinidue unitatis. Anno domini MCLXXXIX. in- dictione quoque VII. regnante domino nostro rege Hungarie Bela^ spalatensi sede presidenta Petro archiepiscopo HungarO; eiusdem ciuitatis comitatum obtinente Grubessa comite. Existentibus iudicibusMicha de Malantrata et Petro de Sagorella^ neo non in buccaratu filii Gregorelli hoc actum est. Quoniam omnium gestarum rerum certitudo, si diligeciti studio comprehensa fuerit, et in scriptis redacta, ad succedentium memoriam plarimam Talere agnoscitur, et quia eis series litterarum maximam prestat utilitatem; ideo presente briuilegium scribi sanoitum est. Ego itaque Petrus, licet indigkius m<5nacu8, dilapsis ali- quantis temporibus post susceptam amministrationepi monasterii sancti Petri de Clobacez, habito consilio omnium fundatorum eius monasterii, tam Sclauorum, quam Latinorum, omnes terras, quas monasterium sine alicuius contradictionis obstaculo possidet^ illuminare et certis limitibus determinare, et per eorumdem terminbs lapidum signa infigendo, ab aliorum terris distinguere curauimus, et scripto redigimus. Imprimis illarum terrarum terminas incipit a latere, maris, a loco, qui sclauonice dicitur Putez, ubi in quodam lapide viuo designatur littera P. Dein recto gradiente tramite sursum in parte aquilonis ad alium lapidem viuuni^ in quo eadem littera designatur. Inde autem sursum ad columnam, in qua eadem littera scribitur, a columna vero deorsum in parte occidentis sicut signa lapidum con- stant prefixa, usque ad lapidum congeriem^ et inde iterum ad mare recto trainite iuxta terras, que vocantur Trepunscia supra illa . . . terra, que intra predicta signa constat sancti Petri est. Sursum a Dubrouiza, in loco qui sclauonice vocatur Cal, est magna terra, que tota ex parte aquilonis et meridie circumdatur viuis lapidibus, ex parte vero eisdem terris in hoccidente, est terra filiorum Neuini Valizi ; in loco vero qui dicitur Valizi^ est magna vinea. In loco quod sclauonica lingua nuncupatur Dominici Drazie, est magna tefray in loco vero qui Pocrounic dicitur . . . . a maceriis, que sunt ex parte auBtrali, et usque ad aquam de Pocrounic est terra sancti Petri. In loco qui Stragisce dicitur, super aliam que est terra dombe Dabrize, est magna terra sancti Petri. Ibidem super Stragisce est magna terra incipieDte a petra viua, et nt continentur rupes usque ad terras in Magda- scina, sub qua terra est terra sancti Nicolai. Harum igitur terrarum ostensores et illumi- natores fuerunt: podzup regis Juaniz Strunbrada, Desiz Meiumis^ Dragina Neuini Valizi. Testes autem, qui in circumdatione illardm terrarum fuerunt, isti sunt; Mager filius Murgie de Spalato. De Tragurio Cerne filius Cipriani, Siluester filius Verseni, cum fratre suo Sanicha, Dabrana Vodouari, Dirsen filius Slouinne, Petrus et Nicolaus filiastri Oscominne, Vilcoiz Caciz. Drago Sadnouiz, presbiter Radun de Ostrogo, presbiter Graguy podiup de Ostrogo, Petricha Grubinna, Drasechna, Dcagouan, Vulcinna, Pi- pogan, Stoian, Zauriz, Dragun filius Neuadi Rastis, et frater eius Jorra, Dragoy filius Draguni.

Matica, na pergameui nalazila se u mojoj sbirci^ sada u knji2nici jugosl. akademije, Ld« cid u Memorie di Traiji str. 497. veoma pogriedno priob<Sio.

155

CCTI. 1190. 3. yeljade. U DabroTnika.

Dubrovdani Hne gakan, da svaki siranac bio dwnik^ hio Blodinac, ako na svedanost sv. Vlahe dodje u Dubrovnik, ima biti prost od suda i kazne^ tri dana prije i toUko poslije blagdana,

AnDO domini millesimo centesimo nonagesimo, mensis februarii, die sancti Blasii .'. • Geraasius oomes. Facta curia cum campana, voluntate . . . nobilium et sapientum ac totius populi confirmatione • . . archiepiscopi. — bandum omnibus Raguseis fecit, etfttuens . . • martyris Blasii, si quis extraneus debitor mu .... ominibus, ut sit male- factory IlaguBium venire . . , liber et immuDis, ante festum per tres dies, idem et post festum maneat in perpetuum, et ut nunquam hoc rumpi possit nisi in primia ? . . • andum duxerit. Quod per manus diaconi Marini decamas communis notarii scriptum est hoc eapitulare.

U be^om dvorskom srkivti. R&guea Nr. 958. LiBtma je pisana na poduga^koj pergameni, alt na viie miestih od ▼laline fako izkvarena da se procSitati nemo^e.

CCVn. 1190. 5. traynja. U Zadru.

To^a, kdi Lampredova, opatica kcducfjericdk sv. Marije u Zadru^ opist^e medje njekih samo^

stanskih vinogradah.

Anno a^b incarnacione domini nostri Jhesu Christi, millesimo centesimo nona- gesimo, mense aprilis die quinto intrante, indictione octaua; Jadere. Temporibus equidem domini nostri Bele, gloriosissimi regis Hungarie, Dalmacie, Croacie atque Rame, et Petriy jadertine sedis archielecti, ac Damiani eiusdem ciuitatis incliti coroitis. Cum ego nempe Tollia, filia Lampridii, abbatissa monasterii sancte Marie, canonice constituta^ multa nostri cenobii territoria interminata decernerem, pociori usa consilio, vineam nostram ultra riuum positam, cum territoriis ibidem adiacentibus, secundum quod nostris senioribus occurrit memorie, iussimus terminare et terminos in scriptis redigere, ne forte quisquam contra nos, aut nos contra aliquos aliquando insurgamus. In primis namque vinea terminata est cum sepibus et maceriis suis, incipiente ab occidente usque in austrum, subtus viam puplicam) nsque ad terram Sancti Stephani recto tramite, et ultra nsqtie ad .viam antiquam, qne vadit ad mare, versus meridiem usque ad terram Bogdani^ qae undiqne est septa maceriis. Est etiam alind territorium nostrum in austrum terre Bogdani, septum maceriis undique, ubi fuit vinea Slugonnie^ finito vero territorio Bogdani; qQod est supra viam puplicam, ab ipsa eadem via usque sursura ad vineam prenotatam^ reota linea, versus boream, ac ab inde in occidente per conductum aque usque ad terras Pecenegi, ubi sunt termini lapidei, et ab inde deorsum recto tramite usque ad viam supra vineam Tolle positam, et ab inde recto calle in austrum^ quousque perueniatur iterum ad terram Bogdani, sunt territoria sancte Marie virginis, quas circumgiraui ego ona cum Dabrosa, Bunna Galzane, Viula, Bunna Trebemiri, presbytero Priuonia, Bo . icio Micbael, Ornbe Lampredii, Blasio notario et multis aliis.

iz fltarog zapisnika kaludjerieah sv. Marije u Zadni.

156

CCVIII. 1190. 8. STlbnJa U Dabrovnika.

Duhrovdani ugovaraju mir s Kadidi.

(In nomine indiui)due trinitatis, anno domini millesimo centesimo nunagesimo . . lyn H. regis, una cum parentibus meis facio hanc re . . affirmando pacem nos CaBichi cum Raguseis. Videlicet • . Dersimiro comitis Petri, sub saoramento ita . . is salvam sit, sub tali conditione, ut ipsi Ragusei in . . loco inuenti Cuerint a Cazichis sani et salui sint cum omnibus rebus . . per mare inuenti fuerint et ipsos non cum armis sed pacifice cum . . ut qd (quidem?) voluntarie Ragusei dare voluerint ipsi accipi . . et si aliquis de Cazichis per fortiam aliquod (sic) Raguseis tulerit, personam. propriam tri- buatur Raguseis. Si vero aliquis seruus fugeret de Ragusis ad nos, et dominus eius que- rendo superuenerit, a nobis optimam et plenam habeat iusticiam. Et si naues de Apulia Ragusium venerint, a Malonto usque ad Vratenie, salue fiant. Hec sunt nomina Cazi- chorum qui iurati sunt: iupanus Brena, filij Nicolay, Borislauus, Simon et Bocdanus^ Petrus Velcinnie, Tuerdennus, Velcoina, Sebenna, Velcoe de Chranca et frater eius Dragan, filii Qrobinne, Dessislauus, Raddos, et Sintea et Gurrech.

Et ex parte Ragusii pacem hauc firmandam, primo comes iurauit Geruasiaa, saluo iuramento domini sui. Slabba Lucari iudex, Dersimirus filius Petri iudex. Lu- carus Nicolay, Dobre Stepacie, Yitus Lampridii, Lucarius Tudisii, Sergius Vladimiri, Petrus Bubanne, Sauinus . . Simom Stephani, Dnesius^ Lampridius Dabranicze.

Matica q c. kr. dvorskom arkiTtt n Be5a, veoma oitedena. Ragusa N. 958. U akade- mi^om izdanju Listinab I. str. 14. veoma pogrieSno priobcena.

CCIX. 1190. 14. SYibiiJa. U Zadra.

Zadrani vradofu iza slavne poljede nad Mleti^ani^ samostanu sv, Krievana otoh Mauni, Mo

mu ga bija$e darovao njegda ktdlj Kresimir,

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno ab incarnatione domini nostri Jheaa Christi millesimo C. nonagesimo, mense madii, XIIII die intrante, indictione VII (VIII) Jadere. Regninte domino nostro Bela dei gratia inuictissimo Hungarie, Dalmatie, Chroatie Rameque regC; et iadertine ecclesie Petro venerabili archielecto presidente, ac Damiano Desinnie inclito principe, eidem ciuitati principante. Cum nos nempe Johannes Bernaldi, sancte iadertine ecclesie archidiaconus^ Andreas archipresbiter^ Marcus Miphas Qauze^ Ma- theus MonadiuSy Vitus ac Siluester, maioris ecclesie canonici, cum toto choro beate Ana- Btasie, et Marinus sancte Marie maioris plebanus cum clero suo, Predicius sancti Stephani plebanuSy cum suo clero, Johannes Pucine, sancti Petri veteris plebanus cum suo clerOi Joseph sancti Petri noui cnm suo clero, Johannes Cucile sancti Michaelis plebanus cam Buo clerO; cunctoque iaderensi capitulo, et Damianus dei gratia iaderensis comes, una cam Damiano Sluradi et Martino fratre eius, Petrizo Vitace et Lampridio fratre eius, Petrona Cucille, Petrizo Michaelis et Prestancio fratre eius, Qregorio Cosse, Martino et Diminia^ filiis Madii, Micha Petrizi et Petro fratre eius, Petro Camasci, G-riibe Lampridii, Pre- stancio Cipriani; Petriscio Oure, Vulcinna de Cande^ Bitte de Juda, Bitte Prestancii, et

167

Crisogono fratre eius, Petro Sluradi, Cellia, Andrea Cotopanie, Forto, Damiano de Bu- basac, Coscia Crisogoni; Coscia Gregorii^ Grubescia, Stephano et Laurentio filiia JoBeph, Stephano Cossutiy Marino Buciardi, Micha et Bertaldo filiis Pecenegi, Gaudio Suronie, Damiano Organie, Dessa et Bitte de (P)ezula, Jacobo Petri mortui, Marandula et uni • oeraa comunitate, in sancti Crisogoni ecclesia, post belium cum Venetis habitum, et post victoriam de castello in promontorio Treni quondam erecto, nobis celitua destinatam, ad eiuadem sancti Crisogoni patroni nostri, pie translationis festum deuotissime cele- brandum conuenissemus, et omnipotenti deo ac omnibus sanctis eius et precipue huic aacratissimo* martiri tutori ac protectori nostro preces humilitatis effundentes, laudes et gratias de euasione maximi periculi et collatione victorie ac omnimodi percepti bene- ficii deuote retulissemus. Electo nostro Petro in Hungaria persistente, et Nicolao farense episcopo nostre ecclesie suffragante, missarum soUempnia celebrante, et sermonem ad populum more solito faciente, hoc de comuni omnium voluntate adinuenientes stabiliui- mus, et presentis scripti munimine roborari precepimus, decreto in perpetuum valituro: ut insulam Mauni, quam iam dictum sancti Crisogoni monasterium regis Cresimiri, beate memorie, largicione, sicut in eius breuilegio continetur, a multis retroactis possedit tem- poribus, nostrique postmodum priores pro comuni nostre ciuitatis constructione et utilitate eam una nobiscum abstulerant, ob deuotionem, quam in sancto habemus, et ob id^ ut semper ab inimicornm visibilium et inuisibilium incursibus liberemus, et de his victoriam ac triumphum iugiter habere possimus, et ob hoC; quod sua -cuiquam reddere de iure tenemur, memorato mbnasterio iterum redderemus, quod et fecimus, statuentes/ ut iam dicta sancti Crisogoni ecclesia prephatam Mauni insulam cum cunctis pascuis et omnibus, que in ea sunt perpetnis temporibus habeat et iure hereditario in euum possideat. NuUi igitur hominum liceat hanc nostre largitionis et constitutionis paginam iofringere^ vel ei ausu temerario aliquatenus contraire, si qua igitur ecclesiastica, seculariaue persona contra eam sciens tre temptauerit, nisi ex voluntate abbatis et eiusdem cenobii fratrum, indigna- tionem omnipotentis dei incurrat, et a sacratissimo corpore et sanguine domini nostri Jhesu Christi aliena fiat. Cunctis autem sibi sua iura seruantibus^ sit pax domini nostri Jhesu Christi; ut hic et in eternum perpetue felicitatis fructum inueniant. Amen. Amen. An^en. Data per manus Blasii sancte Anastasie diaconi et iadertine curie notarii, tem- pore abbatis Vincentii, et Symeonis decani, ac Drasce prepositi, ceterorumq fratrum, qui Blasius, scripsit de mandato tocius ecclesie ac ciuitatis et roborauit et signo consueto signauit feliciter.

Matica na pergameni. U gub. ark. sadar. Caps. XVIII. hr. 428.

CCX. mO. 17. lipnja. U Dubrovnlku.

MitoslaVi kneg humski ugovara mir 8 Dubrovdani,

f In Christi nomine. Anno dominice incarnationis, milesimo centesimo nonage- Bimo^ mensis iunii die XVII. intrante. Salutationibus et locutionibus domini comitis Miroslaui per nuncios suos Maurum iupanum et Sergium ^ directis, hec est Raguseorum

' U akademidkom iKdanja listinah I. 14. et Sergiam izpafidano.

15S

responsio. Imprimis videlicet si fortuna ei accidente Ragnsium intrare vohietit^ promit* timus sine fraude salue illum recipere^ ad nostrum posae, et res illius et hominea eios ut nostras personas, dum in ciuitate nostra steterit, nullo quidem iustitia fEtoiendo. EC ai contrarium ex proditione ciuitatis aduenerit. Consiliando insimul comes Geruasius oum nobilibus suis, similiter et comes Miroslauus cum nobilibus suis, promittimus portare ipsum sine fraude cum rebus et hominibus suis quo voluerit, cum suo expendio, * sicut et inter nos consuetudinem habemus. Et si redire ad ciuitatem noetr&m voluerit^ ad posse nostrum promittimus illum cura rebus et hominibus suis sine fraude recipere. Tamen nt nunc ipse iustitiam faciat Raguseis sine fraude, electis ex utraque parte iudi- cibus, ante quorum presentiam iustitia secundum antiquorum mores firmatur. £t si facere illam nunc non potuerit, cum redierit in terra sua, faoturus sit illam. £t hoc promitti- mus fideliter implere saluo sacramento domini nostri regis Tancredi et iuramento pacis, defendere illum ab omnibus sine fraude et malo ingenio. Sic nos deus adiuuet et hec sancta IIII. euangelia.

f Ego Geruasius comes Ragusii in hoc ordine iuro et omnes sequentes idem iurant:

f Yitalis Bodacie.

f Slabba Lucari, iudex.

f Dersimirus iudex.

f Lucarus Pudisij.

f Lucarus comes filius Nicolay.

f Fetrus depdi. (Dependi?)

f Michaeius vicarius.

f Petrus Bubanne.

f Michael Voyslaui '

f Vitalis Vulpis.

f Michael eius nepos.

f Grosius Goyslaui.

f Theodorus Destitus ®

f Archidiaconus Marinus.

f Johanne» Manaue.

f Dimitrius Rosini.

f Simon Stephani.

f Theodorus Domane.

f Vitus Lampri.

f Pizinagus Berisne.

f Vrsus Bani.

f Sauinus Bonde.

f Marinus Derasti.

f Laurentius Pisini.

f Binzola Valentini.

f Sergius Bladimiri.

f Sauinus Mazole.

f Germanus Michatii. f Johannes Calepi. f Theodorus Caputassi. f Dabrisius Mathei. f Johannes Gondole. ^ f Polix Traualle. f PauersenuB Pesane. f Michael Chunniis. f Stepi Demacca. f Tesscius Derigina. f Priasus Berisne. f Petrus Derasti. f Michatius Berserii. f Michael Mangunis. f Georgius Ciementis. f Johannes Ursacii. f Michael Bontii. f Johannes Petracce^ f Lampredius Vitalis. f Vrsus Balli. f Andreas Pauli. f Michael Ursane. f Petrus Domane. f Marinus Grobe. f Vitana Vitii. f Laurentius Auelini. f Mengatia Bocinj.

^ ListiQe: dispendio. ' Listiae: Gk>rslayi. ^ U list. Destitu. ^ U akad. list. ispai^ano Gondole, i zatiem Feliz.

159

t Teodoras Luce. f Michatius Furatere.

f (j^orgias Bacenoli. f Domane Placei.

f Dnesias Vetrii.

Omnefl homines qui Bacramentum hoc supradictum sine fraude et malo ingenio firme non tenuerint, dei et sanctorum omnium incurrant maledictionem, et cum diabolo perpetuo in inferno mancipentur et dampnentur. Omnibus hec iura seruantibus sit pax domini nostri Jesu Christi in perpetuum. Amen.

f Quod Bcriptum ego diaconus Marinus et Ragusii comunis notarius, plena in curia Baguseorum, residente Bernardo archiepiscopo et Oeruasio comite, cum nobilibus et populo cunctOi iussione cunctorum scripsi, compleui, et roboraui.

Ego Comes Miroslauus, sicut comes Oeruasius cum suis nobilibus mihi iurauit, idem et ego illis iuro secundum supradictum capitularoi recta fidoi et sine fraudo; per- petuo manutenere.

KPkCTk Z^ MH

\\

KNe POCk

B&

Matica n beiSkom c. k. dTorskom arkiva. Listioa oya pisana na podugackoj pergameni, sa^nTana je Teoma dobro. S yana na saTitka stoji:. 1190 d. 17. Juny. Capitalation «wischen Ragnsa und den Grafen Miroslav von 60 adeligen Ragusanern anterzeichnet. Ragusa — Rub. BoBnien und Senrieo. U akademi5kom isdanju Ljubic^evih listinah njeke rie^i icpoddene.

CCXI. 1190. ^. Upoja. U Zadrn.

Zadrani ugovarc^u mir s Rahljani,

Anno dominice incarnacioniB millesimo centesimo nonagesimo. Mense iunii die sanctorum Johannis et Pauli, indictione VIIL Jadere. Temporibus domini nostri Bele dei gracia inuictissimi regis Hungarie, Dalmacie, Cbroacie atque Rame, nec non Galacie^ et Petri iadertine sedia venerabilis archielecti. Jura clamant, ratio postulat, ut quicquid bone consuetudines, quelibet ciuitatum inter se statuunt, et ad utilitatem utriusque partis in publico sanctiunt, pro lege firmissima habeatur, et ut umquam dissoiui nequeat Tinculo briuilegii anodetur. Ac per hoc: Nos siquidem Daniianus dei gracia comes Ja- dere, una cum Qregorio Cosce, Georgio Soppe, Bitte de Juda, et Petro Siuradi iudicibus. SoIIicitudo imminet diuersorum cum uniuerso populo iadertino, quod et vobiscum Andrea dei gracia arbensi episcopo, Petrizo Surie vice comite, Stephano Martini iudice, Fusco Manarini, Cbristophoro Waldenatii, Visciedrago et Petraniola, qui ex parte totius vestre communitatis pro pace et concordia reformanda Jaderam venistis , legem et consuetu- dinem quam inter nos antiquitus habueramus, reformauimus ; tenorem eius . . unitatem in scriptis redigendo firmamus. Statuimus namque, ut si quispiam utriusque ciuitatis aliquam pecuniam alicui crediderit, et eam rehabere nequiuerit, ipsum debitorem suum et non alium querat in aspectu iudicum debitoris, qui cogatur eum reddere uniuersa. £t si nichil in ciuitate habuerit, non debet infra menia capi, sed extra, ubi poterit re- periri, ut iibertas ciuitatum illesa permaneat. At vero si quisquam nobilis aut ignobilis

11

160

in latrocinio seu rapina repertas fuerit; pro XII romanatis, excepta damni conposicione, qae ex integro dari debetur, vendatur, et si id unde reddere non habuerit, persona eius infra urbem per manum curie capiatur, et tamdiu in potestate perditoris raaneat 7incu- lata, donec reddat uniuersum debitum. Ut autem hec nostre institucionis pagina firmior valeat ^ per manum noatre curie notarii eam iussimua roborari , nostreque ciuitatis sigilio imprimi.

Et ego Biasius sancte Anastasie diaconus et iadertine curie notarius, inssu comitis prenotati ac iudicum prescriptoruro, et roi^atu arbensis episcopi suorumque nobilium, hanc constitucionis paginam utrisquc ciuitatibus, secundum quod audiui, scripsi, r .boraQi et signo consueto signaui^ ac puplico sigillo impressi.

Dole yisecSi podnga^ki, okrugloSiljasti pe&it grada Zadra, s nadpisom : SIGILLUM lA- DERE VRBIS. SANCTA ANASTASIA. U sriedini slika sv. Anastasije 8 raaSirenimi rnkami nad dTimi hramovi.

Matica pisana na pergameni nalazi se u zhirci popa Ivana Gurata u Rabu, od kojega dobih i prepis. Lacio u svom djelu De regno Dalm. et Croat. Lib. III. cap. XIL priob^i ova listinu aamo u iavadku.

CCXII. 1190.

DabiSaj ne6ak Eadkav^ eamienjuje f^eku svoju zemlju u Panolu, s drugom zemJQom istoga

ti^esta, a svojinom popa Martina DohruSeva.

(Prevod talijanski).

Nel nome di Christo. L' anno dall' incarnatione del Signore 1190. nell' inditione VIIL Nel tempo di Grubesca conte et nel yicariato di Giovanni nepote di Plusnico. Jo Dabissa figliolo del quondam Radco faccio fare la presente scrittura, cioi : che alla pre- senza delF infrascritti testimoni^ ho fatto V infrascritto cambio, secondo il costume della patria^ ho assegnato a Martino chierico figliolo di Dobrussa, un passo di terra in PaQolo, per larghezza et lunghezza, et inoltre gli ho aggiunto sei Romanati d' pro et due per- periy et ho avuto da lui nel modesirao luogo di Panolo certa terra, posta fra le altre mie terre, quale lui aveva comprata da Sabatio nipote di Sabaudo, et con le piante che lui haveva piantate in essa terra. Con tal patto et conditione, che io abbi ogni autorit^ et potestk sopra essa terra, et possa di quella disporre secondo . . . mi piacerk AI qual Cambio furono questi testimoni : Draso Petrarca, Pietro Milla, Jura Raco et Menego Raco. Et io Sabatio subdiacono giurato del Commune ho scrittO) cosi pregato dal predetto Martino.

Documenti di nan Stefano di Spalato. Rukopis mletadke knjiSnice sv. Marka. MSS. italia&i Classe V. Cod. LL str. 102.

161

ccxin.iii90.

Sldba, ne6ak SabinoVy ne6e da povrati oteta dobra samostanu lokrumshomu,

darovana mu po c{jedu Sabinu.

U 1 o xn a k.

MarinuB Grabe sic eum (Slabam) allocutus est, dicens: Ecce frater, de ecclesia nostra sancte Marie plura in thesauro, terris^ ac rebus vendidistiy que ad detrimentum anime tue pertinent^ tu scis, qnia auus noster statuit, ut si raonasterium Casini ea ha- bere non possent, ad monasterium lacromense deuenirent, ut in ea monasterium faceret. Qui Slaba sic respondit: Verum est quod Martinus loquitur, sed unam malam volo finire mortem; quam . . etc. Scio quod contra deum et animam meam facio etc. In anno do- minice incarnationis millesimo, centesimo XC.

Farlati. Illyricaxn Sacmm. YL 69.

CCXIV. Oko g. U90.

BHjeike samostana kaiiufjericah sv, Marije u Zadru.

Comes iadratinus abstulit III. cama. Homines comitis, filii Rogerii I. car. Gener Brauari I. ca.

Ego abbatissa sancte Marie facio recordationem de animalibus que dedi Boxe- techo et filiis suis CCCCXXX de pecudibus, et de maioribus animalibus scilicet de vaccis XXVI. Et ipse Boxetecho atulit mihi de pellibus XII.

Is Arkiva zadarskih kaludjericah.

CCXV. 1190.

Stana apatica sv. Marija u Zadru kupuje sluge.

Ego Stana abbatissa comparaui de Tugurio Cernata per decem sol. per finem. Comparaui de cognato suo Bulichena per decem sol. per finem. Comparaui de Sestaco I. aeruo nomine Cucurruz, per finem. Ego Stana abbatissa comparaui namine Ve8cen(i) per II. sol., ut fetciat seruicium per septem annos, cum compleuerit VII. annoS; det II. sol. Judex testis. Manzeri testis. Presbiter Sergj testis. Tezone testis. Petrozo testis.

Matica u arkiyu kaludjericah sv. Marije u Zadru.

CCXVI. Oko god. 1190.

Stana opatica sv, Marije u Zadru biljeii koUko je prodala marve.

Ego Stana abbatissa sancte Marie, vendidi X. sol. pecodum fere. Octo ex iis abet filie Panze, et unum in pinesi et unum pro boue. Filius Matelde XV. soL pecodum.

162

decem ex his dedi filie Roffi, daos lude, et terciuiD in oleo, quartam in Nedrisce, quia- tum dedimus pro tribus pellibus.

Is arkiva kaludjericah by. Marije u ,Za4ru.

€CXyn. 1191. 13, oln^fk. U Bimn.

Klemenio III, papa, podieljuje Petru nadbishupu splietskomUy nadbiskupski pla§6 i namaduje

ohsjeg njegove nadbiskupife.

Clemens episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri Petro spalatensi arcbi> episcopo salutem et apostolicam benedictionem. In apostolice sedis specula disponente domino constituti, fratres nostros episcopos, tam propinquos, quam longe positos, fratema charitate debemus diligere, et eorum postulationibus effeotuui .celerem jndulg^e. Eapropter venerabilis in Christo frater archiepiscope, tuis precibus annuentes, spalatensem ecclesiam, cui deo auctore preesse dignosceris, ad exemplar felicis recordationis Paschalis pape, predecessoris nostri; sub beati Petri et no&tra proteclione suscipimus; et presentis scripti priuilegio communimus, statuentes, ut quascumque possessiones, quecumque bona eadem ecclesia in presentiarum iuste et canonice possidet^ aut in futurum concessione pontificam, largitione regum, vel principum; oblatione fidelium, vel aliis iustis modis deo propitio poterit adipisci, firma tibi^ tuisque successoribus et illibata permaneant. In quibus hee propriis duximus exprimenda vocabulis: Villam sancti Georgii cum omnibiis pertinen- tiis suis Cosiza, Ostrogh; Labina, Srinine, et Gete cum omnibus appenditiis suis ; totum territorium de Cremene, montem Crassum, Asceses, Malerne, Delamoze, Claasine, et territorium de . . ecclesiam s. Marie in Salona cum molendinis, aquimoliis, et omnibus pertinentiis suis; ecclesiam sancti Moysi in Salona, oam omnibus pertinentiis suis; parochiam Cleune, parochias Citine, ClissC; cum tota iupania Polici, cum toto MassarOy et parochiam Almissi usque ad Macarum, et usque ad flumen de Narente, et totam Ra- stizam ; Segniensem, Corbauiensem; Nonensem, Scardonensem; Traguriensem, Tiniensem, Macarensem, Naroniensem, Stagnenscm, Farensem, Bosniensem^ et Delmitensem episco- patus. Paleum preterea fraternitati tue, plenitudinem videlicet pontificalis officii, apost^- lice sedis liberalitate concedimus, quo ^e intra ecclesiam tuam ad missarum solempDia subscriptis diebus noueris induendum: id est cene domini, resurectionis, ascensionisy pentecostes, natiuitatis domini, epiphanie, in tribus festiuitatibus sancte Marie, omni- umque apostolorum, natiuitatis s. Joannis babtistCy solemnitato s. Domnii, in consecra- tionibus ecclesiarum , episcoporum, presbjterorum, et diaconorum ac sabdiaconorum spalatensis ecclesie, et consecrationis tue die. Cuius nimirum palei volumus te per omnia genitum (sic) vendicare. Huius siquidem indumenti honor, humilitas atque iustitia est. Tota ergo mente fraternitas tua se exhibero persinet in prosperis humilem^ in aduersis, si quando adueniunt, cum iustitia rectam, amicam bonis, . peraersis contrariami et nullius unquam faciem contra veritalem recipiens, nullius unquam faciem pro veritate loquentem premens, misericordie operibus iuxta veritatem substantie insistenS; et tantum insistere etiam sapra veritatem cupiens; infirmis compatiens, beneualentibus congaudens, aliena dampna propria deputans, de alienis gaudiis tamquam de propriis exultaus; in

t

163

corrigendis vitiis pie seuieDS y ia fouendiB virtutibtis auditorum animos demulcens, infra iudiciuro sine ira tenens^ in tranquillitate autem seueritatem iuxta mensu- ram non deserens. Hec est frater carissimey palei accepti dignitas, quam si soUicite seruaueris, quod foris accepisse ostenderis, intus habebis. Decreuimus ergo^ ut nulli omniao hominura liceat prefatam ecclesiam temere perturbare, aut eius possessiones auferre^ ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare ; sed omnia in- tegra conseruentur eorum, pro quorum substentatione et usibus omnimodis profutura, salua sedis apostolice auctoritate. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisue persona banc nostre constitutionis paginam . . . contra eam temere venire temptauerit, . . . nisi reatum suum digna satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui careat dignitate, reamque se diuino iuditio existere, de perpetrata jniquitate cognoscat; ac a sacratiBsimo corpore et sanguine dei et dommi redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiaty atque in extremo examine districte iudicio subiaceat. Cunctis autem eodem loco sna iura (seruantibus) sit pax domini nostri Jesu Christi, quntenus et hic fructum bone^ actionia percipiant et apud districtum iudicem premia eterne pacis inueniant. Amen.

Ego Pandulpbuif presbyter cardinalis basilice XII. apostolornm.

Ego Melior Banctorum Joannis et Pauli presb. cardinalis.

Ego Joannes titali s. Clementis cardinalis, Tuscanus episcopus.

Ego Romanjis tituli sancte Anastasie presb. cardinalis.

Ego Hugo presbjter cardinalis saneti Martini.

Ego JoanneB ecclesie b. Stephani in Celio monte presb. cardinalis.

Ego QratianuB ss. Cosme et Damiani diaconus cardinalis.

Ego GirardinuB s. Donati „ „

Ego Sofredus s. Marie in via lata „ „

Ego Joannes b. Theodori « „

Ego BemarduB s. Marie noue ,, „

Ego Oregorius s. Marci in Aquiro. „ „

Ego Oregorius s. Oeorgii ad velum aureum diacon. card.

Ego Lothariufl bb. Sefgii et Bacohi ^ „

Ego Nicolaus s. Marie in Cosmedin „ „

Datum Laterani per manum Moysi S. B. E. subdiaconi lateranensis HI. idus Martii. Indictione X(E^). Incarnationis dominice anno MCXCI. Pontificatus vero Cle- mentis pape tertii, anno primo (tertio).

DominicuB MigdoleuB canonicus et notarius curie archiepisoopalis spalatensisr cum' authentico procesBu manu Cesaris de Pace notarii et tunc cancellarii Traguriensis Bcripto 6t Bubscripto, ac Bigtllo b. Marci diunitb, presens exemplum ex ilio processu Batifei amplo extractum aascultauit^ et corolauit et in fidem Bubscripsity ac sigillo dicte cuiie muniuit. Tragurii' die 20 mensiB Junii 1612.

Stari prepis a mojoj sbirci. Farlati III. str. 223. ima dosta pogrieSakah. Cini se da ova listina' pripada Celeatioa III., ne pako Klementu III., te j€f yaljda prosto pismo C. prepisatelj zlo protamadio. No oifda imala bi te umtiti n godina 1192. kamo i Ughelli Italia sacra. VII. 328. riidnn listiou OTrsti.'

1

164

CCXVra. 1191. U LaMnu.

Zavod fnedjah.med Smokvicom i Labinom.

Id Christi nomiDe ameD. Nos spalateDsis ecclesie caDonici Catholdua Vica ' atqnc Vulcassius, presens recordationis scriptum ad presentium notitiam et futarorum memo- riam fieri voluimus. Tempore enim tertii ^ Petri spalatensis archiepiscopi cum Joanne Strazibrada regali podiupo, multisque aliis podinpis, ad Labenam, faciendum zavod et ad distinguendas terras sancti Domnii, fuimus. Predictus itaque Joannes Strazibrada, regalis podiupo . . ostensione sua^ maxima multitudine virorum eum sequente, taii modo zavod tunc fecit, et predicte ville terras distinxit, ceterisque signis determinauit, asserena eodem modo inde Albus Slauogost regio precepto, petitione predicti archiepiscopi; quod* dam zauod secum fecisse* Cepit itaque sepedictus Joannes Strazibrada a summitate maioris montis, qui est intra Smoquizam et Labenam, primitus, exinde descendit ad pla- nitiem ad quandam quercuni iuxta viam, in qua ex utraque parte est dessignata criix, et inde in parte aquilonari pergens per plurima loca, D. litterara pro signo sculpere feoit; et inde ad quendara lapidem, qui est iuxta viam, que itur in Suchidol, (et) peruenit,. . ubi nobis omnibus videntibus, propria manu, quoddam antiquissiocium signum sub terra discoperuit, quod signum sclauonice Vranoua noga, latine vero dicitur: pes comiciB, dicens sibi esse terminum sope nominate ville. Inde autem versus e^t in orientali parte versus Varh Suhidol, et sic circuiuit terminos sepe dicte ville, sculpens pro signo pre- dictam litteram. Actum est autem hoc anno dominice incarnationis, millesimo centesimo nonagesimo sexto (primo) indictione nona ^

Ego presbiter Sabacius ^ communis iuratus notarius, predictorum canonicorum precepto hoc bre(ue) scripsi.

Iz rukopisa !?• vieka moje bivSe knji^nice, broj 286.

CCXIX. U92. 16. travnja, U Spljetn.

Petar nadbiskup spUetskiy naznaduje njeke podanke §to se imaju davati kaptolu trogirshamu.

Quoniam inter lugas temporum et vicissitudines rerum, cum ipso cui adheret humane imbecillitatis memoria defluente, nichil homini firmum, nichil immobile per- seuerat. Ego Petrus dei gracia spalatensis archiepiscopus, factum quod inter ipsa mei archiepiscopatus initia discusai, ordine iudiciario et decidi, ab obliuionis interritn volo defendere et ad posteritatis notitiam prorogare. Dilectissimus siquidem frater noster Michael episcopus tragurinus, ab archidiacono eiusdem ecclesie, qui Gaudius nominatur, Bub nostre examinationis experientia lite pulsatus; quedam que idem archidiaconus no- mine capituli sancti Laurentri, tamquam sindicuS; ratione consuetudinis deposcebat, se

^ Mo2ebiti vicarins? ^ Ova rie^ je valjda u rukopisu zlo propieana, jer Petar tredi sto- lovao je na splietskoj oadbiskupskoj stolici od g. 835. do 840, dodim je od god. 1187. do 1200. nadbiskupom bio Petar VIII. ^ U godinu 1196. pada indikcija XIV. bit de dakle godina po Bvoj prilici zlo prepisana. ^ Biljeinik Sabacius spominje se jur sljedede god. 1192. kao sab- diaconus, novi dokaz da je ova listina pisana prije god. 1192.

f

166

negabat debere persoluere, et ad ea persoluendi se nulla ratione teneri negatione perti- nacissima astruebat. Nos auditis binc inde rationibus, certitudinem de facto plenissimam colligentes, actionem archidiaconi et canonicorum, qui in eum ius agendi pari consensu contulerant rationabilem esse nouimus et bonestam. Ideoque iinem negocio iuxta libram rationis et iudicialem calculum imponent^s, dilectissimo fratri nostro sepedicto epi- scopo iuris ratione dictante precepimus . . possit religionem iurisiurandi, quam in presentia noBtra ad fidem faciendam veritati archidiaconus subiit pretaxatus, in qualibet die sab- bati post vesperas ita comuni capitulo potum debitum et consuetudinarium administreti quod non semel eis cifum porrigi sit contentus, sed post trinam potationem ei nulla impo- natur necessitas propinandi. Nichilominus etiam in eundem episcopum sententiam diffi- nitiuam sicut in* anteriori casu dictauimus, quod in qualibet doniinica die tribus ebdo- madariis eiusdem ecclesiei presbitero videlicet; diachono et subdiachono prandium exhi- beat conpetenter. Demum ut post decisionem nostram aliquis dubitationis scrupulus non emergut, qui litem sopitam, immo potius sepultam valeat suscitare, omnisque improbitati calumniantium obtrudatur ingressus; hoc duximus adnectendum^ ut si per absentiam episcopi vel ob cuiuscumque casus euentum solutio cessauerit predictorum^ ita ut vel potationis debite vel prandii obnoxietas exhibendi diminutionem in aliquo patiatur, in episcopi presentia quod subtractum fuit plenissime restauretur. Preterea quod venera- bilis frater noster 6. de Sancto apostolo, sancte Marie in Porticu cardinalis^ super duo- bus perperis laudum^ uno in pascha, alio in natalitiis persolvendo, super prandio in festo beati Laurentii et super cena et mandato in sacratissima Jouis die comuni capitulo ex- hibendisy in persona episcopi et successoium eius constituit, ratum habere volumus et inconuulse stabilitatis robore decernimus esse subnixum. Ut autem huius decisionis pagina plenum ab auctoritatis nostre presidio robur habeat et munimen, eam sigilli nostri caractere, ut eius memoria extendatur in euum, merito duximus roborandam, cui qui- cunque ausu temerario presumpserit obuiare, vel quod recte iudicatum est calumniosis inquietationibus attemptare, celestes iracuudias et indignationem beatissimi Domnii, et nostranr se nouerit incursurum. Testes autem qui huic nostro interfuerunt decretO| hii sunt: Duimus primicerius ecclesie sancti Domnii. Mirreus subdiaconus . . . caldus. Michael diachorius. Grupchius. Rada sacerdos. Vitta clericus, qui omnes in ecclesia gloriosissimi martiris Domnii, gloriosum meruerunt canonicatus vocabulum obtinere. Datum Spaleti anno ab incarnatione domini M. C XCII. Indictione X. XVI. kalendas maii. Aposto- latus Oelestini III anno secuQdo. Gregorio de Sancto Apostolo tunc fiingente legationis ofScio. In regno Hungarie serenissimo rege Bela eidem Hungarie nec non Croatie, Dal- macie Rameque feliciter imperante, per manum magistri Fulconis et signatum et traditum.

Od zdola na 2utoj i crvenoj svili visile su dyie pe^ati, sada obedvie izgubljene. Izvoma povelja piftana na pergameni, nalazi se u k^ji^Dici akademije jagosl.

CCXX. God. 1192.

Feta/r nadbishup eada/rski^ dopUi^e njeku eemlou AbcUa, samostanu kaludQericah

9v, Benedikta u Spljetu.

In Christi nomine. Anno dominice incarnacioois millesimo centesimo nonagesimo II, indiccione vero X. Tempore Grubesse comitis et in bucaratu filii Caruchuli, hoo actum

1

166

est. Factum est, quod predicto tempore olericuB Vita, sancti CipriaDi plebanus, nepos Mar . . . codiziy contra me Cbazzam, sancti Benedicti abbatissam inBurgens, ut de terra que est Aballo, quam olim Marcula Neslane monasterio obtulerat, coram archiepiseopo respon- deremus, assidue instabat. Constituto itaque termino et die pro optinendo monasterii iure^ coram archiepiscopo Petro et uniuerso capitulo in curiali palacio astitimus. Igitor nobis ante eum assistentibus^ iam dictus clericus Vita, > de predicta terra proposuit, asse- rens ipsam sancti Cipriani esse. Nobis itaque ad inuioem disceptantibus, quam loogo temporum curiculo ipsa terra iure hereditario monasterium usus fuerat, michi abbatisse, archiepiscopus simul cum capitulo sacramentum, quia predicta terra non sancti Cipriani sed nostri monasterii est, iudicauit, et exinde diaconem (sic) Sabacium nobis pristaldam tribuit, quod sacramentum his scientibus^ presbitero Micha, diacono Helia, Stresio, et Vilce feci. Et ego Sabacius subdiaconus communis notarius huius rei pristaldus scriptor et testis snm.

Oya lUtina pisana na pergameni, saSita je ujedno sa listinom god. 1144. br. LI. ^?a 86 u samostanu kaludjericah sv. Marije u Zadru me(]ya pismi samoBtana sv. Benedikta. Sravni Farlati III. 225. koj ju priobdi s pogrieSkama.

CCXXL 1192.

CrJcva sv, Marije u Toplicah plada dadu rimskcj sMici,

Census Romane sedis in Hungaria MCXCII. (Drugo izostavljeno). In episco- patu Zagrabiensi : Ecclesia sancte Marie de Calidis aquis, unum romanatum.

Endlicber. Monamenta Arpadiana I. 247. E Cencii Camerarii libro cenauum.

CCXXU. im. od I. sie^Dja do 2$.*o2ajka.

Ivan sin Batinov prodaje samostanu sv. Stjepana u Solinu njeho eemlQiStej leieie u Solina

iea crkve sv. Marije.

(Prevod talijanski iz latinskogaizvora izgubljena).

Nel nome della sancta Triniti et indiuidua unit&. L' anno dalla Incamatipne di Christo 1193. nelF Indictione X. Regnante Bela Re d' Ungheria, procurando anco il ducato di Dalmatia et Croatia Calano, et I* arcivescovo di Spalato essendo gouernato da Pietro figliolo di Chetleno, Conte Ghrubisca et vicario Bogdano nepote di Prodaoo. Perch^ se le cose di questo mondo non si reducono in scrittura, presto vanno in obli- vione, et inducono in errore i cuori degli htiomini; PenS a notitia dei posteri doveri^ venire questo scritto, qualmente io Giovanni figliolo del quondam Ratina, ho vendato air abbate Isach di san Stefano, et a Martino suo Preposto, et a tutta la congregatiooe del medesimo monasterio, per prezzo con d' accordo di romanati otto, una calavagia posta in Salona dopo la chiesa di santa Maria d' Atago^ da/ esaer da lon> perpet^ameote poBsessa; et disponoI6 . . a loro piacere. A la qual vendita' furono testimoni: Pieilro dd

167

Celio, Vido figliolo di Murga, Dirsa Codana, et Pietro Cigada, et Drago Quintaballo. £t io Sabatio aubdiacono nodaro giurato del Commuoe fui presente alla predetta veii- diU, et pregato dalle parti ho Bcritto.

DocomeDti di S. Stefano di Spalato. MSC. U knji2nici sv. Marka u Mletcih MSS. Italiaui CL V. Cod. LL atr. 33.

CCXXin. 1193. 25. llpnja.

fsaija sin AndraSev, priznaju6i pred mnogimi svjedoci da je oteo njeke zemlje ito pripadaju crkvi bv. Martina u Sumetu, vrada iste zemlje samoatanu lokrumskomu.

Ix rnkopiaa': Spaglto delle acritture di Ijacroma;

CCXXIY. 1193. 7. rujna. V Saba.

Peicar FoshcWj poslanik mUtadkoga duida Envika Dandulay prima Bahljane pod gospodstvo mUtaSko i osigurava zakletvom svoga duida sva prava i obi6aje Habljanah.

In Christi nomine amen, anno ab incarnatione domini MCXCIII. indictione sep- tima (XI) mensis septembris exeunte die septima. Tempore dbmini Henrici Dandtili' duciB inelTti, atque Andree arbensis episcopi, et Pdtri^ Ziani comitis. Ego quid^m Petruti' Fnacarenus Yenetialis, venlens Arben ciuitisitem eal iussti dicti domini ducis ad acquiren- dam fidelitatem a populo eius ciuitatis; testificor in deo et anima mea coraol' vobtb' omnibuB in hoc episcopali palatio, et in ea veritate qua Christus est, et in ipsa fide qua cbristianus vocor; verum testimonium dico, quod domious Henricus dux Venetiarum iaraiiit supra sacra dei euangelia statum et consuetudinem oronibus et ciuitatibus, que sub districtu sui ducatus videntur esse, eas in rectitudine et iustitia tenere* Unde ego dictus Petras precipio M(iuto) arbensi notario hoc^ acriptum scribere et firmare, sub testimonio horum testinm:

Ego- Petrde Fustaretfus- scripsi.

Ego M. filiuB comitis B(artoIomei). de Veglia^ testis.

Ego. Ve. et An. Balbi testis.

Bgo Miuta arbensit presbiter ac notarius ia«BU dicti Petri nobilis Viri et testia compleiti' eit roboraui*

Lacios de Begno Dalm. et Croat. Lib. III. cap. XIL FarUti V. str. 238.

CCXXt. 1193

Kdlan bi^kup' peiUvski i upraviteH dalmaHnski i hrvatski, dopiti^je Dominikw^ biskupu nagre-

badkomUy njeki posjed kod Kalnika (Kamenika),

Calanus dei gratia quinqueeclesiensis episcopus palleatus, et totius Dalmatie atqne Chroatie gubernator, omaibus Christi fidelibuSy ad' qwif presentes> litt^fe peruene-

168

rint salutem in eo, qui est vera salus. Quamuis bonorum posteritas priorum suorum bonorum exempla imitari, doctrinam quoque opere propensius studeat adimplere, tamen quia quorundam modernorum ad bonum pigra, ad malum vero prona subtiiitas, prede- cessorum suorum iusta iudicia subuertere et bonos actus sinistra interpretatione molitur extinguere; dilectioni vestre duximus intimanduQi) quod procurationis nostre tempore inter duos ciuiles, scilicet Descislou et Drassa, et Dominicum venerabilem zagrabiensis ecclesie episcopum^ pro terra cuiusdam predii nomine Kemenic, orta est dissensio. Re- quirentibus enim predictis ciuilibus : terram illam in presentia nostra, episcopo quoque, non corum, sed suam esse asserente; nos causam ordine canonico decidentes, duobus canonicis atque arcbidiaconis zagrabiciisis ecclesie, scilicet Barano et Timporio, tribusqae curialibus comitibus, scilicet Tiwa de Wasca, Michaeli de Dumburou, Martino de Ke- menicy super hoc, quod non ciuiliuni, sed episcopi terra esset, sacramentum indixi- mus. Accepto vero ab eis sacramento , predium illud , scilicet Kemenic , a duobus viis coniunctis usque ad riuulum ubi habet metam terre, deinde ultra montem usque ad fluuium nomine Rogozice; deinde usque ad alium fluuium cui nomen Bogoce. A Bogocca autem per montem qui Trabs appellatur; usque ad caput unius vallis que dicitur Jasconovina , zagrabiensi episcopo , per manus duorum pristal- dorum nostrorum; scilicet Ysani curialis comitis de Kris et Bonci assignauimus. * Ut igitur huius iuste exarainationis sententia perpetue stabilitatis robore fulciatur, litteras super hoc testimoniales sigilli nostri munimine insigniuimus, volentes et precipientes, ne quis huic canonice obseruationi ausu temerario presumat contraire. Si quia autem facere acceptauerit, anime sue periculum et dignam dei ulcionum vindictam se nouerit incursurum. S vana. Super praedio Kemenik^ cuius metae in metalibus Eppiscopalium bono* rum existunt.

Na pergameni, dobro sa^uyanoj. Nalazi ae u arkivu nadbiskupa zagrebadkoga. Priy. I. N. I. 61. Tkaldid. Monnmenta I. str. 6.

CCXXVI. 1893.

Kalan, bishup peduvski i upravitdj hrvatsJci i cUUMatinski^ dopU^je Daminiku, biskupu gagre- badkomUf desetinu u Krapini, Okidu i Podgorju, koju je prije birao vcjvoda ciele Slavonije.

Calanus. dei gratia quinqueecclesiensis episcopus paileatus, et totius, Daimatie, atque Chroatie gubernator, omnibus Christi fidelibus, ad quoscumque hec presens pa- gina peruenerit) salutem in domino. Licet omnes catholice fidei professores, quod a pio saluatore precipitur, hoc propensius exequi teneantur, viri tamen summatos, quos diuina gratia pre ceteris extulit in hoc mundo, non solum preceptis diuinis sua debent colla Bubiicere, sed et ipsius consilia attentiori famulatu deuotius amplexari, ut et obedientia ex mandatorum obseruatione proueniens salutem ipsis pariat sempiternam, et consilii salu- taris deuota completio multiplicatam gloriam conferat et mercedem. Inde est, quod eg0| non ignarus noui et veteris testamenti, in quo tuba clara canitur, et aperte, quod omnis decima sine omni mutilatione domino offeratur, et Cain per hominis passionem, ' quem pro sacra

Tkal^id ima: prothomartiris passionem.

r

169

decimarum oblatione iniroica frateniitaB nequiter interemit, non aure surdaBtri preteriens, de omnibus victualibus, que vulgo cazun nuncupantur; et de omnibus eorum pertinentiis, tam in bobus, quam ouibus cum agnis, et gallinis, et porcibus, ' et aliis, si que ^ sunt, que ex diuersis locis, scilicet: Krapina, Okicb, et Pogoria ad ducatus cellaria congregantur, decimas darl venerabili Dominico zagrabiensi episcopo, et eius successoribus sine omni cunctatione, et mutilatione, quemadmodum per totum episcopatum suum de aliis ducatus reditibus decimas habet, precipio. £t ut hoc perpetua stabilitate reniteat, huius antique constitutionis, sed nove concessionis paginam, sigilli raei munimine placuit insigniri, nec ulii igitur liceat hanc iustam constitutionem infringere, aut ei ausu temerario contraire. Si quis autem attemptare presumpserit, eternam dampnatiouem; velud (sic) sacrilegus non euadet, et ecclesiastice seueritatis sententia percelletur. Actum est istud anno do- minice incarnationis MCLXXXXIIL' indict. XII. (XI) regnante piissimo rege Bela tercio.

Matica u arkivu kapt. zagr. acta antiqaa. Fasc. V. br. 2. Tkalcid. Mon. I. str. 5. Po iodikciji mogla bi se oya listina uvrstiti a g. 1194.

CCXXVII. 1193.

Bela III, hralj hrvaiski i ugarski darvje knezu krdkomu Bartolu^ zupaniju modruSku.

In nomine sancte trinitatis et indiuidue unitatis. Bela dei gracia Hungarie, Dalmatie) Chroatie, Bameque rex in perpetuum. Quum fidelitas suscipit incremen- tum, cum merces fidelitatis digna retributione coropensatur, dignum ducimus illis regie munificentie manum copiosius aperiri, quos longeue fidelitatis experientia, et exhibitio denotionis continua, gracie nostre reddit commendatos. Attendentes itaque occulo beni- gniori sinceritatem ac deuotionem dilecti ac fidelis nostri comitis Bartholomei, totam terram pertinentem ad comitatum Modrus, cum pertinentiis et totis redditibus, ei et heredibus suis iure hereditario contulimus, perpetuis temporibus possidendam; tali pac- tionis interuentu, quod prenominatus comes in exercitu serenitatis nostre, infra limites regni, cum decem loricis, in reconpensatione suscepti beneficii nobis asistat. E^xtra reg- num vero cum quatuor loricis nobis seruiat, tali tamen tempore citatua veniat, in quo exercituB chroaticus ex precepto regio uniuersaliter ad exercitum fucrit conuocatus. Sub hac quoque conditionis forma includere decreuimus, quod si iam dictus comes absque prole ingrederetur viam carnis uniuerse, unus ex filiis fratrum ipsius^ eodem conuentionis modo obseruato, sub nostre serenitatis doniinio terram tranquille possideat et quiete. Preterea volumus et regia auctoritate decernimus, quod otnnes homines de terra illa nuUius ittdicio assistere teneantur, nisi proprii domini ; tamen si banus in eadem terra pre- sens fuerit, quamdiu presens fuerit, iudicandi habeat potestatem, sed alias eos determi- nari non faciat, verumtamen dominus eorum si de hominibus suis aduersariis eorum iustitiam facere voluerit, et querela ante banum peruenerit, pro hominibus suis ante banum in solo tali casu teneatur respondere. Si autem sepedictus comes cum tot loricis quot in conuentione suscepit se exhibiturum , ad exercituni nostrum non venerity et constiterit serenitati nostre, per pigriciam aut per incuriam et negli- gentiam factum esse, ad proximum sequentem exercitum duplicatis loricis accedat;

■ Tk. panibas ^ Tk. qaa.

1

tto

vel quot ex loricia defaerint, in alio exercitu totidem recompenset. tJt igitar hec nostre donationis pagina perpeiue firmitatis robur optineat , et quod nulli liceat eidem donationi quicquam subtrahere, aut imminuere^ imaginis nostre in aurea' bulla impres- sione fecimus communiri. Datum per manus magistri Katapani albensis prepositi, Hucgarie cancellarii. Anno ab incarnatione domini millesimo centesimo nonagesimo tercio. Vene- rabili Job strigoniensi archiepiscopo existente. Saulo colochensi archiepiscopo. Kalano quinqueecclesiensi episcopo et eodem Dalmatie atque Chroatie gubernatore. Crispino se- nadiensi episcopo. Dominico zagrabiensi episcopo. Mog palatino comite et eodem baachi- ensi. Dominico curiali comite et eodem budrigiensi. Andrea comite de suprun. Both co- mite de Bihor. Fulcone comite de Vaswar. Machario comite de Zaunuk. Locus sigilli pendentis in zona rubra

Matica na pergameni a zemaljskom arkivu. Neo regestrata acta Fasc. 484. N. 1. CwnL se pod staklom a zlatnom okviru.

ccxx^TH. %m.

Ivan Eatinov prodaje njehu zenHfu Stajec u Solinu, samostanu sv. Stjepana kod' Spljeta,

Nelnome della santa Trinitk et individua uniti^ T atino del verbo idcarnato 1193. neir inditione X (XI) Regnando Bela Re degli Ungari, Duoa Calano pr^esidente alU Dalmatia et Croatia, et Pietro arcivescovo di Spalato, et Conte delP istesso luogo^ GrU- besca et vicario Bogdano nepote di Prodano. Perche la serie di tutte le oos^, scT notf si riduca in scrittura, presto si scorda, et induce i posteri in errore. Per5'acci6 sappiflno i posteri et le sia palese per il presente scritto^ oome io Giovanni figliold del quotfdactt Ratina, ho venduto air Abbate di san Stefano, a Martino suo Preposto, et a tutta la' congregatione del medemo monasterio per prezso d' accordo di' Roddanatl otto tm&^ Cala<- vagia che h in Salona a Stagez, vicino' il molino di Cut, da esser dn* oro perpetliiEiateAte^ posseduta,. ef dispostene a loro piacere. Aila qual vendita furono testimom Pietro'figIiaIo' di Celia, Vita Morgia, et Ugo Qaintavalle. Et io Sabatio subdilicono dt Spalato at no^ daro giurato della Corte fu presente alla sopradetta' vendita et pregato ho acritto;

Docamenti di san Stefano di Spalato. Bakopis mletaSke knjiioice tfy. Marka. MSS. ita- iiani Classe V. Cod. LI. str. 76.

CGXXIX. God. 1193. 8. listopadk U Zadru.

Bogerio ski kneaa Dominika Maurocena, prodoQe svqju ku6u 0adar$ku' McUi' sinw ZorohaJMa\

In nomine dei eterni et saluatoris nostri Jhesn Christi: Ann6' ab incamaoione' eittsdem MC. nonagesimo tercio, mense octnbris^ di^ octaua intrante/ indicdone iitideciiai^> Jadere, regnante domino nostro Bela dei gracia Hungarie, Dalmacie, Chroacie^ Rameqae;- serenisaimo rege, Petro archielecto ecclesiatn iadertinani regente, et in eadenl ciaitate presidente Damiano inclito comite. Quicquid venditur vel donatur necesse babet vincolo scripti annodari, ut venditionis seu donationis conditio, n6h tcrfalpbriB' Ibtigitttdine aut si-

r

f

«

lentii taciturnitate compressa obliuioni tradatur, sed perpetuo cordetenus teneatur. Ego igitur comes Rogerius, Dominici Mauroceni comitis filius, fateor per hoc presens scriptum ; quoniam yendidi ac tradidi domum meam cum turre, que est ^nte ecclesiam sancte Marie maioris, cum tota androna, suisque pertinentiis omnibus; et aliam domum quam olim pater meus a quodam Martino prenomine Cassata emerat^ collateralem domui Andree Girrize, cam omnibus ingressibus et egressibus, omnibusque suis allodiis; absoluta et spontanea voluntatej tibi nempe Matheo, fiiio Zorobabel^ pro trecentis et quinquaginta perperis aureis, a te plene susceptis in prefinitum. Ita, ut liceat tibi tuisque heredibus ac proheredibus; presignatas domos cum turre libere habere, veodere, donare, commit- tare^ pignori locare, possidere et omnimode alienare. Verum si quis alius ius aliquod in predictam venditionem intenderit, spondeo per me et meos heredes tibi tuisque here- dibus ac successoribus, presignatas domos cum turre ttftare atque defendere absque fraude et malo ingenio. Hec quidem acta sunt in presentia et testimonio Lampredii comitisy Gregorii Cose, Petrizi Vitaze, Cose Gregorii, Duymi comitis, Petronie filii Albini, ac Theodori, Tollie filii. £t ego Joseph, sancti Petri novi plebanus, vicenotarius predicti comitis Rogerii rogatu, ut audiui, scripsi, .roboraui, proprioque signo signaui.

Matica na pergameni u zadar. gab. ark. Luochi suburb. Act moD. s. Nicolai de Jadra.

CCXXX . U94. 4. lipDja. U Zadra.

Bagvod medju eemlji§ti samostanah av. Kueme i Damjana kod Belgrada,

i sv, Dimitrije u Zadru,

De terris monasterii sanctorum Cosme et Damiani. Anno dominice iccarnationis millesimo CLXXXXIIII, mense iunii, die IIII. astantC; indictione XII. Jadre. Regnante domino nostro Bela, serenissimo Hungarie, Dalmatie, Chroatie^ Rameque rege, ecclesia iadertina proprio pastore carente, et Damiano inclito comite eiusdem ciuitatis presidente. Cum nos nempe Jobannes, iadertine ecclesie archidiaconus, una cum Andrea archipresbitero, Marco et MatheO; maioris ccclesie ca- nonicis et Marino sancte Marie maioris, Johanne sancti Petri veteris, Predicio sancti Stephani, Joseph sancti Petrt noui et Johanne sanoti Michaelis plebanis, et capitulo ia- drensi, Qec non prefato Damiano comite^ Gregorio Cosce, Damiano Rubb Sacci et Georgio Soppe iudicibus, Micha Petrici, Grisogono Bittizi^ multisque aliis nobilibus clericis ac laicis in choro saocte Anastasie ad contrauersias que inter te Dominicum sancti Da- niiani abbatem, et Liubam sancti Demetri abbatissam, pro terris vertebantur, resecandas resideremus; post multas altercatiooes et iudicia iudicata, que sancti Dimitrii partem plurimum impetebant. Guadras per stipem ut moris est ab utroque vestrum suscipientes, presentibus Coscia, sancti Damiani; et Desa Bittizi sancti Dimitrii aduocatis, hoc pro bono pacis et concordie de comuni consilio et voluntate statuimus, ut sancti Damiani ecclesia, omnes terras illas, quas antiquitus possedit, a lacu videlicet, qui lacus abbatis vel monialis dicitur, versus uustralem partem positum incipiente usque ad Blattam, et ab inde tam supra curiam Rogoue, quam subtus eundo versus occidentem^ usque ad viam veterem, que sclauice colnic, latine via carri dicitur, usque Blattam, ubi terminus lapideus positus est^ et desuper usque quo terre nepotum Lube tenduntur, eundo versus

172

meridiem usque ad Strascizara, et ab inde recto tramite usque arborem paganam, io audtro eundo, secundum quod in antiquo priuilegio continetur, habeat et possideat in perpetuura. Cetere autem terre, que ex boreali parte lacus Jassenize sunt, ita distinguimus: inprimis namque, a fonte primo versus boream, qui Rasochattiza dicitur, usque ad riuum Jassenize, recta linea versus mcridianam plagam^ et a iam dicta Rasochatiza sursum versum Tinum, quicquid in australi parte habetur, et ecclesia sanctorum Cosme ^t Da- miani tenuit et tenet, teneat et adhuc, et quicquid a iam dicta aqua Rasochatiza terri- toriii in occidente est, ecclesie sancti Dimitrii remaneat perpetuo possidendum. Si autem et ecclesia sancti Dimitrii aliquid in austro sepedicte Rasochatize possidet, possideat et adhuc, et sic utraque pars semper in pace quiescat. Vinea etiam de Tino, in terris sanctorum Cosme et Damiani plantata, quam ecclesia sancti Dimitrii non tenuit, appre- cietur a bonis hominibus et precium appreciatum ecclesia saocti Damiani ecclesie sancti Dimitrii tribuat, et memoratam vineam in se perpetuo possidendam recipiat, nec sit li- citum deinceps sub pena nostre excommunicationis utrique parti hanc nostre constitu- tionis concordie cartam infringere, vel ei ausu temerario in aliquo contrairCy sed firma, illibataque perpetuis temporibus obseruare. Et ego Blasius sancte Anastasie diaconus et iadertine curie comunis notariuS; hanc constitutionis et concordie cartam iussu prefati archidiaconi et capituli, hac eciam domini comitis et iudicum prescriptorum ut audiui^ compleui; roboraui et signo consueto signaui.

Polichorion. Uarkivu gab. zad.

CCXXXI. 1194. 9. srpnja. Kod Enlna.

Raevod medju eemljiSti crhvenjdkah % samostana sv, Kome i Dan^ana,

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno ab incarnatione domini nostri Jhesu Christi millesimo centesimo nonagesimo quarto, mense iulii^ die nono intrante, indictione duodecima, apud Tinum. Regnante domino nostro Bela, serenissimo rege Hungarie, Dalmatie, Chroatie atque Rame, et AlmericO; filio eius; super Dalmatiam et Chroatiam. Cum nos, nempe Petrus, spalatine sedis archiepiscopus^ una cum Matheo, nonensi episcopo, et Damiano iadertino comite, ac Grubescia spalatino comite^ ceterisqne nobilibusy quorum nomina inferius scribentur/ in ecclesia sancti Johannis de Teno, ad controuersias, que inter Templarios et monasterium sanctorum Cosme et Damiani pro terris et aquarum decursibus vertebantur resecandas, de mandato regio resideremuS; post multas altercationes et verba^ que memoratc ecclesie inter se habebantur, guadras ab utraque parte per stipitem de voluntate utrisque partis suscipientes, pro bono pacis et concordie talem inter utrasque ecclesias diuisionem auctoritate regia composuimus. Inci- piente a via que inter villam Teni et villam sanctorum Cosme et Damiani est, et eundo versus meridiem recto tramite usque ad Gomilam inferius, et ab inde usque ad Blatamy quicquid in austro in terris et aquis est^ quod ad monasterium sancti Damiani pertinuit, domui templi remaneat perpetuo possidendum, preter aquam Chriplinam, quam commn- nem esse decernimus utrisque ecclesiis^ et quicquid a prefata via in partibus occidentis in terris et aquis ac pascuis etiam ultra vallem Teni habetur, et ad templarios spectauit, prefato sancti Damiani monasterio sit amodo in perpetuum. Aqua vero Chierne com

173

aquaram decursibus habere statuimas tali videlicet ordine, ut in ea molendina faciant quotquot possunt^ tamen qnod molendino sanctorum Cosme et Damiani de Virbiza, quod est ultra Blatam, non noceant in aliquo. Volumus etiam et sancimus, ut prefata sancti Damiani ecclesia omnes terras illas; quas ultra Blatam antiquitus possedit, et etiam si qua molendina sub suo molendino in atistro feceriat, habeat et possideat semper, sine omni Templariorum calumnia. Stabilimus etiam, ut si qua utrisque partis antiqua testa- menta preter hanc nostre constitutionis cartam (coutra) ire presumpserint, omnipotentis dei aanctorumque apostolorum Petri ct Pauli ac omnium sanctorufn ac nostram maledictionem incurrat, fiatque anathcma maranatha; et super hoc pena duarum librarum auri mulc- tetur. Que omnia firma et rata esse volumus presente Gualterio magistro, fratre Azzo preceptore et omnibus fratribus, et Dominico abbate, Priuonia monacho, Dminoscia rao- nacho et cunctis fratribus. Coram hiis ydoneis testibus: Petro Sagarelle, et Tolmatio ac Burello presbiteris spalatinis, Petronia Cucille, Petrizo Vitaze, Petrizo Michaelis, Georgio Soppe, Bitte de Juda, Bitte Prestancii et Grisogono fratre eius, Petro Sloradi Templariorum aduocato, Coscia Gregorii, sancti Damiani aduocato, iadertinis, et multis aliis. Dedomiro iuppano, Vilcomiro iuppano, Berriscio iupano, Grubescia Gaudii iupano, Slilizo iupano, et multis aliis. Fuerunt preterea testes ibidem hi veuerabiles viri : Gregorius antiuarensis archiepiscopus, et Vincentiua sancti Grisogoni abbas, cum snis monachis et multis de plebe. Et ego Blasius sancte Anastasie diaconus et iadrensis notarius qui interfui, hanc constitutionis et concordie cartulam, iussu iam dicti archiepiscopi spalatensis et nonensis episcopi et oomitum prescriptorum ceterorumque tcstium rogatu, ut audiui, compleui, ro- boraui et signo consueto signaui.

Policliorion. U arki?a gub. sada. Farlati Illyr. Sacr. T. III; p. 225.

CCXXXn. God. 1195. 5. sylbiija. U Lateranu.

Celestin III, papa^ potvrdjuje samostanu sv, KrSevana u Zadru sva njegova dobra i posjede.

Celestinus episcopus seruus seruorum dei. Dilectis filiis Vincentio abbati mona- aterii sancti Grisogoni de Jadera, suisque fratribus tam presentibus quam futuris regu- larem vitam professis. I. N. P. P. M. Quotiens a nobis petitur quod religioni et hone- stati conuenire dinoscitur, animo nos decet libenti concedere et petentium desideriis congruum suffragium impertiri. Ea propter dilecti in domino filii, vestris iustis postula- tionibuB clementer annuimus et prefatum monasterium sancti Grisochoni, in quo diuino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et presentis Bcripti priuilegio communimus, statuentes : ut ordo monasticus, qui secundum deum et beati Benedicti regulam in eodem monasterio institutus esse dinoscitur, perpetuis ibidem temporibus inuiolabiliter obseruetur. Preterea quascumque possessiones, quecnmque bona idem monasterium in presentiarura iuste et canonice possidet, aut in futurum concessi- one pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis iustis modis prestante domino poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata per- maneant. In quibus hec propriis duximus exprimenda vocabulis: locum ipsum in quo prefatnm monasterium situm est cum omnibus pertinentiis suis, ecclesiam sancti Martini, Diculi cum pertioentiis suis, ecclesiam saiicti Martini ante portam cinitatis cum perti- nentii/ suis, ecclesiam sancti Jacobi cum pertinentiis suis, ecclesiam sancti Laurentii

1

174

Lucoraniy oum pertinentiis ^suis, ecolesiam sanetorum Jofaannis et ViotoriB Tilagi, cmn pertinentiis sais^ et eccleaiam sancti Damiani Berbinei cum pertinentiis sttis, terram Ce- perlaniy terram Secherrani, terram Berde et terram Sa(cb)ouarre, ecclesiam sancti Gte- orgii cum tota insula Mauni, et piscationes omnes pertinentes ad vos. Sane noualiam ▼estromm que propriis manibHS aut sumptibus colitis, siue de nutrimentis animalinm ▼estrorum, nullus a vobis decimas e:sigere vel extorquere presumat. Liceat quoque vobis clericos vel laicos liberos et absolatos e seculo fugientes ad conuersionem recipere et eos absque contradiotione aliqua retinere. Prohibemus insuper, ut nulli fratrum vestro- rum post factam in eodem monasterio professionemy fas sit de eodem loco nisi arctioris religionis optentu discedere, discedentem vero absque comunium litteraram jcautione nullus audeat retinere. Cum autem generale interdictum terre faerit, liceat vobi& clausiB ianuis, exclusis excomunicatis et interdictis, non pulsatis campanis, suppressa voce, diuina officia celebrare. Crisma vero^ oleam sanctum, consecrationes altarium seu basiliciiram, ordinationes monachorum seu clericorum vestrorum , qui ad sacros^ ordines faerint promoaendi, a diecesano suscipietis episcopo, siquidem catholicus fuerit et gratiam atque comunionem apostolice sedis habuerit, et ea vobis gratis et sine prauitate aliqua voluerit exhibere, alioquin liceat vobis quemcumque malueritis adire antistitemy gratiam et co- munionem apostolice sedis habentem, qui nostra fretus auctoritate, vobis, quod poeta- iatar, indulgeat. Sepnltaram preterea ipsius loci liberam esse decernimus, at eorum deuotioni et extreme voluntati; qui se illic sepeliri deliberauerunt, nisi forte excomuni- cati vel interdicti sint, nallus obsistat, salua tamen iustitia illarnm ecclesiarum, a qaibaB mortuorum corpora assumuntur. Obeunte vero te nunc eiusdem loci abbate, vel tuoram quolibet successorum nuUus ibi quallbet surreptionis astutia seu violentia proponatar, nisi quem firatres comuni consensu^ vel fratrum pars consilii sanioris; secundum dei ti- morem et beati Benedicti regulam proniderint eligendum. Decemimus ergo, ut nnlii omnino faominum liceat prefatum monasterium temere perturbare, aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinerc; minuerO; seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra et illibata seruentur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salua sedis apostolice auctoritate^ et diecesani . episcopi canonica iustitia. Si qua igitur in futnrum ecclesiastica secularisue persona hanc nostre constitutionis paginam sciens contra eam temere venire temptauerit, secnndo tercioue commonita; nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit^ potestatisi faono- risque sui dignitate careat, reamque se diuino iudicio exiBtere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine dei et domini redemptoris nostri JheBU Christi aliena fiat, atque in extremo examine districte ultioni subiaceat, cunctis autem eidem loco sua iura seruantibus, sit pax domini nostri Jhesu Christi, quatinus et hic fiructum bone actionis percipiant et apud districtum iudicem premia eterne pacis inae* niant. Amen.

Ego Celestinus catholice ecclesie episcopus.

f Ego Albinusy albanen. eps. m. p.

f Ego Octauianus hostiens. et velletrens. eps in. p.

f Ego Pandulfus, basil XII aplor. card. pbr. m. p.

f Ego Jordanus sce. Puden. tt. Pastoris pbr. card. m. p.

f Ego Johannes tt. sti. Clementis card. viterbien. et tuscien. eps. m. p.

f Ego Hugo presb. oard. scti. Martini tt. Equitii m. p.

r

175

t Ego JohanneB tt scti. Stephani in Celio monte presb. card. m. p.

t Ego Centius tt. scti. Laureutii in Lucina presb. card. m. p.

t Ego Bernardus scti. Petri ad vincuia presb. card. tt. Eudoxie m p.

t Ego FidantiuB tt. sancti Marcelli presb. card. m. p.

t Ego Gratianus ss. Cosme et Dam. diac. card. m. p.

t Ego Gerardus s. Adriani diac. card. m. p.

t Ego Gregorins s. Marie in Porticu diac. card. m. p.

t Ego Kicolaus s. Marie in Cosmydin, diac. card. m. p.

t Ego Gregorias s. Angeli diac. card. m. p.

t Ego Borbo s. Tbeodori diac. card. m. p.

Datum Laterani per manum Centii sancte Lucie in Orthea diaconi cardinaliS| domini pape camerarii, IIL nonas Maii, indictione tercia decima, incarnationis dominice anno MCXCV, pontificatus vero domini Ceiestini pape tercii, anno quinto.

IzTor na ko2i, pe^at pritiSojen. U ark. gub. u Zadm. Capsula I. MaBio A. nr. 5.

CCXXXni. 1195. 3. svlbnja. U Dubrovniku.

Izahrani sudci sude u njekoj razpri tnedju nadbiskupom dubrovadkim Bemardom i njegovimi

kamnici i sve6enici,

Veritas negotii que vertitur inter matricis ecclesie canonicos ex una parte, et capellarum, ecclesiarum clericos ex alia parte^ hec est: Cum opportuna circa Benardum ragusine ecclesie archiepiscopum pro electo bosnensis ecclesie; qui ad consecrandum venerit, solicitudo ageratur, ac cum quibus consecrandus erat^ deessent episcopi, prefatus archiepiscopus omnes capellarnm clericos in sui presenciam yenire statuit, qui- bus et dixit: Ortor ac moneo vos dilectissimi, quatinus circa ecclesie negocia ut boni filii inuigiletisy et eam ut matrem benigne vestro solamine sustentetis, nunc cum virorum bonornm indiget auxllioi iu virtutc obedientie precipio, ut ex more solito, sicut a senio* ribus lam audiuimuS| vobis et non canonicis matricis ecclesie pro episcopis ad conse- crandam bosnensem electum est pergendum; a me vero nauiculam et expensas acci- pientes, nunc itaque omni dilatione remota festinantes pergite, ecce nauicula, en prepa- rate sant vobis expense. Cni tale omnes dedere responsum : nobis solis pergendum non esty qaum quidquid huiusmodi obsequii fecimus, simul cum canonicis maioris ecclesie egimus, super hoc nimium vestram paternitatem postulantes, quatinus nobis iniustum facere nequaquam permittas. Audiens autem hoc . venerabilis archiepiscopus, euocans ad se Lucarum comitem cum senioribus nobilibuS; iussit clericos omnes tam matricis ecclesie quam et capellarum ut in sui presencia et nobilium hominum de hoc inuicem starent ad iudicium. Arbitris itaque statutis iudicibus capellarum^ clerus per suum aduocatum Fetri- zolum, his causam suam muniuit allegationibus, inquit : Nimia quippe ammiracione ducor^ cum omnis clerus tam maioris ecclesie quam etiam et capellarum, una sorte cleri vocati sumusy atque omnes in Christo fratres sumus, cur vos tanta elacione ducimini; ut ab hoc obsequiO; quod nunc instat maiori ecclesie simul nobiscum, vos sequestratim subtrahi conamini, et nos tamquam alienos sub pedibus vestris conculcare nitimini, cum pastoris ecclesie vox clamet : ne sitis quasi dominantes in clero. Ex antiquo quippe more hoc

12

176

fuit^ ut quandocunqae negotium tale seruent, non separatim set communiter tam vos

quam etiam nos simul peregimus. Nuper etiam accidit^ quando cum sayteia Durachiam

iuimus, nobiscum in ipsa omnes pariter nauigastis, postmodum vero cum Dulcinum cam

alia saytea iuimus, nobiscum remigastis, nam clericus Pascalis Dabranize diaconus,

Yessius Veresti, et diaconus Dabrascanus Gayslaui, et alii quam plures maioris ecclesie

clerici nobiscum inlerfuere; sic nunc in continenti facite; nam omnibus bonis ecclesie

vos utamini, pariter ergo eamus et maiori intencione vos hoc agere debetis, quia omni-

bus bonis ecclesie repleti estis. Pretcrea cum Raymundum romane ecclesie legatum Ca-

tarum portauimus, una nobiscum fuistis. E contra, Marinus archidiaconus uniuersorum

canonicorum maioris ecclesie voluntate per aduocatum suum Sauinum Bonde in presentia

curie constitutus respondit: Cum per uniuersum fere orbem, archiepiscopalis sedis mater

ecclesia hanc sibi prerogatiuam vendicat dignitatem, -ut in his quasi mater super omnea

reueretur capellas, quatinus huiusmodi capelie ei obsequii reuerentiam prebeant, et veluti

filie, tamquam sue genitrici honorem pariter deferant, non cum filia matri, set mater

filie precipere racio videtur, vobis ergo licet omne obsequiuu exterius explere, nobis

Vero canonicis tamquam cardinales archiepiscopoMnterius semper oportet asistere. Quod

autem proposuistis contra: quod in sayteia bis interius in huiusmodi obsequiis una vo-

biscum nauigauiraus, verum non est, set si aliquando hoc fecimus, ex voluntate non ex

debito fecimus, ut nos tamquam domini et seniores et ut filii matris ecclesie vobis naui-

gantibus sedebamus, ad hoc itaque confirmandum, ut fides detur sermonibus nostris, ve-

ridicos testes assignamus: Vitalem Vulpis senem, et bone fame virum, nobilem Heliam

Marini filium, Velcatam de Smalia monachum, Trebessium presbiterum, nunc vero mo-

nacbum. Nos itaque subscripti iudices ex utraque parte arbitrarii constituti, huius litis

implicite negocium perlustrantes, et utriusque partis allegationes intuentes, introductos

testes dilligenter statuimus percunctari, quod ante presenciam nostram ita probauere sicat

allegatum fuit ex parte canonicorum matricis ecclesie. Testes yero de iure iurando . .

in hoc patrie uicit Consuetudo. Ergo pariter conuocato consilio et voluntate eiusdem . •

timus et sentenciamus: quia capellarum clerici nullos habent testes qui pro sua parte

testificentur, iuret unus presbiter ex maioris ecclesie canonicis super sacro sancta dei

euangelia, confirmans testimonium suorum testium predictorum, et ita canonici ab omni

seruitutis obsequio remancant absoluti, quod cum euangeliorum liber presentatus fuisset

et ex voluntate omnium presbiter Andreas ser Bratanegi iurandum paratus fuisset^ capel-

larum clerici eum iurare non permiserunt. Actum est hoc anno dominice incarnationis

M. C. nonagesimo V. die invencionis sancte crucis, que (quarto) nonas maias coilitur,

in palacio archiepiscopali residente domino Bernardo archiepiscopo in sua sede, et Lucaro

comite, iudice Vitale, Vulpis iudice, Michatio vicario iudice, Slabba Lucari iudice, Vitale.

Bodatio iudice, Vilo Proculi iudice, Theodoro Domane iudice, Vrsacio Milin iudice, Vito

Lampri iudice. £go Vitalis de Bano matricis ecclesie presbiter in his omnibas interfuiy

et siput a predictis iudicibus audiui, eorum, maxime comitis Lucari iussu et rogatu, mana

propria roboraui, ne vel oppressis exactio debito fine careat vel longeui temporis obliuioy

que iusto iudicio ventilata sunt, temerario ausu confundat stili officio, descripsi.

f Ego Bernardus ragusinus archiepiscopus manu mea subscribsi. Matica pisana na velikoj, njeHo oitecenoj i poderanoj pergameni, nalazi se n Dabrovnika u c. kr. okr. ark. pod Fasc. I. br. 31.

^ Imalo bi valjda stojafi: pontifici.

177

COXXXIY. 1195. IS. SYibnJa. U Lateranu.

Celestin III. papa, dqje vlast VinkUt opatu 8v. KrSevana u Zadru^ da moee nositi mitru^

prsten i pdlicu sa aandali,

Celestinus epiBCopus seruuB seruorum dei. Dilecto filio Vincentio abbati sancti OriBochoni salutem et apoBtolicam benedictionem. Cum te deuotum et fidelem ecclcBie fiiium ease credamus, honori tuo libenter intendimus et personam tuam aliquo speoiali priuilegio duximus honorandum, ut eo feruentius in nostra et ecclesie romane deuotione persistaB, quo te cognoueris per nos honore ac dignitate eceleBiastica decoratnm. Ea propter dilecte in Christo fili, deuotionem tuam et prudentiam attendenteB, usum mitre, anuli; baculi et sandalium sicut predecesBores tui hactenus habuisse noscuntur, de be- nignitate sedis apostolice tibi duximus concedendum, ut ipsis ecclesiasticis insignibus in sollemnibus procesBionibus et precipuis festiuitatibus ecclesie tue, de auctoritate sedis apostolicei tam infra monasterium toum quam ecclesias pertinentes ad ipsum, libere potiaris. NuIIi ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre concessioniB infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit; indignatio- nem omnipotentis dei, et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se nouerit incursu- mm. Datum Laterani XV kalendas iunii, pontificalus nostri anno quinto.

IzTornik na koii, pe^at manjka. U ark. gub. zadars. Nr. 6. Masso A. CapBula I.

CCXXXT. 1195. U Spljetu.

Kaea opatiea samoatana sv, Benedikta u Sp^ietu^ Hni naredbe o potomcih i o baStini

eluikif^e DuHce.

In Christi nomine. Anno dominice incamationis millesimo centesimo nonagetimo V. indictione XIII. Tempore comitis Grubesse; et in bucaratu Dobre nepotis Dane, hoc actum est. Quomodo (qm.) ego Chazza Boror • • . *et abbatissa presens recordationis scriptum post . . . ri volui, quia post mortem D(u)Bizze ancille nostre cum Viro eius Vilcico filioque eius parata sum, filiam vero eius cum domo in monasterio suscepi. Vil- cico autem suscepit unum filium sibi cum vineis^ Tercium vero filium de quo monaste- rium medietatem habebat, spontanea voluntate tali tenore partem monasterii sibi con- cessi, quod si forte vendere aut pignorare sibi contigerit, nulli eum vendere aut pigno- rare posset nisi monasterio. Cuius particionis aduocatus monasterii Marinus nepos Mar- garite et Johannes nepos Malantraue sunt testes, et ego Sabatius notarius comunis iuratus hoc breue scripsi et testor.

Matica pisana na malenoj pergameni nalazi se u pismohrani kaludjericah sv. Marije u Zadm, medju pitmi samoetana epljetskog sy. Rajnera.

178

CCXXXVI. 1195. U Zadru.

OdUmah listine koja svjedodi, da je Mirko sin kralja Bele IIL za iivota svoga otca^ dvakrcU kao kralj krur^en bio, kad je eajedno upravljao Dalfnacijom % Hrvatskom.

Anno MCXCV. Indictione XIII. Jadre. Regnante domino nostro Bela nngarie, Dalmatie, Rame rege, et Enrico eius filio, bis coronato, Dalmatiam et Croatiam feliciter gubernante , ecclesia iadertina proprio pastore vacante ; et Damiano inclito comite eiusdem ciuitatis principante etc.

Farlati Illjr. Sacr. T. V. 65. ex tabulario Jadertino.

CCXXXVII. Oko god. 1195.

Oporuka Gtgura nadbiskupa barskoga.

In Christi nomine Amen. Ego GG.(regorius) olim dei gratia licet indignus anti- barensis archiepiscopus, ex precepto diuino agnoscens que dominus ait: estote parati, quia nescitis extremam vite horam, decidens in egritudinem corporis, valida dei di- spensatione, apud monasterium beatissimi Grisogoni facio testamentum, tum stabilitatis rerum ad saluationem anime mee, siue obiero in ipsa infirmitate, vel etiam conualnero, ante abbatem predicti cenobii dominum Vincentium et dominum decanum Simeonem atque fratrem Jordanum et iupanum . . . P. . . . Vitaze. Et in primis capellam meam et duas mitras^ et virgam pastoralem, planetam et pluuialem, dalmatieam et comisum, stolam, manipulum et cingulum cum cotta; de libris etiam Decretum, Missale, ordinem episcopalem, atque matutinalem librum, firma donatione volo haberi a predicto cenobio ad honorem dei et matris eius, secula in domino perpetua.

Illyricum Sacrum. T. VII. sti;. 27.

CCXXXYIII. 1196. 15. llpnja. U Lateranu.

CeUstin III. papa, nagadja nadbiskupa spJjetskog i njegovo svedenstvo u poslu desetine i dacah.

CelestinuB episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri archiepiscopo et di- lectis filiis canonicis spalatensibus salutem et apostolicam benedictionem. Cum inter te, frater archiepiscope, et tue ciuitatis clericos super variis articulis questio verteretur, eam nostro conspectui presentastis, ut sub nostro examine ventilata fine debito clauderetur; a quibus utique clericis tq, frater archiepiscope postulabas, ut quartam partem decima^ tionis et oblationum de corpore ciuitatis tibi debitam exhiberent. Petebas etiam, ut eo tempore, quo ad romanam curiam accederes consecrandus, seu romanum pontificem, imperatorem, vel regem causa visitationis adires, tu, vel successores tui, idem clerici tibi adiutorium impenderent oportunum. Ipsi tibi vero ad hec taliter respondebant : Quod

179

cnm predeceBsessores tui quinque hebdomadarios, presbiterura scilicet, levitam, subdia- conum^ acoljtham et sacristam per totam tenerentur hebdomadam procurare, et hoc eis importabile videretur, ita conuenerunt cum canonicis, ut pro recompensatione procura- tianum supradictarum haberent ipsi quartam decimationis et oblationum de corpore ciui- tatis, sicut in scriptis bone memorie Oaudii, Qerardi et Petri, predecessorum tuorum, continetur expressum. Petebant insiiper duodecim prandia constitutis et certis festiuita- tibus anni percipienda, potationes sabbathorum, et procurationes tribus hebdomadariis singulis diebus dominicis exhibendas. Cum igitur nos multis et variis negotiis occupati, ad hec intendere non possemus, venerabilem fratrem nostrum J. viterbiensem episcopum sancti Clementis, et dilectum filium C. de sancto apostolo, sancte Marie in Porticu dia- conos cardinalesy vobis concessimus auditores; in quorum siquidem vos presentia con- stituti, post multas disceptationes et allegationes hinc inde saniori usi consilio, taliter conuenistisy quod quartam partem decimationis et oblationis ciuitatis vos clerici ipsi archiepiscopo constitiietis, et tu, frater archiepiscope, dabis clericis memoratis de ipsa quarta parte decimationis et oblationum per tuum procuratorem annuatim viginti per- peroB pro recompensatione supradictarum procurationum, et quod residuum fuerit de ipsa quarta, in usus tuos et commodum conuertatur. Preterea sex tantum prandia dabis eisdem statutis festiuitatibus anni; scilicet : sancti Domnii, pentecostes, in translatione beati Domnii, sancti Anastasii, sanctorum Cosme et Damiani et Vincentii, potationes sab- bathorum, et tribus hebdomadariis singulis dominicis diebus procurationes, ab omnibus et aliis adiutoriis, que a totius cinitatis clericis debito expetebas tam pro te, quam pro successoribus tuis, predictos clericos perpetuo reddes immunes. Quam utique conuen- tionem amicabilem de asssensu et voluntate utriusqne partis factam, nos ratam habentes et firmam, non obstantibus scriptis supradictis, vel aliis in preiudicium ipsius archiepi- scopi apparentibus, eam auctoritate apostolica confirmamus. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum licoat hanc paginam nostre confirmationis infringere, vel ei ausu te- merario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se nouerit incursurum. Datum Laterani XXII. kalendas iuhii, pontificatus nostri anno sexto.

Farlati. Illyricam Sacram T. III p. 226.

OCXXXIX. 1196. 15. lipnja. U Lateranu.

Celestin 111, papa, nalaie biskupom skradinskomu i kninskamu, da urbde ragpre medju nad-

biskapom sp^etskim i njegovimi kanoniei.

Celestinus episcopus seruus seruorum dei, venerabilibus fratribus scardonensi et tiniensi episcopis salutem et apostolicam benedictionem. Cum venerabilis frater noster archiepiscopus vester et eius canonici in nostra essent presentia constituti, super decima parte decimationum, que de toto archiepiscopatu extra ciuitatem proueniunt, ipsi cano- nici aduersua eundem arcfaiepiscopum ceperunt proponere questionem, et eam ab ipso cum instantia postulare. Verum quia non veneruht ad hoc sufficienter instructi, vestro duximus examini committendam et fine debito terminandam. Ideoque fraternitati vestre

180

per aposfolica soripta mandamaB, qaatenus partibus conuocatis^ audiatis que hinc inde duxerint proponenda, et causam inter eoB iustitia vel concordia terminetis. Datum La- terani XVII. kalendaa iulii^ pontificatus nostri anno sexto.

Farlati. Illyricum Sacrum. T. m. p. 227.

CCXL. 1196.

Emeriko hraHj hrvatshi % agarshi, dopiit^e o^edhi danah brodarine ili trgovine opatu

samostatia Gikadora.

Laurentius litteratuB de Eajmath pro abbate et conuentu* de Czikador^ cum pro- curatoriiB litteriB eorundem; in ipaorum banorum exsurgens presentiam, reapondit tali modo: quod tributum de Eszek exigi conBuetum per prefatoB abbatem et conuentum^ iuBte et legitime exigeretur; nam iidem abbaa et conuentua Buper ipso tributo litteras haberenty et ibidem in horum verboram declarationem litteras domini Henrici^ olim regis Hnngariei felicia recordationiB, priuilegiales, sub grosso et rotundo suo Bigillo, in quatuor locis penes imaginem sigillo in eodem sculptam^ pro signo confirmationis secreto sigillo suo consignato, anno gratie miliesimo centesimo nonageBimo sexto emanatas, confir- mantes salubres donationes et coUationes eidem ecclesie de Czikador per pios reges Hungarie, Geysam scilicet auum, Stephanumque et Belam patrem, predecessores vide- licet suos reges factaS| eorundem banorum obtulisset conspectui ; in quibus scilicet ipsiua domini Henrici regis priuilegiali interserta talis clausula inuenta fuisset: statuimus etiam, ut Hysmaelite vel Byssenii, vel cuiusecumque conditionis homines sint, in foro Ezek, et in omnibus portubus eorum, qui ad eosdem fratres pertinenty tributum omni remota occasione persoluant

Fej^r. Codex Dipl. R. Hang, T. 11. Btr. 303. Iz osadne listine nadyomika Yladielava Goijanskog od godine 1404.

CCXLL 1196.

DdbiSa Badhov, doQe u gamienu Bobrici ieni Prodana Celemine, t^ehu svqju eemlju pod

SmohovHem.

(Prevod talijanBki).

«

Nel nome di Christo. L' anno delF Incarnatione del Signore 1190 (1196) neir inditione 14 nel tempo di Grubessa Conte et nel vicariato di Desa Zuricha. Jo Dabissa figliolo del quondam Radco faccio fare il presente scritto. Perche alla presenza delli infrascritti testimoni ho fettta V infirascritta permuta con Dabricha moglie di Prodano Ce- lemina^ cio6 secondo V usanza della patria gli ho assegnato mezzo vreteno di terra BOtto Smocovich, delle terre di Andrianico, et inoltre gli ho aggionto 26. Romanati d* orOy et ho tolto la terra posta a Berda incontro la mia terra dalla parte d'orientey la qual terra h piantata, et la ho presa con tutta la terra del figliolo di Giovanni, con tal patto et modoy ch' io habbi libera et assoluta potestk di possederla^ venderla^ donarla^ e fame come meglio a me piacerk. Per questo Cambio furono testimoni Marta Marula,

181

Rucio DroBa Petrinna, Giovanni prote, Bela et Margaritaf et io Sabatio Sabdiacono No- daro giurato del commune ho scritto come sopra, cosi pregato dai predetta Dabricha.

Docamenti di San. Stefano di Spalato. Bakopis mleta^ke kDJi^Dice by. Marka MSS. Ita- liani ClasBe V. Cod. LI. str. 108.

CCXLn. Oko god. 119G.

G, nadcfjakon i Q. nadpap stp^jetski, piSu svcjoj braii kanonikom ap^etskim o svom putu u

Bim i 8vom nadbisknpu.

Venerabilibus fratribus et dominis A. primicerio, M. sacriste et ceteris, G. archi- diaconus^ G. archipresbiter cum omnibus fratribus omnem salutem. Nouerit vestra fra- ternitas, quoniam licet importunitas temporis per multorum dierum spatium nos deti- Buerit in insulis Jadere^ tamen quintodecimo die transmeauimus, et omnes sani et illa- cres Marchiam peruenimus^ ubi honorifice percepti fuimus, et ibi certissime accepimus, quod littere nostre peruenerunt (ad) archiepiscopum, et cum domino papa representate fuerunt. Archiepiscopus postquam venit^ nondum fuit receptus in curia. Dominus papa cum Romanis concors est, et nunc est Florentini, et in festo sancti Johannis dicitur quod cum rege Sicilie debet insimul esse.

Matica u be^om c. k. dyorskom arkiva, medja pismi splljetBkimi CoU. XYI. 1./194.

CCXLin. U86— U96.

Asjeny car bugarski podieljuie Dubrav6anom alobodu trgovine,

•J* JI^BBA* l|A^CTKO 11« ll|^H:(kU« CH 7eOp« BCCH A&B|ki»BHHHi€TtH » AWBOBHUU (B^CeBtf- HUUl ro(CT€Ul) l|a|^bCTBa UH, AA HLAB JCOA^lTb n» BC6H %mf\ IfAphCTBil UH C BSHXA BaKB& (XH)6<i, HAH HOC& HAH »6H&, HAH KVnHA BAKB& AHBO HCOCBTl, H A® KOR SHBO :(6UA« HAH ;CO|»!U AMA^iL, HAH ^m ElAlMt HAH EfBHHTbBa H EtAr^aAA AOHAATly HAH \m TpliHOBa H HO BC6UB

Jfixmfn . . . (h)a(h) ^m (n)pa€ABB(a) hah KapB¥Hii€Bii« ;c4i^ii npHA&Tb, hah k^ihctui pip% hbh

Ettf9H€(T«)H HAH BO f^^^n^ H B ^HUOT HAH B €KldabCKU XOfA HAH H|kHb«(n)€BU HAH B ^t- BI»A€HU ;CO|^& HAH B ;6UB a|^EaHa€KU HAH B CttAAHl HA&Tl, HO BCBA^ ^ €H KHBOBaS H Bf 0- AaBA&T^ €BOBOA> A B€€l B€«K«I& HaKOICTH, A^ N^ HUa&(T)l HO BCt^nk TCO^a^Cb IfafbCTBa UH H

r(^)A«B«;Kb H KAHCHfA^cb a^an^tT^HHa , h(s) aa €h ieoaati h KBns&Ti h npOAaBABTi bbc ncYUH

ft(H)tt H B€6BftpH«H AWBMHHH rO€T6 l|apb€TBA UH. BTI» AH HUl CHAKilCTH O TOU AHBO HAH HA KAH€Sp« «AH HA ^O^OCtJCl HAH rA(ft) a(h)b« n^ftl^l IJAKOHl KBU6pKH, T«^ AA « BftCTV VOH 6 «I^OTNBHHKl IfApbCTBV UH, H UHAttCTH H6 I|I6TI (n)uftTH, (h)& B6AHk(&) . . . . U6 «lfrH& HATHTl . . . UH"!-.

-f- AcftH^i) . . , E(Aira^)o(uik) h r^uoui. -{-.

Matica na ko2i byaie tt rukuh Jeronima Gkgida, priob^o dafalik a Pamatkih list. III. i litkloiid u mon Serb. 1. 2.

182

CCXLIV. IW, mj. velja«e.

Miha Stardevy sa svcjimi roc^aci dart/je Vrbicu, simostanu 88» Kmme i Damjana.

Addo domiDice incaroacioDis miilesimo C.LXXXXVIL^ mense februario mediante, indictione prima (XV) Jadre. RegnaDte domino nostro Henrico rege magnifico, et Andrea inclito fratre eius, duce Dalmacie ac Chroacie existente, ac Nicholao archielecto iadertine sedi presulante, et Damiano egregio comite eidem ciuitati principante. Cum nos namque Micha de Starec, una cum filia mea Dabra et Lucha presbiter, filius Cecre, cum fratri- bu8| ac Dobre gener Farine, ac Priuiza de Brebero cum filiis Geuriscio et Georgio, ac aliis natis, nec non Curtisia et Laurencius, filius ToIImiri, cum multis aliis parentibus et particibus nostris, quoddam territorium ex occidentali parte veteris molendini Virbizze, quod simul habemus omnes nos, illud idem territorium ex boreali parte vie positum cuoi omnibus pertinenciis suis, que ibi sunt, excepto Micha prenomine Curtisia, monasterio sanctorum Cosme et Damiani, te Dominico abbate existente, ob animarum nostrarum remedium optulimus et omnino donauimus habendum et perpetuo possidendum, ac quic* quid vobis licuerit faciendum exinde. Curtisia vero pro parte sua commutaoit vobiscum abbate et fratribus et tulit pro eadem corautacione aliam terram ex curinali parte vie, quam possidet, cum omnibus terminis et possessionibus suis usque in odiernum diem. Acta sunt quidem hec et firmata coram his ydoneis testibus: Coscia Gregorii, Damiano Scide subdiacono. Et ego Blasius, sancte Anastasie diaconus et iadertine cnrie ac ciai- tatis notariusi a prefatis viris et testibus deprecatus hanc donacionis et oblacionis cartam ut audiui scripsi; roboraui, et signo consueto signaui.

PolichorioD. U gub. arkivu zadarskom. Po indikciji mogla bi ova listina padati u god. 1198.

CCXLT. 1197. 24. travnja.

Sbor f^ekih biskupah daHmatinskihy iaaSHja Matiju biskupa krbavskogy da iemiri pru6e se

mecfju sobom svecenstvo sibenidko i trogirsko.

In Christi nomine. Anno dominice incarnationis millesimo, centesimo, nonagesimo VIL indiction« vero XV. scilicet VIII. kalendas maias hoc actum est. Cum spalatensis archi- episcopatuS; episcopi scilicet M(ichael) scardonensi^. M(ichael) traguriensis. G^eorgias) tiniensis. M(atheu8) corboensis, ad suam matricem pro tractando de pastorali electione una conuenirent. Tragurienses itaque clerici eis et spalatensi capitulo se confttrentes, super clericos de Sibenico de oblationibus consecrationum ecclesiarum conquesti sunt, dicentes eos nullam secum inde habere partem, sed omnes oblationes sue cum eorum episcopo debere esse. Clerici vero de Sibenico dicebant: medietatem earum sibi pertinere, et super hoc sacerdotes ac laicos, qui quando Desa traguriensis episcopus filius Ma- karelli ecclesias consecrauit, ipsas oblationes tunc per medium diuidere viderunt, testes introducebant. Tragurienses autem clerici similiter quosdam sacerdotes^ qui cum idem episcopus ecclesias consecrauit, omnes oblationes tragurinos clericos sibi integre susci- pere viderunt^ testes introducebant^ adicientes et introducentes etiam suum episcopuni M. nepotem iam dicti episcopi; qui cum suo auunculo in consecrationibus ecclesiarum exti-

183

terant^ exinde testem^ dicentes eum vidiBse tragurinos clericos assaeta antiqua con- suetudine ipsas oblationes totas sibi cum buo episcopo suscipere, et non eoB cum sibeni- censibus clericis diuidere. Ipsis itaque (inter se ita) litigantibus et pleniter intellectis eorum rationibus, quia episcopus omnibus testibus maior et utriusque partis dominus erat, eius testificationem suscipiendam^ et ab archidiacono tercia manu sua iuratnento firmandam, predicti episcopi simul cum capitulo iudicauerunt, et ut super hoc tragu- riensem episcopum interogaret, corboensem episcopum pristaldum dederunt. Cum autem corboensis traguriensem exinde interrogauit , Traguriensis acceptis utriusque partis manibuS; talem inter eos composuit concordiam, ut de oblationibus omnium ecclesiarum de Sibenico et de Campo marine et de Macro episcopus habeat terciam partem, tragu- rienses clerici terciam partem, et sibenicenses clerici terciam partem, eo tamen tenore quod tragurienses clerici eas coUigant et illorum voiuntate super eas custodem et diuisorem statuant.

Ego Matheus dei gracia corboensis episcopus huius cause pristaldusy ut firmius hoc habeatur, meo sigillo muniri ac imprimi volui, et Ego Sabatius subdiaconus sancti Domnii canonicus ac communis iuratus notarius precepto episcoporum et totius capituli hoc scripsi et testor.

Od zdola vise dvie pe^ati, jedna mala iz olova, s obadviuh stranah sa slikdm jednoga svetca i jednoga biskupa ureSena, sa strane pismo, kako se £ini kirilsko, koje se proSitati nemo2e. Druga veca iz voska pripada krbavskoj biskupiji.

Povelja pisana je na pergameni, sa^uvana je dobro, nalazila se u mojoj zbirci poveljah, sada u kDJi2nici jngosl. akademije.

CCXLVI. 1197. 1. oiujka. U Zadru.

Bamjan hnez zadarski, sa sudci i vlasteli gadarskimi, dosudjt^u samostanu sv. Kueme i Dam^ jana eemljiSta u Jasenicih i Draianih, darovana mu po Kresimiru kralju hrvatskomu,

De terris de Jaseniza et Drazani.

In nomine sancte trinitatis et indiuidue unitatis. Anno ab incarnacione domini nostri Jhesu Christi millesimo centesimo nonagesimo septimo, mense marcii, die primo intrante^ indiccione quinta decima, Jadre. Regnante domino nostro Hermerioo, inuictissimo rege Hungarie, Dalmacie, Chroacie atque Rame, ecclesia vero iadertina proprio pastore carente^ et Damiano inclito comite eidem ciuitati principante. Cuoi nos namque Damia- nus, dei gratia comes prescriptus Jadre, una cum Petro Damiani, Micha Petrizi et Damiano de Rubbasacco iudicibus, multisque aliis nobilibus, condam in plateis sancti Michaelis resideremus, Petriz, Michael ac Martinus Sluradi et Ziprianus Damiani, propter uxorum suarum, quarum commissarii fuerant^ insimul venientes, contra te abbatem Do- minicum et contra roonasterium sanctorum Cosme et Damiani super terras de Jasseniza et terras Drazani, que inferius terminantur, huiusmodi querimoniam deponebant, dicentes : omnes terras illas ad eorum socerum Bogdanum omnino pertinere et etiam quemdam hominem nominati Bogdani testem inducebant, qui easdem terras possedisse et laborasse testabatar, tu vero prescriptus abbas cum tuo conuentu et aduocato tuo Coscia Qregorii, easdem terras ad vestrum monasterium ex donatione Cresimiri condam regis pertinere

184

reBpondebaSy et saper hec cartam hostendendo et qaemdam Mogorouikiamy satis vetHlam, Mergia nomiaei testem producebasy qui etiam pre senectute nimia, proprio priuatas la- mine, memoratas terras de loco ad iocum terminabat, dicendo, quod vere prescripte terre cum omnibus terminis ac pertinenciis suis non ad aliam, quam ad monasterium sancti Johannis de Castello et ad monasterium sanctorum Cosme et Damiani, quod nanc capud est| omnino pertinent. Auditis igitur hinc inde partibus et inspectis monasterii litteriSy ae utrisque testibus percontatiS| de omnium nostrum communi voluntate per sen- tenciam iudicauimus, ut unus monachorum vestrorum, iitteras quas nobis hostenderasy et testemy quem produxeras, sacramento firmaret, quod dum facere decreuissesy licet idem Petriz et Martinus ac Ciprianus, primo piurimum irascerentur; ad ultimum tamen, nec sacramentum tibi dare voluerunt, sed illud vobis &cere penitus remiserunt, (h)ac igitor racione tu prefatus abbas et tuum monasterium causam optinuisti et placitum in propa- tulo deuicistiy et memorati iuri contrariam sentenciam reportauerunt. Prefatarum autem terrarum termini sunt hii et ita distinguntur : inprimis ab alueo fluuioli siue torrentis Jassenice, ubi est via carri^ qui sclauice colnic dicitur, ubi est iapis inmersns in pro- montorio riui, et ab inde usque ad alium lapidem pro signo positum versus meridiem, ubi est congeries lapidum^ et ab inde versus austrum usque ad aceruum lapidum et rupium et ab inde versus meridianam partem usque ad radices ficulneas et usque ad collem sursum ubi via carri habetur^ et ab inde recto tramite in curina usque ad alium campum in Draciani et UBque ad montes maximos quicquid excoli potest; et ab inde versus austrum usque ad terras sancti Dimitri, ubi lapides immersi sunt, et ab ipsis signis tendendo versus aquilonem usque ad vallem et usque ad Blattam recto calle, ubi certa et aperta signa lapidum posiika sunt, et ab inde iterum versus occidentem recto calle iuxta Blattam usque ad prefatum promontorium aluei^ ubi lapis inmersus cernitur, et usque sursum ad montesy quicquid infra est in terris et pascuis ac aquis et omnibus qne ibi sunt, ad iam dictum monasterium pertinet^ sicut ex ostensione prenotati Mergeri et plurium aliorum accepimuB, quas etiam et qai(dem) tanto plaries circamcinximuB ; et hoe memoriale scriptum per nostri notarii manus fieri iussimns perpetuo permansurum. £t ego Blasius, sancte Anastasie diaconus et iadertine curie ac ciuitatis notarius, iussu pre- scripti comitis et iudicis ceterorumque nobilium hanc iudicii cartam^ ut aadiui^ Bcripsi, roboraui et signo consueto signaui ac bulla principali impressi*

Polichorion. U arkivu gubernija ssadarskog.

CCXLVn. 1197. 29. lipnja. U DutoroTniku.

Dubrovadha obdina vrada crhvu sv. Mar^e od Bacata samostanu lohrumskomu,

In anno dominice Incarnationis millesimo centesimo nonagesimo septimo, mensis Junii die sanctomm apostolorum Petri et Pauli. Quod Ragusio actum coram presentia domini comitis Lucari et omnium Bagusinoramy in ecclesia sancte Marie . . • declaratam. Dum abbas Stancius lacromonensis monasterii in ipsa matre missam celebrabat, et &cto silentio antequam euangelium pronuntiare . . . querenti ad comitem et omnem popalum de ecclesia sanote Marie de Bazata, quomodo '. • • memorie coraes Sauigna (Gundula) Bump- tibus suis fecerit . . • foret, et quod monasterium Lacromone scilicety cum om&ibuB sois

185

pertinentiis fuerit habenda et qaaliter frater Johannes domini pape capellanas apostolice sedis legatusy videns inBtrumentum . . . Sauigne scriptum, fecerit excommunicationem contra omnea qui sunt contradicentesy quod etiam scriptum est, — totius populi legentes . • . et Bpontanea voluntate bono et firmo animo • • . de ipsa ecclesia pertinentia • • • at Lucari, Martinus Grobe, Bogdanus Petri Rose cum fiiio auo, Johannes . . . Stephanus Saaigne^ Petrus Gruanus . . • Caldesci, Radde gener Volcate, Lucari, et quatuor • • . CaldeBci nepotes^ et Nicolaus Bele donantis, ipsius nepos, pro his • . • veterum tcBtan- tes idem • . • venerandus abbas loquebatur • . . domini abbatis in manibus ecclesiam sepedictam renuntiantes • . . monasterio sancti Benedicti de Lacromona habendam et poEsidendam perpetualiter dederunt, ut ibi monasterium haberent . . • dominus comes Sauigna bIc • . . statuit et Gauxonus ragusine ecclesie archiepiscopus cum uniuerso ca« pitulo eiusdem ecclesie canonicorum interfuit, et comes Lucarius cum omnibus nobilibus et populo . . . quidem omnium eorum iudicibus. Et ego diaconus Marinus et comunis notarius quia interfui his^ scripsi et compleui.

Stari prepis n monastirn fratarah dabrovaSldh. gl. Farlati T. VI. str. 69.

U istom rukopiBu pod imenom Chronica antichissima dio II. p. 210. stoji poTeljaoTa:

1112 mense Julio indictione 5. Ego Boleslauo Judex. Ecclesiam. s. Martinique in Sameto esse videtur, olim ab hereticis fundatam atque possessam dei auxlHo fretus cum ex nostrorum antecessorum esset haereditas, necessarium duxi auferre ab eis et tradere catholicis et orthodoxis viris — et vocatis ad me monachis s. Benedicti cenobii tradidi illam eis cum omnibus pertinentiis. . . . Et ego A. Abbas Coenobii ss. Martyrum Sergi et Bachi per iussionem D. Regis subBcripsi. (GI. listinu br. XXII.)

CCXLVm. U97.

Emeriko hrdlj hrvcUski i ugarski dannje kneBu Sfjepanu od porodiee rimshth Ursinahf gospo-

itinu Todiee u Hrvatshcj.

In nomine sancte trinitatis et indiuidue unitatis. Henricus dei gratia Hungarie, Dalmatie, Croatie, Bame, Seruieque rex in perpetuum. Quum testante scripture pagina, labilis est memoria et reram turbe non sufficit, insuper id^ quod memorialiter teneturi dtias dilabitttry nisi scripture testimonio roboretur; necesse est ut ad ea, que humanis apta sunt usibuS; indiciis fulciantur litteralibus. Proinde ad uniuersorum volumus perue- nire notitiam, quod cum iilustris pater noster rex Bela, in ducatu Sclauoniey quemdam nobilem de Teutoniay nomine Albertum de Michouo, habuerit commetaneum, cuius terra a latere ducatus Sclauonie, iuxta Podgoriam et Goritiam esset sita; idem Albertus con- finia ipsius patris nostri potenter inuadendo, quam plures homines neci tradere, captos abdncere, bona quoque recipere eorumy et possessiones regias omnino igneyastare con- saeuerat Dum eiusmodi grauissima et contumeliosissima acta, populique miserrima afiic" tio ipsius patris noatri auribus inconuissent| nos videlicet filium suum, una cum duo* decim regni sui potentioribus magnatibus, in manu potenti, ad deuaBtandum dominium proteruiamque eiusdem Alberti comprimendam delegauerat. Interimque nondum nobis ad prosequendom ipsum paternum mandatum iter dirigentibus, quidam patris noslri

186

fideliSy nobilis, magnanimus, nomine Stephanus NicQlai filiuS; quem ortum de genealogia Ursinorum comitum ac senatorum urbis romane, de vico lateranensi a partibus transma- rinis, reuera agnouidius fore, et propter quandam seditionem et tumultum inter ipsos comites et senatores urbis romane suscitatas exiuisse, et ad magnificum virum dominum Hermanum de Goritia, in partibus Earinthie existentem venisse, ac filiam suam ritu le- gitimo matrimoniali in uxorem sibi duxisse. Hic comes Stephanus, attendens et consi- derans tribulationes et contumelias atque oppressiones gentium antedicti ducatus Scla- nonie graues, sperans quoque se posse ipsis opem consolationis ferre, atque eis in huius- modi iugo et oppressione miserabili patrocinari valere, ipsi quoque patri nostro et nobisy totique regno notabile, atque supreme acceptabile obsequium seruitutis impendere; missis itaque fidelibus ambasdatis suis, ab eodem patre nostro circa huiusmodi oneris adsum- tionem, seruitiique exsecutionem, licentie et admissionis facultatem impetrare. Qua sibi exinde adhibita, idem comes Stephanus non post multorum decurdum dierura, una cum non modica suorum phalangariorum (?) armatorum familiarium, terram annotati Alberti potenter animoseque inuadens, et ipso similiter cum suis sibi occurente, intenr partes utrasque dure diutius certaminis conflictu seruato, ubi quatuor ipsius Stephani nobiles, viri sibi in linea consanguineitatis proximi^ et septem strenui milites sui per lineam similiter proximitatis attinentes, occubuere, ipseque in suo corpore non pauca suscepit vulnera grauia, ad ultimum vero ipsi Alberto fortuna nouercante, ut cunctis iam bonis tam suis, quam incolarum suorum destitutus, ac antefato Michoua, nec non dominio et possessionibus penitus in fauillam redactis^ per ipsum comitem Stephanum in certamine campestri prepotentis dei virtute omnibus fere elisis et douictis, ad id et in tantum, ut quosdam ex eisdem dira nece consumptos, alios autem captiuitati traditos, reliquos vero aufugatos fore, experiroento veritatis perhibente nouimus. His equidem sic feliciter ad ipsius domini et patris nostri decus, regnisque suis fructuosum profectum, et tranquilli status quietem in efFectum deductis, eundem nihilominus Albertum, alias indomabili corde tumescentem, iamque permollitum et precipitem ad pedes ipsius dominr et patris nostri collapsurum, et ab eodem misericordiam et veniam de commissis imploraturum, atque ad prestandum corporale iuramentum, ne amplius regnum patris nostri hostiliter insul- taret, damna et impressiooes inferri facere deberet, quin imo eidem et nobis fidelia semper seruitia cum subiectione et obedientia debita, impendere teneretur, per saam probitatis industriam et virtuose militie laudanda opera, licet inuitum compellere fecit. Plura namque et multifaria gesta preclara sincere fidelitatis accensus zelO; seruitioram acceptabilia obsequia, que presentibus tediosum fuit propagare, tamen memorialiter in nobis recondita vehuntur, per eundem sepedicto domino et patri nostro atque nobis exhibuisse meminimus Respectu quorum idem pie memorie pater noster, insigni spe- cialis dilectionis, quam in cordis sui arcano gestans in ipsum Stephanum comitem fia- xerat, animadnertensque ipsum de originali et generosa urbis romane senatorum genea- logia surrexisse, et tam virtutis innumeris gestis, claraque fidelitate et industria ac lau- dabili strenuitate insignitum fore; de prelatorum et baronum communicati consilii prouida deliberatione, ipsi comiti Stephano arma seu insignia sua regalia, vigore sui iura- menti presentibus nobis de eisdem prelatis et baronibus, et quamdam terram Vodiza vo- catam in partibus inferioribus Sclauonie in contiguitate districtus Zane et Dubica exi- stentem, libero et iusto ordine ad nos et neminem alterum pertinentem, nec non et arma seu insignia sua regalia dare et conficere policitus extitisset; medio denique nondum

187

haiusmodi donariorum per eundem dominum et patrem noetrum ad conclusionem per- fectionis mancipatoram; supremo iudice imperante, idem dominus ac pater noster ad mortem egrotans, agnoscensque finem suorum concludere debere dierum, aduertens, ne propter ipsius sue sponsionis imperfectionem, anime subiret detrimentam, nobis sub pena anatematis in suo firmo dedit precepto, ut huius voti sui operam adhiberemuB finalem. Cuius igitur mandata ex debito votiue cupiens obsequere, predicto comiti Stephano, suisque heredibus, dictam terram Vodiza mediantibus aliis litteris nostris; aurea buUa in pendenti autentico consignatis, arma etiam seu insignia ipsius domini et patris nostri et nostra, scutum et desuper galeam, de summitate ipsius galee leonis anteriorem me- dietatem, cum pedibus anterioribas, ungula aurea rapacia, ac coronam auream in capite gestantem , banderium etiam , quemadmodum per singula ipsa arma, et banderium superius tenore presentium appropriatiue pictura denotat lucide, et deliberatione sana eorumdem prelatoram et baronum de maturo consilioy auctoritate et piena potestate regia dedimus et conferimus^ damusque et donamus. Ita ut ipsa arma et insignia nostra, nec non banderium; ipse comes Stephanus et tota eius posteritas, semper et ubique ac in omni exercitio militari gestare et deferri liberaliter ac eisdem uti et gaudere valeant, atque possint in perpetuum. Presentes eidem comiti Stephano concessimus in appen- sione dupplicis (sigilli) nostri roboratas. Datum per manus venerabilis domini Petri al- bensis prepositi aule nostre cancellarii, anno ab incarnatione domini MCIIIC, regni nostri primo.

Pray AnDales B. Hung. P. I. str. 179. Katona Historia crit. R. H. T. V. str. 142. Codez ms. diplomaticaB VeraDtianus u zbirci Jankovicevoj narodnoga mnzeja ngarskoga. FeJ^r Cod. Dipl. R. H. II. str. 304. Prem da mi se vidi oya liatina veoma sumnjiva, i to pogledom ua aadriaj i pogledom na slog i nadio pisaDJa, kao i poradi izkrivljena imena kancelarova, koj u drugoj listiDi istogodi^DJoj dolazi pod imeaom meStra Katapaoa, te bi ae 8 toga nztvrditi dalo, da je ista listiaa u kasaije doba izmiSljeaa i oapisana, to sam jn ipak ovamo uvrstio, bndniSi da o njezinom sadriaju kona^an kritidan sud joSte izre<fi nemogu.

CCXLIX. im 15. prosinca. U Zadru.

Pavao sin Petra od I^jvhe^ prodaje samostanu sv, Kuzme i Damjana svoje eem^iSte

u EogovOci,

Anno dominice. incarnacionis millesimo centesimo nonagesiino septimo, mense decembri; die XV intrante, indiccione prima, (XV) Jadre. Regnante domino nostro HenricO; rege liiuictiBBimo^ ecclesia vero iadertina proprio paBtore carente, et Damiano inclito co- mite eidem ciuitati presidente. Quicquid venditur vel conceditur, necesBe habet vinculo (scripture) anodari; ac per hoc ego, sic dictus Paulus, filius Petri de Liube, fateor per hoc presens scriptum, quod vendidi monasterio sanctorum Cosme et Damiani, te Dominico existente abbate^ totam terram meam, meorumque progenitorum, positam in loco, qui Rogouskiza nuncupatur, cum omnibus terminis et posssessionibus seu pertinenciis suis, secundum quod eam tibi et tuis fratribus circnndando demonstraui de termino ad terminum et de loco ad locum; pro centum modiis tritici et pro decem de fabis desuper a te plene susceptis. Quare volo et presenti scripto stabilio, ut iam dictam terram, que ita distinguitur a capite austri : In primis a collO; qui manet super easdem terras et est

188

petrosus prope viam, que venit a Belgrado, que colnic Bclauice dicitur, in oblicum ver- 8U8 settemtrionem reoto tramite 8icut vadit vena saxi, qua eadem terra fere ex aquilo- nali parte circumcingitur, usque ad terraa sanctorum Cosme et Damiani, ubi vinee nunc plantantur^ deinde 8ur8um recta linea versus Curinam usque ad terras que dicuntur fi- liorum Medie monace, et ab australi capite prescriptarum terrarum usque ad coUem prescriptum, et iterum iuxta collem eundo versus austrum, quousque veniatur ad priorem terminum prenotatum, quicquid inter habetur, vos prefatus abbas et fratres et iam dictum coenobium habeatis et iure hereditario possideatJB, vestrisque posteris in perpetuum di- mittatis, et ex eadem terra et eius pertinenciis quicquid vobis placuerit faciatis in eter- num, nemine resistente. PoUiceor etiam eam ab omnibus expedire et vobis expeditam et discalumpnatam semper dimittere coram his testibus: in presencia Damiani inclid comitis, Grubesce et Laurencii de Joseph, testium; ac Cosce Gregorii et Damiani Scide Bubdiaooni; et ego Blasius sancte Anastasie diaconus et iadrensis notarius^ a prefato Paulo rogatus, hanc vendicionis cartam, ut audiui, scripsi et roboraui et aigno con- aueto signaui.

Polichorion. U arkiva gub. Bad.

OCL. 1198. 29. Bie(^i^a. U Lateranu.

Inocencio IIL papa, nalaie Andriji vcjvodi ciek Slavonije, da ide s Isrstonosci

u svetu eemlju.

Kobili viro A(ndree) duci^ de prosecutione voti regis Ungarie patris sui defuncti.

Licet uniuersis liberum sit arbitrium in vouendo, nec necessitas in votis locam habeat^ sed voluntas, usque adeo tamen solutio necessaria est per votum, ut sine pro- prio salutis dispendio alicui resilire non liceat ab his, que sponte ac solenniter repro- misit. Accepimus siquidem, quod cum inclite recordationis B(ela) quondam rex Ungarie, pater tuus, cum agerat in extremis; et de sua penitus conualescentia desperaret^ votum, quod vouerat domino^ hierosolomitanam prouinciam in forti manu et brachio extento, corde tamen humili et humiliato spiritu, visitare, .sub interminatione paterne maledictionis com- miserit tue fidei exequendum. Et tu intellecta pia voluntate parentis, assumpto crucis signaculo, te id implecturum^ sine dilatione qualibet promisisse. Verum eodem patre tuo sublato de medio, quum hyeroBoIomitanum iter te accipere simulasses, assumte tamen peregrioationis oblitus, quam contra inimicos crucis dirigere debueras, in fratrem tuum et regnum Ungarie conuertisti aciem bellatorum, et multa contra screnitatem regiam, malignorum usus consilio; commisisti. Nos autem quos diebus istis ad pontificatus offi- cium, licet immeritos, dominus euocauit; tam paci regni Ungaric; quam tue volentes sa* luti consulere, nobilitatem tuam rogamus, monemus et exhortamur in domino, ac per apbstolica tibi scripta precipiendo mandamus; quatenus postpositis ceteris soUicitudinibas, usque ad festum exaltationis sancte crucis proxime venturum, debitum accepte crucis exsoluensy propositum iter arripias et humiliter prosequaris, nc; si onus tibi a patre iniunctum; et a te Bponte susceptum, occasione qualibet detrectaris^ paterna te reddas successione indignum, et hereditatis emolumento priueris; cuius recusaueris onera sup- portare* Sciturns ex tuno, anathematis te vinculo subiacere; et iure, quod tibi^ si dictus

£189

rex sine prole decederet^ in regtio Ungarie competebat ordine geniture, priaandum, et regnum ipsum ad minorem fratrem tuum apellatione postposita deuoluendum. Datum Laterani IV. kalendas februarii. *

Fej^r. C. D. r. H. II. 318.

CCLL 1198. 6. velja^ U Laterana.

Inocencio 111, papa nalaie kaptolu gadarskomu, da se ieabrani po stjeiov^jacih nadbiskup

dasH svoje liSitij te drugi izabrati ima.

Capitulo sancte Anaatasie.

Ex illo singulari excellentie priuilegioy quod unigenitus dei filius JesuB Christus principi Petro concessit^ et sanctorum patrura postmodum instituta manarunt, ut maiores cause ad sedem apostolicam perferrentur; quatenus, quod super eis deberet statui; cir- cumspecta ipsius responsio declararet. Cum igitur in ecclesia vestra, que sub obedientia sedis apostolice perseuerans, Orecorum hactenus et ritnm seruauerit et linguam, per laicalem potentiam, preter yestram auctoritatem et electionem vestram, non tam latinus, quam barbarus sit intrusus, nos de fratrum nostrorum consilio intrusionem ipsam irritam decernentes, ne diutius pastoris solatio vestra careat ecclesia, vobis humiliter postulan- tibusy secundum statuta canonum et antiquam eiusdem ecclesie consuetudinemi liberam concedimus licentiam eligendi^ per apostolica scripta mandantes^ qualiter talem vobis in pastorem electione canonica preficiatis, qui non minus prodesse desideret et nouerit^ quam preesse. Datum Laterani VIII. idus februarii MCXCVIII.

Farlati DItt. Sacr. T. V. p. 56.

CCLIL 1198. 22. o2iiJka.

Vlkaf KUsdnin, ne6ak KrukanOf prodqje samostanu sv, Stjepana kod Spl^eta njeko gemljiSte Bada

u Kurilu.

(Talijanski prevod).

V anno di Christo incarnato 1198 nel indictione prima. AI tempo di Orubesca conte, et nel vicariato di Raddo Messagalina, cioe a di 22 del mese di Marzo. Gaudio Abbate del monasterio di san Stefano et Martino Preposto, di comun consenso et con- forme volonta di tutti li frati, detto Preposto ha fatto V infrascritto cambio con Vilcoio di Clissa nepote di Crucana. Perche secondo V costume della patria gli ha assegnato messo • . . di terra alia Bada, luogo detto a Eurillo, et in oltre li ha aggionto 18 Ro- manati d' oro per total adempimento, et ha ricevuto da lui la metk della Calavagia, che 6 in Salona sotto '1 molino di Costantino, et vicino al molino che si chiama Fracel, cioi dalla parte d' aquilone dove si dice Cut. Con questa conditione per6y che renun- tiando detto Vilcoi ad ogni ragione, et attione, che haveva sopra di quella, da il gius

190

patronato al Monastero, acib habbi piena auttoritk di fame quello, cbe le piacerk^ et se alcuno Schiavone in alcun tempo moverk lite contro quella, detto Yilcoy sii tenuto alla difesa et manutentione. Ma se alcuno Spalatino s' opponiBrk; o moverk lite contro essa, sia tenuto solo per due anni alla difesa, et non piii; ma dal Schiavone sia tenuto a defenderla in perpetuo. A questa permuta et compra Airono testimoni : Vipano Talmotio, Steca Lapate, Doimo Prestanti, Manzio de Paulo, Doimo Pinosa, Petrona Pezai, Andrea Gugeli, Fosco Gumai, Chivale figliolo di Ugrino.

Nel medesimo giorno^ anno et alla presenza di modesimi testimoni, ha comprato r altra metk della medema Calavagia, che fu de Zobenigo de Calanna et Desa suo figliolo, per prezzo cosi d' accordo di 17 Romanati. AI quale entro Pietro Raddo Cassera per la manutentione. Et io Sabatio subdiacono Nodaro; giurato del Commune fui presente et pregato ho scritto.

Documenti di s. Stefano di Spalato. MSS. U knji2nici - sv. Marka u Mletcih. MSS. Italiani Cl. V. Cod. LI. str. 34.

CCLIIL 1198. mj. o^njka* U Lateranu.

Inocendo III. papa^ ncUa^e hiskupu i kaptolu trogirskomuy da njekog popa P. odrieSi od reda kaluc^erskoga, s toga^ $to se je u velikcj svojcj bolesti dao premamiii da stupi u red

kdtudjerah.

Innocentius episcopus seruus seruuorum dei. Venerabili fratri . . . episcopo et dilectis filiis capitulo traguriensibus salutem et apostolicam benedictionem. Sicut tenor vestrarum litterarum nobis aperuit, cum P. lator presentium in sacerdotali esset officio constitutus, et tanta rerum temporalium indigentia laboraret, quod nec sibi nec suis pro- genitoribus seu fratribus in necessitatibus propriis posset aliquatenus prouidere, proprii corporis labonbus et maris periculis multis se non dubitauit exponere, ut de suo labore et acquisitione honesta suam et suorum posset indigentiam releuare. Contigit autem post heC; quod ipse longe a vestra ciuitate consistenS; tam graui cepit egritudine laborarcy quod extra se positus desperaret de vita presenti, et dum in tali esset articulo constitu- tus, a quodam simplici monacho indutus fuit habitu monachali, et ad monasterium de- portatus. Deinde paucis diebus elapsis; cum iam esset in principio sue conualescentie, deposuit habitum et de licentia eiusdem loci abbatis monasterium dereliquit; et cupiens progenitorum iodigentiis subuenire, a vobis suppliciter postulauit, ut posset sicut prins in sacerdotali officio ministrarC; et vobiscum pariter conuersari. Quid autem super hiis vobis fuerit faciendumy sacro apostolice sedis oraculo humiliter petitis edoceri. Nos igitur vestre consultationi taliter duximus respondendum, quod licet ista duo inter se repug- nantia videahtur, ut scilicet quisquam sit extra se positus et de presenti vita desperet, si tamen eo tempore, quo positus extra mentem asseritur, indutus fuit habitu monachali, cum alienatus non sentiat, ac per hoc non valeat consentirey prefatum presbiterum de- nuntietis ab obseruatione monastici ordinis absolutum, nisi postquam mentis sue factus est composy voluntate spontanea professionem fecerit monachalem. Datum Laterani ( * . . Martii pont. nostri anno primo.)

Theiner Mon. vet. Slav, Merid. I. p. 2.

191

CCLIV. God. 1198. 31. oiujka.

Andrija vojevoda Dalmacije^ Hrvatske % Zahumske, potvrdjuje samostanu ss. Kueme i Damjana, sav onaj posjjed, $to mu ga darovaSe hrvatski kraljevi Kresimir i Svenimir.

In Domine sancte et indiuidue trinitatis. Anno ab incarnacione domini nostri Jbesu Chriati millesimo centesimo nonagesimo octauo, mense marcii, die ultimo, indic- cione prima, Jadre. Ego Andreas tercii Bele regis filiuB, dei gracia Jadere ac tocius Dalmacie et Chroaciey Chulmeque dux. Cognoscens ct firmiter tenens ducatus esse offi- cii ad honorem et exaltationero ecclesiarum totis intendere viribus, et ecclesiastica pro iure suo seruare, augere, ab inuasoribus, potestate sibi data a deo, defendere. Monasterio 8. Johannis in finibus Dalmacie sito, in urbe, que quondam dum in suo statu existeret, Alba vocabatur (ac) monasterio sanctorum Cosme et Damiani in insula posito, quod nunc cAput est, confirmamus et presentis priuilegii testimonio corroboramus, ut abbas et rntres predi cti monasterii integre habeant omnes terras illas, quas olim Cressimir et fSuenimir quondam Chroacie reges, et eorum principes, iam dicto monasterio iure per- petuo tradiderunt, et patruus noster, rex Stephanus iliustris memorie, eodeni prenotato mo- nasterio confirmauit, sicut in eorum priuilegiis continetur, secundum quantitatem termi- Dorum terrarum illarum, videlicet terram in Bogoua ct Virbiza cum aqua molendinaria, et terras de Teno et Gorizza, ac ceteras terras, quas in diuersis locis per Chroaciam sepedictum monasterium obtinet. Statuentes presenti edicto, si illud (aliquis) infringere attempta- uerit et fratribus illis de predictis terris diminucionem vel molestiam aliquam facere vo- luerit, diuine ire (iudicium) incurrat, et nostram se sentiat ledere maiestatem, ac regali iudicio nostro subiaceat. Preterea ob peccatorum nostrorum remissionem, sicut idem rex Stephanus fecit, concedimus ut quoscunque hospites, ad inhabitandas terras illas de qui- buscunque locis adducere poterint, a nemine nisi ab ahbafe et fratribus et eorum pre- positis iudicentur, ad neminem ciim sigillo vel homine determinati ire cogantur. Si autem eis aliquis vim intulerit aliquam, predicte sentencie subiaceat. Factum est autem Jadere istud in comrauni presencia principum nostrorura : Nicolay iadertini archielecti, Andrce bani, Macarii comitis, Damiani comitis iadertini, Josephi comitis, Grubessce spalatensis comitis, Dedomiri saneusis comitis, Slauogosti corbauiensis comitis, ac Bemi? comitis. Coram quibus et multis aliis cuncta ipsorum priuilegia nostra auctoritate firmauimus^ et nojBtro sigilio inprirai iussimus perpetuo valitura.

Datum per manus Petri prepositi aule ducis cancellarii. Anno dominice incar- nacionis M. C. nonagesimo VIII. die ultimo marcii consignata, indiccione prima feliciter.

Izvor na ko2i u arkivu gub. u Zadru. Acta sv. Kuzmo i Damjana na Rogovi. Fasc. VII. br. 78.

CCLT. 1198. 9. travnja. U Dubrovniku.

Viednici dubrovadki, dosudjuju samostanu lokrumskomu crkvu sv, Marije od Bacata,

In nomine Jhesu Christi veri dei eterni, anno eiusdem incarnationis millesimo centeaimo nonagesimo oetauo mensis apriliis^ nono die astante. Quod in curia Ragu- seorum residentibus consulibus subscriptis et populo terre hic veram habet descriptionem, domnuB abbas Stanzius lacromensis monastorii, filios Slabbe Luccari et Rosinum Sauine

13

per curiam vocatos, sic eos cepit alloqui, dtcens: Ecce fratres hoc anno domnus domni pape capellaiiua, apoatolice sedis legatuB, videus instrumenta aui noetr Sauine digne nieraorie, quod ecclesiam aanote Marie de Razato sumptibus sui ut moDasterium foret, ct nostro monitsterio deueniret, per nostros assignatam c< neoB, ipse scriptum excommunicationia fecit: si aliqua ecclesiastica vel secularii boc contrairet, anatemalis (sic) subiaceret. Quod eti&m scriptum ut in ecclesi Marie die sanctorum Petri et Pauli missam ego celebrando peregi, feci astante ragusino, comite Luccaro cum populo, omnes nostri conBanguinei de ecclesia-p* absque nos hoc verum eaao teatimonium dantes, ut Bcriptum iiide habeo, nostro m perpetualiter babenda et possidenda nostria manibus tradiderunt. Vos qui contr vestras contradicitis et peccatum inde vobis acquiritis, et ne videatur vobis a w fore iniustum, ante preeenciam domini mei archiepiBCopi, vel capituli nostri, siu Dalmatia, antequam desideratis ecctesiasticam curiam, Biue ante preseutiam dom paratus sum vobis inde rationem facere aicut nobtlibus vinB et in ChriBto filiif tribus dilectis, siue antc communes laicos nostre curie, vel quaiibet ciuitate norum, et cum sepe et sepius ab abbate colloquerentur, et ipsi nulla ratione velle respondentibus; consules videntes tantam illorum duritiam et amentiam et tertio corriggentes eos, inspecta quidem iustitia per iudicium abbatem ^atioi Bterii per curiales homines in ecclesia sancte Mane cum omnibus auis pertiQcot posita per monachos, etiam intromiserunt possidendam et habendam perpetual sunt consules; Vitalis Vulpis, Dobar Bodatre, Vali Vito, Vitas Lamprii, De comitts Petri, Simon Stepbani, Sauinus Bonde, Laurentius Vinze, Lampridius j Johannes Gondole. Quod ego diaconus Martnus et communis notarius, quia iussioue consulum scripsi.

Iz vana.

S Mariae de Razata. !198. apprebensio corporalJB possessionis per patre tem Stantium ct monachos Ecclesie sancte Marie de Razata, cum omnibus 8U nentiis, per dominos consules comunis Raguaii. FaBcicuIus L n. 4. Capaula 76.

Isvornik na pergameni pisan, cuva «e u piamohraDi moDastira beDediktinskog, Monte Caasino u kraljevini nMpulJBkoj.

CCLVI. 1198. 6. svlbBja. U Zadrn.

Andrija vojvoda hrvatski, isa slavne poVjede nad Zahumljani i Srbi, dopituje samm Krsevana ;* Zadrii, selo Suhovare, kojega mu hjeSe njeki oteli.

Anno dominice-incarnationis millesimo centcsimo nonagesimo octauo, d astante mense maio, indictione prima. Post ft^liccm et gloriosissimum vtctoriose tionis illustriasimi Andree, tcrcii regls Bele tilii, triumphum, quem eibi omoipo catus sui protector et auctor, dc Dalmatia et Chroatia magnifice conferre est i atquo post habitam tam Ohuliiie quam Rasse laudabilem victoriam, cum ad iai ciuitatem victor rediret, dticatus sui iura disponens, iusta confirmans et iniusta lenter ablata rcstaurans, et secundum eue magnifice Toluntatls altitudinem cuncl

193

neret et ordinaret, Vincentiua abbas sancti Crisogoni de Jadera, ad ipsiua mansuetudinis excellentiam accedens, humiliter et constanter rogauit, ut solius dei intuitu et ipsius sancti martiris meritis de predio ad locum, qui Suchouara dicitur, quod a quibusdam pseudo christianis falso iuuasum fuerat, rationem et iusticiam impendere dignaretur. Verum quia ipsum ad decernendam super populum Buum iusticiam dominus constituit cum in planicie secus castrum Ostrouize esset castrametatus, predicti abbatis verba be- nigne audiens, ac priuilegium ipsius monasterii affectuose considerans, pariter et inteili- gens, presentibus etiam Maklenario iadrensi, et Tolenio Caciclo ipsius predii inuasores, cum ad Crupam deuenisset, Andree egregii bani et suorum procerum habito consilio, memoratum predium cum omnibua suis pertinentiis sancto monasterio per finitiuapa sen- tenciam adiudicauit et confirmauit, raichi quoque Paulo comiti, iudici ladertinorum et Sclauorum, nec non et Pribinie, filio Gurize, firmiter precepit, ut pristaldico more aucto- ritate ducali in prescripti predii possessione, quod Suchouarra dicitur, poneremus et institueremus, quod volente domino deo felicissime est paratum. Omnibus siquidem his tam prudenter quam legaliter consumatis, ad perhennem memoriam conseruandam, ego iam dictus Paulus comes, vice mea, Miroslaum, filium Rutini, qui cum subscriptis ad ipsius predii inuestitionem et circumuolutionem, que in sclauonico sauod dicitur, preaens erat, super hanc sententiam pristaldum locaui et ordinaui, in presentia domni Nicolai, iaderiensis archielecti, Luce de Cecre et Grisogoni presbiterorum, Grubesche de Joseph, Boricii Michalis, Hesernicii Pauli, Petri Lube, Miche de Bitizo, Vitaze Petrizi, Lube Drascinnif», et Marci nepotis Zeze, Mathei Zorobabel, Tempestatis, Miche Beue, Nicolai Cotopanie, Madii Martini, Bergulli, Georgii Bogdani, Nicolai Camasii surdi, et Duymi de Madio muti. Ego Matheus s. Anastasie subdiaconus et preceptor memorati Nicolaii archi- electi, hoc memoriale ut audiui scripsi et testor.

Matica na kozi. U zauar. gubcr. ark. Rottolo E. Capsula XIV. nr. 6. LucitJ i Farlati priobdi§e samo pocetak liatiue.

CCLVII. 1198. 11. svlbiija.

Andrija vojvoda Balmacije, Urvatske i Humske, dozvoljnje Dominiku biskupu zagrehackomu^ da biskupskim podanikom nitko drugi ncsudi, nego biskup % njegovi sudci.

Andreas dei gracia Dalmacie, Croacie, Hulmeque dux, secundi ' Bele regis fi- lius, venerabili in Christo patri Dominico, eadem gracia epiacopo zagrabiensi (salutem) in perpetnum. Justis petencium desideriis nos facile prebere decet assensum, et ea, que a racionis tramite non exorbitant, effectu proscquente complere. Justis igitur postulacio- nibus tuis grato concurrentes assensu, hanc populo tuo et ecclesie zagrabiensi conferimus libertatem, et sigilli nostri munimine confirmamus et roboramus, tam Hungaris, quam Latinis seu Sclauis, ut si quis aliquem de populo tuo et ecclesie predicte in causam trahere voluerit, sub te vel sub iudicibus a te constitutis, eum debeat conuenire; nec aliquis de iam dicto populo tuo et ecclesie sub alio iudice teneatur alicui respondere. Quod si tu vel iudices iusticiam nolueritis exhibere, et aliquis iudices tuos propter hoc

^ PogrieSno, mieato: tertii.

194

voluerit conuenire, tunc pro homine vel hominibuB tuis sub bano nostro, vel sub nostra clemencia iudex ille, qui iusticiam noluit facere, respondebit. Actura est hoc anno do- minice incarnacionis MCLXXXXVIII. die lune V idus raaii, indiccione priraa, epacta XI. concurrente III. Andrea bano existente, Fulcone comite budrugiensi. Crazone co- mite guarastiensi. Datum per manns Belesini filii Cornelii comitis.

Stari prepis u arkivu nadbisk. zagr. Liber Priv. str. 6. TkMi6, Spomenici I. 7«

CCLVIII. 1198. 5. svibnja.

Namjestnik duMe mletadkoga nagadja razmirice medju knezom krdkim Bartulom i stanovnic-

tvom otoka Krka.

In nomine domini dei et saluatoris nostri Jesu Christi. Anno domini millessirao centesimo nonagesimo octauo, mensis madii, indiccione prima, die quinto. Testificamus nos quidem Rogerius Mauroceno arbensis coraes, et Thoraas Longo habitator in confinio sancte Marie Forraose, quod quodam retro terapore, scilicet percurrente anno domini millesimo centesimo nonagesimo septimo, mense iulio, indictione quintadecima, nos eramus in insula Vegle ante presentiam Boni filii Dondi de confinio sancte Marine legatus domini nostri Henrici Danduli et comunis Veneciarum, quando ipse legatus vocauit ante se Bartolomeura, veglensera comitera nuper defunctum, et Veglisanos, et ostendit eis litteras scriptas Veglisanis per dominum ducera et consiliarios eius, in quibus inter alia con- tinebatur, quod idem Bonus filius Dondi deberet facere eis racionem, et quicquid inde faceret predictus dominus dux et consiliarii eius ratura haberent. Ad hec predictus Bonua filius Dondi dixit eis : quod paratus erat complere et facere totum, quod ei ab iliustrissimo domino duce et eius consiliariis iniunctum erat. Et dixit: si quis ex vobis aliquid habet ad dicendum, dicat. Et illustris coraes Bartholomeus surrexit et reclamauit se de supra- scriptis Veglisanis dicens, quod ipsi non persoluerant ei colloctam de illo presenti anno, quam Rogerius Permarinus et Johannes Maurocenus capetanei exercitus Venecie illi dare consueuerant. Et eciam proclamauit se de suprascriptis Veglisanis, de bannis et aliis foris factis et de hoc, quod ipsi fecerant contra statutum suprascriptorum capitaneorum et contra consuetudinem illius terre. Et volebat suprascriptus coraes Bartholomeus, super dictis omnibus habere racionera. Et ilhistris Bonus filius Dondi dixit eisdem Veglisanis : quid dicitis? respondete comiti; et ipsi pecierunt induciara. Et sepedictus coraes Bartho- lomeus dixit, quod iaradictus legatus non debebat eis dare induciam. Et illustris Bonus filius Dondi dixit, quod sibi videbatur dare eia induciam ; et dedit eis induciam ad eorum voluntates. Et tunc precepit eisdem Veglisanis, ut ad constitutara diem, scilicet de inducia, quam ipsi pecierant, fuissent ante eum, faciendura racionera iam dicto comiti Bartholomeo. Qui ad predictura diera non venerunt. Et ex quo ipsi non venerunt, ut dictum est, predictus coraes Bartholoraeus dixit predicto legato, ut adiudicaret eos sibi secundum morem illius terre. Et illustris Bonus filius Dondi dixit, quod non videbatur illi tunc iudicare eos, imo volebat iterum eos vocare. Iterum illustris legatus per suum nuncium fecit vocare lam dictos Veglisanos, ut venirent ante se faciendum racionem illustrissimo comiti; qui ad constitutam diem venire contempserunt. Et ex quo ad constitutam diem non venerunt, vocati semel, vocati iterura, vocati tercio, predictus Bartholomeus comes laraentare se cepit de illustrissimo legato. Et sepe dictus legatus dixit illustrissimo co-

196

«

miti Bartholomeo : si habes aliquid ad dicendum, dic. Et ipse comes Bartholomeus omuia per ordinem, qiie supra, dixerat. £t illustrissimus Bonus filius Dondi fecit venire ante se ordinatos illius terre, et constrinxit eos per sacramentum; ut veritatcm supra has pre- nominatas questiones tractarent bona fide sine fraude, quod eis rectum videretur dicerent, et vcritatem inde dicerent et roauifestarent. Qui per districtum sacramenti manifestaue- runty quod supra scripti Veglisani non persoluerunt illam collectam de illo anno^ quam illis comes Bartholomeus pecierat; et de bannis et aliis foris factis, de quibus illos comes Bartholomeus c.iiumpniabat, predicti Veglisani eidem comiti racionera uon fecerant. His et aliis visis et auditis, iUustrissimus comes Bartholomeus dixit illustrissimo legato : non cognoscitis voritatem ex toto; dicite quicquid vultis. Et illustrissimus Bonus filius Dondi. habito consilio prudentum, per virtutem et potestatem^ quam habebat ab illustrlssimo do- mino nostro duce et consiliariis eius, sicut ostenderat, ut supra continetur, condempnauit seu adiudicauit Veglisanos sepedicto comiti Bartholomeo tam de illa collecta; quam de banius et aliis foris factis secundum consuetudinem illius terre. Condempnati seu adiu-

dicati fuerunt domnicellus Drasellus filius Menco de Drasi, Johannes de Leo,

Constantinus de Casera, Leo de Drasi et filia eius Sclava, Strasia de Spador, mulier de Strecha, Johannes de Zupana, Leo de Onemo, Christoforus cum filiis eius . . • et Menc0| Quirinus gener de Paulo Sudi, Symon de Marina, Ruba Sacco, mulier Ninca de Drasi, Petrus de Sudi cum eius fratribus, filius de Paulo . . . Petrus de Duimo^ filius Piscadri et eius soror Maria, Constantinus de Slauga et frater eius SdavO; Binna de Stoi, Andrea de Mamma, Johannes de Alberto, Johannes de Andrea de Manno, Arifino Sauarisius, Valcinna et mater eius, Andrea Permanuo et frater eius Johannes, Mena de Stasia, Ma- dius filius Boricii^ Vulcinna filius Marco de Sparaueri, Barba de Matelda, sororius de Anseliiio, Nichola de Madio, Cerne Radosti, Mencagna de Barba et filia eius Dobra Risso, Johannes de Chreni, Petrus Acius de Marino, Madius gener Lampredii, Radiz Draginno, Bunna de Dabro, Denna soror de Brauo^ Dobri de Simon, Bellus gener Risini, Benedocco et mater eius Domza, Dabrosa de Dabro et filia eius Matrona, Drosia, fiiia de Grossa, Natta de Auso, mulier de Sclava, Berco Stracogna, GirarduS; Grubo de Kerzo et filius eius, Boncius de Morta, filius de Matafarro^ mater de Murisuno, Pletto, Johannes de Jordano, Sergia de Schera, Utala et filia eius Vera, matrona de Troticio, filiaster de Zappo, Andrea Dogircina, Sirus, mulier de Andrea do Guro, filii de Nata, Bia Delza, filius de Zernouelio, filius Zerni, Johannes de Trellata, Piza de Dresle, Cos- sula, Grampiza, mulier Tecuni, Necotana, filius Boricii dc Greca, Crassio, Bona de Be- lauso, filius de Grigoro de Manduca, Vacca, filius de Ninco Deleo, filius de Visugna, Maria Deleo de Miragamba, Dessi Niga, Stasia de Sicclo, filius de Uga, Gruba de Trecto, Johannes de Zanochi, mulier de Rastella, Mari, Visa, Pinataro, filia de Richelda, Murca, Sarracenus, Habraham, Raddi de Drasi et filius eius, filia de Burdasclo, Miraza, Bon- fazo, Martinus de Criva, Corad, Andreas de Salaza, Belgi, Maria Assalaza, Johannes de Viusa, GuflFuIinus, Vera de Vescla, filius de Pizina, Manacca, Grigurino, Marinus de K( rzo, Andreas de Kerzo, Stasia de Umcento, Petrus de Ardis diacono, Franzucco, Fusca de Auso, Stosi de Glitana Spento, Seruus de Foriporta, Viuso, Menco de Stosi, Maiolo filius presbiteri Johannis, Vera dc Sergi, Mazza de Dessa, Cindriuo, Crasna de Petroua, Lisisleo filio de Marino de Preuocca, Mazo de Visa, mulier de Johanne de Sechira, Viatro, Grassi de Bosazo, Piza de Zampa, Demuiada, Georgius de Siclo, Bo- namirus de Srallo, Johannes de Sera, Massicca, Nichola de Pulzo, filius de Dabraza

196

iuuUer de Batoca, fiHa de Lasana, Georgius de Saraceno, Maluasjius, Petranna de Scu- tauino, Stossi de Arui, Galdius de Depez, Maza, filia de Brataco, Madius de Cabernazo Dulciy mulier Demica de Suari, Nichola de Snega, Menco de Zanni, Skelfo, mulier de Za . . . . , Jobannes de Segna, mulier de Marnechi, Priba mulier de Radouano, Maricca de presbitero Russo, filia de Rinaldi et mater eius, Gener de Masicca, Leo de Mira- camba^ filia de Nemagna de Gambostorto, filius dc Mazucco, filia de Johanne de Gerudo, mulier de Tecca Delanno, Menco de Longo .... Azula, filius Johannis de Stoi, Jo- hannes de Kesna, Marinolo, Drago de Cressa, Andreas de Zauino, Dux et filius eius, filia de Kenna, Barba, de Cucuuaia, Licca, Maria filia Ciazulini» Sia de Nincagna, Bonito de Bala, Fusclo de Zeuna, Petriizo de Comor, Calcina de Cacallo, Ciprianus, Sorcinus, Bratizolo et Soeeracius, Menco de Habraham, Johannes de Scaranato, Gunbertinus, Cosroas de Kylliessa, Maria de Decca, Bia de Kiiessa, filia de Zucca, filius de Paulo de Marine, Sarocca, Petrauula de Cauallinno, Verella de Tacnos, Sistina et soror eius, mulier de Barba Girgi, filia de Penzo, Guanara, Grossa, filia de Negula, Andrea de Orua et pater eius, filius de Marzuro, mulier de Gibulo, filia de Genua, de Frangipano Creve, filius de Vicha, Tunella de Zampa, Leo Vardellus, Radda, Sergia de Viti^ano,

ToUi de Budino, Bia de Marguro, Urania, Zanello de Damigna fornarius, Vera

de Opor, Johanues de Berta, mulier de Chicli, mulier de Andrea de Pitrigna, mulier de Mini, Menca de Dari, Fuscla de Corbo, Habraham filius . . . de Scar .... Biazola filia de Pidruto, Buna de Nerad, Bolca de Stisanel, Stephanus de Manduca Vacca, filius de Ponca, Daga Budala, Jacobus pelizaro, Petrus de Zarara, filia de Pizula, Gretta de Vinca, filius Rodulfi, Bona de Guidon, Nabrus, Simon de Gereiua, Radda, Mia de Con strato, Georgius de Burgulina, mulier de Filusani, Bia de Sergia, Petrus de Pauno, Quirina, Moricca de Johanne de Barba, Bauchyna mulier de Johaane de Barba, Nanni, mulier de filio Auclini, filia de Perfold, fiHus de Signe, Sia de Durata, Dumnanna de Criuello, Bonicius de Zopi, Menco filius Johannis Trotici, Leogna de Drasi, domnicellus Christoforus, Petrus de Pauno, Grubo de Kerzo. Hoc per testimonium dicimus domini illustrissimi Rogerii Mauroceni arbensis comitis, qui (propter) festinacionem itineris scribere non potuit, pro se scribere et hoc rogauit. Sigillum suprascripti Thome Longo, qui hoc rogauit. Sigillum.illustrissimi Boui filii Dondi legati illustrissimi domini ducis, qni pro se scribere rogauit. f Eg doline ebromske, po-

radi njikova razuedana eivota protjerao.

Innocentius episcopus etc. Venerabili fratri . . . colocensi archiepiscopo, salutem etc. Quum nobis licet immeritis in apostolice sedis specula consisitentibus sit uniuersarum ecclesiarum sollicitudo comroissa, de statu illarum sollicitudinem nos conuenit gerere diiligentem^ et prouidere attente, ut per fratres et coepiscopos nostros, cum non pos- simus ubique nostram presentiam corporaliter exhibere, possint in melius reformari. Ex parte tua nostris est auribus intimatum, quod cum bone memorie Andreas antecessor tuus monasterium sancti Stephani prothomartyris, situm in loco qui dicitur Keu, concessisset fratribus sancti Abre de valle Ebron, monachis nigri ordinis, propter dissolutionem suam inde remotis, et iidem fratres sancti Abre bona eius dilapidando et ducendo vitam ni- mium dissolutam, ipsum deduxissent ad nimiam paupertatem, bone meraorie C. papa predecessor noster, et nos etiam tibi dodimus in mandatis, ut restitutloni eiusdem mo-

198

nasterii prouideres, tuo committentes arbitrio, utrum predicti fratres sancti Abre tole- raodi, an monachi nigri essent in ipso monasterio reducendi. Tu vero, sicut accepimus, fratres sancti Abre propter dissolutionem suam inde penitus abiecisti^ et nos per peti- tionem tuam duxisti super prouisione ipsius mouasterii requirendos. Ideoque fraternitati tue per presentia scripta mandamus, quatenus si per monachos ecclcsiam illam videris reformari non posse, in ipsa ecclesia canonicos instituas regulares, qui secundum regulam beati Augustini deuotum ibi domino famulatum impendant, et per eorum religioaem locus ipse in melius tuo faciente studio reformetur. Datum Laterani XI. kal. ianuarii (pontificatus nostri anno primo).

Theiner. Mon. Vet. Slav. merid. I. str. 4.

CCLXI. 1198. 22. proslnca. U Lateranu.

Inocencio III. papa, pi§e Emeriku kralju hrvatskomu i ugarskomu, neka natjera Slovjene (obreda slovjenskog) stanuju6e u okruzju nadbiskupije kolodke, da plate desetinu istoj nadlyiskupiji.

Innocentius episcopus etc. Carissimo in Christo filio . . . iilustri regi Ungarie^ sdlutem etc. Significante venerabili fratre nostro . . . colocensi archiepiscopo, ad audi- entiam apostolatus nostri noueris peruenisse, quod cum in diocesi sua sint quamplures ville, in quibus Sclavi habitant, archiepiscopo decimas exhibere conterapnunt. Quoniam igitur de regia serenitate confidimus et speramus, ut ecclesias et earum ministros diligas, et earum commodis exemplo progenitorum tuorum diligenter intendas, excellentiam tuam rogamus atque monenius per apostolica scripta mandantes, quatenus memoratos Sclauos, ut decimas debitas prefato archiepiscopo sine diminutione persoluant, tradita tibi potestate compellere non omittas. Datum Laterani XI. kal. ianuarii.

Theiner. Mon. vct. Slav. merid. I. str. 4.

CCLXn. 1198. 30. prosinca. U Lateranu.

Inocencio III. papa^ nalaze nadbiskupu kolodkomu i biskupom gomorskomu i eagrebackomuy neka povedu iztragu proti nadbiskupom eadarskom i spljetskom, koji su tuzeni da obce s iz^ obcenim od crkve Andrijom bratom kralja ugarskoga, te ako se tuzba obistinij da i redene

nadbiskupe izobde.

Innocentius episcopus etc. venerabilibus fratribus S. colocensi archiepiscopo, V. Geuriensi et D. Zagrabiensl episcopis, salutem etc, Ad nostram noueritis audientiam peruenisse, quod cum omnes coiumunicantes in aliquo A. fratri karissimi in Christo filii nostri Ungarorum regis illustris, qui scilicet vel litteras sibi dirigerent, aut ab eo reciperent destinatas, vel eidem aliquod consilium vel auxilium exhiberent, vel ei in aliquo commuoicare presumerent, de mandato bone memorie C. pape predecessoria nostri excommunicationis fuerint vinculo innodati, N. et A. post excommunicationeni et inhibitionem apostolicam cidem communicare scienter, consilium et auxilium impertiri, et diuiua presumpserant etiam celebraro : unde propter hoc in N. iadertinum et A.

199

spalatiDuiD arcbiepiscopos, quamuis et illi excommunicatioDi subiaceant^ ab eodem loco remuneratioDis contra iuris ordinem in regie dignitatis preiudicium sunt promoti. Quia vero tante presumptionis audaciam in iniuriam dei et contemptum sedis apostolice attem- ptatam impunitam relinquere nec possumus, nec debemus, fraternitati vestre per aposto- lica scripta districte precipiendo mandamus, quatenus super premissis inquirentes dili- gentius veritatem, si reui ita noueritis se habere, prefatos N. et A., eorum electionibus, imo verius intrusionibus penitus irritatis, excommunicatos publice nuntietis, et usque ad condignam satisfactionem faciatis ab omnibus artius euitari, districtius inhibentes, ne quis eis obtentu electionum fidelitatem, obedientiam vel reuerentiam audeat exhibere. Nullis litteriB obstantibus, harum mentione non habita, a sede apostolica impetratis. Quod si omnes eis exequendis non potueritis interesse, duo vestrum ea nihilominus exequantur. Datam Laterani III. kal. ianuarii.

Theiner mon. vet. slav. mer. T. I. str. 4. Katona H. Cr. T. IV. 486.

CCLXIII. 1198

Andrija vojvoda hrvatski, potvrdjuje darovanje erkvah sv. Mojsije i Stjepana u SoUnu sa svo-

jimi pnstojalisdi nadbiskupiji spljetskoj,

In nomine sancte trinitatis et indiuidue unitatis, anno ab incarnatione domini MCXCVIII. indictione prima* £go Andreas dei gratia Dalmatie, Chroatie, Rame, Chul- meque dux, confirmo beato Domnio capeliam sancti Moysi et sancti Stephani in Salona, cum omnibus ad eas pertincntibus in perpetuum ; quas olim patres nostri, videlicet Geyza rex et Stephanus eidem ecclesie auctoritate regia concesserunt, statuentes scilicet) ut noD liceat alicui bano vel principi) seu cuilibet ministrorum nostrorum^ hanc nostram confirmationis seriem infringere, vel ei causa temeraria contraire, aut ipsam ecclesiam in aliquo aggrauare^ siue eius iura diminuere. Qui autem aliter facere atteuiptauerit, iratum habeat trinum et unum deum, et nostram indigoationem incurrat. Anno domini nostri Jesu Christi MCXCVIII. bano existente Andrea, Georgio tininiensi episcopo, Michaele traguriensi episcopo, Michaele scardonensi episcopo, Mattheo corbauiensi epi- scopo^ Macharia comite^ Joser meus Henricus ad etatem secundum ordinem supra- scriptum veniret, et per eum omnia, que suprascripta sunt, fuerint obseruata, ipse comes Qsse debet in omnibus superius nominatis, promissionem vobis faciens . . . (secundum)

205

ordinem comitatas, et si non iU conseruaretur per omnia, comitatus ipse in vos et com- mane Veneciarum cura omnibus siipra cnncessia redire debet cum omni plenitudine ra- cionis ad facicndum de omnibus, quicquid v^stre fuerit voluntatis, et ipse insuper vobis et suprascripto comrouni quinquagintas marcas argenti debeat emendare. Nec est preter- mittendum, quod pro eorum omni obseruacione, que sunt super us per ordinem compre- hensa, unus noster semper obaes in Veneciis stare debet, aut de propinquis proximioribus, quos habemus, nisi vestro successorumque vestrorum verbo remaneat. Que omnia supra- dicta ego suprascriptus Vido cum suprascripto Johanne comite, vobis suprascripto do- mino duci vestrisque successoribus et communi Veneciarum me ob«ervaturum secundum ordinem supradictnm promitto, et ita coniiteor me ad euangelia sancta dei firmasse ; et si omnia hec non obseruauero, que sunt superius, ut denotatum est, comprehensa, co- mitatam predictum cum omnibus supra concessis auferre mihi debetis cum omni pleni- tudine potestatis; et insuper cum meis heredibus vobis vestrisque successoribus ot supra- scripto communi marcas argenti quinquagintas debeam emendare.

f Ego Vido veglensis comes, manu mea subscripsi.

f Ego Rugerius Premarino testis.

f Ego Marinus Storlado testis.

f Ego Paternianus de Putheo subdiaconus et notarius compleui et roboraui.

f Ego Pascale Mauro subdiaconus et notarius sicut vidi in matre ita testifico in filia.

f Ego Bartholomeus Gradonicus iudex ut vidi in matre, testis sum in filia.

L. S. Ego Andreas Conrado presbiter et notarius hoc exemplum exemplaui anno domini millesimo ducentesimo primo, mensis octubris, indictione quinta, (nec) minui nec ampliaui, compleui et roboraui.

L. S. Ego Conradus de Johanne sacri palacii et ducalis aule Veneciarum no- tarius, at in predictis instrumentis reperi, sic legi et scripsi et roboraui, nil addcns vel niinaens, nisi forte punctum vel litteram, quod sentenciam mutet, currente anno domini millesimo ducentesimo quinquagesimo sexto, indictione XV, mense februario. .

Ljubid. Lisiine III. 388.

CCLXXin- God. 1199- 10. svibnja- U Zadru.

Sud jsadarshi dopituje Toli opatici i svemu samostanu sv. Marije u Zadru^ zemljiite Brda,

sto ga istomu samostanu darova Kresimir kralj hrvatski.

Anno dominice incarnationis millesimo centesimo nonagesimo nono, mense madii, die X. astante, indictione secunda, Jadere. Temporibus equidem domini nostri Hemerici magnifici regis Vngarie, Dalmatie, Croatie atqne Rame, et Andree viri incliti, fratris eius, ac Nicolai iadertine sedis venerandi archielecti, ac septem consulum. Cum nos, namque Micha Petrizi, Petrizus Vitace, Bitte de Juda et Coscie Gregorii, consules, in plateis post tribunam sancti Petri noui ad diuersorum causas discutiendas et difiniendas reside- remus, tu ToIIia, sancte Marie monialium abbatissa, cum tuo conuentu, per Cosmam, filium Janzi, prescripti monasterii aduocatum, in nostram curiam veniens, contra Vrientem, filiam Cipriani et plures nobiles Jadre, qui terram vestram de Berda inuasam tenebant^

taliter allegasti dicens: fratres, certum eet, quoJ Laurentius, filius Joseph, d prescripti cenobii aduocatus, coram comite Damiano, iilustrls meinorie, cum adhn vobiscum placitauit, et priuilegium Cresimiri regis, bone memorie, quod hal testes OBtendit, et causani ipsam ex iudicuna sententia obtinuit. Quare igitur i terra raonasterii non exitis. Vrientus vero cum ceteris respondentes dicebant, oj esee, que Cosroas fuerat prosecutus, sed quoniam tu abbatissa 8uum priuile^ firmaueras iuramento, sicut tibi fuerat iudicatum, ideo a terra nominata exire nec debemus. Auditis igitur hinc inde partibus, iudicium prenotati coraitia el tali niensura expleuimna. Dedimus namque tibi tuoque conuentui Stephanum d priataldum taliter, ut ipse nominatam terram circumiret, eamque de una villa aicut in priuilegio vegio habebatur, vobis, vestriaque succeBsoribus de terrainc minum assignaret, vosque in possessione ex noatri aententia poneret, et tam Vrientum, quam omnes alios ex inde omnino eiceret, si alicuius veatre moni mento preacriptum vestrum priuilpgium af&rmare possetis Quia vero sicut ex minati priataldi accepimus, Marichna Dragaanni, quondam nurus vestra, aepedictum priuilegium suo sacramento firmauit, vos placitum deuiciase et tam quara omnes contrariam sententiam reportare per sententiam iudicauimus, et hoc perpetuum silentium inposuimus, atatuentes, ut non liceat eis super ead< ullam questioncm mouere, vel voa aliquibua ex inde molestiis in perpetuum Terminatur autem prescripta veatri monasterii terra in hunc modum : In prim! ex parte occidcntis a via puplica, que vadit Nonam, ubi est lapis eiguatus sig Marie inmeraus, eundo veraus boreara recta Hnea uaque ad Bregum, qui eat u rem pirum, et iterum sursum per limitem usque ad spinam collis, ubi est Is eigno sculptus et impositus, et ab inde versus austrum per Spinam collia per tiquam, quouaque pertranseaa primam villam antiquam, ubi sunt pruna plurin inde iterum versus austrum p<;r vitim inter duoa bregos seu limitea positam, aliam villam antiquam, ubi est lapis jnmersua aigno sancte Marie sculptus, a versuB meridiem, recto tramite per vallem inferius in silua quouaque perueuiaa a inaignitum. priori signo et ad viam prescriptam, quc vadit Nonam, et ab in( versuB occidentem, quousque peruenias ad priorem lapidem inaJgnitum, qui villam, que nnper posita est, quodcnmque autem infra prescriptos terminos it aquis habetur, vestrum eat. Acta aunt vero hec et definita, ut prescriptum eai nari curia, ubi hoc acriptum per mannm nostri notarii 6eri precipimus, presei teatibua: prescripto Stefano de Joaeph priataldo, Petro, filio Cipriant, Jacobo '. multis aliia, coram quibuB iudicium nostrum explestis ct sacramentum fieri p

Et ego BlagiiJH, sancte Anastaaie diaconus, et iadertine ciuitatis nots memoriale iudicii scriptum, iusBU preacriptorum consulura et curie ut vidi ct scripai, roboraui et signo consueto aignaui.

Od zdola monogram biijeSnikor B. S. A. N.

Matica u arkivu kala^ericah sr. Marijc u Zadru.

207

CCLXXIV. im 25. svibnja. U Lateranu.

Inocencio III. papa, potvrdjuje samostanu benediktinskomu sv, Petra na Rabu, sav njegov

posjed.

Innocentius etc. Ugoni abbati monasterii sancti Petri de insula arbensi, eiusque fratribus, tam presentibus, quam futuris monasticam vitara professis, in perpetuum. Pie postulatio voluntatis etc. ordo moaasticus, qui secuiidura deum et beati Benedicti regu- lam etc. . . . locum ipsum in qua prefata ecclesia sita est, cum omnibus pertinentiis et appendicibus suis, et terminis, qui sic distinguuntur: Primitus a capite macerie, a monte usque ad riuum, descendendo per riuum usque ad mare, et per mare ad molendina, et ascendendo per montis verticem, et eundo per illum usque ad priora confinia. Ecclesiam sancti Cipriani cum pertinentiis et appenditiis suis, et terminis, qui sic distinguuntur*. A valle obscura usque ad vallem de Trasina, alie tres partes mare circumdant, una cum manumena, omnibusque scopulis, ad istum promontorium subiacentia, et valles que sunt apud saDctum Cypriannm, et alie que sunt apud sanctum Petrum, inter quas saline vestre et piscarie consistunt. Sane noualium . . . liceat quoque . . . Prohibemus insuper . . . Cum autem genernle . . . sepulturam quoque . . jsalva tamen . . . Obeunte vero . . . libertates . . . decernimus . . . salua apostolice sedis auctoritate et dioecesani episcopi canonica iustitia. Si qua igitur . . .

Datum Laterani per manum Rainaldi domini pape notarii, cancellarli vicem agentis VIII. hah iunii, indictione secunda, incarnationis dominice anno MCXCIX. pontificatus vero domini Innocentii pape tertii, anno secundo.

U Farl. Illyr. Sacr. T. V, p. 238 2alibo2e veoma ostedeno priobdeno.

CCLXXY. 1199. 29. lipnja.

Prilikom ^itanja mise na dan sv. Petra i Pavla po opatu lokrumskom, u nad- biskupiji dubrova6koj, prije nego bi 6itano evangjelije, izjavise muogi plemici dubrovacki da odstupljuju redenomu opatu sva prava na crkvu sv, Marije od Racata.

Iz rukopisa: Spoglio delle scritturc di Lacroma rkp. g. 1634.

CCLXXVL 1199. 11. srpnja U Fanu.

Dubrovcani utanacnju mir s gradom Fanom.

■

In Christi nomine. A natiuitate eius sunt anni millesimi, centesimi, nonagesimi noni. Indictio secunda. Fani, undecimo die introeunte mense iulii, tempore Innocentii pape pontificatus eius anno secundo, Petrus Peri dei gratia fanensis potestas. Nouerit tam presens etas, quam futurorum posteritas, nos habito prudentum fanensium consilio, firmam ac perpetuam pacem per nobilem fanensera ciuera Quiduciura Lenzari nomine et in anima totius populi fanensis, ciuibus Ragusie seu siracusane ciuitatis et eiusdem ciaitatis iurisdictioni subpositis, facere iurasse istius et dicte ciuitatis longeuam amicitiam,

14

208

sicut a nostris ciuibus accepimus, recolentes, statuentes, quod nos dicte ciuitatis homines ad nostram ciuitatem venientes, stautes et redfuntes in genefali consilio sub nostra pro- tectione ac defensione iurato pro posse suscepimus, ac res eorum manutenere. Si quis vero hausu temerario prefate ciuitatis homines ac maxime negotiatores ad nostram ciui- tatem- venientes vel res eorum offenderit, vel molestauerit, sciat se in bannum facultatum suarum omnium ac fanensis populi indignationera ad tantum excessum ulciscendura in~ cursurum. Interfuerunt Uguicio Jordani, RaineriuS) de Rupa, Johannes Rustici, Juaius Periti, Carletius masarius comunis, Georgius, Gurceo Lambertini, Federicus eius frater, Viuiamus Mattei, Dominicus Nicole, Jordanus eius frater, Rainaldus Ugolini, Ugonis, Robertus Guiducii et alii quara plures.

£go Fortinus imperialis aule notarius et nunc Janensis. ciuitatis notarius, scripsi et absolui.

Matica pisana na malenom komadicu pergamene, cuva se u c. kr. dvorskom arkivu u Becu medju pismi dubrovackimi, prem da po svoj prilici ovamo nespada, nego se valjda prote^e na si- rakuzanski grad Ragusu, utemeljen od Dubrov6anah.

CCLXXm 1199. 12. srpnja. IT Lateranu.

Inoceneio III. papa, nalaze hishupu kninskomu i skradinskomu kao i opatu trogirskomu, da povede ietragu proti biskupu hvarskomu izabranomu nadbiskupu eadarskomu,

Innocentius episcopus etc. Venerabilibus fratribus . . . tiniensi et . .-. scardo- nensi episcopis, et dilecto fiiio . . . abbati traguriensi; salutem etc. Constitutus in pre- sentia nostra venerabilis frater noster M(icbael) dictus farensis episcopus sua nobis assertione monstrauit, quodcum venerabilis frater noster N(icolaus) farensis episcopus electus fuisset in archiepiscopum iadertinum. asserens electionem suara fuisse per sedem apo- stolicam confirmatam, ad iadertinam transiuit ecclesiam, et in ea tamquam archiepiscopus ministrauit. Postmodum autem ad farensem accedens ecclesiam, cepit de substituendo sibi in eamdem ecclesiam pastore tractare, volens in eam intrndere M. diaconum ecclesie iadertine, prinoipe terre alium ibidem intrudere raoliente. Propter quod clerus et populus farensis conuenientes in unura, credentes dictum episcopum ad iadcrtinam ecclesiam auctoritate sedis apostolice transiuisse, dictum M. in pastorera concorditer elegerunt, et electionem factam dilectia filiis spalatensi capttulo presentantes, eara confinnare obtinue- runt, et eleetum suum per suffraganeum (suffraganeos) spalatensis ecclesie consecrari. Postraodum autem prefatus N. fare: sis episcopus a nobis ad venerabiles fratres nostros polensem, absarensera et arbensem episcopos iitteras irapetrauit: a quibus licet propter causara suspicionis idem episcopns appellasset, ipsi nichilominus, sicut ei fuit in via suggestura, excomniunicationis sententiara protulerunt; propter quod ipsura ad sedem apostolicara venientem fecimus ad raaiorem cautelani absolui. Constitit autem nobis, quod licet dictus N postulatus fuerit in ecclesiara iadertinara, postulatio tamen eius nondum fuit per sedem apostolicara approbata Suggestum etiam nobis fuit per litteras et nuntios eius, quod cum ladertum, unde oriundus fuerat, ad domum propriam accessisset, et in iadertina ecclesia non tamquara archiepiscopus, sed tamquara archidiaconus ministraret^ dictus M. in locum viuentis irrepsit, et in farensem ecclesiam teraere se perraisit in- rudi. Propter quod de mandato nostro per memora^os episcopos excommunicationis fuit

209

vincalo innodatus. Quia vero siue memoratua episcopus tetAere transiuerit ad ecclesiam iader- tinaro, siue ipsam tamquam ipsius archidiaconus visitarit, antequam farensis ecclesia iiiisset ab eo anctoritate sedis apostolice absoluta, per electionem canonicam alium sibi episcopnm non poterat copuiare, eidem episcopo dedimus in mandatis, ut a farensi ecclesia omnino recedat, iiec se nominet farensem epum., sed ad spalatensem canonicam, unde assuinptus fuerat, si voluerat, reuertatur. - Quia vero farensis ecclesia, iusto forsan errore decepta, credehs videlicet ipsum episcopum ad iadertinam ecclesiam de mandato ecclesie romane transisse, in hunc contulit sua vota, et ipse occasione simili circumuentus consensit in eam : discretioni vestre per apostolica scripta mandamus, quatenus, sublato appellationis obstaculo, inquiratis diligentius veritatem, si prefatus N. farensis episcopus postulationem snam asseruit per sedem apostolicam approbatam , si ad iadertinam ecclesiam omnino transiuit, si in ea se habuerit ut electus, si de substituendo sibi pa- store in ecclesia farensi tractauit, ut de hiis et aliis per litteras vestras certiores effecti melius in ipso negotio procedamus. Quod si omnes hiis exequendis nequiueritis interesse, duo vestrum ea nichilominus exequantur. Datum Laterani IIIL Idus lulii, pontificatus nostri anno secundo.

Theiner. Mon. Vet. Slav. Merid. T. I. str. 8. Farlati V. 67.

CCLXXVIII. 1199. 14. srpnja. U Lateranu.

Inoeeneio III. papa^ nalaSe kaptolu spljetskomu, neka se pobrini za hiskupiju hvarsJcu,

Innocentius episcopus etc. Dilectis filiis. capitulo spalatensi, salutem etc. Cum venerabilis frater noeter M. dictus farensis epiBcopus venerabilem fratrem nostrum N. farensena episcopum assorentem : postulationem suam esse per sedem apostolicam appro- batam transisse proponat ad ecclcsiam iadertinam, et in ea ut archiepiscopum ministrasse, et in farensi ecclesia alium sibi substituere voluisse, se vero ad farensis ecclesie re- giraen fuisse, illo transeunte, vocatum ; prcfatus vero N. episcopus ad ciuitatem iader- tinam, unde fuerat oriundus, non transisse, sed accessisse proponat, et in ea se non archiepiscopum, sed archidiaconum ministrasse, ac dictum M. farensem se in ecclesia farensi fecisse intrudi, et nos inquisitionera horum duxerimus coramittendam: sollicite voluraus prccauere, ne interira in eadera farensi ecclesia aliquid in spiritualibus vel teraporalibus detrimentura incurrat Ipsam ergo vestre sollicitudini comraittentes, donec aliud statuiraus, discretioni vestre per apostolica scripta raandamns, quatenus taliter ipsi prouidere curctis, quod occasione controuersie huius aliquod dispendium non incurrat. Datum Laterani II. idus iulii, pontificatus nostri anno secundo.

Theiner. Mon. Vet. elav. merid. T. I. p. 9.

CCLXXIX. 1199. 25. kolovoza. U Jakinu.

Dubrovdani utanacuju mir s Jakinjani.

In nomine patris et filii et spiritus sancti, amen. Pleo sunt capitula pacis com- posite, et componende, et firmande inter Bonum baronem potestatem Ancone ex una

210

parte, et Kalendam nuntium ragusinum et comune eiusdem ciuitatis ex altcra parte: Imprimis iurabunt pacem firmam tenere et non remouere; et iurabunt Anconitani Ra- gusinoB et res eorum in Ancona et in tota eorum fortia saluare et defendere bona fide sine fraude; et contra: ai vero aliquis Anconitanus offenderet Raguseum vel Raguseus Anconitanum, hec pax firma maneat; offensus petat iustitiam a iudice ciuitatis cui per- tinet offensor; et eam intra XXX. died ol^tineat. Et hec omnia iurabunt obseruare bona fide sine fraude, et hoc sacramentum debent facere CC boni homines sine fraude ex una parte, et CC ex altera. Et si quod debetur ex una parte, ut ex illa homines, quod debetur, valeant debitum repetere secundum supradictum modum. Facta sunt hec in ciuitate Ancone, anno MCXCVIIII. indictione II. VIII. kalendas septembris.

Matica u c. kr. dyorskom arkivu u Be^u, medju pismi dubrova^kimi, gl, Ljabi<$, Listine I. 19.

CCLXXX. im 7. rujna. U Lateranu.

Inocendo II L papa, nalaSe Ivanu nadbiskupu dukljanskomu i barskomu^ neka B, biskupu svadskomUy okrivljenomu radi ubijstva, koj se radi toga prem da nekriv odrede biskupske casti,

naenadi njeku podporu od dohodakdh reiene biskupije.

Innocentius episcopus etc. Venerabili fratri (Joanni) antibarensi archiepiscopo, sa- lutem etc. Cum accessisset nuper ad apostolicam sedem venerabilis frater noster B. soacensis episcopus, super eo quod dicebatur de homicidii crimine infamatus, coram nobis et fratribus nostris misericordiam sedis apostoiice supiiciter implorabat. Cum autem nobis de facti serie non constaret, de processu ipsius a dilectis fiiiis I. capellano et S. subdiacono nostris^ qui rei veritatem plenius cognouerunt, dum in partibus Dioclie lega- tionis officio fungerentur, inquisiuimus diligenter : ex quorum assertione tenuimus, quod cum ingressi prouinciam Dalmatie superioris fuissent, a raaiori parte cleri et populi soa- censis de reatu homicidii dictum inuenerunt episcopum infamatum. Cum autem ad ipsius ecclesiam accessissent, in presentia eius cleri et populi soacensis infra missarum sol- lempnia quidam de ciuibus S. nomine libelium ipsis accusationis porrexit, asserens se testibus probaturum, quod epis^opus reus esset homicidii perpetrati. Episcopus vero per instrumentum purgationis oblatum, quo iurasse cum duobus cpiscopis dicebatur, se nec fecisse illud, nec fieri precepisse, innocentiara suam ostendere satagebat; quod tam tua quam illorum episcoporum assertione, qui compurgatores dicebantur, fuisse falsum rep- pererunt, cura nuUum a compurgatoribus fuerit exhibitum iuramentum. Unde causam ipsara, ut populi scandalum sedaretur, duxerunt iuris ordine pertractandam, et per re- ceptionem testium productorum in concilio apud Antibarum congregato voluerunt per confessionem ipsius inteliigere plenius veritatero ; cuius fuit tale responsum, quod nec fecerat, neque preceperat fieri homicidium perpetratum, et tam accusatores quam testes inimicoB suos existere capitales. Et cum homicidiura a T. et I. presbiteris assereret per- petratum, obiectum fuit ei ab accusatore predicto, quod prescriptum T. in presbiterum ordinarat, in quo se confessus est peccasse. Verum cum dicti legati pariter pertractarent super hiis, que coram eis fuerant actitata, die sequenti mitrara eis et anulura in tua et episcoporura presentia^ qui cdnuenerant ad conciliura, resignauit, que ab eisdem aliquot

211

dies repetiit, asserens se ob hoc velle ad sedem apostolicam proficisci ; cui et adversariis pariter datis diraissoriis, certus fuit a iam dictis legatis termiuus assignatus. Ceterum inter alia, que dictus episcopus in nostra et fratrum nostrorum presentia recognouity confessus est et non negauit se prefatum T. in presbiterum ordinasse, postquam iosum reatum homicidii audierat et crediderat commisisse; cuius factum, cum famiiiaris esset ipsius, non poterat penitus ignorare. Cum ergo secundum apostolum epus. bonum testi- monium debeat et ab hiis qui sunt iutus, et ab hiis qui sunt foris habere, qui ad curam positus aliorum in se ipso debet ostendere, qualiter alios in domo domini oporteat con- uersari, nec perferens memorandi criminis labem, lucidam gerat sacerdotii dignitatem; nos attendentes, quod satius sit domino in inferiori ministerio deseruire, quam graduum sublimitatem appetere cum scandalo aliorum, episcopum ipsum monuimus diligenter, ut postquam episcopalia insignia resignarat, citra pontiiicale fastigium creatori suo deuotum impenderet amodo famulatum'; quod in humilitatis spiritu et contritu animo visus est acceptasse, unde ipsius propositum dignis laudibus commendamus. Ceterum quoniam non sine nostro et cleri posset opprobrio mendicare, cum de prouisione ipsius propter locorum incertitudinem deliberare prouide non possemus; ad petitionem ipsius fraternitati tue duximus apostolicas litteras destinare, precipiendo mandantes, quatenus de soacensis episcopatus prouentibus ei competenter in necessariis facias prouideri, ne pro defectu temporalium rerum propositum cius valeat impediri. Et quoniam quidam coram te pro- priis nominibus designandi eum dicuntur rebus propriis contra iustitiam spoliasse, alii vero manus in eum SHcrilegas iniecisse; volumus et roandamuS]^ ut si rem ita inueneris se habere, et primos ad ablata reiidenda in integrum, appellatione remota, compellas, et alios excommunicatos publicc nuncies, et sicut excommunicatos tamdiu facias euitari, donec paaso iniuriam satisfecerint competenter, et ciim tuarum testimonio litterarnm ad sedem apostolicam venerint absoluendi. Datum Laterani VII. idus septembris.

TbeiQer mon, vet, alav. merid, T. I. str, 9. Mausi. XXII. p. 706.

CCLXXXI. 1199» 3. prosinea. U Lateranu.

Inocencio 111, papa^ nalaze Nikoli novoizabranomu nadbiskupu zadarskomu^ da dodje sa vi$e kanonikah u Eim, ako ho6e da ga u dasti potvrdi i da mu podieli plaSt.

Mirari cogimur et moueri, quud sicut a multis accepimus, tu regimen ecclesie iadertine sine mandato sedis apostolice, irreuerenter assumere presnmpsisti ; licet enira clerici ecclesie iadcrtine eum sue ciuitatis nunciis ad nostram presentiam accessissent, et nobis tam ex rclatinnc ipsorura, quara litterarum inspectione, quas tulerunt, patuisseti quod in iadertinnui archicpiscopura elcctus fueras, irno verius postulatus ; quia tamen etdi de raodo postulationis possemus reddi per easdem litteras certiores, de persona tua nobis non poterat fieri certa fides, nec examinare debebamus absentem ; eis de consilio fratrum nostrorura decreuiraus respondere, ut aliqui de canonicis eiusdem ecclesie nostro se conspeetui presentarent, ut de studiis postulationum et de meritis postulati certiores effecti; securius in ipso negotio procedere valereraus, adiicientes, quod licet episcoporum translatio ad solura pertinet roraanura pontificem, quia taraen ad venerabilem fratrem nostrum patriarcham gradensem consecratio iadertini electi noscitur pertinere^ cum de

212

beneplacito nostro procederct, ut tibi pallium coDfereaius, et tu nobis iuramentum fide- litatis prestares, te procul dubio faceremus dicto patriarche gradensi professionem cano- nicam et debitam obedientiam exhibere. Sed ipsi nuncii tales noluerunt litteras repor- tare, quibus reuersis sine mandato nostro, ecclesie iadertine diceris regimen assumpsisse, et in ea tam temporalia^ quam spiritualia administrare ; quia vero graue nimis est, quod de tua presumptione proponitur, nec subito volumus damnationis sententiam iaculari, fraternitati per apostolica scripta mandamus, et districte precipimus, quatenus intra duos menses, post susceptionem presentium, cum competenti numero canonicorum ecclesie iadertine, iter aripias ad sedem apostolicam veniendi, redditurus nobis super excessu quem prediximus, rationem. Ita quod si culpabilis inuentus non fueris, (Sum nobis de postulatione canonica, et persone tue idoneitate constiterit, translationis gratiam, et pal- lium recipere merearis; postmodum debitam nobis fidelitatem et dicto patriarcbe gra- densi professionem canonicam impensurus ; alioquin ex nunc te noueris ab of&cio pon- tificali suspensum, et nos canonicis iadertine ecclesie dedisse firmiter in mandatis, ut aliam personam idoneam canonice sibi eligant in pastorem. Datum Laterani III. nonas decembris«

Farlati Illyr. eacr. T. V. str. 68, Theiner. Mon. vet. Slav. merid. I. str. 3,

CCLXXXII, 1199. 28. prosinca, U Lateraim.

Inocencio III. papa, pozivlje nadbiskupa i ostale svedenike crkve dubrovadke, da ieterdesetu

stranu svoga dohodka doprinesu na pomoc rata za svetu zemlju,

Innocentius episcopus seruus seruorura. Dei venerabilibus fratribus ecclesie ragusine archiepiscopo et suflFraganeis eius, et dilectis fiHis abbatibus, prioribus, decanis, archi- diaconis, et uniuersis clericis tam subditis, quam prelatis in ragusina prouincia consti- tutis salutem et apostolicam benedictionem. Graues orientalis terre miserias, et necessitates urgentes iam potius, peccatis exigentibus, deflere cogimur, quam referre, cum ad eum statum, si tamen status dicendus est casus, quod dolentes dicimus, eadem terra deuenerit, ut nisi citius ipsius fuerit necessitati succursum, et occursum conatibus paganorum, pauci Christiani, qui se defensioni hereditatis domini et crucifixi obsequiis deuouerunt, hostiles sagittas sui sanguinis effusione inebriaturi credantur, et paganorum gladios suis iugulis placaturi. Reliquiis desolationis illius terre sine spe humani subsidii perdendis totaliter, et ab hostibus occupandis nemo est, qui subueniat, cum de partibus illis pene omnes iam redierint peregrini. Id autem hactenus dominus Jesus Christus, ut probaret adhuc fortius fidem nostram, et intelligeret plenius, qui sunt eius, misericorditer impediuit manus eorum in ipsos conuertere, et eos inter se multiformiter discordantes pcrmittens ad inuicem deseuire, ut Christianis interini ad ipsius terre subsidium excitatis, facilior da- retur facultas recuperandi perdita, et de hostibus triumphandi. Recepimus enim litteras venerabilium fratrum nostrorum • • . antiochensis et . . . ierusolimitani patriarcbarum, archiepiscoporum etiam et episcoporum utriusque prouincie, similiter et cariss. in Christo filiorum nostrorum A. ierosolimitanorum, et L. armeniorum regum illustrium, et dilecto- rum filiorum . . . et . . . magistrorum ierosolimitanorum hospitalis et militie templi, aliornmque multorum ipsius terre miserias et necessitates plenius exponentes, et postu-

218

lantes snbBidiam diutius expectatum, cum plus ibi sperent dante domino pancoB hoc tempore proptcr Saracenorura discordiam profuturos; quam faactenus copiosus exercitas profuisset. Adjectu%i est etiam, quod cum iam inter •Saracenos de pace tractetur, si prius quam subueniatur ierosolimitane prouincie, inter eoB fuerit concordia reformata, nisi dens solus resistat, cum sit viris et viribus pene penitus destituta, non erit, qui eorum possit violentiam cohibere. Nos orgo cum fratribus nostris, ascitis etiam episcopis, et aliis viris religiosis apud sedem apostolicam existentibus^ de ipsius terre subuentione tractantes, ne videremur onera grauia humeris iroponere subditorum, que digito etiara Qioaere nolumus, dicentcs tantum, et aut nihily aut modicum facientes, ut a nobis ad vos, et a vobis ad laicos benefaciendi deriuetur exemplum, eius exemplo, qui cepit facere et docere; decimam partem omnium reddituum, et prouentuura nostrorum curaui- mas subuentioni orientalis prouincie doputare, subtrahentes tion modicum necessitatibus nostris, quibus cum grauiores sint solito, et ob hoc exigant grauiores expensas, nostre non safficiaut facultates^ ut ei, etsi nihil largiremur de proprio, inodicum saltem retri- bueremus de suo, qui nobis sua miseratione tribuit uniuersa, et ut non solum .in rebuS; verum etiam in personis necessarium terre subsidium destinemus, dilectos filios nostros S. tit. 8. Praxedis presbyterum, et P. sancte Marie in via lata diaconum cardinales, apo- stolice sedis legatos, quibus iam pridem imposuimus signum crucis, illuc proposuimus destinare, qui exercitum domini, vices nostras exequendo, precedant, et ad eos tanquam ad unum caput uniuersi recurrant.

Verum quia id quasi raodicum, imo vere modicum ad tot necessitates ipsius prouincie sufficere nullatenus reputaraus, uniuersitati vestre per apostolica scripta man- damus, et ex parte dei omnipotentis in virtute spiritus sancti sub interminatione diuini iudicii districte precipimus, quatenus singuli vestrum saltem quadragesimam partem omnium ecclesiasticorum reddituum, et prouentuum suorum, prius tamen deductis usuris, quarura solutio vitari non possit, in subsidium terre sancte conuertant; oranibus clericis, tam subditis, quam prelatis, qui quadragesimam ipsam sponte et fideliter soluerint, de dei omnipotentis misericordia, et beatorum apostolorum Petri et Pauli auctoritate confisi, quartam partem iniuncte sibi poenitentie relaxantes, dummodo nulia fraus interueniat, et pia deuotio suffragetur. Sciat autem se culpabiliter durum, et dure culpabilem, qui tantillum subsidium in tanta necessitate creatori, et redemptori suo negauerit exhibere^ a quo corpus et animam et uniuersa bona, que habet, accepit, et nos qui licet indigni vices eius exercemus in terris, huias culpe duritiam nullatenus dissimulare possamus ; nec aliquo roodo credatis, quod per hoc in dispendium vestrum legem vobis imponere intendamus, ut a vobis imposterum quadragesiraa quasi debita, vel consuetudinaria exi- gatur, imo vobis nullum ex hnc preiudicium voluraus generari, qui tante necessitatis articulum nobis, et vobis superuenissse dolemus, et quod similis de cetero non contingat optamus. Volumus etiam, et nihilomiDUs vobis precipiendo mandamus, quatenus vos fratres, archiepiscope, et episcopi, in metropdlitana ecclesia, vel si hoc ibi propter hosti- litatem, vel aliud euidens impedimentum fieri non poterit, in duobus vel tribus locis ragusiensis prouincie, sine dilatione conuenire curetis, et inter vos iuxta forroam mandati apostolici de ipsius terre subuentione tractare, et post reuersionem suam quilibet vestrum in aua diocesi conciliura conuocet sine raora, auctoritate nostra precipiens abbatibus et prioribus tam exemptis, quam aliis, archidiaconis et decanis, iet uniuersis omnino clericis in eius diocesi constitutis, iusta estimatione prouentus et redditus buob taxent, et infra

214

tres menses post factam eis deDunciationem, quadragesimam partem valoris eorum sub ipsius episcopi testimonio, et aliquot virorum religiosorum, adhibitis nihilominus ad cau- telam aliquibus laicis fidelibus; et discretis^ in locum idoneum eiusdem diocesis non differant consignare, quod et nos vobis, fratres archiepiscope et episcopi, sub eadem districtione mandamus. Ab hac autem generalitate raonachos cistercienses, premostratenses canonicoS; eremitas grandiraontenses, et cartusienses excipimus, quibus super hoc mandatum iniunglmus speciale. Nolumus autem, ut ii, qui redditus suos et prouentus diligenter estimare curauerint, premisse transgressionera districtionis incurrant, siquidem non ex certa scientia, sed ignoranter potius quadragesirae forte aliquid subtraxerint, dum tamen> postquam recognouerint defectum suum, quod minus soluerint, plenarie recompensent. Si quis auteni; quod abii^it, quadragesime persoluende aliquid ex certa scientia subtraxerit, cum digne satisfecerit, ab huius transgressionis debito penitus sit immunis. Nec miretar quisquam, aut etiam moueatur, quod hoc sub tanta districtione precipimus, cum summa necessitas id exposcat; nam etsi voluntarium esse debeat diuine seruitutis obsequium, legimus tamen in euangelio de inuitatis ad nuptias, dominum precepisse, ut corapellerentur intrare. Mandamus preterea, ut vo3, fratres archiepiscope et episcopi, quadragesimam ipsam per vestras dioceses instanter exactam et collectam fideliter faciatis iuxta pre- dictam formam in tuto loco deponi, suinmam omnem per vestras litteras et speciales nuncios nobis, C[uam citius fierl poterit, expressuri. Ad hec in singulis ecclesiis truncum concauum poni precipimus, tribus clauibus consignatum, prima penes episcopum, secunda penes ecclesie sacerdotem, tertia per aliquera religiosum laicum conseruandis, et in eo fidelis quilibet, iuxta quod eorum mentibus dominus inspirauerit, suas eleemosjnas de- ponere in remissionem suorum peccatorum raoneantur, et in omnibus ecclesiis semel \n hebdomada pro remissione peccatorum, et presertim offerentium, missa publice decante- tur, Concedimus autem vobis, fratres archiepiscope et episcopi, ut circa eos, qui de bonis Buis terre sancte voluerint subuenire, de discretorum virorum consilio, qualitste perso* narum, et rerum qualitate pensatis, et considerato nihilominus deUotionis affectu, opus iniuncte poenitentie commutare possitis in opus eleemosyne faciende. Volumus insuper ut adhibitis vobis, ubi poterunt inueniri, duobus fratrlbus, uno ierosolimitano hospitalis, et alio militie templi, aliisque religiosis laicis et discretis militibus vel aliis bellatoribuSy qui signum dominice crucis assumpserunt, si in suis non poterunt sumptibus transfre- tare, congrua de eadem summa stipendia ministretis, sufficionti ab eis cautione recepta, quod in defensiono terre orientalis per annum vel amplius iuxta quantitatem subsidii commorentur, et si, quod absit, in via decesserint, susceptum subsidium non in alios usuB conuertant, sed reddant potius in stipendia bellatorum, qui etiam cum redierint, non prius absoluantur a prestita cautione, quam litteras regis vel patriarche, aut iero- solimitan, hospital. vel militie terapli raagistri, aut etlam legati nostri vobis exhibuerint, de mora ipsorum testimoniura perhibentes. Quia vero summa necessitas exigit, et com- munis requirit utilitas, ut populus christiaQUs non solum in rebus, sed etiam in personis contra paganos in succursum terre sancte sine dilatione succurrat, fraternitati vestre per apostolica scripta precipiendo mandaraus, quatenus ad exhortandos et inducendos fideles per vos ipsos et alios viros idoneos prudenter et diligenter instetis, ut qui Bufficientes fuerint ad bellum domini preliandum, in nomine domini Sabaoth, signum crucis assumant; alii vero iuxta suarura sufficientiam facultatum pias eleeraosjnas largiantur. Nos enim de dei misericordia et beatorum apostolorum Petri et Pauli auctoritate oonfisi ex illa,

215

qtiam deus nobis licet indignis ligandi et soluendi contulit potestate; omnibus, qui labores huius itineris in personis propriis subieHot et expensis, plenariam peccatorum suorum, de quibus cordis et oris egerint poenitentiam, veniam indulgemus^ et in retributione iustorum salutis eterne poUiceraur augmentum. Eis autem, qui non in personis propriis illuc accesserint, sed in suis tantum expensis iuxta facultatem, et qualitatem suam, yiros idoneos destinarint iiluc per annum moraturos ad minus; et illis similiter^ qui licet in alienis expensis, in propriis tamen personis assumpte peregrinationis laborem impleuerint, plenam suorum concedimus veniam peccatorum. Huius quoque remissionis volumus esse participes iuxta quantitatem subsidii et deuotionis affectum omnes, qui ad subuentionem ipsius terre de bonis s^uis congrue ministrabunt. Personas insuper ipsorum, et bona eorum, ex quo crucem susceperint, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, nec noQ sub archiepiscoporum et oranium prelatorum ecclesie dei defensione consistant, sta- tuentes, ut, donec de ipsorum obitu vel redditu certissime cognoscatur, integra maneant et quieta consistant. Quod si quisquam contra presumpserit, per censuram e^clesiasticam appellatione postposita compescatur. Si qui vero proficiscentium illuc ad prestandas usuras iuramento tenentnr ■Jidstricti, vos fratres arschiepiscope et episcopi, per vestras dioceses creditores ^orum, sublato appelationis obstaculo, eadem districtione cogatis, ut eos a saoramento penitus absoluentes, ab usurarum ulterius exactione desistant. Quod si quis- quam creditorum eos ad solutionem coegerit usurarum, eum ad restitutionem earum, Bublato appellationis obstaculo, districtione simili compellatis. Judeos vero ad remittendas ipsis usuras per secularem compelli precipimus potestatem, et donec eas remiserint, ab uniuersis Christi fidelibus tam in mercimoniis, quam aliis per excommunicationis sententiam eis iubemus comraunionem omnimodam denegari. Horum autem vos, fratres archiepi- scope et episcopi, singulos in suis diocesibus executores esse volumus ct mandamus, que tam diligenter et fideliter exequamini, ut in districto nouissime discussionis examine, cum adstabitis ante tribunal Christi, dignam debeatis reddere rationem.

Datum Laterani V. kal. ianuarii, pontificatus nostri anno aecundo. Ballarium Ragusanum MSC. p. 56.

CCLXXXIII. 1199.

Vukanj kralj dukljanski i dalmaiinskiy podlagie se crkvenoj vlasti stolice rimskej javljajtici

vjedno papij kako je han bosanski Kulin sa svojom suprugom i sestrom, udovom knem Miro-

slava, kao i sa mnogimi rodjaci i 10,000 podloznikah primio vjeru bogomilsku, s toga moli

papUf neka prisili kralja ugarskoga da recene nevjernike i$ svoga kraljevstva protjera,

Beatissimo atque sanctissimo patri et domino Innocentio dei gratia sacrosancte romane ecclesie summo pontifici et uniuersali pape, W(ulcan) eadem gratia Dioclie atque Dalmatie rex, salutem et deuotionis effectum. Venientibus ad nostratn presentiam domino lohanne capellano et domino S(imeone) religiosis et discretis sancte catholice et apostolice sedis legatis, amodo iocondati sumus: quia sicut solis splendor in virtute sua radians totum orbem videtur illustrare, ita illorum sancta et salubri predicatione totum regnum nostrum creditur fore iliustratum. Unde merito dicimus: Illustrauit nos oriens ex alto. IUorum

£16

itaqae probitate et scientia nos informati, deo et paternitati vestre innuroeras grates re^ pendere curamus, quia tales ad nos misistisy quales in voto semper habuimus suscipieD- dos, diuino munere preditoS; quia omne datum optimum et omne dunum perfectum de- sursum est. Presentatis igitur litteris vestris intelleximuS) quia postulationibus nostris apostolatus vestri beatitudo misericorditer acquieuit. Unde nos cum magna animi deuo- tione percepimus, ut per totum regnum nostrum omnia, que secundura deum sunt, or- dinent et confirment; que autem contraria sunt, iuxta illud propheticum euellant et de- struant. Accedentes itaque ad locum, ubi antiquitus concilium ceiebrari solitum fuit, sanctam synoduin celebrare studuerunt, de viciis et virtutibus subtiliter disserentes, in communi deo et beatissime Marie perpetue virgini, et beato Petro apostolorum principi, necnon et apostolatui vestro laudum preconia persolueqtes. Interea nouerit paternitas vestra; quia augustali stemmate undique insignimur, et quod gloriosius et beatius est, vestri gcnerosi sanguinis affinitatem habere cognouimus. Igitur innotescimus, quia in voto habuimus nunc legatos nostros ad pedes beatitudinis vestre transmittere ; sed quia terram illam turbatam esse audiuimus, facere non potuimus; quia vcstris legatis ubique debita reuerentia exhibetur, sed nostri, dum illuc ire vohierint cum magna honoris magnificentia, dampna forsitan aut exicium patientur. Sed dum oportunum et congruum tempus aflPuerit, honorificentius faciemus, quia sancte exhortationis vestre verba perfe- rant, que dulciora nobis sunt super mel et fauum. Siquidem spcrantes et certum tenentes, quia ex quo vicarius domini nostri Jhesu Christi existis, ipse per te nobis aditum regni celcstis aperire dignetur; et quia nullo in hoc seculo indigemus, multum rogamus, ut pro nobis peccatoribus preces ad dominum fundatis. Demum vero paternitatem vestram nolumus latere, quia heresis non modica in terra regis Ungarie, videlicet Bossina pul- lulare videtur, in tantum quod peccatis exigentibus ipse ban Culinus cum uxore sua et cum sorore sua, que fuit defuncti Mirosclaui chemensis (uxor) et cum pluribus consanguineis suis seductus plus quam decem milia Christianorum in eandem heresim introduxit. Unde rex Ungarie exacerbatus illos ad vestram presentiam compulit venire a vobis exami- nandos. Illi autem simulatis litteris redierunt, dicentes a vobis concessam sibi legem. Unde rogamus, ut regi Ungarie suggeratis, ut eos a regno suo euellat tamquam zizania a tritico.

Theiner Mon. vet. slav. mer. T. I. str. 6.

CCLXXXIV. 1199.

Stjepan Nemanjay veliki zupan srbshi pise Inocenciju IIL papi da 6e ostati uvjek vjeran stolici rimskojy kao §to mu bijase i otac, i da 6e do skora svoje poslanike poslati u Uim.

Innocentio dei gratia summo pontifici et uniuersali pape romane ecclesie beatorum apo- stolorum Petri et Pauli, S(tephanus) eadem gratia et sancta oratione vestra raagnus iuppanus totius Seruye, salutem tamquam patri suo «pirituali. Litteras sanctitatis vestre recepimus et bene intelleximus, et que venerabiles legati vestriy scilicet I(oannes) capellanus et Symon subdiacouus, tam in litteris quam in ore eorum narrauerunt nobis. Gratiamur itaque magne sanctitati vestre, quia non tradidisti nos in obliuionem filios tuos, sed recordatus es de nobis. Nos autem semper considcramus in vestigia sancte romane ecclesie, sicut

217

bonc meinorie pater meus, et preceptum sancte romane ecclesie semper custodire, et in proximo legatos nostros vellemus transmittere ad sanctitatem vestram. Nos autem locuti sumus dictis venerabilibus tuis leg^ttis, quoniam ipsi cum ore eorujn narrabunt sancti- taii vestre eloquia mea.

Theiner. Mou. slav. iner. T. I. str. 6.

CCLXXXV. 1199.

Inocendo II L papa, preporuda Vukanu kralju Dalmacije i Dukle^ svoje poslanike i poSilje

pla§t nadbiskupu dukljanskomu,

Innocentius episcopus seruus seruorum dei. Vulcano illustri regi Dalmatie et Dioclie salutera et apostolicam benedictionem. Ut vobis euangelica doctrina clarius elu- cescat, iusta a tua nobilitate facta supplicatione, de fratrura nostrorum consilio et assensu, ad tua regna dilectos filios^ Joannem capellanum et Simonem subdiaconum nostros de- legare statuimus, in quorum scientia et virtute a nobis et fratribus nostris plene cog- nitis plurimum contidimus. His igitur nostris apostolicis litteris committimus, quatenus eoB benigne accipias, et humiliter tractes, et quidquid ab eis^ iuxta dei et iuris disposi- tionem fuerit statutura, omni cum submissione admittas et absque ulla contradictione obserues; ut quando deo annuente ad nostram redeant presentiam, magnos tue deuo- tionis et christiane pietatis affectus referendo, ecclesia romana cum omni efficacia et cura, tua HUgmenta procuret. Habuerunt enim a nobis in mandatis, ut in te et regno tuo apostolorum doctrinam excitando, quidquid reformatione dignum inuenerint, reforment, teque cum sede apostolica, uti membrum cum suo capite, conformem reddant, in illius deuotione et obedientia confirmando. Per eosdem nostros legatosvenerabili fratri nostro archiepiscopo Dioclie pallium, in quo plenitudo pontificie dignitatis confertur, mittimus, quo mediacte, in partem nostre solicitudinis et cure vocatus, sui muneris debitum quam facilime adimplere possit. Datum (? po svoj prilici mjeseca sieCnja g. 1199.)

Pej^r. Cod. dipl. E. H. T. VII. vol. V. p. 147.

CCLXXXVI. 1199.

Vukan kralj dalmatinski i dukljanski^ eahvaljuje se papi Inocenciju III. za poslane mu iz

liima poslanike.

Beatissimo et serenissimo patri et domino Innocentio, domini nostri gratia ro- mane ecclesie pontifici et pape uniuersalis orbis.

Cum ad nostrara presentiara dorainus Joannes cappellanus et dominus Simon, viri religiosi et discreti, sedis apostolice legati peruenerint, non exiguara consolationem et letitiam accepimus. Qiiia queraadraodura sol suo lumiue et virtute uniuersum orhem illuminat, ita omne hoc regnum illorum sancta et salubri predicatione verbi dei remanet illustratum, ut raerito dicere possumus : visitauit hunc populum oriens ex alto. De eorum igitur virtutibus et scientia inforraati, deo et sanctitati vestre gratias quam plurimas agimusy qui tales viros ad nos transmittere dignati sunt. Prout decet, eos recepimus»

218

eoque magis, quia illi celestibus ditati bonis apparent, nam omne datum et donum per- fectum de sursum est. Exhibitis litteris misericorditer preces nostras a sanctitate ^estra fuisse auditas percepimus, et ita magna animi nostri deuotione mandauimus, ut in uni- uerso regno nostro, iuxta dei placitum, facienda ordinent, et quidquid sancte legi contra' rium inuenerint, secundum prophete verbum euellant et destruant (notificat synodi cele- brationem, acta etc) Datum (po svoj prilici oko sriedine g. 1199.).

Fej^r. Cod. Dipl. T. VII. vol. V. p. 150.

CCLXXXVIL 1199.

Ivan nadbiskup dukljanski i harski, zahvalj%ije se Inocenciju IIL papi na poslanom rnu plaHu i javljaj da su njegovi poslanici Ivan i Simeon podpunoma odgovorili svojoj zadaci.

Sanctissimo patri et domino Innocentio dei gratia summo pontifici, lohannes dio- cliensis et antibarensis ecclesie humilis minister, tam debitam quam deuotam obedien- tiam. Gratias uberes refero sanctissime paternitati vestre de honore pallii et plenitudine pontificalis officii, quam michi per dominum lohannem et dominum Symonem familiares et legatos vestros concedere dignati estis. Ego autem omni tempore vite mee ad deuo- tionem vestram et fidelitatem et sancte romane ecclesie promptum habeo animum modis omnibus et paratum. Notum siquidem facio sanctitati vestre, quod prefati legati vestri ea, que corrigenda et ordinanda fuerutit, ita cum prudentia et honestate per dei gratiam ad houorem vestrum et sancte romane ecclesie tractauerunt, quod dominus rex et totus populus eorum opera commendantes ad vestrum honorem et obscquium effecti sunt modis omnibus promptiores. Ego vero in proximo nuncios meos ad pedes vestre sancti- tatis trausmittam, qui deuotionem meam paternitati vestre plenius declarabunt,

Theiner. Mon. elav. merid, T. I. str. 7,

CCLXXXVIII. 1199.

Papinski poslanici Ivan i Sinicon^ ustanovljivaju s nadbiskupom dukljanskim i njegovimi biskupiy zakone za svecensivo u Balmaciji (juznoj) i u Dukljiy glede neprimanja uovacahy glede

zenitbe svecenikah i svetovnjakah^ glede desetine i robstva Latinah.

In nomine patris et filii et spiritus sancti. Nos lohaunes capellanus et Symon subdiaconus domini Innocentii pape tertii, apostolice sedis legati, ad euellenda nociua de agro dominico, et virtutum plantaria utiliter inserenda, videntes multa in clero et populo Dalmatie et Dioclie corrigenda, de sanctorum patrum conciliis decreta presentia duximus innouanda. In primis itaque decernimus, ut nuUus episcopus aliquem ad sacros ordines per pecuniam promouere, seu ecclesiastica beneficia alicui precio iuterueniente concedere presumat. Cum enim dominus preceperit apostolis: Gratis accepistis, gratis date ; et spiritus sancti gratia venalis esse non possit, que in sacris confertur ordmibus, graui puniendus est pena, qui spiritus sancti dona venalia exponere non veretur. Quocirca presenti decreto statuimus, ut quicumque episcopus hoc agere conuictus fuerit, omni

219

eccieBiaatica careat dignitate ,et sine spe restitutionis tam ille qui dederit, quam ille qui Bcienter sacros ordines pecunia interueniente receperit, perpetuo deponatur.

Cum domini sacerdotes, et hii qui sacro altario deseruiunt, continenter viuere de- beant iuxta illud: Mundamini, qui fertis vasa domini; in partibus Dalmatie atque Dio- clie sacerdotes et uxores habere et ecclesias tenere dicuntur. Quocira preseiiti decreto statuimus, ut sacerdotes et diaconos ante susceptum officium, nisi eoram coniuges in manu episcopi votum fecerint continentie, uxores habentes cum ipsis maneant et eccle- sias dimittant, non enim possint secundum ordinem romane ecclesie manentes in coniugio, nisi defunctis uxoribus, aut contineutiam vouentibus, si digni inuenti fuerint, ad sacer- dotium promoueri. Illi vero, qui post susceptum sacerdotii vel diaconatus honorem adul- teras potius quam uxores accepisse probantur, nisi eas dimiserint, et dignam egerint penit&ntiam, ab officio et ecclesiastico beneficio fiant penitus alieni. Prohibemus etiam, ne aliquis episcopus, nisi. in quatuor temporibjis iuxta sanctorum patrum constitutionem, aliquem ad sacros ordines promouere presumat: solus enim romanus pontifex dominicis diebns subdiaconos ordinare potest. Cum autem episcopus ordinationem fecerit, non nisi unum ordinem a subdiacono et supra conferre presumat. Ordinatus autem in subdiaco- natum ad munus per annum in eodem officio deseruiat, et diaconus similiter faciat. Quicumque autem episcopus contra hoc venire presumpserit, tamdiu a conferendis ordi- nibua abstineat, donec a romano pontifice misericordiam consequatur.

Quoniam secundum gradus et ordines personarum beneficia ecclesiastica in domo domini secundum sanctorum patrum constitutionem distributa noscuntur, decernimus, ut deciroe seu oblationes fidelium tam pro viuis quam pro defunctis in quatuor partibus diuidantur, quarum una sit episcopi, alia ecclesiarum, tertia pauperum, quarta clericorum, Portionem quidem pauperum episcopus amminlstret, portionem vero ecclesiarum archipres- biter conseruet, et ex mandato episcopi in usibus ecclesie fideliter expendat. Quicumque autem clericorum contra hoc venire presumpserit, sua portione priuetur.

Districtius inhibemus, ne aliquis sacerdos filii sui vel filie spiritualis priuatam confessionem alicui reuelare presumat. Quod si facere conuictus fuerit, officio et beneficio ecclesiastico perpetuo spolietur* Idem dicimus de quolibet clerico, qui de homicidio adulterio, periurio, falso testimonio publice accusatus fuerit et conuictus.

Cum terrarum potestatum nunciis siue ministris honor exhibeatur ab omnibus, multo magis ministris dei honor a laicis exhibendus est, a quibus eis non solum diuina celebrantur officia, verum etiam sacrum baptisma et corpus domini et penitentia, et ce- tera ecclesiastica sacramenta iugiter ministrantur. Quapropter iuxta decretum domini Innocentii pape secundi districtius inhibemus, ne aliquis in personam episcopi siue sa- cerdotis, vel cuiuslibet clerici vel religiosi viri violentas manus inicere presumat. Qui- cumque autem hoc attemptauerit, tamdiu excommunicatus maneat,. donec dc tanta pre- suroptione satisfacturus apostolico se conspectui representet, vel ab eius legato, prestita congrua satisfactione, absolutionis beneficium consequatur. Similiter sub excoramunica- tione prohibemus, ne aliquis laicus clericum ad peregrina iudicia trahere presumat, veluti candentis ferri, vel aque, vel cuiuslibet alterius iudicii; non enim pertinet ad laicum clericum iudicare. Si autem clericus peccauerit, ab archiepiscopo vel episcopo, vel etiam prelato suo, aut romiano pontifice, si necesse fuerit, iudicetur.

Cum sacrosancta romana ecclesia, que mater est omnium ecclesiarum ct magistra, decreuerit, ut nullus christianus usque ad septimum consanguinitatis gradum coniugiuoi

pontrahere presuniat, graue nttnis est et ditiini dignum aniniaduersione iaiic partibus Dalmatie et Dioclte a multis factuni in veritate coraperintus, ut hc timoreD) noD habentes, cum consanguineis in quarto et qiiinto gradu vel ii sanctorum patrum constitutionum coniugia contrabere non formident. Quaprop decreto statuimuB, ut quicumque in quarto gradu preaertim vet iofra coniugi conuincitur, nisi ad mandatum eccleaie Batisfecerit, et a sue conaanguinita coniuQctione recesHerit, tamdiu maneat excommunicatus et ab omnibus eccl mentis separatue, donec a nefaria copula separetur, et ad mandatum ecclesie

Item precipimuB, ut clerici rasuram et tonauram teneant clericalem. hoc non fecerit, ab episcopo diBtrictione canonica compellatur.

Cum due sunt in terris potestates a domino constitute, spiritualJB \ seculariB, et una de spiritualibua ct ecclesiasticis, altera de secularibuB habet graue committitur peccatum, quicumque laicus vel eccleaiaB donare vel ec personas iudicare presurait. Quocirca presenti dccreto statuimua auctoritate d tentis et beatorum apostolorum Petri et Pauii, at domini pape Innocentii, ut clericuB de manu laica eccleaiam vel ecclesiastica beneficia receperit, tam q quam qui receperit, tamdiu excommunicationis vinculo teneatur astrictus, mandatum eccleBie plenarie satiefaciat; et quod contra sacros canonea factnm tnm habeatur et vacuum. Illos autem laicos, qui ante constitutionem istara ec nauerint, vel in ecclesiasticas peraonas manus iniecerint violentas, volumus pe tertio commoneri, et nisi penitentiam egerint competentem, eadem sentent tur astricti.

ExcommunicaCnuB omnes iltos, qui tliesauros ecclesiarum iniuste detin restituant, et eos, qui Latinos detinent in Bcruitute, nist recepta pecunia, quac eos priatine reatituant libertati. Item excommunicamua omnes iltos, qui propri runt uxores, vel decetero dimiserint sine iudicio eccleste, donec ad ipaas r Prohibemus etiam, ut filii presbiterorum, et qui de legitimo non sunt nati n ad sacroB ordines non accedant. Similiter prohibemus, ut nullus ordinetur in i nisi tricesirouro expleuerit annum.

t £go fr. lohanne» doroini pape capellanus apoatolice sedis legatus Bubscripai,

f Ego fr. Symon domini pape subdiaconua apoatoHcc scdia lcgatua bl

f Ego lohannes diocIienBis et antibarensis archiepiscopus subscripsi.

t Ego Dominicas archipreshiter arbanenBis aubscrlpsi.

f Ego PetruB scutariensis episcopus subscripsi,

f Ego lohannes poIatinensi« episoopus aubacripsi.

t Ego Petrns aruastinenBis episcopus subscripsi.

t Ego Dominicus Boacinensis episcopua subacripai.

t Ego Natalis dutcinensis episcopua subscripai.

f Ego Theodorus sarcanensis episcopua stibscripBi.

Tbeiner. Mon, bIsv. merid. T. I, etr. 7. Battyanyi. Legum. Eecl. T. II, p. 2

221

CCLXXXIX. 1199.

Udova Bonda iz Dubrovnika; daruje samostanu sv. Benedikta u Lokrumi crkvu BV. Stjepana.

Iz rukopisa: Spoglio delle scritture di Lacroma.

CCXC. 1199.

Andrija vojvoda hrvatski , potvrdjuje Spljetcanom sva ona prava koja i Koloman kralj

6uvati se obveza.

Ego Andreas, dei gratia Dalmatie, et Croatie dux, iuro super sanctas reliquias, vobis Spalati principibus firmam pacem et libertatem ; mihi quoque aut filio aut successo- ribus tributarii ne sitis. Episcopum vero, aut comitem, quem clerus et populus elege- rint, confirmabo; et lege, antiquitus constituta, cum vestro iudice vos uti permittam, partiumque introitus portus ciuitatis de extraneis duas partes rex habeat, tertiam vero coraes ciuitatis; etc. Datum anno 1199.

Parlati. Illyr. Sacr. Tom. III. pag. 6. -^

CCXCL 1199.

Emeriko kralj hrvqtski i ugarskiy dozvoljujc crkvi zagrebadkoj desetinu kunah i svinjah,

In nomine sancte trinitatis et indiuidue unitatis. Hemericus dei gracia Hungarie, Dalmacie, Chrouacie, Raraeque rex in perpetuum. Quanto excellenciori beneficiorum com- moditate regia celsitudo celitus perpenditur visitari, tanto diuine gratitudini obligacior ex eorum efficitur accepcione, ut eo amplius de bonorum affluenciis, que summi dispen- satoris nutu ad usus temporales sibi sunt suppeditata, vice reciproca benificam ipsius clemenciam tnm in ecclesiarura indigenciis subleuandis, tum in aliis pietatis operibus, quoad poterit exercendis conpellatur honorare. Volentes igitur quod in future exulta cionis patria cum raultiplici ubertate doraino largiente metaraus in presentis exilii et luctus loco studiosius serainare, destitucioni et dispendio teraporalium, quod per guerre teropestatem zagrabiensis ecclesia ob fidelitatis constanciam coroi^e nostre efficaciter exhibitam perpessa est, pietatis intuitu duximus eonsulendum. Conoedimus itaque, ut nulli bano populura ecclesie raeraorate pro descensu seu marturinarum siue prebendc lieeat exaccione molestare, sed in oranibus hiis, tum Cesmagenses et Dumbrogenses, tura ceteri populi ecclesie suo tantura teneantur episcopo. Sanctimus eciam et statu incolumi volumus in posterura perdurare, ut de raarturinis nostris vel prouentibus qui loco mar- turinarum exhibentur, quam eciam de porcis, qui in episcopatu zagrabiensi colliguntur, eiusdem loci episcopus decimas integrales sine alicuius contradiccione percipiat. Ut autem hec regie serenitatis nostre institucio perpetue stabilitatis robur obtineat, presentem pa- ginam imaginis nostre sigillo communiuimus. Datam (sic) per manus Desiderii aule regio

222

cancellarii, anno dominicd incarnacionis M. C. XC. VIIII. «Venerabili Job strigoniensi archiepiscopo existente, reuerendo Saul colochensi archiepiscopo, Calano quinqueeccle siensi episcopo, Dominico zagrabiensi episcopo, Catapano agriensi episcopo, Johanne chanadiensi episcopb, Kalenda wesprimiensi episcopo, Mog palatino et eodem comite bachiensi, Nicolao bano et eodem comite de Zala, Mica comite de Bychor, Fulcone comite de Budrug, Chephano comite de Suprun, Ampudino comite de Zonuk. Dyonisio comite de Wyvar.

Prepis od g. 1572. na pergameni, nalazi se u pismohrani nadbiskupije zagrebacke. Priuilegia N. 15.

) D A

• 1

CCXCII. 116B. »

DeveS, gospodar od Konavlja, daje svojoj Meri Dragoslavi i netu $i Mikeu, t^eku zemlju u

£upi brensJcoj, u ime miram.

In nomme domini nostri Jhesu Christi dei eterni. Anno eius incarnationis 'MC(L)XIII indictione XI. Regnante imperatore Manuele Gomneno, dei et eius gratia ego Deuesius terre Canali et Seruaunitie dominus, dono terram iudicalem in loco Brenni, que dicitur Bre- tiau . . in quo etiam loco sederunt illi qui dicebantur salis seminatores, (pro) dote Drago- slaue mee filie et Michatio meo genero, nee non illorum omnibus filiis seu postheredi- bus uniuersis perpetualiter, qualiter dei et mea benedictione, omne tempore laborandi, seminandi, pastinandi et quidquid velle faciendi de ea habeant potestatem. Siquidem gener meus Michatius vice prenotate terre redonauit mihi militarem clipeum cum elmo ferreo, et unam vegetem L. meta vini continens. Unde si quis post meum datum et decretum hoc frangere voluerit, et hos meos filios inquietare temptauerit, omnipotentis dei, et Sanctorum CCCXVIII patrum, apostolorum et martyrum, omniumque sanctorum maledictionem incurrat, et cum Juda traditore damnetur. Huic donationi interfuerunt isti testes: Belleca iudex, Staneti Prete filius, Belaa Vratimiri filius, Utalez casinicius, Rasuad sednicus, Slit, Drazilo archipresbiter de Canalo. Inter quos et ego Matheus diaconus et testis interfui, una cum Mauresa Mannani, veluti presens super ipsam terram fui, et sicut ab ore domini Deuesii presentibus testibus audiui, ita scripsi.

Iz starog mkopisa a Dabrovniku.

CCXCffl. 1174. U Spljetn.

8pJjet6ani ustamvliuju gaJcon o s^edodanstvu iensJcom pred sudom, i o muzeviJi, Jcoji krivu ea-

kletvu polaiu. *

In Christi nomine amen. Anno ab incarnatione Jesu Christi MCLXXIV indic- tione -VII. tempore inuictissimi ac semper triumphatoris Manuelis, in ciuitate nostra spalatina prominente Constantino seuasto, in buccaratu Helie. £go Joannes spalatinus

' Oya izprava nosi na cela godina 1113 s iDdiktiom XI. koja se s recenom godinom ne slaze. Na joste manje odgoYara joj doba vladanja Emanuela Komnena, koji je carevao 1142 — 1180. PoSto dakle za vrieme vladanja ovoga cara indikcija XI triputa dolazi, i to god. 1148. 1163. i 1178. to sam uzeo godina 1163. jer je najvjerojatnije, da je kod prepisivanja izprave u broju godine izostalo pisme L. te je tako mjesto g. MCLXIII. izaSla g. MCXIII.

^ Ova izprava priobdena je pod brojem CXXVII samo a izvadka.

V4

comea, pariter cum Petro iudice decreuimus, quod ab hoc tempore in teatificatione nullatenus recipiatur, imo penituB sit abicienda. Dt tuimus: quod duo vel trea testiraonium verum reddant; vemm tt palam perlurus inuentus fuerit, siue falaus testis f:ierit comprobatt pertus extiterit, iam amplius nec pro ae, nec pro aliis in aacramen recipietur, et inanper hoc adiungimus, ai unicuique homini pro aliq iudicatum fuerit, sicut est consuetudo, ille, qui sacrameatum deder testatem, et medietatem de sacramentariis ad sunm velle, de q eligere possit. Ut hoc autem firmum et stabiU a modo et semper ( firmauimus.

Lncins. Memorie di Traa etr. IdO.

CCXCIT. U84. tl BraiSn.

Sratko knes, i PrvoS Supan braBii i hvarski, dopitnju tijeku emyu

In ChriBti nomine amen, ac patris et filii et spiritus saDct: domini nostri Jesu Christi millesimo centesimo octuagesimo quarto . . . Isti homines sunt patriote domiDii insularum : Episcopus Nicc rensis et brachienais. Bratco comes inauUrum. Paruos zupan, k Paruoalav, iati omnea suut patriote dominii insnlarum. In diebua i byter, et monachi et seruitorea ecclesie sancti Joannis de Poueglie, et Phare, cum comite Bratco na Bolu; cepitque loqui Bratco i omnes nobiles! moDasterium sancti Joannia fnit magnnm antea aici vero sunt destructa eius territoria, sic audiui quod istas terras voi comes, et zupanus, fuenint ante sancti Joannia ecclesie, rogo vos retis ecclesie. Tunc dixit Bratco comes, et Paruos zupanus, fiant d deprecationes iste prout fuerunt, (ostalo izpuS^ieno).

Ciccarelli. OstiervazioDi bdII' iaola della Braiza, VeDeiia 1802. p.

CCXCT. U85. 13. proslDca. U Teronl

Urban III. papa, nalaie Spyetdanom, da poSalju svoje poslanike u JHk biskupa hvarakog onda, kad bude xadarski nadbiskup po

Urbanua episcopus seruus seruorum dei, dilectis filiis, clero miti et populo spatatensi, salutem et apostolicam beQedicttonem. Ci sentiam felicia memorie Lucii pape, predeceBsoria oostri, dilecti filii vestre, et iudex, auperuenit poatmodum venerabilis frater noater P. . et aignificarunt sibi iniuriam, quam super epiacopatu pharensi vidi rum licet vellet vestre iDdemnitati ecclesie prouidere, et vos sicut in vestris petitionibus exaudire, et nunciorum vestrorum acquiescere iaderensis ecclesia vacat, nec episcopatum iUum eccleaie vestre c petebant, nec antequam ipaa ecclesia ordinetur, de negotio fiDiej

v*-

227

is:

ipsum in eo, in quo nunc est, statu sine contentione manere permisit. In(de) discretioni vestre per apostolica scripta mandamus, quatenus, cum eadem iadertina ecclesia fuerit ordinata, cum nunciis partis aduerse, ad nostram presentiam accedatis, vestram per nos iustitiam auxiliante deo recepturi. Parati enim sumus et in hoc et in aliis honori ac uti- litati ecclesie vestre, quantum secundum dominum possimus, prouidere. Nolumus autem ut rescriptum aliquod iuri vestro preiudicium faciat^ a sede apostolica veritate tacita impetratum. Datum Verone II idus decembris.

'.•>■

•r

Farlati. Illyp. Sacr, Tom, IV. pag. 245.

CCXCVI. 1186 mj. stadena. U Krkn.

Ivan biskup Jcrdki daruje mletadkomu samostanu Sv, Ciprijana, ^ svoju crkvu sv, Ivana, leSedu

kod gornjih vratah u Krku,

In nomine domini nostri Jesu Christi, anno domini millesimo centesimo octua- gesimo sexto, mensis nouembris, indictione quarta. Quod concedittir, ne forte obliuioni tradetur, expedit ut scripture vinculo confirraetur. Quapropter ego quidem Johannes veglensis ecclesie episcopus, pro diuino amore et remedio anime mee, et patris et matris mee, vel parentum meorum, ab hodierno die in antea, do^ concedo et offero deo et s. Benedicto, et monasterio sancti Cypriani de Venetiis^ videlicet unam meam eoclesiamy que est consecrata ad honorem dei et beati Johannis baptiste, secundum quod est po- sita prope portam supradicte ciuitatis, in loco qui vocatur Porta suso; videlicet cum tota sua vinea et orto, et cum omnibus suis habentiis et pertinentiis, que ibidem adesse videntur. Et secundum quod a me usquemodo dominata et possessa fuit^ ita amodo in antea plenissimam virtutem et potestatem in fratribus eiusdem monasterii sancti Cypriani, habendi^ tenendi, et in. perpetuum possidendi, et diuinum officium diurnum et nocturnum ibi faciendum. Insuper autem absoluo eam ab omni subiectione episcopali, excepto, quod in omni anno persoluat ecclesie sancte Marie nostrum episcopium libram unam incensi. Simihter autem do ad predictam ecclesiam sancti Johannis, aliam meam vineam, positam in loco qui dicitur Ceroclo. Et insuper do ei tantam terram, quantum laborare possit tria paria boum^ que terra est partim in loco qui dicitur Berguto^ partim ad lacum de Cam- pis^ et etiam tota animalia que ad eandem ecclesiam pertinent. Verumtamen, et si in aliquo tempore mee vite fuerit mea voluntas veniendi et habitandi in predicta ecclesia, cum fratribus qui ibidem habitauerint, nullus debet mihi esse contrarius^ nec in aliquo debet me superare, permanente me sub obedientia domni abbatis sancti Benedicti et prioris sancti Cypriani. Et si quis hoc frangere vel oorrumpere voluerit, habeat sibi contrariuro deum, patrem omnipotentem et Jesum Christum filium eius, dominum nostrum^ cuni spiritu sancto^ et sit sub anathemate trecentorum decem et octo patrum, Et hec concessionis pagina in sua firmitate permaneat.

Ego Johannes veclensis ecclesie episcopus dedi et confirmaui, et manu mea scripsi, et hanc cartulam exemplari iussi. Nos quidem Plesa et Dominicus et Andreas fratres episcopi predicti laudamus et confirmamus.

■■'■■^i

'^

i V

j»

';y

4>

^ Le2ao je na otoku Muranu.

-A

Ego DaminiGiia archidiaconue eiusdem eccleBie teetia sui Ego JoanneB primicerius tt. bb. Ego BonuB presbyter et casonicus tt. sa.

Ego Cernota „ j, » t, '

£go Miro •• ■ n »

Ego MarinUB „ ni.li

Ego Johannes Ca.yBe preabyter et canonicua tt. ss.

Ego Barba „ „ „ „

Ego Nicola n „ n " '

Ego Andreas „ » n n

Ego Dominicua „ n » n

Ego Johannes abbas de Castellione n „ ,

Ego Sabazo diaconus et ■> n n

Ego Belletto „ « n -

Ego Gregorius , ■ n »

Ego Johaones „ n n »

Ego Bonetus „ n » n

Ego JohaDuea „ ■ n ■

Ego Dominicus Bubdiaconus „ „

Ego Bartholomeus frater coniitum „ „

Ego Petrus auunoulua iain dicti episcopi „ „ Ego Andreaa auuoculus iam dicti epiacopi „ „

Ego Cayfas „ „

Ego SaracenuB „ „

Ego Dabro , „

Ego Volcinna „ „

Ego Eigale ^ „

Ego Leogoa de Draei „ , _

Ego BoDza de Dragomiro„ „ ,

Ego.RamdulfuE „ n »

Ego Leogna de Miragamba „ „

Ego MartinuB de CreTia , ,

Ego Sjmon ^ „

Homines de Venetia testes. Leonardas Augustiiius. Fetrus Aymue. Mayranus. Angelns Balbus. Frandizone,

Ego Johannes snbdiaconus tt. sb.

Ego DominicuB act^jthuB, filins JohanniB Barbs tt. bs. Ego DominicuB clericuB tt. as. Ego Stephanas , „ , Ego Boni&ciuB „ „ „

^9

Ego frater DomiDicuB sanctii Cypriani monachuB, hoc exemplum ex iussione predicti episcopi exemplauii et ipse manu propria confirmaui.

Farl. Illjr. Sacr. V. 640.

CCXCVIL 1187. mj. llpiija. U Rlvoaltu.

■

Mledanom, polasfedim sa svojimi brodovi na Zadar, obeiava se naknada Stete.

In nomine domini nostri Jesu Cbristi, anno domini millesimo centesimo octua- gesimo septimo, mensis Junii, indictione V. Riuoalti. Nos quidem Petrus JustinianuSi et Dominicus Memo, ambo procuratores operis beati Marci, per preceptum domini nostri Aurei Maistropetri, et coliaudatione iudicum, et maioris atque minoris consilii, et aduo- oatorum nostri communis et populi Venetiarum, promittentes promitttmus ciim nostris successoribus eiusdem operis beati Marci, vobis Dominico Venerio; Viuoto et Petro de Salmatia, qui estis cum vestra naui. Petro f Fusculo ', Michaeli Fusculo. Leonardo Nani; qui estis cum vestra naui. Marco Benedicto, Dominico Vendelino, Petro et Catoldo f ParadisOy qui estis cum vestra naui. Joanni f Ghisi; Pelegrino Ghisi, Joanni Dedo, Henrico UrsOy qui cstis cum vestra naui. Petro Bono, Petro f Grimami, Ja6obo de Mabon, Joanni Caucho, qui estis cum vestra naui. Pancratio Aycardo, Homoleo Albino, Viuiano f et Jacobo Longo^ qui estis cum vestra naui. Basilio Simiteculo, Leooardo f Dodo, Matheo Cauallerio, qui estis cum vestra naui. Dominica Griti, Dominico Juliano, Bartholomeo f Rainaldo, qui estis cum vestra naui. Constantino Maliansocho, Angelo Tinto, Dominico f Natal, Aurio Malianzocho, qui estis cum vestra uaui. Panzio Pino, Domtnico Natal^ Stophano Badoario^ Henrico Natal, qnit estk cum vestra naui, Dominico Sacreto, Leonardo Nanno, Joanni Staniero, Andree f Marcello, Joanni de Molino, Ja- cobo de Molino, qui estis cum vestra naui. Filocaro Mengolo, Spinello Mengolo, Jacobo f Vitturi, Joanni de Canale, Jacobo Juliano, qui estis cum vestra nani. Bonfilio Ziani, Joanni f Ziani^ Petro Pentulo, qui estis cum vestra naui, et vestris heredibus, et suc- cessoribuSy qui cum suprascriptis vestris nauibus in presentiam cum stolo Veneoie ad obsidium Jadre ire, vel mittere debetis, si in via eundo in isto itinere dehinc in Jadram vel inde huc redeundo aliquod damnum vobis aduenerit^ de aliquo corredo vestrarum suprascriptarum nauium, de quo supr^ salientes nauim soliti sunt restituere, et reddere pro habere illorum. Nos de toto illo damno vobis restituere et dare debemus veras tres partes pro communi Venecie de bonis et hauere sancti Marci. Preterea postquam vos cnm suprascriptis nauibus vestris iunxeritis ad suprascriptum stolum ad Jadram, vel ad ipsas partes Jadre^ et presentaueritis vos ibi, qui ibjtis cum suprascriptis nauibus vestris ad capitaneum nostri stoli, ex inde in antea usque dum licentiam habebitis cum ipsis nauibus vestris, ab ipsis nostris capitaneis ipsius stoli, si infra ipsum vobis damnum aduenerit de suprascriptis nauibus vestris, vel de corredis illarumi totum illud damnum vobis restituere et reddere debemus sine omni tenore^ et sine ompi occasione^ videlicet ad laudationem Petri MarcellO; et de me Petro Justiniano, vel ad laudationem aliorum proborufD duorum marinariorumy scilizet infra dies 30 postquam de suprascripto damno

4

K-

»

•;-f

.-1

' Oni, kojim je dodan krst, bijahu aapOFJednici brodoid^h.

2S0

per TOB vel TeBtrum miesnm, voa qui ipBnm damnum habuerids, i hoc totum damnum Tobis reddere et restituere debemus de boniB s theBauro et casaticho, et de omni iatroitu Banctl Marci, tam quod ei eai foris VeDetiiB. Preterea sciendum est, atque Btatutum habemus, : BeptembriB primo veuturo, ex tunc in antea cum suprascriptis nau praacripto atolo pluB ateteritia, de quantocumque exinde in antea pli ad laudem de iatlB supraBcriptis duobuB, tcI de aliia duobuB bonis prascriptus dominus dux Tobis elegerit, nos exinde etare debemue i

Hec omnia que snpraBcripta sunt, si non obseruauerimus, ti mus cnm nostris BucccBsoribuB eiusdem Bancti Marci vobis per ipaun

de bonJB sancti Marci, seu de thesauro et casaticho, et de omni in .,

tam quod est Venetiis, tam quod est foris Venetie.

Eg9 Aureo Mastropetro, dei gratia dux, manu mea Bcripsi. Ego Petrus Justini- anua procurator operis Bancti Marci, manu uea acripai. Ego Joannes Michaet iudex manu mea acripsi. Ego Petrus Badoario iudex communis, manu mea Bcripai. Ego Aldi- geriuB Baduario consiliator, manu mea scripBi. Ego Stephanus Calbo aduocator com- munis, manu mea scripsi. Ego Johannes Qresolo manu mea scripsi. Ego Johsnnes Vi- lioni manu mea acripsi. Ego JulianuB Damiani diaconuB et Dotariua compleui et robo- raui. Ego Andreas presbiter aancti Canciani et notarius, sicut Tidi in matre, testis snm in filia. Ego Petrus Michael iudex, ut Tidi in matre, testia Bum in filia.

U rakopiaa k^jiinioe bv. Marka a Mletcih. Ood. DLI. CUh. VII. Ital.

CCXCTIL 1187. 7. studena. U Rlvoalta.

Mastropietro duid, s obSinom mletaikom, osigurava dohodke od darovane glavnice onim, koji bijaSe podali novianu pomoi Mletcima, ea ontianje proti Zadru % proti ugarskomu kraiju,

In nomine domiui dei et Baluatorie nostri Jesu ChriBti, anno incarnationis eius- dem MCLXXXYII die VII mensis nouembris , indictione V Riuoalto. Quum nos Aureus magister Petrus, dei gratia Venetiarum, Dalmatie atque Croatie dnx, cum nostris indicibua et Bapientibus couBilii et aduocatoribus communis Venetiarum, Tideremus noetro oommani necessaria esBe pro guerra, quam cum Hungarie rege habemuB, ad galeae in

obsidione Jsdre mittendas, pecuniam inuenire, ad eos precibus duximr~ ^ —

qui possunt nostre patrie hoc neceBaitatis tempore Bubuenire. Bogauimu TiroB quorum nomina inferius continentur, ut pro sua hberalitste commi ncccBSitste hoc tempore constituto de prefsta pecunia subuenirent. Qui nostre Teri sunt smatores, promiserunt nostro communi ism dictsm pi turoB. De qua suprascripta pecnnia dedit domnus Mattheua abbaa sanc collegio libras Venetorum D. Jscobus Zisni QliuB quondsm domini Seba cordationia predecessoris noBtri librss M. Marcus Falerio libraa D. Dom libras DCCCC. Dominicus Memo librss CCL. Msttheus TriuiBsnus librsE Michael de pecunia eancti Leonis pspe libraB C. Johannea Barbani libra meua Venerio libras C. Joannes Stornado Hbrss C. Petrus Orimani librs relicts Petri Michael libras CCL. MattheUB Marzulo librsB C. Bernardm

braa C. Mattheua Calbani libras CC. HenricuB Dandnlu» libraB CL. Stephan libras C. Nioolaus Antolinns libraa C. Jaoobus Belli iibras C. Angeliis Steno li Andreaa Donato libras CL. Philfppua Nauillariua libras CC. Jacobus Venero MattheuB Venero libras CCC. Jacobus Agadi Hbraa CL. Dominicua Janne li' Petrua de Canale, cum Angelo fratre sno libras CCL, Albertinns de Honesto Pancratius Capellua iibras CLX. Danicl de Molino libras CLX. Angetus Caba CXL. Petrus Badoarius libras CL. Mattheus Rapani libras CV Marcua Acot.f fratribus libraa CO. Vitue Cupo libraa 0. Dominicus Barbadtco cnnt fratre li Jobannes Cauo libraa CL. Frngerius Abraino libras CC, Henricu» da Molino I Dominicus Cupo libras C. Adam de sancto Apolllnare libras C. Arnulfinns li Leonardua de 8almaria cum fratre libras CL. Theoniatus Johanne libraa CL bannes Falctro de sancto Samufle libraB CXX. Dominicua Vassalo libras CC. Contarini libras venetorum C. Petrus Calbo de sancto Mattheo, libraa C. Joha . rinns libras 0. Petrus Barbetta libraB venetorum CLXXXV. Mattheus Vilioni 1 " Johannes Baronus libras CCL. Marcus Bondimiro libras C. PancratiuB Hontanai XC Yioetus libras CXXV. Junzolinns Mudazo libras C. Jacobua Barbo cum iibras CC. Angeius Lombardo libras C. Johannes MarignuDua libraa CL. Mf brigo libraa XCV Marinus Geno libraa XC. Hungarus Natalis libraa C. & Dagera 1. C. Daniel Coro I. XC. Marcua Mumlo I. C. Marinns Barbadico I. C' bertue Tinctor I. C. Qondricus Villi da Caprolo I. CL. Dominicua Triuiaanus L nxor Marsilii Lombardi pro aupraBCripto viro suo Ubras CCC. Armadius de Caprulis I. CCC. Dominicus Manaldus libras CL. Leonardua Lixado cum fra Martinus ValareBSO I. C. Petrua ZianJ, qnoDdam domini Sebaatiani Ziani dui^i Pelrus da Molino preabjter plebanus sancti Jobaunia Baptiste 1. CL. MarinuB Ni Damonus Contareno I. C. Henricus Zeno I, C. Georgius Vitulinua I. CC. Spin< gulo I. C. Dominicus Oreci I. XC. Jacobua de Molino de confinio sancti Eusti Petrus Balduino I. C. Petrua Orimanus de Bancta Agnete I. CXV. Guidottus Jai: Uxor Vitalis Voltani pro dicto riro suo I. C. Marinua Donato I. C. Pancratini 1. CXXII Michael Entio 1. CL. Bernardinus de Vicentia libraa OL. Angelns bras 0. JohanneH Hungarua I. C. Bouus filiua Ziani de Caprnlia I. XVI. cum Frugerns Tinto I CCXOV.

Quapropter nos prenominatua dux cum iudicibus et aapientibua consilii catorihus commanis Venetiarum, eollaudatioDe popuH Venetiarum, cum nostrii soribuB vobis omnibua snpraBcriptiB viriB et vestris heredibus et BucceaBoribna < omnes iutroituB nostri communia, qui de aale pronenient, et de moneta et de Ausari, ab istis calendiB mensiB decembris nuper venturia per auprascriptam im usque ad annos duodecim. Ut de auprascriptia redditibus tantum debeatia recip anno per termiDum qnatnor meneium, aBcuudum quantitatem aupraacripte pecun ad Bupraacriptum terminuro, quantum habebunt illi viri, quibus forum Riuoalti el gesimum et quintum et cetera aunt obHgata, secundum quantitatem quadragint librarum, quas ipsi nostro communi dedere, sicut per ratioDem venerit de intro que anni. Propter quoil nos omni anno debemus facere camerarios ad introi recipiendoB, et eos omni anno per sacramentum distringere ad tenendos supi introitUB salis ad vestram utilitatem, aecundum ordinem auprascriptum, et sd [ vos omni quarto menae ut supra legitur, de suprascripto introitu ealie, ai tants

et ad dicendam ventatem de toto eo, quod tobis pacafum habuerint sine fr liter antem et monetarios omni anno facere deberaus, et dietringere eos per ss ei aliquid vobis deerit ad compiementum pecunie, quam. habere debetis sei dinem supraBcriptum. Quod ipei vobis debeant adimplere quidquid deerit vo ditus de moneta faerit tantus ; et dicere veritatem per Buum Bacramentum qui datum habuerint similiter sine fraude, quod si nec de introitu aalis nec de cati eritia omni anno secundum ordinem suprascriptum, tunc habeatis cum ( et robore illam promissionem factam anno incarnationis domini HGLXX iunii, indictione III quam Qobis suprascripto duci et iudicibuB ac sapientibnB c< communis Venetiarum fecere Dominicus Mauroceno comes Jadre et Bogeriui eodem patM bqo sibi consentieDte, pro comitatu AushH et Insule eidem R cessis, unde noBtro communi omni anno soluere debent libras Venetorum C( ea legitar. Et illam aliam promissionis chartam similiter quam nobis fecen Dandulua, FetruB UrsioluB, LeonarduB Sucuculo, Propbeta da Molino, Petru aus, Heuricus Maurocenus, Vitalis Venerius, et Stephanns Constantinns ai MCLXXXV. mense iulii, indicttone III. Quod si suprascriptus Dominicus M Rogerios, sicnt nobiB obligati sunt et commani Venetiarum, non soluerent etc. ipsi infra unum mensem etc. at in ea legitur, plenissima potestate ad e cum eis tantum quantum vobis defuerit de suprascripto vestro redditu omn si de suprascripUs omnibns non eritis pacati omni anno seoundum ordinem 8B| nos omni anno de noBtro comrauni vobis adimplere debemus secundum ordii Bcriptum quidqnid minns habueritis, rcmota omni oocasione et sine ulla < Sciendnm est, quod de ultimis sex meoBibus et medio, daodecim anni supra cessionis, debetis esse pacati secnndum ordinem introitus dnodecimi anni ill sionis, qnam habent suprascripti viri, qui predictas quadraginta mille libras muni dedere. FromittimuB itaque vobis hec snprascripta omnia obBeruare, i striDgemus per sacramentum vicedominos, qui erunt annuatim, ad veritaten cendam, quantum erit introitus de supraecripto foro Riuoalli, et Quadragesim< et aliarum rerum, que in concessione suprascriptorum virorum continentur, per terminos Buprascriptos Et quod de nutlo prestito pro nostro communi annoe duos dob impediemus. Si igitur contra hanc conceBBionem et promiBsic ire tentauerimus, componere promittimus cum noBtris succesBoribus vobis et redibus et Buccessoribus auri obrizi libraB X. et hac concessione et promiss in Bua firmitate permanente-

Ego Aurio Mastropetro, dei gratia dux. Ego Andreas Dandulo DomiaicuB Secundo iudex. Ego Henricns NauigaioBo consiliator. Ego Petri consiliator. Ego AureuB Dauro consiliator. Ego Fbilippns Zancairolo Ego Propheta de Molino camerarius. Ego Johannes Viliont. Ego Raphae Ego Martinus BalduinuB. Ego MansBses Badoario iodex communis. E NauigaioBO iudex communis. Ego Pbilippus Falerio iudcx communiB. Ego Secreto aduocator. Ego Dominicus Aurio aduocator. Ego Johannes Faletn Ego Philippus Daibolo. Ego Martinus Martinazio aduocator. £go Engelp ceno. Ego Vido de Equilo. Ego PatcrnianuB de Puteo subdiaconus et notari et Toboraui.

«-:•'> ■■.il

Ego Paternianus de Puteo subdiaconus et notarius sicut vidi in matre, ita testi- ficor in filia. Ego Andreas Dandulus iudex^ vidi in matre et testis sum in fllia.

Miiratori. Scriptores rerum Italicarum. T. XXTI str. 522.

.,» ^-

tr.-

■■■ •♦ ■•'v'

^

CCXOIX. 1188. 31. studena. U Rayeni.

Obdina grada Ravene stupa u savez i prijateljstvo sa H. nadbiskupom dubro- va^kim, s Gervazom knezom, s vlastelom, s plemi<5i i sa ditavim puSanstvom gradskim (et cuncto ciuitatis populo), obecavaju6i da 6e Dubrovdane u napred smatrati za svoje prave prijatelje kao i vlastite svoje gradjanC; i ^o tako u gradu Raveni| kao i svuda, gdje 6e se § njimi sastati.

Matica nalazi se u c. kr. dTorskom arkivu u Be^u Fasc. X. br. 28. Frepis sam 2ali. bo2e issgubio.

C€C. 1189. 35. stadena. U Lateranu.

KUmento 111. papa, preporuda Dtibrovianofn nadbiskupa Bernardina.

Clemens episcopus seruus seruorum dei, dilectis filiis nobili viro Ger(uaBio) co- miti; et uniuerso populo ragusino, salutem et apostolicam benedictionem. Cum venera- bilis frater noster Ber(nardinu8) ragusinus archiepiscopus ad sedem apostolicam acces- sisset, ipsum sue probitatis, honestatis et litterature intuitu benigne recepimus, eique pallium scilicet pontificalis officJi plenitudinem clementer curauimus impertiri. Ipsum igitur^ quem sue discretionis et probitatis consideratione sincera caritate diligimus, ad Yos cum gratia sedis apostolice remittentes, uniuersitatem vesti*am monemus, et per apo- Btolica scripta mandamus, atque precipimus, quatinus eum benigne curetis et deuote reciperC; et ei obedientiam et reuerentiam debitam exhibentes, ipsius salubria monita et mandata' reuerenter et sine refragatione seruetis, et in hiis, que ad deum sunt, ei tam- quam patri et animarum vestrarum pastori cum omni mansuetudine ac deuotione assistere studeatis, et fauorem vestrum fidenter impertiri; ut ipse in suscepto ministerio vobis, et commisse sibi ecclesie utiliter proficere valeat, et vos de obedientie et fidelitatis obser- uantia premium a domino possitis indeficiens expectare. Datum Laterani VII. kalendas decembris, pontificatus nostri anno secundo.

(BuIIa plumbea Clementis III pendens). Bullarium Ragusinnm. MSC. p. 13.

' \

..4

V-

. -^^

. '.^ > M

-'M

-«'.

■1 '.

n. :,

... . ^H»,

••t.

. .' i

5^fc *

« x^

A •

■ V ■

>'\

CCCI. 1189. 35. studena. TJ Laterann.

Klimento III. papa, preporuda dubrovadkog nadbiskupa Bemardina velihomu iupanu Nemanjij

% njegovoj bradi Straiimiru i Miroslavu.

Clemens episcopus seruus seruorum dei, dilectis filiis, nobilibus viris megaiup- pano^ Straschimiro, et Mirosclabo salutem et apostolicam benedictionem. Cum venerabilis

er Ber(nardinue) ragusinuB arcbiepiBCopus ad sedem a[ probitatts, honestatis et litterature intuitu benigne reoe; itificalis ofGcii plenitudinem, clementer curauimng im discretionia et probitatis conaiderationej sincera cbaritste i apostolice remittentes, nobilltatem vestram mODemus, e quatinus eum benigne curetis et deuote recipere, et ei ipsiuB salubria monita et mandata reuerenter et sine ue ad deum sunt, ei tamqnam patri et animarum tc uetndine et deuotione assistere studeatis, et fauorem ve ipse in suscepto ministerio vobis et commisse sibi eccl 'os de obedientia et fidelitatis obseruantia premium a doa Datum Laterani YII. kal. decembris, pontificatus nostri ndet bulla plumbea ClemeDtis III.)

lariQm BHg. MSC. atr. 376.

r

Nadpisi

dvanaestog"a vieka.

I. G. 1101.

Na starinskcj izdubenoj trpeei velikoga oltara crkve kaludjericdh sv. Marije u Zadru, (pre-

tvorenoj sada u sud za umivanQe).

Is/L. C. I.

II.

G. 1103.

Na pokrovcu kamenite grobne Skrinje sv. Buima, u stolnoj erkvi spJjetskoj.

t HOC HABET EGREGIO SCS. SUA MEMBRA SEPULCRO DOMNIUS. ANTIQUAE QUI XPI. DOGMA SALONAE MONSTRAVIT PSUL. QUOQ. MAR. TIR FACTUS EIUSDEM. DISCIPU LUS P ETRI PARITER FUIT ISTE BEATI. — HAEC SPALATI PSUL. HUC TRANSTVLIT INDE lOHS. TEMPORE POST LONGO CUM NONNULI DUBITARENT AN FORET HIC CORPUS. AN HINC FORET ARTE RELATU M. — CLARUIT ID CUNCTIS. PERPAUCI PUTAVERUNT. ARCHIPSUL. ENIM HUIUS CRESCENTIUS URBIS MARMORA DISIUNXIT. SCM. CORPUS PATEFECIT. MILLE DI. CENTUM TRES AFFORE CREDIMUS ANNOS TUNC. ET APOSTOLICUS PASCALIS CONSTITIT ORBI.

mjesto DENA FUIT, MULTIS PATET HOC, INDI-

pe&ti CTIO DOCTIS. AMEN.

Na sriQdini istoga pokro

C EEQUIESOIT CORPOS BBATl LONITANI AEOHIEPISOOPI. Dli NCTI PETEI APOSTOLOEnM F ANSLATUM AB SALONA IN SP lOHANNE EIUSDEM SEDIS AE

i Trau, atraga 1. 67. Parlsti. T. VU. 1. 1

m. e. 1105.

Bvoniku crhve hal^i^ericah sp. Marijt

INCAE. DNl. NEi. IHV. XR. r VICTOEIAM ET PACIS PEEMl JEB INTEOITVS A DEO CONCT PEIO SVMPTV HANC TVEEJM MAEIE, VNSAEIE, DALMACIE, AOIB OONSTRVI ET EERIOI IT EBX COLOMANVS.

IV.

G. 1105.

ma ciborija velikog oltara crkve kcUudjericah sv. Marije u Zadru, stajaSe aljedtH nadpia. I

REX COLOMANVS M+C+V. '

la chiesa delle Dobili roTerende monache Benedictione di •. Uaris di >:

V. G. 1105.

t iaSie aantoatana av. Marije u Zadru, atajaSe nadpia:

WS. GEAT. COLOMANI EEQIS. Tt. "D. CE. CO. DISC. IHS.| , «. O. (?)

237 VL

Oko g. 1105.

Na ruei tlatom cikovanaj av. JDonata biahupa eadarskoga, u tienici crkve sv. StoSije u Zadru.

REX COLOMANE RECTOR AMANDEVIE, HOC BENE FECISTL RtlTRI- BVE TIBI QVOD VOLVISTL

Farl. Ulyr. Sacr. T. V, str. 38.

vn.

H G. 1111.

Sa mramomoj grobnici Vekenege (Veke) opatice kaludjericah sv. Marije, u nutamjoj bogomolji

samostana istih u Zadru.

Gore.

LAVDE NITENS MVLTA, lACET HIC VEKENEQA SEPVLTA. QVAE FABRICAM TVRRIS SIMVL ET CAPITOLIA §TRVXIT. HEC OBIIT VNDENO CENTVM POST MILLE SVB AEVO, QVO VENIENS CHRISTVS CARNIS GESTAUIT AMICTVS. NOS HABET ET ANNVS QVISTVS QVO REX COLOMANNVS. PRAESVL ET EST DECIMVS QVO GREGORIVS PVIT ANNVS.

S lieve strane. S desne strane.

HVC VENIENS VVL- ORET QVI SPE-

TUM FERT, HOC CTAT DICENS.

CERNENDO SE- IN PACE QVI

PVLCRVM, HVIO ESCAT.

FIE DIC ANIME CORPVS ET ARCA

DA REQVIEM TEGAT FLATVS.

DOMINE. ET ALTA PETAT.

DoU.

RES FLVCTANT CVNCTAE MVNDI, VELVT IMPETVS UNDAE.

QVIQVID EXORITUR, LABITVR ET MORITVR. MENTE DEUM PVRA SEMPER VEKENEGA SECVTA. NON

PENITUS MORITUR, SED MORIENS ORITVR. NAMQVE PROBOS MORES CVPIENS SERVARE, SORORES ACTIBVS

EXCOLVIT, VOCEQVE DEI HAS MONVIT. HOSTIS AB INSIDIIS ADITVS BENE CAVIT OVTLIS, QVAQVE

REGENTE DOMVS, CREVIT ET ISTE LOCVS. IN FESTO SACRI COSME MIGRAT AC DAMIANI. VT SIT IN

ARCE DEI, VITA FERHENNIS EI.

VIII. G. 1112.

idbiakupa Kreacencija, QUALIS SIT, CEE S, EEMANEAT DE NI GESSIT, QVANl ALATUM. CEESOE: NDNC MUNDI FLC

1. Btraga. FftTtati. lUjt.

m. G. 1181.

irije, iaiuHjericah 3v. MCLX. S. ANDEEE OINANE (Joanno) A EGO COS- 3HIDIAC^ >ANILE H.

X.

e. 1189.

ibuaa u stolnoj crktfi 3 jaie nadpie:

lestibus associ

ilta vietute pk

lUE SUBIT. IBIQUI NA DIE3 SIBI HTO

G. U91.

nake lamniee i audnice

rois. h:_comvnis.

M. C. NOAMO. IGLS. EPI. ET B. A

E. ICEPTV.

10 u knjisi L Sboruiks, iDO domiai 1191 temp eoBiiim, hoc opni eit in

^^^:r

■ • » -

239

xn.

m

G. 1195.

Na crkvi sv. Luke kalu^jericah sv. Ancfjela, sada obdine pravoslavne, u Kotoru.

t IN XPI. NOMINE. ANNO AB INGARNATIONE DEI

NRI. IHV. XFI. MILLESIMO CENT. NONAG. QVINTO. IND. TERTIA DECIMA. EGO MAVRVS FILIUS ANDREE CALAFRANQI. VNA CVM

BVONA MEA CONIVGE^ FILIA PRIORIS BASILII, EDIFICAMVS ECCL AM.

AD H0N0REM15I. ET SCI. LVCE APLI. ET EVANG. P. REMEDIO ANARVM NRAR.

ET OIUM. FIDELIVM XPIANORVM. SVB TEMPORE DNI. NE-

MANE MAGNI IVPANI, ET FILII SVI VELCANNI. REGIS DIOCLIE.

DALMATIE. TRIBUNIE. TOPLIZE ET COSNE. ' OMNES_QVI LEGITIS

P. NOBIS ORARE DIGNEMINL VT XPS. SIT NOBIS SEMP. VITA, AMEN. f

Iz starinBkih rakopisnih bilje^akah.

' Da li se ova ried ima eitati Bosne, ili se razumieva koja draga malena pokrajina, kao Kosara itd. nemogii za sad jo§ odlucno uztvrdiii.

■>»'

• /^Li

■'/:

i.'-^.K

X:'.

• 3;

16 a)

' ■'Iw

■' .O 'i

<j;i

. <*;

r«l

I n

ograpbicus, iuridi

innes sbbas. 1166, 78 lohannes abbaa 1166, 73 eorgiiLB abbsB 1166, 73. Ls abbafi, 1106, 12. Ug

V. Dftbro, abbtiB. 1103, lea, 1129, 26, Tcon. SS. CoRmae et D inte, NieifoFUB, ablias. llj iolfintarie dimitCens, 117 sneeeBsor Nicifori 1174. S 1187. 140. — DomJniei i. 1188, 150. 1194, n

e. Petri. Gregorinf Bbb: 16. Rubertus. 1187, 141. . Desa abbas. 1106, 1 lus, 1182. 126. 1184. 12 itiiis. 1190, 157,1194, 17 (, 193.

loentiua abbaa. 1156 — 1I& 1198 191.

fli, nbertuB abbai 1163, 5i i. B&phaeJ abbaa, 1151, 4 iae, Johet. ftbbas. 1151.4 gii el itticchi. A . . abbt Peti'U8. 1166, 78.

. Virna abbas 1129, 2(

2. Isaauli 1178. 105. lOi , 1193, 166. J70. Gaudiu

de Pinis. DnjmaB abbi

B abbas. 1106. 1'. Vincentius. 1185, 184. »ous abbas 1187, 230,

u. 1

BB. i

ir J. potif

b. el byte:

rdoi rrae,

epia Ivita

piiCrisrch» WodslrituB. 6, temja, (AlbaDia) 181. ODMteriam e. S&lvstoriB TS. rebipresbvtw DominicaB 220. 10 167,

110. Us. 12.

'^'•'^

248

Archiepkcopatus et Episoopatus in Ungaria

1178—1176. 91. Strigoniensis archiepiscopnB. Colocensis „

Suffraganei strigonienses sunt AgrienniB et Woacensis (waeensis.)

Archiepiscopi.

Antibarensis. Gregorius 1194, 173 olim archiepiscopus

1195, 178. Johannes. 1199, 210 antibarensis et dio-

diensis 1199, 218, 220. Baaciensis seu bachiensis. Fabianns. 1134, 28. Muchia

1142. 35. Micho. fors idem qui Muehia, 1163, 67. Collocensis. Sayna, 1167. 74. Paulus 1185. 94. 1188.

146. Andreas, anteeessor Sauli. 197. Saulus 1193, 170.

1198, 197. 198, 200. 1199, 222. Diocliensis seu antibarensis. Johannes 1199. 217.

218. 220.

ladrensis. Lampredius. 1146, 40. 1154, 51. 52. 1162, 63. 1166, 71. 1167, 73. 75, 1172, 90. 1174, 93. 1175, 94, 94, 1177, 97, 98. Thebaldus, cirea 1178, 107. 1181, 118. Petrus archielectus. 1187, 139. 140. 1188. 150. 1190, 155, 157. 159, 1193, 170. Pastore carente 1194, 171. Nicolaus archielectus. 1197, 192. Pastore earente. 1197, 183. 187 Nicolaus archielectus. 1198, 191,' 193. 198. 1199, 202, 203, 205, 208.

Salonitani seu spalatenses, S. Domnius. eius memoria 235, Johannes, eius memoria 235. Laurentius, eius memoria, 9. Crescentius. 1102. 3. 1103,8.235.1106, 12. 13. 1110. 15, 16, 1106-1111, 16. 17. Gaudius 1138, 31- 1142, 34. 35. 1144, 36. 1145, 38. 1160, 40. 1158, 60. Absolon. 1160, 61. 1162, 63. Petrus 1161, 62. 1164, 67. 68. 116(), 72. Gerardus seu Gi- rardus. 1167—1172, 79. 1168, 80. 82. 1168—1170, 83. 1169, 84. 86. 1171, 87. 89. eius memoria 179. Rainerius. 1176, 96. 1177. 101. 1178, 104, 106. 107. 1179, 123. memoria 1181. 121, Petrus Hungarus filius Chitleni. 1185, 130, 133, 134. 226. 1186, 138, 139. 1187, 141. 1188, 144. 1189, 151. 152. 154. 1191, 162. 164. 1192, 164. 1193. 166. 1194, 172 eius me- moria 179, A . . . 1198, 198.

Kagasienses. Dominicus 1102, 2. 1109, 14. 15. P . . 1115, 19. Girardus, 1121. 23. 24. Andreas. 1142, 32. 33. 1152. 46. 1153, 47. 48. Tribunus. 1158, 58.

1167. 75. 77. 78. 79. 1168. 80. Tribunus Michaelis.

1168, 81. 1186, 137. 1186, 147. 1189, 238. Bernardus seu Bemardinus. 1189, 233. 234. 1190, 159. 1195, 175, 176. Gaiixonus. 1197. 183. 1199, 212.

Strigonienses. Laurentius 1102, 5. 1106, 12. 1108, 14. 1106—1111. 16. 1111, 17. Marcellns 1124. 25. Fe- iioiani memoria. 28. 29. 30. Aeba. 1134. 28. Mar- tyrius. 1151. 45. Lueas 1168, 60. Job 1185. 94. Lucas 1181. 122 Job 1193. 170.

Archidraconi.

Arbenses, Cosmas. 1177, 97. Miratha 1179, 110 Andreas

1181, 238. Jadrenses. Madius. 1103, 11. Marin, 1107, 13. Maius.

1134, 29. Johaunes Bernaldi 1190, 156. Johannes.

1194, 171. Ragusiensis Marinus 1190, 158. 1195, 176. SpalatenMs Domnius 1119, 21. 1196, 181. Traguriensis. Gaudius. 1185, 132. 133. 1192. 164. Veglensis. Dominicus. 1186. 228. Zagrabienses. Baranus et Timporius. 1193. 168.

iy

Ji

??

n

»1

Archimandrita, vide Abbas. Archipresbyteri. 1186. 132. De Bribiro, Vilcotta.

Clissa, Vilcotta

Busan, Hadona,

Lika, Desimir.

Nona, Techomir.

Scardona, Drasez. Archipresbyter iadr. Andreas 171. „ spalatinus G. 181.

Ardicio diac. card. s. Theodori. 76- 103. Ardicius presb. Card. s. Theodori 125. Ardis (de) Petrus, diaconus 195. Arduinus Dominicus plebanus s. Joh. ev. 147. Arduinus presb. Card. s. Joannis in Jerusalem. 103. 120. Areanum. villa Istriae. 44. Aribertus presb. Cardinalis 1.

Anastasiae. 48. 54. Arma, seu insignia regalia Ursinorum descripta. 186.

187. ArmadiuB de Tuba de Caprulis. 231. Armeniorum rex L. 212. Armigeri equitum deoem de qualibet generatione Croa-

tornm. 4. Arnej, comes. 6. Arni de Stossia 196. Arnulfinus, venetus. 231. Arpe, banus. 60. Asceses, locus. 162;

Asjen, imperator Bulgariae et Graeciae. 181. Assalaza Maria 195. Asseti, villa 8.

Astaldus, presb. Cardinalis 53. 54. Augustinus canonicus strigoniensis. et pristaldus. 29. „ Leonardus venetus 228.

„ ' s. r. e. cardinalis et missus apochrisarius 9. Aureus Magister Petrus dux Venetiarum, vide Maestro-

petro Aureus.^ Aurio Dominicus, advocator 232. Aurio Marcus 65. Ausari comitatus. 231. 232. Auso (de) Fusca 195. Anstrifie dux. 45. Avarorum ciuitas, vide Budva. Aveliui Laurentius. 158. Avelinus, testis. 46. Avocatus Petrus 21. Avunculi knezii Miehahelis 115. Aycardus Panerotius 229. Aymus Petrus, venetus 228. Azula, testis 196. Azunum, villa Istriie 44. Azzo praeceptor Templariorum. 178.

B.

B. soacensis episcopus 1199. 210.

Babbine polle, locus 46. Babina polhla 66.

Bacenoli Georgius 169.

Bachiensis eccl. sufraganea Colocensis 91.

Bacula et frater eius Stephanus, spalHtenses. 37.

Bada, terra 189.

Badoario Manasses iudex Communis venet. 232.

Badoario Petrns Judex Communis Venetiar 280. 231.

Badoarius Stephanus.229.

Baduario Aldigerius consiliator. 230.

Bala (de) Bonito. 196.

titi

vs

Bartbolaniiiel cc

BsTtliolomaeui

Bitrtholomaeiia '

1198, 194. Bnrtlioloinseus t BarzegeBo Michi BaeamDre Ptms Bssileo Jaoobua Bnailii DominDa BitEilio JacaboB „ Vitalis 6 Baeiliue prior C Batianro.Eainer Batoca (de) m,u BaiieLina, malie Bauai Jurminus B'diivje, urbs li Becize, locue 16 Bela 11. rei. P HuDg. Dalm.

Bel» III. rex H

nee non G^iIbI

118. 121. 122

140, 144. 146

159. 165. 16H

memoria 180.

Bela et Margaril

Belas, Vratimiri

Belny, locus. 14

Belo NicolsuB 11

Belec quondam

122. Beleeiu fllins C< Belez (de) Micti Belize praedium Beli:i, leBtia 196 Belgrad, paroehi

Bel^iudum Bupr Belnionetie I.am Bella uxor Proei

ne. 18. Bellsiza, etericn Belleca, iudex t< BellcgraduB. cas Beiletto, diaconi Belli Jacobits ii Bellum (guerra) ouio Vei

lus gener Bi'

BeloB, BeiuB, Al

m. 67. (qua I

memoria 200.

BeloB dui 11^7,

jaeiitB de Tei Bolzo, frater Poi Bembo Joannes Bemus'/ comes ] Bendulik Pusk. Benecia paler L Benecia. pator E Beiiedieite (de) i Benedicti s. regi Benedktua ciisto

1

245

Benedictus presbyter 26.

Benedooco et mater eius Domza 195.

Beneventum, urbs. 25. 75. 77. 78. 79. 80. 81. 82. 83.

84. 86. Berardus istriensis testis 8. Berbin, locus 174.

Berda, villa. locus 126. 128. 178. 180. 205. Bergullus, advoeatus 30. Bergullus, tostis. 193. Berguto, locus, 227. Berigna filius Cirnotis Lapzanin 71. Berisne Pizinagus. 158.

„ Priasus 158. Berivoi filii 104.

Bernaldi Johannes arehidiaconus iadreusis 156. Bernaldus episoopus Zagrabiensis 1163 67. Bernardinus (Bernardus) archiepiscopus ragusinus 1189.

233. 234. 1190, 159, 1195, 175, 176. Bernardus, diac. card. s. Mariae novae. 149. 163. „ episcopHS portuensis et s. Rufinae. 76. presb. Card. s. Petri ad Vincula. 175. Beros a Gimbo 37. Berriscius iupanus 1194. 173. Berserii Michatius 158. Berta (de) Johannes 196. Bertaldus gastaldio, fiiius Sipon. 149. Bertanus Rapbael. 232. Bertoldus de Ruigno 42. Bertoldus, nobilis arbensis 68. Besanni Sracinnus iupanus 140. Beschen tena citra Muram. 30. Beseiani Saracenus 129.

„ filius Saraceni 119. Bestia, locus 89. Bethleemi filius Odo. 45. Betraldi Albertus 109. Betta uxor Joannis Mcssagalinae 105. Bia de Sergia 196. Biach, locus 131. Biazola fiiia de Pedruto 196. Bigne, aqua 122. Binaldo, testis. 89. Bitte Praestancii 90. eum fratre Crisogono 156. 173.

„ de Juda 173. 205.

Bittizi Dessa, advocatus 171.

Bittizi Grisogonus 129. 171.

Bitizo (.de) Micha 193.

Biula uxor Vitalis 15.

Bizantini, moneta 204.

Byzantii, moneta 41.

Bladimiri Sergius 158.

Blanculin iaderensis 118.

Blasins diaconus iadrensis et notarius. 140. 141. 146.

150. 151. 155. 157. 160. 172. 173. 182. 184. 188.

203. 206. BlasiuB filius Grapo, colonus 31. Blatta, locus 140. 171. 172. 173. 184. Bobo diac. card. s. Angeli 125. 136. 149.

„ » „ n Theodori 175. Boce Jacobus 135. Bochachi iuppa 17. Bocini Mengatia 158. Bodacie Vitalis. 158. Bodaciae Dobar, consul ragusinus 192. Bodinus rex, pater regis Georgii et Marcivisii 18. Bogdan nepos Prodani, vicarius spalat 166. 170. testis 68.

71

Bogdani Georgius 193.

Bogdani iupani filius Mirco 1179, 110.

T) terra 155. Bogdaniza, pristoldus bani Belus 68. Bogdanus filius Kale 114. Bogoce (Bogaccvo) fluvius 168. 'Boiani filius Sebenna 105. Boisce in partibus Sclavoniae 135. Boioariorum lex. 6. Boldu Andreas 65.

li Petrus 65. Bolanze filius Zanizo 88 Bolca de Stisanel. 196, Boles pater Pribislavi 26.

Boleslaus iudex Chulmiae 1112. 17. 18. 185. 1114. 19. BokslauR, testis 88. Bolcslavic Rusin 86. Boles«ius Stephani Cosuti 90. BoIIa de Sazavezo 123. BoUia Evaicius de Groni Grossi. 25. Bona abbatissa mon. s. Dimitri 1181. 119.

s. Thomae 1164. 67. „ de BelauBO 195. „ „ Gvidon 196. Boiiadicns, diac. card. s. Angeli 58. Bonci, locns. 168. Bondae vidua 221. Bonde Savinus 158 advocatus 176. consul ragusinus

192. Bondimiro Marcus. 231. Bonfazo, testis 195. Bonifacius olericus, venetus 228. Bono Henricus 69. Bonoaldi Bolescius 127. Bonogualdi (de) Bolisio 97. 98. Bonovicino (de) Petrus presb. et notarius, ducalisque

aulae cancellarius 1237. 149. Bontii Miohael 158. Bonumir de Siponto 75. 82. Bonus Baro potestas Ancouae 209.

belgradensis episcopns, eius memoria 1103. 9. 1111. 17.

fijius Dondi legatus ducis Venec. 194. Petrus 229. PhUippus 69.

„ presbyter et Canonicus 228. Boricii nlius Madius 195, Boricius Michaelis Pance, 71. 93. 161. 165. 193. Borislav filius Nicolai comitis Cacicli 144. Borislavi iupani filii Malichnicus et Strojan iupanus

1179. 110. Borovic Valdeser 86. Bosazo (de) GrassuB 195. Bosenac, Bosinae banus, Culinus 1180. 114. 115

1189, 152. Bosna, monachus. 9.

„ seu Seruiliae regnum 148. Bosnae dux Ladislaus filius regis Belae 1137. 30. Bosnensis electus episeopus, 1195. 175. Boso, diac. card. ss. Cosmae et Damiani 58. 59.

„ „ „ 8. Pudentianae 76.

BoBordiensis comes Jacobus 14. Bot comes albensis 1181. 123. Both, comes de Bihor 1193. 170. Botoluge Micha Schiope 97. US. Botta iadrensis 118. Boxetech cum suis filils 161,

»' :

JJ

1»

>»

5»

»

247

CaduluB, iBtriensis, testis. 8.

Caena danda capitulo spal. 166.

Cal, sclavonice, locus. 154.

CaJafrangi Andreae filius Mauras, 238.

Calageorgi Furminus. 131.

Calamet, sclavoniee Tirstenic, locus. 37.

Calanna de Zobenigo et eiuB filius Desa. 190.

Calanus dux Dalmatiae et Croatiie 1193. 166 episoopus quinqueecolesiensis palleatns et totius Dalmatiae atque Croatiae gubernator. 1193. 167. 168. 170. Dux 170. episcopuB quinqueecclesiensis 1199. 222.

Calavagia. 189. 190.

Calbaui Mathaeus 231.

Calbo Stepbanus advocator communis Venetiar. 230.

231. Petrus 231. Caleara, locus. 88. Calepi Johannes 158. Calidae aquae, locus, 166. Calisedum, locus. 6. Calixtus comes. 30. Calixtus II. papa. 23, 24, 25. Caldesci nepotes 185. Caldesei . . . testis. 185. Calle antiqua cum capeUa 37. Caloianis Nicola 145. Caloiatine (de) Nicolaus 114. Caloioanni de Paulus et Nicolaus 96. Camas Stephanus 90. Camasci Petrus 156. Camascii Stephani filius Petrus 127. Camasii surdi Nicolaus 193. Camenani, locus, 71. Cameniani, locus. 146. Camerarius ducis Croat. et Dalm. 200.

^ regis Siciliae Thasaligrandus 137.

Campanana terra iuxta s. Andream. 22. Campus marinus, territorium 183. Canale regio. 225.

(da) Johannes 81. 82. 229, Petrus cnmAngelo mtre suo 231. (da) Marcus 65.

(de) setnicus Thechomir 1114. 18. Canatalie Petrus 109. Cancellarius archiepiscopi spalatensis Albertus Pisano

praep. s. Barth. 1185. 132. Cancellarius ducalis aulae Veuetiarum, (jabriel Pau-

linuB 1166. 70. Cancellarius ducis Dalm. et Croat. Andreae, Petrus

filius Milke praepositus. 1198, 191, 199. 200.

Cancellarii seu notarii regum Hungariae.

Barnaba Geysae II. r. notarius 1151. 45. 1158. 61.

Adrianus Belae III. r. notarius 1185, 94.

Katapanus magister, praepositus albensis aulae r. canc.

1193. 170. Petrus praep. albensis, aulae r. canc. 1197. 187. Desiderius, aulae r. canc. 1199, 222.

CanceUarii romanorwm Pontificum.

BolanduB. presb Card. 1153. 48. 1154, 53. 1155, 55.

1157, 58. 1158, 59. Albertus presb. Cardin. 1181, 120. 1182, 125, 1186,

136. Cancellarii vicem agens. Moyses can. lateranus 1188, 144, 149.

n

Cancellarii vicem agens. Bainaldus, notarius 1199, 207. Cande (de) Vulcinna 156. Capella s. Apollinaris, Vegliae. 50.

8. Jonannii ad Spalatum 131. Capellus Pancratius 231. Capitulum s. Anastasiae Jadrae. 189. Capitulum s. Laurentii. 164. Capruli, locus 11. Captio Solavorum per terram et per mare sine iustitia

per Baguseos prohibita. 137. Caput Istriae, id est Justinopolis, urbs. 39. Caputassi Theodorus 158. Caraldus, clericus 114. Caravello Dominicus 230. Carinensium gens. 4. Carletius masarius communis. 208. Carosus Petrus 65.

Caruchuli fiiii in bucharatu spal. 165. Carusii filii Zuzalo et Cernecha monachi s. Stephani 41. Carsus, mons aut locus? 95. Carta concessionis 204. Cartula offersionis. 6.

o£fertionis et transactionis 147. promissionis 204. „ venditionis. 11. Cartusiensos eremitae 214. Casari Duimo. 88. Casariza, locus 18. Casera (de) Constantinus 195. Casiuieius 225. .

Casnaz David de iuppania Trebigna. 18. Cassata Martinus 171. Cassera Petrus Baddo. 190. Cassino mons 141. Castan, villa in Istria. 6. Castellare, locus 51. Castellum (Belgrad) 184. Castilione, eastrum in Istria. 6. Castrum de Sevenieo. 100. Castrum sumugieuse. 67. Catapanus, Businas 25.

„ episoopus agriensis 1199. 222.

Catharo, Catarum, Catharinensis civitas. seu Bosa. 2.

23, 24, 33, 47, 59, 76, 123, 135, 148. 176. Catholdus Vica (vicariusV) canonicus spaiat. 164. Cathlus? tyniensis iupanus 1181. 117. Catopanie Andreas. 157. Canca, territorium. 140. Caucho Johannes 129. Causa (in) ecclesiastica nullum testimonium sine iura-

mento. 138. Cavalero Dominici fiiius Pensu 149. Cavallerio Matiiaeus 229. Cavallino (de) Petrovula 196. Cavanie Petraca tcBtis. 88. Cavedel, villa in Istria. 6: Cavo Johannes. 231.

Cayfas, veglensis 228.

Cayse Johannes presb. et canonicus 228.

Cazun, decima de victualibus 169.

Cece Petrus 129.

Cecre (de) Lucas presbyter 193.

Celeminae Prodani uxor Dobricha 180.

Celestinus III. papa. 165. 173. 174. 175. 177. 178. 179.

Celiae filius Petrus 170.

Celio de Petrus. 167.

Cellaria ducatus. 169.

16 b)

Cbalniae ducRtaa I Cbulmiae index B( Cliuniiiig Hiohaal. ChTale filitiB Ugrii ChTolis Ivan, nepo Ciaznlini fllia Mar Cicha. mnter Vekei OicigDft, iobagio ei Cicla (de) Prodsiii Cigftli Hich& 150. Oikulina Jakovioa. Cileo, loonB, 36. K Cilambuli GregonD OLndrlnuB, testis 1! Oina, pat«r Nicyfo Ointhius, diao. csr

presb, Cft CipiclirioaeH, Tjlla CJpriBni Praest&nc. Cipriauus filine Ce Ciprianua sorcinus Oiroumvolntio. qus Clnie flliue Chrap] Oirneth», nepoB Ti Cirnetha. patruua ] „ prior spa Cimotft preBbytor i CistercienBes moDa Ciiteme, villa in I Citioo Micbftei 69. CiTile!! homines. ]< Cladivc, vallis. 37. Clanisa et frater e ClaudinaB comeB 1 Clasf^ine, Iocub 16' Cledinna (Qaeledin dinuB mi. 17. Oleuens de Sreniii

rn. papft. Olementls Georgini Cicrid, quft patrifl ClerioiiB sd peregi „ ecoloBiam OlevQft, diKtricloB,

parochia.

Clin.

. 101.

ClipeuB militariB S CliBla, diHlrictuB. i CllBBa castrum 88. Clissa, paroehift. 1

„ urba, 104, 1 Ciobnco. locua, 13 Clodia, eomes, 6. Cohilaci Sftraoenni Cobilla. terra 105, Cocini PetruB 81. Cocoaevich Raiesdi Collecta 195, 204, Colnic «Glavonice.

171, 184, 188.

CoiocenuB epiacopi

„ sedee 9

OolomaDi re^s poi

Colomanus rex l

Obroatiae atqoe

Ramaeque 1103.

249

r>

n

106, 236. 237. 1108. 14. 1111. 287. 1111. 16. 17.

21. eiuB memoria 1124. 25. 36. Colonae et coloni 2. Colloquium regis Hongariae ao totiQS regni cnm dnce

Anstriae. 45. Colnmnae Canali 97. Comene de Znppanns 18. Comerzari Prvona 68. Commeroia oiTinm Daimatiooram terra mariqne liber^

et abs^ne tribnto 35. 44. Commeroinm terra, marique proprinm libernm 35. Comor (de) Petrazo. 196. Communitas familiae in civ. Arhe 109. Comitatus Croat. et Dalm. Augariensift 231. 232. Cor-

baviensis. 191. Goritiensig 183. Modrusiensis 169

PodgoriensiB 185. Sanen^is. 191.

Comites diverai.

Comev AndreftB, pater Gevrili. 29. n Androuicus filius bani 1198. 200. „ Aprico Nicolans onm filiis. 1178. 105. „ Bela (Bea) 1198. 199.

Bemus? 1198. 191.

Calixtus 1137, 30.

Dominicns 1188. 146.

DuymuB 1193. 171.

Georgius, filins Sauli, qnaesitor 1137, 31.

Gira pater Marcelli pristaldi. 1134, 29.

JoBephuB. 1198. 191. 199. 200.

Jula. 1137. 31.

JuliannB. 1137, 30.

LamprediuB 1193. 171.

MacariuB 1198. 191. Macharia. 1198. 199.

MachareusiuB 1181, 119.

MarcuB. 1198, 200. n Marcutius 1160, 61. n MauniB, toHus maritimae provinciae exercitator

1181, 117, 118. n NicoIauB. 1180. 113. n Nioolaus filius Pauli 1163, 67. „ Nieolaus pater Simeonis, qui endt terram nltra

Dravnm. 1187. 31. „ Petrana. 67. „ Savigna Gnndula 184.

Cotnites Comitatutn et civitatum regni Croatiaej Dcil- matiae et ducatus Zadndmiae.

ArbenBOB : OrienB, 1118, 20. Nieolaus 1178. 108.

PetniB Ziani 1193, 167. Rogerins Maurocenus

1198 194. Ansari et insnlae eins; RogerinB filius Dominioi

Mauroceni. 1187. 232. Braciae, Stephanus 1111, 16.

Cathari, dominator Triphon 1181. 123.

Corbaviensis, Slavogopt 1198. 191.

Insnlanun pharensis et braohiensis , Bratco 1184. 226.

laderenses, Caesar 1105, 11 PetruB 1146, 40, Manrocenns Dominieus 1165, 71, 1167, 74, 1172, 90. 1175, 94. 95. 1177, 97. DamianuB Desinnie 1182. 225. 1183, 127. 128. Mar- tinus 1184. 129. DamianuB 1187, 140. 1188, 146. 150. 1189, 151, 1190, 156. (prin- oeps.) Dei gratia comes. 1190. 159.. 1193. 170. 1194, 171, 172. 1196. 178. 1197. 182,

n

»

183. 1197, 187. 1198, 191 illustris memoriao 1199, 206.

Nonensis, Sergius 1109. 13.

Pharaci ChaialisiuB 1168—1169. 83.

Ragusiae, Petrus 1142. 32. 1151, 46. 1153, 48.

Sabinus, eius memoria. 141. Flasconus. 1181, 123.

Gervasius. 1186, 137. 1188, 233. 1189, 152, 233.

1190, 155, 158, 159. Luccarus fllius Nicolai. 1190,

158. 1195. 175. 1197, 184. 185. 1198, 192. 'Dobru-

slav, 1199, 202.

Sanensis Dedomir 1198. 191.

Sebenici, Nestos et Perlat, 1177, 100.

spalatenses. Cemecha 1142, 34, una et prior.,

1144, 36. Johannes 1144, 37. 1160, 61. 1169. 85.

1171, 87, 1174, 93. 225, Martinus 1176, 95, E . . .

1177, 99. Martinus de novo, 1178, 104. 107. Gru-

bessa ms, 107. Martinus, 1180. 113. 1181, 117.

226. Grubessa. 1187, 142, 1188, 144, 1189, 152.

154. 1190, 160 (filiuB quondam Radco) 1192, 165.

1193, 166. 170. 1194, 172. 1195, 177. 1196, 180.

1198, 189. 191.

Tragnrienses, Dircemir seu Dirsemir (Dr2imir) 11^5, 131. Marinus 1189. 153.

De Garestin (Varestin), Beleo, (eius memoria) 1181. 122. oomes guarastiensis, (Varasdiensis) Crazo. 1198, 194.

Comites Vegliae.

DuymuB 1133. 27.

DoymuB 1153. 50. 51. 1163, 64.

Bartholomaeus 1163, 64. frater comitum 1186, 228.

Guido, 1163. 64.

M(arcu8?) filius Bartholomaei, 1193.

167. Bartholomaeus 119f, 288, 1193. 169, nupor defunctus

1198, 194. 195. Vido 1191, 238. 1199, 204, 205 filins Bartholomaei. Johannes 1199, 204, 205- Henrious frater Vidonis 1199, 204. Comites Zaohulmiae, Radoslav 1143—1180, 85. Miroslav,

frater magni iopani Nemanie 1181, 121. 1186, 137.

1190, 157. 158. Comes magnus terrae Zacimlmiae,

Deflsa, 1151, 46.

'Camites comitatum R. Hungariae.

Johannes Palatinus 1102, 5.

Cledinns

Marcns

Saulus

Savniens

Ugnranus

Theobaldns ?

landinuB „

Comites Hnngariae 1108. 14.

Johannes Palatinns

Appa.

Albanensis, Thomas.

Bosordiensis, Jacobus.

Wasvariensis, Ugudi.

Nouogradensis, Slaviz. Comites Hungariae A. 1111. 17.

Comes Johannes Palatinus

Claodinus. 17.

Marcus

Saulus

n

S»iiioiiB UgarenaB Theabaldiia JADdJunB ComiteB R. Hniig. 1124. 26. GledinQB.

Boziw

JacobuB. L&mberluB. Nicolsns. SergiaB. ComiteB R. Hang. 1167. Faions, Garclia, SmaragdaB. Tapeo. 76. Cofflites Comitatam. AJbenBiB; Seza 1166. 71 Bot. 1181. 123. BachiensiB etPslatiniiB. Mog. 1193, 170. 1199.222. BedregnienBiB (bodrogienBis). bndrigieuBiB, Een- ricuB 1163. 67. bndrugiensis DombicaB, una cnrialiB regia. 1193, 170. Pulco. 1198 194. 1199, 222.

BichorieneiB. JohanneB 1166, 71. Both. 1193, 170. Mica 1199, 222.

Nitriensis, Lacas 1166, 71. Hochon 1188, 146. de Sala (Zala) Stephanns 146. NicoUas banuB 1199 222

de Saunioii, (Solnok) KuzidiuuB 1134, 29. Fnlco. 1166. 71. de Zaunuk, Machsrins 1193, 170. Ampadiuus 1199, 222.

Samigienats sen sjmegieneis Adelberth, eius me- moria 28. Grab. 1134. 2S. de Suprun Audreas 1193, 170. CbephanuB 1199, ^.

StrigoniensiB Martlnus 1137. 30. Suu&diensie (ohsnwlieDsis] Esau. 1163, 67, Varadleneis? Wew, 116G, 71. de Waswar, Pnloo. 1193, 170. de Wywar, Dyonialus 1199, 222. Comitei dtriaies. Comea curialiB arohiepiBcopi Btrig. FraDcell. 1137, 30, de EriB. el Bonoi, Yaan. 1193, 168. „ „ Michsel deDumburov, Marliuus de Ee-

menik et Tiwa de Wasca. 1193. 168. Comes oarialiB epiacopi arbeuBiB. 1111, 17.

„ „ regia DominicuB una comes bDdrigien-

sIb 1193 170. regis Heynrioue 1161, 46.

„ Belae III. MachariuB 1189, 151, „ Cnmpredinns 1181, 123. „ Laurentlns 1166, 71. „ do genealogi» UrBinorum Slephatttts 6Iina Nico-

lal. 1197, 186. „ ModruBJae, regi quRituor lorioiB eitra regnam,

iulra regnum yoro decem loricis servlat 169. „ PalatinuB v, PalalinUB, Comitie calhariaensis eicommunicntio, 49.

Nicolai Caeieli filius BorislaT, 1188. 144, ragaB. Petri fiiinB DerBimir indei, 1190, 166, ComitiBBa olim veglensis, Maria, 1153, 50. Comitum dona et munera regi danda. 91, CoQcilii diocleUni deoreta 1199, 218. ConclUum antibarense. 1199, 210, „ ecclcBiae ragDBanae 49, „ Laleraai celebratnm 1179, 123, „ romaunm in baBilioa Salvatoru 33. gener&Ie romannni 111.

CoQciliam sive afnodas saloQilaat 1177, 98. 99- „ sp&lateuBe 138. v. Syno „ waradleura 28, Concoreoui Dominlcas 66, Conflnium s. M&rJae fornoaae 194

„ 8, Marinae 194.

Coniuglam in partibas Dslmatiae i

et quinto gradu oum oonsangoii Coniugiua usque ad seplimum cooa

pronibitam. 219. Conrado Andreas preebiter et nott Conradua, avoeatus, 7, Conradus de Johanue daoalis aul

tarius 206, Consecrado salonitanj epieoopi i

oonBtitntiouem 31. CoQBiliatores communis Venetiami Consjlium civium apal. 63,

Docis Cnroatiae el Dal

proceribas. 193. Consilium et indicium cuQctornm

niae. 126. CoQBilium iupanorum CoQsUinm Nobilium, 144, „ prudeulum 195, „ uniTeraum ntriuBque

Croatiae 17, ConBtanlini Furminns 89, Fonnini ConstanlinopoIitanuB Vioeeomas M ConslantinuB SebastuB dui Dalmati

87, 88, 1174, 93, prominens

174, 226. Constantinue StephaQua, 231. CoDstitutio anliqua, 169, CoQstrato (de) AUa 196. CoQsul PieaQorum Albertus. 84.

ConnHes.

ladereases, Petrlzo Miohaelis PaQze ' trius fllins Sane de Spirso, Mic 96, Bar , , , uce. Marlinus Slorad 1177, 97. David 97, Storadi Pe de Juda, Cosoia Gregorii, Mic Vitaze 1199, 206, Conaulea sepl

Hagusii, Aleiius, Mauresa, 11&8. osrus. LampridiuB, FeliciuB. ', slavuB 1169, 84. Vitalis Vulp Vali Vite, Vitus Lamprii, Dersj SimoD StephaQl, Savinus Bondf Lampridius Zreve, JohsQQes G(

Consvetudo autiqua 137,

„ defereQdi oruoem eeu .

per tolum regnum HuQgariae,

„ viduarum ia civ. Arbe,

CoQtareno Damoaas 231,

„ Dominicus 69,

, HenrioQB 69,

„ JohauQes 69. CoQlarenns Jacobus 66. Coutarini Henricus 231, Contributlo monachorum s StephaQi, Canventicala sen fraternitates prol ConTentus t. Mona8teria,|

»1 I

4-;^

M

25X

Oonyentus strigoniensis. 30. Coprive, flumen. 17. Ooqaickiani (koki^ani?) locus. 117. Corad, testis 195. Oorbava, paroehia 131.

„ nrbs. 131. '

CorbaviensiB episcopatuB parochiae 131. Corbo (de) Fuscla 196. Corcera, parochia 181. Comario Joannes 65. 69. Cornasio Petrus consiliator. 232. Coro Daniel. 231. Coronatio regum Hung. qua Regum Croatiae et Dal*

matiae, 14. 35. 44. 74. Cortalba inter LatinoB, villa in Isfria. 6. Cofice Madii presbyter 128. Cose CoBce, Coscia Gregorius adTooatus, 93. 156. 159.

171. 173. 182. 183. 188. 205. Cose, Madius 90. Cosiza, locus 162. Cosma episcopus vesprimiensis. 1134, 28.

„ filius Janzi. 205. 206. Cosmas arbensis archidiaoonus. 1177, 97. 1181, 238.

9 comes. 6.

„ gener Johannis Budicci in bueoaratn spalat. eiistens. 144.

„ iobagio eocl. zagr. 67.

„ • iupanus de Luca, frater et monaohus (1070) eius memoria. 71. Cosnae (BosnaeV) regio 238. CoBsula, testis. 195. Cosutti Stephanus 74. 90. 157. Cosuto, testis. 40. Cotona, testis. 26. ^ Cotopanie Nicolaus 193.^ Covacizi de Mironego 150. Craina tota, parochia 131. Crassio, testis. 195. Crassus mons. 162. Crazo comes gvarastiensis 1198. 194. Cremene totum, territorium, 162. Orescentius archiepisc. Salonitanus 3. spalatensis. 8.

12. 13. 15. 16. 17. 235. Crescimir, Cressimir rex Croatiae. 17. 20. 71. 126.

146. 157. 183. 191. 206.

Cressa (de) Drago 196.

Orevia, (de) Martinus veglensis. 228.

Crinae filii. 74.

Criscelzo (de genere) MUonia cum filio 151.

Crisogoni Cosoia. 157.

Orisogonus index Jaderae, 68. 74.

Crispinus, episcopus senadiensis 1193. 170.

Criva (de) Martinus 195,

Crivello (de) Dumnanna. 196.

Croatia vide Cbroatia.

Crossii filius Goislav 18. •

Crouates. 4.

Crouatiae tribus XIL 4.

Crueanae nepos Vilcoja, de Clissa. 189.

Cruces aureae. 5.

Crueona, testis. 88.

Cruina, testis. 26.

Crupa, locus. 193.

Cucari, Slavi. 104.

Cuci^a et Vilcona pristaldi Regis (Staffieri). 107.

Cucilie Cerna advocatus 128.

Oucille Johannes s. Mlchaelis iadr. plebanus. 156.

Cucille Petronins iudex iadr. 151. 156. 173.

Cuculii, villa in Istria. 6.

Cuculuco, loous. 12.

Cucurruz, servus 161.

Cucuvaia (de) Barba 196.

Cudana Dirsa. 167.

Cudomirornm gens. 4.

CuUn banus Bosnae 1180, 114. 115. 1189, 152. 1199,

216. Cumerzari Dimitrius 90. Cumpredinns comes curialis regis. 1181. 123. Cupan, capelanus. 28. Cupo Vitus. 231. Curia oum oampana. 155.

„ „ confirmatione nobiiium, sapientnm ao tolius

populi. 154. Curiales homines 192. Curina, iocns. 188. Curtisia Micha 182. Curtisia, testis 150. Cusijia S. et filius 71.

„ testis. 150. Cut, locus. 189.

„ molendinum 170. Cuziila, testis. 26.

B.

Dabissa fiUus Radoo 180. Dabra filia Starec de Micha 182. Dabraheno, zuppano de Comene. 1114, 18. Dabrali Cascarus. 96. Dabralus, testis. 88. Dabrana Theodori. 109. 110. „ testis. 12.

„ Trumzani 39. iudex spalat. 41. Dabraniozae Lampridius 156. Dabranizae PascaJis, diaconus 176. Dabraslavus rex (Diocliae), eius memoria 1114, 18. Dabraz filius Draseni 71. Dabraza (de) filius 195.

„ uxor Domaldi 87. Dabrazae Vita, nob. cath. 25. Dabre filius Mari 145. „ Ottoli 114. Dabregna index arbensis 68.

Dabrio, seu Dabro cnm Johanne et Jotze de Dabro. 123. Dabrizae domnae terra 154. Dabro, abbas mon, s. Johannis Ev. 1103, 9. monaohus,

filius Veresti 1106, 12. Dabro, diaconus. 13. 15. filius Petri. 21. 22.

„ frater Nercinnae Vratina. 27.

„ veglensis. 228. Dabrosa, testis. 155.

Dabrossa de Dabro et filia eius Matrona 195. Dabrus archipresbyter spal. 21. 22. Dagera Ambrosius 231. Daibolo Philippus 232. Dalmacium (Almissa) urbs 150. Dalmatae non sunt tributarii regum Ungariae 21.

25. 44i Dalmatia. 5. 8. 9. 32. 52. 61. 98. 114. 115. 117. 119.

192. 210. 238. Dalmatia superior, seu Dioclea. 24. 202. 218. Dalmatia provineia cum diociitano et antivarensi epi-

scopatu 115. Dalmaticum mare. 4. Daimatiae olerici. 17.

M

>\ •><..

rt «';

■N.N

>'t

12.

imeB iadnnuB 1182, 125- 1183.

, 140. 1188, U6. 150, 118»,

gratift comeH.) 1190, 159. 1193, P5, 178. 1197, 182. 183. 187. itrU loemoria 1199, S06. li. 96. aguriensis abbae, 1106, 12. 1110.

tor 232.

uiis Tribigna. 18. 97. I ikder. 90. 94, 95.

Jadrfte 159.

226,

toB epalnt eitr» aivitatem, 179.

reBlaldi Arbse. 17. tbienuB 221. pftTaohiarnm 134. 134.

itensJB 41.

dnoatns (SolaToniM) 169. rtes dividuitar, 219. Arbae, quemtMlmodam in Hun-

oorpore oivitstis Bpalatenaia 178.

olesie. 50. 61.

Bui, prittolduB bsni 125. 126.

Dedomir iapanns 1194, 173. „ saneiuiB comeB 11! Delamoze, Iocub 162. Delanno Teooa (de) mnlier 1 Delvriua Bsliina clericuB lOi Delzft BiA 196. Demacoa Stepi 168.

DembrOD, (dubravaj, Filvft cum temi, 66. DeraetriuB (Svenimir) dui DslmatiM Crofttiaeqne, ein

memoris. 86. Demics mulier de Svsri 196. Demviada, teslis. 195. Deoarii, inoneta. 91. Denoa Boror de Bravo. 196. Dependi PetroB. W8. Depez (de) QaldiuB 196. DeraBli JtfnrinaB 158.

Petrus 168. Deregaa, locus. 147. DeTi|ina TesBeius 168. Dersihna, nobilis lasr. 29, DerBimirus iudei filins, comitiB Kag. Petri (Laccari)

1190, 156. 158. consul rag. 1198, 192. Dersiniir testlB ragus. 203. Derze CIoisIavnB ^. Deea, abbss s. (jriaogoni de Jadore. 1106, 12. 1106—

1111, 16. Desa, dui Dioolie, Stobolie ('Serbulie) ZMholmie. II&L

45. MagnuB oomoB terrM Zachulmiae. 1161. 46. Desa nepoB PauU Liube. 150.

„ qaoQdam tragarienBis epiBocpas flliuB Uakarelii,

eiae memoria 1197. 182. Desa Salonae. 39.

„ Zurioha vicariua spal. 180. DeBsn, Irater Milenl 68. Desoensaa bani. 221. DeBciBlov, eivilia. zagr. 168. DeBCo ChgJini GliuB 71.

et Dragos Cacioli. 118.

„ iupanaa lld. DesconiB prsedlum Belize 117. Deeici filiaa Dobrona. 88, Deaiderius aalM regiM oanoellariaB. 1199, 221. Designa, indei iadrenBis 1105, 11. Desimir, arohipreBbyter licenBis. 132. „ lupanaB 46.

pater Stepbani Driaoevii. 13. DeBimJri BaBtiacias de Viroviois. 118. Deaimir, tesUs 68. 88. Desinna fllias Hrate, 96.

„ filiuB Vidomiri, sabdlaoonus. 13. „ iadei iadrffluie. 40. Dessina monaoboB. 26. DeBinna, teatis. 68. 88. DeBinnuB Slovinie. 117. Deeii, testiB, 88. Desse Tomiohia 129.

Deeaen flliua Sclovlne, inpanas Sidragae. 1172, 90. Destitus Tbeodonia I6& DetrizD, teatia. 146. DevesiaB terrae Ganali et Servaunitie dominui 1168^

Dexin pater Nicifori 21. ,

Diculnm, locus. 173.

Didec. oolonaB 31.

Digo MarcuB oum filiiB Paalo, Uioha, Prodano. 101.

Dillato enpter yipera, looae 144.

253

Dillatain, loous 87. DiHUgnft, nobUis arb^sis 68. Diminia filios Madu. 127. 129.

Maza 126. Diminna Baxilii 109. 110. Diminnae filius Martini Madii et Pribae. 203. Dimitrii sancti terrae. 184. Dimitrius Cumerzari 71. Dimot, regio. 181. Dindioulo Vita, iudex. spal. 41. Dioelea, seu Dalmatia snperior. 24. duoatns 45. 202.

210. 218. 238. Diodetana et antibarensis eeciesia sub metropoli eccl.

saionitanae. 106. Dionisius banus Ohroatiae et Dalmatiae 1181, 122.

123. illustrissimus vlr. 1182. 126. maritimae pro-

vinoiae banus. 1184, 128. DionisiuB, comes. 6.

Diroemir Comes Traguriensis 1185, 131. Dirsko, testis. 37. Dirvize Lube. 88.

Dirisio parochiarum per pont. rom. sancita. 138. Djevolskaja horja 181. Dobra gora. 12«).

Dobranna fiiins Johannis Madesivisi pristaldus, 90. Dobre gener Farine 182.

„ nepos Dane, bucoaratum tenens in Spalato. 177. Dobri de Simon 195.

Dobrioha uxor Prodani Oelemina. 180. 181. Dobroneg. presbyter 93. Dobroniz Desko. 68. Dobroslav, comes Ragusii 1199, 208. DobroBclavo, nobilis arbensis. 68. Dodu Leonardus 229. Dogiroina Andreas 195. Doimus filius Praestanoii 142. Doimus Martini de Maio, pater spiritualis. 203. Doi, parochia. 131. Dolaz de Conscaco. locns. 27. Domachia iaderensis 118. Domana (de) Triphon. 25. Domanae Petrus iudex rag. 158. 176.

TheodoruB 158. Domaldi nxor Dabraza 87. Domaldns Briacelle 129. Domazza testis. 26. Dominioia, monacha. 9. Dominicus abbas mon. s. Damiani de Monte (St.

Oosmae et Damiani) 1182, 124. 1187, 140. 142.

1188, 150. 1194, 171. 172. 173. 1197, 182. 183.

1197, 187.

Dominious abbas S. Petri arbensis. 1106. 12.

„ acolythus filius Johannis Barbae. 228.

Dominious, arcbidiaconus Yeglennis 228.

„ arohiepiBC. Raousiae 1102, 2. 1109, 14. 15.

archipresbyier arbanensis. 220. eognomine Platinissa 71. comes 1188, 146.

„ curialis et budrigiensis 1193, 170. cleriooB Venetas 228. epifloopus soacinensis 1198, 220.

, Veolensis. 1106, 12. 1106-1111,

16. 1111, 17. 1129, 27. ZagrabienBis 1193, 168. 169. 170. 1198. 193. 198. 1199. 222. filiuB Cirnatae 116. frater JoanniB episoopi veglensis. 227.

Dominicus Galatae. 22. „. presbyter 93. „ „ et oanonions. 228.

„ s. Cypriani monachus. 229.

„ subdiaoonus vegl. 228.

Domnii sancti corpus. 32. „ B. territorium. 27. Domnius archidiaconus Spalatensis 21. „ 8. praesul Salonao. 235. 236. „ primioerius s. Domnii 97. Dona efmnnera comitum 91.

„ Reginae et filiorum regis, in argento, pannis seriois et equis. 91. Donanna, monacha. 9. Donamer, colonus 31. Donato Andreas. 231. „ Marinus. 231. Dontodero Andreas 65. Doymus, comes vegiensiB. 1153, 50. 51. 64. DminoBcia, monachus 173. Duesius Ragusinus 156. Dracem, colonus 31. Draoiani campus. 184. Draconicus filius Vratinegi. 105. Dragina Nevini Valizi. 153. Dragina podzuppo 88. Draginno Radiz 195.

Drago, filius Slabbe, prior ragusanae civ. 1114. 18. Drago iupanus spalatensis 89. 113. „ olim prior iaderensis 1105, 11. „ Pirlae 39 iudex spalat. 41. Dragos, filius Frocci. 90. „ testis 68. „ testis 26. Dragoslaus filius Otre. 118. Dragus iuppanus. 97. 145. DraguB moistr. (magister) 86. Dragus Pirle. 37.

Dragomanus Miohael, pristalduB 113. Dragomir, testis. 68. Dragomiro (de) Bonza. 228.

Dragoslava filia Devesii domini terrae Canali et Ser- vaunitiae. 226.

Dragovan, testis. 154.

Dragoy filius Draguni. 154.

Dragsani Mariohna, monacha, 206.

Drasce praepositos mon. s. Chrinogoni 157.

Drascen iupanus filius Slovinie pristoldus. 1181, 119.

Drascinie Lube 193.

Drase oapellanuB 118.

Drasechna, fundator eoclesie. 153.

„ testiB 154.

Draselius, domnicellns filius Menoo de Drasi. 195. Drasez, presbyter Bcardonensis 132. Drasi (de) Leo et fiJia eius Solava. 195.

•«

» -^v.

(de) Leogna. 196. 228.

ie Ninca mulier Ruba Sacci. 195. Drasimir, filius Commesse. 90.

„ testis. 26. Drasinna de Cece. 150.

„ proBbyter 88. Draso Petrarohae. 160. Drassa, civilis zagr. 167. Draua, fiumen. 4. Dravus fiuvius. 31. Drazani, terrae 183. Draze Neslana. 21.

Drezie Domiiiicas 16i. Drftzilo, srchipresbiter de Cftnale, 296. Dresedape ClaadinB monachuB s. Stephani 133. ,DreBle (de) Pizia. 196. Dreenie, parocbia. 131. Drim, regio 181.

Driacev Fetrinna, consangvineas Stephani DriBcevjz. 13. DrieoeTiz SlepbannH filiua DeBimiri. 13. Dristinen?iB episcopi depoeitio 49. Dri»Btensie civitas. 2. 23. 2i. 33. 47. 5». 76. 148. DrirastenBis epiecopuB 77. Drobo, (Dobro?) episcopua Teeleneia n79. 123. Drosia fliia de Grosea 195. Drasen, pater Badoani 13. DrueiDna setbichna. VidosBi filiuB 137. Drnvine, villa in iBtria, 6. Druziuioh Ded. eiQB memoria. 126. Dubicae distrietuB 166. Dubraviza, Iooub. 154.

Duces Dalmatiae et Croatiae.

Branimir Croatornm dni, eiua memoriit. 60.

Demelriua (Svenimir) eius memoria 86.

BeloB. 1137, 30.

ConstantinuB Sebaatua 1171, 87. 86. 1174, 93. 225.

Kogeriua, toliue regni Dalmatiae et Slavonise dux.

1178, 104. 1180. 112. 113. 114. CalanuB. 1193, 166. 170, Andreaa. 1197, 182. 1198, 188, Cbulmaeque. 1196.

191. 192. 193. 196. 198. 199. Bamaeque dui. 1199,

202. 205. 221,

Dwes Dalmatiae Buperiorioris,

Des», dui Diocliae, StoboliaeetZaeholmiae 1161,45. Kyr hanaciuB doi Dalai. el Diocliae. 1166, 73. UiroalavoB comea et dui ZacholmltanuB, 1161, 121.

1186, 137. fruter megajupani Nemanie 1189, 233.

oomeB zacholm 1190, 157. 158, 159, defuncti ducia

uior, 1199,216.

Suca Venetiarum.

Michael Titalis 1101—1102. 1. Miebaelis Dominicne eius memoria 64. Pelani Petrua, 1146, 39. 1146, 40. 64. Hauroeeno DominiouB 1150, 41. 42. 43. 64. Michael VilaUs 1163, 64. 1166, 66. 69. 70. 71. 1167,

73. 1168, 81. SebaBtianus Ziani 1174, 92. 1176, 96. 1177, 97,

1178, 106. 1179, 110. Mastropetro Anreue 1179. erronee 1178, 102. 1180—

1190. 116. 1187, 229, 280. 252, Dandulo Henrieua 1193. 167. 1198, 194. 1199. 204. Teupoli Jacobiia 1247, 70. Ziani Petrua 1324, 70. Ducis Sclavoniae eontributio. 91.

„ Dalmatiae et Croatiae tituloa 1. 2. Duch, episcapus lagrabiensis, eius memoria. 28. Duimo de PetmB 196. DuimuB fllius Praeitantii eum fratre Stano. 104.

„ primiceriuB e. Domnii 132. 133. 134. 165. Dulcinum, nrbs. 176. Dnlcinenais epiacopus N. 73. 77, DulichinensiB episeopi depoBitio. 49. Dambroa (de) popnlns. 28. terra et silva. 28.

DnmbrogenBea popnli. 22 Duodecim potentiorea mai Duplae personae. 7. Durachinm, urbs. 80. 17( Darat», (de) Sia. 196. DoBsizza, anciUa 177. Duymus abbas a. Stephan

1111, 16, Daymns clerious 28. 38. „ eomes 171.

. VegUae 1

„ diseonus 15.

„ eleclus (epiBeopi

levita et primice

Tule filius 16.

Dai Aqnitanorum et rei

„ Bosnae Dadislaus fll

„ et lilius eius, feslie

Dvornicus Bratona. 1107.

Pradan. 1106,

„ Badicha flUus

DijonisiuB oomes de Wyv

Ecoleeia s. Anaatasie, Ja< „ a. Andreae ap. j „ „ Arehangeli M „ „ Barbarae tn , „ Bartbolomaei

„ fienedicti in „ „ Cipriani in ii

„ ss. Cosmae el D nedicli de Spali

, sa. Martyrnm C< gradum 9. 20. £

. B. Crisogoni in .

„ „ Damiani, Bei

„ „ Dimitri mart; Domnii iu Si

„ „ Georgii de M

Leonardi in . Leonia in Tn Lnoae apoata Mariae de At

r

B. Marlae de Calidis aqnls, in epiK. zBgra-

bienai 166. „ n de Spilnno. 153.

„ in SaloDa. 8. 81. 162. 181.

. , ■ „ 26. „ . iaita riTnm salonilanae civitatis 35, „ t) io Lacroma 161.

malori!) de Jadra. 156. 171. E[

. fl prope Tragarium. 153.

„ Bagnsii. 181 E{

„ de Bezata 141, 184, 192. 907. , Marthae in arotiiep. Spalat. 131. , Hartioi in orbe Jaderae. 162. 173. „ „ ante portam oivitatis Jadera« 173. „ , in SumeCo, monacborum a. Bene-

dioti 17. 18. 19. 166. 186. „ !■ prope Spalato 12.

Vegliae 50.

Mioliaelto in Jadera. 166. ITl.

„ „ in Zaclitilnua, 46.

■ n pod CoBiza 88.

„ Uichabelia de Rogova. 134. 143. . Hiohaelis in Sabalo 91.

, „ Spalato 119.

„ MoyBis in Salona 8. 12. 13. 131. 162. 199. , Nioolat de Collegaci in Spalalo. 32. ■• „ iu inBoIa Arbe IID.

„ „ <• „ LJBB» 119.

„ „ prope Tragarium 153.

« Paooratii in iQsnla Meietoe 46. 51. 56,

„ Panli iuita mare ad Spalatnm. 22.

„ Petri Jaderae 118.

b. • iu Braviso, 29.

B. „ de Clobuco 131.

„ B oovi. et

„ „ veteris Jaderae 166.

„ „ mnmarium, prope Spalatum. 22.

„ PlatooiB in Jadera 13.

„ SilTCBtri in Spalato 119.

„ Symeonis ia KacboBs 15.

„ Stepbani io nrbe Jadera 106. 171.

„ ' „ Prothomartiris in Salona S. i

131. 199. „ „ regis ad Spalatum. 131.

„ „ Tragurii 15.

in RagQsaV 221. „ Tbomae ap. in Jadera 119. „ Triphonis in Cattaro 25. „ Vigilii in loco Petrizani. 94. „ Vincentii in Caltaro 25.

Eceletiae extraneae\^

Eoelesia s. Hermacborae in patriarebatu aqaileionfli 6 „ „ Hariae in patriarchatu aquilciensi 6. „ „ „ mooialium Strigonii 80. Elscti eomitiB et opisoopi apal. per populum. 36. 221. „ „ arbensis libera. Co.

„ „ et Judicis in Sibenico Ubera per po-

pulnm 74.

libera praeiolis et comitie in Dalmatia 21. 44. ElmuB ferroaa 225.

Emanael inperator ConstantinopolitanoB. vide Hannel. EmericoB rei Croatiae et Dalmatiae, vide Almericua, et Uenrions.

4. 1174, 93. 1179. 111.

ectris, Peirus, 116fi. 73. ep. 1199 210. DDmiDicuB

lemoria 28. Francica eiuB 1134, 28. 39. M&cclinus 142, 35. BeniHldua llf>3. 22. eioB memoda 1185. )3. 94. Daminicug 1193, 3. 198. 1199, 222. ilicliensie depositio. 49. 'inieDsis 179.

T€gni Hungariae.

i, 6. HartinuB 1142, 35.

.nuB. 1199, 222.

i. OregoriuB, lliii, 26.

Paulua 1142, 35. BUDadien-

163, 67. Moriseniie sediB.

bdieDBis, CriepinuB, 1193,

ineB. 1199. 222.

}, 5. 1111, 17.

irgiug 1102, 5, V . . . ,

i, 25. Zacbeus. 1187, 30.

29. 1102, 5. 1111, 17. 1124, CklsntiB. ep&copaB pal-

70. 1199, 222.

, 74.

, 5. 1111. IT. 1134, me-

1111, 17. Walterius. 1134,

seda exiiremte non mnt.

, 30. U42, 36. mtjn nonina detutit

Episcopi Eedeiiiarur

Albnnensis (de ilbania) L% (in Italia) Renr Albinus, 1195, 174. Capnilanus Jahannes Trevii HoBtiensis astiensiB. Albitiuf 40. HubalduB, 1178, 103.

1181, 120, Teobaldus IW Tianua, 1195, 174.

Narniensis N. 62.

Polae, WarneriuB 1160. 44.

Portuensi!) st a. Rufinae Ce

53. 58. Bernardus. 116:

120. 1185, 125. PraeneatinuB Juliae 1161,

1182, 125. 1185, 136, SabinenBis (iregorius 1154, TuicanuH et prceb. cardinal

1191, 163. EpiBcopi iadreDsia (Qregorli) „ polenei». absarenuB EpiseoporuiD TranBlatio DUtn EpiscopuB. G. 1102. 5.

„ FuleoinuEet ap, Be<

Petenensis N. llOi

„ tortibulensis. et 6h

r preeb.Uerum seu

cesis acoipere. non aadet: 1

Bquiio (de) Vido. 232.

Equus albuB. loco monetae, i:

Ergani Andreas 110,

Esau snnadieneis couieB, 1163

Kugenins III. papa. 38. 46. 6

Eustachius Laurentius nbtariu

EuzidinuB comes de Saunic. :

Evocatio cum sizillo in civit

biU 44. EioeiBus liber eivium Dalm. <

bonis. 36. ExercituB chroaticus 169, Ezek, loouR, 180.

Fabiani Radomiri GIIub Laureutius, scriba bratienait 16.

Fabianue, arehieplsaopusV baacienais. 1134, 28.

Falerio Marcua, 230,

Falerio PbillppuB. indei communis venet. 232.

Faletro Johannes advooator. 231, 232.

Faletro Leo. 69,

Vitalii 92. Faletrus Ordelafus dui Venelicomm, Dalmallcoriim

atque Croaticorum, 1116, 20. Faletrus Petrus 65. Fancello (de) Blasio. 123. Fanum, urbs. 207.

FarcasiuB oomes palatinuB 1181, 119. 122. 1185, 94. Fa^inae Petrus 93. 96. Farensia episcopatus 117. Fanolo JacohuB 206.

Federici Dragi Micbael eacri palatii notarluE 109. 111. FedericuB imperalor 85.

FelicianuB, strigoniensiB archiepiscopuB 28. 29. 30. FcmiDa in lestincatioDe nullatenuB reeipiatur. 226, Fera, iudex iadiensis 40.

K PruBtanoiua 29. 30.

inaRister,

niiiQ, arbs. 62, 63,

igister, 102.

a magistri naoUi aroliiepiscopi gpa- .1-.. 106, 111. prftedium 81.

as DLeBb. Cwd. s, Marcelli, 176, ■.■f 104.

i (de) mulier. 19li. duoalis, 20. r^lis. SO. ns comea Hagusiue 1181, 123.

episuopus tiDinienela 1179, 111. 1180, 113.

119. 11&5, 132. 134. inenees 181. ta (de) eerTus, 195, 3 Teplft de Rasbig.tleri. 18. ne iudex Spalftt. 107. a notiirias fsDenBie. 208. lestis. 166 Bivoald. S31. 232. lOT», loeas 108, moleDdinum 189.

Leonardufl 66, tae comes cnrialis au-oMepiiCOpi etrig. 30. B, cftpelsnue regis, poates epJBcopm Zigrtbien- [34, 28. 29. r r -o

ODe, venetaa '238.

iSDD (de) Creve 196. 10, lestia, 195. rempli Sitdilac 1173, 90, itatea sen conventienl» prohibitae. 138. las Romuiornm imperator 1189, 150- IB Abram 231. Qsudlo 13.

is episcopuB eoloeenais. 5. 17. wmeB budrngieDaia 1198, 194. 1199, '222.

„ saTDitiensia 1166, 71.

, de Wsswar. 1193. 170. nngister 165.

UB episcopHS, et ap. eedis apochriBariaa. 9. comes, teetia 75. i MichBliaa 159. ua Hliaa Constsntini 139. naa Petrun veneli&lia 167. iudicstor 13.

PetroB et Hiohael 229. sbbiiB s. JohftnDiB belgr&deDai" 1116. 20. iis<-onna. plebanuB B. MHrjae, Jaderae. 29. lliuB Psce. 16. Qde> Spalsti 16. [obiliE srbeDBis 66.

isb. CnrdlDnlis b. Csliiti. 48. ADgeluB. 69.

HntheuB 66.

Paulinris notarius et ducslis aalae Venetiarai caucellHrins 70.

Ecriptor. sacri palatii DotariuB, 109. I. filiuB Petri comitia Baguseorum 1161, 46.

rei. Bela 111. 161. praedium. 81.

GateatenBea, . Garig, locuB, Garganl moni Qaatsldio, Ro Qaataldus 14! Gataldic Biatl GatalduB, elei QaufuLi Qmb Gftudii arcbie Gftudio Fracc Hata^ GaadiuB arohi

11

wch.

Falfli f Sirii GaaBDDi Har< Qftuxonus arc Qaaze Marcui Gaainli filini Qauzalo Scbd GayalaTi Dftb Gazoa, parocl; Qebahardus, I Uebizo, sbbse (JeneraliB cur Qeao ADdreaf „ MariDns „ Viialinn GeoreDBls (G

1111, 17. Qeorgios abbi com<

liJift, 86.

looaB et regio 19.

Gerdeaaa, Oer Qerdo iudei. Uereiva (de) Gerudo (de) J QerraslDB ooir

152. '233. l QeseDizft terre QesBlca (Gecli Gete, villft. 8. GeDczha rei, Qevril fUius l Qevce regjs n Ge.vsa II. Get

Croat. Bami Qhisi JoliBDDt Gibulo (de) i Gira comea, |i Giraldo Buchi GirardiDus di) Girardan, arct

258

23t.

Oirgi B»ba malier 196. Gii^elli fllinB Micba 88. Giirizft AndreftG. 171. Gisla nior Marstlii Lombardi GjaDic Mutook. 86. Gladnik, territorium. 28. GlAmozHni, popnlnt. 67. Glitana SpeDto (de) SloBins 195. Glaboeea, rivulus. 122. GodimirHcina, terra, 37. GodolBcaloDS, Baivarius, teBtis 7. Gofredna diac. card. b. Uariae in

m 163.

t lala.

126. 136.

GoiftD, testis. 88.

GoiBlaT filiuB CroBBii. 18.

GoiBlftvns Derze 25.

GolgonJBa (GlogoTDioa) praedinm. 93.

Gohibe, testii. 26.

Gomai eC Gumsi, loous, 96, 141.

Gomila. territorium. 172.

Gomile lipe, maeeriae magnae. 60.

Gondole Johannes cotunl ng. 158. 192,

Gondricus VilU de Caprnlo. 331.

Goritia, comitatus. 186.

(de) dominuB EermaDDg. 186. Goriza, temt 40. GoriztB, prope Belgr&dum. 191. GoEila, VLJIa 8. , QoyBce fllius VileaDi, 161. Goyslavi Groaius 168. Orab comes simegieoBis 1134. 28. Gradenigo Vitalia 66. QradenBiB patriarcha. 108. 109.

patriarcba Enricua 1155, 64. 65. 56- Gradonicus BartholomaeDS indax. venet. 206.

„ Haroo Capitaiiens stoli Venetornm 42. 43.

Graeoi JohanniB flliuB Madiua 96. Graeoomm ritua 78.

„ T, et lingua in eoclwia iadreiui. 189.

Graguy preabyter podiup de Ostrogo. 154. GrandimonteuBeB eremitAe 214. Grampiza mulier Teeuni 196. Graniza, locus. 37. Graeana Derza (de) VilaliB 26, QratiaDDs diao, card. 8t. Cosmae et Damiani 103. 130.

125. 136. erroneae BraoianuB 149. 163. 176. Graidva (aa) zan 86. Grani? Praaoovifl 118. Qreci DomiDicus. 281. Oregorelli fllii, in buocaratu Bpal. 152. 154.

filiDs PetruB iupanuB trag, 1185, 18L Gregorii Coscia. 157.

, PetroIinUB. 136. Qregorius abbas s. Petri de Hnmai 1106—1111. 16. „ „ „ apalatenaiBdioeoeiiia. 1106. 12. 1106—1111 16. „ antivareusis arehiepisoopu)'. 1194, 173. olim arebiepiscopns 1196, 178. G(regoriua) de Sancto apoBtolo, s. Mariae in Porticn praesb, cardinalis 149. et legatuB 165. 174. 179. (erroneae Bnb C), Qregorius diac. card. i. Angeli 48. 175.

„ „ „ K Qeorgii ad velum anreum 163.

„ „ „ ., Hariae in Aquiro. 149. 163.

(erroneae b. Uarei).

GregoriDs diac. et canonicus episcopus baaeeDBi diocletai 106. 11'i

Gregoriua episcopus iaderenB

1107, n

237. eiu

„ „ ecoleaiaf

„ filine Uiroalavi iup

„ VII. papa. 20. ein

VIII. papa 141. VitazHe 74. Gretta de Vinca 196. Grideaia Jacobaa 160. G-ridinna, teatiB. 14. GridoBoe PraestfinliuB 126. , Grigori de Mandua filiua 195 QrigariDOE, testis 195. GrimalduB oiviB epalat 21.

maniiB Petraa de a Agnet Grisogonua, diaconnB Cardina filiuB Zavarelli ii ., Judei Jadrae. 11

. prBsbyter 193.

Griti DominlBus 229. Grobee, clericus 114. Grobe Marinua 158. 161. 186 Grobovniza, Iocub. 124. 143. Gronda, fiiius PraeBtancii 22. QroluluB Dominicus preebytei QrDBtnts Petrua. 186. Oraba de Treeto, 195. Gruban Zaaici. 37. Grubce Salatii 28. GrDbe. nobilJB arbensis 68. OrubeMa fiUns BraDislavi, ia , filius JoBephi nobil ,. quondam Bad 107. 1187, 142. 1188, 14^ 1190, 160. 1192, 166, 119i 1195, 177. 1196. 180. 119* GrubeiBa, filias VicuBBi moDE Grubeacia Gaudii iupanDS 11 Grabeea filiuB Oanzali, iadex

testis. 26. Grnbice Salali. diacoDua 37.

„ SuDgari 37. Gmbina, fundator ecclesiae ] Qrabine. iudei iadrensis. 40, Qrnbo de Eerzo et filius eiuf Grupcbius. oanonicus 166. Qubernator Dalmatiae alque

167. 168. 170. Gudizo de Prodanae. 127. IS Querdi, villa 67. Gugeli Aadreas 190, QuSalinuB, teslis. 196 Guiielmas moDaohnB. 45.

„ presb. Card. s. Pi

Qnljerevio Zan, 86. Gamai Dabrana 37.

„ Dabranae filius Drag Qnmay Dabranae filiDg Jobai Onmai Fobcub. 190. OumbertinDa, teBtis. 196.

ul» SftTigna comeB. 184. 185-

ido filiQB Bomtmir de Siponlo. 82.

a ooiaes de genwe Chtoittonim 4. tia, comee, tMtis. 76. au de Gaorgiue 25.

(de) Andreae mulier 195. ioh BoTtoing, nobilig. 140.

Joannea. 150. ihoram gena i. edas prMpoeitnB 200. ,rae=Qnadernae? 171. b^do Babie. 85.

«rinB magiBterr o»nonio«B BpalatensiB. 116. , „ notftrins iadreDBiH 97. 129.

spalat. 114. „ „ Templarionim. 17$.

an QroBBa filu de Negnla. 196. ), Tido, comeB Teglae, fijiiu Bu-tholomaa. 1199, L. 206. i> (Tido) comea Tegliae fraterBsrtholomaei 1163, 64.

diao, Card. b. Hikriae in Aquiro. 68. „ n 1 T, 1 Porticn. 66.

preab. „ „ Qrieogoni 58. 54. 68.

„ „ PaBtoriB. 48. 64. Dou BobertnB 208.

ftfaam (de) Henco 196.

tesliB 196. eeiB in Ungaria et BoBnia 216. etici. 17. 33. 185. etloorDin sectae. 180. t, diaconuB 166.

epal. baccaratnm tenenB. 98. '2S6. mnel imperator. 73. v. Hanael. ione albaoensie epiBcopns. 1186. 136.

bedregurensiB (bodrogienBis) Comes 1163, 67. . comea Vej[Iae 1199. 204. frater VidoniB.

Dandnlo patriarcba gradensis 55. 56, 61. 68. 69.

de Gorizi» T.

magister, aposloUoae sedis le^atuB. 38.

presb. Card. bb. Neret et Acbjllei. 65. 68.

(flemericuB) fiiini Belae III. regis, eo vivente ronatns 130. Almerions rei Dalmatiae et Croatiae 94. 172. EnriouB bis eoronatns. Dalmatiam et oatiam feliciter gubernans, 1195. 178. 180, fiex ingariae 182. Hermericue. rei Unng, Dalm, Croat. gne Bamae. 183. Henricns Hang, Dalm. Croal. ine fisme, Servicqne rei- 185, 187. 197, 20L 'J02. uneriouB 205, 216, 221. eius memoria 160. ione, Bubdiaoonus romanus, apost, legatna. 48. 50. lannm. vitla Istriae 44, rnicii Paulua 193. irions comee cnrialis regie. 46. iBolomitanB provincia. 188. anos praepositDB strig. 90. ildns, Hntialdus presb. Card. b. Cmoii in Hieru- lem. 68. 76.

adus comes de genere LaBm^iternm. 4. «to (de) AibertiDUB 281, 'itale. vide monaBteriam. •itsB, 14«. 191, „ alioDi regis 91. ildae episaopns bostenBis 1178, 103. oard, s. Praiedie. 48. 64. 59.

Hnbertns preeb. oud. s. Lanrentii in Hugo, diac. eard, s. EDstachii, 76.

„ episcopuB ostieneiB 48.

„ notariQB regls Stephsnt III. 67. Hngo presb. oard, b. ClemeutiB 108,

„ „ Hartioi 168. 174 Hngrinns comes de genere Chaoliaeon Hnlmae duoatDs 193. HumagD, nrbs Istriae 41, Hnmai (de) monaBterinm s. Petri. 16. UuDgari iu dioeo. Zagrabienei 193. Hnngaria. 157. 196,

loco Dalmatiie 40. Hungariae oomltes 14. „ cierici, 17.

HuDgarions princeps. 10.

HnngariB vel alieniganis in oivitatibaB

bitare vetitum. 14. 86. Hiingarns JiAaiuies 281.

JaointhuB. diao. eard, b. Hariae io Co

136. JaeobM eomes. 1124, 25.

„ „ BoBordiensii, (Boraodii

„ diao. eard. s, Mariae in Cosm

120. 126. 143. 149. , pelizarias 196. Jader», Jadra nrbs 5., 11. 90. 41. 42. 90. 94. 96. 116. 118. 127. 160. 161 170. 178. 181. 183, 187. 191. 192. 205. 229, 230. Jaderae insnlae, 181, Jaderensis eccleeia 6. 108,

„ n in metropelilanam p

„ Epi"copus et archieplsoopu

et Archiepiscopi. Jaderlum arba. 208. JadersBsie synedue. 1106, 12. Jadreiz Mbsco. 87, JadrenseB. 99. 108. Jammometbomm gens. 4. Jandinue cooies. 6. 17, Janne DominicuB 231. „ Gvidottua. 231. „ Bainerins 69, Jaqninta regina. uxor Qeorgii regii. 1 JascODOvina, valliB, 168. Jassenica, torrens. 188. 1S4. Jasteuize lacue 171. rivns 171, Jedro, ager in modum vellB. 87. JeroBolomitanoram rei A, 1199. 212. Job archlepiacopns strlgoniensiB, 1185, Jobagioaes. Eocl, Zagrab. 67. sumngii Johanna abbatiBBB *. Audreae in Arbc JohanneB abbtis de Casteilione. 1186, B. Crisogoni 1166. 71 ., „ Oeordi (in Albanl , „ Joh. Ev, Belgradi. „ „ „ Salvatoris antibare

„ archidiaeaDaB JadertlnDf II! BrohiepiscopDB BntibarenHis. diooIienBls. 318. 220,

Johumw arohiepiscopDB Bpalftt. 386. 2S6. uo^^lprcebyter hdertinse eccL 9. > cap«llanDB et apoBtolicuH legatae 186. 192.

201. 202. 210. 215- 216. 217. 218. 220. „ ooDieB biehorieaeiB. 1166, 71. d n de genere Jamomethorain. 4-.

„ „ VeglM.aoneangviiienBVidDiUB 1199.204.

„ ■palfttensie 1144, 87. 61. 1169, 85. 1171, 87. 1174, 226. „ de Andreit de Manno. 196.

„ de Uravzo, ntajor. 14.

„ discoDUB arbeDBis 109.

cwd, 3. 4. „ B. Aogeli 103 120. „ 88, Sergii et Bkohi. 48 53. 65. „ B. Theodori. 149. 163.

llODB 179.

JohsnneB presb, Csrd.

„ s. AnflBtuise 97. «piBoopns^ beBprioiianBis. 1181, 122. ohaDadJenBiB 1199. 222. drivaBtenBiB 1199, 208. „ dalciaeDeis 1166, 73.

„ PDlatinenBJB 1199. 220.

n QDinqae eccleBJensiB 1142, 35.

trftgDriensis. 1106, 12. 1110, 15.

1106-1111, 16. 17. Tegleneii 1186, 227. 1188, 146. 147. 1191, 238. Felii diac. card. e. EuBtachii. 149. flliDB Beroardi lOg.

„ ZaDbarae 40. iatriensiB, leBtis. 8. iadertinuB NotariDs 1107. 13. iobagio BnmagienBiB 67. Mathiae iadei Bnttlae 1111, 16. mcnachus. 9,

palatinoa 1102, 6. 1108, 14. 1111, 17. plebanuB s, Michaelis de Jadm 171. ■V Petri TeterJB Jadrae 171. presbjter 181,

, oard. 8. AiiaBtaeise. 59, 76. 108. n 7, •• Clenientia, epiBCopos tu-

163. et viterbJensiB 174, le^Uue apDsto-

, Johar

et Piinli, Pamnchii. 48, 63, 68, 103, „ 8. Maroi. 76. 78 103, 120, 136. 143. 146. „ , as. SilveBlrietMsrtini53,56.&

• . » B. Slephani in Celio monte

163. 176. . . miuB Eema. 13.

• Tragnrinns 16. , vegr 61. J47. , primioerius veglensia 228, > 60,

n ■ n nescieUB soribere.

1188, 147. „ Bagueanns teiliii. 15.

sacTiBta. 72. 132, „ « B. DDmnii 96.

„ BUbdiacona* i. Anastasiae (isdertinas) et no-

tarius 67, 68. 74. 87, 90, „ „ venetoB. 228.

Johel, abbss B. H. T. in Pnlsano, 46. 46. Jontani Ocho 65. Jordani Ugvlcio, 208,

Jordsno Cde) Jo Jordanus, frater.

Josep Stepbanns Joeeph a. Petri

156. 171, Josephi filii Gfp

l^, 193. JosephuB Comes, „ iudex Josilaoh castrnm Jubbatne. 135. Juda (A^ Bitte. Judae Vita 39. Jodaei, 215. Judicator Spalat Judex civitatis I:

in civitate caii Judei ducis in i

, GerdD, 18

a GrubeBBs

1198, 193, Jndicator Fusco. Jadex Zachulmia

Jxd

Arbeneee: Ste)

et Praestanc

Bratiae. fiadoi

Castri CiisBae, Chulmiae, Bol

P . . . 1103, 1

11. Vilcinna MaiuB. 1134 40, Crisogoi iogonus 116 IrriBogoiinB 1 Grnbinioae. 1177, 97. V 127. Selsvui 161. Msrtini Georgius, B 159, Soppe CoBL-e Grea Petrizi MicE Jadertinoruii 1198, 193,

iudices: Lu. vicarius. Shi Vitaa, Doma Vitns. 1196,

SpatstenseB : I cnlo, Drsgo Petrus 1174, 1180, 116. 1

Tj-nienaes: Tol

nJB VenecisrDin : Seb&atiftnuB ZiBoi, Aurio Vilalis Dgndnlo cum 43. aliis Indicibue Bsdnario PetruB , Miohael Jotisnnes 187, 230. AndreM Dandulo, Dominioua ado&rio Manaaaes, Nftvigsioso Jacobua, ip^ua. 232.

uti ftb epiBCopo Zft^ 193. mm Marcos et BDrguadiiiB. 84. B eubiecti. homtnee comJtatuB modru- comitiB Bui et Bani. 169. , 128.

latinos 1134, 28. 1137, 31. 1. 30.

nicuH et JacobuB 229. ipus 65.

DB pr&eneBtinDB. 62. Cardinalis e. MarcelJi. 48. 53, 54. 58. 59.

pani (iitparti^ Comitatuum.

ais LamprediuB 1166. 68.

i^eBsis JllirMlttTus liliuB Bogdftnazi. 1180,

. 1181, 117. 1184, 128.

lina. Mir&l&. 1145, 39.

e Saracenns llTl, 88.

um MHliclinicus filiiia Borislavi iupani,

toj&n frater eioB PorDganuB ae Mirco

li iupani. 1179, 110.

B. (lerdeBBa, GrubeBBA. Desimir 1151, 46.

ca CoamaB (1070) eiuB memoris 71.

ri de Gnmai. TalmatJnB 1187, 141.

liae 126.

ae DeBBen SliaB SloTinJe. 1172, 90.

ensiB Drago. 89.

? Talmm. 1176, 96.

Imiae MsuruB 157.

113. ir 46. , 113. 9 97. 145,

^n ftliuB Slovinie. 1181. 119. ) Stephanns 140. laa 1151, 46. 1154, 51, asa 1151, 46. miaa Saioli 113. 173. B HasBe Nemnnna. 1186, 135. 137. lus legatna NemBniae. 1186, 137. ost. 146.

173

h 146.

Jupanorum iudioium, 140. Jura filiuB Rmo, 160. Juramentum Andreae ducis Da

sibua praestitum. 221. Juromenlum Ddcib Venetian sibus 167. „ duodecim propini

Segum Hungarii

Colomani 6. 14. 21. Steplifii

44. Stephaui III. 74. Jureaelavua, Teglansia lestiB. 5( Jnrha Betnioua legatue Nemanji Jurievich. Oeorgiua nobilia bra JDBtinianas Petrua proonraltor JuBtinopolia, id cbI Caput iBtri

Eadole, presbyter 113. Eajmath (de) Laureniiua litten Ealadin comea, frater Ad«lher

1134, 28, Ealaous, vide Calanae. Eale filiua Bogdanua 114. Ealenda, epiacopus Wesprimiei EaleuduB, nuotiue ragusinas. 2 Earaniae Prodanus 95. Earinlhiae, partes. 186. EarrauBkie nori. 181, EaUca JakoT 66. Eatapanus magiater, praeposit

cancellarias, 170. Eemenio praedium. 168. EesDa (de) filia 196. Eerbozie Zadonia. 126. 128, Eerna, pater Joliannia j>resb;tc Eerzo (de) AndreaH 195.

,, Grubo 195. 196. „ MarinuB. 195.* Eeana (de) Johannea i96, EegBB, caatrum 92.

„ eomitatus 97. insula 97. Eeaai Valentinaa. 97. 98. Eeu, locus. 197, Eilessa (de) Bia. 196, Enez (Eenez) Pctrus. 31. Eneaius (kenesiua) Almlssi Nio Eneziiia (Diocliae) Michahel 11 Erapiua, Iochb 169. ErinoTi6 Tomal dum. 86, EriB, locus, et ari, 168. Kr'nBtjari horja 181, Eotoranjn Zung. 86. Eurillo, locus. 189. KyllieaHa (de) CoamaB 196.

Labena, locua 164.

Labena, Tilla 8.

Lsbezo, haeretiauB 19.

Labina, locus. 163.

LaboriuB, Labor&UB Dresb, Card

berim. 120. 126, 136, 143, l: Lacus abbatis vel monialiB 171

a de Campis in lusala Veg

isix 1105, 11.

Viti (de) Mioha 150,

Vitii Vilana 168.

88.

Vitraoo (del l^ergia. 196. Vitns Stanislavi. braoiene

6.

Vitta, clerious et eaaon

n de Cliasa. 189. 190

banuB 166.

M. 17S.

Vitturi Jaeohua 229.

li. 26.

Vitus eanonious iadereusi

r de Bribiro 132.

., Cilco 37.

l elerieua 114.

„ Ciissa 132,

Viula, faemin», testis. 15

1187, Ul. 1188. 144.

Viusa (de) Johannea 196 Vivianus seriptor 42. 43.

Ue Cliasa. U-2.

presb. Gard. s.

7, 230, 232.

Viziz Pius. 71.

n.

Vladimiri Sergius 156.

IIS.

Vlcina, epiacopus ntrasil Pilosus. tribunns.

(J.

presbilcr, 13.

07.

Vochan, comea. 6.

Beneaioli in Uorou

a. 1166—

Vodiza , regio iii parli

115». 5G,

186. 187.

Clirisogooi. Jaderae

1190. 157,

Vodovari Dabrana. 154.

1194, 173, 119r>, 173

177. 178.

Volar (Valar) Slanicha 1(

1198, 193,

Volcinna, veglenais 228.

iguriensis 1185, 132.

Volomerii mone. 122. Voltani Vitalia uxor 2S1.

iBul rhg. 192.

Votchania, Volcarra, VoU 118. 127-

i, et molendinum 173

loeus 191.

Voyslavi Micliael. 158.

velus, 182.

Vragus filiu!i Lucae de T

liinoninm veram reddanl. 226.

Vrana, castruDi letriae. 6

lani de Sptilato 1129,

26.

loous cum monast'

6.

r.

Vratenie, loous 156. Vratimiri filius Belas. 22. VrBtinsgo pater Draconio Vratislaus aiius Vratisl

irnosez 71.

1198, 199. Vretenum. vreten, roeDBur Vr'loiomjee, koludrica, (m

i5.

Vrulla, locus 131.

«.

Vuloanua rex Dalmatiae

c»th. 25.

217, 218. V, Velcanua.

,is 1174, 93.

Vuloassius caiionicus spal Vulcinna et maler eius 1

is 1166, 73.

filius Biti Nasi

QU8 203,

teslis, 154,

66. 1.

Vuleina Vili, sdvoeafua 8 Vulpia Vitalia iiidei ragusi

erza 26. S8.

Vulpis Vitalis et Miehael

i. 15. iadrenais IIOB, 12.

sis 68.

^Valgoth acol^thus e.d i Walterius episcopua wara

[)&Nsre. 30.

l\arBdien=e eonciljum 28

dli iaderlini pontificje

40.

Ward» Mila 67

i 1105, 11.

Hisoa notariiis regis Bel

,ampredius 27, Maldenarius 94.

WaaHarien.i- pomes \gn<

'7. 118. 14G.

\\eng filiua Ridoan pri'l

178. 206, oum frntre

Lampredio

"'lilc vilk 67

\V (Wjiliolmi 11 errou

iDsis lilius Zanizue 29

regia (faiejljae) curia in

192.

niilleimua) rex SRiliac

1. Sergii et Baehi, 76

WodalriPus mar<.iuo I=tri

121. 122.

palriarLha a(

279

Y.

Yarani, locus. 126.

Yeraee Stephanus iupanns 140.

Yldebrandus presb. Card. basilieae 12. apostolorum

58. 59. Ylenooh, testis 18.

Ymarus episoopus tusculanus. 58.

Ysaac abbas s. Stephani de Salona 1178, 105. 106.

1185, 132. 133. vioariuB archiepiscopi 1187, 141.

1193, 166.

Ysaac comes. 6.

Ysaac, pristaldus. 28. 29.

Ysaias filius Andreae. 167.

Ysan, curialis comes de Kris et Bonci 1193. 168.

Yssa, iobagio zagrabiensis 67.

Ystria. 6. 149.

Ystriensis comitatns. 6.

Yzanacius kyr. dux. Dalmatiae atque Diocliae. 1166, 73

Z.

Zacarinum, locus 147.

Zacheus, episcopus hung. sine expressa eius sede.

(iavariensis) ll37, 30. Zacheus episcopus iayariensis 1142, 35. Zacharias papa (eius memoria) 23. Zacholmiae ducatus 45. Comitatus. 46. Zachulmiae Comes Miroslavus 1181, 121.

„ regnum 1. 23. Zacholmiae 24. 33. 47.

59. 76. 148. Zagayta, testis. 12. Zagorie in Bulgaria 181.

Zagoriensis episeopus Sigindinus 1102. 6. Zagrabienses canonici 93. 122. Zagrabiensis ecclesia. 66.

„ episcopatus 28. 166.

„ episcopus, vide episcopi.

Zala (de) praedium. 31. Zambata Majus, index iadrensis. 30. Zampa (de) Tunella 196. Zancairolo Philippus camerarius venet. 232. Zane (Sanae) districtus. 186. Zanello, (de) testis 18. 196. Zani (de) Meneo 196. Zanizo de Petrizo. 21. Zanizo iudicator, Spalati 21.

Zanizus advocatus nlius Vitazao Prioris jad. 29. 30. Zanochi de Johannes 195. Zappo (de) filiaster 195. Zarara (de) Petrus 196. Zarra Talaripi 74. ZartiaDum, villa Istriae. 44. Zastavarellus Petrus. 12.

s. Domnii 164. vide

n

Zatonje, loeus. 85. Zaubarae filius Johannes 40. Zauriz, testis 154. Zavala, maceria 60. Zavale, mons. 60. Zavino (de) Andreas 196. Zavlo (de) rivus. 147. Zavod, ad distinguendas terras Savod.

Zelina, praedium 93. 94. Zono Henricus 231. Zerni filius 195. Zetina, districtus 8. Zettina, paroehia. 131. Zernovelio (de) filius 195. Zevna (de) Tusclo. 196. Zeze nepos Marei 193. „ Stephanus 74.

Ziani Bonfilius et Johannes 229. Bonus de Caprulis. 231. Jacobus et Petrus fiiii qu. Sebastiani Ducts

Venet. 230. 231. Petrns, 69.

dux Venetiar. 1324, 70. „ comes arbensis 1193. 167. Sebastianus dux Veneiiarum. 1174, 92. 1175, 95. 1177, 97. 1178, 108, 1179, 110. „ Sebastianus iudex 64.

Zilumbuli Gregorius 203.

Zipriani Dobrona. 90.

Zirnotta testis. 68.

Zisinianum, villa Istriae 44.

Zizonis Bogdanus 146.

Zluradi Martinus 71.

Zmina, parochia. 1^1.

Zopi (de) Bonicius 196.

Zorobabel Mathaens 193.

Zorobabcli filins Matheus 171.

Zovigii, ourtis 104.

Zreve Lampridius consul rag. 192.

Zuane Petrus 109.

Zncca (de) filia 196.

Zudonia Kerbozie. 126. 128.

Zudoniz Juriza. 129.

Zupan, pharensis et brachiensis, Parvos. 1184, 226.

Zupana (de) Johannes 195. .

Zuppania Tribigna 18.

Zuppanus de Comene. 18.

do Tribigna, Svergia. 1114, 18.

Zurona filiaster Mazzogomile 13. Zurra Josep. 71.

„ testis. 9. Zuzalo filius Carusii monachus s. Stephani 41.

18 b)

Pogrie^ke tiska.

Strasa

9.

redak 13.

n

18.

n

14.

bas cenobii

gs. martyr.

Strana

20.

redak 8.

n

29.

»

21.

n

29.

n

25.

n

31.

n

24.

n

45.

r>

24.

n

45.

n

25.

n

48.

n

16.

w

48.

n

27.

n

68.

n

4.

n

79.

n

22.

9

137.

n

6.

n

143.

n

41.

n

145.

n

4.

n

146.

n

23.

dilecto izpravl diacono. abbas pro inssione izpravi ab- Sergii et Bachi, per iussionem. indictione VIH. izpravi: in- dictione VIIII. nadbisknp izpravi: biskap. archiepiscopo „ episcopo. assistere „ resistere.

continuetus „ continuatus. LXVII „ LXVI.

Caliatl „ Calixti.

carcere Juliano„ carcere Tuliano. premenomlnatum Izpravi: pre- nominatum.

nauem izpravl : nauim. W(ladislai) izpravi: W(iJlelml). Soffredus „ Goffredus.

anullo „ a nullo.

8. lipnja » mj. llpnja.

Strana 148

n

149.

n

149.

n

149.

n

149.

n

158.

n

163.

n

163.

jt

177.

n

179.

n

182.

191. 208. 230.

n

redak 8.seodrinensemizpravi: suaeenecni, scodrincnsen. n 3. iraa sc dodatl: Alexander s.

Susane presb. card. „ 7. BracianuB izpravi: Gracianus. „ 28. renonatione „ renouationc. 30. Cavalero „ Caualego.

19. Lucarus Pudlsij» LucarusTudisij. 24. Sofredus Izpravi: Gofredus. 27. s. Marci „ s. Mariae. „ 25. Viro „ viro.

„ 10. filium C. „ filium G(rc-

gorium). llstina pod br. CCXLV. ima se radi kasnijeg datnma pomaknut napred iza br. CCXLVI. redak 13. ratres izpravl: fratres. „ 11. Janensls „ fanensis. 22. CCXCVII „ CCXCVIII.

n

7

Borba Flrvatah s Mongoli i Tatari •

Borba Hrvatah u tridesetpljetnom ratu, sa slikom generala Izolana

Pavao SkaliiS, vjekopis sa slikom

Slika Andrije Meduliea u vel.

Slika Tulija Klovija u vel.

Slika Ivana Gunduli6a u vel. • •

for. —

n

»1

n

»»

»7

.40 .50 .50 .40 .30 .40

Nj emaSka diela:

Andreas Meduli6 Schiavone, Maler und Kupferstecher, mit dem Portrait des Kunstlers

Leben des Julius Clovio mit Portrait

Der Dom zu Agram v. Weiss mit Illustrationen • •

Zwei Slaven, Erzahlung •

Leben sftdslavischer Kiinstler, 3 Hefte

Der alte Verband und der neue Ausgleich Croatiens mit ITngarn

Die legitimen und historischen Rechte Croatiens und der Ansgleich mit Ungarn ■ • ■ Bericht iiber einen Ausflug nach Dalmatien im Jahre 1854

Sva re^.ena djela mogu se izvan Zagreba naru^Jti po^toynim pouze^em.

-.50 -.50 .40 .20 -.80 -.10 .40 -.10

/

y

I

knjUevna objava.

•—

Kako se hrvatBke knjige slabo kupuju, izkusilo je tagodjer druStyo za povjest i stariDe Jugoslavenah u Zagrebu, jer mu od dvanaest te^aja druitvenoga ,,Arkiva" sila boija jo§ u pisarni leii i nitko za x\je nepita. Bududi da je u toj mnoiini knjigabgoiema glavnica bez ploda i koristi, a u knjigah samili dosta duSevnoga blaga, odiu^ilo je dru^tvo u^svojoj posljednjoj odborskoj sjednici iopet sniziti cienu nArkiva'*, nebi li se na§e rodoljubivo (^itajuee obi^instvo za njim barem sada pojagmilo.

Prema tomu dobivaju seu pisarni djfu2tva za povjest i starine Jugosiave u» u Zagrebu, u visokoj ulioi br. 158 :

II. knjiga „Arkiva" razdiel a) • for. 1. —

IV. i V. knjiga „Arkiva" svaka po „ — .80

VI. do X. „ „ „ „ „ — .50

Al. 1 A.li. „ „ „ „ ^ 1

Codex Diplomaticus regni Croatiae, Slavoniae, et Dalmatiae. I. i II. dio, svaki ,, 3. —

Bibliografija hrvatska od Ivana Kukuljevii^a Sakcinskoga „ — .50

Bibiiografija delia Dalmatia e del Montenegro saggio di Giuseppe Yaientinelii • • - „ 1. —

Supplimenti al saggio bibliogi*afico di Gt. ValentineUi „ — .25

Vjenac uzdarja narodnoga 0. Andrije Ka^ii^a „ 1. —

Na Btoljetnicu 0. Andrije Ka5i& (sa slikom za okvir) „ — .20

Slika velikoga rodoijuba grofa Janka Dra§kovi6a (za okvir) „ — ^. 10

I. i in. knjiga „Arkiva" razpa^ana je, gto medjutim cjeline nekvari, jerbo je svakoj knjizi sadriaj zaokruSen.

Isto tako dobivaju se u pisarni re^enoga druHva sliedede knjige izdaneg predsjed- sjednikom druitva Ivana Kuknljevida Sakcinskoga: BazIiSita djela IV. knjiga for. 2. ~

Prvostolna crkva zagreba^ka sa slikom

Slovnik umjetnikah jugoslavenskih* II. do V. sv. svaki po

Jura i^egni Croatiae VI. knjigah

Povjestni spomenioi juinih Slavenah

Enjiievnici u Hrvatah XVII. vieka

Jugoslavenska knjiinica, hrvatski i francezki

Njeke gradine i gradovi u Hrvatskoj III. svezaka

Bogatstvo i uboitvo od g. Kavanjina, veiepjesan sa slikom pjesnika

Trublja slovinska, Vlad. MinSetii^a

Iskrice Nikole Tomasea (samo jo^ njekoliko eksemplara)

Poturica, drama

Dvadeset i deveti srpanj god. 1845., historifika crtica-

Putne uspomene iz Hrvatske, Dalmacije, Albanije, Krfa i Italije

Panonija rimska, sa zemljovidom

Zakoniti odnoSaji Hrvatske, Dalmacije i Siavonije prama Austriji i Ugarskoj

Glas hrvatsko-slavenski iz Dalmaeije

Povjestne pjesme s ilustracijami

n

—.40

—.50

2.—

3.—

1.—

—.20

1.—

—.50

—.20

— .50

—.40

— 30 —.50 —.50

— .10 —.10

1. —

Od prvoga neima eksemplara.

Vidi dalje na predjnoj sirani.

\ '

j