Odluka BNV RS o pokretanju inicijative za rješavanje statusa Bošnjaka i statusa regije Sandžaka - 23. svibnja 2019.
| Odluka Bošnjačkog nacionalnog vijeća u Republici Srbiji o pokretanju inicijative za rješavanje statusa Bošnjaka i statusa regije Sandžaka autor: Bošnjačko nacionalno vijeće u Republici Srbiji |
|
Izvori: RTS BNV RS BNR RS Odluku je donio Izvršni odbor vijeća na sjednici održanoj 23. svibnja 2019. godine. |
U Novom Pazaru, 23. svibnja 2019.
Redni broj: 464-09/2019
Polazeći od slobodno izražene volje građana Sandžaka na Referendumu održanom od 25. do 27. oktobra 1991. godineVođeni principima Povelje Ujedinjenih Nacija, Opšte deklaracije o Ijudskim pravima, Deklaracije o pravima manjina, kao i drugim međunarodno pravnim aktima kojima se štite Ijudska i manjinska pravaPozivajući se na odluke, duh ismisao mirovne i međunarodne konferencije o bivšoj Jugoslaviji u Hagu, Londonu i ŽeneviImajući u vidu sve rezolucije i odluke Generalne skupštine i Savjeta sigurnosti Ujedinjenih nacijakoje se odnose na područje bivše JugoslavijeReafirmišući odlučnost da se u državama na području Zapadnog Balkana uspostavi mir, demokratski odnosi idemokratskeinstitucije Bošnjačko nacionalno vijeće pokreće
IOPŠTA NAČELA1. Uspostavlja se specijalni status za regiju Sandžak (u daljem tekstu: Sandžak). Funkcije državne vlasti ostvarivaće se preko organa Sandžaka i preko organa u opštinama u njegovom sastavu, osim u onim slučajevima predviđenim ovom Inicijativom.2. Sandžak neće imati pravo stupanja u međunarodne odnose osim u onim slučajevima predviđenim ovom Inicijativom.3. Oblasti u kojima Sandžak ima pravo stupanja u međunarodne odnose sa drugima jesu: naučno-tehnička saradnja, kulturno-prosvjetna, ekonomska idruge oblasti predviđene ovom Inicijativom.4. Prava i obaveze Sandžaka će se regulisati Ustavom Sandžaka u čijoj prvoj izradi će učestvovati i odgovarajuće tijelo, odnosno stručnjaci Evropske unije. O pitanjima iz svoje nadležnosti Sandžak će donositi zakone i druga opšta akta. 5. Sandžak je teritorijalnopolitička zajednica ravnopravnih građana i naroda koji u Sandžaku žive. Albancima, Bošnjacima, Crnogorima i Srbima, Ustavom Sandžaka priznaće se status konstitutivnih naroda u Sandžaku.6. Sandžak ćeimati demokratski izabranu Skupštinu kao zakonodavno tijelo, Guvernera i Vladu kao nosioce izvršne vlasti uključujućipoliciju pod njihovom kontrolom, te neovisno sudstvo Sandžaka i druge organe predviđene ovom Inicijativom. Prvi izbori za ove organe održaće se pod nadzorom OUN, Evropske unijei OEBS-a.
7. Svi sporovi o specijalnomstatusu konačno će se rješavati u okviru Specijalnog komiteta za Sandžak Evropske unije.8. Područje Sandžaka biće trajno demilitarizovano pod nadzorom OUN i Evropske unije, što obavezuje državne vlasti da u roku od 30 dana od uspostavljanja specijalnog statusa za Sandžakpovuku sve vojne efektive sa područja Sandžaka, kao i one policijske snage koje premašuju potrebe normalnih okolnosti.Kontrolu granica Sandžaka vršiće međunarodne snage.9. Državnim Ustavom i Ustavom Sandžaka biće garantovana ljudska i manjinska prava prema najvišim standardima prihvaćenim u međunarodno pravnim dokumentima. Njihovo ostvarivanje će se garantovati domaćim i međunarodnim mehanizmima.
IIGRANICE SANDŽAKA1. Granice i teritorija Sandžaka utvrđene su na Berlinskom kongresu 1878. godinekao corpus separatum, kada su utvrđene međunarodno priznate granice Srbije i Crne Gore.2. Teritorija Sandžaka na kojoj se uspostavlja specijalni status obuhvata područja sadašnjihopština: Novi Pazar, Sjenica, Tutin, Prijepolje, Nova Varoš, Priboj, Pljevlja, Bijelo Polje, Berane, Andrijevica, Petnjica, Gusinje, Plav i Rožaje. Područje Sandžaka predstavlja historijsku, etničku, ekonomsku, geografsku, saobraćajnu i socijalno-kulturnu cjelinu, u kojoj će se nakon uspostavljanja specijalnog statusa,shodno Ustavu Sandžaka i državnom Ustavu ostvarivati prava i obaveze zasnovane na ovoj Inicijativi.3. Sandžak je jedinstven statistički region.4. Granice Sandžaka ne mogu se mijenjati bez saglasnosti građana Sandžaka.5. Kontrolu granica Sandžaka vršiće međunarodne snage koje će garantovatipunuslobodukretanjaljudiiroba
IIISADRŽAJ SPECIJALNOG STATUSAA. Ljudska i nacionalna prava1. U Sandžaku se garantuju Ijudska i nacionalna prava u skladu sa najvišim standardima utvrđenim u osnovnim međunarodno-pravnim dokumentima:-Univerzalna deklaracija o pravima čovjeka iz 1948,-Međunarodni pakt o građanskim i političkimpravima iz 1966,-Međunarodni pakt o ekonomskim, socijalnim i kulturnim pravima iz 1966,-Deklaracija o ukidanju svih oblika nesnošljivosti i diskriminacije na temelju vjere i uvjerenja iz 1981,-Međunarodna konvencija o ukidanju svih oblika rasne diskriminacije iz 1965,-Međunarodna konvencija o spriječavanju i kažnjavanju zločina genocida iz 1948,
-Konvencija o pravima djeteta iz 1959,-Međunarodna konvencija o ukidanju svih oblika diskriminacije žena iz 1979,-Deklaracija o ukidanju mučenja i drugih oblika okrutnog, neljudskog i ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja iz1975,-Stokholmska deklaracija o Ijudskoj okolini iz 1972,-Konvencijao pravnom položaju izbjeglica iz 1951,-Završniakt konferencije o sigurnosti i saradnji u Evropi iz, 1975,-Pariška povelja za novu Evropu i druga dokumenta KESS-a koja se odnose na Ijudsku dimenziju,-Konvencija Savjeta Evrope za zaštitu Ijudskih prava sa pratećim protokolima,-Nacrt Haške konvencije od 04.11.1991. godine.2. Bošnjačkom narodu će se posebno garantovati sljedeća prava:-pravo na zaštitu od bilo koje aktivnosti koja može ugrožavati postojanje naroda;-sva kulturna prava kao što su: pravo na identitet, kulturu, vjeroispovijest, upotrebu svog jezika i pisma u javnom i privatnom životu;-pravo na obrazovanje u skladu sa nacionalnim vrijednostima;-srazmjerno učešće u svim organima vlasti i nediskriminaciju u ekonomskoj i socijalnoj sferi i političkom životu i u pristupu sredstvima javnog informisanja;-slobodu pojedinca u pogledu nacionalnog opredjeljivanja;-pravo da se posjeduju i javno ističunacionalni i vjerski simboli;-pravo na adekvatnu zastupljenost u državnom parlamentu;-pravo na dvojno državljanstvo
B. Nadležnost organa vlasti Sandžaka1.Organi vlasti Sandžaka bit će isključivo odgovorni za:-Izbor organa Sandžaka i organa lokalne samouprave;-Organizaciju sistema lokalne samouprave, nadzor nad radom organa lokalne samouprave -Odgoj, obrazovanje(predškolsko, osnovno, srednje i visoko) i nauku;-Kulturne institucije i programe, -Javno informisanje i sport,-Privredu i privatizaciju uključujući izdavanje dozvola za rad privrednih društava, preduzeća i firmi,-Korišćenje prirodnih bogatstava, poljoprivredu, vodoprivredu, šumarstvo, stočarstvo, lov, ribolov, turizam, zanatstvo, ugostiteljstvo, -Rudarstvo i industriju
-Prostorno planiranje, razvoj i izgradnja infrastrukture,-Zdravstvenu i socijalnu zaštitu i socijalno osiguranje,-Željeznički, drumski i vazdušnisaobraćaj na području Sandžaka,-Proizvodnju energije,-Kontrola komercijalnih banaka, štedionica i drugih finansijskih institucija,-Policiju i civilnu zaštitu,-Organizaciju pravosuđa i izbor sudija i tužilaca,-Oporezivanje, za potrebe specijalnog statusa,2.Državni organi dijelit će odgovornost sa organima vlasti Sandžaka za ostvarivanje sljedećih nadležnosti na područjuSandžaka:-Za zaštitu čovjekove okoline pri čemu će državni organi određivati najniže standarde,-Za magistralne i regionalne puteve i željeznicu na području Sandžaka, kao i poštu i telekomunikacije,-Sistem prijenosa električne energije.C. Struktura vlastiSandžak ima svoje organe: Skupštinu, Guvernera, Vladu, sudstvo, tužilaštvo i policiju, kao i posebne organizacije, službe, javna preduzeća i ustanove.1.Zakonodavno tijelo -SkupštinaSandžakaSkupština je jednodomna i nosilac je zakonodavne vlasti. Skupštinu čine poslanici koji se biraju na neposrednim izborima, tajnim glasanjem. O promjeni Ustava i promjeni granica opština odlučuje Skupština dvotrećinskom većinom svojih članova.
2.Izvršna vlast -Guverner i Vladaa)Guverner predstavlja Sandžak, predlaže kandidata za predsjednika Vlade, koordinira rad Vlade iorgana javneuprave. U slučaju odsutnosti ili duže spriječenosti Guvernera zamjenjuje ga njegov zamjenik. Guvernera i zamjenika bira Skupština. Guverner i njegov zamjenik ne mogu biti iz reda istog naroda.b)Vlada je odgovorna za izvršavanje zakona i odlukaSkupštine i za stanje u oblastima koje obuhvata specijalni status. Skupština Sandžaka, na prijedlog kandidata za sastav Vlade, bira predsjednika i članove Vlade. Sastav Vlade odgovara nacionalnom sastavu stanovništva Sandžaka.c)Policijaćebiti pod kontrolom izvršne vlasti Sandžaka. U policiji, kao i u ostalim organima javne vlasti, obezbjeđuje se srazmjerna zastupljenost i nediskriminacija svih naroda i nacionalnih zajednica. Zabranjeno je stvaranje bilo kakvih regularnih ili paravojnih jedinica.
3.Sudska vlasta)Sudska vlast u Sandžaku pripada sudovima opšte i posebne nadležnosti. Sudovi u Sandžaku su nezavisnii samostalni u svom radu i sude po Ustavu i zakonu. Prvostepeni i drugostepeni sudovi i Vrhovni sud Sandžaka sastavni su dio specijalnog statusa.Sudije sudova u Sandžaku bira i razrješava Skupština Sandžaka. Sastav sudija odgovara nacionalnom sastavu stanovništva Sandžaka.b)Javno tužilaštvo Sandžaka je samostalni organ koji goni učinioce krivičnihdjela i drugih kažnjivih djela i preduzima mjere zazaštitu ustavnosti i zakonitosti. Nosioce tužilačkih funkcija u Sandžaku bira i razrješava Skupština Sandžaka. Sastav nosilacatužilačke funkcije odgovara nacionalnom sastavu stanovništva Sandžaka.IV MEĐUNARODNE GARANCIJE1.Evropska unija pruža međunarodne garancije ostvarivanja specijalnog statusa.2.Evropska unijaformira Specijalni komitet za Sandžak. Pored predstavnika Evropske unije, koji čine većinu, članovi Specijalnog komiteta su i: predstavnik Sjedinjenih Američkih Država, predstavnik OEBS-a i predstavnici konstitutivnih naroda u Sandžaku.3.Specijalni komitet se stara o uspostavljanju specijalnog statusa, preduzima aktivnosti u njegovoj realizaciji i u zadnjoj instanci rješava sporove do kojih dođe u realizaciji specijalnog statusa. Specijalni komitet najmanje jedanput u šest mjeseci obavještava Evropsku unijui ostale države i organizacije članiceKomiteta o realizaciji specijalnog statusa i o svom radu. Specijalni komitet može o pojedinim pitanjima obavještavati i pojedine države, međunarodne institucije i organizacije i predlagati im preduzimanje određenih mjera.
4.Uspostavlja se Misija posmatrača za Ijudska prava. Misija će imati posmatrače stacionirane u svim opštinama Sandžaka. Posmatrači će pratiti ostvarivanje Ijudskih prava, primati pritužbe i prijedloge građana i institucija i o svojim zapažanjima obavještavati Specijalni komitet, nadležne organe i institucije u Sandžaku.V ZAVRŠNE ODREDBE1.Specijalni status će se realizovati u roku od godinu dana od njegovog usvajanja od zainteresovanih strana.3.U istom roku provest će se izbori pod međunarodnom kontrolom za organe vlasti specijalnog statusa Sandžaka.4.Državne vlasti će u istom roku izvršiti odgovarajuće izmjene u ustavnom sistemu i zakonodavstvu u skladu sa ovom Inicijativom,a pod nadzorom stručnjaka iz Evropske unije.
5.Danom uspostavljanja specijalnog statusa za Sandžakprestaju važiti sve odredbe državnog pravnog uređenja i političkog sistema, čija bi primjena ometala realizaciju uspostavljanja specijalnog statusa.6. Sasadržinom ove Inicijative upoznati Evropsku uniju,OSCE, zemlje „Prijatelji Sandžaka“, Vladu Republike Srbije, Vladu Crne Gore, Predsjedništvo Bosnei Hercegovinei druge zainteresovane strane.